SDG’s in het gemeentelijk beleid – resultaten VVSG SDG-piloottraject

Studiedag Lokaal=Mondiaal, 14 mei 2019

VVSG -VVSG -

#lokaalmondiaal

2 -

VVSG -VVSG -

Wat zijn de SDG’s?

De Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling omvat 17Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen (SustainableDevelopment Goals of SDG’s) die onze wereld moetentransformeren tegen 2030.

Deze agenda is ondertekend door alle 193 lidstaten vande Verenigde Naties, dus ook door België. De VNstreeft naar een duurzame wereld waarin economischgroei en ontwikkeling onlosmakelijk verbonden zijn metrespect voor onze planeet en haar bewoners.

Elke actor wereldwijd, hier en in het globale Zuiden,moet zijn verantwoordelijkheid opnemen om de SDG’ste realiseren: overheden, bedrijven, verenigingen,scholen en burgers.

VVSG -VVSG -

Agenda 2030: 5 pijlers, 17 SDG’s, 6 kernboodschappen

4 -

Universeel

Inclusief- Leave

no one behind

Langetermijn

Ondeelbaar

Integrale, multi-

disciplinaire aanpak

Samenwerken

VVSG -VVSG -

VVSG SDG-piloottraject

• Doel = Coherent beleid voor duurzame ontwikkeling bij de gemeenten, met de

Agenda 2030 als insteek en reflectiekader

• 2017-2019

• Kerngroep van 20 gemeenten

→ 300 Vlaamse gemeenten

• 3 groepsbijeenkomsten per jaar

• 1 individueel bezoek per jaar

• Werkgroepen

5 -

VVSG -VVSG -

VVSG SDG-piloottraject

6 -

Geen uniforme aanpak!

Wel verschillende scenario’s

Maak keuzes

© jemastock

Introductie SDG’s in gemeente

B

E

W

U

S

T

Z

I

J

N

P

O

L

I

T

I

E

K

B

E

L

E

I

D

S

P

L

A

N

DRAAGVLAK

Duurzame transitie,

geïnspireerd door Agenda 2030

VVSG -VVSG -

Meerwaarde SDG’s

• Stimulans tot geïntegreerd werken

• Overkoepelend kader voor verschillende projecten/activiteiten gemeente

• Gemeenschappelijk kader om met partners aan te werken:

gemeenschappelijke taal, verbindingen zoeken

• Impuls voor mondiaal beleid

• Organisatiebreed: integratie OCMW-gemeente, reorganisatie (zie Rheden),

fusies (zie new Asker)

7 -

“België is geen eiland, en Sint-Truiden evenmin. Mondiale en duurzame

beleidskeuzes, ook op lokaal niveau, zijn een hefboom naar een betere

wereld. Lokale besturen zijn daarom ideaal geplaatst om hun inwoners

bewuster maken van de impact die hun doen en laten heeft op de rest van de

wereld, om duurzaamheid en solidariteit te stimuleren en op een

laagdrempelige manier concreet en zichtbaar te maken. Wij willen zelf het

goede voorbeeld geven, door te werken binnen het SDG kader!”

Jos Pierard, schepen voor lokaal mondiaal beleid, Sint-Truiden

VVSG -VVSG -

Aantal cijfers

• 1 op 4 Vlaamse gemeenten (74) ondertekenden SDG-

engagementsverklaring

• 2018: 80 gemeenten namen deel aan Week van de Duurzame

Gemeente, met meer dan 650 helden

• VVSG bereikt minstens 165 gemeenten mbt de SDG’s

• Enquête mei 2019: 63% (n=141) gemeenten (AD’s) zegt dat ze

SDG’s gebruiken bij opmaak nieuw meerjarenplan

Vlaamse voorbeelden worden gedeeld op Europese en internationale

fora

8 -

VVSG -VVSG -

Politiek

9 -

VVSG -VVSG -

Politiek

• SDG-engagementsverklaring: college of gemeentebestuur

• Instrumenten VVSG: Inspiratiegids SDG’s in lokale verkiezingsprogramma’s,

SDG’s in bestuursakkoord, ‘spiekbriefje’, inspiratiegids SDG’s in nieuwe BBC-

cyclus

10 -

VVSG -VVSG -

Politiek

• Brief naar colleges van 50 pilootgemeenten (2017 + 2019) en

ondertekenaars engagementsverklaring (2019): wees SDG-

ambassadeur

• Brief naar nationale partijen (2017)

• SDG-infosessies voor college en gemeenteraad

• VVSG introductiesessies nieuwe raadsleden: introductie op SDG’s,

fotostand, sociale media

11 -

VVSG -VVSG -

Politiek

• SDG’s in nota’s voor college

• SDG’s in memoranda van administratie en adviesraden

• Lokale verkiezingsprogramma’s of bestuursakkoorden bekeken in licht SDG’s, waar zijn

er linken; bv stad Gent

12 -

VVSG -VVSG -

Politiek – aantal bevindingen

• SDG’s in bestuursakkoorden/beleidsprogramma’s: Arendonk, Berlaar,

Bierbeek, Brugge, Essen, Genk, Gent, Halle, Hoogstraten, Ieper, Kalmthout,

Kortrijk, Leuven, Mechelen, Mortsel, Nazareth, Oostende, Roeselare, Sint-

Niklaas, Sint-Pieters-Leeuw, Sint-Truiden, Ternat, Tielt, Turnhout, Zemst,

Zoersel, Zwijndrecht

13 -

[…] Daarom kiezen we ervoor om bij de

opmaak van ons meerjarenbeleidsplan

rekening te houden met de Duurzame

Ontwikkelingsdoelstellingen (Sustainable

Development Goals), die werden goedgekeurd

door de Algemene Vergadering van de

Verenigde Naties. Deze doelstellingen zijn niet

alleen een kapstok om een helder

toekomstperspectief uit te tekenen en om de

samenhang van onze inspanningen voor

sociale, economische en ecologische

duurzaamheid in de verf te zetten, ze fungeren

ook als bewustwording om na te denken over

hedendaagse vraagstukken die belangrijk zijn

voor onszelf, maar vooral voor de generaties

na ons. (Arendonk)

VVSG -VVSG -

Politiek – aantal bevindingen

• SDG’s in bestuursakkoorden/beleidsprogramma’s

• SDG’s bevoegdheid burgemeester, bv. Roeselare en

Lommel

• SDG’s in nieuw meerjarenplan

• Filmpje burgemeester Edegem (2018)

MAAR: moeilijkheden blijven, o.a.:

• Wat is meerwaarde SDG’s? We evolueren toch al in

richting meer duurzaamheid

• Legislatuur tot 2024 <-> SDG’s: 2030

• Soms nog gevoel dat het enkel Noord-Zuidverhaal is

14 -

VVSG -VVSG -

Bewustzijn - sensibilisering

15 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering - voorbeelden

16 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – voorbeelden (personeelsblad Diksmuide)

17 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering - voorbeelden

Meer voorbeelden: zie catalogus "De SDGs in je gemeente: 50

sensibiliserende praktijkvoorbeelden"

18 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – methodieken en instrumenten

• Cirkeloefening

➢Wat doen we al: hoe zijn activiteiten gelinkt aan SDG’s?

➢Wat kunnen we doen om nog meer bij te dragen aan SDG’s

Kan je doen voor gemeente, dienst, adviesraad, externe partner gemeente,

internationale partner, …

Aantal voorbeelden ikv omgevingsanalyse en administratief memorandum: Sint-Niklaas,

Sint-Truiden, Harelbeke, Hoogstraten

19 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – methodieken en instrumenten

• Cirkeloefening

• Ander mappingoefeningen (relatie tussen eigen werking en SDG’s)

➢ Tabel meest voorkomende SDG’s: met welke SDG’s hebben doelstellingen/acties meeste

linken?

Bv Oostende: strategische doelstellingen MJP Sociaal Huis (2014-2019)

➢ Score per dienst (0-1-3-9)

o Diensten moeten nadenken over hun relatie tot SDG’s

o Je kan trekkers aanduiden voor bepaalde SDG’s/thema’s

o Makkelijker om mensen dienstoverschrijdend samen te brengen rond SDG’s

(eventueel: uitgebreide mappingoefening Sustenuto op basis SDG-subdoelstellingen)

20 -

Dienst SDG 1 SDG 2 SDG 3 SDG 4 …

Sociale dienst 9 3 3 1

Cultuur en vrije tijd 1 0 1 3

groendienst 0 0 3 0

Lokale economie 0 1 0 0

…

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – methodieken en instrumenten

• Mapping

• Ikv opmaak nieuwe meerjarenplannen: SDG’s verwerken in

inputfiches medewerkers

• Persoonlijk gesprek(voorbereiding: welke SDG(-subdoelstellingen) betrekking op hun thema,

inspiratiemateriaal meenemen, …)

• SDG-werkgroep; SDG-ambassadeurs

• Basistool voor zelfanalyse (bv doen met SDG-werkgroep)

21 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – informatie voor diensten

• Lokale schouders voor mondiale uitdagingen

• Beknopt overzicht 17 SDG’s

• Acties per SDG

• Inspiratiefiches beleidsthema’s en SDG’s; artikels in VVSG-

magazine Lokaal (circulaire economie, wonen, kinderopvang, …)

• Overzichtstabel bij SDG-indicatoren

22 -

VVSG -VVSG -

Interne sensibilisering – informatie voor diensten

• Bibliotheken

• Cultuur

• Gezondheidsbeleid: WHO

- WHO (2016) Health in the SDGs. Policy brief 1: Healthy Cities.

- WHO (2016) Health in the SDGs. Policy brief 2: Action across sectors.

- WHO (2016) Health in the SDGs. Policy brief 3: social mobilization.

- WHO (2016) Health in the SDGs. Policy brief 4: Health Literacy.

• Kinderwelzijn en de SDG’s (UNICEF)

• Ouderenzorg en de SDG’s (WHO)

• Sociale huisvesting en de SDG’s (Housing Europe)

23 -

VVSG -VVSG -

Vragen?

24 -

VVSG -VVSG -

Externe sensibilisering - voorbeelden

25 -

VVSG -VVSG -

Externe sensibilisering - voorbeelden

Meer voorbeelden: zie catalogus "De SDGs in je gemeente: 50

sensibiliserende praktijkvoorbeelden"

26 -

VVSG -VVSG -

Week van de duurzame gemeente

27 -

VVSG -VVSG -

Externe sensibilisering – betrekken stakeholders

28 -

• SDG’s meenemen in gesprekken met stakeholders (gemeenschappelijk

kader)

• Scholen en jongeren: reeds heel wat organisaties SDG-aanbod (zie

slide interessante bronnen)

• SDG-wandeling/fietstocht in gemeente langs duurzame initiatieven

• Evergem: analysegesprekken met stakeholders ikv omgevingsanalyse

• Harelbeke: interviews met o.a. ondernemers over voornaamste

duurzaamheidsthema’s voor de stad; overleg met Agristo (werkt al met

SDG’s)

• Nota SDG’s en burgerparticipatie

• Held Week van de Duurzame Gemeente

VVSG -VVSG -

Voorbeeld cirkeloefening met adviesraden

Voorbeeld cirkeloefening met adviesraden – Nazareth/Gent

1. Instapoefening: per 2/3 uitwisselen over 2-tal SDG’s

2. Thematische werktafels (wat doen we zelf; of wat kan gemeente

doen)

a) De mens centraal via armoedebestrijding, gelijke kansen en aandacht

voor gezondheid (SDG 1, 3, 4, 5)

b) Duurzaamheid centraal, in consumptie, productie en economie (SDG

2, 7, 8, 9 en 12)

c) Steden en gemeenten als actor van ontwikkeling en cohesie (SDG 10

en 11)

d) Water en natuur doen leven (SDG 6, 13, 14 en 15)

e) De weg naar vrede door sterke instellingen en partnerschappen

(SDG 16 en 17)

3. SDG’s en de eigen organisaties en samenwerking (alle SDG’s)

29 -

VVSG -VVSG -

Bewustzijn verhogen – verschillende gradaties

Beginnende gemeente? Aantal ideeën:

• Werk aan de basis: zorg dat aantal

personen inhoud SDG’s kennen

• Spreek collega’s aan met interesse

in duurzaamheid

• Begin met een aantal laagdrempelige

acties, bv weetjes, posters, SDG’s op

evenementen (zie publicatie)

• Infosessie (bv MAT of college)

• Neem deel aan Week van de Duurzame Gemeente

• Maak de oefening voor je eigen werk/dienst (bv mapping) →

met ervaringen en argumentatie naar andere diensten

• Basistool voor zelfanalyse

30 -

VVSG -VVSG -

Bewustzijn verhogen – verschillende gradaties

Al verschillende stappen gezet? Aantal ideeën:

• Indien al SDG-werkgroep: probeer ze uit te breiden

• Al basissensibilisering: maak het inhoudelijker bv via mappingoefening

• Ga langs bij diensten om met hen na te denken over link met SDG’s

• SDG’s in nota’s naar college

• Indien vooral gewerkt aan interne sensibilisering → ook externe

stakeholders en burgers betrekken, bv via subsidiereglementen,

overlegstructuren met stakeholders,

burgerparticipatie, …

• Deelname aan Week Duurzame Gemeente:

brede werkgroep om helden te selecteren,

helden zoeken rond 5 P’s, actief gesprek

aangaan met helden, …

31 -

VVSG -VVSG -

Gemeentelijke praktijkvoorbeelden – sector mondiaal beleid

• Stedenband, bv Harelbeke en Lommel

• Wereldfeesten, bv De Pinte (speelkaart voor kinderen) en Herent

(SDG-kussentjes)

• SDG’s in subsidiereglementen, bv. Kortrijk, Geel, Mechelen, Aalst

• Herentals:

• “Heruitvinden” van dienst Internationale samenwerking

• 4 specifieke SDG’s

• Andere SDG’s reeds verweven in andere diensten32 -

VVSG -VVSG -

Gemeentelijke praktijkvoorbeelden - sector

• Hoogstraten: Link tussen SDG’s en Kindvriendelijke gemeente:

SDG-subdoelstellingen – wat is een lokale uitdaging – wat staat in

Verdrag voor Rechten van het Kind (oa op basis toetsing UNICEF)

• Afvalkalender gemeente Essen

33 -

VVSG -VVSG -

Gemeentelijke praktijkvoorbeelden - sector

• Harelbeke en Brugge: activiteiten ikv integratiebeleid koppelen aan SDG’s

• Balen: Gezonde Gemeente gelinkt aan SDG’s

• Provincie Limburg, dienst milieu en natuur, “Integratie van het klimaatbeleid in de

Beleids- en beheerscyclus”

34 -

VVSG -VVSG -

Gemeentelijke praktijkvoorbeelden - sector

• Rheden: “De Global Goals in het wegbeheer van de gemeente

Rheden”

35 -

VVSG -VVSG -

SDG’s en Beleids- en

Beheerscyclus: meerjarenplanning

2020-2025

36 -

VVSG -VVSG -

SDG’s in nieuwe BBC-cyclus

Inspiratiegids SDG’s in de beleids-en beheerscyclus –

meerjarenplanning

➔ Raadpleeg ook powerpoints van vormingen (maart-april)

37 -

VVSG -VVSG -

SDG’s in gemeentelijke meerjarenplanning

• SDG-impactanalyse: prioritaire SDG’s bepalen

➢ In kader opmaak MJP: prioritaire SDG’s moeten vertaling krijgen in MJP

➢Doorheen legislatuur: meenemen bij opstart nieuwe projecten; rapporteren

over prioritaire SDG’s; communiceren over prioritaire SDG’s

• SDG’s gebruiken bij het bepalen van beleidsdoelstellingen en acties

➢SDG’s als insteek of als basis

38 -

Omgevingsanalyse

AN

ALY

SER

ENAnalyse interne en externe bronnen

MissieVisie

Strategische doelenPrincipes

STR

ATEG

ISC

HE

KEU

ZE

Operationele doelenActieplannen

Acties

OPERATIONALISEREN

UITVOEREN EN MONITOREN

Duurzame ontwikkeldoelstellingen als insteek voor strategische keuze

• 18 fiches rond thema’s bestuursakkoord

• Insteken voor oefening beleid (M/V-SD) en participatietraject diensten (OD-AP-A)

MJP2020-2025

VVSG -VVSG -

SDG’s in gemeentelijke meerjarenplanning

• SDG-impactanalyse: prioritaire SDG’s bepalen

• SDG’s gebruiken bij het bepalen van beleidsdoelstellingen en acties

➢SDG’s als insteek of als basis

➢SDG’s als reflectiekader (mapping)

➢Zie ook inspiratie SDG’s en beleidsthema’s en –acties

➢Zie ook methodieken en instrumenten besproken bij interne

sensibilisering, bv cirkeloefening en inputfiches

40 -

VVSG -VVSG -

Voorbeeld Zoersel - cirkeloefening

41 -

Zoersel: mondiaal ambtenaar cirkeloefening

gedaan met elke dienst ikv meerjarenplan

VVSG -VVSG -

SDGs visueel in het meerjarenplan

42 -

Bron: Provincie Limburg, dienst milieu en natuur, “Integratie van

het klimaatbeleid in de Beleids- en beheerscyclus”

Nadelen Voordelen

Louter labelen achteraf Icoontjes spreken visueel

aan

Kan wanordelijk

overkomen

Je kan medewerkers

betrekken bij labelen of

opstellen SDG-register

Is basis waarop je kan

verder werken in de

toekomst

Geeft inzicht in mogelijke

samenwerkingen

VVSG -VVSG -

SDG’s in meerjarenplannen – monitoring en rapportering

Lokale SDG-indicatoren

• Meer dan 200 indicatoren en basisset van 54 indicatoren

• Voornaamste criteria selectie:

➢Relevantie subtargets

➢Beschikbaarheid data

• Idealiter gebruikt in relatie tot meerjarenplan

• Indicatorenlijst + handleiding

• Ondersteunende tabel vertrekkende vanuit beleidsthema’s

43 -

VVSG -VVSG -

SDG’s in meerjarenplannen – monitoring en rapportering

SDG-rapporteringscodes in BBC

• Onderdeel software, gekoppeld aan acties

• Meerdere codes per actie mogelijk

• 1 code per SDG, behalve voor SDG 11

• Opgepast voor overcodering en verkeerd gebruik

44 -

VVSG -VVSG -

SDG’s in beleidsplanning – verschillende gradaties

Beginnende gemeente? Aantal ideeën:

• Opmaak MJP gebruiken om SDG’s te introduceren bij personeel,

bv via instapoefening of SDG’s in inputfiche

• SDG’s meenemen in inleiding MJP of visueel

Al verschillende stappen gezet? Aantal ideeën:

• SDG’s al in omgevingsanalyse en/of administratief memorandum:

medewerkers vragen actieplannen en acties af te toetsen aan

SDG’s, en medewerkers betrekken bij keuze SDG-indicatoren

• SDG’s in participatie partners en burgers

• Nadenken hoe rapporteren over voortgang mbt SDG’s

SDG’s als reflectiekader!

45 -

VVSG -VVSG -

Succesfactoren + uitdagingen

46 -

VVSG -VVSG -

Wat werkt

• Bouw verder op wat er al is: start met aantal enthousiastelingen,

toont aan dat gemeente reeds bijdraagt aan SDG’s, maak de link

met verkiezingsprogramma’s en bestuursakkoord

• Maak de SDG’s concreet; bv via cirkeloefening en in communicatie

• Samenwerking mondiaal of duurzaamheidsambtenaar en

beleidsmedewerker

• Betrekken communicatiedienst

• SDG-kerngroep

• Inspelen op bestaande processen en meerwaarde SDG’s hierin

aantonen; bv proces beleidsplanning → meerwaarde cross-

sectoraal werken

• Uiteindelijk mandaat en leiderschap nodig, politiek en ambtelijk

• Herhaling47 -

VVSG -VVSG -

Uitdagingen

• Geen uniforme aanpak mogelijk

• Window dressing

• Draagvlak creëren blijft een uitdaging

• Lokale vs internationale dimensie

• Engagement op lange termijn: Hoe ervoor zorgen dat er dynamiek

blijft rond SDG’s tot 2030; hoe overgaan tot echte transitie naar

duurzame ontwikkeling

• Hoe voortgang mbt SDG’s opvolgen

48 -

VVSG -VVSG -

Vragen?

49 -

VVSG -VVSG -

Interessante bronnen

50 -

VVSG -VVSG -

Interessante linken/bronnen: VVSG

• SDG-Piloottraject

• Inspiratiegids SDGs in meerjarenplanning

• SDG’s in omgevingsanalyse

• Lokale SDG-indicatoren

• SDG-engagementsverklaring voor lokale besturen

• SDG’s in bestuursakkoord

• Algemeen: SDG-materiaal

• 17 SDG’s in een notendop

• SDG-cirkeloefening

• Documenten in andere talen

51 -

VVSG -VVSG -

Interessante bronnen

Op onze website vindt je linken naar informatie op internationaal,

Europees, nationaal, Vlaams en provinciaal niveau.

Je vindt er ook organisaties die naar doelgroepen werken zoals

scholen en bedrijven.

52 -

VVSG -VVSG -53 -