AUTISMESPECTRUMJOHANNA BROUCKAERT & NEES VAN HERREWEGHE

Workshop autismespectrum

Sam uit “Atypical”

Kans dat je iemand met ASS tegen komt?

■ Autismespectrumstoornis: 1/100, zonder effectieve diagnose vermoedelijk meer!

■ Verhouding normaal begaafd/verstandelijke beperking: 50/50 (www.participate.be); andere bronnen: 70/30

■ Verhouding jongens/meisjes: 3/1 à 4/1.

■ Nederlandse cijfers in de forensische psychiatrie (TBS populatie): max 10% heeft ASS

Feit of mythe?

■ “Autistische mensen hebben geen enkele emotie”

■ “Autistische mensen hebben geen gevoel voor

humor”

■ “Mensen met autisme kunnen niet liegen”

■ ….

Welles – nietes?

■ Dirk weigert zijn tucht te ondertekenen, hij blijft maar doorbomen over de zin die er staat geschreven en zo is het niet gegaan.Dirk is een manipulator die alles naar zijn hand wil zetten, vindt de directeur.

■ In gesprek met Chris krijg je onprettig gevoel, hij lijkt voortdurend naar je borsten te staren. Dit komt voor jou ongepast over, je stelt je vragen bij zijn houding en gedrag.

■ Je bent 15 minuten te laat voor je tweewekelijkse afspraak met Jonas. Je weet dat een vast moment belangrijk is, maar je werdopgehouden aan de veilige inkom van de gevangenis. Jonas weigert te komen, geeft de beambte door.

■ Kurt loopt altijd alleen op de wandeling. Hij kijkt naar de grond, loopt in zichzelf te spreken. Andere gedetineerden vinden hemmaar een rare kwiet, ze lachen hem uit. Een beambte merkt op dat hij toch echt ziek is in zijn hoofd.

■ Ronny kan het heel goed uitleggen! Hij gebruikt dure woorden en kan heel begeesterd vertellen over zijn interesse voor natuurgeneeskunde en gezondheid. Je begrijpt het dan ook niet, dat hij keer op keer nog eens moet opgeroepen worden omdat hijde boodschap van je laatste gesprek met hem niet begrepen heeft. ‘t Is voor de aandacht zeker?

■ Een duidelijk briefje met datum, uur, plaats en doel van de uitgangsvergunning is niet genoeg voor Christophe, hij spreekt iedereen aan. Hij heeft steeds weer nieuwe vragen: gaat hij wel op tijd zijn? Hoe moet hij er geraken? Welke bus moet hij pakken? Wat als de bus niet komt? …. In de gevangenis is hij nochtans heel zelfstandig. Hij moet dit toch zelf kunnen plannen?

■ Lander lijkt er niets om te geven dat hij volgende week vrij kan komen. Als de begeleidster ernaar vraagt, “en Lander, wat hoorde ik hier? Wat goed nieuws?”, kijkt hij verbaasd en antwoordt hij een beetje vertraagd met: “ah ja, mijn nieuw tijdschrift computerworld is toegekomen vandaag!”

Wat is nu autisme?

verklarende theorieën■ Centrale Coherentie

■ Theory Of Mind

■ Executieve Functies

=> “Contextblindheid” (Peter Vermeulen, 2010)

Wel of geen label?

■ Belang van tijdige herkenning

Waar kan je op letten?

■ Screening en DiagnostiekZie ‘Classificerend diagnostisch protocol ASS bij volwassenen’, kwaliteitscentrum diagnostiekvzw

Autismespectrum

■ DSM-5

Autismespectrum

Problemen op twee hoofddomeinen

1. stoornis in de communicatie en sociale

omgang

2. gefixeerde interesses en herhaalde

handelingen

Overlap en differentiaal

ASS

kernautismeasperger

Rett

Desintegratieve

stoornis

ADHDOCD

leerstoornissen

schizofrenie

Taalontwikkelings-

stoornissen

Mentale

beperking

Gilles de la

tourette

MCDD

psychopathie

persoonlijkheid

sstoornissen

Delicten

Veel voorkomende delicten:

■ Gewelddelicten

■ Seksuele delicten

■ Brandstichting

■ Stalking

■ Computercriminaliteit

Omgaan met mensen met ASS

■ Vertrekpunt = autisme !!!!

■ Autisme = een beperking = verwachtingen aanpassen

■ Let op voor onder/overvraging

■ Begeleiding en omgeving afstemmen, rekening houdend met de problemen op gebied van:

Sociale interactie en communicatie

Verbeelding en flexibiliteit

Preoccupaties en sensitiviteit

Tips voor ondersteuning

■ Zorg voor duidelijkheid en voorspelbaarheid

■ Betrouwbaarheid begeleiding

■ Continuïteit in begeleiding

■ Help bij structuur en planning

■ Overgangsmomenten verdienen extra aandacht

■ Ook praktische ondersteuning bij verschillende domeinen zoals sociale contacten, zelfzorg, activiteit…!

■ Ondersteunen bij emotieregulatie (stress, spanningen…)

■ Aandacht voor prikkelverwerking, sensorische gevoeligheid

■ Rituelen, preoccupaties begrijpen en in goede banen leiden

■ Vetrekken van mogelijkheden, ontwikkeling stimuleren

Tips voor auti-communicatie

■ Gebruik korte, directe en eenduidige zinnen

■ Geef heldere instructies ipv opdrachten in vraagvorm

■ Herhaal gerust je zin, het zal niet als beledigend ervaren worden

■ Verwoord de boodschap positief: vertel wat wél moet, niet wat niet moet

■ Stilte is ademruimte, geef tijd om informatie te verwerken

■ Wees zo expliciet mogelijk in je tijdsaanduidingen (ipv ‘zo meteen’, kies ‘binnen vijf minuten’)

■ Ondersteun de boodschap met visuele informatie

■ Stem je verbale en non-verbale boodschap op elkaar af, zodat ze elkaar niet tegenspreken

■ Indien mogelijk een prikkelarme omgeving, zo kan X zich beter concentreren

■ Vermijd aanrakingen: mensen met autisme zijn vaak overgevoelig voor zintuiglijke prikkels zoals geluid,

geur, smaak, aanraking

■ Zeg wat je doet en doe wat je zegt. Maar dat geldt uiteraard voor iedereen!

Naar ‘Praat maar raak’. Vlaamse Vereniging Autisme

Omgaan met probleemgedrag

■ Vertrek van hun waarnemen en denken, niet van hun gedrag. Dan pas zicht op waarom gedrag:

■ Wat begrijpen ze niet (goed)? Anders? Letterlijk of zonder context in rekening te brengen?

■ Wat zit er onder het gedrag? Functie?

Stress en angst?

Fysieke/gezondheidsproblemen?

Onduidelijke communicatie?

Aangeleerd gedrag?

…

■ Werken aan gedrag: bijsturing van gedrag moet steeds gepaard gaan met duidelijkheid over de manier waarop het dan wel moet

→ ! Persoon kan dit niet zelf bedenken. Zeg wat moet en niet wat niet moet

■ Leren van nieuw gedrag gaat veel langzamer

→ geduld en herhaling

→ eerder vertrouwde foute oplossing kiezen dan aangeboden alternatief

■ Vaak begeleiding en omgeving aanpassen

Tot slot…

Meer info?

www.obrabaken.be

Johanna.brouckaert@obrabaken.be

Nees.Vanherreweghe@obrabaken.be

Interessante links

www…

■ participate-autisme.be

■ autismevlaanderen.be

■ autismecentraal.com

■ kwaliteitscentrumdiagnostiek.be

■ pasnederland.nl

■ anneliesspek.nl