Brandpreventie Jo De Jonghe, Expert Health & Prevention

2

Quick tour: KB brandpreventie

Partiële omzetting: ARAB artikel 52

BS: 28 maart 2014 - KB van 2014 betreffende de preventie van brand op de arbeidsplaats

?

Opbouw KB brandpreventie

4

Risicoanalyse

Preventiemaatregelen

Specifieke preventiemaatregelen

Het intern noodplan

Het brandpreventiedossier

Opleiding en informatie

Werkzaamheden in de inrichting

Risicoanalyse

5

de waarschijnlijkheid van de gelijktijdige aanwezigheid van een brandstof, een oxidatiemiddel en een

ontstekingsbron, noodzakelijk voor het

ontstaan van een brand;

de arbeidsmiddelen, de gebruikte stoffen, de

processen en hun eventuele interacties;

de aard van de activiteiten;

de grootte van de onderneming of inrichting;

het maximum aantal werknemers en andere personen die aanwezig

kunnen zijn in de onderneming of inrichting;

de specifieke risico’s eigen aan bepaalde groepen van personen aanwezig in de onderneming of inrichting;

de ligging en de bestemming van de lokalen;

de aanwezigheid van meerdere ondernemingen of

instellingen op eenzelfde arbeidsplaats of op een

aanpalende arbeidsplaats;

de werkzaamheden uitgevoerd door externe

ondernemingen.

Waarschijnlijke scenario’s &

omvang van de gevolgen

Risicoanalyse

6

Regelmatig te herzien

Preventiemaatregelen

7

• Materiële & organisatorische preventiemaatregelen:

• branden te voorkomen;

• de veiligheid te verzekeren en indien nodig de snelle evacuatie van de

werknemers en alle aanwezige personen op de arbeidsplaats zonder

hen in gevaar te brengen;

• vlug en efficiënt elk begin van brand te bestrijden om uitbreiding ervan

te vermijden;

• de schadelijke effecten en neveneffecten van een brand te bepreken;

• de tussenkomst van de openbare hulpdiensten te vergemakkelijken.

Specifieke preventiemaatregelen

8

Brandbestrijdingsdienst – verplicht voor elke onderneming ongeacht het aantal medewerkers

Preventie van brand

Evacuatie

Brandbestrijding

Beperken van de schadelijke effecten van brand

Vergemakkelijken van de interventie van de hulpdiensten

Periodieke controle en onderhoud

1. Brandbestrijdingsdienst

9

Melding

Handelen bij waarschuwing

bestrijden begin van gevaar

Hulp bij evacuatie

Bijstand aan hulpdiensten

Meewerken aan RIE

Melden risico’s

Aantal

Spreiding

Bekwaamheden

Opleiding

Procedures

2. Preventie van brand

10

• het beperken tot het strikt noodzakelijke van de aanwezige

hoeveelheid van deze materialen op de arbeidsplaats;

• het opslaan van deze materialen op een passende wijze;

• het eerbiedigen van de voorwaarden inzake afstand of afzondering

van deze materialen ten opzichte van elke ontstekingsbron;

• het beheersen van de omstandigheden waarbij zelfontbranding van

stoffen of afvalstoffen kan optreden;

• het plaatsen van deze afvalstoffen, in afwachting van hun

verwijdering, in passende veiligheidsrecipiënten met een

hermetische sluiting;

• het regelmatig verwijderen van deze afvalstoffen.

3. Evacuatie

11

• Evacuatiewegen

• Doorgangen vrijhouden

• Uitgang rechtstreeks op een veilige plaats

• Aantal ifv gebruik, uitrusting, afmetingen arbeidsplaats, aantal personen

• Uitgerust met veiligheidsverlichting

• Nooduitgangen

• Naar buiten opendraaiend (geen schuif- of draaideuren)

• Makkelijk en onmiddellijk te openen (niet op slot)

• Deuren op traject steeds van binnenuit te openen (zonder hulp)

• Niet geblokkeerd

• Signalering

• Conform veiligheids- en gezondheidssignalering

• Aan de ingang van het gebouw en per niveau een evacuatieplan te worden voorzien

4. Brandbestrijding

12

• Uitrusting ter bescherming tegen brand = collectief beschermingsmiddel

• Aankoopprocedure

• Afgestemd op de risico’s

• de inrichting van de arbeidsplaatsen;

• de fysische en chemische eigenschappen van de aanwezige stoffen;

• de arbeidsprocessen en de arbeidsmiddelen;

• de werknemers die de beschermingsmiddelen moeten gebruiken;

• het maximale aantal personen dat in het gebouw kan aanwezig zijn;

• het materieel en het personeel waarover de bevoegde brandweerdienst beschikt;

• de noodzakelijke voorrijtijd van de bevoegde brandweerdienst;

• de middelen voor melding, waarschuwing en alarm en de brandblusapparaten moeten geplaatst worden op plaatsen die zichtbaar en gemakkelijk bereikbaar zijn;

• de waarschuwings- en alarmsignalen en boodschappen zijn voor alle betrokken werknemers goed waarneembaar en mogen noch met elkaar en noch andere signalen verward kunnen worden;

• de beschermingsmiddelen tegen brand worden gebruikt overeenkomstig de schriftelijke procedures.

5. Beperken van de schadelijke effecten

van brand

13

• Gebouw dient ontworpen en gebouwd te zijn, dat in geval van

brand:

• uitgegaan kan worden van stabiliteit van de dragende elementen en, in

voorkomend geval, van de hele structuur van het gebouw gedurende

een bepaalde tijd;

• het voorkomen en verspreiden van vuur en rook binnenin het gebouw

beperkt wordt;

• de uitbreiding van de brand naar aanpalende gebouwen vermeden

wordt (compartimentering).

ARAB artikel 52 Om dit doel te bereiken, eerbiedigt de werkgever de artikels 52.1.2., 52.1.3., 52.2., 52.3., 52.5.2, 52.5.3, 52.5.4, 52.5.5, 52.5.6, 52.5.7, 52.5.8, 52.5.10, 52.5.18, 52.9.3, 52.14, 52.15.1 en 52.15.2 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming, met name de delen die betrekking hebben op de constructie van gebouwen van toepassing binnen artikel 52.

6. Tussenkomst hulpdiensten

14

• Vergemakkelijken tussenkomst openbare hulpdiensten

• INTERVENTIEDOSSIER

• de elementen van het brandpreventiedossier (voor de inhoud van het

brandpreventiedossier verwijzen we naar het desbetreffende hoofdstuk

verder in deze commentaartekst)

• de locatie van de elektrische installaties;

• de locatie en de werking van de sluitkranen van de gebruikte fluïda;

• de locatie en de werking van de ventilatiesystemen;

• de locatie van de branddetectiecentrale.

7. Periodieke controle & onderhoud

15

• De controles en onderhoudsbeurten worden uitgevoerd

overeenkomstig de voorschriften van de fabrikant of de installateur

• Bij gebrek aan strengere voorschriften vanwege de fabrikant of de

installateur, tenminste één keer per jaar gecontroleerd

• Bekwaamheid - bevoegdheid

• de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties:

• in goede staat worden gehouden;

• periodiek worden gecontroleerd

• Aantoonbaarheid: De data van deze controles en de vaststellingen

gedaan tijdens deze controles moeten bewaard worden

Intern noodplan

16

• Geschreven instructies betreffende brand dienen opgenomen te

worden in het Intern Noodplan:

• het gebruik van de middelen ter bescherming tegen brand;

• de uitvoering van de taken toevertrouwd aan de interne dienst voor

preventie en bestrijding van brand;

• de evacuatie van de personen;

• de evacuatieoefeningen;

• de informatie en de opleiding van de werknemers.

• Deze procedures worden ‘voor gezien’ getekend door de

preventieadviseur die de leiding heeft van de interne dienst voor

preventie en bescherming op het werk.

Brandpreventiedossier - Beleid

17

• het document waarin de resultaten van de risicoanalyse en de preventiemaatregelen zijn opgenomen;

• het bewijs van de onderhoudsbeurten en van de controles van de middelen ter bescherming tegen brand, van de gas-, verwarmings- en airconditioningsinstallaties en van de vaststellingen gedaan tijdens die controles;

• de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen;

• een lijst van de beschermingsmiddelen tegen brand die beschikbaar zijn op de arbeidsplaats en hun situering op een plan;

• het document dat de organisatie van de interne dienst voor preventie en bestrijding van brand beschrijft;

• de procedures (of het intern noodplan waarin de procedures zijn opgenomen);

• de lijst van individuele afwijkingen toegestaan op basis van artikel 52 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming;

• het evacuatieplan;

• de adviezen en verslagen van de bevoegde preventieadviseur en in voorkomend geval van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer;

• de adviezen van het Comité;

• de adviezen van de bevoegde hulpdiensten;

• de vaststellingen gedaan naar aanleiding van de evacuatieoefeningen.

Informatie en opleiding

18

• Informatie aan werknemers en HL

• de risico’s op brand;

• de preventiemaatregelen;

• de waarschuwings- en alarmsignalen;

• de evacuatie;

• de maatregelen die genomen worden in geval van brand.

• Opleiding

• de bekwaamheid een gedrag aan te nemen dat van die aard is om het ontstaan van een brand tijdens de uitvoering van hun taken te voorkomen;

• de bekwaamheid om op gepaste wijze te reageren in geval van de ontdekking van een brand of de aanwezigheid van rook;

• de bekwaamheid om de waarschuwing te geven;

• het begrijpen van de waarschuwings- en alarmsignalen;

• de bekwaamheid om, in geval van alarm, de instructies betreffende de evacuatie te volgen en correct toe te passen.

Uitvoering van werken in het gebouw

19

Informatieuitwisseling: “werken met derden”

• de risico’s die voortvloeien uit:

• de inrichting van de lokalen;

• de stoffen die opgeslagen zijn of behandeld worden;

• de nabijheid van gevaarlijke installaties;

• de activiteiten van de onmiddellijke omgeving;

• de preventiemaatregelen;

• De bedrijfseigen informatie inzake brand:

• De risico’s op brand;

• De preventiemaatregelen;

• De waarschuwings- en alarmsignalen;

• De maatregelen die genomen worden in geval van brand.

• AANTOONBAARHEID: werkvergunning/vuurvergunning

Risicoanalyse praktisch

20

RIE: ARAB art 52 vs KB brandpreventie

21

Aanpak regelgericht Aanpak scenariodenken

- Nauwelijks relatie met risico’s

- Statisch

- Standaard brandverloop

- Nodigt uit tot toepassen

- Integraliteit is mogelijk

- Beveiligingsopties: passief

- Niet toegerust op gelijkwaardigheid

- Menselijk gedrag speelt geen/weinig rol

- Relatie met risico’s voorwaardelijk

- Dynamisch

- Natuurlijk brandverloop

- Dwingt tot nadenken

- Integraliteit is verankerd

- Beveiligingsopties: ook actief

- Toegerust op gelijkwaardigheid

- Menselijk gedrag speelt rol

Scenariodenken

22

• Definitie

• “Een brandscenario is een theoretische

beschrijving van een reëel voorstelbare brand aan

de hand van een aantal vooraf geselecteerde

factoren die de ontwikkeling en het verloop van een

brand (en rook) bepalen met als uitkomst de

gevolgen van deze brand voor de personen in het

gebouw, de inventaris van het gebouw en het gebouw

zelf”

Risico’s bij brand

23

• Risico-perceptie

• Risico-acceptatie

kans

gevolg

groot klein

klein

groot

toenemend risico

R3

R2 R4

onacceptabel

R1 verwaarloosbaar

Beheersing van brandrisico’s

24

• Kader:

• Vlinderdasmodel

• Reductie van risico’s

• Middel:

• Scenario’s / oorzaak-

gevolgrelaties

• Kansreductie

• Effectreductie

Oorzaken Gevolgen

Brand

Verdedigingslinie : brandbeveiligingsvoorzieningen en -maatregelen

Kerngebeurtenis

Kans- en effectenreductie

25

Kansreductie

Effectreductie

Veiligheidsbewustzijn verbeteren Blusmiddelen toepassen

Product- en installatieveiligheid

verbeteren

Blusinstallatie toepassen

Onderhoud voorzieningen en

maatregelen optimaliseren

Brandmeldinstallatie en snelle

interventie

Onbrandbare materialen toepassen Adequate inrichting BHV

Voorlichting en educatie gebruiker Ontruimingsplan hebben en beoefenen

Mens centraal stellen

26

• Mens centraal stellen:

• zowel bij kans als bij gevolg

• zelfredzame gedrag is bepalend

Zelfredzaamheid bij brand is het menselijk

vermogen om signalen van gevaar waar te

nemen en te interpreteren, en om

beslissingen te nemen en uit te voeren die

gericht zijn op het overleven van een

brandsituatie.

Brandrisico

27

• Risico reduceren tot maatschappelijk aanvaardbaar niveau van

brandveiligheid

• In relatie tot de hoofddoelen:

• Het voorkomen van brand

• Het veilig vluchten bij brand (ontruimen/redden)

• Het beheersen van brand (geen schadepreventie in gebouwen)

• Het veilig en effectief optreden bij brand (BHV en brandweer)

Brandrisico

28

• Risicofactoren in 1e instantie

• Gebouw

• Omstandigheden van verblijf

• Risicofactoren in 2e instantie

• Gebruik

De meest effectieve methode van risicoreductie is de kans op

brand zoveel als mogelijk te beperken. Als er geen brand ontstaat,

zijn er immers ook geen gevolgen

Menselijk

gedrag

Brandrisico

29

Risico-onderwerpen Risicofactoren (1e instantie)

Gebouw Hoog

Ondergronds

Bijzonder bouwvolume

Grote onverdeelde oppervlakken

Complexe indeling

Omstandigheden van

verblijf van mensen

Slapend aanwezig

Niet zelfstandig in staat te vluchten

Hoge bezetting

Onbekend aanwezig

Brandrisico

30

Risico-onderwerpen Risicofactoren (2e instatie)

Gebouw Belemmering vluchtroutes

Inventaris Snelle branduitbreiding, bijv. opslag van

brandbare of oxiderende stoffen/mengsels

Proces Brandversnellend, explosie (Atex – zones)

Overzicht methodes

31

• Basisaanpak

• Checklist

• Agoria

• Prebes

• ISO/TS 16732 – 16733

Analysemethoden

32

• Kwalitatief

• Controlelijst

• Kwantitatief

• Statistische gegevens

• Semi-kwantitatief

• Contolelijst/risicoinschatting (kans/gevolg)

Basisaanpak

33

• Vuurdriehoek

• O2

• Brandstof Brandlast

• Energie

• Op plan

• Bv. FSRA

Combinatie

34

Checklist

35

• Basis:

• Regelgeving

• Voordeel

• Eenvoudig in gebruik

• Nadeel

• Complexe regelgeving

• Niet in de lijst … niet gezien …

• Opgelet met “perfect legaal onveilig

Checklist -vb

36

NVT JA NEEN Beschrijving risico/scenario

1 Kans Gevolg Cat

1Werd er in uitvoering van het KB Brand van 28/03/2014 een

brandpreventiedossier opgemaakt0

2Beschikt het bedrijf over een intern noodplan en de schriftelijke

procedures overeenkomstig Art 22 van het KB van 27/03/19980

3Beschikt het bedrijf over een interventiedossier voor de openbare

hulpdiensten volgens Art 22 van het KB van 28/03/20140

4Is het management betrokken en zijn er registraties van periodieke

vergaderingen betreffende de brandveiligheid0

6Wordt het intern noodplan en het interventiedossier regelmatig

bijgewerkt en geactualiseerd op periodieke basis0

7Werd voor het opmaken van het intern noodplan beroep gedaan op

de bevoegde brandweerzone0

9

Wordt er voor onderaannemers die werken uitvoeren met een

brandrisico, een vuurvergunning opgemaakt met bijkomende

maatregelen

0

10

Zijn de nodige maatregelen genomen voor werknemers en

onderaannemers die alleen tewerkgesteld zijn (ARAB Titel II Hfdst I, IX

- art 54 ter)

0

11Worden er door de hiërarchische li jn observatierondes gemaakt in

functie van de brandpreventiemaatregelen 0

13Zijn er evacuatieplannen en zijn ze opgemaakt conform Art 14 van

van het KB Brand0

14Zijn er afspraken gemaakt betreffende informatieverstrekking aan de

openbare hulpdiensten, personeel, pers, etc…0

Advies / Maatregelen

Identificatie van de gevaren

Beleid

Risicocategorie

Zeer groot

Dat er aanzienl i jke

rookvorming en brand

ontstaat4 8 12 16

Groot

Dat er rookvorming en

brand ontstaat3 6 9 12

Beperkt

Dat er rookvorming met

een begin van brand

ontstaat2 4 6 8

Uitzonderlijk

Dat er rookvorming door

een begin van brand

ontstaat1 2 3 4

Miniem

Er i s een minieme kans

op rookinhalatie en/of

brandschade

Belangrijk

Lichte rookinhalatie en

l ichte brandschade zi jn

mogel i jk

Ernstig

Rookinhalatie, l i chte

brandwonden en

brandschade zi jn zeker

mogel i jk

Zeer Ernstig

Rookvergi ftiging,

brandwonden en

aanzienl i jke tot complete

brandschade zi jn

K

A

N

S

Agoria - methode

37

• Combinatie van

• Basisaanpak

• Checklist

• Semi - kwalitatief

Agoria - Inventarisatie

38

Agoria – Stap 1: identificatie

39

Agoria – Stap 2: Defineer het

brandrisico volgens scenario

40

Stap 3 & 4: genomen en te nemen

maatregelen: brandpreventie

41

Stap 5 & 6 : genomen en te nemen

schade reducerende maatregelen

42

ISO/TS 16732 – 16733

43

• ISO/TS 16732 Fire safety engineering Guidance on fire risk

assessment*

• ISO/TS 16733 Fire safety engineering Selection of design fire

scenarios and design fires

ISO/TS 16732

44

• 3.12 - fire risk assessment

• well-defined procedure for estimation of the fire risk

• associated with a building design, other design, or other subject of

study,

• and for evaluation of the estimated fire risk

• in terms of a well-defined criterion of acceptable risk

ISO/TS 16732

45

• Algemeen schema

Figure - Fire risk management flow chart - ISO 16732

ISO/TS 16733

46

• Scenario

• de brand initiatie

• de groeifase

• de ontwikkelingsfase

• de uitdooffase

• in combinatie met de rook- en branduitbreiding

ISO/TS 16733

47

• Doelstelling en aanvaardbaarheidscriteria vastleggen

• Wat is het onderwerp van de oefening?

• Wat is aanvaardbaar?

• # personen

• Materiële schade

• …

• 10 stappen procedure uit 16733

ISO/TS 16733 - overzicht

48

Nature of facility

Sources of fires

Identifiction of all possible fire

scenario’s

Create fire scenario clusters

For each cluster: select scenarios to

become design fire scenario’s

For each design fire scenario: select

relevant parameters for design fire(s)

Figure : Selection of design fire scenarios and design fires

ISO/TS 16733 – 10 stappen

49

1. Plaats van ontstaan van de brand

2. Type brand

3. Mogelijke brandgevaren (ontstekingsbronnen)

4. Systemen met een impact op de brand

5. Respons van de aanwezigen

6. Gebeurtenissenboom

7. Beschouwing – waarschijnlijkheden

8. Beschouwing – gevolgen

9. Risico-ranking

10. Eindselectie en besluit

ISO/TS 16733 – gebeurtenissenboom

50

Begin

van

brand

Moment van

begin van

brand

Ontdekking

begin van

brand door

aanwezigen

Manuele

detectie

(drukknop of

GSM)

Geslaagde

interventie

door

aanwezigen

Automatische

detectie

Geslaagde

interventie

interventie-

ploeg

Melding naar

brandweer

Geslaagde

interventie

brandweer

Geen

uitbreiding

naar Pl17

Waarschijn-

lijkheidScenario

Gevolgen

(omvang

schade)

Gevolgen (commentaar)Risico

W x G

tijdens de werkuren W G R

1 0,9 0,9 0,7 0,5 0,5670 A1 1,00 plaats begin van brand 0,567

0,5 0,7 0,1985 A2 5,00 kleine uitbreiding 0,99225

0,3 0,5 0,7 0,0298 A3 10,00 0,297675

0,3 0,8 0,0128 A4 20,00 afdeling verloren? Eventueel ook schade Pl 1é en/of 140,25515

0,2 0,0060 A5 100,00 Productie buiten dienst 0,59535

0,5 0,3 0,0128 10 0,13

0,7 0,4 0,0119 20 0,24

0,6 0,0179 100 1,79

Aandachtspunten risicoanalyse

51

• Kwantitatief: meestal niet haalbaar

• Gebrek aan statistieken

• Prijs

• Kwalitatief:

• Kwaliteit is evenredig met de kennis in de werkgroep

• Vooral inzicht verwerven door een gestructureerde & gedocumenteerde

aanpak

52

KB brandpreventie

ARAB – art. 52

Brandpreventienormen

FCB - “Fireforum Certified Building” -

certificaat

53

• Brandveiligheid =

• ∑ ontwerp

• + infrastructuur

• + visie

• + organisatie

• Fireforum Certified Building = “bewijs van blijvende aandacht” voor brandveiligheid

• De eigenaar of exploitant doet méér dan wat de wet voorschrijft.

• Het getuigt van een brede brandveiligheidsvisie.

• De inspanning van de exploitant wordt gevalideerd door een externe instantie.

Waarom het FCB aanvragen

54

1. Omdat u de veiligheid van uw medewerkers en uw goederen hoog

in het vaandel draagt.

2. Omwille van de bedrijfscontinuïteit.

3. Omdat u uw continue inspanningen voor brandveiligheid zichtbaar

wil maken.

4. Omdat het certificaat uw positie versterkt in gesprekken met

brandweer en vergunnende overheden.

5. Omdat u hiermee als werkgever bewijst dat u tegemoetkomt aan

de nieuwste wetgeving inzake brandveiligheid.

Dank voor uw aandacht

5

5