in Nederland - European Commissionec.europa.eu/employment_social/empl_portal/SSRinEU/Your... ·...
31
in Nederland Uw socialezekerheidsrechten
Transcript of in Nederland - European Commissionec.europa.eu/employment_social/empl_portal/SSRinEU/Your... ·...
in Nederland
Uw socialezekerheidsrechten
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 2
De informatie in deze gids is opgesteld en bijgewerkt in nauwe samenwerking met de
nationale correspondenten van het EU-systeem voor informatie over de nationale
socialezekerheidsstelsels MISSOC (Mutual Information System on Social Protection).
Meer informatie over het MISSOC-netwerk is te vinden op:
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=nl&catId=815.
Deze gids geeft een algemeen overzicht van de regelingen op het gebied van de
sociale zekerheid in de desbetreffende landen. Aanvullende informatie kan worden
verkregen uit andere MISSOC-publicaties, die allemaal op bovengenoemde MISSOC-
webpagina te vinden zijn. U kunt ook contact opnemen met de bevoegde autoriteiten
en instellingen die staan vermeld in de lijst van de bijlage bij deze gids.
De Europese Commissie noch enige namens de Commissie handelende persoon
aanvaardt welke aansprakelijkheid dan ook voor de wijze waarop de informatie in deze
publicatie wordt gebruikt.
© Europese Unie, 2012
Overneming met bronvermelding toegestaan.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 3
Inhoudsopgave
Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering ................................................. 4 Inleiding ........................................................................................................ 4 Het sociale zekerheidsstelsel ............................................................................ 5 Financiering ................................................................................................... 6
Hoofdstuk II: Gezondheidszorg ........................................................................... 7 Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg? ................................................. 7 Wat wordt er gedekt? ...................................................................................... 7 Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen? .......................................... 9
Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte ...................................................................10 Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering? ...........................................10 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................10 Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen? .........................................10
Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen ...............................................12 Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering? ...................12 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................12 Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen? ................13
Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit ...............................................................14 Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen? .....................................14 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................14 Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen? ..................................15
Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen ...........................................16 Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen? .....................................16 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................16 Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen? ...................................16
Hoofdstuk VII: Uitkeringen aan nabestaanden ......................................................18 Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen? .................................18 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................18 Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen? ...............................19
Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten ......................20 Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten?
...................................................................................................................20 Risico’s die worden gedekt door het Nederlandse socialezekerheidsstelsel .............20 Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en beroepsziekte te
krijgen? ........................................................................................................20 Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen ............................................................................21
Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage? ..............................................21 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................21 Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen? ............................................21
Hoofdstuk X: Werkloosheid ................................................................................22 Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering? .................................22 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................22 Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen? ...............................23
Hoofdstuk XI: Sociale minima ............................................................................24 Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering? ........................................24 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................25 Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan? .........................................................25
Hoofdstuk XII: Langdurige zorg ..........................................................................27 Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg? .................................................27 Wat wordt er gedekt? .....................................................................................27 Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen? ...............................................28
Bijlage : Nuttige adressen en sites ......................................................................30
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 4
Hoofdstuk I: Inleiding, organisatie en financiering
Inleiding
De Nederlandse sociale zekerheid bestaat uit de volgende verzekeringstakken:
ziekte en moederschap,
arbeidsinvaliditeitsverzekering: In Nederland bestaat er geen aparte verzekering
tegen arbeidsongevallen en beroepsziekten,
ouderdomspensioenen,
uitkeringen aan nabestaanden,
werkloosheid,
kinderbijstand.
Wie is verzekerd?
Als regel zijn alle werknemers en zelfstandigen verzekerd. Niet-werknemers zijn
echter niet verzekerd tegen werkloosheid en ontvangen geen ziekengeld of een
invaliditeitspensioen.
Hoe aansluiten?
Zodra u als werknemer in Nederland werkt, bent u zonder meer in alle hiervoor
genoemde verzekeringen opgenomen.
Er is echter één uitzondering: volgens de Zorgverzekeringswet zijn alle inwoners van
Nederland en alle buitenlanders die in Nederland werken en inkomstenbelasting
moeten betalen, verplicht zich aan te melden voor een ziektekostenverzekering. Deze
verzekering komt niet automatisch tot stand doordat iemand aan de criteria voldoet,
zoals het geval is bij een verzekering uit hoofde van de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten. Dit komt doordat de persoon in kwestie zelf een verzekeraar moet
kiezen en een verzekering moet afsluiten. De zorgverzekeraars zijn op hun beurt
verplicht iedereen die een verzekering aanvraagt te accepteren.
Wanneer u als zelfstandige werkt en uw bedrijf in Nederland gevestigd is, of u daar uw
beroep uitoefent, bent u van rechtswege opgenomen in de meeste nationale
verzekeringsstelsels. U komt dan echter niet in aanmerking voor een
werkloosheidsuitkering.
Wat u verder te doen staat
Als werknemer krijgt u te maken met het UWV (Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen) ingeval van arbeidsongeschiktheid of werkloosheid. Het
UWV is ook verantwoordelijk voor activiteiten in verband met het zoeken naar werk.
Een andere organisatie die voor u van belang kan zijn, is de Sociale Verzekeringsbank,
waartoe u zich moet wenden voor uw kinderbijslag of, als u 65 wordt, voor uw
ouderdomspensioen.
Bij uw eventueel overlijden krijgen ook uw nabestaande en/of kinderen te maken met
de Sociale Verzekeringsbank.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 5
Premies
Als u werknemer in loondienst bent, betaalt uw werkgever de premie voor de
verschillende socialezekerheidswetten. Het door u verschuldigde deel van de premie
houdt hij op uw loon in. Uw werkgever is verplicht om u de inkomensafhankelijke
premie te vergoeden die u uit hoofde van de Zorgverzekeringswet heeft betaald.
Indien u uitkeringen ingevolge de sociale zekerheid ontvangt, moet het
uitvoeringsorgaan daar in bepaalde gevallen verzekeringspremie op inhouden.
Als u zelfstandige bent, ontvangt u een premie-aanslag. Ook hier geldt dat u op grond
van de Zorgverzekeringswet een premie moet betalen die afhankelijk is van uw
inkomen.
Voor de ziektekostenverzekering wordt de nominale premie direct geïnd door uw
zorgverzekeraar. Uw werkgever of de uitvoeringsinstelling in kwestie kan u inlichten
over de door u te betalen premies.
Wat te doen als u het niet eens bent met een beslissing van een
uitvoeringsorgaan?
Als u het niet eens bent met een beslissing van een verzekeringsorgaan, kunt u in
beroep gaan tegen de beslissing. Dit doet u door binnen een bepaalde termijn tegen
de beslissing bezwaar aan te tekenen bij het orgaan dat de beslissing heeft genomen.
Het orgaan is dan gehouden de beslissing in heroverweging te nemen en te beslissen
op het bezwaarschrift. U kunt - opnieuw binnen een bepaalde termijn - tegen de
beslissing op bezwaar beroep aantekenen bij de sector bestuursrecht van de
arrondissementsrechtbank die op het beslissingsdocument van het orgaan staat
aangegeven. In deze beslissing staat ook vermeld binnen welke termijn u in beroep
moet gaan.
Beroep wordt ingesteld door bij de arrondissementsrechtbank een beroepsschrift in te
dienen, waarin u te kennen geeft het niet eens te zijn met de beslissing van het
uitvoeringsorgaan, en vraagt een nieuwe beslissing te nemen. Hierbij dient een
afschrift van de bestreden beslissing te worden gevoegd.
Heeft de arrondissementsrechtbank een uitspraak gedaan waarmee u het opnieuw niet
eens bent, dan kunt u meestal nog in hoger beroep gaan bij de Centrale Raad van
Beroep, Vrouwe Justitiaplein 1, Postbus 16002, 3500 DA Utrecht, binnen zes weken na
de dag waarop de uitspraak is bekendgemaakt.
Het sociale zekerheidsstelsel
De sociale verzekeringen worden in Nederland door het ministerie van Sociale Zaken
en Werkgelegenheid en het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
gezamenlijk georganiseerd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen volksverzekeringen
die verplicht zijn voor de hele bevolking en werknemersverzekeringen die alleen voor
werknemers gelden. De volksverzekeringen voorzien in:
ouderdomspensioen,
uitkeringen voor nabestaanden die niet zelf in hun onderhoud kunnen voorzien,
medische zorg,
verzekering tegen bijzondere ziektekosten, en
gezinstoelagen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 6
De werknemersverzekeringen voorzien in:
verzekering tegen inkomensverlies bij ziekte,
verzekering tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid, en
verzekering tegen werkloosheid.
Er is een arbeidsongeschiktheidsverzekering voor jonggehandicapten. Er bestaat geen
speciale verzekering tegen arbeidsongevallen of beroepsziekten; deze risico's worden
door de overige verzekeringsstelsels afgedekt. In aanvulling hierop heeft de staat een
stelsel voor sociale bijstand in het leven geroepen dat beheerd wordt door de
gemeentes. Dit stelsel is een soort van veiligheidsnet, aangezien de doelstelling ervan
is een minimuminkomen te garanderen aan mensen die niet of niet langer over
voldoende middelen beschikken om in de noodzakelijke kosten van levensonderhoud
te voorzien.
Met uitzondering van de verzekering tegen bijzondere ziektekosten en de
ziektekostenverzekering worden de volksverzekeringen uitgevoerd door de Sociale
Verzekeringsbank (SVB).
Het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) is verantwoordelijk voor het
uitvoeren van de werknemersverzekeringen. Het UWV houdt zich ook bezig met
arbeidsbemiddeling en re-integratie. De Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid
(Inspectie SZW) oefent toezicht uit op het UWV en de SVB.
Gezondheidszorgverzekering (medische zorg) wordt uitgevoerd door private
zorgverzekeraars die onder toezicht staan van de Nederlandse Zorgautoriteit.
De algemene verzekering tegen bijzondere ziektekosten wordt uitgevoerd door private
zorgverzekeraars. Ook wordt er toezicht uitgeoefend door de Nederlandse
Zorgautoriteit.
Zie ook het gedeelte over de bevoegde instanties.
Financiering
Het sociale zekerheidstelsel in Nederland wordt bekostigd uit een stelsel van premies
(die betaald worden door zowel ingezetenen als niet-ingezetenen; werknemers,
zelfstandigen en werkgevers) en belastingen. Soms vindt er aanvullende financiering
plaats via algemene belastingen, bijvoorbeeld met betrekking tot het
ouderdomspensioen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 7
Hoofdstuk II: Gezondheidszorg
Wie komt in aanmerking voor gezondheidszorg?
De geneeskundige verzorging valt onder twee verschillende verzekeringsstelsels die
elkaar aanvullen: de algemene ziektekostenverzekering en de verzekering voor
bijzondere ziektekosten. Deze laatste verzekering is gebaseerd op de Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten (AWBZ).
Iedereen die legaal in Nederland verblijft of in een ander land woont, maar in
Nederland werkt en in Nederland inkomstenbelasting betaalt, is verplicht AWBZ-
verzekerd en is verplicht zich aan te melden voor een ziektekostenverzekering
krachtens de Zorgverzekeringswet.
De overheid heeft twee uitzonderingen op de algemene regel ingesteld:
leden van de strijdkrachten die in actieve dienst zijn, zijn AWBZ-verzekerd, maar
hoeven geen verzekering krachtens de Zorgverzekeringswet af te sluiten; hun
verzorging wordt voorzien door de militaire gezondheidsdiensten;
een tweede uitzondering op de verzekeringsverplichting is gemaakt voor
gewetensbezwaarden. Zij die uit principe bezwaar hebben tegen verzekeringen,
betalen geen AWBZ-premies en zijn ook niet verplicht een zorgverzekering
krachtens de Zorgverzekeringswet af te sluiten. Zij betalen echter wel de
inkomensafhankelijke bijdrage in de vorm van vervangende belasting.
Na het afsluiten van een ziektekostenverzekering krachtens de Zorgverzekeringswet
heeft u recht op medische verstrekkingen. Er zijn twee hoofdvarianten voor
zorgverzekeringspolissen: polissen op basis van uitkeringen in natura en polissen op
basis van vergoeding van ziektekosten. Van uw verzekeraar ontvangt u een bewijs
van inschrijving waarmee u zich bij het inroepen van hulp als verzekerde kunt
legitimeren. Als u een ziektekostenverzekering heeft afgesloten bij een aanbieder van
ziektekostenverzekeringen, bent u ook automatisch AWBZ-verzekerd.
Wat wordt er gedekt?
Uw ziektekostenverzekeraar kan u in detail uitleggen op welke prestaties u uit hoofde
van de Zorgverzekeringswet en de AWBZ recht heeft. Verzekerden ingevolge de
Zorgverzekeringswet hebben onder andere recht op:
Medische zorg
Medische zorg omvat onder andere prestaties zoals behandelingen door huisartsen,
specialisten, psychologen en gynaecologen. Dit betekent niet dat deze prestaties per
se door de genoemde personen moeten worden geleverd. Als het niet gaat om
bepaalde prestaties die moeten worden geregistreerd en waarvoor de verzekerde op
grond van de Wet op de beroepen in de individuele gezondheidszorg bescherming
moet genieten, kunnen de desbetreffende prestaties door andere personen worden
geleverd. Deze prestaties zijn onder andere laboratoriumonderzoeken en verpleging.
Andere voorbeelden zijn genetische tests, niet-klinische nierdialyse, diensten voor
patiënten met chronische periodieke ademhalingsproblemen en trombosepreventie. De
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 8
vereiste apparaten voor niet-klinische nierdialyse en kunstmatige beademing voor
patiënten met chronische periodieke ademhalingsproblemen worden als medische
apparatuur beschouwd. Bepaalde behandelingen die door specialisten kunnen worden
uitgevoerd, worden mogelijk niet vergoed. Voorts is de eigen bijdrage van de
verzekerde in de desbetreffende regelgeving op een maximumbedrag gesteld.
De Zorgverzekeringswet ziet ook op de kosten van geestelijke gezondheidszorg
(waaronder algemene psychische hulp).
Farmaceutische producten
Farmaceutische hulp bestaat uit geneesmiddelen en bepaalde voedingsproducten voor
medisch gebruik. Officieel toegestane geneesmiddelen worden onderverdeeld in
groepen gelijksoortige therapeutische middelen. De maximale vergoeding voor een
groep geneesmiddelen wordt vastgesteld op basis van de gemiddelde prijs van de
geneesmiddelen in deze groep. Indien een verzekerde een geneesmiddel kiest dat
duurder is dan dit maximum, moet hij zelf het verschil bijbetalen. Er is geen maximale
vergoeding voor een officieel toegestaan geneesmiddel waarvoor geen alternatieven
zijn. Dit systeem staat bekend als het geneesmiddelenvergoedingensysteem of GVS.
Binnen de grenzen van het desbetreffende administratieve kader kan de
zorgverzekeraar de vergoeding van geneesmiddelen beperken tot producten die in
verband met hun werkzame stof worden voorgeschreven. Om de rol van de
zorgverzekeraars extra te onderstrepen is in de formulering van de prestaties, anders
dan door de verzekering zelf wordt aangegeven, bepaald dat de verzekeraars (onder
bepaalde voorwaarden) aangeven welke geneesmiddelen worden vergoed.
Vervoer
Ziekenvervoer per ambulance, taxi of particuliere auto wordt vergoed, mits daarvoor
toestemming is gegeven en het op medische indicatie gebeurt. De behandelend arts
geeft daarvoor een verklaring af. Verder vallen onder deze aanspraak de kosten van
openbaar vervoer in de laagste klasse indien het vervoer betreft van of naar een
instelling van de gezondheidszorg. In bepaalde gevallen kan de zorgverzekeraar
toestemmen in bijzonder vervoer, bijvoorbeeld per helikopter.
Voor het transport per openbaar vervoer, taxi of particuliere auto moet de verzekerde
gedurende 12 maanden zelf een bepaald bedrag betalen. De kosten voor het vervoer
in een particuliere auto worden vergoed op basis van een vast kilometertarief.
Er wordt in slechts vier gevallen toestemming verleend voor het vervoer van een
patiënt in liggende toestand of onder toezicht: als de patiënt nierdialyse nodig heeft,
chemotherapie of radiotherapie ondergaat, slechtziend is en zich niet zonder
begeleiding kan verplaatsen, of in een rolstoel zit. De afstand is beperkt tot 200 km
(heenreis). Als de patiënt vooraf van de zorgverzekeraar toestemming heeft gekregen
voor behandeling in een instelling op grotere afstand en deze behandeling op kosten
van de ziektekostenverzekeraar plaatsvindt (in Nederland of in het buitenland), heeft
hij recht op een transportvergoeding over een grotere afstand.
Er bestaat echter een clausule voor onvoorziene omstandigheden op basis waarvan
ook verzekerden die niet in een van voornoemde categorieën vallen, in bepaalde
gevallen aanspraak kunnen maken op een vergoeding. Dit is het geval wanneer de
verzekerde moet reizen voor de behandeling van een langdurige ziekte of aandoening.
Tandheelkundige zorg
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 9
Voor kinderen en personen tot 18 jaar oud omvat tandheelkundige zorg preventieve
onderhoudswerkzaamheden, fluoridebehandelingen tot tweemaal per jaar vanaf
zesjarige leeftijd, sealen, tandvleesverzorging en chirurgische behandelingen. Voor
volwassenen worden tandprothesen en specialistische chirurgische behandelingen
vergoed.
Prothesen, brillen, hoorapparaten
Voor vergoeding van deze kosten dient eerst de goedkeuring van de zorgverzekeraar
te worden verkregen. Kostendeling bestaat niet, behalve onder bepaalde voorwaarden
voor orthopedische schoenen en hoorapparaten.
Ziekenhuisopname
Ziekenhuisbehandelingen, behalve in psychiatrische klinieken of psychiatrische
diensten van algemene of academische ziekenhuizen, worden door de AWBZ gedekt
als deze langer dan een jaar duren.
Wat moet u doen om gezondheidszorg te verkrijgen?
Van uw zorgverzekeraar ontvangt u een bewijs van inschrijving waarmee u zich bij het
inroepen van hulp als verzekerde kunt legitimeren.
Het staat u vrij zelf een behandelend arts te kiezen, mits deze bevoegd is een praktijk
uit te oefenen. Voor behandeling door een specialist is echter een doorverwijzing van
de huisarts nodig. Wat betreft behandeling in het ziekenhuis, mag u zelf kiezen uit de
ziekenhuizen of instellingen die goedgekeurd zijn door het ministerie van
Volksgezondheid.
Betalingen worden door de particuliere zorgverzekeraar gedaan. Voor de meeste
soorten zorg die onder de wet vallen, moeten personen ouder dan 18 een eigen
bijdrage betalen. Er bestaat echter compensatie voor chronisch zieke patiënten.
Verzekerden moeten zich bij een apotheek van hun eigen keuze inschrijven om
farmaceutische producten te kunnen ontvangen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 10
Hoofdstuk III: Uitkeringen bij ziekte
Wie komt in aanmerking voor een ziekte-uitkering?
Aanspraak op ziekengeld tijdens de verzekering
Het Burgerlijk Wetboek verplicht werkgevers gedurende de eerste twee jaar dat een
werknemer ziek is, ten minste 70 % van diens salaris door te betalen. Voor mensen
die geen werkgever (meer) hebben, biedt de Zorgverzekeringswet een vangnet . Na
de periode van twee jaar kan men in aanmerking komen voor een
invaliditeitsuitkering.
De werknemer heeft recht op ziekengeld als de dienstbetrekking op de eerste
ziektedag of in de loop van de periode van verplichte loondoorbetaling eindigt. Per
datum einde dienstbetrekking wordt dan direct ziekengeld uitgekeerd, mits ten minste
twee wachtdagen zijn doorgemaakt. Er zijn twee situaties mogelijk: Een persoon die
een werkgever heeft, wordt door zijn of haar werkgever gedekt, die het loon tot aan
twee jaar doorbetaalt Voor iemand met een vast arbeidscontract, of die als tijdelijke
kracht (uitzendkracht) werkt, of die een werkloosheidsuitkering ontvangt en ziek
wordt, fungeert het UWV als werkgever, en de persoon ontvangt dan ziekengeld.
De uitkering van ziekengeld eindigt in elk geval op de eerste dag van de maand
waarin u 65 jaar wordt of als u niet ziek meer bent.
Aanspraak op ziekengeld na het einde van de verzekering
Voor ziektegevallen die gemeld zijn binnen één maand na het einde van de
verzekering, bestaat onder bepaalde voorwaarden nog recht op ziekengeld.
Wat wordt er gedekt?
De werknemer ontvangt gedurende de eerste twee jaar dat hij of zij ziek is ten minste
70 % van zijn of haar salaris. De werkgever betaalt het salaris van de werknemer
door tot en met de 104e week dat hij of zij ziek is, maar nooit langer dan de duur van
de overeenkomst.
Het maximale dagloon dat in aanmerking wordt genomen is 193,09 EUR. Met
goedkeuring van de minister kan dit percentage in cao’s tussen werkgevers en
werknemers door de bedrijfsverenigingen verhoogd worden. Als bovendien 70 % van
het dagloon minder is dan het sociaal minimum kan er krachtens de Toeslagenwet
(TW) aanspraak gemaakt worden op een aanvulling, die inkomensafhankelijk is.
Wat moet u doen om een ziekte-uitkering te krijgen?
De werknemer met recht op ziekengeld moet zich zo spoedig mogelijk (niet later dan
op de tweede ziektedag) bij zijn werkgever (laten) ziek melden zodra hij wegens
ziekte het werk moet staken of niet op het werk kan komen. De regels voor
ziekmelding krijgt de werknemer van de werkgever te horen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 11
De werknemer moet controle mogelijk maken. Hij moet in principe thuis zijn op de in
de controlevoorschriften aangegeven tijdstippen.
De werknemer die aanspraak maakt op ziekengeld en van wie de controle op zijn
arbeidsongeschiktheid dus is opgedragen aan een uitvoeringsinstelling, moet zich
houden aan de voorschriften van het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV).
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 12
Hoofdstuk IV: Moeder- en vaderschapsuitkeringen
Wie komt in aanmerking voor een moeder- of vaderschapsuitkering?
Zie: het gedeelte over gezondheidszorg.
Verzekerden ingevolge de Zorgverzekeringswet hebben onder andere recht op
kraamzorg. Personen die AWBZ-verzekerd zijn, hebben onder meer recht op zorg voor
moeder en kind.
Indien u als werkneemster zelf in Nederland verzekerd bent, heeft u bij zwangerschap
recht op een zwangerschapsuitkering (krachtens de WAZO, Wet Arbeid en Zorg).
Wat wordt er gedekt?
Personen die onder de Zorgverzekeringwet vallen, hebben recht op verzorging van
moeder en kind na de geboorte, voor maximaal 10 dagen.
Personen die onder de AWBZ vallen, hebben recht op begeleiding, voorlichting en
andere zorg tijdens de zwangerschap en gedurende de eerste levensjaren regelmatig
systematisch onderzoek naar de gezondheidstoestand van het kind. In beginsel dekt
de AWBZ de kosten van de behandeling, verpleging en verzorging bij langdurige ziekte
of ernstig gebrek.
Zwangerschapsverlof is maximaal 16 weken. Zes tot vier weken verlof voorafgaand
aan de uitgetelde datum is verplicht. Er blijven dan nog tien tot twaalf weken verlof na
de bevalling over.
In het geval van een voortijdige bevalling wordt het aantal dagen dat de baby te vroeg
geboren is opgeteld bij het verlof na de bevalling. Als de baby na de uitgetelde datum
komt, wordt het aantal dagen dat de baby 'te laat' is opgeteld bij de totale
verlofperiode. In dit geval is het verlof langer dan 16 weken.
Tijdens een zwangerschap ontvangt u een zwangerschapsuitkering die gelijk is aan uw
volle dagloon. Gedurende uw zwangerschapsverlof van 16 weken heeft u recht op een
uitkering van 100 % van uw loon, die u uitbetaald wordt door de uitvoeringsinstelling
waarbij uw werkgever is aangesloten. Het maximale dagloon dat in aanmerking wordt
genomen is 193,09 EUR.
Als u aansluitend aan deze uitkering nog arbeidsongeschikt bent als gevolg van de
zwangerschap of de bevalling, wordt diezelfde uitkering (100 % van het dagloon) nog
gedurende maximaal 52 weken doorbetaald. Ook als u voorafgaand aan het
bevallingsverlof ziek wordt als gevolg van de zwangerschap, ontvangt u ziekengeld,
eveneens ter hoogte van 100 % van het dagloon.
Verder heeft u recht op gratis verloskundige hulp en een vergoeding voor de
kraamzorg, indien u verzekerd bent ingevolge de Zorgverzekeringswet. Verloskundige
zorg wordt normaal gesproken door een vroedvrouw verleend, maar kan ook door een
huisarts of specialist worden verleend, zo nodig in een kliniek of ziekenhuis als er geen
vroedvrouw beschikbaar is of op medische indicatie.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 13
Wat moet u doen om een moeder- of vaderschapsuitkering te krijgen?
Om in aanmerking te komen voor een zwangerschapsuitkering moet u vooraf bij uw
werkgever een zwangerschapsverklaring afgeven. Hij/Zij verhaalt de kosten van het
zwangerschapsverlof dan op het UWV. Om als zelfstandige een
zwangerschapsuitkering te ontvangen kunt u contact opnemen met het UWV.
Neem contact op met uw verzekeraar voor nadere informatie over gratis
verloskundige diensten en vergoeding voor kraamzorg.
Wilt u van de diensten van een kraamcentrum gebruik maken, dan wendt u zich
uiterlijk vijf maanden vóór de vermoedelijke datum van bevalling tot een
kruisvereniging.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 14
Hoofdstuk V: Uitkeringen bij invaliditeit
Wie komt in aanmerking voor een invaliditeitspensioen?
Werknemers
Onder de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) vallen alle werknemers
die geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn.
U wordt geacht geheel of gedeeltelijk arbeidsongeschikt te zijn als u wegens een
ziekte of gebrek niet datgene kunt verdienen wat gezonde werknemers met een
soortgelijke opleiding en gelijkwaardige vaardigheden normaliter verdienen op de
locatie waar u werkt of gewerkt hebt, of in de buurt daarvan. Er wordt geen
onderscheid gemaakt naar de oorzaak van de arbeidsongeschiktheid (invaliditeit of
arbeidsongeval). U krijgt pas een uitkering als u voor ten minste 35 %
arbeidsongeschikt bent.
Voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten ligt de nadruk niet op inkomensbescherming,
maar op de revalidatiemogelijkheden. De Regeling Werkhervatting Gedeeltelijk
Arbeidsgehandicapten (WGA) moedigt zowel werknemers als werkgevers aan zich
ertoe in te spannen de werknemer weer te laten gaan werken. De Regeling
inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) voorziet in
inkomen ingeval van volledige en duurzame arbeidsongeschiktheid, waarbij er geen of
slechts een zeer klein vooruitzicht is op herstel. De IVA en WGA maken deel uit van de
WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen).
Zelfstandige
Zelfstandigen die arbeidsongeschikt raken, hebben geen dekking, en moeten zich zelf
tegen het risico van arbeidsongeschiktheid verzekeren.
Wat wordt er gedekt?
De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) bestaat uit twee delen:
Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgehandicapten
De Regeling Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgehandicapten (WGA) voorziet in een
aan het salaris gekoppelde uitkering die betaald wordt gedurende een periode die
varieert van drie tot 38 maanden. Het bedrag van de uitkering hangt af van de mate
van arbeidsongeschiktheid, het laatstverdiende loon van de werknemer en het loon
dat deze verdient tijdens de gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. Als u niet werkt,
ontvangt u gedurende de eerste twee maanden 75 % van het laatstverdiende loon en
daarna 70 % van het laatstverdiende loon. Als u gedeeltelijk arbeidsongeschikt bent
en werkt, ontvangt u gedurende de eerste twee maanden 75 % van het verschil
tussen het laatstverdiende loon en het inkomen uit arbeid bovenop uw loon.
De loonaanvullingsuitkering / vervolguitkering kan tot de leeftijd van 65 betaald
worden. Als u ten minste 50 % van uw resterende verdiencapaciteit verdient, wordt
uw loon aangevuld met 70 % van het verschil tussen het laatstverdiende loon en de
resterende verdiencapaciteit. Personen die aan het einde van de periode waarin ze de
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 15
aan het salaris gekoppelde uitkering ontvangen, geen werk hebben of een inkomen
hebben dat lager is dan 50 % van de resterende verdiencapaciteit, ontvangen een
uitkering op basis van een percentage van het minimumloon
Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten
Onder de Regeling inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten
(IVA) ontvangt u 75 % van uw laatstverdiende loon.
Wat moet u doen om een invaliditeitspensioen te krijgen?
Het UWV moet beoordelen of, en zo ja, in welke mate u arbeidsongeschikt bent.
Hiervoor wordt u uiterlijk 20 maanden na aanvang van uw arbeidsongeschiktheid door
hen geïnformeerd over hoe u een uitkering kunt aanvragen. U moet uw verzoek
uiterlijk binnen 21 maanden indienen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 16
Hoofdstuk VI: Ouderdomspensioenen en -uitkeringen
Wie komt in aanmerking voor een ouderdomspensioen?
Als u in Nederland woont of werkt, bent u verzekerd krachtens de Algemene
Ouderdomswet (AOW). In het algemeen hebben alle mannen en vrouwen recht op
ouderdomspensioen vanaf het ogenblik dat zij 65 jaar worden. Onder bepaalde
voorwaarden is ook een vrijwillige AOW-verzekering in het buitenland mogelijk.
Aanvullende pensioenregelingen
Indien u in Nederland werkt, kan ook nog een aanvullende pensioenregeling op u van
toepassing zijn. Voor vele bedrijfstakken geldt in Nederland een verplichte
bedrijfspensioenregeling. Dit is onder meer het geval in de metaalindustrie, de
bouwnijverheid, het schildersbedrijf, de landbouw, het grafisch bedrijf, de horeca, het
beroepsvervoer over de weg, de koopvaardij, de zeevisserij, de textielindustrie en de
gezondheidszorg. Ook is het mogelijk dat uw werkgever een aanvullende
pensioenregeling heeft die alleen voor zijn onderneming geldt, of dat hij een
overeenkomst met een levensverzekeringsmaatschappij heeft gesloten.
Wat wordt er gedekt?
De individuele pensioenen zijn vaste bedragen, die tweemaal per jaar aangepast
worden aan de loonontwikkeling. De pensioenen worden eens per maand betaald.
Voorts is er jaarlijks in de maand mei een vakantietoeslag. Op het vaste
pensioenbedrag (AOW) wordt een korting toegepast voor elk jaar waarover u niet
verzekerd was. Dat betekent dat u voor elk vol jaar van wonen of werken in Nederland
2 % van het volle pensioen verwerft.
Wat moet u doen om een ouderdomsuitkering te krijgen?
Ouderdomspensioenen
Enkele maanden vóór uw 65e verjaardag ontvangt u, als u op dat moment in
Nederland woont, een speciaal formulier waarmee u een ouderdomspensioen
aanvraagt bij de Sociale Verzekeringsbank.
Het Nederlandse ouderdomspensioen gaat in op de eerste dag van de maand waarin u
65 wordt. Wanneer uw aanvraag meer dan een jaar later wordt ingediend, kan dit
financieel nadelig zijn.
In het geval van een vrijwillig pensioen kan de Sociale Verzekeringsbank(Sociale
Verzekeringsbank) u van alle nodige informatie voorzien. Tijdig aanvragen is hierbij
een vereiste, te weten binnen één jaar nadat u in het buitenland bent gaan wonen, of
binnen één jaar nadat u in Nederland bent gaan wonen of werken. De in het land van
herkomst wonende echtgenoten/partners zijn echter niet verzekerd.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 17
Aanvullende pensioenregelingen
U kunt bij uw werkgever informeren of dit het geval is, en welke uw rechten uit deze
regeling zijn.
Het toezicht op deze aanvullende regelingen wordt uitgeoefend door de Nederlandse
Bank.
Uitkeringen uit aanvullende pensioenregelingen moeten worden aangevraagd bij het
betrokken bedrijfs- of ondernemingspensioenfonds, of bij de
levensverzekeringsmaatschappij waarbij de voorziening is ondergebracht. Geschillen
die voortvloeien uit de toepassing van een aanvullende pensioenvoorziening dienen
aan de burgerlijke rechter te worden voorgelegd.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 18
Hoofdstuk VII: Uitkeringen aan nabestaanden
Wie komt in aanmerking voor een nabestaandenpensioen?
Zolang u in Nederland woont of werkt, bent u verzekerd ingevolge de Nederlandse
nabestaandenverzekering. Als u niet meer in Nederland woont of werkt, kunt u zich
hiervoor vrijwillig verzekeren.
De nabestaandenverzekering, geregeld in de Algemene Nabestaandenwet (ANW), kent
verschillende uitkeringen, en wel een nabestaandenuitkering, halfwezenuitkering,
wezenuitkering en verzorgingsuitkering.
Een nabestaandenpensioen wordt toegekend aan de partner van een overledene die
op het moment van overlijden een ongehuwd kind onder 18 jaar heeft of in
verwachting is, arbeidsongeschikt is (niet in staat is om met passend werk 45 % van
een normaal loon te verdienen) of vóór 1 januari 1950 is geboren. Onder kinderen van
de nabestaande onder 18 jaar worden alle biologische en pleegkinderen verstaan, dat
wil zeggen kinderen van een andere persoon die door de nabestaande als zijn of haar
eigen kinderen worden onderhouden en opgevoed. De nabestaandenuitkering eindigt
als de nabestaande geen ongehuwd kind meer heeft, dan wel niet langer
arbeidsongeschikt is.
Het pensioen eindigt in elk geval met ingang van de eerste dag van de maand waarin
de nabestaande 65 jaar wordt. In de regel ontstaat dan aanspraak op een
ouderdomspensioen. Bij hertrouwen, geregistreerd partnerschap en samenwonen
vervalt het recht op de nabestaandenuitkering.
De ouder of verzorger die een ongehuwde halfwees onder 18 jaar in zijn huishouden
verzorgt, heeft recht op de halfwezenuitkering. Een halfwees is een kind van wie één
ouder is overleden.
De halfwezenuitkering eindigt als het jongste kind 18 jaar wordt, tot het huishouden
van een ander gaat behoren of als de ouder of verzorger een eenouderpensioen gaat
ontvangen op grond van de ouderdomspensioen. De halfwezenuitkering eindigt ook als
het kind wordt geadopteerd door de (nieuwe) echtgenoot van de overgebleven ouder.
De wezenuitkering wordt toegekend aan volledige wezen, dat wil zeggen wezen die
beide ouders hebben verloren. Gelijkgesteld daarmee worden wezen van 16 tot 21
jaar die schoolgaand zijn of die meer dan 19 uur per week het huishouden verzorgen
waartoe minstens één andere wees behoort, en wezen van 16 en 17 jaar die invalide
zijn. De uitkeringen zijn direct gekoppeld aan het minimumloon en variëren
naargelang de leeftijd van de wees. Er zijn drie leeftijdscategorieën: kinderen jonger
dan 10 jaar, kinderen van 10 tot 16 jaar en kinderen van 16 tot 21 jaar.
Wat wordt er gedekt?
De nabestaandenuitkering bedraagt maximaal 70 % van het minimumloon en is
afhankelijk van het inkomen van de nabestaande.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 19
De halfwezenuitkering bedraagt 20 % van het minimumloon en is
inkomensonafhankelijk. Een nabestaande met een kind onder 18 jaar kan hiermee een
uitkering krijgen van maximaal 90 % van het minimumloon.
Wezenpensioenen zijn direct gekoppeld aan het minimumloon en variëren naargelang
de leeftijd van de wees. Er zijn drie leeftijdscategorieën: kinderen jonger dan 10 jaar,
kinderen van 10 tot 16 jaar en kinderen van 16 tot 21 jaar. De wezenuitkering is
onafhankelijk van eventueel ander inkomen.
De uitkeringsbedragen worden tweemaal per jaar aangepast in samenhang met de
ontwikkeling van het minimumloon. De uitbetaling geschiedt eens per maand. Jaarlijks
wordt in mei een vakantietoeslag toegekend.
Bij overlijden na het verstrijken van de verzekerde periode hangt het pensioen af van
internationale afspraken en van de door de overledene opgebouwde verzekerde
perioden in Nederland.
Overlijdensuitkering
Komt u als werknemer te overlijden, dan wordt aan uw nabestaanden een uitkering
verstrekt vanaf de dag van overlijden. Na die dag stopt de loonuitbetaling. Deze
uitkering bedraagt 100 % van het maandloon op het moment van overlijden. Ontving
u een sociale uitkering (WW-, Ziektewet-, WAO-, WIA, WAZ, IOW, TW of een Wajong-
uitkering), dan wordt eveneens een overlijdensuitkering verstrekt. Deze uitkering
bedraagt een maand uitkering.
Wat moet u doen om een nabestaandenpensioen te krijgen?
Een verzoek om te worden toegelaten tot de vrijwillige verzekering moet worden
ingediend binnen een jaar nadat u in het buitenland bent gaan wonen. Voor meer
informatie kunt u u wenden tot de Sociale Verzekeringsbank (Sociale
Verzekeringsbank).
Bij overlijden van een verzekerde dienen zijn in Nederland wonende nabestaanden zo
spoedig mogelijk nabestaanden- resp. (half)wezenuitkering aan te vragen bij de
Sociale Verzekeringsbank. Indien de aanvraag meer dan een jaar na het overlijden
van de verzekerde wordt ingediend, kan dit financieel nadeel opleveren.
Indien een nabestaandenuitkering wordt toegekend, kan daarnaast aanspraak op
kinderbijslag bestaan. De Sociale Verzekeringsbank zal u ook van alle informatie over
dit onderwerp voorzien.
In het geval van overlijden na het verstrijken van de verzekerde periode dienen
nabestaanden de uitkeringen aan te vragen bij het pensioenorgaan van het land waar
zij wonen. Dit orgaan zorgt voor doorzending aan de Sociale Verzekeringsbank.
Wanneer de aanvraag meer dan een jaar na het overlijden van de verzekerde wordt
ingediend, kan dit financieel nadeel opleveren. De Sociale Verzekeringsbank
onderzoekt of aan de voorwaarden voor het recht op uitkering is voldaan en gaat
tevens na of aanspraak bestaat op kinderbijslag.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 20
Hoofdstuk VIII: Uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten
Wie komt in aanmerking voor uitkeringen bij arbeidsongevallen en beroepsziekten?
In Nederland bestaat er geen aparte verzekering tegen arbeidsongevallen en
beroepsziekten. Indien u als gevolg van een arbeidsongeval of beroepsziekte niet
meer kunt werken, is de eerste twee jaar de regeling bij ziekte van toepassing.
Daarna komt u eventueel in aanmerking voor eeninvaliditeitspensioen. U heeft ook
recht op verstrekkingen in natura vanuit uw ziektekostenverzekering .
Risico’s die worden gedekt door het Nederlandse socialezekerheidsstelsel
Zie het gedeelte over ziekengeld en het gedeelte over invaliditeit.
Wat moet u doen om een uitkering i.v.m. een arbeidsongeval en
beroepsziekte te krijgen?
Zie het gedeelte over ziekte en het gedeelte over invaliditeit.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 21
Hoofdstuk IX: Gezinstoelagen
Wie komt in aanmerking voor een gezinstoelage?
Wanneer u in Nederland woont of werkt, heeft u in beginsel recht op kinderbijslag
vanaf het eerste kind. Kinderbijslag wordt toegekend voor eigen kinderen, voor
stiefkinderen en voor pleegkinderen, mits zij jonger zijn dan 16 jaar en in de zin van
de Nederlandse wetgeving te uwen laste komen. Voor kinderen van meer dan 16 en
18 jaar zijn er bijkomende voorwaarden: het kind in kwestie moet studeren, invalide
of werkloos zijn. Hierbij is vaak ook van belang in welke mate de ouders het niet
thuiswonend kind onderhouden, omdat het bedrag van de gezinsuitkering op basis
daarvan wordt verhoogd of verlaagd. Het inkomen van het kind mag niet hoger zijn
dan bepaalde drempelwaarden voor kinderen die niet bij hun ouders wonen en
kinderen die thuis wonen in de leeftijd van 16 of 17 jaar.
Bepalend voor het recht op kinderbijslag is dat de aanvrager op de eerste dag
(peildatum) van het kwartaal van de aanvraag verzekerd is. Op deze datum moet
eveneens voldaan zijn aan de voorwaarden voor het verkrijgen van kinderbijslag.
Naast de bovengenoemde kinderbijslag is er de Wet op het kindgebonden budget. De
hoogte van de uitkering hangt af van het inkomen van de ouders, het aantal kinderen
en de leeftijd van de kinderen.
Wat wordt er gedekt?
Het bedrag van de kinderbijslag is afhankelijk van de gezinsgrootte en van de leeftijd
van de kinderen op de eerste dag van elk kwartaal (peildatum).
Wat moet u doen om een gezinstoelage te krijgen?
Om voor kinderbijslag in aanmerking te komen dient u een volledig ingevulde en
ondertekende aanvraag in te dienen bij het vestigingskantoor van de Sociale
Verzekeringsbank waaronder de woonplaats ressorteert. U kunt de nodige formulieren
bij de Sociale Verzekeringsbank (http://www.svb.nl) verkrijgen. Als het kind in
Nederland geboren wordt, stuurt de SVB u binnen een paar weken een
aanvraagformulier. Na de eerste aanvraag dienen alleen wijzigingen die van belang
kunnen zijn voor het recht op kinderbijslag, te worden doorgegeven aan het lokale
kantoor van de SVB. De kinderbijslag wordt na afloop van elk kwartaal uitbetaald.
Wanneer de kinderen behoren tot de huishouding van een echtpaar, kan de aanvraag
naar keuze door de moeder of door de vader worden ingediend. Wanneer de ouders
gescheiden zijn of gescheiden leven, moet de aanvraag ingediend worden door de
ouder die het kind in huis heeft.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 22
Hoofdstuk X: Werkloosheid
Wie komt in aanmerking voor een werkloosheidsuitkering?
Indien u in Nederland werkloos wordt, heeft u aanspraak op werkloosheidsuitkering,
geregeld in de Werkloosheidswet (WW). Om in aanmerking te komen voor WW moet
u:
ten minste 5 werkuren (en een dienovereenkomstig loon) als werknemer per week
verloren te hebben (werknemers met een baan van minder dan 10 uur per week
moeten de helft van deze uren verloren hebben);
beschikbaar zijn voor de Nederlandse arbeidsmarkt;
gedurende een periode van 36 weken voorafgaand aan uw eerste dag als werkloze
tenminste 26 weken hebben gewerkt (de “wekenvoorwaarde”).
Als u aan deze voorwaarden voldoet, hebt u recht op WW, tenzij u:
recht hebt op een uitkering wegens ziekte of volledige invaliditeit;
65 jaar of ouder bent;
niet in Nederland woont of verblijft;
in de gevangenis zit;
u in enkele andere situaties bevindt.
Wanneer u niet aan de voorwaarden voor een werkloosheidsuitkering voldoet of
wanneer u geen recht meer heeft op bovenstaande uitkeringen, kunt u onder bepaalde
voorwaarden in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering van de gemeente waar
u woont. De hoogte van deze uitkering is afhankelijk van uw gezinssituatie en van de
bestaansmiddelen van u en van uw eventuele partner.
Als u recht heeft op WW, heeft u bepaalde verplichtingen, zoals:
u moet zich tijdig aanmelden bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV);
u moet voldoende moeite doen om werk te vinden, en geschikt werk aanvaarden;
u dient het UWV op de hoogte te stellen van activiteiten als solliciteren en werken.
Het niet aan deze verplichtingen voldoen leidt tot stopzetting van of een sanctie op de
uitkering.
Wat wordt er gedekt?
U ontvangt gedurende de eerste twee maanden 75 % van het laatstverdiende dagloon
(dat op een maximum wordt gesteld) en daarna 70 %.
De duur van de uitkering is begrensd. Iemand die alleen aan de wekenvoorwaarde
voldoet, ontvangt maximaal drie maanden een uitkering. Iemand die ook aan de
jarenvoorwaarde voldoet, ontvangt een uitkering gedurende het aantal maanden dat
hij of zij in loondienst heeft gewerkt, met een maximum van 38 maanden. U voldoet
aan de jarenvoorwaarde als u gedurende ten minste 52 dagen in ten minste vier jaar
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 23
van de laatste vijf jaar voorafgaand aan het jaar waarin u werkloos werd loon hebt
ontvangen.
Wanneer uw uitkering lager uitvalt dan het sociaal minimum, kunt u in bepaalde
gevallen in aanmerking komen voor een toeslag op uw uitkering krachtens de
Toeslagenwet. De uitkering eindigt in elk geval op de dag waarop u 65 jaar wordt; in
de regel komt u op dat moment in aanmerking voor een ouderdomspensioen.
Wat moet u doen om een werkloosheidsuitkering te krijgen?
Om een werkloosheidsuitkering te krijgen, moet u een aanvraag indienen bij het UWV,
waar u zich ook moet inschrijven als werkzoekende.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 24
Hoofdstuk XI: Sociale minima
Wie komt in aanmerking voor een bijstandsuitkering?
Toeslagenwet (TW)
De Toeslagenwet is een minimuminkomensgarantie voor bepaalde
uitkeringsgerechtigden voor wie het inkomen beneden het niveau van het sociaal
minimum ligt. De TW vult het inkomen aan tot het sociaal minimum.
Deze uikering mag samenlopen met een ZW-, WW-, WAO-, WIA-, WAZ- en Wajong-
uitkering, of met een uitkering in verband met zwangerschap, bevalling, adoptie en
pleegzorg.
U komt in aanmerking voor een toeslag wanneer:
u getrouwd bent (of samenwoont) en het totale inkomen van uw huishouden minder
is dan het minimumloon, of;
u alleen bent met een kind dat jonger is dan 18 jaar, en het totale inkomen van uw
huishouden minder is dan 90 % van het minimumloon;
u alleenstaand bent en een inkomen heeft dat lager is dan70 % van het
minimumloon.
Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
De Wajong helpt jonggehandicapten en studenten die al op jeugdige leeftijd
arbeidsongeschikt zijn bij het vinden en houden van betaald werk.
Bovendien kunnen jonge arbeidsongeschikten inkomenssteun aanvragen om hun
inkomsten uit dienstverband aan te vullen.
U hebt recht op deze steun en/of uitkeringen krachtens de wet Wajong als u op de dag
van uw zeventiende verjaardag niet in staat bent meer dan 75 % te verdienen van het
loon dat een gezonde persoon met dezelfde opleiding en werkervaring verdient
(maatman). U kunt ook recht op deze steun en/of uitkeringen hebben als u jonger
bent dan 30 en niet in staat bent meer dan 75 % te verdienen van het loon dat een
gezonde persoon met dezelfde opleiding en werkervaring (maatman) gedurende de
tijd als student verdient en dit u er aan het einde van uw studie van weerhoudt
volledig een beroepsmatige activiteit uit te oefenen. U moet gedurende het jaar
voordat u arbeidsongeschikt raakte ten minste zes maanden lang student zijn
geweest.
Het recht op de Wajong-uitkering vervalt als u 65 jaar wordt, of als u in staat bent
meer dan 75 % van het “maatmanloon” te verdienen.
U hebt recht op een Wajong-uitkering als vaststaat dat u gedurende ten minste 52
achtereenvolgende weken niet in staat bent geweest om meer dan 75 % van het
maatmanloon te verdienen. Er geldt dus een wachttijd van een jaar. Ziekteperioden
van vier aaneengesloten weken tellen mee als wachttijd.
Aan het einde van de wachttijd mag u nog steeds niet in staat zijn meer dan 75 % van
het loon van de maatman te verdienen. Het recht op de uitkering blijft gelden als u
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 25
binnen de vier weken vanaf het einde van de wachttijd niet in staat bent meer dan 75
% van het loon van de maatman te verdienen.
Bijstand
De Wet Werk en Bijstand (WWB) fungeert als een veiligheidsnet en biedt een
minimuminkomen aan iedereen die legaal in Nederland verblijft en onvoldoende
middelen heeft om in de eigen kosten van bestaan te voorzien. De uitkering overbrugt
de tijd totdat u werk vindt. U moet alles doen wat in uw macht ligt om weer in uw
eigen kosten van bestaan te voorzien en u bent verplicht werk aan te nemen dat
algemeen aanvaard is. Als u er niet in slaagt werk te vinden, kan de gemeente waar u
woont en waar u een beroep op bijstand doet en/of een re-integratiebedrijf u
ondersteunen bij het zoeken naar werk of een opleiding. Een alleenstaande met
huisvestingskosten heeft in principe recht op een bijstandsuitkering ter hoogte van
70% van het minimumloon.
Nadere informatie over de WWB (Wet Werk en Bijstand) kunt u vinden in de MISSOC-
tabellen.
Wat wordt er gedekt?
Toeslagenwet (TW)
De TW vult het loon aan bij elke werknemersverzekering indien de uitkering onder het
sociaal minimum (d.w.z. 70 % van het minimumloon) valt en als de werkgever in het
tweede ziektejaar 70 % van het loon doorbetaalt, waardoor de zieke werknemer onder
het sociaal minimum kan raken.
Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
De hoogte van de uitkering hangt af van uw leeftijd en loon. De inkomenssteun is
opgezet om ervoor te zorgen dat jonge gehandicapten zoveel mogelijk inkomen zelf
genereren en de algemene benadering is het aantrekkelijk en de moeite waard maken
te gaan werken. De Wajong-uitkering verandert naarmate de situatie verandert. Bij
een verandering aan de gezondheid, de baan of het salaris van betrokkene, kan de
uitkering worden aangepast. Daarom blijft het Uitvoeringsinstituut
Werknemersverzekeringen (UWV) de situatie beoordelen.
Een Wajong-uitkering duurt zolang de arbeidsongeschiktheid voorduurt, uiterlijk tot
uw 65ste jaar. Het UWV kan u oproepen voor een herbeoordeling.
Hoe vraagt u een bijstandsuitkering aan?
Toeslagenwet (TW)
De uitkering wordt betaald door het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen
(UWV). U dient binnen zes weken na het toekennen van de uitkering de toeslag aan te
vragen. Aanvragen voor een aanvulling op elke uitkering moeten worden ingediend bij
het UWV Werkbedrijf.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 26
Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong)
Als u voor uw zeventiende verjaardag (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt bent geraakt,
kunt u vier maanden voor uw achttiende verjaardag een Wajong-uitkering aanvragen
bij het UWV.
Als u tijdens uw studie (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt bent geraakt en u nog geen
dertig bent, kunt u binnen acht maanden nadat u arbeidsongeschikt bent geraakt een
Wajong-uitkering aanvragen.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 27
Hoofdstuk XII: Langdurige zorg
Wie komt in aanmerking voor langdurige zorg?
De Algemene wet bijzondere ziektekosten (AWBZ) van 14 december 1967 dekt de
risico's van zorg voor mensen die langdurig in het ziekenhuis moeten verblijven,
ouderen, lichamelijk en verstandelijk gehandicapten met chronische problemen.
Alle ingezetenen en niet-ingezetenen die in Nederland werken en als gevolg daarvan
loonbelasting betalen, zijn verzekerd voor langdurige zorg.
De geneeskundige verzorging valt onder twee verschillende verzekeringsstelsels die
elkaar aanvullen: de algemene ziektekostenverzekering en de verzekering voor
bijzondere ziektekosten. Deze laatste verzekering is gebaseerd op de Algemene Wet
Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ)).
Iedereen die in Nederland woont of werkt, is AWBZ-verzekerd. In principe zijn de
mensen die verplicht verzekerd zijn onder de AWBZ verplicht een
ziektekostenverzekering af te sluiten. De overheid heeft twee uitzonderingen op de
algemene regel ingesteld: voor leden van de strijdkrachten die in actieve dienst zijn
en voor gewetensbezwaarden.
Wat wordt er gedekt?
De zorg wordt gedefinieerd in de vorm van vijf breed gedefinieerde functies:
persoonlijke verzorging (bijv. hulp bij het douchen, aankleden, scheren, naar het toilet
gaan, eten en drinken), verpleging (bijv. wondverzorging, het toedienen van
medicijnen en injecties), ondersteunende begeleiding (bijv. hulp bij het organiseren
van de dag of het huishouden leren doen), behandeling (bijv. specifieke behandeling
door een geriatrisch specialist, een arts voor mensen met een ontwikkelingsstoornis of
een gedragswetenschapper) en huisvesting (bijv. wonen in een aanleunwoning en
verzorging in een zorginstelling als de zorgbehoefte zo hoog is dat men niet meer in
aanmerking komt voor thuiszorg).
De zorg wordt verleend in de vorm van ‘producten’. Thuiszorg, opname in een
verpleeghuis of opname in een instelling voor mensen met een ontwikkelingsstoornis
of fysieke handicap zijn voorbeelden van producten die worden aangeboden onder de
AWBZ. Een product bestaat uit één functie of een combinatie van functies.
In het kader van een experiment met betrekking tot uitkeringen in geld kan de
verzekerde ervoor kiezen geen gebruik te maken van zorg in natura, maar van een
persoonsgebonden budget (PGB) waarmee hij/zij zelfstandig zorg kan inkopen. Dit
budget is alleen maar beschikbaar voor mensen met een indicatie voor langdurig
verblijf (huisvesting in een instelling). De hoogte van het PGB is afhankelijk van de
zorg die nodig is. Mensen die al een PGB ontvangen zonder dat zij een indicatie
hebben voor langdurig verblijf (huisvesting in een instelling) behouden hun PGB tot 1
januari 2014.
Er is een bedrag van 200 EUR per jaar (mantelzorgcompliment) beschikbaar voor
mantelzorgers die thuis langdurige zorg verlenen aan een persoon met een indicatie
voor langdurige zorg.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 28
De zorg wordt verstrekt als zorg in natura. De aldus verstrekte zorg omvat:
Thuiszorg
Dit is zorg die thuis verleend wordt door een instelling aan verzekerden met een
somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of belemmering, of een
lichamelijke of verstandelijke handicap. Activiteiten op het gebied van persoonlijke
verzorging worden ondersteund of overgenomen, met als doel het (tijdelijke)
onvermogen van de verzekerde om zelfstandig te wonen te compenseren.
Thuiszorg omvat tevens het lenen van verpleegmiddelen voor een maximumperiode
van 26 weken.
Semi-intramurale zorg
Dit is zorg die in een instelling wordt verleend aan verzekerden met een somatische,
psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of belemmering, of een lichamelijke
of verstandelijke handicap. De zorg is erop gericht het zelfstandig wonen te
bevorderen of in stand te houden en dient ervoor institutionalisering of verwaarlozing
van de verzekerde te voorkomen.
Woonzorg
Dit is zorg in een instelling die nodig is vanwege de behoefte aan een beschermde
woonomgeving, therapeutische omgeving of permanent toezicht op een verzekerde
met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische aandoening of belemmering,
of een lichamelijke of verstandelijke handicap.
Andere uitkeringen
In aanvulling op de bovenstaande zorgfuncties kunt u onder de AWBZ bijvoorbeeld
ook recht hebben op patiëntenvervoer, verpleeghulpmiddelen, zorg en ondersteuning
met betrekking tot gebarentaal, revalidatiezorg, prenatale zorg, onderzoek naar
bepaalde aangeboren stofwisselingsziekten en inentingen in het kader van een
inentingsprogramma.
Wat moet u doen om langdurige zorg te krijgen?
Het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) is verantwoordelijk voor het onpartijdig,
objectief en grondig bepalen of er zorg nodig is en zo ja, welke soort en hoeveel zorg
er nodig is.
Het CIZ beoordeelt de zorgbehoefte volgens de Internationale Classificatie van
Functioneren, Handicap en Gezondheid (ICF) van de Wereldgezondheidsorganisatie.
De beoordeling van het CIZ is geldig voor een bepaalde periode, met een maximum
van vijf jaar. Na deze periode moet de behoefte opnieuw worden geëvalueerd.
Zorg wordt vooral verstrekt door instellingen. Om zorg te mogen bieden onder de
AWBZ moet een instelling hiervoor goedkeuring hebben gekregen en een
overeenkomst hebben gesloten met een orgaan dat de bepalingen van deze wet
uitvoert.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 29
Verzekerden kunnen hun persoonsgebonden budget (PGB) ook inzetten om hulp in te
kopen van mantelzorgers (zoals een buur of een kennis) of professionele
zorgverleners (zoals gespecialiseerde bureaus).
Van uw verzekeraar ontvangt u een bewijs van inschrijving waarmee u zich bij het
inroepen van hulp als verzekerde kunt legitimeren. Als u een ziektekostenverzekering
hebt afgesloten volgens de Zorgverzekeringswet, wordt u automatisch voor de AWBZ-
verzekering bij de zorgverzekeraar geregistreerd.
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 30
Bijlage : Nuttige adressen en sites
Voor socialezekerheidskwesties met betrekking tot meer dan één EU-land kunt u een
contactinstelling zoeken in de organendatabase die wordt bijgehouden door de
Europese Commissie en staat op http://ec.europa.eu/social-security-directory.l
Informatie over de Nederlandse sociale zekerheid kunt u lezen in: “Stand van zaken
van de sociale zekerheid, overzicht 1 juli 2012” op het volgende internetadres:
http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/brochures/2012/01/04/stand-
van-zaken-van-de-sociale-zekerheid.html
Als u meer wilt weten over de gezondheidszorg in Nederland, raadpleeg dan
“Gezondheid en Zorg” op het volgende internetadres:
http://www.rijksoverheid.nl/themas/gezondheid-en-zorg
Informatie over de wetgeving in het Engels:
http://www.government.nl/issues/pensions-and-benefits.
Informatie over de grensoverschrijdende sociale zekerheid
College voor zorgverzekeringen (CVZ)
Postbus 320
1110 AH Diemen
Tel. (31-10) 428 9551
http://www.buitenland.cvz.nl
Sociale Verzekeringsbank (SVB)
Postbus 357
1180 AJ Amstelveen
Afdeling Internationale Detachering (ID)
Tel. (31-20) 656 52 77
Vrijwillige Verzekeringen AOW/Anw
Tel. 020 656 52 25
Vestiging Roermond Postbus 1244
6040 KE Roermond
Tel. (31-475) 36 80 40
http://www.svb.nl
Bureau voor Duitse Zaken
Takenhofplein 4
6538 SZ Nijmegen
Tel. (31-24) 343 19 00
http://www.svb.nl/bdz
Werkgelegenheid, sociale zaken en inclusie
Uw socialezekerheidsrechten in Nederland
Juli 2012 31
Bureau voor Belgische Zaken
Rat Verleghstraat 2
4815 NZ Breda
Tel. (31-76) 54 85 840
http://www.svb.nl/bdz
Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV)
Postbus 58285 1040 HG Amsterdam
Tel. (31-88) 898 2001
http://www.uwv.nl
Zorgverzekering buitenland (Agis)
Postbus 19 3800 HA Amersfoort
Tel. (31-900) 8685
http://www.agisweb.nl
Zorgverzekering buitenland (CZ Sittard)
Postbus 55
6130 MA Sittard
http://www.cz.nl
Informatie over de grensoverschrijdende belastingheffing
Steunpunt Grensoverschrijdend Werken en Ondernemen (GWO) Duitsland,
België, Nederland
Terra Nigrastraat 10
6216 BL Maastricht
Tel. 0800 024 12 12 (vanuit Nederland)
0800 902 20 (vanuit België)
0800 101 13 52 (vanuit Duitsland)
http://www.belastingdienst.nl
Belastingdienst
Limburg/kantoor Buitenland
Postbus 2865
6401 DJ Heerlen
Tel. (31-55) 53 85 385
http://www.belastingdienst.nl
http://www.minfin.nl/nl/onderwerpen,belastingen/belastingen_internationaal
