INFORMATIEGIDS VOOR DE BASISSCHOLEN IN DE GEMEENTE “PEEL EN MAAS”Streekmuseum “’t Land van Peel en Maas” april 2010

INHOUD

Affiche tentoonstelling

Informatie tentoonstelling Streekmuseum “t Land van Peel en Maas”

Rondleiding voor onderwijs

Paneel 1 Gemeente peel en maas een belevenis!

Paneel 2 Peel en Maas, eenheid in verscheidenheid

Paneel 3 Meijel, kruispunt in de Peel

Paneel 4 Beringe, actief Beringe

Paneel 5 Panningen, van oud naar nieuw Kapel

Paneel 6 Egchel: van Achell naar Egchel

Paneel 7 Helden, baisschool De Liaan

Paneel 8 Helden, typisch Helden

Paneel 9 Kessel-Eik, de moeite waard

Paneel 10 Kessel maasdorp Kessel koestert zijn verleden

Paneel 11 Baarlo, beleef Baarlo

Paneel 12 Maasbree, Maasbree speelt uit

Paneel 13 Koningslust: pittig Koningslust

Paneel 14 Grashoek: natuurlijk Grashoek

Suggesties voor de leerkracht

Ter voorbereiding

Ter verwerking

Extra suggesties

Primair onderwijs

Voortgezet onderwijs

© Streekmuseum “’t Land van Peel en Maas” Dré HanssenTon HendricksPiet SchinkCultuurpad:Ankie Rutten

Gemeente Peel en Maas, een belevenis! INFORMATIE TENTOONSTELLING

Sinds 1 januari 2010 is de gemeente Peel en Maas een feit! De gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel zijn gefuseerd tot deze nieuwe gemeente met 11 kernen. Om aan de bevolking van deze gemeente de identiteit van de 11 kernen te laten zien, is er een fusietentoonstelling in streek-museum ’t Land van Peel en Maas. Een unieke tentoonstelling waarin je kennismaakt met de nieuwe gemeente, de andere kernen en typische dingen uit je eigen dorp kan zien. In wat voor dorp leef je eigenlijk? Wat is er typisch aan? En hoe zijn de andere dorpen in Peel en Maas? De tentoonstelling bestaat uit 14 panelen, 1 paneel per dorp, die elk een eigen identiteit en karakter hebben. Een ontdekkingstocht door de elf dorpen van onze nieuwe gemeente, samengesteld door de inwoners zélf.

Peel en Maas: eenheid in verscheidenheidPeel en Maas is bestuurlijk één, maar koestert de verscheidenheid van haar dorpen en landschappen. In deze exposi-tie stellen alle elf dorpen zich voor aan de andere inwoners van de nieuwe gemeente. De gele lijn die door de panelen loopt staat voor de wegen die de kernen met elkaar verbinden. De lijn is ook de symbolische band tussen alle inwo-ners van Peel en Maas.

Een bijzonder interessante expositie voor alle inwoners, dus ook voor de leerlingen van groep 5 t/m van de basis-scholen in de gemeente. Speciaal voor de scholen is deze informatiegids met lessuggesties én een rondleiding door het museum ontwikkeld. Maak kennis met de nieuwe gemeente en bezoek de fusietentoonstelling in ’t Land van Peel en Maas.

Periode: 3 april tot 28 juni 2010Kosten: bezoek aan museum inclusief een rondleiding: Euro 3,00 per leerling.Duur: 60 minuten

RONDLEIDING VOOR ONDERWIJS

Er zijn twee mogelijkheden voor het primair- en voortgezet onderwijs:a. Kant en klaarb. Maatwerk

A: KANT-EN-KLAARLes 1. Introductieles op school a.d.h.v informatiegids Les 2. Rondleiding in Streekmuseum Duur 60 minuten Les 3. Reflectieles op school. Evalueren en nader uitwerken van enkele opdrachten uit informatiegids

B: MAATWERKHeb je een specifiek thema, accent of vraag voor een rondleiding door het museum? Neem dan contact op voor een rondleiding op maat.

RONDLEIDING IN STREEKMUSEUMHoe ziet een rondleiding in het streekmuseum eruit?

1. Start met gehele groep van 20 lln. en begeleiders bij Rad van Avontuur Welkom en toelichting rondleiding in het museum ( ong. 10 min. ) Aan de hand van de kaart van het gebied ’t Land van Peel en Maas komt kort aan de orde:• de11dorpeninde(nieuwe)gemeentePeelenMaas• inwelk(e)dorp(en)wonendeleerlingen• viaradvanavontuurdeliggingvanenkelemooielocatiesengebouwenlatenzien

2. Verdeling in 2 groepen van ± 10 leerlingen. Zorg voor voldoende begeleiding! Groep A. start met tentoonstelling panelen van de 11 kernen ( ong. 20 min.) Groep B start met kamers Meijel, Maasbree, Baarlo, Kessel en Helden en tenslotte gebied tussen de Peel en de Maas in kamer Tuin van Toen en Nu ( ong. 20 min.)

Na ongeveer 20 minuten wisselen groep A. en B .3. Kijk-zoekopdrachten invullen (ongeveer 10 min.) Op school kunnen de opdrachten verder worden uitgewerkt

Tijdsduur bezoek aan museum totaal 60 minuten.I .10 min. 2 . 20 min. 3. 20 min. 4. 10 min.

Informatie en rondleiding boeken:

Streekmuseum t Land van Peel en Maas Aan de Koeberg 3 5988 NE HeldenWebsite: www.museumpeelenmaas.nl Email: info@museumpeelenmaas.nl Contactpersoon voor rondleidingen : Dré Hanssen, per email of tel. 077.3072820 Cultuurpad Ruijsstraat 20 5981 CM Panningen Website: www.cultuurpad.nl Email: info@cultuurpad.nl Contactpersonen: Ankie tel. 06.41248432 Chantal tel. 06.38310773

1

2

3

MeijelKruispunt in de Peel

Meijel lag eeuwenlang geïsoleerd tussen de Peelmoerassen. De enige goede verbinding met de buitenwereld was de oude weg van ’s-Hertogenbosch die via Deurne, Meijel en Roggel naar Keulen liep: de Via Regia Antiqua. Aan die oude weg ontwikkelde zich in de eerste duizend jaar van onze jaartelling enige bewoning in Meijel of wel Medelo, dat open plek in het bos met hooiland betekent.

Mogelijk reisde Sint Willibrord over de Via Regia Antiqua en was hij bij de put in Meijel.Of werd de put slechts naar deze populaire heilige genoemd?

Geïnspireerd door Willibrord en de Via Regia Antiqua ontwierp Dolf Wong in 1985 een bronzen beeld voor de gereconstrueerde Dorpsstraat, genaamd ‘Het Reizend Gezag’: een gezagsdrager te paard die de weg door de Peel moest nemen, zoals alle mensen dat eeuwenlang moesten doen.

Vanaf de kerktoren is duidelijk te zien waar de Kerkstraat overgaat in Heldensedijk. Een weg die tot januari 2010 naar onze buurgemeente Helden leidde, en nu de weg naar samenwerking is.

Kraanvogels vinden op hun trektocht rust en voedsel rond Meijel. Als symbool van rust en goede zorg staan twee bronzen kraanvogels van kunstenares Kathinka Roovers voor zorgcentrum St. Jozef.

De Brede School Meijel herbergt instellingen die zich met opvoeding en zorg van kinderen tot twaalf jaar bezig houden. Naast een basisschool, kinderopvang en buitenschoolse opvang zijn er ook het Groene Kruis, de GGD en een verloskundige praktijk gehuisvest.

De Brede School Meijel herbergt instellingen die zich met opvoeding en zorg van kinderen tot twaalf jaar bezig houden. Naast een basisschool, kinderopvang en buitenschoolse opvang zijn er ook het Groene Kruis, de GGD en een verloskundige praktijk gehuisvest.

In 1910 stootte de Meijelse turfsteker Gebbel Smolenaars in de Peel op een fraai versierde vergulde helm. Hij ver-kocht zijn vondst aan het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden en kocht van de opbrengst een klein boerderijtje. De boerderij staat er nog steeds en in de gevel is bij een recente renovatie de ‘gouden helm’ ingemetseld.

Het oorlogs- en vredesmonument stelt de strijd van Jacob met de aartsengel Gabriël voor. Het verwijst niet alleen naar het verleden, maar is ook een waarschuwing voor de toekomst. Het Bijbelse thema staat volgens kunstenaar Wim Rijvers symbool voor het blijvende gevecht om vrede.

Het buitengebied van Meijel met zijn vele prachtige lanen straalt zeker in de winter een sprookjesachtige sfeer uit.

Het Meijelse landschap werd lang bepaald door heidevelden, turfgebieden, moerasvelden en poelen. Door ontginning werd natuurlandschap omgezet in cultuurlandschap. De laatste decennia wordt cultuurgrond teruggegeven aan de natuur, zoals hier op de grens van Meijel en de Groote Peel.

Het Nationaal Park De Groote Peel is bekend om zijn vogelrijkdom. Er broeden 95 verschillende soorten, maar het is ook het leefgebied van bijzondere soorten libellen en vlinders, en van de gladde slang en de heikikker.

4

5

6

EgchelVan Achell naar Egchel

Egchel was een van de zes hertschappen van de voormalige gemeente Helden. Een hertschap had een gezamenlijke herder in dienst. Deze trok met het vee van de boeren naar de heidege-bieden. In 1459 treffen we aan “Heerscap tot Achell”. De naam Egchel heeft zijn oorsprong in Aichello, dat Eikenbos betekent.

Egchel op de Tranchotkaart 1802-’08. We zien nog de eeuwenoude, ongerepte natuur. De Eg-chelhei was toen nog echt heidegebied.

Tussen de boerderijen Gielenhof, Klaassenhof, Roosenhof, de hof Van Enckevort en de Cathari-nahoeve kwamen steeds meer boerderijen te liggen. Op hun beurt vestigden zich daar weer burgers tussen, met hun huizen.

Jacques Naus werd in 1913 in Egchel geboren en in 1939 benoemd tot kapelaan van de Marti-nusparochie in Venlo. In de oorlog was hij één van de kopstukken van het verzet in Limburg en delen van Brabant. Veel mensen danken hun leven aan deze verzetsheld. In 1945 kwam hij om in concentratiekamp Bergen-Belsen. Uit eerbied werd de parochie in Egchel naar de H. Jacobus de Meerdere genoemd.

Deze Saksische boerderij uit de 17e eeuw stond aan de huidige Kapelaan Nausstraat.

De agrariërs van Egchel hebben eeuwenlang te kampen gehad met wateroverlast. Twee ruilverkavelingen (1940 Egchel en 1965 Egchelhei) vormden het huidige landschap.

Het rectoraat Egchel werd in 1948 gesticht.

Tuinderskassen bepalen onmiskenbaar de horizon van Egchel.

De Egchelhoekerbeek mondt uit op het afwateringskanaal. Dat was pas mogelijk na het stopzetten van de scheepvaart op het afwateringskanaal in 1930.

In de foto van de koeien voor de kerk verenigt zich het agrarische verleden en het heden. Dit is Egchel.

Vanuit de kerk ontstond een rijk verenigingsleven. Egchel telt thans 1050 inwoners en 20 verenigingen.

In 1980 kreeg Egchel na een enorme inspanning haar eigen gemeenschapshuis, gymzaal en Jong Nederland-lokaal. ‘t Erf ontwikkelt steeds meer tot dé ontmoetingsplaats van het dorp.

De toekomst ligt in handen van de jeugd. Samen maken wij de gemeenschap Egchel.

Op dit plein in de Egchelhoek lag een waterpoel die in de dagelijkse waterbehoefte voorzag. Ooit woonde hier ook ergens de familie Van Achel op Groot Janishof.

7

8

9

Kessel-EikDe moeite waard

Kessel-Eik is een hechte dorpsgemeenschap op de grens van Kessel en Neer. Naast enkele grote bedrijven (o.a. Kuypers en Neptunus) is er veel natuur, zoals de Weerdbeemden, de Musschenberg en de Eikele Peel. De grens met de gemeente Leudal wordt gevormd door het Afwateringskanaal.

Vissersbedrijf John NelissenMeer dan 200 jaar beoefent de familie Nelissen uit Kessel-Eik op ambachtelijke wijze de zoet-watervisserij in het stroomgebied van de Maas in Midden- en Noord-Limburg. John Nelissen: ‘Zelf baas zijn en werken in de vrije natuur is het boeiende van mijn vak. De na-tuur en het weer zijn de elementen waar je van afhankelijk bent en dat maakt je beroep telkens weer uitdagend en spannend.’

Luchtfoto van zand- en grindbedrijf Kuypers in Kessel-Eik

De Rijksweg in Kessel-Eik (2005)

Het kerkplein in Kessel-Eik (2005)

Natuurgebied de Musschenberg in Kessel-Eik

10

KesselMaasdorp Kessel ...koestert zijn verleden

Kessel en de Maas zijn met elkaar getrouwd. Als een langgerekt lint ligt het dorp dicht tegen de Maas gevlijd: Veers, kasteel Oeverberg, de parochiekerk, kasteel Keverberg, het marktplein met het Raadhuis en Gravenhof. Ook tal van burger-manshuizen liggen tot aan de rand van de Maas op de hoge rivieroever.

Kessel vanaf Baarskamp (J. van der Drift, 1850)Onder langs de Maas (J. van der Drift, 1850)Kasteel en raadhuis (J. van der Drift, 1850)

Het gemeentehuis van Kessel 2008

RaadhuisHet eerste raadhuis werd in 1841 gebouwd aan de Maaskant van de Bovenste Markt. Het monumentale gebouw was meteen een concurrent van kasteel Kever-berg. In 1944 raakte het zwaar beschadigd door het neerstorten van een bommen-werper, vlakbij in de Maas. Na de oorlog werd het sober opgebouwd, waardoor het veel van zijn monumentaliteit heeft verloren.

MarktpleinHet marktplein ontstond in de 12de eeuw als open plaats tussen Huijs Kessel en Gravenhof. Door zijn royale grootte werd het al spoedig in tweeën gedeeld door een huizenblok in het midden.Met de bouw van het raadhuis werd de Markt medio 19e eeuw het bestuurlijke centrum van Kessel.

Kessel aan de MaasVeerpont, Loswal, jachthaven, het wandelpad onder langs de Maas: veel in Kessel heeft rechtstreeks te maken met deze onberekenbare rivier. Soms stijgt haar water-peil tot angstwekkende hoogte.

Opvoering van Shakespeare’s ‘Midzomernachtsdroom’ in kasteel Keverberg (2005)

11

BaarloBeleef Baarlo

Baarlo ca. 1601Deze gedetailleerde tekening van de oude kern van Baarlo is gemaakt in verband met een proces over het planten van bomen bij de Bleyck en de Sprunck (zie B op de kaart). We onderscheiden zeven huizen en weten van elk huis precies wie de hoofdbewoner was: Onderaan bij de kerkhofmuur woont Seger Duyven anne Kerckhoff, tegenwoordig ligt hier de pastorie. Links daarvan het huis van Jan ingen Dael, en daarboven het huis van Berbken inden Fockaert. Vervolgens is de eerste woning links in de Grotestraat (Cruysstraete) het onderko-men van Wylm Engels. Dan volgt een groter huis, de hof van Wylm Bongaert, nu de cafe De Zwaan. Tenslotte volgt het huis Seger Duvels, nu een deel van het parkbos ‘t Kempke.

Baarlo 1800: de Sint Odilia-verering Als de Fransen in 1797 zijn klooster in Venlo opheffen, moet de uit Roosteren afkomstige Kruisheer Petrus Geusen vluchten. Hij vindt onderdak in Baarlo bij zijn oom, die daar pastoor is. Uit het klooster brengt hij relikwieën mee van het H.Kruis en van Sint Odilia. De H.Odila wordt rond 300 na Christus in Keulen vermoord door de Hunnen. Gelovigen vragen Odilia in hun gebed voorspraak om genezing van oogziekten en een goede kijk op het leven. In de periode 1880-1940 komen jaarlijks duizenden pelgrims naar Baarlo: gelovigen en toeristen, onder wie veel Duitsers.

VVV Baarlo ca. 1950De VVV van Baarlo werd heropgericht in 1951 (eerste pagina notulenboek)

Gedachtenisprentje pastoor Petrus Geusen (1840)

Venloosche Courant van 16 juli 1887

Enkele folders uit 1950

Toeristische kaart uit 1950

Beleef Baarlo in 2010Toerisme wordt steeds belangrijker voor de plaatselijke economie.

12

Maasbree, speelt uit.

MaasbreeBreij - Brede - Bree - Bree sur Meuse - MaasbreeHet dorp Bree wordt voor de eerste keer genoemd in een acte uit het jaar 1240, waarbij Die-derik, Heer van Altena, vele rechten schonk aan de monniken van het pas gestichte klooster St. Elisabethsdal bij Nunhem. Ook in Bree had heer Diederik bepaalde rechten die hij aan de kloosterlingen gaf. Uit deze oorkonde blijkt dus dat Bree in 1240 bestond als gemeenschap en dat er een kerk was. De kloosterlingen van St. Elisabethsda; hebben van deze rechten gebruik gemaakt tot ze in 1797 door de Fransen verdreven werden. Om verwarring met een ander Bree (in Belgisch Limburg) te voorkomen voerden de Fransen de naam Bree sur Meuse in en zo ontstond de naam Maasbree.

Huis WesteringIn 1451 is er in de oude documenten voor het eerst sprake van “den hoff op gheene weste-ringe” en was in het bezit van de familie De Brede. In de 16de eeuw kwam huis Westering in handen van de familie Van Lomm. Sinds 1934 is het in het bezit van de familie Van Osch. In november 1944 is het huis door de Engelsen in puin geschoten. Huis Westering is daarna niet meer opgebouwd. Alleen de oude toegangspoort is grotendeels in tact gebleven.

MolenMolen van de familie Peeters – Rooyakkers (PERO)

De St. AldegundiskerkDe St. Aldugundiskerk vormt letterlijk en figuurlijk het middelpunt van het dorp. Rond de kerk vinden we het voormalige gemeentehuis, St. Jozefklooster, Kennedyplein, villa “Van de Loo” en zorgcomplex “In den Clockenslagh”.

KunstwerkKunstwerk in brons van Jan Janssen, geschonken aan de inwoners van Maasbree ter gelegen-heid van het afscheid van de gemeente Maasbree.

DubbroekHet Dubbroek (125 ha) ligt in en bij een oude Maasbedding tussen Maasbree, Baarlo en Hout – Blerick. Allerlei bostypen zijn beeldbepalend in het Dubbroek. In de laagste delen, waar vrijwel permanent water boven of dichtbij het maaiveld staat groeit elzenbroekbos. Op de overgang van de natte naar de droge gronden groeit essen-eikenbos met een soortenrijke struiklaag. Verspreid in het gebied liggen enkele graslandpercelen en open water. De Spring-beek ontspringt in het Dubbroek.

NatuurgebiedenIn het buitengebied van Maasbree liggenw aardevolle en mooie natuurgebieden. Dubbroek, Langhout, Asbroek en de Winkel.

Schutterij St. MartinusSchutterij St. Martinus poseert hier voor aanvang van het Koningsschieten op 11 april 2010.

KoningsvogelDe koningsvogel van de schutterij stamt uit 1889.

Boerderij Stolzenbach

13

KoningslustPittig Koningslust

Koningslust was oorspronkelijk een heidegebied. Aan het eind van de 18e eeuw vestigden zich hier de eerste pioniers. Hun boerderijen werden door Petrus de Koning, kapitein van de “Lijfwacht van zijne excellentie de Gouverneur-Gene-raal van Indië” opgekocht. Hij kocht ook diverse aanpalende percelen. In dit aaneengesloten gebied kon hij naar hartenlust jagen. Men noemde het de Koning zijn lust: Koninglust was gebo-ren.Leonard de Koning werd geboren in 1798 als zoon van Petrus de Koning. Hij werd priester en stichtte in 1848 de Congregatie van de broeders der derde orde van de H. Franciscus. De broe-ders vestigden zich op het landgoed en brachten de grond in cultuur. Zij bouwden het gesticht Koningslust en een kerk. De landerijen werden in 1883 aan het bisdom Roermond geschonken. Het gesticht werd in 1936 overgenomen door de Broeders van de Congregatie van St. Joseph in Heel.

Op de Tranchotkaart uit 1802-1808 zien we links het Vlakbroek en iets naar rechts het Konings-bosch. Daar tussen liggen enkele ontgonnen percelen met zes gebouwtjes of huizen (in rood). Daar hebben de eerste pioniers zich gevestigd.

Op het terrein van het gesticht werd in 1937 Huize Savelberg gebouwd. Het tehuis voor verstan-delijk gehandicapten is genoemd naar Mgr. Savelberg, de oprichter van de Broeders van de H.Joseph.

Basisschool De Springplank werd gebouwd in 1954 ter vervanging van de oude lagere school.

Een markant beeld van Koningslust: de fraaie eiken- en beukenlanen die door de broeders zijn aangelegd. We kijken richting Savelberg, Koningserf. De lanenstructuur is ook in de onlangs gereed gekomen herinrichting terug te vinden.

Het kunstwerk De Pit (Alda Brunenberg, 2008) is een verwijzing naar de elzenbomen in het na-tuurgebied Vlakbroek en naar Koningslust als ‘Kern met Pit’

Dorpshuis De Sprunk werd gebouwd in 1980. In 2008 werd het na een grote verbouwing her-opend.

De eerste kerk van Koningslust werd in 1873 ingewijd. In 1971 werd ze afgebroken. De huidige kerk is gebouwd in 1953 en toegewijd aan het Onbevlekt Hart van Maria.

In het kunstwerk De Wording (1991)van Alfons Stadhouders is een broeder te herkennen die met een kruiwagen noeste ontginningswerkzaamheden voor Koningslust verricht.Gezicht op de Rector Isidorusstraat, gedeeltelijk opnieuw ingerichtBlik richting De Remer met twee oude, inmiddels gesloopte boerderijen. Deze grond werd door Petrus de Koning in 1795 gekocht.De Everlosebeek loopt pal langs Koningslust.Koningslust is trots op het prachtige natuurgebied Vlakbroek. Vlakbroek ligt in het dal van de Everlosebeek, ongeveer 4 meter lager dan de directe omgeving. Dankzij de inspanningen van een groep vrijwilligers ligt het natuurgebied er mooi bij. Er loopt ook een wandelroute.

De Laagheide gezien richting de Loo

14

GrashoekNatuurlijk Grashoek

Grashoek raakte pas echt bevolkt tijdens de grootschalige exploitatie van turf in de Peel na 1854. Op de kaart van Tranchot (1820) zien we vanaf Maris een labyrint van karrensporen richting Peel. De turf in de Kesselse Velden (Belgenhoek) en Scherliet was toen al afgegraven.

De beroemde Romeinse sierschijf is gevonden ‘achter Maris’, maar wáár heeft men nooit kunnen achterhalen. Huub Kluijtmans zoekt in zijn boek ‘E paladu emergo’, dat in juni 2010 verschijnt, naar een verklaring waarom deze plek niet bekend is.

Loeves Pier (Janssen) was een van de vinders van de gouden helm in 1910.Hier samen met zijn vrouw Mie in 1965.

Enkele turfpaden zijn nog intact, zoals dit op de Marisberg.

Rond 1900 was dit een café waar menig turfsteker na gedane arbeid een biertje dronk. Het leegstaand pand op de Spiesberg is nu nog vanaf de weg te zien.

De Grashoekse kant van de Helenavaart biedt prachtige mogelijkheden om te wandelen. Hier bij het ‘koebrug-getje’ in de Belgenhoek.

De Houwenberg is in de prehistorie waarschijnlijk bewoond geweest.In ieder geval was het een begraafplaats (urnenveld) in de ijzertijd.Wim van Ophoven vond hier restanten van deze Romeinse wrijfschaal.

Door de ruilverkaveling zijn vele landwegen verdwenen. Dit punt aan de Marisstraat, waar het veldkruis staat, was vroeger een kruispunt van wel héél veel wegen. (zie Tranchotkaart 1803-1820). Eén veldweg bestaat hier nog van.

Gemeenschapshuis De Ankerplaats: het centrum voor jong en oud, waar Grashoek trots op is.

Grashoek heeft een rijk verenigingsleven.Een van de jongste verenigingen is devolleybalclub.Het kerkelijk zangkoor is de oudste. Het werd in 1918 opgericht, samen met de parochie.

Hierboven het pad langs de kanalen waar men geweldig mooi kan fietsen.De twee bruggetjes in de Kwakvors over de Helenavaart en het Deurnes kanaal verbinden het Grashoekse fietspadennet met dat van Meijel.

Een gedeelte van de Kwakvors is teruggegeven aan de natuur. Hopelijk is hier straks de kikvors weer te horen.De veelsoortigheid van vogels is afgenomen, zegt ook natuurkenner Bèr Geuijen van wie deze foto’s zijn. Of we in Grashoeks natuur nog ooit de roep van de grutto en het gejubel van de wielewaal zullen horen, kunnen we slechts hopen.

Een nieuw fenomeen en welkome aanvulling in het Grashoeks landschap: de golfbaan Kapelkeshof.

Het vliegtuigmonument midden in de bossen dat de bemanning eert van de Lancaster bommenwerper die hier in 1943 neerstortte. In het bezoekersboek kan men een persoonlijke gedachte schrijven.

Een rustiek weggetje richting Beringerzand.

Het perspectief voor de toekomst van Grashoek? Vanuit het zuiden rukt de glastuinbouw op, vanuit het noorden de intensieve veeteelt.

SUGGESTIES VOOR DE LEERKRACHTTER VOORBEREIDINGIntroductie op school

Voorafgaand aan het bezoek aan het museum vertel je de leerlingen waar jullie naar toe gaan.

OVER HET STREEKMUSEUM

Streekmuseum ’t Land van Peel en Maas is een museum dat de geschiedenis van deze regio laat zien en beleven in spannende presentaties en tentoonstellingen.Je kunt het museum vinden in het voormalige Maria-klooster (Kerkeboske in Helden), dat ondanks een drastische renovatie nog steeds de sfeer van weleer uitademt. Elke ruimte in het museum heeft hierdoor een eigen sfeer met een ander thema waarbij veel aandacht wordt besteed aan speelse elementen met het oog op onze jonge gasten. Hoor de verhalen van Peelwerkers en boeren in ‘Mensenwerk’, laat u op de ‘Zolder van Horen Zeggen’ meeslepen door sagen en legenden over rovers en kabouters of luister in de ‘Tuin van Toen naar Tegenwoordig’ naar de sprookjes van de ‘fluisterbomen’. Een reis door het verleden!In het Streekmuseum kun je kennis maken met diverse thema’s en onderwerpen die je meenemen op historische ontdekkingstocht door de regio. Je maakt als het ware door de verschillende ruimten van het museum een reis door het verleden!In het museum zijn veel dingen te ontdekken, nu is er in het museum een speciale tentoonstelling om kennis te maken met de nieuwe gemeente Peel en Maas.

OVER DE FUSIETENTOONSTELLING

Sinds 1 januari 2010 is de gemeente Peel en Maas een feit! De gemeenten Helden, Kessel, Maasbree en Meijel zijn gefuseerd tot deze nieuwe gemeente met 11 kernen. Om aan de bevolking van deze gemeente de identiteit van de 11 kernen te laten zien, is er een fusietentoonstelling in streekmuseum ’t Land van Peel en Maas. Een unieke tentoonstelling waarin je kennismaakt met de nieuwe gemeente, de andere kernen en typische dingen uit je eigen dorp kan zien. In wat voor dorp leef je eigenlijk? Wat is er typisch aan? En hoe zijn de andere dorpen in Peel en Maas? De tentoonstelling bestaat uit 14 panelen, 1 paneel per dorp, die elk een eigen identiteit en karakter heb-ben. Een ontdekkingstocht door de elf dorpen van onze nieuwe gemeente, samengesteld door de inwo-ners zélf.

LESIDEEAan de hand van de geografische kaart van de nieuwe gemeente (zie bijlage) ontdekken de leerlingen welke dorpen bij Peel en Maas horen en waar ze liggen. Vragen die je kan stellen:- Uit welke oude gemeenten bestaat de nieuwe gemeente?- Ken je alle dorpen in de nieuwe gemeente? - Noem ze bij naam- Waarom heet de gemeente Peel en Maas? (toelichten) - Uit hoeveel dorpskernen bestaat de gemeente?- Wie is momenteel de burgemeester van de gemeente? - Wat is typisch aan het dorp waar jullie wonen?

Vraag de leerlingen een aantal leuke en typische dingen van hun eigen dorp te noemen en bespreek deze in de groep. Deel een geografische kaart per leerling uit en laat ze een aantal belangrijke plekken op de kaart markeren:Een uitroepteken = voor de plek in het dorp die je niet mag missenEen huis = de plek waar je woont op de kaartetc

TER VERWERKINGReflectieles op school.

Na afloop van het bezoek aan het Streekmuseum is het van belang het bezoek te evalueren.In een kringgesprek bespreek je de ervaringen van de leerlingen. Wat hebben ze allemaal gezien? Wat vonden ze ervan?

In het museum hebben de leerlingen 2 opdrachten gekregen. Bespreek de antwoorden van de leerlingen in de groep. De opdrachten:1. Wat vind je van het paneel van je eigen dorp? Ontbreek er iets? 2. Welk dorp heeft het mooiste paneel gemaakt? Waarom?

EXTRA SUGGESTIESPrimair onderwijs

Vragen voor groep 7-8 en brugklas• Noemtenminstevierpolitiekepartijendieindegemeenteraadzitten.• Watbetekenthetwoord‘Peel’?• Wieishethoofdvandepolitieindegemeente?• Wiestaataanhethoofdvandegemeente?• Welkemensenzijnerdagelijkswerkzaamophetgemeentehuis?• Noemvijf takenvandegemeente.• Noemdetweebelangrijksteverbindingswegenvandenieuwegemeenteendriekanalen.• Verklaardegelelijnopdepanelen.• Watzoujijophetpaneelvanjeeigendorpgezethebben?• Ontwerpeennieuwpaneelvoorjedorp.

StelopdrachtSchrijf een recensie over de fusietentoonstelling. Inhoud max. 200 woorden. Onderdelen:Beschrijf waar je geweest bent en wat je daar gezien hebt. Geef je persoonlijke mening over de tentoonstelling - wat vond je ervan? Een eindconclusie; zet alle positieve en negatieve zaken op een rijtje en geef de lezer een advies

Geografische opdrachten - streekkaart van de 11 dorpen- ligging t.o.v. provincie Limburg- ligging t.o.v. Nederland- ligging internationaal; Nederland, Belgie, Duitsland

Gemeentewapens en vlaggen- afbeelding wapens van de vier voormalige gemeenten- betekenis van de voorstelling en kleuren- vlaggen van de vier voormalige gemeenten- betekenis van de voorstelling en kleuren- afbeelding gemeentelogo Peel & Maas- betekenis gemeentelogo

GEMEENTE WAPENS GEMEENTE VLAGGEN

Gemeentewapen Helden Gemeentevlag Helden

Gemeentewapen Kessel Gemeentevlag Kessel

Gemeentewapen Maasbree Gemeentevlag Maasbree

Gemeentewapen Meijel Gemeentevlag Meijel

Meer informatie over het gemeentelogo etc op de website van de gemeente: www.peelenmaas.nl

Dialecten

Onder ieder plaatsnaambord in de nieuwe gemeente Peel en Maas staat ook de naam in het plaatselijk dia-lect. Streektaal is mondelinge taal; de klemtoon is heel belangrijk.

Hoe spreek je de namen uit? Zie lijst op volgende pagina.

Ken je bijzondere woorden in je streektaal?

Er zijn vele versjes en liedjes in het dialect. Op de website van Veldeke vind je allerlei informatie en tips voor dialect in de klas: http://www.veldeke.net

NEDERLANDS DIALECTKessel KesselKessel-Eik EikVeers VaersHout HoutDonk DónkOyen UueSpurkt SjpörktMaasbree BreeTongerlo TóngelderKorte Heide Korte HeiLange Heide Lang Hei’t Rooth ‘t RoothDubbroek DöbbrookRinkesfort RinkesfortHelden-Dorp Helje-DörpKoningslust KunningslustPanningen KepèlBeringe BeringeEgchel Eggel Grashoek De GrashookEverlo AevelderGommesveld GómmesveldStoks StoksKaumeshoek KaumeshookVosberg VosbergLoo LoeëKeup KeupHuishook HôeshookZelen ZeeleMeijel MéélBaarlo BaolderOp den Bosch Oppe BosBraamhorst BraomesTasselaar TüsselaerSchafelt De SjafeltSoeterbeek ZoterbekHelling De HèlVergelt VèrgeltHei Hei

EXTRA SUGGESTIESVoortgezet onderwijs

Vragen voor klas 2 en 3 • Watisdetitelvandetentoonstelling?• UitwelkeoudegemeentenisdenieuwegemeentePeelenMaassamengesteld?• Nederlandkentdriebestuurslagen.Noemzealledrie.• Welkorgaanheeftdebeslissingsbevoegdheid?Lichtjeantwoordtoe.• Deburgemeesterwordtnietgekozenmaar…?Lichtjeantwoordtoe.• WieismomenteelburgemeestervandegemeentePeelenMaas?• DeburgemeestervanPeelenMaasiseentijdelijkeburgemeester. Verklaar de naam van de nieuwe gemeente.• Noemtenminstevierpolitiekepartijendieindegemeenteraadzitten.• UithoeveeldorpskernenbestaatdegemeentePeelenMaas?• Zoekhetpaneelvanjeeigendorp.Watwilmendemuseumbezoekervertellen?• WatbetekenthetwoordPeel?• Wieishethoofdvandepolitieindegemeente?• Welkemensenzijnerdagelijkswerkzaamophetgemeentehuis:1….2…3….?• Noemvijf takendiedegemeenteheeft?• Opdepanelenkunjevindenhoeindegemeentedekostwordtverdiend. Noem tenminste zes voorbeelden.• Opwelkpaneelstaatdeoudstebronuitdegeschiedenisvandezestreek?Lichtjeantwoordtoe.• Welkdorpheefthetmooistepaneelgemaakt?Verklaarjekeuze.• Schrijf invierzinnenopwatjevindtvandetentoonstelling.• Watishethoofddoelvandemakersvandetentoonstelling?• Verklaardegelelijnopdepanelen.• Maakeentekeninghoejijhetpaneelvanjouwdorpzouhebbengemaakt.

Landschap in de nieuwe gemeente Peel & Maas- Het landschap wordt gevormd door de bodem (grondsoorten, bodemgebruik, beken, rivieren en kanalen)- Het landschap is gevormd door de mens- Peel, veen, afgegraven, natuyurgebieden- Zandgrond: bossen, akkers, gemengd bedrijf, asperges- Rivierklei: nat: weilanden (veeteelt) ; droog: akkers (akkerbouw)- Moerassen: natuurgebieden (Dubbroek, Vlakbroek)- Klei, zand en grindwinning: kleigaten, grindgaten (langs de Maas), steen- en pannenfabrieken

Verkeer- Waterwegen: Maas, Noordervaart (ook onvoltooid gedeelte), Afwateringskanaal, beken, stuwen en sluizen- Landwegen: A67, Napoleonsbaan, Middenpeelweg, Rijkswegen, locale wegen

Toerisme- Recreatieparken - Campings- Hotel- B&B