VerbondenInleiding PP1JevisieopdeverhoudingOudeenNieuweVerbondbepaaltwatjeschrijft/zegtoveralleverbondenindeBijbel,bepaaltjevisieopOudeenNieuweTestamentenbepaaltdusjevisieopdeBijbelinzijngeheel.Watiseenverbond? PP2OT:b’rît

- b’rîtbetekentietsals'verdrag'.- Hetwordtzowelgebruiktvooreenverbondtussentweegelijkwaardigepartijen

alstussenGodenmens;Genesis31:44(JakobenLaban)–Genesis9:9(GodenNoach)

- Verbondtreedtinwerkingdoordoodvaneendier/dieren(Abraham–Gen.15:7e.v.;Sinaï–Gen.24:4-8).Nietalleverbonden(bv:Palestijnsverbond)

NT:diatheke

- DiathekeishetwoorddatinhetNTgebruiktwordtomduidelijktemakendatGoddeaangeveris,tenvoordelevandemens.Eenverbondtussengelijkwaardigepartnersissyntheke.

- InHebreeënbetekenthet:'testament/laatstewilsbeschikking'–zieHeb.9:16-18- Godsdiathekekonalleeninwerkinggezetwordendoordoodvan

erflater/Christus.WijzienhetverbondmeestalalseenactievanGod,zonderalteveelmedewerkingvandemens.InhetJodendomishettweezijdige(actieGodénmedewerkingmens)nogmeeraanwezig.Wezullendoorheendestudiesziendatdatterechtis.DeverbondenlatenonsveelzienoverwieGodis.HetgaatoverGoddiedemenseenmaniergeeftomsamenmetHemteleven.Hetgaatoverliefde,genade,herstel.Verbondeneeuwigofniet? PP3

Wemogeninhetnadenkenoverdeverbondennietvergetendatzebijnaallemaalnogdoorlopen.HetverbondaandeSinaïisverbrokenaandezijdevanIsraël(bv.Jer.11:9-10),maarinJer.31wordteennieuwofvernieuwd(ziehieronder!)verbondmetIsraëlaangekondigd.Alleverbondenwordenindetailbesproken.BedelingenleerversusverbondsleerIndeloopvandekerkgeschiedeniszijnerverschillendemodellengemaaktvanhoedeheilsgeschiedenis(datisGodsomgangmetdemensdoordetijdheen)verloopt.Erzijntweegrotestrekkingen:bedelingenleerenverbondsleer.Erzijnverschillendevormenvanbedelingen-enverbondsleer.Ikgeefeenruweweergaveomvandaaruitmijneigenstandpuntduidelijktemaken. PP4(a)Bedelingenleer:Degeschiedenisisopgedeeldinsterkonderscheidenperiodes.IndieperiodeswordtdemensopbasisvaneenopenbaringvanGodgetestopgehoorzaamheid.DebedelingvanAbraham(gehoorzamenaanGodsbelofte)wasandersdandievandeSinaï(wetgehoorzamen).Erisgeeneensgezindheidoverdeprecieseindelingvandeperiodes.ErwordtwelaangegevendatdebedelingvanAdam,NoachenAbrahamnogdoorlopen.Dewet,hetverbondopdeSinaï(hetoudeverbond–vanafnuOV),isvolgensdeleervoorbijsindsJezus’opstanding.Dathetvoorbijis,kanonderbouwdwordenmettekstenalsHeb.8:13.Tochhangikdebedelingenleernietaan.HetOVwasnietslecht,hoeweldatvanChristusbeteris(datkomthieronderuitgebreidaanbodbijdebesprekingvanhetNieuweVerbond).HetNVisgeenvervanging,maareenvernieuwing.Vgl:Matt.5:17.Hebreeën8:13iseenbelangrijkvers.HetboekHebreeën(vooralhfst.7-8)maaktduidelijkdathetpriesterschapvanJezusveelbeterisdanhetpriesterschap,offerdienst,…vandeLevieten.Alshetpriesterschapwijzigt,wijzigtdewet.Tochisdatgeenafschaffing,maareenwijzigingvandewet.

- Hetcentraleprincipevandewet(zondenwordenvergevendooroffers;belangvanhetpriesterschap)isernogsteeds.Hetdoelvandewet(mensenGodbijelkaarbrengen),iserooknogsteeds.

- Erisnogsteedseenwet,namelijkdewetvanChristus(1Kor.9:21,Gal.6:2),wetvandeliefde(Rom.13:8,10),wetvandeGeest(Rom.8:2),indehartenvandegelovigengeschreven(Heb.8:10,10:16–cfr.Jer.31).

- AlswekijkennaarheteindevanZacharia,danzienwedaterhetloofhuttenfeestgevierdwordt,datergesprokenwordtoverhethuisvandeHeere(dannemenweaandaternogeennieuwetempelgebouwdzalworden;cfr.Ezechiël).Israëlietenzullenpriesterszijn(Jesaja61:6-9).IsraëlheefteenbijzondereplaatsinhetNV(Jes.61:8-9;Jer.32:37-41,50:4e.v.;Ez.37:24-28)

Kortom,hetisveeltegemakkelijkomtezeggendathetOVvoorbijis.Inveellectuurwordt,opbasisvandebedelingenleer,heelnegatiefgesprokenoverhetOV.Bv:JosephPrince,Bestemdvooroverwinning.Hijschrijftnuttigeenfijnedingen,maargaatinzijnsprekenoverhetOVenormkortdoordebocht.

- p.63+88:OViseenverbondvanwet(hetOV=rechtvaardigingdoorwerken),nieuweverbondvangenade(hetNV=rechtvaardigingdoorgeloof).

- p.75:Godstraftonsnietmetziekteenellende.Alsjeditweldenkt,danisdatonderwijsgebaseerdophetOV,verwijzendnaarLeviticus,zegenenvloek

IkgeloofnietdatjeOVenNVzoscherptegenoverelkaarkanzetten.- OokinhetOVzienwezeerveelgenade–hetisgenadedatereenofferdienst

wordtingesteld,daterpriesterszijn,…Enzelfsalshetvolkdieoffersniethelemaalnauwneemt,dannogisergenadeensteltGodzijnoordeelvaakuit.

- HetOVisvoorwaardelijk,maarhetNVvraagtookeenzekereverantwoordelijkheidvandemens.

(b)Verbondsleer PP5Erzijndrieverbonden-Godvoorzag,voordescheppingdatdemensfoutkongaan.DaarombeslootHij,dedrie-eenheid,datJezusdemensheidmoestverlossen.DeHeiligeGeestmoestdaarnaGodsglorieindegelovigenmanifesteren.Ditisheteeuwigverbondofhetheilsverbondofhetverbondvanredding(vb.Op.13:8)-Hettweedeverbond,werkverbond,(Gen.1:28-30;3:15-17)werdverbrokentijdensdezondeval:demensatvandeBoomvandekennisvangoedenkwaad.Daaromwerdendemensenonderworpenaandedood.-Hetgenadeverbond(Gen.3:15)kandeelswordenbeschouwdalseenonvoorwaardelijkverbond,endeelsalseenvoorwaardelijkverbond:Godschenktuitgenadeheteeuwigeleven,zonderverdiensteaandekantvandemens.Devoorwaardewasechter,datiemand,namelijkJezusChristusinplaatsvandemensdestrafophetverbrekenvanhetverbondzoudragen.Desacramenten(besnijdenisenPaschainhetOudeTestament,doopenAvondmaalinhetNieuweTestament)wordenbeschouwdalsdesymbolischetekenenbijhetgenadeverbond.Ditgenadeverbondlooptsindsdezondevaltotnutoedoor.HetOVisdusnogsteedsinvoege!HetletterlijkeIsraëlisovergegaanineengeestelijkIsraël(dekerk).HetletterlijkeIsraëlheeftgeenenkelefunctiemeer.Onderbouwing:Genesis17:6-8,2Sam.7:12-16(eeuwig!!).Dezeverbondenzijneigenlijkéénverbonddatzichinverschillendevormenlaatzien.Tochbenikhetnieteensmetdezevisie.HetisonhoudbaaromhetletterlijkeIsraëloptelatengaanineengeestelijkIsraël.Bvb:Zach.2:10-13.Juda,Jeruzalemhebbennogeenplaats.Godzalbijhenwonen.JudazalGodseigendomzijn;Jeruzalemzalverkozenworden.Romeinen9-11spreektovereentoekomendherstelvanIsraël.Probeerdezehoofdstukken(dieeengeheelvormen)maareensuitteleggenmetdeverbondsleeringedachten. PP6JevisieopdeverbondenbepaalthoejedeBijbelleest.Iemanddiedebedelingenleeraanhangt,zalaanheelwatverzeneenandereinvullinggevendaniemanddiedeverbondsleeraanhangt.(c)Persoonlijk:Ikkanmenietvindeninbedelingenleerenevenmininverbondsleer.Erzijnwelmeerbewegingenofideeëndieeenanderewegopgaan:

*NewCovenantTheologyiseenpogingomeenmiddenwegtevinden.Ikbenhetnietoveralmeeeens,maardepogingomelementenvanbeide“extremen”tezoeken,isnuttigengezond.*TheologievanhetOT(HendrikKoorevaar):WezoudenbetersprekenvaneenVernieuwdVerbondipvNieuwVerbond.*JewishNewTestamentCommentary(DavidStern)ofaanverwanteideeënvanmessiasbelijdendejoden:NieuwverbondisgegevenalsTorah.Driegevolgen

- dusTorahinOVisnietopgeheven,maarexplicietergemaakt(Mt.5:17-48)- duseenjoodispasTorah-observant(zenoemenzichtzelfobservantvande

geboden)alshijhetNVaccepteert- duseenheidendiegeëntisopIsraëldoorzijngeloofinJezus,deMessias,isinhet

kadervanIsraëlsTorahgekomen.AlishetgeenTorahvanhemvraagtandersdanwathetvaneenjoodvraagt,tochmoeteenheidennooitvanzichzelfdenkenals‘vrijvandewet’

Ditistheorie,maarheeftechtwelbelangvoordepraktijk.Wemoeteneerlijkzijn.SommigengebruikenhetOudeTestamentwelalshethenuitkomt,maarvermijdenhetalshethennietuitkomt(omdathettehardophetOVlijkt).Bv:Ps.119:105iseenmassaalaangehaaldeengebruiktetekst,maarisPs.119:1-8danookbruikbaar?WatdoenwemetPs.1:2?Eénofmeerdereverbonden PP7HetOVisdoorGodbedoeldalseeneeuwigverbond(Ex.31:16;Lev.24:8;Richt.2:1).NetalshetverbondmetAbraham(Gen.17:7,1Kron.16:14-18),wattochookeenverbondmetIsraëlis.HetNieuweVerbond(Jer.31)wordtineersteinstantiemetIsraëlgesloteneniseveneenseeuwig.Jezoukunnenzeggendatdezeverbondeninzekerezineeneenheidvormen,omdatzegelijktijdiglopenenoverhetzelfdevolkgaan.Zevullenelkaaraan.Tochisdatniethetzelfdealshetenegenadeverbondvandeverbondsleer.Rom.9:4enEf.2:12sprekenoverdeverbonden(meerdanéén).Zekunnenwelonderscheidenworden–hetverbondopdeSinaïisietsandersvanhetverbondmetAbraham.Voorwaardelijkenonvoorwaardelijk PP8Hetisvreemdomhettesprekenovereenapartwerkverbondengenadeverbond.DatisalsofhetwerkverbondnietstemakenheeftmetGodsgenadeenhetgenadeverbondnietsmetdemenselijkeverantwoordelijkheid.VerbondAbraham:Gen.17:1-2,26:4-5(wandelvoorMijnaangezicht,weesoprecht)

-menselijkeverantwoordelijkheid,waarwebijditverbondeerderaangenadedenken(Gen.17:7,13,19)

VerbondSinaï(OV):TienWoorden(IkbendeHeere…dieuuitEgypte…geleidheb)-genade,waarwebijditverbondeerderaanmenselijkeverantwoordelijkheiddenken(Ex.19:5,6)

VerbondSinaï(OV):Goudenkalf,onmiddellijknadeverbondssluiting.Iserstraf?

-genade,waarwebijditverbondeerderaanmenselijkeverantwoordelijkheiddenken(Ex.19:5,6)

VerbondSinaï(OV):Wezienheelsterkdemenselijkeverantwoordelijkheid(voorwaarden!)-genadeindeinstellingvandeofferdienst.DieisnodigomGodtekunnenontmoeten.GodgaatgenadevolommetZijnvolk!

NieuwVerbond:Wemoetendegebodenbewaren,onsgeloofmoetgepaardgaanmetwerken(Matt.19:17,Jak.2:14,17).Wemoetenonsbekeren.-menselijkeverantwoordelijkheid,waarwebijditverbondeerderaangenadedenken(Ef.2:8-9)

Erzijngeenonvoorwaardelijkebeloftenzondereenzekeregehoorzaamheidvandemens.DiegehoorzaamheidwordtbewerktdoorGodsgenade.ErzijngeenvoorwaardelijkebeloftenzonderGodsgenadediedekrachtheeftomaandevoorwaardentevoldoen.Hetisdussamenspelvangoddelijkegenadeenmenselijkeverantwoordelijkheid.Terugkerendekenmerkenvanverbonden PP9-tweepartijen:Godenmensen-initiatiefvanGod(vb:Gen.9:9e.v.:IkmaakMijnverbondmetu)-verplichtingenvoorbeidepartijen:Godsgeboden(plichten/verantwoordelijkhedenvandemens)enGodsbeloften(Godsplichten)-oordeelengenade-bloed–ideevandoodomhetverbondingangtezetten(nietoveraltevinden) Overzichtverbonden+vernieuwingen(v) PP10*schepping*Adam*Noach*Abra(ha)m*Sinaïtischverbond*Levi*Palestijnsverbond-Jozua(v)*David-David(v)-Asa(v)-Joas(v)-Hizkia(v)-Josia(v)-Nehemia(v)*Nieuwverbond PP11

WillemOuweneelmaaktonderscheidtussenverbondenmetdewereld(schepping,AdamenNoach),individueleverbonden(Abram,LevienDavid)enverbondenmetIsraël(Sinaïtischverbond,Palestijnsverbond,nieuwverbondmetIsraël).Datgeeftopzicheenmooiennuttigoverzichtenkaneenhulpmiddelzijnomteonthouden.Ikvindhetweliswaarergkunstmatig.HetverbondmetLeviofDavidkannetzogoedbij'verbondenmetIsraëlstaan'.HetverbondmetAbramisookeenverbondmetdewereld.WezullendathetverbondmetdescheppingenmetAdamnogalgecontesteerdzijn.

Verbondmetdeschepping(hemellichamen) PP12Jer.33:20,25InhoudIsditeenverbond?Ouweneel:ja.Veleanderen:nee.Hetisalleszinsgeentypischverbond,omdatbijalleverbondenindeBijbelmensenbetrokkenzijn.Datishierniethetgeval.Erkomtookgeenverbondssluiting(metbloed)aantepas.HiergaatheteigenlijkoverhetverbondvanDaviddatnietverbrokenwordt.Omdatkrachtbijtezetten,verwijstGodnaarZijnverbondmetdagennacht.Datwordtooknietverbroken.TendiepstewordtditdusgebruiktomGodstrouwaandemenstelatenzien.DitleertonsietsoverhoeGodnogsteedskijktnaarhetverbondmetDavid.PartnerDeheleschepping.VerbondstekenZon,maanensterrenzijndeverbondstekenen,omdatzolangzijerzijn,duidelijkisdatGodnietverandertwatHijbeloofdheeft.ZegenvooronsGodhoudtvastaanZijnbeloften,nogsteeds.

VerbondmetAdam PP13-Gen.1:28-30,2:15-17-Hos.6:7-'verbondverbroken,zoalseensAdam'.MaarGNB/NBV:'Zehebbenhetverbondverbroken,alseensindestadAdam:daarwerdenzijmijontrouw'.Hetiseenvertaalkwestieofhiersprakeisvaneenverbond.-Gen.3:15InhoudIsditeenverbond?Ouweneel:ja.Verbondsleer:ja(zowelhunwerkverbond,alshungenadeverbondnadezondevalwordtmetAdamgesloten).Veleanderen:nee.Alswesprekenovereenverbond,ishetnietduidelijkoverwanneerdatverbondgeslotenworden(voorofnadezondeval).Alswehetbekijkenvóórdezondeval,dangaatditverbondoverGodsbedoelingmetdemens,opdrachtvoordemens(rentmeesterschap),nietalleeninAdamstijd,maaraltijd.Alswehetbekijkennádezondeval,dankanhetGodsbeloftezijndathetNageslachtdekopvandeslangzalvermorzelen(Gen.3:15).StriktgenomenwordterindeBijbelnietgesprokenovereenverbondmetAdam.Ditiseenprobleemvoordeverbondsleer.VoorhenzijnertweeverbondenmetAdam,terwijldeBijbelsebasisergdunis.PartnerAdam(&Eva)VerbondstekenDelevensboomzouhetverbondstekenkunnenzijnalshetgaatoverAdamvóórdezondeval.Godbelooftdaarmeeeeneeuwigdurendleven(zolangernietvandeboomvankennisvangoedenkwaadgegetenwordt).DeklederenvanvellenzoudenverbondstekenkunnenzijnalshetgaatoverAdamnádezondeval.Dedoodvaneendieralsofferenbasisvoorhetverbond(?3:15).Zegenvoorons+toekomstGen.3:15iseenduidelijkezegen-deMessiasdiedekrachtvandedood/zondeoverwint.Toekomst: *Slang(satan)volledigoverwonnen *Levensboom

VerbondmetNoach PP14Genesis8:20-9:17Inhoud-Heelwatmensenzienditverbondalsheteersteverbond.HetisalleszinsheteersteverbonddatzoduidelijktussenGodenmensgeslotenwordt.Devorige'verbonden'warenvager.-EerstNoachsoffer,danGodsverbond-IkmaakMijnverbondmetu.HetisGoddiebeslistdatereenverbondkomt.Datzullenweookindevolgendeverbondentelkenszien.Buitenalsereenverbondsvernieuwingis.-Ditiseenverbond,indeeersteplaatsmetNoach,maarookmetzijnnageslacht(Gen.9:9).Hetiseeneeuwigverbond(9:16).Goddoeteenbelofte(9:15).VoorwaardenDenadrukligtophetonvoorwaardelijke.Hetisnietgebaseerdopwatwijdoenofafhankelijkvanons.Jesaja54:7-10:HijhoudtZijnverbondinstand(hiergaathetoverhetverbondmetDavidsnakomelingen;ookEz.34:25).WelerenhierveeloverGodsnatuur:genadeenbarmhartig.OndanksallesgaatZijnverbondvoort.InGenesis:ondanksalleslechtheidheeftGodooitbeloofdnooitmeerzo’nwatervloedtelatenkomen.Datblijftzo.EigenlijkisergeenvoorwaardeindezindatGodhetverbondzaldoenophouden.Hijvraagtweltweedingen(verantwoordelijkheden):-Genesis9:5:geenbloedeten(komtteruginHand.15)-Genesis9:6-7:geenmenselijkbloedvergieten(ooknietalseendierditdoet;alseendiereenmensdoodt,moethetgedoodworden–Ex.21:28-29)PartnerNoach,maarmethemallelevendewezens,nietalleenmensendus(9:15).OfferHetbrandoffer,reinveeenreinevogels(8:20-22).Hetbrandoffer–dedierenwordenhelemaalverbrand.Hetiseentekenvanverzoening.Godruiktdelieflijkereuk–verbrandvleesriektnietlekker.Letterlijk:reukvantotrustbrenging,kalmering.DeHeereruikthet,Hijaanvaardthet.Noachishierpriester/middelaarvoorheeldemensheid.Zijnofferpleitvoordemensheid.VerbondstekenDeregenboog(9:12)Zegenvoorons+toekomstHetverbondmetNoachlooptnogaltijddoorenzaldoorlopenzolangdehuidigeaardebestaat.Erisgeenoordeelmetwatermeer,maar2Pet.3:5-13spreektwelovereenoordeelvanvuur.

VerbondmetAbram PP15Genesis12:1-3(herh.22:18),15:1-21,17:1-22Inhoud-InhetkadervanGodstrouwaandeschepping(uitvloeiselverbondNoach)kiestGodAbram(wellichtalinUrgeroepen!).Godwildemenszegenen.ViaAbramsnageslachtwordenallegeslachtengezegend.Hetheilwordtgrotendeelsbeperkttotéénvolk,waardoorPaulusschrijft:Ef.2:11-22.-Gen.15:Hierwordttoegespitstophetland.LandvanriviervanEgyptetotrivierEufraat. PP16-18Erzijnm.a.w.verschillendeideeënoverhoegrootdatgebiedis.-Gen.17:Nadereuitwerkingvanhetverbond,mettoespitsingopdenakomelingen.Eentalrijknageslacht(veelvolken-Israël,maarookGen.25:1-4,12-18),koningenuitvoortkomen,landKanaänalsbezit.VormenGen.15en17éénverbond?Hetlijkteropdatertweeverbondengeslotenworden.HetverhaalvanHagar/Ismaëlstaattussendezegedeeltenin.DanisAbram86jaar.AlsGen.15-17chronologischis,danziterminstens13jaartussendetweehoofdstukkenin.Watmijbetreft,isdatmogelijk.ErwordtinGen.15eenverbondgesloten.InGen.17zienweeenverdereuitwerkingvandatverbond.

- beloften(Gen.15–naamsveranderingvanverhevenvadernaarvadervanmenigevolkerenveelnakomelingen,land)

- éénoffer(Gen.15)- beloften(Gen.17–Abraham,veelnakomelingen,land)- voorwaarde,éénteken(Gen.17-besnijdenis)

Voorwaarden-Denadrukligtophetonvoorwaardelijke.Geloofspeelteenbelangrijkerol–Gen.15:5-6.ZekermethetSinaïtischverbond,datsteedshetetiket‘wet’krijgt,isditbelangrijk.HetverbondmetAbraham,waargeloofprimeert,bleefgelden(Gal.3:16-18).Dewetisgeenmanieromdeerfenistekrijgen(Rom.4:14-17).-Erwordenookechtevoorwaardengesteld:17:1-3,9-14.Onbesnedenzijn=buitenhetverbond.IndiezinishetookwelbegrijpelijkdatJodendieinJezusgingengeloven,vondendatheidenenzichookmoestenlatenbesnijden.Voorhenwasdateenlogischestapomtothetverbondtebehoren.Partner-Abram-zijnnageslacht;bijuitbreidingallevolken,alszeAbramzegenen(alsjeGen.12:1-3erbijneemt)Offer-Gen.15:9-10,17-driejarigekoe,driejarigegeit,driejarigeram,tortelduif,duif(alledierenwordendoormiddengedeeld;vogelsniet).Driejarig=volwassen,invollekracht.Driekeerzo’ndier=ietsdatdriekeergedaanwordt,heefthetideevanonvergetelijktezijn.Laterwerdenookdeduivenindetempelnietgeslacht(welkopafgeknepen;Lev.1:14-17).

Verbondsteken-Gen.17:9-14-besnijdenisBesnijdenisistekendatjetothetverbondhoort.Voorverbondstheologiedieéénverbondzien,isbesnijdenis(letterlijkIsraël)overgegaanindoop(geestelijkIsraël).Ooknunog:doopishetbehorentothetverbond.Zegenvoorons-Gen.12:1-3-Gal.3:5-9–rechtvaardiginguitgeloofHoejeOV/NVbekijkt,bepaaltvisieopverbonden,visieopBijbelHetverbondmetAbramisdebasisvoorSinaïtischverbond.JemaghetOV,zoalswijhetSinaïtischverbondvaaknoemen,eigenlijknietloskoppelenvanhetverbondmetAbram.DatlerenweuitbvbGal.3ofRom.4.Godschrijftéénverhaal:verbondNoach,Abram,Sinaï,NieuwVerbond.DezevisieopdeverbondenbepaalthoejenaarhetOV/NVkijktenhoejenaardeheleBijbelkijkt.Hetiséénboek,éénverhaal.AlsikleeshoesommigenschrijvenoverhetOV,danlijkthetalsofdateenvergissingvanGodwas.

VerbondbijdeSinaïKunnenwePsalm1nogzingen?Dewet(Tora)vandeHeereoverpeinzen…dagennacht. PP19Ex.19:3-8,20:1-17,24:1-8Tora:ditmoetenwenietopvattenals‘wet’,maaralsonderwijzing/richtinggevend/leidingDus:Wemoetentora(onderwijzing)nietzettentegenovergenade.HetverbondmetAbram,geslotenopbasisvangenade/geloof,staatinlijnmethetSinaïtischverbond.Toraengenadezijnniettegengesteld.Watisweltegengesteld?EenwettischeinterpretatievandeTora.Namelijk:IkmoetheeldeToranalevenendanverdienikgerechtigheid.DatiswaarPaulustegenfulmineert.Israëlmaaktedaareengrotefout:Rom.10:1-4

PP20-21PaulusisniettegendeToraopzich.PaulusschreefGalatenenRomeinenvoorHand.21:17-26zichafspeelt.Inhoud-VerbondNoach,Abram:werdengeslotenmetéénpersoonennageslacht.Hier:geslotenmetheelhetvolk(nietmetMozesalsindividu).HetwerdenkelemaandennavertrekuitEgyptegesloten(maatvandeAmorietenisvol–vgl.Gen.15:16).-DitverbonddraagtbijaandeverwezenlijkingvanhetverbondmetAbra(ha)m.MozesberoeptzichopdatverbondalsIsraëlhetgoudenkalfgemaaktheeft(Ex.32:13).Abram.enSin.Verbondkunnenwezienalsééngeheel.Geloof(Abram)+onderwijzing(Sinai).-Onderwijzingmaaktduidelijkwaarjefoutenmaakt.Zonderonderwijszouiknietwetenwatikfoutdoe.Hetmaaktookmeteenduidelijkdatikhetnietkan.WetmaaktduidelijkdatChristusnodigwas(Rom.10:4.EigenlijkwijstdewetnaarChristusenzegt:Nietviamij,maarviadeMessias.Wetwasnietbedoeldalsmanieromgerechtvaardigdteworden.-Eeuwigdurend:Ex.31:16,Jes.24:5.VanGodskantisheteeuwigdurend.DoorIsraëlgebroken(zieJes.,maarookandereprofeten).Doorzonde(Jer.11:6-10;17:1).Tafelvanjehart:Spr.3:3–Jer.17:1–Jer.31:33Ditprobleemkannietopgelostworden,enkelenalleendoornieuwegehoorzaamheidtevragenaanhetverbond.HethartvanIsraëlisvervanGod(datzienwebijdiverseprofetenterugkomen).Daarzithetprobleem.Datkanenkelopgelostwordendooreennieuwverbond–metdebeloftevaneennieuwhart(besnedenhart).-Beeldenvanditverbond:a)Huwelijk:Jer.31:32,3:20.*Ex.19:5-8,danEx.20(10geboden):Godsjaloeziewordtduidelijk.*DoorhethuwelijkkanGodaanwezigzijnbijZijnvolkindetabernakel(Ex.40:33-38)*HoseadiemoettrouwenmetprostitueealstypevanGodenIsraël.DenamenvanzijnkinderenkregenbetekenisvoorhetgeenIsraëlverdiendeenvoordegenadediehetkreeg.Vgl.:Jer.3:1.Dathuwelijkisnooitontbonden.HetverbondopdeSinaïisdoor

Israëlverbroken,maarGodheeftdatopgelostdooreennieuwverbondaantekondigen.HethuwelijkmetZijnvolkkenteendoorstart:Jer.31:1-5(3xopnieuw).b)Gevangenbewaarderentuchtmeester/lijfwacht*gevangenbewaarderlijktnegatief–jekanhetookpositiefzien;alseen‘bewaarder’inafwachtingvanhetnieuweverbond(eenbewaardergeeftveiligheid) PP22*paidagogos–eenslaafdieeenjongennaarenvanschoolbracht.Depaidagogoshadzelfgeenonderwijzendefunctie.Inditversookniet.Nietspositiefaanditbeeld.Wetheefteendisciplinerendefunctie,zoalspaidagogosalsfunctiehadomiemandopcorrectemanierwegenweerthuistebrengen.*Dewetbiedtbescherming,maarisnietvolledig.DewetkrijgteenvervullinginChristus–Rom.10:4.Erisnietsmismetdewetopzich:Rom.7:12–Paulusisookpositiefoverdewet,gebod.DeToraisnietvijand,maardezonde(Rom.7:13).HeteinddoelvandewetisChristus,degerechtigheidvoorieder,gerechtigheiddoorgeloofinChristus.VoorwaardenLev.26:14-37–vloek!Maar:Lev.26:40-45–erisalmeteenherstelingebed(ookhierenormegenade,barmhartigheid!)OverigensisdestartvandeTienGebodenalgenade:IkhebuuitEgyptegeleid.Waarom?Genade.GeenverdienstevanIsraël.OoitGodsbelofteaanAbraham.PartnerIsraëlalsvolk:Ex.19:5-6,24:4-7(12stenen).OfferEx.24:1-8:jongestieren.Ditistrouwensgeenverzoenendbloed(hetisgeenofferdatmoetdienenalsverzoeningvoorzonden),eerderdreigendbloed(methetbrengenvanditofferzeggendeIsraëlietenakkoordtezijn;owee,alszehetverbondzoudenbreken).Offersdaarna(welverzoenend;inzichzelfhaddendezeoffersgeenwerkelijkverzoenendegenade):menonderzochtdedieren,diemoestenperfectzijn.Nietdemensendiehetofferbrachten!Zoishetookmetons.Jezusisonsoffer;Hijmoestperfectzijn.GodvraagtnietonzeperfectheidvoorHijonsalskindkanaanvaarden.VerbondstekenEx.31:13-17(v.13,16):sabbatZegenvooronsDezekomttotuitinginhetnieuweverbond,alsvernieuwingvanhetSinaïtischverbond.IndeeersteplaatsbedoeldvoorIsraël,maarookvoorheidenen.HoejeOV/NVbekijkt,bepaaltjevisieopverbonden,visieopBijbelNegatieveuitlatingenoverhetOVhebbenconsequentiesvoorhoejehetOudeTestament,maarookhoejeJezus’uitsprakentegentijdgenotenenfarizeeën,…leest.Ikpleitvooreeneerlijkehouding.Ja,hetNVisbeter(zieHebreeën).OnderhetOVwashetalduidelijkdatdewetalleenniemandrechtvaardigkonmaken.Erwasgenadenodig

(verbondAbraham).DekomstvandeMessiasenvandeHeiligeGeesthebbenons–Jodenenheidenen–gegevenwatdewetonsnietkongeven.Tochmoetenwenietnegatiefnaardewetkijken.AlsGodhetverbondopdeSinaïsluit,danisdateenprachtigemanieromervoortezorgendatHijbijZijnvolkkanwoneneneenmanieromZijnvolktebewaren.Hetisnietheteinddoel(datisChristus),maartochaleenheeleindopweg.Vaakwordtditverengdtot‘wijmoetendespijswettentochnietmeernaleven’.HetOVenbijuitbreidingOThebbendannogmaarweinigtezeggen.Datwilnietzeggendatwedewettennogmoetenhouden;vanuithetideedatdepaidagogosgeenwerkmeerheeft.ZijnwerkismetdekomstvandeHeiligeGeestafgelopen.NuschrijftGodZijnwetteninonzeharten,cfr.Jer.31HetOT(OV)enOTlatenonsGodszeergenadevollemaniervanomgaanmetZijnvolkzien.HettoontonsookheelveelvanwieGodis.Datzijnzakendiejemist,alsjehetOVoverboordkiepertenenkelhetNV,leesNT,overhoudt.DatiseenmiskenningvaneenverbondengeboddatPaulusheilig,rechtvaardigengoednoemtenbvb.Gal.5:14.DaarenbovenkrijgthetNValleenmaarmeerbetekenisenkrachtdoorhetOV.HetboekHebreeënlaatziendathetOVwerkte(dooroffers,priesters,…),maardathetNVzoveelbeteris.HoekanjehetNTgoedbegrijpenalsjehetOT,vanafExodus,weggooit.TijdenshetOVkekenprofetenreikhalzenduitnaarhoeGodzouwerken.Zewildenhetgeheimeniskennen.Eenpogingtotvergelijking:Stel,jewoontineenhuismeteenhoutstoof.Datkanbestcharmantengezelligzijn,maarjemoettochmaartelkenszorgendatjehoutgekapthebtofpalletsinhuishebt.Jemoetooktelkenshoutophetvuurgooien.’sMorgensmoetjeeentijdjewachtenvoorjehuisverwarmdis.Kortom,erzijnbestwatnadelenaan.Aangezienerookcentraleverwarmingbestaat,kanhetzijndatjeopeenbepaaldmomentbegintteverlangennaarzo’nmaniervanverwarmen.Meteenautomatischethermostaatblijftdetemperatuuroppeilenkanjeervoorzorgendathetwarmisalsje’smorgensjebeduitkomt.Alsjedanbeslistomcvtelateninstalleren,dankijkjeuitnaardedagwaaropjegeenhoutmeerindestoofhoefttegooienomhetwarmtehouden.Hethuisishetzelfde,hetgaatallemaaloverdeverwarming,maartochisheteengroteverandering.Erzijnheelwatvoordelenwaarjenaarmaguitkijken.Hetisgeenperfectevergelijking,maarmisschienmagdithelpenomOVenNVnaastelkaartezien.

Levitischverbond PP23Num.25:6-13InhoudPinehasdoodttweemensenenkrijgtdaareeneeuwigebeloftevoorindeplaats.Striktgenomenisditonbegrijpelijk.Jekanhetookzienalseenvoorbeeldvanhoeééngebodkanprimerenboveneenandergebod.Inditgevalprimeertgebod1(afgoderij)bovengebod5of6,afhankelijkvanjetelling(nietdoden).Sowiesolaathetonsziendathetzesdegebodnognietzogemakkelijkteinterpreterenis.Beloftevaneeneeuwigpriesterschap,owvdeijvervanPinehas(kleinzoonAäron).OokdenakomelingenvaneenanderezoonvanEleazarzijnpriesters(Itamar–1Kron.24:1-6),maarhogepriesterkomtweluitdetakvanPinehas.Verbondvanvrede:shalomindezecontext(relatietussenpersonen)duidtopgemeenschap,vriendschap.Voorwaarden/verantwoordelijkhedengeenPartnerDestamLevi,meerbepaaldAaron/PinechasOffergeenVerbondstekenLevitischhogepriesterschap.Nuisheterniet.Later…LaterEz.40:46,43:19,…:priestersvanZadok(Zadok:tijdgenootvanDavid;nakomelingvanAaron/Pinechas)dienenindetempel.Ervanuitgaandedatereennieuwetempelkomtinduizendjarigrijk.Contextvanditgedeelte:inEz.36:26wordtgesprokenovereennieuwhart/geest;inEz.37:26-27wordtgesprokenovereenverbondvanvrede,eeneeuwigverbond.

Palestijnsverbond PP24Deut.29:1,8-13;Deut.30:1-10InhoudDitwordtnooit‘palestijnsverbond’genoemdindeBijbel.HetgaatspecifiekoverhetbezitvanhetlandKanaän/Palestina/Israël.Sommigennoemenhetookhet‘landverbond’.HetiseenversterkingvandebeloftenaanAbraham.HierwordenookIsaakenJakobmeegenomen.HetiseenopdrachtvanGodomditverbondtesluiten–v.1(gebodendoordeHeere).InfeiteisheteenhernieuwingvanhetSin.verbond,tegende2egeneratie.Vande1egeneratiezijnenkelMozes,JozuaenKalebnoginleven.HetgebiedoostelijkvandeJordaanisalingenomen.Deut.30:6(netalsbijSin.verbond)–nieuwverbond(Jer.31:33,Ez.36:26).Godvoorzegtdeballingschap,maarbevestigtdaarnadeterugkeernaarhetlandenbelooftbeterschap(besnijdenishart).DaarmeeishetookeenherbevestigingvanhetverbondmetAbrahamdatzijnnageslachtooithetlandvooraltijdzalbezitten(Gen.17:8).Voorwaarden-Zegenenvloek–29:9,14;tot29:28(wegdoenuithetland)–29:18-20(eenverhardhart!)-Landbelofteblijft:Deut.30:1-6–geenverantwoordelijkhedenPartner12stammenvanIsraël;gezienalsinbezitvanhetbeloofdelandOffernietVerbondstekenHetlandzelf.HetgegevendatIsraëlhetlandinbezitheeft,iseentekenvanhetverbond.ToekomstDelandbelofteiseeuwig.HetmessiaansvrederijkgaathandinhandmeteenhersteldIsraël(niethetgeestelijkeIsraël!).Indiezinheefthetbelangvoorons;alishetindirect.

Davidischverbond PP252Sam.7:12-13,23:5,1Kon.8:25,Jer.33:17-21,Ez.37:25InhoudOokditverbondbouwtvoortopdevorigeverbonden.HetiseenuitwerkingvanhetAbram.verbond(koningenkomenuithemvoort;zijnnakomelingenzullenhetlandvooreeuwiginbezithebben).Hetiseeneeuwigkoningschapendusisereeneeuwigebandtussen(1)hetuitverkorenvolk,(2)hetbeloofdeland,(3)deuitverkorenstad,Jeruzalem/Sion(stadvanGod)en(4)deuitverkorenkoninklijkefamilie.WedoenergoedaanomdittebedenkenalswenadenkenoverdeverbondenmetIsraël.Dezeverbondenzijnnietafgesloten.Hoezithetnu?JezuswordtinhetNTbekekenalsZoonvanDavid(bvb:geslachtsregisterMatt.1).HijisdeMessias,maarookdeDavidischekoning.Verantwoordelijkheden2Sam.7:14PartnerDavidenzijnhuis(dekoninklijkeopvolgers);culmineertindepersoonvanJezusOfferDitisnietzoduidelijkalsbijbvbhetAbram.ofSin.verbond.-2Sam.6:17-18(ditisdemeestlogische,omdatDaviddeoffersbrengt,maarerzitnaarallewaarschijnlijkeentijdtussen2Sam.6en7)-1Kon.8:62-64(hierzitnogveelmeertijdtussendantussen2Sam.6en7)VerbondstekenDavidischekoning.JekanJezuszienalsdetegenwoordige(entoekomstige)Davidischekoning.ToekomstLuc.1:31-33Jes.9:5-6

VerbondsvernieuwingenPP26

*Jozua(Joz.24)–‘wijzullendeHeeredienen’+oprichtinggrotesteen *David(1Kron.11:3)–verbond+zalvingDavidtotkoning(volgensGodsWoord)*Asa(2Kron.15:9-15)–offers+verbondomGodtezoeken*Joas(2Kron.23:3)–verbondomJoaskoningtemaken,volgensGodswilmetDavidsnakomelingen*Hizkia(2Kron.29:10ev)–verbondmetGodomZijntoornaftewenden*Josia(2Kon.23:2ev)–verbondomdeHeeretevolgen(navondstwetboek)*Nehemia(Neh.9:38)–vasteovereenkomst,opgrondvanwatGodinhetverledendeedvoorZijnvolk

Nieuwverbond PP27EriscontinuïteitendiscontinuïteittussenhetOVenhetNV.-Deut.30:1-6(Israëlzalfalen,metverwijderinguithetlandtotgevolg-v.1;Godzaldehartenherstellen-v.6)-Jer.4:4(ookDeut.10:16);31:31-33(besnijdenisvanhethart)-Matt.26:26-29(nieuwverbonddoorJezus;vgl.Ex.24:8)-Rom.9:30-10:10(Christusalseinddoelvandewet);Rom.11:33-36(prachtigesamenvattingvanRom.9-11)InhoudDeverbondenbouwenvoortopelkaar(eenheidenverscheidenheid).TochkunnenwezeggendathetNVeenbeterverbondisdanhetOV.Waaromishetbeter?-Christus:priesternaardeordeningMelchisedek;volmaaktpriesterschap,volmaaktoffer-WerkvandeHeiligeGeestHebreeënspreektopheteerstezichtoverhetOValscompleetachterhaald.Isdatookdebedoeling?-Heb.7:11-12,18-19–Ps.110:4.HetisduidelijkdathetpriesterschapnaardeordeningvanMelchisedekbeterisdanhetAaronitische.Eenveranderingvanwetisdanlogisch;datwilnietzeggendathetoudehelemaalafgeschaftwordt.-Heb.8:7.HetOVisnietonberispelijk.Ditwilnietzeggendaterfouteninstonden,maarweldathetnieteffectiefgenoegwas(vgl:priesterschapMelchisedekenAaron).HetNViseenverrijking,vervulling(vgl.Matt.5:17)/-Heb.8:13.HetOVisverouderdendusdichtbijverdwijning.Hetonvolmaaktevanhetpriesterschapendeofferszoudenverdwijnen.ImpliceertnietdirectafschaffingvanhetOVinhaaressentie,weleenvervullingvanhetOV.Hetraamwerkisernog(vergelijkinghoutstoof–CV).-Heb.10:7.HetOViseenschaduwvanhetNV.Eigenlijktoontditaanhoedeverbondenopelkaarvoortbouwen.Deschaduwisniethetvolmaakte,maarheeftertocheenduidelijkeverbondenheidmee.WistmeninhetOVnietsoverhetNV?IsereentotalebreuktussenOVenNV?-Matt.13:17.MetwistdatereenNVzoukomen,maarnietpreciesdoorwieenhoe.-OnderhetOV(Deut.30:6,Jer.4:4)wordtalopgeroepentoteenbesnijdenisvanhethart.Ditlietalziendatdelichamelijkebesnijdenisnietvolstond.DebesnijdeniswashettekenvanhetAbramitischverbond.Vanafdebesnijdenishoordejebijhetverbond.Ditverbondwerdgeslotenopbasisvangeloof(Abramgeloofdeenhetwerdhemtotgerechtigheidgerekend).InKolossenzen2:11-12wordtgezegddatwijinHembesnedenzijnmeteengeestelijkebesnijdenis.Hoe?DoordebesnijdenisvanChristusendatisJezus’doodalszoenoffer.Onzehartenzijnbesneden;alleswaternietthuishoorde,isweggenomendoorJezus’offer.Watwildatzeggenvoordepraktijkvanonsleven?Enkeleverzenomditteduiden:

*Deut.30:6–hartbesnijden,zodatGodliefhebben*Deut.10:14-16–hartbesnijdenennietmeerhardnekkigzijn*Vgl:Jer.6:10–eenonbesnedenoor,zodatjenietkanluisteren

EenonbesnedenoorbetekentdatjenietgoedkanluisterennaarwatGodtezeggenheeft.EenonbesnedenhartiseenhartdatzichverzettegenGod;erzijnblokkades.

Toegepastophethart(dekernvanonzewil,verlangens,verstand)betekentbesnijdenhetwegnemenvandatgenewathethartbelemmertomnaarGodteluisteren.Hetbesnijdenvanhethartbetekentdathethartveranderdwordt,zodatmenGodmethethelehartkanliefhebbenenookdemedemenskanliefhebben.DatisietswaaralinhetOVnaaruitgekekenwerd.Luc.10:25-28maaktdatnogduidelijker:inJezus’tijdwistmen(lees:eenwetgeleerde)ookwathétbelangrijkstewas!-Galaten3:11-18*HetisinteressantomteziendatGalaten3:11refereertnaardeprofeetHabakuk.Dieprofeetschreefaldatderechtvaardigezoulevenuitgeloof.Rechtvaardigebetekentniet‘zondeloze’,wantbvb.Gen.15:6(Abrahamwasnietzondeloos).HetbetekentweleenhoudingvangeloofinenvertrouwenopGod.Ditkanjekoppelenaannederigzijnofarmvangeest(Matt.5:3).*Galaten3:12wilnietzeggendatallejodendezehoudinghaddenendachtendatzeeeuwiglevenkondenkrijgendoordewethelemaalnateleven.Erwaszekerweleenbewegingvanlegalisme(wetticisme)bijdechristeneninGalatenendaarreageertPaulustegen.DatlegalismehaaltéénversuitdeTora(inditgevalLev.18:5)enzegt:‘Ditisdehelewet!’Datverswordtlosgeweektuithetraamwerkvangeloofengenade. PP28-29TervergelijkingzoujekunnenzeggendatPP28hetLamGodsis.Opzichja,jeziethetlamGods,maareigenlijkklopthetniet.HetLamGodsisveelmeerPP29.WiebeweertdatPP28hetLamGodsis,zalhetaandestokkrijgenmetiedereendiehetheleschilderijkent.Zowerkthetlegalismeook;hethaaltéénaspectuitdewetenbombardeertdattoteensamenvattingvandehelewet.OverigensgaathetinLev.18:5nietoverhoemenrechtvaardigmoetworden,maarhoemenrechtvaardigmoetblijven(inhetbeloofdeland);hoemendaarkanleveninhetkadervanhetverbond.Datzalnietlukken(Deut.30:1).*InGalaten3:13-4wordtdangesprokenoverhetvrijkopenvandevloekderwet(Deut.28).Datwasnodig(Gal.3:10)!Deut.30:1kondigtaandathetzalmislukkenenduszaldevloekinwerkingtreden.Jezusverbreektdievloekdoorzelfeenvloekteworden,doordevloekopzichtenemen(hijiseengehangene,sterftaaneenkruisendaardoorvervloekt).Metdeverbrokenvloektreedthetnieuweverbondinwerkingendatgeeftookheidenentoegang–doorhetgeloof.*Gal.3:15-18laatnogeensziensdathetprincipevangeloofalsbelangrijkevoorwaardeomtelevenmetGodnietnieuwwas(dittoonthoehetAbram.enSin.verbondsamenhoren).MenwistweldatGodnietalleenviaoffersbenaderdmoestworden–diverseprofetenmaaktendatduidelijk.Watnatuurlijkwelnieuwwas,washetprincipevangeloof,gegrondopChristus’werk.VerantwoordelijkhedenGeloof*inJezus’offer *indebesnijdenisvanonshart *inonzenieuweidentiteit(kindvanGod) *inhetwerkvandeHeiligeGeestinonsPartnerHetetnische(nietgeestelijke)Israël;gelovigeheidenenwordentoegelaten(Jes.56:6-8).Entenvandeheidenenopdeedeleolijfboom(Rom11:17-27).

OfferJezus’stervenaanhetkruisVerbondsteken-Christuszelf–Jezusalsborg(Heb.7:22)énmiddelaar(Heb.8:6,9:15,12:24)Borg:uitderechtspraak;staatgarantvoordeuitvoeringvaneenovereenkomst/contractMiddelaar:tussenpersoontssGodenmensen,maarookbemiddelaarbijhettotstandkomenvanhetverbondéniemanddiegarantstaatvoordeuitvoeringervan.-Broodenwijn-Besnijdenisvanhethart(Kol.2:11)ZegenvooronsEf.2:11-22Ef.3:16-21