Psychiatrische hulp bij ouderen

Gewoon oud, of niet zo gewoon?

Kees Spapens

Sociaal deviantie perspectief

Ouderen, kinderen, mensen met een lichamelijke handicap, etc.

En ook mensen met een verstandelijke beperking.

Kenmerken van een groep, maar ze willen er niet bij horen.

Specifieke ouderenproblemen

Psycho-organische stoornissen Aanpassen aan verlies en dood;

kwetsbaarheid Gebrek aan zingeving (?) Vasthouden aan

patronen

Specifiek voor ouderen

Depressie gesomatiseerd Altijd rekening houden met dat

geheugen Ouderen vermijden gemakkelijker Therapeutisch nihilisme

(ze vragen niet gemakkelijk om hulp)

Omgeving stuurt in Voldoende basisvaardigheden?

Herkenbaar?

Differentieert dit ook bij ouderen met een verstandelijke beperking?

Werkwijze Riagg Ouderen

Disciplines: Soc. Geriater / psychiater Psycholoog / psychotherapeut Sociaal psychiatrisch verpleegkundige

DSM IV TR

As I: de psychiatrische stoornis As II: de persoonlijkheidsstoornis As III: somatische problemen As IV: Psychosociale en

omgevingsproblemen As V: algehele beoordeling van het

functioneren

cognitieve gedragstherapie eerste keus bij de volgende stoornissen:

Depressie Angststoornissen Somatoforme stoornissen Psychotische achterdocht en stemmen

horen Impulscontroleproblematiek Persoonlijkheidsproblematiek Relatieproblematiek Seksuele problematiek

Et cetera…..

Om rekening mee te houden 1 Lichamelijke toestand (frailty) Veranderende sociale situatie Polyfarmacie Religiositeit (?) Sexualiteit Op tijd toedekken

Om rekening mee te houden 2

Verdere wilsonbekwaamheid en nog meer communicatieve beperkingen

Geringe coöperatie en motivatie Hoge drop-out Ethiek van de bemoeizorger DSM minder geschikt Speciaal zorgcircuit

Depressie bij ouderen

Achter een lachend gezicht Somatisering Niet somber maar mat Traag of juist rusteloos Nog meer besluiteloos Doodswens voor de hand liggender Niet verwarren met rouw

Depressie

13% van de mannen en 20% van de vrouwen krijgt minstens éénmaal in hun leven een depressie

Angst bij ouderen

Voor misdrijven (bv. op straat) Om te vallen Om dement te worden of voor de dood Voor onbekende omgeving Vermijden valt niet op Angst als symptoom

Angststoornissen

20% van de mensen krijgtminstens éénmaal in hun leven een angststoornis.

Enkele angststoornissen

Paniekstoornis met of zonder agorafobie Gegeneraliseerde angst Dwangstoornis Sociale fobie Specifieke fobie Posttraumatische stress-stoornis (PTSS) Etc…

Dementie

1. Geheugenstoornissen2. Cognitieve stoornissen

> afasie> apraxie> agnosie> uitvoerende functies

3. Progressief

Delier

Kenmerkend: traagheid of juist hyper.

Doe lichamelijk onderzoek.

> bloedscreening

Behandelen met antipsychotica

Persoonlijkheid

In aanleg aanwezig Door de tijd vorm gekregen

Persoonlijkheid; 3 clusters:

Paranoïde/ schizoïde Impulsief affectieve

> antisociale> Borderline> Theatrale> Narcistische

Angst en vreesachtige> ontwijkende> afhankelijke> obsessieve-compulsieve

Persoonlijkheid anders op leeftijd

Cluster B: > afname van agressie en impulsiviteit> toename hypochondrie en depressie

Cluster A en OCP:> Iets meer rigide en achterdochtig> meer zelfverwaarlozing en bizar gedrag

Cluster C:> verder redelijk constant

Gedragsbeïnvloeding

Basis: De vier G’s

Gebeurtenis Gedachte Gevoel Gedrag

TIPS

Let op je communicatie- houding- lichaamscontact- spreeksnelheid / intonatie

Ga niet in diskussie Houd de reactie eenvoudig Doe beroep op meer zintuigen tegelijk

ABC’s. Stap 1: de Actie

Rino Zuid

Omschrijf de gewenste actie

Wat willen we, dat cliënt doet? Kan dit in een keer? Is de actie duidelijk en concreet? Is de actie haalbaar?

ABC’s. Stap 2: de Bewegers

Rino Zuid

Bedenk nieuwe bewegers.

Welke oude bewegers kunnen uitgeschakeld of veranderd worden?

Welke nieuwe bewegers kunnen gebruikt worden om de gewenste actie te verkrijgen?

ABC’s. Stap 3: de Consequenties

Rino Zuid

Bedenk nieuwe consequenties.

Welke oude consequenties kunnen we weglaten?

Welke nieuwe consequenties stimuleren nieuwe acties?

Spreek deze mogelijkheden door met collega’s en maak een plan.

Docentencursus ABC

Evidence based

Waar? Rino Zuid in Eindhoven

Aandacht voor ouderen

Veel succes met de studie dag, vandaag!