Ingenieursbarometer editie 2015

Engineering in Belgium

3Ingenieursbarometer 2015 | Inhoudstafel

Inhoudstafel

09 De arbeidsmarkt10 Wat verwachten bedrijven13 Zijn ingenieurs mobiel14 Arbeidsmarktonderzoek VDAB16 Zijn ingenieurs Ambassadeur

23 Bedrijf & innovatie 35 Overheid, universiteit & innovatie

29 Ingenieur & innovatie 47 De ingenieur van vandaag en morgen

1 2 4

3 5

5Ingenieursbarometer 2015 | Editoriaal

Ingenieurs zijn altijd op zoek naar verbetering en zorgen voor innovatie door continu de status quo in vraag te stellen. Innovatie is in deze tijden van disruptie, waardoor in één klap hele sectoren op hun grondvesten kunnen daveren, een must. Geen enkele organisatie kan het zich ver oorloven om niet te innoveren. Ook voor de Belgische economie moet innovatie voor de nodige zuurstof en welvaart zorgen en ons land in staat stellen om te blijven meespelen op wereldniveau. Het belang van de juiste ingenieur op de juiste plaats om die innovatie te verweze­lijken is dan ook groter dan ooit.

Voor deze 8ste editie van de dag van de Ingenieur focussen we ons op het thema “Engineering in Belgium”. USG Engineering Professionals slaat de handen in elkaar met 6 sterke Belgische ingenieurswerkgevers: Electrabel, HR Rail, DEME, Umicore, Sabca en Lidl. Ook VDAB, Engineeringnet, Jobat, Vlerick Alumni en Agoria zijn gewaardeerde partners van USG Engineering Professionals.

Engineering in Belgium: goed idee of utopie? Creëren we onze eigen schaarste? Kan innovatie onze economie redden? Wat met patentrecht en de rol van de overheid? En hoe zit het met de samenwerking rond innovatie tussen de bedrijven en de academische wereld? Op deze vragen en nog veel meer zochten we een antwoord. Die antwoorden bundelen we in de 8ste Ingenieursbarometer die u nu in handen hebt.

Veel leesplezier!

Kathleen Dupont General Manager

USG Engineering Professionals

& Science Professionals

Editoriaal

6 Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

Rondetafel

In de aanloop naar de Dag van de Ingenieur organiseerde USG Engineering op 26 januari 2015 een rondetafelgesprek met een aantal tenoren uit de sector. Zij lieten hun licht schijnen over actuele thema’s zoals de moeilijkheden voor bedrijven om ingenieurs aan te trekken, terwijl er toch ook nog altijd zijn die geen werk vinden. De kloof tussen de schoolbanken en de eerste professionele ervaringen, de samen­werking met de universiteiten, de risico’s op een brain­drain en de rol die ingenieurs kunnen spelen in de broodnodige innovatie.

De deelnemers Wilson De PrilDirecteur GeneraalAgoria Vlaanderen @wilsondepril

Bruno MonteyneHR Manager DEME

Alex Massoels Teamleader Recruiters Employees Belux Electrabel @alexmassoels

Saskia Kinds Vice President BelgiumUSG Professionals@kindssaskia

Kathleen Dupont General ManagerUSG Engineering Professionals & Science Professionals@kathleen_usg

André Van DammeDepartementshoofd TechnologieUMICORE

André GhysensHR Director SABCA

Fons LeroyGedelegeerd Bestuurder VDAB@FonsLeroyVDAB

Jochen BultinckHoofd Asset ManagementNorth-West Infrabel

Ken PeetersHead of Real Estate Lidl@PeetersKen Geert Degrande

Freelance journalist@gdegr

Ook ingenieurs kunnen niet dadelijkFormule 1-piloten zijn

7Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

We horen al sinds enkele jaren dat veel bedrijven het moeilijk hebben om goede ingenieurs te vinden. Volgens de jongste cijfers zijn er 2.500 openstaande vacatures. Maar anderzijds zijn er ook 2.700 werkzoeken de ingenieurs. Wat loopt er mis?

Fons Leroy: In de eerste plaats zie je natuurlijk nog altijd een ge­brek aan belangstelling voor technische richtingen. Dat is wellicht de fundamentele oorzaak voor het feit dat veel organisaties de open staande vacatures voor ingenieurs moeilijk ingevuld krijgen. Er zijn de jongste jaren wel diverse initiatieven ontstaan om de STEM­richtingen te promoten maar dat is allemaal nogal versnip­perd. Voorts denk ik dat niemand van de hr­verantwoordelijken rond de tafel me zal tegenspreken als ik zeg dat zelfs technisch heel goed opgeleide mensen niet altijd kaas hebben gegeten van wat er in de bedrijfswereld precies gebeurt. Ik denk dat we daarom ook in het hoger onderwijs sterker moeten inzetten op werkplekleren, zoals dat nu al gebeurt in het secundair onderwijs. Studenten moeten meer van de praktijk kunnen proeven en dat kunnen combineren met hun studie. Dat kan de muren die er bestaan tussen onderwijs en bedrijfswereld slopen.

Wilson De Pril: Ik weet niet echt of er nog sprake is van muren maar er is zeker nog sloopwerk te doen. Voor iedereen geldt dat techno­logie bijzonder snel verandert. Daarom zou ik vooral een pleidooi willen houden om tijdens de studieduur duaal leren in te voeren, ook in het hoger onderwijs, maar de studieduur van de opleidingen van bijvoorbeeld industrieel ingenieur niet te verlengen. We moe­ten eerder samen (bedrijf­medewerker en overheid) investeren in permanente vorming. De langere loopbaan zal de nood alleen maar doen toenemen.

Kathleen Dupont: We zullen uit de ingenieursenquête kunnen op­maken hoe bedrijven en studenten daar zelf tegenaan kijken. Mijn indruk is alvast dat de ingenieurs in spe vragende partij zijn voor een beter contact met de bedrijven als ze nog studeren. Fons Leroy: Inderdaad. Dat is wat ik zeg. We zouden dat eigenlijk nog meer moeten institutionaliseren.

2.500 openstaande vacatures en 2.700 werkzoekende ingenieurs*

*Cijfers voor Vlaanderen

8 Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

André Van Damme: Ik denk dat we jonge ingenieurs die juist van de schoolbanken komen ook niet met alle zonden van Israël moe­ten overladen als we zeggen dat ze het bedrijfsleven onvoldoende kennen. Toen ik als ingenieur begon kreeg ik nog de kans om als het ware aan de hand van een ervaren ingenieur mee te lopen. Dat was een soort duobaan. Daar werd toen nog tijd voor genomen en budget­tair was daar ruimte voor. Nu kan dat eigenlijk niet meer omdat het allemaal zoveel kost en omdat alles altijd sneller moet gaan. Toch zouden we daar misschien de tijd moeten voor nemen, want een ingenieur die van school komt is voor mij te vergelijken met iemand die net zijn rijbewijs heeft behaald. En die kan je toch ook niet aan het stuur van een Formule 1­wagen zetten?

De arbeidsmarkt1

10 Ingenieursbarometer 2015 | De arbeidsmarkt

60% van de bedrijven die deelnamen aan ons onderzoek verwacht een groei van hun ingenieurspopulatie in 2015, en we kunnen vast­stellen dat er vervangingen op til zijn als gevolg van verloop of van de pensioneringsgolf. Dat betekent met andere woorden dat er voor ingenieurs volop kansen blijven op de arbeidsmarkt. Dat leidt ook tot een “war for talent”, want er blijven heel wat vacatures open staan.

Voor sommige bedrijven is het aanwerven van buitenlandse in genieurs met specialistische kennis een oplossing, andere werk­gevers proberen nog meer aandacht te besteden aan opleiding “on the spot”. Ze brengen de specifieke kennis met andere woorden bij op de werkvloer. De komende jaren blijven ook heel veel ingenieurs met pensioen gaan. Voor bedrijven zal het een belangrijke uitdaging zijn om ervoor te zorgen dat op die manier niet te veel kennis uit de organisatie verdwijnt.

Wat verwachten bedrijven?

Groei 59 %

Verloop 42 %

Geen nieuwe aanwervingen 16 %

Uitstroom (pensioen) 37 % 41 % Minder schaarste

50 % Schaarste blijft gelijk

9 % Meer schaarste 91%

Verwachting morgen:Verwachting vandaag:

11Ingenieursbarometer 2015 | De arbeidsmarkt

25% 1 op 5

21 % 4 op 5

11 % 5 op 5

17 % 2 op 5

26 % 3 op 5

Nog geen 12% van de bedrijven krijgt zijn ingenieursvacatures binnen

de 6 maanden ingevuld. Een kwart van de bedrijven krijgt slechts 20%

van de vacatures binnen de 6 maanden ingevuld.

Schaarste aan ingenieurs blijft voor ondernemingen een belangrijk gegeven. Ook daarom is het absoluut nodig dat de inspanningen om meer meisjes aan te zetten om voor een technische richting te kiezen worden voortgezet. Dat slechts 12% van de bedrijven hun open­staande ingenieursvacatures binnen de 6 maanden kan invullen, heeft ook te maken met de hoge eisen die worden gesteld rond onder meer ondernemerschap en betrokkenheid en de kennelijk steeds breder wordende kloof tussen het onderwijs en de ondernemings­wereld.

Afgestudeerde ingenieurs hebben vaak geen duidelijk inzicht in wat er in een business omgeving van hen wordt verwacht. Daarom houdt Fons Leroy, de sterke man van de VDAB, onverminderd een pleidooi om het duaal leren dat nu al her en der gebeurt op het niveau van het middelbaar onderwijs, ook in het hoger onderwijs door te trekken.

Ingevulde vacatures binnen de maand:

Ik merk vaak dat ze die projecten ‘te klein’ vinden, terwijl dat toch mooie kansen zijn. Pas afgestudeerden verwachten blijkbaar veel. Ik kan me daar niet altijd in vinden.” - Ken Peeters,

Head of Real Estate Lidl

“

13Ingenieursbarometer 2015 | De arbeidsmarkt

De helft van de ingenieurs (51%) overwoog in 2014 een nieuwe job. Een vijfde van hen (21,8%) veranderde ook daadwerkelijk.

Bij de bijna 22% ingenieurs die het afgelopen jaar van job veran­derden, primeert duidelijk de jobinhoud. Maar ook de sfeer op het werk, de opleidings­ en de doorgroeimogelijkheden zijn een belangrijke reden om andere oorden op te zoeken. De flexibiliteit en de afstand van huis kunnen ook factoren zijn die ingenieurs doen beslissen om bij een andere werkgever aan de slag te gaan. Uit het rondetafelgesprek is gebleken dat de werkgevers in toenemende mate, en zeker bij de jonge generatie, heel veel belangstelling on twaren voor een goede work­life balans.

In het rondetafelgesprek met de belangrijke werkgevers voor ingenieurs is door verschillende gesprekspartners benadrukt dat werkzoekende ingenieurs meer open moeten staan voor opleidingen die hun niet­technische kennis bijsturen en dat zij anderzijds als organisatie misschien meer de tijd moeten nemen om in de be drijven een soort duobanen te creëren die ingenieurs kunnen helpen om specifieke competenties “on the spot” aan te leren.

Zijn ingenieurs mobiel?

Jobinhoud 85 %

Betere sfeer 73 %

Opleidingsmogelijkheden 52 %

Doorgroeimogelijkheden 66 %

Salaris 48 %

Flexibiliteit (uren) 44 %

Afstand woon/werk 43 %

Meer extralegale voordelen 29 %

Meer vakantie 24 %

Minder overuren 20 %

Welke zijn de belangrijkste motivatoren om eventueel van werkgever te veranderen?

Ingenieursbarometer 2015 | Management summary14

Arbeidsmarktanalyse ingenieursprofielen - december 2014 in Vlaanderen Eind december 2014 telde de VDAB 2.029 direct inzetbare niet- werkende werkzoekende (nwwz) ingenieurs, waarvan 283 met een diploma master bio-ingenieurswetenschappen (bio-ingenieur) of gelijkwaardig, 1.340 met een diploma master industriële weten-schappen (industrieel ingenieur) of gelijkwaardig en 406 met een diploma master ingenieurswetenschappen (burgerlijk ingenieur) of gelijkwaardig.

Verdeling van het aantal niet-werkende werk zoekende ingenieurs volgens leeftijdsklasseHet merendeel van de werkzoekende ingenieurs bestaat uit twin-tigers (30,1%) en vijftigers (29,8%). Een minderheid is 60 jaar of ouder (3,8%). 19% is veertiger en 17,2% is dertiger.

Arbeidsmarktonderzoek VDAB

Verdeling van het aantal niet-werkende werkzoekende ingenieurs volgens werkloosheidsduurBijna twee op drie van de werkzoekende ingenieurs is minder dan 1 jaar werkzoekend. Eén op drie is langdurig werkzoekend (1-2 jaar) en onder deze werkzoekenden is 7,3% meer dan 5 jaar werkzoekend.

Werkzoekende ingenieurs volgens leeftijd en werkloosheidsduurHet risico op langdurige werkloosheid (1 jaar of langer werk-zoekend) stijgt stelselmatig met de leeftijd. Terwijl 9% van de werkzoekende ingenieurs jonger dan 30 jaar langer dan 1 jaar werkzoekend is, is dit aandeel bij de werkzoekende dertigers gestegen tot 30%. Bij de veertigers stijgt het aandeel langdurig werkzoekenden nog verder tot 37% en bij de vijftigplussers wordt de kaap van 50% ruimschoots overschreden.

Werkzoekende ingenieurs 7,3%

21,7%

28,4%

14,6%

15,6%

12,4%<3 maand

3-6 maand

6 maand - 1 jaar

1 - 2 jaar

2-5 jaar

5 jaar en +

De grote meerderheid van de ingenieurs (53%) wordt ge rekruteerd via selectie- en arbeidsbemiddelingsbureaus. Het is niet geweten voor welke sectoren deze bureaus de inge-nieurs werven. Minder dan de helft (47%) van de ingenieurs wordt dus rechtstreeks aangeworven in de sector waar ze nodig zijn. Het grootste deel daarvan wordt gerekruteerd binnen de zakelijke dienstverlening (47,9%), gevolgd door de informatica, media en telecomsector (15,2%) en de bouwsector (7,8%).

De zakelijke dienstverlening bestaat uit heel verschillende soorten dienstverleners waaronder bouwtechnici, indu striële technici, technisch leidinggevenden, onderzoekers studiediensten, infor-matici en ICT-medewerkers, …

Spanning tussen vraag en aanbodWanneer we het aantal niet-werkende werkzoekende ingenieurs en het aantal openstaande vacatures vergelijken, zien we dat de vraag naar masters industriële wetenschappen dubbel zo groot is als het aanbod op de arbeidsmarkt. Bij de masters ingenieurs-wetenschappen is de vraag even groot als het aanbod. Enkel bij de masters bio-ingenieurswetenschappen is er sprake van een overaanbod: hier is de vraag vijfmaal kleiner dan het aanbod. De intrede op de arbeidsmarkt verloopt het vlotst voor afge-studeerde masters Toegepaste wetenschappen (de vroegere burgerlijk ingenieurs). Het restpercentage (aandeel werkzoekende schoolverlaters dat na 1 jaar als werkzoekende is ingeschreven) bij de masters toegepaste wetenschappen (restpercentage = 1,6%) ligt lager dan bij de masters industriële wetenschappen en technologie (restpercentage = 2,9%) en een stuk lager dan bij de masters biologische wetenschappen (restpercentage = 6%). Het ligt ook een pak lager dan het gemiddelde restpercentage van alle afgestudeerde masters (restpercentage = 7,3%).

Cijfers afkomstig van VDAB

16 Ingenieursbarometer 2015 | De arbeidsmarkt

78,3% van de ingenieurs zou zijn werkgever aanraden bij andere ingenieurs

98% van de ingenieurs zou het beroep van ingenieur aanraden aan anderen

Ingenieurs blijken echte ambassadeurs van hun vak en bijna acht op tien heeft een hoge pet op van hun werkgever

Zijn ingenieurs ambassadeur?

Innovatief 24 %

Vernieuwend 17 %

Gegeerd 13 %

Comfort mensheid verbeteren 13 %

Wereldverbeteraar 11 %

Bewijs van intelligentie 8 %

Andere 6 %

Status 7 %

Waarom zou je het beroep als ingenieur aanbevelen?

17Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

RondetafelLigt de lat te hoog? Leggen bedrijven de lat niet te hoog door van ingenieurs behalve technische kennis ook een massa andere skills te verwachten? Creëren ze daardoor hun eigen schaarste?

André Van Damme: Ik denk niet dat we de lat te hoog leggen. Inte­gendeel zelfs, want ik stel jammer genoeg vast dat kandidaten de basisberekeningen, die voor mijn generatie evident waren, lang niet meer altijd onder de knie hebben. Heeft dat met de algemene tijds­geest te maken? Met het feit dat in de opleiding ook andere accenten worden gelegd? De lat rond die basiskennis ligt eigenlijk al lager dan vroeger. En dat in onze organisaties vandaag van alle medewerkers businesskennis wordt verwacht, staat als een paal boven water. Iedereen moet ook communicatief zijn, leerbereidheid aan de dag leggen, betrokkenheid tonen en een stukje intrapreneurship uitdra­gen. Ik kan me inderdaad indenken dat dan de indruk ontstaat dat de lat hoog ligt, maar dat is gewoon om te proberen een antwoord te vinden op de tijdsgeest. Vergeet ook niet dat steeds meer studenten langer studeren en doctoreren. Dan liggen de eisen vanzelf hoger, zeker op het vlak van de niet­technische skills.

Kathleen Dupont: Dat blijkt volgens mij ook overduidelijk uit de cijfers van de VDAB. Er wordt nu een pak meer verwacht van star­tende ingenieurs dan pakweg een drietal jaar geleden.

Wilson De Pril: Ik ben er zo goed als zeker van dat de 2 elementen “vaardigheden” en “houding” die naast “kennis” deel uitmaken van de competentie, vaak oorzaak zijn van een moeilijke inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. We kunnen dit oplossen door het onderwijs en het bedrijfsleven beter te laten samenwerken en dit vanaf een vroeg stadium.

Alex Massoels: Het is niet omdat meer aandacht wordt gevraagd voor betrokkenheid dat dit moet betekenen dat de basiskennis achteruit gaat. Hoe dan ook, lijkt het mij irrealistisch alles van het onderwijs te verwachten. Zoals uit de woorden van André Van Damme blijkt, is het altijd zo geweest dat afgestudeerden wat tijd nodig hebben om hun draai te vinden. We mogen dus niet verlangen dat ze zomaar alle competenties onder de knie hebben. Bij Electrabel besteden wij daarom heel veel tijd en aandacht aan opleiding. En ik veronderstel dat dit bij de andere bedrijven rond de tafel niet anders is.

Het is niet omdat je een rijbewijs hebt, dat je een F1-piloot bent. Soms verwachten we dat wel van ingenieurs.” - André Van Damme,

Departementshoofd Technologie UMICORE

“

19Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

André Ghysens: Uiteraard. Zeker als je rond specifieke projecten werkt, zoals bij ons de Ariane 6, dan kan je niet verwachten dat de jonge ingenieurs die daaraan meewerken voldoende kennis hebben. Die specifieke kennis gaan wij dan ook regelmatig in het buitenland halen. Dat neemt niet weg dat opleiding voor een groot stuk “on the spot” moet gebeuren. Dat is ook nog om een andere reden belang­rijk: straks verdwijnt uit heel veel organisaties een hele hoop kennis omdat heel wat ingenieurs met pensioen gaan. Het is belangrijk dat zij die kennis doorgeven.

Bruno Monteyne: Een ander element dat heel belangrijk is. Er moet een natuurlijke klik zijn met de bedrijfscultuur. Als de persoon lijk­heid van een kandidaat en de cultuur van een organisatie echt niet bij elkaar passen, dan ontstaan hoe dan ook frustraties en dan kan er van echte betrokkenheid bij de job eigenlijk geen sprake zijn. In dit verband merk ik bijvoorbeeld dat kandidaten toch niet altijd goed beseffen wat de jobs in het buitenland die wij vaak aanbieden, precies inhouden.

André Van Damme: Dat heeft met perceptie te maken. En op dat vlak valt ook nog wel één en ander te zeggen. Er wordt weinig gedaan om de perceptie rond de vele mogelijkheden voor ingenieurs bij te

stellen. En dat geldt eigenlijk voor ondernemerschap in het alge­meen. Bij herstructureringen en sluitingen komen de kranten papier te kort om hun meest sensationele titels te gebruiken. Wij hebben bij Umicore 500 mensen aangeworven en dat kon, behalve op enkele minuutjes in “Iedereen beroemd” op geen enkele media­aandacht rekenen. Ik wil maar zeggen dat de perceptie die van ingenieurs en van hun functies bestaat, er ook niet altijd toe bijdraagt dat ze in de rij staan aan te schuiven.

Nog even terug naar die betrokkenheid. Is die nu dan al niet aan het afkalven bij jonge afgestudeerden? En is het ook niet zo dat die automatisch vermindert, omdat er steeds meer met projecten wordt gewerkt en dat er dus meer freelancers worden ingeschakeld? Jochen Bultinck: Dat er veel kandidaten zijn die bij hun eerste vraag al willen weten wat ze kunnen verdienen, is volgens mij overdreven. Ze weten ondertussen ook zelf dat dit geen goede binnenkomer is. Anderzijds stel ik toch ook vast dat het voor steeds meer jongeren moeilijk wordt als ze horen dat ze in het weekend zullen moeten werken. Bij Infrabel is dat nu eenmaal vaak het geval.

De inwerktermijnen worden steeds korter. Infrabel heeft die jonge ingenieurs nochtans hard nodig. Net als zoveel andere bedrijven ziet het de pensioengolf op zich afkomen.”- Jochen Bultinck,

Hoofd Asset Management North-West Infrabel

“

21Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

Ken Peeters: Ik denk dat het, zoals bij alles, moeilijk is om te veral­gemenen. Het is inderdaad zo dat ingenieurs een onmisbare schakel zijn voor groei in veel bedrijven. Het klopt dat een gezonde portie ondernemerschap aanwezig dient te zijn bij de ingenieurs… Maar ik stel ook vast dat starters of veel kandidaten meteen de ambitie hebben om ingezet te worden op grootse projecten. Vaak ontbreekt het hen echter aan specifieke ervaring binnen de sector, het bedrijf of (gewoon) algemeen… Kortom: naast ambitie, ondernemerschap zijn geduld en een zekere ervaring (brede zin van het woord) ook noodzakelijk.

Kathleen Dupont: Ik hoor ook verhalen over freelancers en een flexibele schil bij organisaties, maar een en ander loopt bij ons lang niet zo’n vaart als in Nederland dat erom bekend staat dat de zzp’ers (zelfstandigen zonder personeel) een zeer hoge vlucht hebben genomen. Hoe dan ook, ook wie als freelancer werkt, moet zich inderdaad, zoals Bruno Monteyne zegt, aanpassen aan de cultuur van het bedrijf waarvoor hij een opdracht uitvoert.

André Ghysens: De jongeren die nu op de arbeidsmarkt komen, zijn gewoon geraakt aan heel andere ritmes. Bij Sabca schrikken ze er niet voor terug om het hele weekend te komen of tot ’s avonds laat, maar dan niet omdat het door ons wordt opgelegd, maar gewoon omdat het in hun kraam past. Hun work­lifebalans is belangrijk, maar als ze vrijheid krijgen, dan leggen velen wel een grote betrokkenheid aan de dag.

Ik geloof dat ingenieurs altijd op zoek zijn naar verbeterslagen en de status quo in vraag stellen. Juist daarom zijn ingenieurs heel vaak innovatief bezig. En die innovativiteit op de juiste plek inzetten in de bedrijven, maakt dat onze Belgische bedrijven sterker worden en op de wereldkaart blijven staan.” - Kathleen Dupont,

General Manager USG Engineering Professionals & Science Professionals

“

2Bedrijf & innovatie

24 Ingenieursbarometer 2015 | Bedrijf & innovatie

Ingenieurs zijn zich goed bewust van het belang van innovatie. Het is vaak een doorslaggevende factor om al dan niet voor een bepaalde werkgever te kiezen. Maar hoe ervaren ze de prestaties van hun werkgever op de schaal van de innovatie?

Hoe innovatief ervaart de ingenieur het bedrijf:

8 % zeer innoverend

17 % nauwelijks innoverend

5 % niet innoverend

32 % innoverend

38 % matig innoverend

5 %

8 %

4%

39 %

61 %

44 %

Nieuwe producten 69 %

Nieuwe structuur binnen bedrijf 54 %

Nieuwe verpakkingen 15 %

Nieuwe processen 52 %

Nieuwe verdelingsprocessen 10 %

Andere 7 % Bedrijven

Professionals

Focus op innovatie volgens ingenieur:

Heel wat bedrijven zijn bezig met innovatie op verschillende fronten. Anderzijds vinden

zes op tien ingenieurs dat hun bedrijf niet tot matig innoveert. Er is dus werk aan de winkel,

zeker voor de ingenieurs die aangeven dat innovatie belangrijk is voor hen en voor zij die

rondlopen met ideeën rond uitvinden.

De respondenten die “andere” kozen spreken over optimalisaties, aanpassingen, en

me thodologieën als kanban, scrum ed.

25Ingenieursbarometer 2015 | Bedrijf & innovatie

Via klant 94 %

Via werknemer 52 %

Input van externe bedrijven 34 %

Via concurrentie 37 %

Andere 7 %

Hoe komen innovaties tot stand:Meer dan 9 op 10 respondenten geeft aan te focussen

op de customer centricity waar vandaag nood aan is. Dat

is een hoopgevend cijfer, want het bewijst dat ook inge­

nieurs klantgerichtheid als enorm belangrijk inschatten

en dat ze dus niet in een ivoren toren blijven zitten.

Verwachtingen over de mate waarin werkgevers en bedrijven belang hechten aan innovatie:

De cijfers die enerzijds ingenieurs (48,7%) en anderzijds bedrijven (52,11%) geven over de verwachting dat meer belang zal

worden gehecht aan innovatie lopen niet ver uiteen. De vraag of we dit cijfer als positief of negatief moeten interpreteren, is

voer voor discussie. Sommigen zullen het misschien te laag vinden, anderen zullen opwerpen dat het aangeeft dat veel

ondernemingen ook nu al sterk bezig zijn met innovatie.

Zes op tien organisaties denkt aan innoveren door een

meer diepgaande samenwerking met universiteiten en

andere onderzoekscentra. Het gaat om een belangrijke

evolutie want het jarenlang gekoesterde principe van

“vivons heureux, vivons cachés”, lijkt eindelijk stilaan

overboord te worden gegooid. Open innovatie en nieuwe

vormen van samenwerking zullen nodig zijn om de

ambities op innovatievlak waar te maken.

4 % Minder belang

49 % Meer belang

47 % Zelfde belang

Professionals 1 % Minder belang

52 % Meer belang

47 % Zelfde belang

Bedrijven

26 Ingenieursbarometer 2015 | Bedrijf & innovatie

Factoren die innovaties verhinderen:

Weinig interne fondsen 28 %

Hoge kosten 27 %

Andere 23 %

Gekwalificeerd personeel 27 %

Gebrek aan info van de markt

Gebrek aan collaboratie partners 14 %

Geen vraag naar innovatie 8 %

Weinig externe fondsen 13 %

Concurrentie copieert snel

14 %

6 %

Een gebrek aan middelen en te hoge kosten zijn belangrijke factoren die innovatie

af remmen. Ook een gebrek aan gekwalificeerd personeel wordt naar voor geschoven.

Is dat een excuus waar men zich achter verschuilt of is het reëel? Het lijkt in ieder geval

enigszins in tegenspraak te zijn met het enthousiasme voor innovatie waar toekomstige

ingenieurs blijk van geven.

Is innovatie nodig om concurrentieel te zijn?

2 % NEEN

49 % JA

25 % Nodig tov de wereld

24 % Nodig tov klanten

27Ingenieursbarometer 2015 | Wist je dat

... 86% van de bedrijven in 2014 een nieuw product, een nieuwe dienst of optimalisatie heeft bewerkstelligd

... 90% van de bedrijven plannen heeft om in 2015 een nieuw product, een nieuwe dienst of optimalisatie te bewerkstelligen

... 87% van de bedrijven zijn innovaties zelf op de markt brengt, en dat de overige 13% hun licenties uitgeeft

... 60% van de bedrijven gebruik maakt van subsidies voor innovatieve ontwikkeling en dat de helft die zelf aanvraagt 22,5% maakt gebruik van een externe partner hiervoor

... Slechts een kleine helft van de ingenieurs (46,3%) zegt dat er een ideeënbus is op het werk. Wat bevestigd wordt door bedrijven (49,3%)

Wist je dat...

Oproep aan bedrijven die ingenieurs tewerkstellen: maak gebruik van de brainpower die in de organisatie aanwezig is.

Jongeren schrikken er niet voor terug om in het weekend te komen of tot ’s avonds laat. Niet omdat het wordt opgelegd, maar gewoon omdat het in hun kraam past.” - André Ghysens,

HR Director SABCA

“

Ingenieursbarometer 2015 | Management summary 29

3Ingenieur & innovatie

30 Ingenieursbarometer 2015 | Ingenieur & innovatie

Hoewel ingenieurs innovatie belangrijk vinden en het vaak als crite­rium hanteren om al dan niet voor een bepaalde werkgever te kiezen, is slechts 12,6% de drijvende kracht achter innovatie. Voorts hebben één op drie ingenieurs net als vorig jaar ideeën voor een uitvinding in het hoofd. Slechts een kwart wil binnenkort al actie ondernemen om het idee te vermarkten.

Ingenieurs vinden nieuwe ontwikkelingen op alle fronten belang­rijk. Deze bevindingen tonen aan dat het domein waarin innovatie plaatsvindt voor ingenieurs ondergeschikt is aan innovatie op zich. Vergelijk ook met de redenen waarom ingenieurs het ingenieurs­beroep zouden aanraden aan anderen.

Ik werk mee aan innovatie 37 %

Ik maak deel uit van een innovatief team 23 %

Ik ben de drijvende kracht 13 %

Ik werk in een innovatieve omgeving 18 %

Geen, we hebben reeds goed product 9 %

24 % Beperken25 % Uitbreiden

47 % Is OK 4 % Afschaffen

Op de werkvloer:

Intellectuele eigendom van bedrijven:

Hoewel de helft van de respondenten zich kan vinden in de huidige regeling rond

intellectuele eigendomsrechten, zien we dat er bij de andere helft duidelijke onenigheid

bestaat over het uitbreiden dan wel beperken ervan. Een minderheid ziet intellectueel

eigendom voor bedrijven liever afgeschaft.

31Ingenieursbarometer 2015 | Ingenieur & innovatie

Ruim 40% van de ingenieurs vindt het innovatieve en vernieuwende aspect belangrijk, aangevuld met 25% die het comfort van de mensen en de wereld wil verbeteren.

Volgens 34% van de studenten is innovatie de drijvende factor voor de toekomst van ondernemingen. 55% antwoordt dat er naast innovatie ook aandacht moet blijven voor producten en diensten die eerder werden ontwikkeld.

Een kandidaat moet gepassioneerd zijn door de omgeving waarin hij belandt, vinden wij bij Electrabel. We verwachten dus ook enige zelfkennis.” - Alex Massoels,

Teamleader Recruiters Employees Belux Electrabel

“

33Ingenieursbarometer 2015 | Wist je dat

... 82,5% van de bedrijven meer belang hechten aan de multidisciplinaire inzetbaarheid van een ingenieur dan aan de specialisatie

... 81% vindt dat het werk van de ingenieur steeds complexer wordt

... 76% vindt dat iedereen technische kennis zal nodig hebben in de toekomst

... 70% vindt dat Belgische ingenieurs behoren tot de wereldtop

... de integratie van de opleiding industrieel ingenieur naar de universiteiten door 70% als is een goede zaak wordt beschouwd ... onze economie enkel kan overleven door nog meer ingenieurs op te leiden, volgens 63%

... slecht 53% vindt dat Belgische uitvindingen behoren tot de wereldtop

... 35% bestempelt pas afgestudeerde ingenieurs als niet communicatief

... 16% van de bedrijven niet-ingenieurs omschoolt naar ingenieurs

Wist je dat volgens de ingenieurs...

34 Ingenieursbarometer 2015 | Wist je dat

... 86% van de bedrijven vindt dat het werk van de ingenieur alleen maar complexer wordt

... 86% denkt dat iedereen, dus niet enkel ingenieurs, technische kennis zal nodig hebben om in de toekomst mee te kunnen

... 76% van de bedrijven meer belang aan de multidisciplinaire inzetbaarheid van een ingenieur hecht dan aan de specialisatie

... 68% de integratie van de opleiding industrieel ingenieur naar de universiteiten een goede zaak vindt

... onze economie kan overleven door nog meer ingenieurs op te leiden (65%)

... 1 op 2 vindt dat Belgische ingenieurs behoren tot de wereldtop

... 36% de pas afgestudeerde ingenieurs als helemaal niet communicatief ervaart

... 1 op 3 niet-ingenieurs worden omgeschoold naar ingenieurs

Wist je dat volgens de bedrijven...

4Overheid, universiteit& innovatie

Voor de Faculteit Toegepaste Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Antwerpen is het nastreven van industriële impact geen loze ambitie: laboratoria op industriële schaal, docenten met industrie ervaring, bedrijfsbezoeken, stages en eindwerken in de industrie zijn van oudsher een vast onderdeel van de opleiding tot industrieel ingenieur.

De band met de industrie vormt ook een duidelijke meerwaarde voor het onderzoek. Zo haalt de industriële verwevenheid het onderzoek weg van het onderzoekslaboratorium en worden de resultaten van bij het begin getoetst aan harde industriële criteria. Dit bevordert de directe doorstroming van de onderzoeksresultaten naar de industriële praktijk.

Doen wij dit gratis? Neen, en daar zijn goede redenen voor. Wetenschappelijk onderzoek, zelfs indien opgestart in antwoord op tastbare noden uit de bedrijfswereld, geeft geen zekerheid op resultaat. Door te investeren in basis en toegepast onderzoek draagt de universiteit het risico in de vroege fases van het ontwik-kelings- en innovatieproces. Om dit risico te kunnen blijven dragen, is het broodnodig de opbrengsten van die projecten die de valorisa-tieketen met succes doorlopen, te herinvesteren.

Vermarktbare onderzoeksresultaten gratis ter beschikking stellen ondergraaft de financiering van toekomstig onderzoek. Tezelfder-tijd wordt het overgrote deel van de bevindingen van het acade-mische onderzoek reeds vrijgegeven aan het publiek in de vorm van publicaties. Meer en meer staat wetenschappelijk onderzoek met beide voeten in de maatschappelijke en industriële realiteit.

De Universiteit Antwerpen zet sterk in op dit partnerschap, onder meer dankzij haar TechTransfer dienst die het bedrijfsleven verbindt met de academische wereld.

Walter SevenhansDecaan Faculteit Toegepast Ingenieurswetenschappen - Universiteit Antwerpen

De Universiteit Antwerpen zet sterk in op partnership

● 71 publicaties in 2014 (Fac. Toegepaste Ingenieurswetenschappen), 93 in 2013

● Officiële samenwerkingsovereenkomsten met meer dan 30 KMOs en grotere bedrijven

● Twee lopende Baekelandbeurzen (doctorandi binnen bedrijven) en een vijftal lopende

Technologietransfer-projecten (beide IWT).

● Vijf spin-offs, meest recent begin februari gelanceerde Hysopt (http://www.hysopt.be/)

37Ingenieursbarometer 2015 | Overheid, universiteit & innovatie

Wat vinden ingenieurs en bedrijven dat er met ontwikkelingen door universiteiten en hogescholen moet gebeuren?

15 % Per opbod verkopen

52 % Vrijgeven aan industrie

33 % Eigendom blijven

Professionals

10 % Per opbod verkopen

71 % Vrijgeven aan industrie

19 % Eigendom blijven

Bedrijven

Ingenieurs vinden dat de overheid:

Ruim de helft van de professionals vindt dat ontwikke-lingen die door universiteiten en hogescholen gebeuren zouden moeten worden vrijgegeven aan de Belgische industrie.

87% van de ingenieurs vindt dat de overheid evenveel, zoniet meer zou moeten investeren in innovatie bij bedrijven om zo de toekomst van bedrijven in België te waarborgen.

66 % Meer investeren

4 % Minder investeren

1 % Investeringen stoppen

21 % Blijven doorgaan

8 % Geen idee

38 Ingenieursbarometer 2015 |Overheid, universiteit & innovatie

Uit recent onderzoek bleek dat de Vlaamse industrie in slechts 10 procent van de onderzoeksprojecten van universiteiten en andere publiek gefinancierde kenniscentra inspraak had. Gemeten naar het BBP, scoort geen enkele regio lager. In onze buurlanden Duitsland, Frankrijk en Nederland werkt het academisch milieu veel nauwer samen met de bedrijfswereld. Maar vooral het Waals Gewest (29%) en landen als Zweden (29%) en Finland (36%) scoren nog een stuk beter. Agoria wil de muur tussen de Vlaamse academische wereld en de bedrijven afbreken.

Agoria vraagt meer open innovatiemet universiteiten en kenniscentra

Onderzoek en innovatie moeten welvaart en jobs ople veren. Daarvoor hebben we meer economisch gericht onderzoek en meer samenwerking tussen industrie en de academische wereld nodig.” - Wilson De Pril ,

Directeur Generaal Agoria Vlaanderen

“

39Ingenieursbarometer 2015 | Overheid, universiteit & innovatie

Studenten ervaren

Hoe ervaar jij de interactie tussen de school en bedrijven?

Innovaties die op school ontwikkeld worden:

17 % Vrijgeven aan bedrijven

55 % Eigendom van school blijven

4 % Eigendom overheid worden

24 % Eigendom van student blijven

Is er plaats voor ideeën van studenten in de praktijklessen?

Hieruit blijkt dat er al bij al weinig ruimte is om in de praktijklessen van het curriculum af te wijken. Bijna zes op tien studenten is ook van oordeel dat de interactie tussen school en bedrijven te beperkt is. Dat is wellicht ook een van de zaken waaraan moet worden gewerkt om de kloof tussen het onderwijs en de ondernemingswereld wat smaller te maken.

De overheid moet:

5 % Minder investeren

63 % Meer investeren voor de toekomst van de bedrijven

31 % Huidig beleid blijven volgen

1 % Stoppen met investeren

4 % Uitgewerkt idee geen toepassing in bedrijf

58 % Beperkte interactie 4 % Geen interactie

34 % Uitgewerkt idee wel toepassing in bedrijf

11 % Ja, idee van mij

74 % Neen

15 % Ja, van andere student

How high do you set the bar? USG Professionals,

we are experts for experts.

Within 7 fields of expertise:• Engineering • Science• ICT • HR• Finance • Legal• Marketing, Communication & Sales

We accelerate careers with jobs, projects, coaching and a range of development opportunities.

We set the bar. USG Professionals makes professionals and organisations grow.

www.usgprofessionals.be

In het secundair onderwijs is het systeem, waarbij een leerling leren op school afwisselt met leren op de werkplek, een volwaardige leervorm. Misschien moeten we dat ook in bachelor- en masteropleidingen invoegen.” - Fons Leroy,

Gedelegeerd Bestuurder VDAB

“

43Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

RondetafelInnovatie: welke rol voor ingenieurs? Door zowat alle trendwatchers is disruptie het kernwoord van 2015 genoemd. Organisaties beseffen dat ze op alle vlakken moeten inno veren. Welke rol kunnen ingenieurs daarin spelen?

Kathleen Dupont: Volgens mij kunnen ingenieurs op dat vlak een grote rol spelen vanuit twee hoedanigheden: die van onderzoeker en die van ondernemer.

Wilson De Pril: De ingenieursopleiding is erg veelzijdig. Daardoor liggen er voor iedereen, naargelang van zijn of haar intellect, inzet en persoonlijkheid, diverse carrièrekansen open. En het is een evidentie dat ingenieurs een belangrijke rol spelen bij innovatie. Zo liggen ze dus aan de basis van vooruitgang waar iedereen beter van wordt, zeker de mindergeschoolden.

Ken Peeters: Dat is bij Lidl zeer zeker het geval. We bouwden vroeger heel eenvoudige/standaard supermarkten en laten we eerlijk zijn, niet echt knappe staaltjes van techniek en esthetiek. Maar we zijn geëvolueerd naar duurzame gebouwen met veel nieuwe &

hoogstaande technologieën vb. op vlak van IT, koeling. Dat bewijst enerzijds nog maar eens dat innovatie niet iets is dat enkel is weg­gelegd voor industriële bedrijven. Anderzijds heeft innovatie boven­dien met meer te maken dan technologie alleen, het is een bewuste strategische keuze, een bepaalde mindset. Het is overduidelijk dat ingenieurs een belangrijke rol te spelen hebben, wanneer je de ele­menten: technologie, strategie en mindset wenst te combineren.

Bruno Monteyne: Ik kom in dit verband graag terug op wat Wilson De Pril eerder zegde: er moet ook bij de ingenieurs bereidheid zijn om altijd bij te leren. Bij ons bijvoorbeeld kunnen ze eigenlijk onmogelijk even goed een schip kennen als de kapiteins die ermee varen, maar ze moeten bereid zijn daar ook van te leren. Om innovatief te zijn moeten ingenieurs een beetje afstappen van de vaak specialistische kennis waar ze naar neigen.

Saskia Kinds: De vraag blijft toch een beetje of zij ook voldoende leren dat ze bereidheid moeten tonen om van anderen te leren.

We dienen continu te werken aan de instroom van ingenieurs. Onder andere door aan de ouders duidelijk te maken dat technische loopbanen enorm gevarieerd zijn en een zeer mooie beroepscarrière kunnen opleveren.” - Saskia Kinds ,

Vice President Belgium USG Professionals

“

45Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

Fons Leroy: Ik kan me in die opmerking vinden. Ik denk bijvoorbeeld dat er toch meer alertheid zou moeten zijn voor open innovatie.

Alex Massoels: Ik denk dat we moeten opletten dat we de term innovatie niet te letterlijk nemen. Want dat hoeft niet noodzakelijk over spectaculaire vernieuwingen te gaan. Innovatie is eigenlijk ook “operational excellence” en daar kunnen ingenieurs, naargelang hun eigen voorkeuren en specialisaties, ook belangrijke bijdragen voor leveren.

Wilson De Pril: Innovatie kent verschillende facetten en gradaties, maar ingenieurs blijven daarin essentieel; zowel voor productie, productontwikkeling, als bedrijfsorganisatie is er nood aan staps­gewijze verandering maar zeker ook aan doorbraken. Een drang naar vernieuwing is steeds een troef.

André Ghysens: Ik vind dat dit geen excuus mag zijn om zich achter te verstoppen. Organisaties die een cultuur creëren rond innovatie en creativiteit en die hun medewerkers een zo groot mogelijke vrij heid gunnen, zullen daar volgens mij ook heel wat vruchten van kunnen plukken. Laten we ook niet vergeten dat ingenieurs een

na tuurlijke drang hebben om sceptisch te zijn. Als Elon Musk beweert dat hij in staat is om een nieuwe raket te bouwen voor één derde van de normale prijs, dan gaan ingenieurs bijna automatisch aan de slag om te zien of die bewering ergens op slaat, dan wel tot het rijk der fabelen behoort. En uit dat onderzoek komen ook weer nieuwe zaken naar voor. Het natuurlijke scepticisme van ingenieurs kan innovatie eigenlijk ook een forse boost geven.

Kathleen Dupont: Dat is net wat ik bedoel als ik het over de com­binatie tussen onderzoeken en ondernemen heb.

Fons Leroy: Het is goed als mensen de vrijheid krijgen om die kritische ingesteldheid aan te wenden. Wat organisaties inderdaad zeker niet zouden mogen doen is de talenten van al die mensen enigszins kortwieken door hen op te sluiten in competentieprofielen.

André Van Damme: Ik heb ook al vastgesteld dat men mensen die in een studiebureel werken, vaak vleugellam maakt, vanuit de schrik dat ze naar elders zullen verkassen.

46 Ingenieursbarometer 2015 | Rondetafel

Maar gebeurt dat nog veel? Krijgen mensen kansen genoeg of moeten we schrik hebben voor een brain-drain?

Wilson De Pril: Uiteraard zijn er altijd mensen die zich beter thuis voelen in de incubatorsfeer van Silicon Valley. Maar ik denk niet dat we echt angst moeten hebben voor het vertrek van al onze briljantste mensen naar het buitenland. We moeten ze wel met hun ervaring proberen terug naar hier te halen.

Jochen Bultinck: Als je ziet wat onze ingenieurs hebben ontwikkeld rond de HST, dan kan je niet anders dan vaststellen dat dit werk van hoogstaand niveau is. Er is ingenieurstalent genoeg om prachtige zaken te doen waarop we fier kunnen zijn. Dat dan van landen zoals India belangstelling komt voor die realisaties, is terecht, maar het moet ons niet meteen doen vrezen dat de beste ingenieurs allemaal zullen vertrekken.

André Van Damme: Ik zie geen enkele reden waarom Vlaanderen niet het Silicon Valley van de elektrische wagen zou kunnen worden. Behalve dan misschien deze die Wilson De Pril al heeft aangehaald: we moeten dringend komaf maken met de overreglementering.

Maar los daarvan zie ik toch ook veel positieve signalen, zoals een steeds verder gaande samenwerking met de universiteiten. Op die manier hebben wij bijvoorbeeld een centrum voor recyclage opgericht.

Wilson De Pril: Ik zou wel graag zien dat professoren nog meer verplicht worden om, zoals aan Duitse universiteiten gebeurt en in het Massachussets Institute of Technology, ook ondernemings­activiteiten uit te oefenen.

Saskia Kinds: Ik denk dat we de essentie van wat rond de tafel is gezegd, kunnen samenvatten door te zeggen dat de ingenieurs een toonaangevende rol kunnen blijven spelen om industriële activiteiten hier te houden, dat ze enerzijds meer vrijheid moeten krijgen om te in­noveren, maar dat ze anderzijds wel nog meer moeten openstaan om continu te leren. Voorts lijkt het me duidelijk dat er ook blijvend moet worden gewerkt aan de instroom van ingenieurs, onder andere door aan de ouders duidelijk te maken dat technische loopbanen enorm gevarieerd zijn en een zeer mooie beroepscarrière kunnen opleveren.

5De ingenieur van vandaag en morgen

48 Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

De ingenieur van vandaag

Basisopleiding: Specialisatie:

Professionals die een professionele bachelor als basisopleiding hebben, studeren in 58%

van de gevallen verder (22% schakelprogramma, 34% industrieel ingenieur, een minderheid

burgerlijk ingenieur of banaba).

Professionals die een industrieel ingenieursdiploma hebben, studeren in 21% van de geval­

len verder. 7,5% ging voor burgerlijk of bio­ingenieur.

Bio­ingenieurs kiezen het vaakst voor een specialisatie via manama.

13 % Prof. Bachelor

5 % Gelijk door ervaring

26 % Burg. ingenieur

51%

51 % Industr. ingenieur

4 % Bio-ingenieur

1 % Andere master

11 % Bouw/landmeten

16 % Andere

4 % Elektrotechniek

37%37 % Elektromechanica/ Werktuigbouw

14 % Elektronica/ICT

9 % Elektriciteit

9 % Chemie/biochemie

49Ingenieursbarometer 2015 |De ingenieur vandaag en morgen

Overheid 18 %

Energie 16 %

Transport/logistiek 14 %

Andere 15 %

Bouw 9 %

Diensten 6 %

Luchtvaart/automobiel

Chemie 6 %

Luchtvaart/automobiel 4 %

Telecom 4 %

Voeding 3 %

Farma 3 %

Milieu 2 %

Humanitaire sector/nonprofit 1 %

Sector: Afdeling:

De overheid en de energiesector blijven belangrijke werkgevers voor een ingenieur, terwijl

die door de veelzijdige opleiding aan de slag kan binnen een zeer breed gamma van sec­

toren. En toch blijkt uit de cijfers van de VDAB bijvoorbeeld dat het aantal vacatures in de

transportsector redelijk beperkt is, terwijl de vraag in die sector aanzienlijk is.

21%20 % Productie

5 % QA/QC 5 % Sales

8 % Studie-/werfbegeleiding

3 % Logistiek

6 % Werf

14 % Onderhoud

5 % Customer Service

14 % R&D

20 % Andere

Ook binnen milieu, voeding of farma zien we zeer lage cijfers. Moeten we ons dan de

vraag stellen of potentiële werkgevers binnen deze sectoren wel de nodige inspanningen

leveren om zich als ingenieurswerkgever te profileren of kiest de ingenieur resoluut voor de

gevestigde waarden?

Werken in het buitenland klinkt avontuurlijk, maar is minder romantisch dan het lijkt. Velen verkijken zich daarop en beseffen niet dat ze daar niet voor gemaakt zijn.” - Bruno Monteyne,

HR Manager DEME

“

51Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

Cijfers maken duidelijk dat de inspanningen die al gevoerd worden om meer meisjes voor een technische opleiding te doen kiezen, zeker niet mogen stilvallen. Met slechts 10% vrouwen bij de huidige studenten-populatie, is er heel veel ruimte voor een inhaalbeweging.

In Nederland bijvoorbeeld blijkt uit de jongste cijfers dat een pak meer meisjes voor techniek kiezen. Uit de eind december 2014 ver­schenen Nederlandse Emancipatiemotor, een tweejaar lijks rapport van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waarin de bureaus meten of het emancipatiebeleid van de overheid effect heeft, blijkt dat het aantal meisjes dat in de havo koos voor Natuur en Techniek in 2007 op 15% lag terwijl dat in 2013 al was opgelopen tot 26%.

De werkgevers die veel ingenieurs tewerkstellen pleiten ervoor om ook bij ons de inspanningen om meisjes voor ingenieursstudies te doen kiezen volop voort te zetten. Zeker ten aanzien van de oud­ers kan nog veel beter gecommuniceerd worden over het feit dat ingenieursstudies heel wat diverse beroepsmogelijkheden bieden. Ook voor de media blijft een belangrijke rol weggelegd om te blijven werken aan de perceptie ten aanzien van het ingenieursvak.

De ingenieur van morgen

Sector:

13 % Bouw/landmeten

15 % Andere

42 % Elektromechanica werktuigbouw

1 % Elektriciteit

11 % Chemie/biochemie

3 % Elektrotechniek

15 % Elektronica/ICT

Slechts iets meer dan de helft van de toekomstige ingenieurs vindt zich echt klaar

om na de studies in het professionele leven te stappen. Het bevestigt dat er sprake blijft

van een aanzienlijke kloof tussen de schoolbanken en het beroepsleven en ondersteunt

het pleidooi om de systemen van duaal leren misschien ook in het hoger onderwijs door te

trekken.

52 Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

Toekomstmogelijkheden 81 %

Boeiend 74 %

Ben sterk in wiskunde ... 40 %

Wil werken aan innovatie 56 %

Potentieel goed betaalde job 36 %

Lera(a)r(es) inspireerde me 7 %

Luchtvaart/automobiel

Ik ken een ingenieur 5 %

Andere

Vrienden

Ouders 1 %

1 %

3 %

Carrièrekansen en geld zijn weliswaar een motiverende factor om voor ingenieursstudies

te kiezen maar jongeren geven ook blijk van bevlogenheid en betrokkenheid. Zo geeft een

kleine 56% aan voor deze studierichting te kiezen vanuit een behoefte om aan

ver nieuwende en innovatieve projecten mee te werken.

Ik heb voor een technische bachelor of master gekozen omdat: Voorkeur sector:

Energie 49 %

Luchtvaart/automobiel 47 %

Chemie 24 %

Bouw 29 %

MIlieu 21 %

Transport/logistiek 19 %

Luchtvaart/automobiel

Telecom 17 %

14 %

13 %

12 %

Overheid

Andere

Diensten

Luchtvaart/automobiel 11 %

9 %

4 %

Farma

Voeding

Humanitaire sector

De luchtvaart­ en de autosector blijven samen met de energiesector de toekomstige inge­

nieurs het meest aanspreken, al zijn ook de bouw, de chemische sector en de sector van de

milieutechnologie vakgebieden waar de ingenieurs van morgen graag aan de slag willen.

Niet toevallig gaat het ook om sectoren waarin veel veranderingen op til zijn.

53Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

Ambitie:

17 % ‘Gewoon’ job goed doen

7 % Nog niet over nagedacht

8 % Internationaal

7 % Eigen zaak

19 % Manager worden

19 % Nuttig voor maatschappij

23 % Specialist worden

Slechts 7,3% van de toekomstige ingenieurs omarmt het ondernemerschap.

Heeft dit te maken met de overreglementering in ons land? Of met het feit dat er

geen sterk ondernemingsklimaat wordt gefaciliteerd door de overheid? Het cijfer van

toekomstige ingenieurs die met een eigen zaak willen beginnen ligt zo laag dat dit toch

tot nadenken stemt.

45 % NEEN

55 % JA

55%

Vind je dat je alle nodige competenties hebt om te starten in de praktijk?

54 Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

Waarom vind je dat iemand fier mag zijn op zijn/haar titel van ingenieur?

Innovatief 62 %

Bewijs van intelligentie 51 %

Comfort mensheid verbeteren 29 %

Vernieuwend 44 %

Status 27 %

Wereldverbeteraar 26 %

Luchtvaart/automobiel

Gegeerd 25 %

Andere 5 %

Ingenieurs zijn trots op het feit dat ze een bijdrage kunnen leveren aan innovatie. Ook

opvallend is dat één op vier ingenieurs wel degelijk uitgaat van het feit dat de typische

competenties van een ingenieur zouden moeten helpen om van de wereld voor iedereen

een betere plaats te maken.

Wat vind je belangrijk als je op zoek gaat naar een werkgever?

Doorgroeimogelijkheden 81 %

Opleidingsmogelijkheden 53 %

Innovatie 51 %

Salaris 52 %

Hightech omgeving 29 %

Maatsch. verantw. ondernemen 28 %

Luchtvaart/automobiel

Naamsbekendheid 9 %

Andere 3 %

Op welke afdeling zou je graag een functie uitoefenen?

R&D 54 %

Productie 50 %

Onderhoud 24 %

Studie- en werfbegeleiding 27 %

Werf 24 %

Sales 15 %

Luchtvaart/automobiel

Logistiek 11 %

Service 8 %

QA/QC

Customer service 6 %

5 %

Ingenieurs zijn bij hun zoektocht naar een werkgever niet in de eerste plaats ge ­

ïnteres seerd in het salaris, maar veeleer in de doorgroei­ en de opleidingsmogelijkheden.

55Ingenieursbarometer 2015 | De ingenieur vandaag en morgen

27 % NEEN73 % JA

73%

Spreekt een job in het buitenland je aan?

Het is geenszins een verrassing dat het buitenland nog altijd een redelijke grote

aantrekkingskracht uitoefent, al is tijdens het rondetafelgesprek gebleken dat sommige

werkgevers vinden dat toekomstige ingenieurs niet altijd de juiste perceptie hebben over

wat een job in het buitenland precies inhoudt. En er zijn natuurlijk verschillende soorten

buitenlanden. Op een boorplatform werken in Noorwegen of Canada is iets heel anders

dan diep in Afrika als het ware “from scratch” een fabriek te moeten opbouwen.

Innovatie is ook bij de toekomstige ingenieurs een heel belangrijke waarde. Niet alleen

vanuit hun studie maar ook vanuit het feit dat ze bij de eerste generatie van de “digital

natives” horen, die de digitalisering van de wereld van dichtbij hebben meegemaakt, zijn ze

zich erg goed bewust van het belang van innovatie. Daaraan kunnen meewerken is voor hen

een belangrijke toekomstige uitdaging. Eén op vijf toekomstige ingenieurs hoopt zelfs de

drijvende kracht te kunnen worden van innovatie bij de toekomstige werkgever.

Na mijn opleiding ga ik:

20 % Drijvende kracht voor innovatie

39 % Meewerken aan innovatie

26 % Deel uitmaken van innovatie team

3 % Werken in bedrijf waar geen innovatie nodig is

12 % Werken in innovatieve omgeving

Ik zou de studieduur niet verlengen, maar meer interactie met het bedrijfsleven. Al is het ook belangrijk dat ingenieurs voldoende basiskennis hebben om te kunnen blijven leren. Die verantwoor-delijkheid ligt deels bij de werkgever.” - Wilson De Pril,

Directeur Generaal Agoria Vlaanderen

“

57Ingenieursbarometer 2015 | Belgische uitvindingen

Enkel van de saxofoon en de praline weet meer dan de

helft van de professionals dat ze Belgisch zijn.

58% van de vrouwelijke ingenieurs weet eveneens dat de

pil een Belgische uitvinding is.

OpmerkelijkSlechts de helft van de ingenieurs vindt dat Belgische uitvindingen tot de wereldtop behoren. Echter, van heel wat Belgische uitvindingen is niet geweten dat ze Belgisch zijn.

Studenten

Professionals

34 %

21 %

23 %

76 %

55 %

56 %

Saxofoon 88 %

Praline 64 %

Asfalt 34 %

Pil 48 %

World Wide Web 31 %

Tram 28 %

17 %

17 %

15 %

18 %

Verlostang 21 %

JPEG 22 %

Antistollingsmiddel 20 %

V-teken 12 %

Partners

Ingenieurs vormen het hart van de fabriek van de toekomst

De Vlaamse industrie innoveert volop en doet dat goed. Zo kunnen we in de media dagelijks verhalen lezen over de mooie exportverha­len van onze innoverende bedrijven. En wie spreekt over succesvolle bedrijven, spreekt vooral over het werk van ingenieurs. De ingenieurs zijn de vernieuwers van onze industrie en daardoor eigenlijk ook de motor van de welvaart in Vlaanderen.

Om die industrie klaar te stomen voor de toekomst, wordt er volop gewerkt aan “de fabriek van de toekomst”. Want ook al heeft onze regio nog altijd een sterke industrie, die positie staat onder inter­nationale druk. ‘Veranderen is voor anderen’ is daarbij het slechtst mogelijke devies. Daarom werkte Agoria het ambitieus stappenplan ‘Made Different’ uit om de industriële bedrijven te begeleiden in hun evolutie naar een fabriek voor de toekomst. Zij krijgen zeven geïnte­greerde transformatieprocessen te verwerken. En daarbij wordt er veel nadruk gelegd op de menselijke factor.

Het zijn immers de mensen die van deze uitdagingen een succes kunnen maken. De uitdagingen waar we voor staan, worden steeds complexer, maar moeten sneller ontdekt, aangepakt en opgelost worden. En dit aan de laagste kost. De ingenieur van de toekomst is als het ware het hart van de fabriek van de toekomst en werkt samen met heel wat andere disciplines: met de econoom die mee nieuwe business modellen uitwerkt, met HR die voor de nodige compe­tenties zorgt, met de productiemedewerker die de techniek op de werkvloer mee helpt uitwerken, …

Een goed draaiend team is onmisbaar voor het welslagen van de bedrijfsprocessen.

Een land of regio die succesvol wil zijn, moet dus beschikken over voldoende ingenieurs. Maar juist daar wringt het schoentje: ook al is er sinds een aantal jaren in het hoger onderwijs een licht posi tieve kentering, er studeren (nog) veel te weinig mensen uit techno logische studierichtingen af.

Agoria neemt alvast verder initiatieven om technologie op school te populariseren en een juist beeld te schetsen van de professionele mogelijkheden. De hervormingen in het secundair onderwijs moeten dit ondersteunen Door onder andere de muur tussen het onderwijs en de bedrijfswereld af te breken. Om de kloof tussen studeren en werken te verminderen, zet Agoria sterk in op werkplekleren en worden we algemeen beschouwd als een kernpartner voor “duaal leren”.

Het hoger onderwijs houdt de profielen Ir en Ing best duidelijk verschillend en behoudt de bestaande studieduur. Ook hier zijn stages, werkopdrachten in de bedrijven, … tijdens de opleiding sterk aangewezen. Industrie 4.0 heeft onderwijs 4.0 nodig en ingenieurs om de fabriek van de toekomst vorm en inhoud te geven. Wilson De PrilDirecteur Generaal Agoria Vlaanderen

MORGEN ZOEKEN WE ELEKTRICITEIT OP DE BODEM VAN DE NOORDZEE.WERKEN BIJ ELECTRABEL,DAT IS WERKEN AANDE UITDAGINGEN VAN VANDAAG.

Electrabel doet meer dan alleen energie produceren. Door bij ons te werken krijg je de kans om de uitdagingen van vandaag én die van morgen aan te gaan. Je evolueert mee met een bedrijf dat actief is in gans België, binnen een

innovatieve en stimulerende sector. Je krijgt bij ons kansen om te groeien, in een aangename werkomgeving, met een aantrekkelijk salarispakket en extralegale voordelen. Ontdek het zelf op werkenbijelectrabel.be

LinkedIn: Electrabel Facebook: Electrabel Twitter: @Jobs_Electrabel

Gelukkige

Dag van de

Ingenieur aan

alle ingenieuze

talenten!SabcaSABCA (Société Anonyme Belge de Constructions Aéronautiques), met vestigingen in

Brussel, Charleroi en Lummen, is actief op drie markten: ruimtevaart, burgerlucht-

vaart en defensie. SABCA maakt optimaal gebruik van de synergie en complemen-

tariteit tussen die drie sectoren, niet alleen op het vlak van producten, maar ook

en vooral op het vlak van R&D en productie middelen.

SABCA ontwikkelt innoverende technologieën en bijzonder performante

productieprocessen om de vliegtuigen of ruimteraketten waaraan zij meewerkt,

onophoude lijk te kunnen verbeteren.

Ariane 5 Midlife Evolution

Voor de nieuwe bovenste trap van de Ariane

5 ontwikkelde SABCA een concentrisch elek-

tromechanisch stuurelement (EMA) waarvan

de technologie door voorafgaand onderzoek

werd aangetoond.

Vega Consolidation and Evolution Programme

Dit belangrijke programma streeft ernaar om

het oorspronkelijk voorziene laadvermogen

(1,5 t) van de Vega-draagraket te herstellen.

De milieuvereisten die als wet zijn aange-

nomen, zoals de verplichtingen betreffende

het uit zijn baan geraken van de opnieuw

afvuurbare bovenste trap AVUM, vereisen

immers de integratie van desorbitatiesys-

temen die het nuttig laadvermogen van de

draagraket verminderen.

IXV (Intermediate eXperimental Vehicle)

De IXV is een experimenteel demonstratie-

model van een ruimtevaartuig dat in de

dampkring terugkeert en bestemd is om

atmosferische gegevens over die cruciale

fase van de missie te verzamelen. SABCA is

belast met het doorsturen van de bestur-

ingscommando’s naar de stuurinrichtingen

en staat op die manier in voor de controle

van het toestel als het in de dampkring

terugkeert.

Het door SABCA ontwikkeld systeem (FpCS

= Flap Control System) maakt gebruik van

de elementen die voor de Vega TVC (Thrust

Vector Control) zijn ontwikkeld, maar brengt

tevens de elementen aan die specifiek vereist

zijn voor de toepassing IXV.

Heel recent, op 11 februari 2015 heeft Vega,

na een vlekkeloze vlucht, de IXV (mini-shuttle)

in omloop gebracht. Ook voor de mini shuttle

is de vlucht vlekkeloos verlopen. De IXV werd

met een snelheid van 30 000km/h en onder een

welbepaalde en uiterst precieze invalshoek

doorheen de atmosfeer geleid. Ze weerstond

een opwarming van 1600°C en andere extreme

manoeuvres om uiteindelijk in de stille oceaan

terecht te komen zoals gepland.

Voorbeelden op het vlak van ruimtevaart:

We zoeken steeds nieuw talent om samen de uitdaging aan te gaan, zowel technologisch, kwalitatief als commercieel. Door het belang, de complexiteit en de diversiteit van de projecten is SABCA duidelijk niet zomaar een werkgever. De ideale omgeving voor kandidaten met passie, precisie en enthousiasme. Jij misschien?

Projecten op het vlak van burgerluchtvaart:

● AIRBUS A38

● AIRBUS A320

● DASSAULT FALCON 5X

MORGEN ZOEKEN WE ELEKTRICITEIT OP DE BODEM VAN DE NOORDZEE.WERKEN BIJ ELECTRABEL,DAT IS WERKEN AANDE UITDAGINGEN VAN VANDAAG.

Electrabel doet meer dan alleen energie produceren. Door bij ons te werken krijg je de kans om de uitdagingen van vandaag én die van morgen aan te gaan. Je evolueert mee met een bedrijf dat actief is in gans België, binnen een

innovatieve en stimulerende sector. Je krijgt bij ons kansen om te groeien, in een aangename werkomgeving, met een aantrekkelijk salarispakket en extralegale voordelen. Ontdek het zelf op werkenbijelectrabel.be

LinkedIn: Electrabel Facebook: Electrabel Twitter: @Jobs_Electrabel

Gelukkige

Dag van de

Ingenieur aan

alle ingenieuze

talenten!

62 Ingenieursbarometer 2015 | Organisatie & partners

Deme

DEME is een wereldspeler voor de realisatie van complexe, hoogtechnologische waterbouwwerken. Dankzij de inzet van 4.600 DEME­medewerkers is DEME vandaag een ‘global solution provider’. Klanten kunnen terecht bij DEME voor projecten in de waterbouw, energietransport, of de ontwikkeling van hernieuwbare energie op zee, mijnbouw, milieusanering … Al deze specialismen werden ontwikkeld vanuit onze opgebouwde kennis in de baggerwereld.

Vandaag zijn we een hoogtechnologisch bedrijf, innovatief en werkend aan duurzame oplossingen voor de toekomst. De klimaatsverandering, de groeiende wereldbevolking, de nood aan hernieuwbare energie, het toenemend maritiem transport, … allemaal uitdagingen waarbij DEME wereldwijd betrokken is.

Voor onze verdere groei in de wereld zoeken we voortdurend nieuwe medewerkers. Technisch geschoold, maar gedreven door innovatie en samenwerking helpen zij ons de vele uitdagingen voor de toe­komst wereldwijd realiseren. Het kan jouw engagement zijn!

We zoeken enthousiaste instructeurs die opleiding geven aan werkzoekenden en werknemers. Naast het overdragen van kennis zorg je voor de ontwikkeling van de cursisten op vlak van arbeidsattitudes, veiligheid en milieu. Je bewaakt het leertraject van de cursisten door hen te motiveren en te evalueren.

Wat biedt de VDAB?• Boeiende en gevarieerde job in een team van enthousiaste collega’s• Leertraject op maat• Doorgroeimogelijkheden• Voltijds contract onbepaalde duur• Aantrekkelijk salarispakket aangevuld met extralegale voordelen

Interesse? Bekijk onze vacatures op vdab.be/vdab/jobs.shtml

Werken bij VDAB als technisch instructeur?

64 Ingenieursbarometer 2015 | Organisatie & partners

Infrabel

Wist je dat de Spoorwegen tot de grootste werkgevers van het land behoren? Bij ons zijn de projecten heel divers en ambitieus: de uitbreiding van het spoornet met betere verbindingen, het verhogen van de veiligheid, het verbeteren van het comfort in de treinen door het gebruik van de nieuwste technologieën, het ontwikkelen van een snel netwerk rond Brussel of het creëren van gezellige stations die van alle gemakken voorzien zijn.

Het vervoer over het spoor blijft dus groeien. Daarom zijn de Spoorwegen voortdurend op zoek naar gemotiveerde mensen voor knelpuntberoepen, zoals technici en ingenieurs.

Er zijn immers voldoende mensen nodig om die groei in goede banen te leiden. Daarbij komt nog dat in de komende jaren heel wat medewerkers van de Spoorwegen met pensioen gaan. Concreet wil dat zeggen dat er tot 2020 ieder jaar ruimte is voor meer dan 1.500 nieuwe medewerkers.

Al deze toekomstprojecten bieden ingenieurs aantrekkelijke vooruitzichten.

Ontdek al onze vacatures op despoorwegenwervenaan.be en bouw mee aan de trein van morgen.

Waarom Lidl graag met ingenieurs werktBouwprojecten voor retail zijn complex. Nergens anders komen nieuwe technieken, ingewikkelde logistiek en strikte regelgeving zo intens samen. Bovendien is onze sector sterk geglobaliseerd. Dat maakt het er natuurlijk niet eenvoudiger op.

Neem nu onze projecten. In 2015 bouwen we een distributiecentrum dat 80 supermarkten voorziet van verse producten. Elke dag... En we planten dit jaar opnieuw extra winkels neer waar honderden bezoekers over de vloer komen. Ook elke dag.

Iets voor ingenieurs? Absoluut. Maar alleen voor ingenieurs­ nieuwe­stijl. Niet voor techneuten zonder managementvaar­digheden.

De ingenieurs van morgen zijn analytisch onklopbaar en gepas­sioneerd door hun vak. En ze nemen maar wat graag de verantwoor­delijkheid van projecten op hun schouders.

Lidl werkt graag met dat type Ingenieurs die passie, techniek en managementvaardigheden hebben.

WORK YOUR MAGIC AT UMICORE Ga naar www.jobs.umicore.be en stel je kandidaat.

Ingenieurs

Kom werken voor een van de duurzaamste bedrijven ter wereld.

We zoeken tal van m/v

Umicore is een wereldspeler in materiaaltechnologie. We focussen op vier sectoren: Energy

Materials, Catalysis, Performance Materials en Recycling. In België telt Umicore bijna 3.000

medewerkers met sites in Angleur, Brugge, Brussel, Heusden-Zolder, Hoboken, Olen,

Overpelt en Vilvoorde.

Van hoogstaande productiesite tot hoogtechnologische onderzoeksomgeving, Umicore

heeft alles in huis om je te laten groeien in je job. Want je test en scherpt je kennis elke dag

aan bij ons. Zo leveren we samen een bijzondere bijdrage aan een betere, schonere wereld.

Robots op Mars laten marcheren?

It’s not magic. It’s you.

14386-NL-V1-210x148.indd 1 23/01/15 10:26

NawoordOnze jaarlijkse barometer blijft een vinger aan de pols houden van het reilen en het zeilen van de arbeidsmarkt voor ingenieurs en in die zin ook van de hele economie. Het is zowel voor werkgevers, ingenieurs als toekomstige ingenieurs belangrijk om rekening te houden met drie trends die zich duidelijk aftekenen.

● De schaarste aan goede ingenieurs.

De nakende pensioneringsgolf waarmee veel bedrijven kampen én de

noodzaak aan permanente innovatie om te kunnen omgaan met het feno-

meen van de disruptie zorgen ervoor dat die schaarste zal blijven duren en

zelfs nog zal toenemen.

● Werkgevers creëren voor een stuk die schaarste omdat ze steeds hogere

eisen stellen aan ingenieurs. Ze verwachten van hen meer dan de nodige

technische kennis, ook ondernemerschap, betrokkenheid en business skills

komen meer en meer voor.

● Door die hogere eisen, gaat technische basiskennis soms verloren bij

af studerende ingenieurs. En is er duidelijk sprake van een kloof tussen het

afstuderen en de eerste stappen in het professionele leven.

Het is heel belangrijk om aan het dichten van die kloof te werken.

Ingenieurs blijven broodnodig om onze bedrijven in staat te stellen om in de

snel evoluerende economie gelijke tred te houden met het buitenland of voor-

sprong te nemen. Innovatie op alle vlakken, sectoren of terreinen is ‘een must’

om ervoor te zorgen dat België economisch op de wereldkaart blijft staan.

De resultaten van deze barometer geven aan dat zowel onze be drijven als

onze ingenieurs zich bewust zijn van het belang van de rol die ingenieurs

in innovatie kunnen spelen. Zeker omdat ingenieurs altijd op zoek zijn naar

verbetering en niet snel geneigd zijn om de waan van de dag en de status quo

zomaar aan te nemen. De veelzijdigheid van de ingenieursopleiding zorgt er

in combinatie met ieders persoonlijkheid voor dat op elke plaats waar inno-

vatie nodig is de juiste man of vrouw als ingenieur aan de slag kan.

Als we innovaties weten te vermarkten dan zien nieuwe producten, nieuwe

productielijnen, start-ups en spin-offs het levenslicht.

Twee complementaire competenties worden in de toekomst van engineering

cruciaal: innoveren en ondernemen. Aandacht voor deze competenties, in

combinatie met de verscheidenheid aan specialisaties en op die manier de

juiste match maken tussen vraag en aanbod is waar USG Engineering elke

dag voor staat:

Experten en expertise binnen de verschillende vakgebieden van engineering.

Zo maken onze 200 consultants en de werving en selectie opdrachten elke

dag onze klanten sterker en werken we mee aan een sterkere economie.

Kathleen Dupont General Manager

USG Engineering Professionals

& Science Professionals

Meer weten over:USG EngineeringBritselei 802000 Antwerpen

T 03 800 40 20F 03 231 94 82info@usgengineering.bewww.usgengineering.be

Facebook.com/usgengineeringbe @USGEngineeringBe #proudtobe USG Professionals Belgium

www.dvdi.be