Individueel roosteren: kansrijk maar kwetsbaar

Informatiebijeenkomst Sociale Innovatie ESF-E7 april 2009Dr ir Jan de Leede

Inhoudsopgave

Individueel roosteren, zelfroosteren, flexibel roosteren, wat is dat eigenlijk?1

2

3

4

Stappenplan

Randvoorwaarden

Afsluiting

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 3

Brochure NCSI over individueel roosteren

www.ncsi.nl

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 4

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 5

Waarom nu aandacht voor zelfroosteren?

• Behoefte aan flexibiliteit blijft onverminderd hoog

– Bij werkgevers om variaties in het werkaanbod zo goed mogelijk te volgen

– Bij werknemers om werk-privé zo goed mogelijk in balans te brengen/houden

• Vakbonden zien het als een positieve richting

– Staan nu nog vaak in het defensief als het om flexibilisering gaat; dit zou een goede ruil kunnen betekenen: jullie flexibiliteit, wij individuele zeggenschap

• ICT is beschikbaar• Wijzigingen ATW

– Grenzen verruimd, meer ruimte voor invulling door maatwerkafspraken

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 6

Wat is individueel roosteren

• Individueel roosteren = arbeidstijdensystemen waarbij werknemers een bepaalde (lees behoorlijk grote) mate van invloed hebben op hun eigen arbeidstijden

• Varianten

• Kan goed samengaan met zelfplanning (waarbij de medewerkers zelf de volgorde bepalen van de klussen die ze gaan doen)

Ruilen diensten (inhoud en tijd) staan vast, rooster ook, medewerkers ruilen onderling

Voorkeurrooster diensten staan vast, roosteraar houdt -zoveel mogelijk- rekeningmet voorkeuren medewerkers

Intekenrooster diensten staan vast, medewerkers schrijven zich hierop inMatching systeem stemt diensten en wensen op elkaar af, leiding beslist

over misfitsZelf roosteren medewerkers regelen onderling alles (inhoud en tijd)

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 7

Indeling typen zelfroosteren

individueel

collectief

weinig zeggenschap

veel zeggenschap

Zelfroosteren

Matching

Intekenrooster

Ruilen

Voorkeurrooster

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 8

Samenhang met flexibele werktijden

• Omdat je niet meer elke week hetzelfde aantal uren werkt• Jaaruren / urenbank

– Bij drukke perioden langer werken en bij rustige perioden minder werken, waarbij de meer of minder gewerkte uren als een plus- of minsaldo worden geregistreerd, met behoud van het reguliere maandsalaris

– Bandbreedte • In saldo (van het minsaldo -160 uur tot het plussaldo 160 uur)• In werkweek (max. 2 zaterdagen per maand of max. 5*9 uur)• In werkdag (max. 1 uur per dag langer)• Langer en korter werken in blokken van 2 uur

– Salderingsperiode • 1 kalenderjaar of onbeperkt• Plussaldo wordt aan eind van het jaar uitbetaald als meerwerk• Minsaldo wordt aan eind van het jaar ‘kwijtgescholden’ (voor rekening werkgever)

of betaald uit vrije dagen werknemer

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 9

Samenhang met‘het nieuwe werken’

• Telewerken / thuiswerken• E-werken• Mobiliteitsmanagement

• Medewerkers hebben de facto zeggenschap over eigen werktijden

• Kan eerste stap zijn op weg naar zelfroosteren

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 10

Individueel roosteren stappenplan

Bron Déhora / Time Care

Individueel roosteren stappenplan

Stap 1 Analyse werkaanbodStap 2 Inventariseer wensen van individuele werknemersStap 3 Eerste run matching werk – wensen

• Voorlopig rooster

Stap 4 Tweede run matching werk – wensen• Groep zoekt zelf oplossing• Software zoekt oplossing

Stap 5 Definitieve roosterStap 6 Evaluatie en bijstelling

• Techniek• Werknemers• Werkgever

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 11

NB: een ontwikkelaanpak!

-denk aan de regels

-denk aan de arbeidsverhoudingen

-denk aan communica

tie

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 12

Waar wordt het al toegepast?• Zweden en Denemarken (TimeCare)• Verenigd Koninkrijk (NHS: team-based self rostering)• Nederland

– KPN monteurs (adaptief plannen)– Kopiers Nederland (adaptief plannen)– KLM (piloten; 2 proeven grondpersoneel met intekenroosters)– SCA Personal Care– Syntus, Arriva MultiModaal– NS doet experiment individueel roosteren– TNT heeft een variant van intekenroosters– Grolsch (haalbaarheidsstudie)– Flevoziekenhuis Almere– Politie Kennemerland

• Wordt in de zorg al breed informeel toegepast (onderling ruilen) • Verder hebben de horeca en de recreatieondernemers ook belangstelling• In de industrie nog relatief weinig

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 13

Voor- en nadelenMedewerkers

+meer controle over werktijden (‘80% werkt op tijdstip 1e voorkeur’)+betere balans werk-privé +flexibiliteit: halve diensten, minder verlof nodig voor kleine dingen-grotere schreeuwers krijgen meer / je moet er onderling uitkomen-wat doet het met ploegentoeslag (inconveniënten)?-opnieuw inregelen van werk/privé arrangementen

Organisatie

+verbeterde match tussen benodigde en beschikbare capaciteit+flexibiliteit, bijv. inzet deeltijders+aantrekkelijk werkgever op arbeidsmarkt+minder regels, minder gedoe-individueel: administratie? hoe overdracht regelen?-loslaten: kunnen managers dat wel?

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 14

Randvoorwaarden / aandachtspunten

• Voorspelbaarheid van de vraag (bezettingseisen) • Homogene competenties van de groep• Heterogene wensen van de groep• Soort werk

• Roosterperiode vaststellen• Sturen d.m.v. beprijzen van diensten• Techniek moet het kunnen

• Goede arbeidsverhoudingen: rol vakbonden, OR• Open cultuur• Communicatie en vertrouwen• Leiderschap• Voldoende tijd

• Faciliterende arbeidsvoorwaarden• Bestaande CAO-regels & ATW

7 april 2009 Sociale innovatie ESF-Actie E 15

Nieuwe spelregels

Als er geen collectieve roosters meer afgesproken worden, wat is dan nog de rol van vakbond en OR in dezen? – Ondernemingsraad

• Geen instemmingsrecht op rooster zelf (=individueel)• Wel op de spelregels (WOR art 27)

– Hoe is de positie van de CAO?– Spelregels op het niveau van de roostereenheid worden belangrijker

• Wel/geen grenzen aan arbeidstijd per dienst, per week, per nachtdienst, aantal nachtdiensten, weekend/zondag

• Mededelingstermijn • Deeltijd• Ploegendienst: ergonomie/gezondheid• Inconveniënten: als je er zelf voor gekozen hebt, heb je dan nog recht

op een onregelmatigheidstoeslag?

• De sociaal-economische werkelijkheid wordt anders

– Digitaal & grenzeloos – Pluriform & divers– Hyperconcurrentie & flexibiliteit– Krapte arbeidsmarkt & kenniswerk– Duurzaam & maatschappelijk verantwoord

• De mensen worden anders– Verantwoordelijk & ondernemend– Individueel (Generatie Y)– Werken èn zorgen èn leven èn leren

Individueel roosteren is kansrijk want hoort bij de nieuwe werkelijkheid…

Dank voor uw aandacht!

meer informatie:jandeleede@modernworkx.nl