IERLANDbulletin

Driemaandelijks tijdschrift voor politiek, economie en cultuur 23e jaargang nummer 4 - mei 2002 losse nummers € 2,75

1975 - 2002:Laatste nummer

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

2

Colofon

Het Ierland Bulletin is een uitgave van hetIerland Komitee Nederland en verschijnt vier

maal per jaar.

Redactie en administratie:Postbus 1.344

6501 BH NijmegenTelefoon 024-3773900

Fax: 024-3773900E-mail: Ierkomnl@antenna.nl

Internet: http://www.antenna.nl/ierlandkomitee

Abonnementsprijzen:Nederland: minimaal € 11,00 per jaar/

instellingen € 12,00 per jaarBelgië: minimaal € 12,00

Elders in Europa: minimaal € 12,50

U kunt zich abonneren door genoemd bedragover te maken op postbanknummer 3185150t.n.v. Ierland Komitee Nederland te Nijmegen

o.v.v. ‘abonnement’. Opzeggen dientschriftelijk te geschieden binnen één maand

na verschijning van het derde nummer van eenjaargang.

Bijdragen, ingezonden artikelen,adreswijzigingen etc. richten aan:

Postbus 1.344, 6501 BH Nijmegen; fax: 024-3773900; E-mail: ierkomnl@antenna.nl

Redactie:Antoon SeelenMark Gerritsen

Aan dit nummer werkten mee:John Arts

Benti BanachMark Gerritsen

Arian KuilAnnemiek Rijckenberg

Lay-out en vormgeving: ABIS TekstverwerkingDruk: drukkerij Iken

© Ierland Komitee Nederland 2002ISSN: 1381-4036

Ierland Bulletin23e jaargang nummer 4, mei 2002

INH

OU

D Het is mooi geweest - afscheid van eenbladHet Ierland Komitee Nederland1975 - 2002John Arts heeft een uitgebreide studiegemaakt van de geschiedenis van hetIerland Komitee Nederland tussen 1975 en1991. Hier publiceren we een sterk verkorteversieHerinneringen aan het Ierland KomiteeAnnemiek Rijckenberg, een van de mensenvan het eerste uur haalt herinneringen opaan hoe het begonTears on my pillowArian Kuil over Frank Cahill, sing songs ende vogeltjesdansPaddy en PádraigBenti Banach over een kroeg in Donegal metzang en drankEpiloogDe laatste 11 jaar van het Ierland Komiteein vogelvluchtEen lange weg naar huisMark Gerritsen beschrijft zijn Werdegangvan Grave via Derry naar huisLiftend naar de revolutieAntoon Seelen over wat hem motveerde omnaar Ierland te gaan, lid van het Komitee teworden en te blijven

3

4

14

16

18

21

22

26

Aan de lezersHet zal de vaste lezers opgevallen zijn dater al heel lang geen Bulletin meer is versche-nen. Personele en financiële problemen lig-gen daaraan ten grondslag. Te weinig men-sen waren bereid tijd en energie in de re-dactie te steken. De kosten waren structu-reel hoger dan de inkomsten en doorgaanwas simpelweg niet verantwoord. Dus komter met dit nummer een einde aan ruim 25jaar Ierland Bulletin.In dit Ierland Bulletin blikken oud-leden vanhet Ierland Komitee terug. En het bevat degeschiedschrijving van het Komitee.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

3

Het is mooi geweest!Ruim vijf en twintig jaar heeft het Ierland

Bulletin verslag gedaan van de ontwikkelingenin de Ierse samenleving, noord en zuid van degrens. In meer dan honderd afleveringen heb-ben we aandacht besteed aan wat er volgensons mis was in Ierland, maar ook positieveontwikkelingen hebben we belicht. De IerlandBulletins vormen een weerspiegeling van deveranderingen in de Ierse samenleving. Vanmorsig gestencilde pamfletten met veel strijd-bare taal over de strijd van de onderdrukte engediscrimineerde Noordierse katholieken, ge-lardeerd met grofkorrelige zwart-wit illustra-ties naar een volwassen tijdschrift met lees-bare artikelen over politiek, huisvesting, toe-risme, economie, literatuur en muziek in heelIerland. Van de vrijwel exclusieve aandachtvoor het brute optreden van het Britse legeren de repressie van overheidswege naar film-en boekbesprekingen. Van juridische misstan-den naar het succes van de Keltische tijger.We hebben geschreven over toerisme en ter-reur, armoede en het milieu, de rol van de kerk,abortus en woningnood, cultuur en fraude.Maar altijd waren we kritisch ten opzichte vande autoriteiten en de gevestigde partijen enbelangen.

In Ierland is de afgelopen 25 jaar veel ver-anderd. In 1975 was de Republiek een arm landwaarvan de bevolking voor eeuwig gedoemdleek om te emigreren. Inmiddels is het eenwelvarend land met een tekort aan arbeids-krachten. Het Noorden was een door oorloggeteisterde provincie waar het geweld nooitleek te eindigen; waar zwaarbewapende sol-daten het straatbeeld domineerden en uitge-brande huizen en autowrakken beeldbepalendwaren. De wapens zwijgen inmiddels groten-deels en er worden politieke instituties opge-bouwd. Voormalige guerrilla’s bekleden inmid-dels ministersposten.

Toen het Ierland Komitee van start ging, wasde berichtgeving over Noord-Ierland bar enboos. Nederlandse journalisten rapporteerdenvrijwel uitsluitend vanuit hun standplaats Lon-den over de gebeurtenissen in Noord-Ierlanden gingen alleen bij calamiteiten naar het Noor-den. Daar aangekomen waagden ze zich zel-den buiten de relatieve veiligheid van het Eu-ropa hotel in Belfast. Die beroerde en eenzij-dige berichtgeving over (Noord-)Ierlandvormde één van de drijfveren voor het ont-staan van het Ierland Bulletin. Die verslagge-ving is intussen gelukkig een stuk verbeterd.Journalisten gaan tegenwoordig zelf op onder-zoek uit en de republikeinse beweging weetde media heel goed te bespelen.

Dit blad en dit Komitee hebben hun wor-tels in de anti-imperialistische strijd uit dejaren zeventig. De wereld is veranderd en wijook. We houden er mee op. Niet omdat we uit-geschreven zijn of omdat de oorlog voorbij is.De oorzaken van het conflict zijn nog steedsniet opgelost en nieuwe problemen hebbenzich aangediend. Wel is er zicht op een poli-tieke oplossing waaraan alle betrokken par-tijen deel hebben. Iets waar wij al heel langvoor gepleit hebben. Het is mooi geweest.

Helemaal ermee stoppen doen we echter ookniet. In overeenstemming met de tijdgeest zet-ten wij ons bestaan virtueel verder. Vanaf nuis onze vernieuwde website www.antenna.nl/ierlandkomitee in de lucht. Met nieuws, opi-nies, achtergrondinformatie en veel verwijzin-gen naar andere bronnen.

Tot slot willen we alle (oud-)leden, sympa-thisanten, donateurs en (soms zeer trouwe)abonnees bedanken voor hun steun door dejaren heen. En niet te vergeten de drukkersvan de Vrije Druk en Iken die al die jaren gra-tis voor ons gewerkt hebben. Bedankt.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

4

Ierland Komitee Nederland -Breda 1975/1976In 1972 verschijnt er na Bloody Sundayeen Ierland Bulletin. Dit blad wordt ge-maakt door enkele Amsterdamse anar-chisten die zich korte tijd bezighoudenmet Ierland. Zij brengen twee Ierland Bul-letins uit met informatie over de gebeur-tenissen rond Bloody Sunday. Daarna richtde groep zich op andere zaken en ver-dwijnt even plotseling als ze gekomen is.

In datzelfde jaar ontstaat te Utrecht de Ier-land Informatie Groep. Deze organisatie steunthet Official IRA en Official Sinn Féin. In mei1975 organiseert de Ierland Informatie Groepsamen met Rode Hulp bijeenkomsten metNoordierse gasten in samenwerking met hetWestdeutsches Irland Solidaritätskomitee.

Rode HulpRode Hulp is een anti-imperialistische organi-satie die ontstaan is uit de Rode Jeugd. In ditlicht moet de oprichting van het IerlandKomitee Nederland in 1975 worden bezien. Innovember 1975 wordt het Ierland Bulletin num-mer 1 door het Ierland Komitee Nederland (IKN)uitgegeven vanuit Breda. Het IKN bestaat metname uit leden van de Rode Hulp. Naast het

uitbrengen van het Ierland Bulletin organiseerthet IKN ook een tournee van een bestuurslidvan Provisional Sinn Féin (hierna: Sinn Féin)door Nederland. Het IKN steunt het ProvisionalIRA en Sinn Féin; dat blijkt uit het eerste Bulle-tin. Het IKN zet zich sterk af tegen de IerlandInformatie Groep die de Officials steunt. Be-halve brieven schrijven van brieven en pers-verklaringen uitbrengen, maakt het IKN in Bredain 1975/1976 ook vijf bulletins, waaruit eenzware republikeinse sympathie spreekt.

In juli 1976 wordt het stil rond het IKN. Spoe-dig wordt duidelijk waarom. Het blijkt dat defascinatie van het IKN voor de gewapendestrijd groter is dan de interesse voor het(Noord-)Ierse conflict alleen. De mensen vanhet IKN zijn geïnteresseerd in de gehele anti-imperialistsiche strijd omdat ze lid zijn vanRode Hulp. In juli 1976 gaan vijftien leden naarZuid-Jemen voor een training in een kamp vanhet Volksfront ter Bevrijding van Palestina. Degroep zou een terroristische aanslag uitvoe-ren op het vliegveld van Tel Aviv. De Israëliersvoorkomen dit door Ludwina Janssen op hetvliegveld te arresteren met een handgranaatin haar bagage. Het IKN (de groep Breda) doeter het zwijgen toe en heft zich kort hierna op.Rode Hulp is door het Jemen-incident dusda-nig in diskrediet gebracht dat het zich opheftin december 1976.

Ierland Komitee Nederland -Amsterdam 1976/1977Medio 1976 hebben twee personen uit Am-sterdam een brochure gemaakt bij de filmA place called Ardoyne, een katholiekewijk in Belfast. Zij noemen zichzelf Ier-land Solidariteits Groep. Eén van de tweeleden, Els van Hout, komt in contact methet IKN te Breda dat kort daarna ophoudtte bestaan. Els van Hout neemt de naamvan het IKN en verhuist het secretariaatnaar Amsterdam. Samen met een oud-lidvan de Ierland Informatie Groep, Anne-miek Rijckenberg, vormt ze de redactievan het nieuwe Ierland Bulletin.

Het nieuwe IKN gaat verder waar het vorigeIKN stopt. Zij produceert in oktober 1976 Ier-land Bulletin, jaargang 2, nummer 3. Er wor-den acties gevoerd. Zodoende maakt het IKNop kleine schaal naam. Hoewel er sprake is vaneen zekere continuïteit in het bestaan van hetIKN -eerst Breda, nu Amsterdam- en zijn doel-stellingen, verandert de inhoud van het bulle-tin. Er komen meer bewerkte artikelen in testaan in plaats van lange, letterlijk vertaaldeverhalen en veel actuele korte stukjes. De na-

Het Ierland KomiteeNederland 1975 - 2002Het Ierland Komitee Nederland werd in 1975 opgerichtals een van de loten van de anti-imperialistische bewe-ging. Talrijke Derde Wereldlanden hadden een eigensolidariteitskomitee, van Palestina tot Angola, van Viet-nam tot Chili. Dat ook een West-Europees land, lid van deEEG nog wel, zo’n door bevlogen lieden bevolkt genoot-schap zou krijgen lag niet echt voor de hand. Maar ergebeurden genoeg verontrustende zaken in de achtertuinvan Groot-Brittannië om een aantal mensen in het geweerte brengen tegen repressie, onderdrukking, marteling vangevangenen, economische en sociale ongelijkheid. In destraten van Belfast en Derry en op het platteland langsde kunstmatige grens werd oorlog gevoerd om de halfgelukte dekolonisatie uit het begin van de jaren ‘20 tevoltooien. Daar schoot het leger onschuldige demonstran-ten dood, werd verzet tegen de staat gecriminaliseerd eneenderde van de bevolking gediscrimineerd. En deberichtgeving daarover in Nederland was bedroevend.Vrijwel alle media lieten hun oren hangen naar deberichtgeving in de Britse media die hun informatie weerbetrokken van legerwoordvoerders en voorlichters vande geheime dienst. En dus kwam er een Ierland Komiteeom de wantoestanden in deze uithoek van Europa aan dekaak te stellen. Hierna volgt een beknopte samenvattingvan de geschiedenis van het IKN tussen 1975 en 1991,grotendeels gebaseerd op de (nog onvoltooide) doctoraal-scriptie van John Arts.

1 D

e o

pri

ch

tin

gsja

ren

: 1975-1

977

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

5

De eerste contacten met de pers worden ookgelegd. Op 12 en 15 november 1976 wordt errespectievelijk een radio- en TV-uitzendingverzorgd door omroep Symbiose met als titel‘Repressie in Ierland’. De uitzending gaat overde uitgesproken doodstraffen tegen Mary enNoel Murray. De Murrays zouden een politie-agent hebben gedood. Het enige bewijs hier-voor vormen echter de verklaringen die deMurrays zelf aflegden nadat ze ernstig mis-handeld zijn.

De respons op het feit dat het IKN op radioen TV verschijnt is matig te noemen. Het IKNbevindt zich in de marginaliteit van de Neder-landse actiewereld. Er worden contacten on-derhouden met Ierland-solidariteitsclubs inhet buitenland, met name met het IerlandKomitee Vlaanderen en het WISK uit West-Duitsland. Er zijn ook contacten met de Iersepartijen Sinn Féin, Irish Republican SocialistParty (I.R.S.P.) en People’s Democracy. Dezelaatste contacten zijn eerder persoonlijk danstructureel organisatorisch van aard. Els vanHout: ‘Door persoonlijke contacten hebben wemensen van Sinn Féin en I.R.S.P. ontmoet. Endoor die sterke betrokkenheid vorm je eenkomitee. Dat hield de mensen bij elkaar. (…)Het komitee was geen instituut dat politiekecontacten had. Het IKN was een groep mensenmet een sterke solidariteit met de republi-keinse beweging. (...) Het Ierland Bulletin waser om de linkerbeweging te informeren en in-teresseren voor de situatie in Ierland. ‘LinksNederland’ steunde wel het verzet in Chili,Zuid-Afrika en Palestina dus waarom nietNoord-Ierland?’

Individuen die informatie vroegen aan hetIKN namen ook in aantal toe. Het merendeelbetreft scholieren en studenten die bezig zijnmet een studieonderdeel over (Noord-)Ierlanden gerichte informatie willen. Het IKN geeftook persverklaringen uit.

Er is geen sprake van goede, structurele pers-contacten. In het algemeen laat de Nederlandsepers het IKN nagenoeg links liggen. Pers-verklaringen worden bijna nooit gepubliceerden zelden wordt er melding gemaakt van eenIKN-actie. Het ontbreekt het IKN aan contactenmet grote politieke partijen, vakbonden of be-langrijke organisaties. Een hausse van leden ofabonnees vindt niet plaats. Het IKN bestaat uiteen kleine groep mensen die informatie overde (Noord-)Ierse strijd verstrekt aan een heelklein deel van de Nederlandse bevolking.

Het IKN voert actie bij het bezoek van BettyWilliams aan Amsterdam (zie kader). De persstort zich hier gretig op.Dit resulteert invoorpaginafoto’s. Ondanks het feit dat het IKNvoor het eerst, en tevens laatst, de voorpagi-na’s van de Nederlandse dagbladen haalt, heeftde actie geen concreet resultaat opgeleverd. Ervindt geen aanwas plaats van nieuwe leden ofabonnees. De actie karakteriseert hetactivistische karakter van het IKN in deze pe-riode. Krantenlezend Nederland heeft daarvan

Betty Williams in de Westerkerk

Op 5 februari 1977 brengt de latere Nobelprijswinnares voor de VredeBetty Williams een bezoek aan Nederland. Zij komt uitnodiging vanVrouwenhulp Noord-Ierland en geeft een lezing in de Westerkerk in hetbijzijn van Prinses Beatrix. Dit om geld in te zamelen voor de Communityof Peace People wiens standpunt er op neer komt, dat wie er ook gelijkmag hebben in Noord-Ierland, het maar eens uit moet zijn met hetbloedvergieten. Williams stelt dat als het IRA zou stoppen met het ge-weld de zaak vanzelf rustiger zou worden.Het IKN hekelt de Noordierse vrouwenvredesbeweging omdat deze geenaandacht besteedt aan bijvoorbeeld de doodvonnissen uitgesprokentegen de Murrays, de noodwetten in de Republiek Ierland en de veroor-deling van de Britten door het Europees Hof voor de Mensenrechtenvanwege martelingen. Het IKN brengt zijn standpunt naar voren ‘enwel zó dat het deze keer eens niet door de pers genegeerd kon wor-den.’ Het IKN deelt pamfletten uit en houdt spandoeken omhoog metteksten als ‘Brits Out of Ireland’ en ‘Ireland unfree will never be at peace’.De oorzaak van het Noordierse conflict moet volgens het IKN:‘(...) gezocht worden in de Britse overheersing en de 50 jaar langediskriminatie van de katholieke minderheid. De vreedzame marsen voorgelijke burgerrechten, eind jaren ’60, zijn met geweld gesmoord. (...)Daarom zijn wij van mening dat de eerste stap op weg naar een werke-lijke vrede in Noord-Ierland de terugtrekking van de Britse troepen uitNoord-Ierland moet zijn. Het Ierse volk zelf moet daarna haar toekomstkunnen bepalen. Aangezien de ‘vredesbeweging’ de zijde kiest van deBritse autoriteiten en geen enkele politieke of sociale verandering voor-stelt, zijn wij van mening dat de Nederlandse vrouwenorganisaties zichdienen te distantiëren van deze beweging.’De organisatie van het bezoek belooft dat er met Williams gediscussi-eerd mag worden. Die belofte wordt niet nagekomen. Als tijdens despeech van Betty Williams een aanwezige Ier, die vier jaar geïnterneerd isgeweest, zijn woede niet langer kan bedwingen en Williams luidkeelsonderbreekt, vallen leden van het IKN bij door ‘Brits out of Ireland’ tescanderen. De politie grijpt hard in en verwijdert de leden van het IKN.De pers stort zich gretig op het IKN en dit resulteert in voorpaginafoto’s.

nu kennis kunnen nemen. Ondanks de relatiefgrote naamsbekendheid die het IKN met deBetty Williams-actie kreeg bestaat het Komiteeuit gemiddeld niet meer dan zes personen enheeft het Bulletin een abonneebestand datschommelt om en nabij de 100. Maar waar inde jaren zeventig wel duizenden mensen temobiliseren zijn tegen Franco’s dictatuur, te-

Demonstratie op deDam in Amsterdamom aandacht tevragen voor hetgevangenen-protest inNoord-Ierland - foto:archief IKN

druk ligt op de gewapende strijd in Noord-Ier-land en de repressie door het Britse leger.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

6

Het Ierland Komitee NederlandIn 1977 komt een viertal Nijmeegse stu-denten via Annemiek Rijckenberg in con-tact met het IKN te Amsterdam. Zij willeneen Nijmeegs komitee opzetten, dat tegen-wicht biedt aan de Nederlandseberichtgeving over Noord-Ierland. Deze iseenzijdig, oppervlakkig en vol vansensatiezucht.

Op 10 februari 1977 organiseren de studen-ten een Ierland-avond in jongerencentrumDoornroosje. Volgens Annemiek Rijckenbergwas de avond ‘…de klapper waarmee het IKNstartte.’ Op 15 februari vindt een informatie-avond plaats in het Geografisch Instituut meteen vertoning van de film A place calledArdoyne. Daarna is het Ierland KomiteeNijmegen een feit. Een tiental mensen besluitnauw samen te werken met het Ierland KomiteeAmsterdam onder een gezamenlijke naam: Ier-land Komitee Nederland. De redactie van hetIerland Bulletin wordt gevormd uit leden vande twee afdelingen. Amsterdam met een ge-middelde kerngroep van zes à zeven mensen,Nijmegen met een gemiddelde kerngroep vantien à elf leden.

Het Ierland Komitee Nederland houdt zichvanaf 1977 structureel bezig met de proble-matiek in Noord-Ierland. Dit is te danken aaneen aantal individuen dat zijn hart heeft ver-pand aan Noord-Ierland. Zij zijn lange tijd lidvan het IKN en zorgen voor continuïteit. HetIKN bestaat bij de gratie van de energie diedeze individuen in het Komitee steken. In debeginperiode 1975-1977 zorgen Els van Houten Annemiek Rijckenberg voor de continuïteit.Zij zetten het IKN op en houden het met tome-loze energie in stand. Leden komen en ledengaan. Het IKN is geen politieke instantie diealtijd zal blijven bestaan. Nee, het IKN bestaatuit individuele personen.

DekenmannenIn 1977 en 1978 blijkt het uitgeven van pers-verklaringen geen succesvolle strategie meerte zijn. Vanaf 1978 worden alleen nog maarpersverklaringen uitgegeven als het IKN rea-geert op nieuws uit Noord-Ierland dat de Ne-derlandse pers al gehaald heeft. Acties van hetIKN halen soms wel de kranten. Op 23 en 24september 1978 begeleidt het IKN vierNoordierse vrouwen die op een Europese tour-nee zijn om de aandacht van de internationale

pers te vestigen op de omstandigheden vanIerse politieke gevangenen in Britse gevange-nissen. Vanaf 1976 protesteren republikeinenin de gevangenis Long Kesh (Maze) nabijBelfast, omdat ze worden behandeld als ordi-naire misdadigers. De republikeinen eisen destatus van politiek gevangene. Het protest vande Dekenmannen ontstaat. De Dekenmannenweigeren om gevangeniskleding te dragenomdat zij zichzelf als politiek gevangene be-schouwen en volgens de Conventie van Genève(1949) hun eigen kleding of uniform mogendragen. De Britse autoriteiten weigeren de circavierhonderd republikeinen van burgerkledingte voorzien en geven hen een deken waarinzij zich kunnen wikkelen. De Dekenmannenzitten in 1978 al twee jaar naakt in hun celopgesloten, met alleen die deken, zonder ge-lucht te worden. Bezoek wordt hen ontzegd.De Britse regering weigert de republikeinen destatus van politiek gevangene.

Om de eisen kracht bij te zetten gaan deDekenmannen in maart 1978 in hygiëne-staking. Dit houdt in dat zij elke medewerkingaan het schoonhouden van hun cel weigeren.Als antwoord hierop worden de po’s niet meergeleegd. De gevangenen leven temidden vanhun eigen uitwerpselen met alleen een natmatras waarin het krioelt van het ongedierte.De mini-oorlog tussen gevangenen en autori-teiten eindigt pas tijdens de tweede honger-staking in 1981.

Het protest van de Dekenmannen krijgt inNederland nauwelijks aandacht van de pers.Het IKN probeert via de beproefde methode -persverklaringen en acties - de media te inte-resseren voor dit protest. Op 14 juli 1978 be-zet het IKN het kantoor van British Airways inAmsterdam (zie de kadertekst op de paginahiernaast). De bezetting kenmerkt de links-ra-dicale naam die het IKN eind jaren zeventigheeft. Het IKN heeft inmiddels naam gemaaktbij twee verschillende groepen in Nederland.

Allereerst is daar de Nederlandse justitie ende Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD), diesinds de aanwezigheid van IKN-leden in Jemen(IKN-Breda), de actie in de Westerkerk tegenBetty Williams (IKN-Amsterdam) en de bezet-ting van het kantoor van British Airways (IKN-Amsterdam/Nijmegen) de activiteiten van hetIKN in de gaten houden. Een IKN-lid verteldedat, toen ze begin jaren tachtig naar Ierlandemigreerde, ze zowel door de Nederlandse

De r

oeri

ge j

are

n:

1977-1

982

gen de apartheidspolitiek in Zuid-Afrika en te-gen de bezetting van Palestina door Israël, looptlinks-actief Nederland niet te hoop tegen deBritse overheersing van een deel van Ierland.

Debet hieraan is mede het feit dat het IKNnooit duidelijk afstand neemt van het IRA,welke op zeer weinig sympathie van de Neder-landse bevolking kan rekenen. Een tweede re-den is het feit dat de Ierse strijd zich op Euro-pese bodem afspeelt. Sinds de Tweede Wereld-oorlog is Groot-Brittannië een gewaardeerd

buurland dat goede diplomatieke, culturele, eneconomische contacten onderhoudt met Neder-land. Sinds de toetreding van Groot-Brittanniëtot de EEG in 1972 is deze band alleen maarinniger geworden. Vakbonden en politieke par-tijen vinden het moeilijk om de Britse regering-of deze nu uit Tories of Labour bestaat- als eenneo-koloniaal regime af te schilderen. Het IKNheeft wel een zekere naamsbekendheid opge-bouwd in 1977, maar niet veel good-will bij deNederlandse bevolking.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

7

BVD, als haar Ierse equivalent werd onder-vraagd. Een ander lid van het IKN wist wan-neer het IRA een spectaculaire aanslag had ge-pleegd, omdat zijn telefoon dan kuren kreegdoordat hij werd afgeluisterd door de BVD. Enweer een ander IKN-lid wist me te vertellendat ze eind jaren tachtig een paar maal be-zoek kreeg van een BVD-agent.

Een tweede groep die belangstelling toontvoor het IKN is de activistische, links-radicalescene in Nederland. Kraakgroepen en anderelinkse actiegroepen zijn geïnteresseerd in zo-wel de inhoudelijke kant van het IKN (de poli-tieke en militaire strijd in Noord-Ierland), alshaar activiteiten. Op 31 januari 1980 gaat hetIKN zo ver om als actiegroep Ierse politieke ge-vangenen vrij het Britse consulaat in Amster-dam met menselijke uitwerpselen te besmeu-ren. Ook deze actie kan de interesse van depers niet echt trekken.

Het IKN brengt in de jaren zeventig vier maalper jaar het Ierland Bulletin uit. De inhoudwordt nog steeds gevormd door verslaggevingover de politiek-militaire strijd in Noord-Ier-land. Zo nu en dan verschijnt er ook eenopiniërend, analyserend artikel van eigenhand. Vanaf 1979 vindt er ook een verande-ring plaats in het formaat van het bulletin. Vaneen A-4 gestencild blaadje naar een gevouwen,gedrukt A-5 blad van veertig pagina’s. Het IKNhoopt met deze veranderingen het Ierland Bul-letin aantrekkelijker te maken zodat de losseverkoop en het aantal abonnees zal stijgen.Vanaf 1977 neemt het aantal abonnees gestaagtoe tot circa 150. Het IKN maakt een eigenNederlandstalige informatiebrochure over(Noord-)Ierland om de Nederlandse bevolkingkennis te laten nemen van de republikeinsevisie op de Ierse geschiedenis. In 1979 gaatde brochure als dubbelnumer van het IerlandBulletin naar de abonnees en wordt goed ver-kocht aan bibliotheken en boekhandels.

De contacten met Sinn Féin en I.R.S.P. blij-ven vrij formeel. Elk jaar krijgt het IKN eenuitnodiging voor de Ard Fheis (jaarvergade-ring) van de beide politieke partijen. De jaar-vergaderingen van I.R.S.P. worden zelden be-zocht, maar regelmatig gaat er wel een lid na-mens het IKN naar de Ard Fheis van Sinn Féin.

British Airways bezet

‘We hebben British Airways bezet omdat de Britse staat verantwoordelijkis voor de beestachtige omstandigheden waaronder ruim 350 republikeinsegevangenen in de H-Blokken van de Long Kesh gevangenis in Noord-Ier-land worden vastgehouden.’ Dit stelt het Ierland Komitee Nederland op14 juli 1978 in Amsterdam.Het protest van de Dekenmannen krijgt geen aandacht in de Nederlandsemedia. Het IKN wil een daad stellen en kiest voor een bezetting van hetkantoor van British Airways. Het wil een vreedzame actie die voor veelpubliciteit zorgt. Annemieke Pels hierover: ‘We zouden British Airways hoog-uit een uurtje bezetten als publiciteitsstunt. Eenmaal binnen zouden wede medewerkers vertellen dat we hen absoluut geen schade wilden toe-brengen. Daarna zouden kranten en organisaties gebeld worden om henover de actie in te lichten. We dachten dat we, als de pers er eenmaal is,meegenomen zouden worden door de politie wegens lokaalvredebreuk.Zes uurtjes brommen in de cel en daarna tweehonderd piek boete betalen,en ‘s avonds zouden we een pilsje pakken op de goede afloop.’Het liep allemaal even iets anders. Nadat zeven leden van het IKN hetkantoor van British Airways binnenlopen, reageert het personeel met pa-niek en woede. Dit verrast de leden van het IKN. Een en ander verergert alsblijkt dat de bezetters met een kleine symbolische ketting de toegangs-deur gesloten houden om mensen buiten te houden. Eén personeelslid iszo door het dolle heen dat hij de deur probeert te forceren om naar hetpolitiebureau aan de overkant van het kantoor te rennen. Dit lukt hem.Kort daarop komt de politie met getrokken pistool het kantoor binnen.De politie arresteert de leden van het IKN en sluit ze daarna op. In plaatsvan de ‘zes uurtjes brommen’ worden de bezetters pas na 77 uur weervrijgelaten. De zeven wordt ‘wederrechtelijke vrijheidsberoving’ ten lastegelegd vanwege de ketting op de toegangsdeur.Op 15 november 1978 volgt het proces voor de arrondissementsrecht-bank te Amsterdam. Voorheen werden tijdens bezettingen mensen voorzes uur opgepakt wegens lokaalvredebreuk. De bezetting van BritishAirways, die vreedzaam verloopt, wordt echter door de Officier van Justi-tie ‘een daad van terreur’ genoemd. Door deze strenge tenlasteleggingwordt, volgens het IKN, de vrijheid van de rechter met betrekking tot destraftoemeting vergroot. Het IKN hekelt de opstelling van de Officier vanJustitie: ‘(...) door bezettingsacties voor te stellen als terreur, gaan mensenreageren alsof er terreur plaats vindt. De hiervan het gevolg zijnde angsten onzekerheid vormen dan tenslotte weer de legitimatie voor een ver-dere inperking van politieke vrijheid. Op deze manier worden wij van onzevrijheid berooft, weliswaar niet wederrechtelijk, maar daarom niet minderondemokratisch.’Na de procesverklaring komt er applaus van de publieke tribune. De politie-rechter laat de publieke tribune ontruimen. Ook de aangeklaagden verla-ten de zaal. De advocaten ronden daarna hun betoog af. Besloten wordtom in hoger beroep te gaan. Vrijspraak wordt mogelijk geacht omdat deverdachten zich niet aan de aanklacht schuldig hebben gemaakt. Van-wege de precedentwerking is een eventuele vrijspraak erg belangrijk. Op

16 november 1979 dient het hoger beroep. Pasdan toont de Officier van Justitie het kettinkjewaarmee de deur symbolisch werd gesloten. Vol-gens Annemieke Pels zag je de rechter schrik-ken: ‘De rechter zat met z’n handen in het haartoen hij het kettinkje zag waarmee de mensenwaren ‘gegijzeld’.’ De rechter velt eenSalomonsoordeel. De bezetters worden veroor-deeld tot een boete van driehonderd gulden metaftrek van driehonderd gulden wegens voorar-rest. Annemieke Pels is nog kwaad dat ze nietzijn vrijgesproken: ‘De rechter wist dat we on-schuldig waren, maar maakte een deal om deOfficier van Justitie niet te laten afgaan.’

Picket voor het Amsterdamse Paleis van Justitieter gelegenheid van het British Airways proces -foto: archief IKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

8

Op 7, 8 en 9 oktober 1977 wordt er eendiscussieweekend gehouden. Zestien leden vande afdelingen Amsterdam, Nijmegen en Gronin-gen van het IKN komen bijeen in het LimburgseNeer. In Groningen bestond in 1977 en 1978een Ierland-groep. Op zaterdag 8 oktober wordtgediscussieerd over de politieke steun aan be-paalde groeperingen in Ierland. Het blijkt datde afdelingen uit Nijmegen en Groningen daargeen uitgekristalliseerde mening over hebben.Zodoende komt er geen éénduidig standpuntnaar voren. Wel wordt geconstateerd dat hetIKN de politieke situatie moet analyseren enniet moet afgaan op papieren doelstellingen vanpolitieke groeperingen. Het IKN moet kijken watde partijen concreet doen en met welk perspec-tief. Er wordt ook geopperd dat, als het IKN derepublikeinen steunt, dit niet kritiekloos moetgebeuren. Aanslagen op burgerdoelen zijn ta-boe voor het IKN: ‘Met dergelijke aanslagen kanniemand solidair zijn.’

Wat de organisatiestructuur betreft, wordtbesloten om landelijk op te treden als IerlandKomitee Nederland met zelfstandige afdelin-gen in Nijmegen, Groningen en Amsterdam dienauw gaan samenwerken. Maandelijks zullenvertegenwoordigers uit de steden bij elkaarkomen om zaken te coördineren. Verder wil hetIKN het liefst één redactie voor het Ierland Bul-letin vormen met één persoon per afdeling. Erwordt een prioriteitsstelling aangebracht in deactiviteiten. Het produceren van het IerlandBulletin wordt de belangrijkste taak. Het IKNwil een inhoudelijk beter bulletin maken metmeer achtergrondartikelen en politieke analy-ses.

Het IKN is kritischer geworden en veroor-deelt IRA-aanslagen op burgerdoelen. Aansla-gen op militaire doelwitten worden door hetIKN echter wel goedgekeurd en worden posi-tief beschreven in het bulletin. Voor het IKN ishet afkeuren van bepaalde aanslagen een nu-ancering. Een abonneebestand van 150 lezersis aan de lage kant. Het IKN bestaat in 1978nog uit twee afdelingen die zeer nauw samen-werken; Groningen is inmiddels opgeheven.Alle activiteiten worden gecoördineerd en zel-den onderneemt een afdeling een eigen actie.

HongerstakingIn 1980 begint een nieuwe fase in de Ierse re-publikeinse strijd. Vanaf 27 oktober 1980 gaanIerse mannelijke gevangenen in Long Kesh inhongerstaking. Later gevolgd door enkelevrouwen in de vrouwengevangenis in Armagh.In Ierland ontstaat het H-Block/ArmaghCommittee om internationaal steun te verwer-ven voor de hongerstakers.

De Nederlandse media richten hun aandachtop Noord-Ierland en de hongerstakers. Er mel-den zich bij het IKN mensen die zich specifiekwillen bezighouden met de hongerstakers enniet zozeer geïnteresseerd zijn in de geheleNoordierse politieke situatie. Het IKN besluitom een apart komitee op poten te zetten. HetH-Blok/Armagh Komitee (HAK) ziet het levens-licht. Doel van dit komitee is om in Nederlandeen zo breed mogelijke steun te verkrijgenvoor de eisen van de hongerstakers en hierbijde humanitaire kant nadrukkelijk te belichten.Het HAK bestaat uit ongeveer twaalf leden,waarvan vier leden tevens lid zijn van het IKN-Amsterdam. De situatie ontstaat nu dat hetzwaartepunt van IKN-activiteiten in Nijmegenligt omdat de afdeling Amsterdam is opgegaanin het HAK.

Het IKN wil dat een duidelijk onderscheidwordt gemaakt tussen het IKN en het HAK. Ditbetekent gescheiden bulletins, stands, brievenen akties. Het IKN schrijft in het Ierland Bulle-tin niet alleen artikelen over de toestand vande hongerstakers, maar brengt ook andernieuws. Het HAK produceert een wekelijksenieuwsbrief met daarin alleen nieuws over dehongerstaking. Zo’n 150 organisaties en eengroot aantal individuen waaronder bekendeNederlanders en politici scharen zich achterde eisen van de gevangenen.

De internationale steun voor de Ierse honger-stakers is groot. Op 18 december 1980 geeftde Britse regering toe aan de eisen van dehongerstakers. De euforie is echter van korteduur als blijkt dat de Britten geen aanstaltenmaken om de eisen daadwerkelijk uit te voe-ren. Een tweede hongerstaking van gevange-nen volgt. In februari 1981 kondigt de leidervan de republikeinse gevangenen, BobbySands, aan op 1 maart zelf in hongerstakingte zullen gaan.

De populariteit van Bobby Sands is enorm;hij wordt zelfs in het Britse Lagerhuis geko-zen. Premier Thatcher weet van geen wijkenen zegt meermalen niet toe te geven aan ter-roristen. Op 5 mei 1981 sterft Sands na een 66dagen durende hongerstaking. In Belfast be-wijzen 100.000 mensen Bobby Sands de laat-ste eer. De dood van Sands is wereldwijdvoorpaginanieuws. Ook in Nederland. In Am-sterdam weet het HAK bij een demonstratie1500 mensen op de been te brengen, inNijmegen demonstreren een week later 200mensen. Het IKN en HAK, in deze tijd goed voorcirca veertig actievelingen, coördineren de ac-tie om de Ierse hongerstaking bij de Neder-landse bevolking bekend te maken middels hetverstrekken van informatie, het organiseren

Bijeenkomst in Nijme-gen met de eersteDekenman, KieranNugent (derde vanrechts) - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

9

Het afsterven van de Amster-damse tak, 1982-1984Na de hongerstakingen in 1980 en 1981neemt de interesse in Noord-Ierland we-reldwijd af. Volgens AnnemiekRijckenberg duidt dit op de zwakte vanSinn Féin: ‘Er is bijna geen permanentnetwerk opgebouwd in de verschillendelanden. Vaak komen jonge mensen in con-tact met de situatie in Noord-Ierland enzien dit dan als het Al-Hambra van de po-litieke strijd. Daarna gaan ze nadenkenen krijgen kritiek op met name het ge-bruik van geweld en haken af. Een gun-stige uitzondering hierop vormt het IKN.Zij is namelijk altijd de situatie in Noord-Ierland kritisch blijven volgen. Daarombestaan ze nu nog.’

Het IKN bestaat inderdaad nog, maar het isde vraag of dit iets te maken heeft met de kri-tiek die het IKN op het geweld in Noord-Ierlandzou hebben. Het genuanceerde beeld dat hetIKN neerzet, staat haaks op het beeld dat min-der goed geïnformeerde Nederlanders uit demedia halen. Dat beeld zet vooral het IRA neerals bron van alle kwaad. Dat het IKN solidair ismet de republikeinse beweging zorgt er voordat het IKN als een solidariteitsclub van het IRAwordt gezien. Het HAK bestaat ook nog en iseen one-issue beweging die aandacht besteedtaan de humanitaire kant van de hongerstakin-gen. Als de internationale belangstelling voorde hongerstakingen geluwd is, blijft het HAKnog wel doorgaan, maar is het IKN-Amsterdamfeitelijk opgeheven. Het IKN-Nijmegen bestaatnog maar uit zes á zeven leden.

De s

ch

rijvers

jare

n: 1

982-1

992

Het IKN acht de tijd rijp om de steun aanSinn Féin te evalueren. Er wordt forse kritiekgeleverd. De partij heeft de sociale strijd ver-waarloosd ten koste van de vrijheidsstrijd.Grote delen van de achterban zijn zeer tradi-tioneel en volgens het IKN lopen er tamelijkveel ‘rechtse elementen’ rond bij Sinn Féin. Hetontbreekt de partij aan een toekomstvisie voorals het Britse leger vertrokken is uit Ierland.Hierdoor valt de angst van de loyalisten bijnate begrijpen. Het IKN is van mening dat SinnFéin zelfs geen actieplan heeft:

‘Na afloop van de hongerstaking is er eensoort impasse: de steun voor de H-Blok gevan-genen vindt geen nieuwe actiepunten. (…) SinnFéin heeft dit kunnen voorzien, maar lijkt ergeen antwoord op te hebben. De strijd is weerpuur militair geworden, de zoveelste bommen-kampagne, met als argument dat de Brittenoorlogsmoe worden. (...) Sinn Féin lijkt vrij kri-tiekloos het beleid van het IRA te volgen en demilitaire strijd lijkt nog steeds voorrang te heb-ben boven politieke doelstellingen. Sinn Féinis nu propaganda apparaat voor het IRA (…)’.

Het IKN oppert om ook naar buiten toe twij-fels en eventuele kritiek duidelijk te maken. ‘Erzijn namelijk nog genoeg zaken waarvoor weons in kunnen en moeten zetten zonder daar-mee een steungroep van Sinn Féin te worden.’

Nijmegen wordt na de hongerstaking dé cen-trale plaats voor het IKN. Het IKN-Amsterdamheeft zich inmiddels opgeheven. De Nijmeegseactivisten vormen het IKN. Het HAK en het IKNwerken nog een tijd samen, maar blijven welonafhankelijk van elkaar. Een soort boedel-scheiding is het gevolg. Vanuit Amsterdam

van demonstraties en acties en het onderhou-den van perscontacten. De publiciteit die erin Nederland is rondom de Ierse hongersta-king is echter niet op het conto te schrijvenvan het IKN of het HAK. De Nederlandse me-dia schenken sowieso aandacht aan de hon-gerstaking omdat dit internationaal nieuws is.De vraag is of het IKN de interesse die er nuvoor Noord-Ierland bestaat, kan vasthoudenna de hongerstaking.

Na de dood van Bobby Sands duurt de hon-gerstaking voort. Nog negen republikeinse ge-vangenen sterven, maar hun eisen worden nietingewilligd. Op 3 oktober 1981 besluiten degevangenen onder druk van familie en kerkom hun hongerstaking te beëindigen. De hon-gerstaking, de doden, het lijkt allemaal voorniets te zijn geweest. Een geweldige katervolgt, ook in Nederland. Nagenoeg alleactievelingen in het HAK stoppen. Slechts driemensen blijven over, dit zijn dezelfde driemensen die tevens het Ierland Komitee te Am-sterdam vormen. Het IKN heeft gefaald in zijnpoging om mensen blijvend te interesserenvoor de situatie in Noord-Ierland. Wel is hetaantal abonnees op het Ierland Bulletin geste-gen naar circa 250.

Gebleken is dat de kwestie Noord-Ierland inNederland pas in het nieuws komt als zij zelf

internationaal nieuws is. Het IKN kon in demarge van de Nederlandse persaandacht voorde hongerstakers komen, zonder zelf echt inde spotlights te staan. Na de hongerstakingenneemt de interesse voor Noord-Ierland en daar-mee ook voor het IKN af. De afdeling Amster-dam sterft een langzame dood. In Nijmegenzal het IKN een accentverschuiving ondergaan.

Demonstratie in deNijmeegse binnenstadna de dood van BobbySands - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

10

worden het archief en de verkoopartikelennaar Nijmegen gebracht. Het Ierland Bulletinwordt ook in Nijmegen vervaardigd. Het ideeontstaat om het Ierland Bulletin in een nieuwjasje te steken. Er moeten kortere, leukere endiversere artikelen in vaste rubrieken in hetbulletin komen. De frequentie moet omhoognaar zes nummers per jaar en de omvangwordt teruggebracht tot gemiddeld twintigbladzijden plus omslag. Dit alles betekent dathet IKN meer tijd gaat steken in het produce-ren van het Ierland Bulletin, en dus minder inandere activiteiten. Het ‘nieuwe’ IKN geeft eenandere prioriteitsstelling dan het IKN van voorde hongerstakingen. Antoon Seelen legt uit:

‘We wilden actueler zijn en dus moest de fre-quentie opgevoerd worden. Het blad moesttoegankelijker worden, zo dat er meer men-sen in konden schrijven en het niet meer dooréén persoon volgeschreven zou worden. (...)Ik heb de keuze voor deze opzet niet als eenomslagpunt in het IKN ervaren. Alles gebeurdegeleidelijk in de richting om een goed bladover Ierland te maken.’

Tijdens de hongerstakingen is het aantalabonnees op het Ierland Bulletin gegroeid totruim boven de 250. Door het bulletin leesbaar-der te maken wil het IKN het aantal abonneesbehouden. Het HAK kan niet tippen aan eendergelijke vaste achterban. Het produceert eeninmiddels maandelijks informatiebulletin meteen omvang van gemiddeld 12 pagina’s en eenabonneebestand van vijftig á zestig mensen.In het informatiebulletin richt het HAK zichop de toestand in de gevangenissen, de mar-telingen door de politie en op het juridischesysteem. Het HAK lijkt niet goed te weten hoehet nu verder moet. Het voegt ook niets extra’smeer toe aan de activiteiten van het IKN

Eind ’83 melden zich twee potentiële ledenaan bij het HAK en op een gezamenlijke verga-dering met het IKN ontvouwen zij hun ambiti-euze plannen. De twee willen dat het HAK enhet IKN boeken en films gaan verkopen en datzij Ieren uit het Noorden uitnodigen om lezin-gen en persconferenties in Nederland te hou-den. Politiek gezien profileren de twee zich alsverlengstuk van Sinn Féin. De twee willen eenpagina in het Ierland Bulletin die ze op eigenverantwoording mogen vullen. In ruil hiervoorbieden ze een permanente ruimte aan die hetHAK en IKN als kantoor kunnen gebruiken. Tij-dens de vergadering wimpelen zowel het IKNals het HAK alle verzoeken van de twee af om-dat zij zich hier principieel niet in kunnen vin-den. Het IKN en HAK zijn volgens eigen zeggen‘geen verlengstukken van Sinn Féin.’

Een half jaar later hebben genoemde tweemensen stichting Reel opgezet. Zij verkooptboeken en video’s over Noord-Ierland. (11)Circa een jaar later vormt deze stichting zichom in het Ierland Informatie Centrum (IIC). HetIIC bestaat uit vier á vijf mensen uit Amster-dam die zich ook met Noord-Ierland bezighou-den. Er zijn nooit goede contacten geweest tus-sen het IIC en het IKN. Ideologische tegenstel-lingen liggen hier volgens Antoon Seelen aan

ten grondslag: ‘Het Ierland Informatie Centrumzat meer op de lijn van de Provo’s (ProvisionalIRA en Sinn Féin, JA), wij benaderden de toe-stand in Ierland iets afstandelijker. Waarschijn-lijk te afstandelijk voor hen. Een politiek-ide-ologisch verschil dus én een kwestie van tem-perament. Wij hebben nooit moeite gedaan omsamen iets te doen. Van hun kant is ook nooiteen voorstel gekomen.’

Begin 1984 vinden besprekingen plaats tus-sen het IKN en HAK over een eventuele bladen-fusie, maar dit loopt op niets uit. In de zomervan 1984 heft het HAK zich op.

De redactie van het IerlandBulletin vanaf 1982Vanaf 1982 heeft het Ierland Bulletin eensteeds centralere plaats ingenomen bin-nen de activiteiten van het IKN. Het Ier-land Komitee Nederland te Nijmegen be-staat nog uit vier leden die allen in deredactie van het Ierland Bulletin zitten.Het aantal abonnees van het Ierland Bul-letin blijft rond de 250. Het Ierland Bulle-tin neemt steeds meer een monopoliepo-sitie in wat betreft de Nederlandstalige in-formatie over de politieke toestand inNoord-Ierland.

De contacten tussen IKN en Sinn Féin blij-ven intact. Februari 1985 schrijft Sinn Féin eenbrief aan het IKN waarin de partij vraagt hoehet IKN de financiën en de distributie van hetIerland Bulletin regelt, welke contacten er zijnmet de pers, wat de activiteiten van het IKNzijn, hoe vaak er wordt vergaderd en wie erlid zijn van het IKN. Het IKN beantwoordt debrief zakelijk, doch in niet mis te verstanewoorden: gesteld wordt dat men zich doorpersonele onderbezetting concentreert op hetproduceren van het bulletin en dat ‘(...) it isnot our policy to discuss internal affairs withoutsiders, we cannot enter into questions aboutmembership details, finance and so on.’ Waarnahet IKN nog even de eigen positie ten aanzienvan Sinn Féin verduidelijkt: ‘(...) we wish tostress that we are in no way a subsidiary branchof Sinn Féin. Throughout the years we haveadopted a policy of critical support for Sinn Féinas the main organisation engaged in thestruggle against British occupation of the Northand for an independent, united (and socialist)Ireland. However we also take into account theposition of various other groups.’

De spoeling is inmiddels dun geworden. In1976 bestond het IKN uit twee mensen, Els vanHout en Annemiek Rijckenberg, die eenkomitee opbouwden. Antoon Seelen en ArianKuil hebben in 1985 het komitee zien leeglo-pen en blijven met zijn tweeën doorgaan.

Op 16 januari 1986 worden BrendanMcFarlane en Gerard Kelly door de Amster-damse politie gearresteerd. Van McFarlane enKelly is bekend dat beiden IRA-leden zijn endat ze deel uitmaakten van een groep van 36republikeinse gevangenen, die op 25 septem-ber 1983 ontsnapten uit de Long Kesh-gevan-genis. De Britse autoriteiten doen een uit-

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

11

leveringsverzoek. Het proces tegen McFarlaneen Kelly wordt omgeven door grote publici-teit van zowel de binnenlandse- als de buiten-landse pers. Het Ierland Informatie Centrumorganiseert in maart 1987 in samenwerkingmet de buitenlandgroep van de Amsterdamsestudentenvakbond ASVA de InternationalSoldidarity Conference over Noord-Ierland. Kuilen Seelen reizen regelmatig naar Amsterdamom het proces en de conferentie bij te wonen.Zij doen dit om artikelen te schrijven voor hetIerland Bulletin en kiezen er niet voor om ac-ties te voeren. Op de International SolidarityConference uit het IKN rechtstreeks kritiek aanSinn Féin. Dat dit dan pas gebeurt, heeft nietste maken met een soort ontzag van het IKNvoor Sinn Féin. Ondanks de kritiek staat desolidariteit van het IKN met de republikeinenin Noord-Ierland buiten kijf. Dit wordt bewe-zen met een succesvolle mensenrechtenactietegen de komst van een muziekband van deNoordierse politie naar Arnhem (zie de kader-tekst op pagina 12).

NamenIn het Ierland Bulletin van juni 1987 verschij-nen in de colofon voor het eerst de namen vande redactieleden. Inmiddels is de redactie an-nex het komitee twee nieuwe leden rijker. Hetbesluit om namen in het Ierland Bulletin te zet-ten is een teken dat het IKN niets meer te ver-bergen heeft voor de buitenwereld. Het ken-merkt ook de definitieve afsluiting van deactivistische periode van het IKN. De vraag isnu: wat kun je doen met weinig mensen entoch een mate van continuïteit in je activitei-ten behouden? Het uitbrengen van zes num-mers van het Ierland Bulletin per jaar is hierophet antwoord. Het wordt voortaan op A4-for-maat gedrukt, op mooi papier en met eensteunkleur. Het oogt als een professioneel tijd-schrift. De keuze voor het tijdschrift is eenover-levingsstrategie.

Op 1 mei 1988 pleegt het IRA twee aansla-gen in Roermond en Nieuw-Bergen. Drie Britsesoldaten worden gedood en drie raken ernstiggewond. Het IKN verstuurt een persberichtover de aanslag. Een interview met de Volks-krant op 4 mei 1988 is hiervan het gevolg:

‘Wat versluierd en met een enkele nuanceheeft het Ierland Komitee Nederland inNijmegen in een persbericht gezegd dat deBritten zelf de schuld dragen aan de moordop de drie Britse militairen (…). Het comité heeftbegrip voor de aanslag, al meent het dat destrijd tussen het IRA en het Britse leger nietop Nederlands grondgebied moet worden uit-gevochten, en al wordt de dood van de mili-tairen betreurd. Maar de directe oorzaak ligtvolgens het comité in de ‘meedogenloze poli-tiek’ van de Britse regering van de laatstemaanden. Zolang het IRA met Engeland in oor-log is, zullen Britse militairen ook op het vas-teland doelwit blijven, aldus de verklaring.

Antoon Seelen en Arian Kuil zijn medewer-kers van de enigszins zieltogende organisa-tie. “Anders dan indertijd bij de campagnes

voor de gevangenen in het H-Blok van de Maze-gevangenis, kunnen we geen blik mensen meeropentrekken. Het comité is tegenwoordig ookwat genuanceerder. Dat is ook de tijdgeest”,zegt Seelen.

Het Ierland Komitee is geen officiële sym-pathisant van het IRA: “We steunen wel de re-publikeinse beweging, maar die is niet beperkttot het IRA”. Doel van het comité is informatieverstrekken over alle aspecten van het levenin Ierland. Dat gebeurt via het tweemaandelijksIerland Bulletin en rechtstreeks op verzoek,meest aan scholieren.’

Uit dit bericht blijkt de kritische steun vanhet IKN voor het IRA. De aard van de activitei-ten en de politieke stellingname van het IKNzijn na de hongerstaking veranderd. De kritiek-loze steun aan het IRA uit de beginperiode vanhet IKN is verdwenen. Maar het IKN sluit nogniet helemaal aan bij de mening van de Neder-landse bevolking. Nederland is geschokt doorde IRA-aanslagen. Dat het IKN er begrip voorkan opbrengen is een zeer afwijkend standpunt.

Begin 1990 stelt Antoon Seelen een plan opom vorm en inhoud van het Ierland Bulletin teveranderen; de theoretische diepgang van hetIerland Bulletin is niet groot: ‘We lopen te veelachter de feiten en gebeurtenissen aan. Dit iszeker voor verbetering vatbaar.’ Hieruit blijktdat het IKN er naar streeft om een kwaliteits-tijdschrift te maken. Antoon Seelen hierover:‘Vroeger werden veel stukjes overgeschrevenuit An Phoblacht/Republican News (republi-kleinse krant, JA), Troops Out-Magazine (orgaanvan de Britse Troops Out Movement, JA), TheIrish Times en Fortnight (onafhankelijk opinie-blad, JA). Nu zijn we echter bezig met eigennieuwsgaring. We interviewen zelf mensen enschrijven opiniërende en analyserende artike-len. Het bronnengebruik is niet veranderd,maar uitgebreid. Nu wordt er weer meer aanpersoonlijke meningsvorming gedaan.’

Zelden wordt nog een artikel letterlijk ver-taald uit een Ierse krant. Het IKN staat nog welsympathiek tegenover de republikeinse bewe-ging. Dat wil echter niet zeggen dat het IKNhaar ogen sluit als zij een ongunstige ontwik-keling bij de republikeinen waarneemt. Het IKN

Campagne tegen deplastic kogel, Arnhem1986 - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

12

Eind augustus 1986 neemt de fractievoorzittervan de PSP in de Arnhemse gemeenteraad,Laurent de Vries, contact op met het IKN. Op 26en 27 september wordt te Arnhem de negendeInternationale Politie Muziek Show gehouden.Ook de Royal Ulster Constabulary (Noordiersepolitie, RUC) zal acte de présence geven. De RUCkrijgt de gelegenheid zich behalve als een muzi-kaal tevens als een respectabel politiekorps tepresenteren. Volgens het IKN kan het korps hiergeen aanspraak op maken. Het IKN vindt de RUCeen ‘sektariese, (para-) militaire politiemacht is,die zich systematies te buiten gaat aan intimi-datie, mishandeling en zelfs moord.’ Beslotenwordt om via een politieke lobby actie te onder-nemen. Arian Kuil hierover:‘We wilden de mogelijkheid aangrijpen om ietswat hier geen aandacht krijgt (de mensenrechten-situatie in Noord-Ierland, JA) via een plaatselijkeactie duidelijk te maken. Er was een keuze. Wekonden wachten tot de RUC kwam en ze danmet stront om de oren gooien. (...) Het IKN heeftvroeger met spectaculaire acties veel publiciteitgekregen, maar de inhoud sneeuwt onder voorde actie. (...) Nu was de inzet om een politiekeoplossing te vinden..’Kuil stelt een document samen waarin de schen-dingen van de mensenrechten door de RUC aande orde komen. De Noordierse politie werd in1976 door de Europese Commissie voor de Men-senrechten en in 1978 door het Europese Hofvoor de Mensenrechten schuldig bevonden aanmarteling, grove mishandeling en inhumane be-handeling van gevangenen.Het IKN verstuurt brieven naar de Arnhemse af-deling van de Nederlandse Politiebond (NPB),B&W van Arnhem, de leden van de fracties vande Arnhemse gemeenteraad, de minister van Bui-tenlandse Zaken en de leden van de Tweede Ka-mer en Amnesty International. Verzocht wordtte helpen de RUC te weren van de Politie MuziekShow te Arnhem.De PSP-gemeenteraadsfractie Arnhem onder-steunt het verzoek van het IKN. Op 11 septem-ber schrijft de Nederlandse Politiebond, afdelingArnhem, terug. Deze verleent geen medewer-king. De NPB laat de beslissing over aan het be-stuur van de organiserende stichting. Het IKNkan ook niet op steun van de landelijke politiekrekenen. De griffier van de vaste Commissie voorBuitenlandse Zaken schrijft dat ‘deze commis-sie (...), evenmin als de Kamer zelf, de bevoegd-heid (heeft) zich in te laten met de door U be-doelde kwestie.’ De Tweede Kamer vindt het eenkwestie voor de Arnhemse gemeentepolitiek.Arian Kuil heeft op 3 september een gesprek metde hoofdcommissaris van de politie, de heerSiepel. Deze betreurt het dat de uitnodiging zo-veel commotie teweeg heeft gebracht; hij be-treurt niet de uitnodiging zelf. De hoofdcommis-saris laat zich niet uit over een eventuele intrek-king van de uitnodiging. Hij wil eerst zijn mede-bestuursleden van de stichting Internationale Po-litie Muziek Show raadplegen. Een week later

blijkt dat dit bestuur de knoop definitief heeftdoorgehakt. De Arnhemse Courant laat wetendat ‘volgens voorzitter P.Hoefsloot (...) geen en-kele grond voor de veronderstelling (bestaat),dat leden van de (RUC) band zich schuldig zou-den hebben gemaakt aan intimidatie, mishan-deling of zelfs moord.Het IKN wil met verklaringen uit Noord-Ierlandbewijzen dat de RUC zich wel degelijk schuldigmaakt aan het schenden van de mensenrechten.Arian Kuil heeft organisaties in Noord-Ierlandaangeschreven met het verzoek bewijzen te stu-ren. Het gaat om mensenrechtenorganisaties inBelfast én om Sinn Féin. Volgens Arian Kuil werdSinn Féin benaderd om één reden: ‘Hier was in-formatie te krijgen die we nodig hadden. (…). Dereden van onze actie was niet omdat Sinn Féindit zo graag wilde, maar omdat het IKN in Ne-derland de RUC aan de kaak wilde stellen.’Het IKN ontvangt zesentwintig verklaringen uitNoord-Ierland die de respectabiliteit van de RUCernstig aantasten. Met deze bewijzen probeerthet IKN het nu via de Arnhemse gemeente-politiek. De PSP had al protest laten horen en nuvolgen ook de SP, PvdA en D’66. Samen vormenzij een meerderheid in de gemeenteraad.Op 15 september 1986 vergadert de raads-commissie voor Openbare Orde en Veiligheid vande gemeente Arnhem over de Politie MuziekShow. Het IKN vraagt spreektijd en krijgt dezeook. Arian Kuil belicht de dubieuze rol die deRUC speelt in het Noordierse conflict vanuit deinvalshoek van de mensenrechten. Siepel vindtde benadering van het IKN zeer eenzijdig en zegtzich te hebben laten informeren door de Britseambassade en de Greater Manchester Police. Zijnconclusie is dat er sedert de misstappen (rap-porten van Amnesty International in 1977, deEuropese Commissie in 1976, en het EuropeseHof in 1978) vele jaren probleemloos zijn verlo-pen, terwijl het hele RUC-korps niet veroordeeldmag worden op handelingen van enkelingen.Alle politieke partijen in de Arnhemse gemeen-teraad, behalve de VVD, steunen het verzoek vanhet IKN om de RUC-muziekband niet te laten op-treden. Het college van B&W sluit zich aan bij deraad en stemt unaniem tegen de komst van deNoordierse muziekband; RUC-leden zijn ‘onge-wenste personen.’ Het stichtingsbestuur van deInternationale Politie Muziek Show wordt ver-zocht de uitnodiging in te trekken. Voor de Arn-hemse politie, het stichtingsbestuur, alsmede deRUC begint de negende Internationale PolitieMuziek Show wel erg vervelende kanten te krij-gen. De regionale, nationale, en inmiddels ookde Noordierse pers publiceert over ‘de affaire’.Uiteindelijk wordt voor de meest diplomatiekeoplossing gekozen. De RUC laat weten dat zij deuitnodiging niet zal aanvaarden om ‘hetstichtingsbestuur niet in verlegenheid te bren-gen.’ De muziekshow gaat op 26 en 27 septem-ber gewoon door zonder een optreden van deRUC. Een tiende Internationale Politie MuziekShow is nooit meer gehouden in Arnhem.

De RUC-muziekband in Arnhem

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

13

is gematigder geworden in haar steun aan derepublikeinen en wordt serieuzer genomendoor de media.

Feit is dat de literaire kwaliteiten van enkeleleden van het IKN niet beperkt blijven tot hetIerland Bulletin. Artikelen van leden van hetIKN verschijnen ook in bladen als De Linie, VrijNederland, Intermediair, Dilemma, Lekker Frisen Konfrontatie. Het IKN benaderd niet alleende schrijvende pers met eigen artikelen, maarwordt regelmatig ook zelf door de media ominformatie gevraagd. Antoon Seelen: ‘Tegen-woordig heeft het IKN een zekere voet aan degrond bij de media, met name op de radio. (…)De media doen het voorkomen dat we een de-gelijke achtergrond hebben wat in het verle-den niet zo was. Ze benaderen ons niet alleenals er een bom ontploft, maar ook als KoninginBeatrix naar Ierland gaat. Verder zijn we geïn-terviewd over de Birmingham Zes (zes Ieren diebijna zeventien jaar onschuldig in een Britsegevangenis hebben gezeten, JA) en de vredes-besprekingen in Noord-Ierland. We zijn onderandere te beluisteren geweest op NCRV-radio,Veronica Nieuwslijn en NOS-radio.’

Het IKN laat van zich horen als op 27 mei1990 het IRA weer een aanslag op Nederlandsebodem pleegt. In Roermond worden per ver-gissing twee Australische toeristen aangezienvoor Britse soldaten door het IRA en doodge-schoten. Het IKN doet onmiddellijk een pers-bericht de deur uitgaan waarin zij haar af-schuw uitspreekt over de aanslag: ‘ (…) eendergelijke actie [is] niet te rechtvaardigen endoet de zaak waar het IRA voor staat -terug-trekking van het Britse leger uit Noord-Ierlanden de totstandkoming van een verenigd en on-afhankelijk Ierland- geen goed.’

Het IKN distantieert zich duidelijk van deIRA-aanslag. Opvallend genoeg besteedt de Ne-derlandse pers deze keer geen aandacht aande verklaring van het IKN. Zij is conform deheersende mening in Nederland over het IRAen dat is geen nieuws.

Begin 1991 worden vier Ieren in Nederlandopgepakt op verdenking van het plegen vande aanslag in Roermond. Eén van de verdach-ten, de 24-jarige Donna Maguire, wordt mis-handeld door de Nederlandse politie. Op 8 fe-bruari 1991 verstuurt het IKN een persberichtén een brief aan het parket van de Procureur-Generaal te ‘s-Hertogenbosch. Het IKN dienteen officiële klacht in tegen de behandelingvan Donna Maguire, maar dit leidt tot niets.Wel wordt de klacht in de marge van artikelenmeegenomen die toch al in de Nederlandsepers verschijnen in verband met het procestegen de vier Ieren. Overigens worden op 3juni 1991 de vier vermeende IRA-leden vrijge-sproken. Drie van hen, waaronder DonnaMaguire, worden uitgeleverd aan de Bondsre-publiek Duitsland.

Op 30 november 1991 vindt een reünie vanhet IKN plaats in het politiek-cultureel centrumO42 te Nijmegen. Eten, een bandje, feest, eenforum en de vertoning van een videofilm vor-men de feestelijkheden op deze dag. Opval-

lend is dat er geen oud-leden uit Breda en Gro-ningen zijn op de reünie. Deze mensen warenniet meer te vinden. Aanwezig zijn wel enkeleleden van het Ierland Komitee Vlaanderen metwie het IKN al heel lang persoonlijkevriendschapsbanden onderhoudt en het IKN-Amsterdam/HAK en veel oud-leden uitNijmegen.

Tijdens de forumdiscussie vindt een leven-dige, kritische discussie plaats. Een groot aan-tal aanwezigen vraagt zich af of het IKN nogwel een solidariteitskomitee is of dat het in-middels verworden is tot een redactie van eenblaadje over Ierland. Vooral veel oud IKN-le-den bekritiseren de ‘zwenking’ van hetkomitee. Dik Hermes, voormalig lid van hetIKN-Nijmegen, constateert dat het komitee veelbraver is. Het feit dat de redactie van het Ier-land Bulletin soms stelling neemt tegen de re-publikeinse beweging vindt hij een foute gangvan zaken. `De redenen tot steun aan de re-publikeinse beweging zouden meer duidelijkmoeten zijn,’ volgens Hermes.

Arian Kuil vraagt zich af of het de aanwe-zige critici nu te doen is om het komitee in deschijnwerpers van de media te laten staan, ofdat de situatie in (Noord-)Ierland duidelijkergemaakt moet worden. Acties hebben volgensKuil tegenwoordig geen enkel nut meer. Hetmerendeel van zowel publiek als forum blijftechter om meer acties roepen. De uitspraakvan Mark Gerritsen dat het IKN er niet is ‘omrepublikeinen veren in de kont te steken’ wordtonder luid gesis ontvangen. Het IKN laat zichniet door de argumenten van de aanwezigenvermurwen en betoogt op de ingeslagen wegverder te gaan omdat dit de doelstellingen vanhet komitee het beste dient. Achteraf schrijfthet IKN: ‘Er is naar aanleiding van het gezegdenog eens nagedacht over de toekomst van hetkomitee. We zijn van mening dat datgene watwe nu doen goed is. Het komitee heeft zichaangepast aan de veranderde geest des tijds.Het lopen met spandoeken en sandwichbordenlevert vandaag de dag niet meer het gewensteresultaat op.’

John Arts, eindredactie: Mark Gerritsen

Forumdiscussie tij-dens het 15-jarig be-staan - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

14

Al snel was ik dus lid van de IIG en deed meeaan scholingen en de redactie van het bulletin.Ook in Vlaanderen was sinds ’71 een ‘Ierland-werking’ actief, als onderdeel van de links-na-tionalistische groep ‘Arbeid’. Joost en Pol uitGent organiseerden twee werkweken inBallymurphy in augustus 1973. Omdat ik echtwel eens iets wilde doen, ging ik enthousiastnaar Belfast na een lifttocht van een paar we-ken in het Westen van Ierland. Ik was verkocht,ondanks de armoede, de oorlog, de vetes, deluizen, de kwaadaardige honden en het drank-misbruik. We liepen te vegen en vlaggetjes opte hangen en kinderspelen te organiseren, ter-wijl de mannen van gemeentewerken zaten tekaarten. Hier wilde ik langer blijven, dus ik re-gelde een stage bij een lokale opbouwwerker.

SpagaatZo kwam ik in 1974 drie maanden te wonenbij Ciáran en Cora de Baróid, die eencommunity centre runden vanuit hun ge-kraakte woonhuis. De hoeveelheid activiteiten,die daar georganiseerd werden, vergen nu eenbuurthuis met tien beroepskrachten. Het Britseleger was dag en nacht aanwezig en je werdtwee keer per dag aangehouden, zo van wat jewel niet aan het doen was. Een kapotgeschotenhuis opknappen voor een kindercentrum, opmijn eentje voegen en metselen met ‘geleend’materiaal, jumble sales organiseren en het op-gehaalde geld besteedde het vrouwencomitéaan mijn afscheidsfeestje. Het huis werd spoe-dig weer gewoon verhuurd door de HousingCorporation, maar wat was het leerzaam!

Voor de Ierland Informatiegroep en mijnstagebegeleider schreef ik in de tussentijd na-tuurlijk keurige stukken, hield ik interviews,bezocht meetings en demonstraties, maar alvanaf het begin was er de spagaat tussen in-formeren en organiseren, denken en doen, enhet doen is nog steeds het leukste! Mijn levens-gezel, Chrit Verstappen, is dat jaar ook naarBallymurphy gekomen en we hebben vriendenvoor het leven gemaakt.

Weg van de oorlogTussen 1974 en 1978 stond mijn leven in hetteken van Ierland, de studie sociologie deed iker tussendoor. Het is niet zo boeiend alle poli-tieke ontwikkelingen weer te geven of een chro-nologie van comitéactiviteiten, ik schrijf vooralop wat ik me het meest levendig herinner. In1975 verhuisde ik naar de boerderij, waar Chritwoonde in Neer, Midden-Limburg, romantiektussen de maïsvelden, geen electriciteit of stro-mend water of telefoon, wel een prachtige plekvoor logeerpartijen van Ierse vrienden, feestenen scholingsbijeenkomsten.Het discussieweekend in Neer over imperia-lisme, na verplichte bestudering van Lenin,was het begin van het einde van mijnbemoeienis met de Ierland Informatiegroep,de activiteiten van het net gestarte IerlandKomitee in Amsterdam spraken me meer aan.We zijn nog eens op de brommer naar Vlaan-deren gereden om het archief van Flor Coolsin te zien, en gingen overal heen, waar infor-matie of Ierse muziek te vinden was. De Stich-ting Hulp Noord-Ierland was zeer actief metvakanties voor katholieke en protestantse kin-deren in Nederland. Dat ging natuurlijk tenkoste van ontwikkelingen in Ierland zelf von-den we toen. De kinderen leefden twee wekenmet heimwee in een welvaartsparadijs en scho-ten er thuis niks mee op, maar toch vlogen weeen keer gratis mee in een leeg vliegtuig vanOnno de Haan, een geweldige man achteraf!

Want de kinderen, die mee waren geweest,herinneren zich dat hun hele leven nog. Datgold ook voor het Killegar Holiday project, ge-start vanuit Ballymurphy om kinderen een va-kantie te geven in de Ierse republiek, weg vande oorlog. We gingen meehelpen om de oudeschool op te knappen en zamelden geld in inNederland, met bedelbrieven en zelfgemaaktspeelgoed, dat na weken inzet van Toos en Ad105 gulden opbracht. Bij een beroving op hetpostkantoor ‘on the top of the Whiterock’ ver-dwenen bijna onze cheques, en bij het vol-gende bezoek zagen we ook, hoe het geld op-ging aan drank en verdrogend cement, maarwat een plezier had iedereen in Killegar.

Politieke representatieIn 1976 studeerde ik inmiddels in Nijmegenen richtte daar ook een afdeling van het Ier-land Komitee op. Dit door een filmavond inde Mensa te organiseren en met behulp vaneen aantal zeer actieve SP-dames werd het eenechte groep. Later mochten zij niet meer mee-doen van de SP, maar er waren genoeg actieveheren, die zelfs het bulletin voortzetten, toen

Herinneringen aan hetIerland KomiteeMijn interesse voor Ierland is eigenlijk begonnen, omdatik een Engels vriendje had, die mij in Londen verliet vooreen Ierse danseres. Give the Irish back to Ireland, schreefik op de buitenkant van de enveloppen. Ondertussen hadik wel goed Engels geleerd en maakte mij nuttig in devertaalgroep in de klamme Raadskelder onder het stad-huis van Utrecht. De meeste stukken ter vertaling warenvoor de Ierland Informatie Groep(IIG): onleesbare trakta-ten en vlammende retoriek, maar mijn verontwaardigingover het Britse imperialisme werd steeds groter, vooralna Bloody Sunday.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

15

de redactie in Amsterdam wegviel. In 1977hielden we een grote manifestatie bij deWesterkerk in Amsterdam, waar de Rooie Vrou-wen in de PvdA een solidariteitsbijeenkomstmet de Peace Movement hadden georgani-seerd. Onder het afkeurend oog van koninginBeatrix drong ik mij op de preekstoel om deze‘fur coat parade’ aan de kaak te stellen en werddoor Onno de Haan en Trix Betlem de kerk uit-gezet. Dat is een van de activiteiten, waar iknog steeds met verwondering aan terugdenk,net als aan het oversteken van de ‘peace line’of het interviewen van vuurgevaarlijke UDA-leden voor het bulletin. In de sfeer van heroïeken gerechtvaardigde strijd durfde je opeensvan alles. Maar de meeste activiteiten warenheel prozaïsch: typen, stencillen, affiches plak-ken, spandoeken schilderen, pers bellen, knip-sels bijhouden, interviews uitwerken, tentoon-stelling meesjouwen, eindeloos de film verto-nen in alle uithoeken van het land en boekenen bulletins verkopen. Chrit had in eigen be-heer een essay en vertaling uitgebracht, diewe jarenlang liepen uit te venten.

De inspiratie voor dit alles kwam van devrienden in Ierland, vooral van Frank Cahill,onvermoeibaar strijder voor “the people”, diebedrijfjes opzette om de koopkracht in de wijkte houden, bemiddelde tussen protestant Oosten katholiek West-Belfast, de jongeren aanmoe-digde om politiek actief te worden, en boven-dien hart en ziel en geweten van iedere bij-eenkomst vormde, inclusief het zingen en hetplezier. Hij organiseerde een gesprek voor onsmet Gerry Adams, waarin we de noodzaak vanpolitieke representatie in plaats van geweldbespraken, maar daar was het in 1977 nog tevroeg voor. We werden natuurlijk ook uitge-nodigd om naar het IRA-bolwerk in SouthArmagh te gaan, maar hebben dat nooit ge-daan, omdat we altijd onze twijfels hadden tenopzichte van het IRA-machismo, hoe gerecht-vaardigd we de gewapende strijd op dat mo-ment ook vonden. Dat dilemma is er nogsteeds, of het nu om de Palestijnen, het ANCof de Koerden gaat.

Niet meer nodigEn net als later bij Nicaragua werd me steedsduidelijker, dat de meeste revolutionairenvrouwen als mindere diersoort zagen, ook debijzondere dames, die we voor het specialevrouwenbulletin interviewden. Steeds meerIerse activisten en IRA-leden werden opgepakten geïnterneerd in Long Kesh in de loop vande oorlog. Het uitblijven van hun rechten alspolitieke gevangenen bracht hen tot eerst “thedirty protest” en daarna zelfs tot hongersta-king, waarbij Bobby Sands, een in Westminstergekozen parlementslid, als eerste overleed. Dewoede en het verdriet waren oprecht, maar

toch overheerste voor mijn gevoel al de twij-fel aan het nut van de stadsguerilla met al zijnexcessen en willekeur. In de jaren tachtig ennegentig werd ik op andere wijzen actief, inhet opbouwwerk en de gemeenteraad vanUtrecht. De betrokkenheid met Ierland ver-schoof naar de vrienden, de literatuur en demuziek. We hebben nog geprobeerd een filmte maken over de jongeren in Ballymurphy,maar dat is toch een geheel eigen vak.En nu is er officieel vrede met Gerry Adamsals de voornaamste Republikeinse onderhan-delaar en Martin McGuinness is zelfs minister.Nederlandse ondersteuning of duiding van hetconflict is niet meer nodig. Bij ons laatste be-zoek aan Ierland, zomer 2000, waren ook inBallymurphy de resultaten van de Celtic Boomzichtbaar. Veel huurhuizen zijn verkocht aande bewoners en omgebouwd, soms zelfs metDallas- en Dynasty-pilaren en -balkons. Wekregen Italiaanse salade, terwijl peper en knof-look twintig jaar geleden als verschrikkelijketoevoegingen werden gezien. Onze kinderengenoten van alle honden en kinderen op straaten het spelen in de regen en wilden niet naarhuis. “How was it to be home? Don’t stay awayso long next time!”

Terugkijkend als middelbare dame voel ikvooral heimwee naar het gevoel precies te we-ten, hoe de wereld in elkaar zit en je met enhart en ziel inzetten voor je idealen. Ik kanme nu niet meer met één land of één bewe-ging identificeren, en kijk meewarig naar fel-low-travellers die dat wel doen. Maar ook metvreugde en een tikje jaloezie naar de anders-globalisme-beweging. Daar zit weer die vonken dat idealisme! En de voordelen van e-mailen fax zijn ook niet te onderschatten.

Annemiek Rijckenberg

Kinderen in Bally-murphy, begin jaren‘80 - foto: archief IKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

16

In de straten van Belfast hing die dagen eenenorme spanning in de lucht. Kort daarvoorwaren bij een begrafenis van drie in Gibraltardoodgeschoten IRA-leden nog eens driebegrafenisgangers doodgeschoten door eendolgedraaide loyalist. Daarna werden voor hetoog van de camera’s twee Britse soldatengelyncht door een woedende menigte republi-keinen. In een reportage over de stad, die indie dagen wel het Beiroet van West Europa werdgenoemd, kon ook een bezoekje aan de bur-gemeester niet ontbreken.

Die was nog maar net 35. Hij woonde in eeneenvoudig rijtjeshuis met bloemetjesbehangen zware eikenhouten meubels. Veel interes-sants had hij eigenlijk niet te berde te bren-gen. Hij schonk thee en probeerde al snel hetpatriottische hart van zijn Nederlandse bezoe-ker wakker te schudden door over King Billyte beginnen. Een beetje prikken en provoce-ren dan maar, want ik zat er potdomme tochom een verhaal te maken. Maar het geruchtdat Billy van heren hield, was volgens Sammyeen vuige door de republikeinen verspreideleugen. Het hielp wel om op meer interessanteonderwerpen over te schakelen.

Daarbij bleef ik op mijn hoede. Ik voelde meondanks het grapje, of misschien juist wel doorde felle idiote reactie daarop, nog steeds nietop mijn gemak. Sammy leek niet alleen geenintellectuele hoogvlieger, maar maakte ookgeen stabiele, betrouwbare indruk. Geen fou-ten maken dus, want dit was wel Belfast engeen Bellingwolde. Ik voelde er weinig voordat hij er achter zou komen, dat ik behalvejournalist voor een groot weekblad, ook noglid was van een Nederlandse organisatie, diede republikeinse zaak een warm hart toe droeg.

Dan moet je goed op je woorden letten. Het isdan Londonderry en geen Derry en zo veel moge-lijk schoolengels gebruiken, dan is de kans hetkleinst dat je woorden of uitdrukkingen gebruiktdie je in het ‘andere kamp’ plaatsen.

Hazen en konijnenIk nestel mij ontspannen ogend in de zachtekussens op de zware bank. Notitieblokje opmijn knieën. Sammy schenkt een tweede mokthee, leutert door, vraagt mij mijn benen ietsopzij te schuiven, waarna hij onder de bankduikt en plots met een geweer te voorschijnkomt. Ik schrik me rot. Verslik mij bijna in mijnthee. Heb ik toch iets verkeerds gezegd? Was

ik met dat grapje over Billy te ver gegaan?Mijn hart slaat over, maar de burgemeester

van Belfast lacht en legt uit dat het alleen voorde jacht is. Een jachtgeweer. Hazen en konij-nen. Ik probeer maar een beetje mee te lachenen zeg, geloof ik, nog wel iets in de trant van:‘U heeft me wel aan het schrikken gemaakt!’Later zal ik mijzelf blijven afvragen of ik daar-bij de naam van Jesus Christ heb gebruikt; enof, als dat zo is, ik daar mijn katholieke op-voeding mee heb verraden.

Frank Cahill, een republikein, die zeer goedgeïnformeerd is over alles wat er rond detroubles speelt, lacht tot mijn verbazing al evenhard als Sammy, als ik hem later mijn verhaalvertel. ‘Waarschijnlijk is het nog waar ook, vandie jacht. Wat een eikel.’

Frank is mild, slim, zeer goed geïnformeerdover alles wat zich in Belfast afspeelt en ver-moedelijk al evenzeer betrokken bij het IRA.Hij is tegelijkertijd een van de weinigen die nietverwacht dat bezoekers een uitgesprokenstandpunt innemen. Dat ze kiezen. Bij demeeste mensen die ik ontmoet ligt dat een stukmoeilijker. En eenmaal ondergedompeld in dewaanzin van de troubles blijkt de vraag of ikdien te kiezen ook voor mij de lastigste strijd.

Het conflict presenteert zich in belangrijkemate als een strijd tussen good guys en badguys. Aan die zwart-wit tegenstelling valt vaakmaar moeilijk te ontkomen, een gegeven dat,eenmaal terug in Nederland, moeilijk is uit teleggen.

LiftdeurWij, van het Ierland Komitee, vinden de repu-blikeinen natuurlijk de good guys. Toch beginik te twijfelen als ik Fingers ontmoet. Een jongeknaap, die aan zijn rechterhand nog slechtszijn duim en zijn wijsvinger over heeft. Meteen stalen gezicht hangt hij een lulverhaal opover een dichtklappende liftdeur.

Hij is nog gekker dan de lieve Miss Kelly,een oudere vrouw met een flink aantal zonenin de gevangenis. Miss Kelly werd een repu-blikeinse held, nadat ze tijdens een bezoekvan Margareth Thatcher aan Belfast, de IJze-ren Dame met haar handtasje te lijf ging envoor van alles en nog wat uitmaakte.

Miss Kelly woonde ook nog schuin tegenovereen Britse kazerne van waaruit ze na het voor-val prompt één van de vele camera’s perma-nent op haar huis richtten. De soldaten vielenhaar ook regelmatig lastig. Bij Miss Kelly werder, na de aanval met de handtas, nog regelma-tiger dan daarvoor huiszoeking verricht. Depotige oude dame werd er gek van en één vanhaar vele zonen, die op dat moment niet vastzat, knutselde een alarminstallatie in elkaar,die onder haar bed stond. Als de Britten weerzouden binnenvallen, hoefde ze maar op een

Tears on my pillowIn de aanloop naar Easter Sunday 1988 was Sammy Wilsonburgemeester van Belfast. Een erebaantje dat meer eensymbolische betekenis heeft dan dat het inhoudelijk veelvoorstelt. Waar Sammy zijn burgemeesterschap preciesaan te danken had (behalve het lidmaatschap van de goedepartij, de DemocraticUnionist Party, DUP) was voor vrij-wel iedereen even onduidelijk als onbelangrijk.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

17

knop te drukken om een oorverdovend lawaaite produceren dat direct de hele buurt en hethalve IRA zou mobiliseren.

Aan Miss Kelly mogen de Britten een apartecamera gespendeerd hebben, Fingers is gevaar-lijker. Aan hem moet ik denken als later dezoveelste afsplitsing van het IRA, de Real IRAin Omagh een bom laat ontploffen met het doelhet dan op gang komende vredesproces te sa-boteren. Hij zou er gek genoeg voor zijn. Ge-makkelijk te manipuleren. Fingers is de sim-pele soldaat, die ‘een klusje’ opknapt en nietsvraagt. Ik krijg nooit een vinger achter het ver-haal van Fingers, nooit ook maar een aanwij-zing over wat hij allemaal heeft gedaan tijdenszijn ‘actieve loopbaan’. Maar na Fingers maakik steeds vaker het onderscheid tussen de sol-daten en de ‘Peetvaders’, de strategen, de lei-ders, die beslissen over leven en dood. Zie ikde parallellen tussen de loyalistische en de re-publikeinse leiders, de loyalistische en de re-publikeinse soldaten, tussen de paramilitairenen hun cellenstructuur en de Britse regeringen haar leger.

Als je goed oplet, zie je in Noord-Ierlandvooral soldaten. Britse soldaten, republikeinsesoldaten en loyalistische soldaten. Jongens, dieniet vragen, maar vechten. Ze patrouillerendoor de straten, vallen de huizen van bravegezinnen en paramilitair actieve burgers bin-nen, hangen in de gangen van het Sinn Féinkantoor in Belfast, maar ook in Dublin. Ze han-gen in de republikeinse clubs en in de loya-listische clubs. Ze fouilleren me voor ik deloyalistische leider Andy Tyrie mag interviewen.Ze hangen rondom Ruari O’Brady tijdens degedenkwaardige Ard Fheis (partijcongres vanSinn Féin) in 1986 waar de republikeinse bewe-ging haar zoveelste afsplitsing beleeft over dekwestie of de Sinn Féiners wel of niet zittingmogen nemen in het Ierse parlement. Als dehard-liners van O’Brady de strijd tegen GerryAdams en Martin McGuinness verliezen, heb-ben die enorme kerels tranen in hun ogen.

VogeltjesdansTranen. Oh, wat heb ik een tranen gezien opdat prachtige eiland. Tranen van immens ver-driet bij de vele begrafenissen van de talrijkeslachtoffers in de strijd. Maar ook tranen vanhet lachen, toen wij tijdens oud en nieuw ineen buurthuis de Ieren de vogeltjesdans leer-den. Tranen om gebroken liefdes, tranen vanmachteloze woede, om de zwangere tiener-dochter, de door de knieën geschoten zoon dieniet wil deugen, tranen die opkomen als deoude Tess na een halve fles whiskey haar Onlyour rivers run free zingt.

Wat heb ik genoten van die sing songs. Watheb ik gelachen om die eindeloze verhalen enbizarre anekdotes. Hoe Frank en Andy eind ja-ren zestig of vroege jaren zeventig –ik weet hetniet meer– elkaar op Schiphol schijnen te zijntegengekomen. Vermoedelijk allebei op wegmet een missie, die het daglicht niet kon ver-dragen, maar waarbij beiden de transithal nietuitdurfden, omdat het buiten barstte van de

politie. De hele nachthebben ze samen zit-ten drinken en lachenen oude verhalen op-halen. Ze kwamen uitdezelfde buurt. Daarnaterug naar Belfast enals goede vijanden uitelkaar.

Later zou Tyrie -ver-antwoordelijk voor tal-loze sektarische moor-den- me vertellen dathij hoopte dat hij ooitzou meemaken dat ereen einde aan detroubles zou komen enhij zich zou kunnentoeleggen op zijn hobby: het kweken van ro-zen. Maar hij ging er niet van uit dat het inzijn leven zo ver zou komen. Tyrie leefde metde gedachte dat hij ooit vermoord zou wor-den. ‘Maar,’ voegde hij er aan toe, ‘ik word danwel vermoord door de aardigste mensen terwereld.’ Waar ter wereld vind je een patheti-scher en idioter uitleg van het bijbelse: hebuw vijanden lief.

Terugkijkend doen al die bizarre gebeurte-nissen, maffe anekdotes en heftige emoties mehet meest denken aan de verhalen, die mijnvader soms vertelde over het leven tijdens deTweede Wereldoorlog. Er was geen werk en erwas geen eten. Er was vooral dood en angst.Toch kon hij er niet omheen dat het ook eengoede tijd was. Mensen gaven om elkaar, kwa-men voor elkaar op en hij heeft daarna zeldenmeer zo veel plezier gehad, bekende hij me.

Je moet wel, was zijn als excuus klinkendeverklaring. Hoe groter de ellende, hoe meerplezier je moet maken om het te overleven.Zijn verhaal sluit ook naadloos aan op het ver-haal van de arts, die ik later voor een lokalekrant interviewde en die net terugkwam uitde oorlog in Nicaragua. Het was vreselijk ge-weest, maar hij had nog nooit zo gefeest.

Terugkijkend had ik het nooit willen mis-sen. Het is precies zo banaal en incorrect alshet klinkt. Het is goed dat de rede van Adamshet heeft gewonnen van de principes vanO’Brady. Het vredesproces is nog kwetsbaar enwie de loyalistische hetze ziet tegen kinderen,die door ‘hun’ wijk naar een katholieke schoolgaan, houdt automatisch zijn hart vast envreest voor een terugslag. Toch is het verschilten opzichte van de afgelopen kwart eeuw zogroot en vervagen de grenzen binnen de Euro-pese Unie zo snel, dat het pleit toch wel defi-nitief in het voordeel van de vrede is beslecht.Die zal ten koste gaan van dat immense ge-voel dat je leeft, wat je nooit zo sterk als inzeer intense en extreme situaties hebt. Maardat kun je ook oproepen door met blote voe-ten Croagh Patrick op te kruipen, of te blijvendansen tot je er bij neervalt.

Arian Kuil

Sammy Wilson - foto:archief IKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

18

Aan de overzijde waren enkele pubs met dui-delijke uithangborden van de gangbare bier-merken gevestigd, een hotel, supermarkt enkiosk, die zijn grootste omzet haalde uit deloterijverkoop. Als de kroegen hun deur openhadden, kon je er flarden van een sessie op-vangen. Het meeste geluid kwam uit de NesbittArms, waar lokale mannen aan een sterieledonkerbruine toog feitjes uitwisselden, tweeAmerikaanse toeristen de barman bij hun ge-nealogisch onderzoek probeerden te betrek-ken en een introverte Duitser er ondanks ze-ven zware jaren in de visserij van Donegal nogaltijd afzijdig en oningeburgerd bijzat. Maarmet twee pints Guinness achter zijn huig eneen bodhran in zijn handen kwam er een twin-keling in zijn ogen en met iedere roffel viel ereen baksteen uit de muur die hem scheiddevan de dorpelingen.

Pádraig’s was anders. Uitbater Pádraig hadde gewoonte zijn kroeg pas te openen op eentijdstip dat zijn collega’s allang hadden inge-schat of ze nog voor de overgebleven gasteneen nieuw vat zouden aanslaan. Terwijl daarde glazen al werden gepoleerd en asbakkenleeggeklopt, pas dan deed Pádraig de schuif

van de mintgroene klapdeuren, die meer weghadden van luiken die haastig worden dicht-getrokken bij naderend rapalje.

De kroeg mat niet meer dan vijfentwintigvierkante meter en stond om die reden ookals The Beehive bekend. Er ontbraken stoelen,krukken, tafels en de vloer was een vierkantstenen oppervlak. Het achteloze dat uit de eta-lages sprak was ook terug te vinden in de in-richting van de kroeg. Er lag geen uitgekiendmarketingconcept van de brouwerij aan tengrondslag. De versleten plekken op de bar, deongelijkheden in de grauwe stenen vloer, devergeelde boeken en schriften achter het glasin de toonkasten, het stof op de legewhiskeyflessen, alles zag er zo uit omdatPádraig het aanzien van pub slechts liet beïn-vloeden door tijd en toeval. Midden op de bar-planken stonden twee houten bierfusten waar-uit onmogelijk nog bier kon vloeien. De knol-len die de tonnen ooit hierheen hadden ge-zeuld waren door de stamgasten allang naarde paardenhemel gebeden. Achter de bar stondeen aantal willekeurig gegroepeerde flessensterke drank en bier. De lambrisering was be-plakt met een samenraapsel van vergeelde fo-to’s en ansichtkaarten. Wie zou er nu een kaartuit Chicago sturen, een familielid van de bar-man dat daar een beter heenkomen had ge-zocht, een toerist die hier een onvergetelijkeavond had gehad of de ontbrekende schakelop zijn speurtocht naar zijn voorvaderen hadgevonden? Daartussen hingen papiertjes mettelefoonnummers en het visitekaartje van eenwinkel in gebreide Aran-sweaters.

DorothyWe waren hier terechtgekomen op voorspraakvan Paddy Doherty, die twee kilometer buitenhet dorp woonde. Aan het einde van eenglooiende weide stond diens authentieke cot-tage, waarvan het riet niet lang geleden wasvervangen door ijzeren golfplaten. De teleur-stelling over deze concessie aan het functio-nalisme was van korte duur, want Paddytoonde zich al gauw het type traditionele Iernaar wie wij, naïeve toeristen, toen nog op zoekwaren. Hij was niet gewend aan gezelschap enlange gesprekken en maakte daarom graag eenbruggetje naar een stilte met een oud gezegdeals ‘if you take life easy, life will take you easy’.Maar net zo makkelijk kon hij de spanning diedan na enige tijd ontstond weer beëindigenmet de uitspraak ‘when god made time, hemade plenty of it’ of een praatje over het weer.De plek waar hij woonde en de wijze waaropasfaltkleurige wolken zich boven zijn perceelkonden samenballen zouden Yeats en Heaneytot hun bloemrijkste verzen hebben geïnspi-reerd, maar Paddy hield het bij een simpeleconstatering, ‘o, tis raining’. Op zijn neus rust-

Paddy en PádraigOverdag viel het huis met de mintgroene deuren niet op.Het ging schuil in een rij gevels in de hoofdstraat vaneen dorp in Donegal. De smalle etalages aan weerszijdenvan de ingang boden plaats aan een verdroogd bloem-stuk, een emaillen Guinness-reclame, een aardewerkenschenkkan en oude lege flessen. Twee toevallige stille-vens waaruit viel af te leiden dat de vensters de eigenaarvan het pand maar tot last waren. Aan deze kant van destraat lagen verder een schoenenwinkel, enkele woon-huizen, een kruideniertje. Om de meeste aandachtschreeuwde een raam drie drempels verderop. Daarophingen een poster van een IRA-soldaat met bivakmuts enschietgeweer, een ode aan James Connolly en de medede-ling dat de An Phoblacht er te koop was.

Kroeg in Donegal -foto: R. Lloyd

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

19

ten twee postzegelloepen gevat in een ouder-wets montuur. Zocht hij iets in de woonkeu-ken, dan draaide hij zijn hoofd zover tot hetbetreffende voorwerp hem frontaal voor zijnogen verscheen en hij de theepot, zijn pakjeSilk Cut of de huissleutels voor het grijpen had.Hij droeg schoenen die worden voorgeschre-ven aan mensen met klompvoeten en een petdie alleen afging als hij ging slapen of jeuk opzijn kruin had.

De familie Doherty bestond hoofdzakelijkuit over Engeland en Amerika uitgezworvenbroers, zussen, neven, nichten. Slecht zus Marywoonde nog enkele boerderijen verderop. Methaar maakten we als eerste kennis, toen we erwerden gedropt na een urenlange lift vanuithet altijd lastige Ballyshannon. Daar is de re-publiek vernauwd tot een strook van enkelekilometers. In de wetenschap dat het noordenop een steenworp afstand ligt rijden automo-bilisten er zo snel mogelijk door op weg vanSligo naar Donegal. Een chauffeur uit Londenpikte ons op en voorkwam daarmee dat eentweede nacht op het kampeerveld van het be-kende folkfestival moesten overnachten. Hijkwam juist terug van de Galway Races. ‘In op-perste staat van verwarring had ik al mijn geldop het verkeerde paard gezet. Maar ik zeg je,het is werkelijk waar, halverwege de koers wasduidelijk dat mijn paard onmogelijk nog konverliezen.’ Hij zat verlegen om mensen die hijdeelgenoot kon maken van zijn euforie. Bij elkeandere uitslag van de Races hadden we daarwellicht nog dagen gestaan. With me wack-fol-the-da fol-the-diddly-idle-day. Hij droeg eenduffe grijze pet, die niet paste bij hetflamboyante dat uit zijn manier van praten enzijn ruime Range Rover sprak. Hij nam ons meenaar Mary, zijn schoonmoeder in spe, die hijonbewust van een dubbele voornaam voorzag,omdat hij moeite had met de h in Doherty ende naam uitsprak als Dorothy. In haar huis zouhij herenigd worden met zijn verloofde diehem vanuit Londen vooruitgesneld was. ‘Bij deDorothy’s is altijd een plek om te slapen,’ ver-zekerde hij, ‘en anders slapen jullie bij mij opmijn hotelkamer.’ Was er voor hem dan géénplaats bij zijn schoonfamilie of voelde hij zichals bewoner van een metropool te goed vooreen bed in een turfboerderij? Of het nu uit ver-plichte en geveinsde, dan wel gemeende gast-vrijheid was, het onverwachte bezoek uit Ne-derland kreeg van de Dorothy’s een onge-bruikte caravan op een weide bij een zekereoom Paddy toebedeeld. Paddy? ‘Yeah, Paddy.Paddy has a bad sight, but he is very good.’

BendeleiderOm tien uur ’s avonds waren de mintgroenedeuren opengeklapt en wierpen de vensterseen bundel licht op straat. Binnen was het nogleeg. Het zachte bruisen van de Guinness hadnog nooit zo duidelijk geklonken. Pádraigsmeerde het voltooien van een getapte pintuit over acht lange, dorst vergrotende minu-ten en twee etappes. Geen decoraties op hetschuim als een shamrock of stalagmietjes, al-

leen langzaam was Pádraigs devies. ‘Theslower, the better.’ En met een brandende SilkCut tussen wijs- en middelvinger. Hij was eenkleine, ongeschoren man met vlasachtig grijshaar, dat met een slordige beweging zijwaartsover zijn schedel was geveegd. Hij droeg eengrijze confectietrui met daaronder een hemdwaarvan de mouwen tot voorbij zijn handpal-men kwamen. Als hij een pint Guinness aan-reikte, staken de knokige handen perkament-achtig kwetsbaar af tegen het zwarte bier. Hijzei niet veel. Hij communiceerde met pret-oogjes, die het geluk uitstraalden van iemanddie zopas de betrekkelijkheid der dingen heeftdoorgrond en weet dat iedere minuut de laat-ste kan zijn. Zijn gasten hadden geen behoefteaan een maatschappelijk werker of apostel vandorpsroddels achter de bar, ze kwamen hiervanwege Pádraigs natuurlijke gave mensenzich op hun gemak te laten voelen.

Langzaam begonnen enkele bezoekers bin-nen te komen. Toen de bijenkorf met twaalfmensen gevuld was, verliet Pádraig voor evenzijn tapkraan en deed hij de schuif andermaalop de deuren. Er mocht niemand meer bij. Demeerderheid van de aanwezigen wekte de in-druk dat Pádraig’s niet de eerste kroeg op hunroute was.

Met zekerheid ging dat op voor een man meteen opvallend lange hoektand die slechts meteen ruime krulling van de onderlip in de mondverdween. Hij had een stugge bos krullendhaar, een hoekige neus en de blik van BrendanBehan in zijn onstuimige buien. Een van dekraagpunten van zijn hemd stak uit zijnblauwe pullover. Hij was een halve kop groterdan de andere aanwezigen. Pádraig zette hemzonder dat hij erom vroeg een pint voor, diehij omklemde met een robuuste hand volwondjes en korstjes. Hij nam gulzig een sloken monsterde de gasten als een bendeleiderdie het vertrouwen van zijn manschappen peiltVervolgens focuste hij zijn blik op een nietbestaand object in de groep en zette hij zon-der verdere inleiding in: ‘Come all ye youngrebels and list while I sing’. ‘O no, Michael,come on, not this one,’ probeerde een drink-maat het repertoire bij te stellen in een min-der gevoelige richting. Maar Michael maandemet zwabberende bas iedereen tot luisterenen duldde geen tegenspraak. Bovendien, hijwas al begonnen en een eenmaal ingezet liedonderbreken is een zonde in Michaels ogen.Zeker een lied als dit. Soms met de ogen dicht,soms met een stoutdruppel die uit zijn mond-hoek omlaag meanderde, maakte hij zijn Pa-triot Game af, tot en met het vierde en laatstecouplet. Hij oogstte een voorzichtig applaus.The Old Triangle volgde. De bijval werd luideren de druk op Pádraig nam toe. De arme manhad moeite te voldoen aan zijn eigen zwaretapvoorschriften. Michael ging verder met TheStar of the County Down, en toen ssst, ssst…. ANation Once Again. O, yes, Michael. De aanwe-zigen waren om. Pádraig werkte zich uit denaad en werd gedwongen zijn Silk Cuts tijde-lijk op te geven. De veenland-Caruso was niet

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

20

te stoppen. The Holy Ground diende zich aan,meer Guinness en Donegal Danny. O, lovely.

In het applaus dat daarop volgde, kon plotseen staccato kloppen worden onderscheiden.Het kwam van de deur. Iedereen draaide zichom in de richting waar de onderbreking van-daan kwam. ‘Right now, gentlemen, finish now,please.’ ‘The guards,’ sipte iemand. Michaelhield zich koest, hij had de buit allang bin-nen. Maar Pádraig ging nog een uurtje door.Met de hand aan de kraan en een enorme be-hoefte aan nicotine.

Not that‘Zijn jullie gisteravond inderdaad bij Pádraig’sgeweest? Ha!’riep Paddy uit op een toon waar-uit evengoed mededogen als jaloezie kon wor-den opgemaakt. Hij nodigde ons uit voor eenlaatste kop thee, maar paste zijn aanbod aan

toen hij merkte dat hij met twee mensen metlichte katerverschijnselen van doen had. Zelfvertrouwde hij de ochtend na een avond ste-vig drinken op hete whiskey met suiker, maarPaddy dronk nog maar hoogst zelden. Hijdeelde dat mee alsof hij aan een imaginaireechtgenote rekenschap aflegde. Paddy had erzichtbaar plezier in nog eens twee leken in zijnpersoonlijke recept te kunnen inwijden.

Bij het horen van ons voornemen te vertrek-ken verstarde hij. Hij ging op de versleten le-ren bank bij de vuurplaats zitten. ‘Iedereengaat hier weg. Alle Doherty’s zitten in Ame-rika of Engeland. Alleen de jongste zoon vanMary, Shane woont nog hier. Maar hij gaat bin-nenkort ook naar Londen, zegt-ie.’ Hij trok eenwitte zakdoek uit zijn broekzak tevoorschijnen depte zijn ogen. ‘Ik snap niet wat ze daarzoeken. Kijk eens om je heen hier,’ wees hijnaar de omliggende weilanden, ‘dit vind je ner-gens.’ Hij liet zijn hoofd hangen, zijn blik reikteniet verder dan de binnenkant van zijn bril.Onbeholpen deden we alsof we nog een slokwhiskey namen, terwijl het kopje al leeg was.Gelukkig drupte er nog een traag stroompjeachtergebleven suiker na. ‘Okay,’ verbrakPaddy zelf de droefenis. Zich bewust van deweekheid die hij juist had getoond stond hijop, spoog duchtig in zijn rechterhand endrukte daarmee kameraadschappelijk onzehand.

‘We gaan naar het noorden,’ legden we hetvervolg van onze reis uit. Achter de vergroot-glazen tekende zich een verontruste uitdruk-king af. ‘O no, don’t do that. Daar zitten twintig-duizend Britse soldaten.’

Benti Banach

‘Kijk eens om je heenhier, dit vind je ner-gens’ - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

21

In 1991 concludeert John Arts: ‘Detijdgeest is veranderd, de actie-methoden zijn veranderd, en dusvolgt het IKN een actiestrategie diebij deze tijd past. Geen picket-linesen demonstraties, maar goede artike-len schrijven. Via deze methode komthet IKN niet meer in de krant als ̀ eenstel malloten met leuzen op sandwich-borden’, maar schrijft het zelf artike-len in week- en maandbladen. Daar-naast wordt het IKN ook benaderddoor radio-omroepen.Het proces in 1991 tegen vier Ieren, die ver-dacht worden van de moord op tweeAustralische toeristen in Roermond een jaareerder, wordt intensief gevolgd en beschrevenin het Ierland Bulletin en het radicaal-linksetijdschrift Lekker Fris. Datzelfde jaar wordendoor IRA-gevangenen in Long Kesh gemaaktemuziekopnames gekopieerd en verspreid doorhet IKN; zo’n 150 bandjes ‘Music from theBlocks’ worden verkocht. De opbrengst gaatnaar het Prisoner of War Department van SinnFéin. Ook ziet een naslagwerkje, getiteld Ier-land van A tot Z: Een beknopte gids door deIerse politieke geschiedenis van 1650 tot 1991,het levenslicht; het wordt goed verkocht,vooral aan bibliotheken.

Het Ierland Bulletin besteedt toenemendaandacht aan de politieke en economische ont-wikkelingen in de Republiek Ierland. Daarnaastverschijnen steeds meer recensies en inter-views over cultuur, muziek, literatuur en films.De Britse gerechtelijke dwalingen en mensen-rechtenschendingen komen eveneens aan bod.Politiek gezien wordt deelname van Sinn Féinaan een dialoog voor een politieke oplossingbepleit; het IKN vindt dat het electorale man-daat van de partij niet genegeerd mag worden.In 1993 en 1994 wordt de Ard Fheis (congres)van Sinn Féin kritisch gevolgd. Ondertussengaat het het IKN personeel en financieel nietvoor de wind, maar het voortbestaan komt nietin gevaar.

In 1993 verspreekt een voormalig IKN-lidzich: zij vertelt voor de BVD gewerkt te heb-ben. Er worden gesprekken met haar gevoerden nader onderzoek door het NijmeegseOnderzoeksbureau Inlichtingen- en Veilig-heidsdiensten (OBIV) wijst uit dat zij inderdaaddoor de BVD aangestuurd werd. Onder de BVD-codenaam ‘Iris’ was de vrouw van eind 1989tot en met de zomer van 1991 als informanteactief binnen het IKN. Dit met als doel een in-gang te krijgen in de Ierse republikeinse be-weging. In september 1993 wordt dit verhaalpubliek gemaakt door het IKN en het OBIV.

Na de IRA-wapenstilstand van 31 augustus1994 wordt de reader Achtergronden bij hetIers-Britse ‘vredesproces’ geproduceerd. Door-dat dit werk de vorm heeft van een reader en

niet van een boekje verkoopt het tegen de ver-wachting in zeer slecht en dit leidt tot een fi-nancieel zeer nijpende situatie. Ook die wordtechter overleefd. Begin 1995 geeft PaulO’Connor van het Pat Finucane Centre uit Derryop uitnodiging van het IKN een lezing inNijmegen. Ondertussen doen radio en zelfs TVsteeds meer een beroep op de kennis van hetIKN. Er verschijnen ook bijdragen van redac-teuren op de Forum-pagina van de Volkskranten in bladen als Grenzeloos.

Er worden meer eigen reportages, interviews,foto’s, bijdragen van gastschrijvers en vertaaldeartikelen gepubliceerd in het Ierland Bulletin.Ook de lay-out oogt steeds professioneler ener worden advertenties geplaatst. Het Bulletingroeit uit tot een kwaliteitstijdschrift.

De politieke analyses vormen meer danslechts een aanvulling op wat de reguliere me-dia berichten; het IKN beschikt over een grotemate van kennis van zaken, die geboren is uithaar betrokkenheid bij Ierland en waarmee hetinhoudelijk het nodige weet toe te voegen. Descriptie Een vergeten oorlog in West-Europa; hetIers-Britse ‘vredesproces’ in drie dagbladen vanMark Gerritsen wordt uitgegeven.

Eind jaren ’90 neemt Antoon Seelen in zijneentje het leeuwendeel van zowel het schrij-ven als het maken van het tijdschrift voor zijnrekening. Er komen geen nieuwe actievelingenmeer bij en deze one-man-show blijkt vanaf2000 niet meer vol te houden.

In de zomer van dat jaar wordt in een kroegin de Nijmeegse benedenstad door Arian Kuil,Antoon Seelen en Mark Gerritsen besloten dathet Ierland Bulletin niet met stille trom in eenzwart gat van de geschiedenis mag verdwij-nen. Er zal een laatste Ierland Bulletin inpapiervorm gemaakt worden met als thema depersoonlijke betrokkenheid van (oud-)leden bijIerland en het Ierland Komitee Nederland.

MG

Het Ierland Komitee: epiloog

Paul O’Connor van hetPat Finucane Centre inDerry geeft een lezingover de stand vanzaken in het vredes-proces - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

22

In 1988, in een Ulster Bus van Ballymena naarNewry hoor ik op de gammele radio van mijnwalkman, dat er een bomaanslag is gepleegdeven buiten laatstgenoemd stadje aan de Iers-Ierse grens. Luttele uren later word ik opge-pikt bij het busstation in Newry. De bom wasbedoeld voor een het IRA onwelgevallige rech-ter, maar trof een gezin, vader, moeder en kind,slachtoffers van een militaire ‘fout’; collateraldamage heet dat sinds de Golfoorlog van 1991.

Wat ik in Newry te zoeken had? Als interna-tionaal vrijwilliger ging ik twee weken in deweer voor kinderen in een nationalistischewijk. Ik associeer nationalistisch met BritishNationalist en heb totaal geen benul van ‘thelingo of war’, denk in een protestantse wijk tebelanden. De gedachte met kinderen te gaanwerken maakt me nerveuzer, dan het idee mein een politiek wespennest te begeven. Wan-neer mijn ‘taxi’ één van Newry’s heuvels be-klimt, ontwaar ik op een muur de tekst ‘Youare now entering free Barcroft’. Overal liggenstapels afvalhout. ‘Is dat om barricades te bou-wen?’ vraag ik de chauffeur. ‘Nee,’ zegt die la-chend, ‘dat is voor de herdenking van de in-ternering op 9 augustus.’ ‘Internering, wat isdat?’hoor ik mezelf denken.

Twee weken later, vele indrukken en een ge-liefde rijker, sta ik op de achtersteven van deBelfast-Liverpool-ferry. We laten de stad ach-ter ons, terwijl een helikopter haar vanuit delucht in de gaten houdt. De tranen springenme in de ogen. De mensen in Newry hebbenons, buitenlanders, met een ongekendewarmte in hun midden opgenomen, met onsgelachen en gedronken. Op onze laatste avondheb ik in het buurtcentrum gedanst met eenIerse vrouw op de klanken van het lied ‘Thefields of Athenry’. Ook toen sprongen me detranen in de ogen. De Ieren hebben getrachtons te vrijwaren van de politieke issues. Maardat lieten wij, nieuwsgierig als we waren, niettoe. De situatie werkelijk begrijpen doe ik niet,maar één ding is me wel duidelijk geworden:

Ierland ... bij nader inzien

Een lange weg naar huishet beeld van Noord-Ierland, dat ik vanuit deNederlandse media al die jaren voorgescho-teld heb gekregen, klopt niet; het is alles be-halve volledig, om niet te zeggen eenzijdig.Het IRA aanwijzen als enige zondebok kan nietjuist zijn. Het IRA maakt deel uit van deNoordierse realiteit en geniet een mate vanacceptatie, die het onverantwoord maakt haarte negeren.

Moeizaam begrijpenTerug in Nederland verruil ik het Nijmeegsevoor het Amsterdamse en switch van politico-logie naar Ruslandkunde. Ook zoek ik een uit-laatklep voor mijn politieke onvrede. De ASVA,de universitaire studentenvakbond, loopt tehoop tegen minister Deetman en is een optie.Interessanter is echter het Ierland InformatieCentrum. Dit blijkt echter een onvindbare club.

Noch Amsterdam, noch de kunde van hetRussisch kunnen mij bekoren. Ik heb nogal watkostbare studietijd verspeeld. Dienstweigerenvia de Wet Gewetensbezwaren biedt uitkomst.Zoekend naar een plaatsje als vervangenddienstplichtige in Nijmegen, stuit ik op de eta-lage van de Wereld Winkel; die is gewijd aanhet Ierland Komitee Nederland (IKN). Dus, iknaar binnen, om het tijdschrift Ierland Bulle-tin te kopen. Niet lang daarna beland ik op eenvergadering. Aardige lui wel, die mijn interessevoor het eiland en motivatie om te willen le-ren schrijven weten te waarderen. Dit, kortvoordat ik weer naar Ierland vertrek om er inde zomer van 1989 in een loyalistische buurtin Belfast kids te gaan vermaken. In de zomervan 2001 haalt deze buurt, Alliance ofwel pro-testants Ardoyne, de voorpagina’s. Sommigeinwoners maken het kinderen uit het naburigekatholieke Ardoyne moeilijk om naar de in deprotestantse wijk gelegen katholieke basis-school te gaan.

In de tijd die ik er doorbreng in 1989, is erzojuist een besluit gevallen om de golfplatenpeace line te vervangen door een echte roodst-enen muur van enkele meters hoog. ‘Betekentdat dan niet dat je die muur accepteert als eenpermanent feit voor de toekomst?’ vraag ik aanBlanche Thompson, de Amerikaanse buurt-opbouwwerkster. ‘Ja, dat is wel zo, maar dat iswel wat de mensen willen,’ antwoordt zij. Eenstaaltje Realpolitik van gewone mensen uitBelfast. Ik kan en wil het - met mijn naïef-idealistische inslag als politiek geïnteres-seerde, tijdelijk gesjeesde student - maar moei-zaam begrijpen. De sfeer in de loyalistischeAlliance-buurt in Belfast is totaal anders danin het republikeinse Barcroft in Newry. Zo openals de mensen in Newry zijn, zo gesloten enafstandelijk zijn de meeste in Belfast. Dat heeftook te maken met de tegenstelling tussen de

Het begon allemaal met een foto, die de omslag van eenboekje over Noord-Ierland sierde: in 1984 wierp ik eenblik op de in steenkolenkachelrook gehulde arbeiders-woninkjes van Ardoyne, een wijk in Belfast. Dit was het(!): arbeiders in opstand tegen een koloniale overheerservanuit een geschiedenis van economische uitbuiting enpolitieke onderdrukking. Ik had een ‘cause’ gevonden,op een eiland ver weg. Na de kruisrakettenkwestie wasde koek van strijdwaardige zaken in eigen land voor mijeigenlijk wel op. Wist ik veel, met mijn 17 jaren? Wat ikook nog niet kon bevroeden, was dat ik in de jaren, diekomen gingen, een sympathie zou ontwikkelen voor hetIerse republikeinse ideaal. Na een werkstukje over Noord-Ierland had het idee, daar eens met eigen ogen te gaanrondkijken, postgevat. Zulks geschiedde 4 jaar later.

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

23

grote stad en het provinciestadje.In het buurtcentrum van Alliance werken al-

leen vrouwen, van wie er één UVF-connectiesonderhoudt (UVF, Ulster Volunteer Force). Watdat ook moge betekenen. Ik maak ook nog ken-nis met haar zus. Beide dames dragen eenDavidster aan een halsketting. Jaren later leesik het boek The Crack - A Belfast Year, waarinde Amerikaanse journaliste Sally Belfrage tweedames met Davidsterren opvoert in een UVF-kroeg. Misschien gaat het om dezelfde damesèn het UVF-drankhol down the road van hetbuurtcentrum in Alliance?

VoorgevoelDat Noord-Ierland een dorp is, ervaar ik in1991. Liftend word ik opgepikt door een vriendvan een vriend. Èn wanneer Vincent, een vrienduit Newry, me een man met bolle brillenglazenen een legerjas beschrijft uit de Alliance-wijk.Hij kent die man van bouwwerkzaamheden inAlliance. Het was de man, die protectiegeldkwam ophalen bij de aannemer voor wie Vin-zie op dat moment werkte. Zo wil het verhaal.Ik kende de man met zijn militaire anorak alseen vriendelijk ogende dertiger met eenAsterix-snor uit mijn Alliance-periode in 1989.Regelmatig bracht hij zijn kroost naar hetbuurtcentrum. De Royal Ulster Constabulary(RUC) kwam zelfs op de thee. Wie er iedereochtend hun gepantserde RUC-Land Rovervoor de deur parkeerden waren twee politie-agenten, de een ook al met zo’n Asterix-snor-retje, de ander een bullebak met bovenliphaarvan iets meer dan Hitleriaanse proporties. Hetgerucht wilde dat één van beide een affaireonderhield met een dame van het buurthuis.Bij TV-beelden van rellen tussen nationalisti-sche jongeren en politie hoorde ik deDavidster-lady en de stierennek mompelen datze (de RUC, MG) ‘the bastards’ moesten pak-ken. Ik kreeg blikken, die zeiden dat ik het nietmoest wagen hier iets over te zeggen.

Op een dag kregen wij internationals te ho-ren dat er die avond bonfires zouden zijn inde nationalistische wijken in Belfast, omdatde internering werd herdacht. Zo ontstond hetidee die avond een kijkje te gaan nemen. ‘Doedat nou niet, er zullen rellen ontstaan,’ waar-schuwde de Davidster-dame nog. We gingentoch, maar niet dan nadat we onderweg eentussenstop hadden gemaakt bij de republi-keinse Unity Flats. Hier hadden we eerderGuinness gedronken met een Provie en eenStickie, niet echt begrijpend welke politiekebetekenis die begrippen hadden. Toen we zei-den naar het republikeinse New Lodge te wil-len voor de bonfires, werd gewaarschuwd datwe die wijk niet zouden kunnen verlaten alser gereld werd. We gingen toch en vonden eenenorme brandstapel bij een ingang naar NewLodge, vlakbij de Antrim Road. Om midder-nacht zou het ding in de hens gaan. Een dron-ken, oud mannetje met een Sinn Féin-stickerop zijn revers voegde ons toe: “Shoot thebastards!” Op een toon vol haat. Rond 23.00

steeg de spanning, er raasden RUC-Land Roversvoorbij over de Antrim Road. Ik kreeg een on-heilspellend gevoel en stelde voor weg te gaan.Een half uur later waren we veilig teruggekeerdop ons logeeradres in de universiteitswijk.

De volgende ochtend, in het buurthuis,stond de TV als altijd aan; op het nieuws hetbericht dat de voorgaande avond een 15-ja-rige jongen door de politie was doodgescho-ten met een plastic kogel in New Lodge. DeDavidster-dame hoorde het hoofdschuddenden verdrietig aan.

Een jaar later ging een vriendin uit het Ier-land Komitee buurt- en jeugdwerk doen in hetloyalistische Tigers Bay in Belfast. Ik bege-leidde haar naar een buurtcentrum twee maalzo groot als dat in Alliance. Diezelfde middagwas er een anti-internment-demonstratie inAndersons-town in West-Belfast. Wij wildendaar heen, maar dat kon natuurlijk niet gezegdworden in Tigers Bay. We besloten een taxi tenemen in het aangrenzende New Lodge. Toenwe de wijk binnenliepen, stuitten we op eenklein monument voor de 15-jarige jongen, dieeen jaar eerder was doodgeschoten. Het ge-denkteken bevond zich op vrijwel exact de-zelfde plek, als waar ik mijn angstige voorge-voel had gekregen.

Schilderen in TigersBay - foto: archief IKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

24

StudieverblijfMet een zucht van verlichting keek ik naar destartbaan van Aldergrove Airport. Langzaamgleed de Ierse aarde in mei 1994 onder mijvandaan. Daarmee ook de ‘City of Moloch’, zo-als de auteur M.S. Power Belfast noemt in zijnChildren of the North-trilogie. In september vanhet jaar daarvoor was ik voor de zoveelste keerteruggekeerd naar dat land dat mij blijft roe-pen. Ditmaal voor een studieverblijf aan MageeCollege, onderdeel van, jawel, de Universityof Ulster. In gewoon Derry-speak, Magee, waarde Students’ Union je met plezier te veelMurphy’s stout schenkt, desgewenst alsbrunch. Zuchten slaakte ik ook menigmaal inIerland na mijn aankomst in september 1993.En terwijl ik dit schrijf, heel wat jaren later. Ikben net thuis, terug uit Ierland, en weet nueens temeer weer waar dat is, in Nijmegentown.

Wonen en studeren in Derry in 1993-’94 vielme niet licht. De eenzaamheid en, achterafbezien, ook de oorlog gingen me niet in dekoude kleren zitten. In één week vielen er ruim20 doden bij aanslagen op onder andere deviswinkel op de Shankill Road en in een pubin Greysteel, vlakbij Derry. Wij studenten be-spraken vaak de toestand in de wereld, maarer kon voor mijn gevoel nauwelijks, eigenlijkniet, gesproken worden over de situatie inNoord-Ierland. Ik had, ondanks vele eerderebezoeken als toerist, veel moeite me aan tepassen als tijdelijke inwoner van Noord-Ier-land. Wel maakte ik tegen het einde van mijnstudieverblijf nog vrienden en vriendinnen,Ierse en Nederlandse, voor het leven. Ik hebin Derry behalve tranen gelaten ook veel gela-chen en van muziek genoten en gedemon-streerd. Maar de opluchting naar huis te gaan,was groter dan het verdriet over het afscheidnemen.

Bus, trein, bootToen de ferry uit Stranraer via Belfast Loughde hoofdstad van de troubles naderde, keekAlex uit naar kerstavond ’96 bij zijn ouders.Alex had eerder een interview met Billy Wright,leider van de Loyalist Volunteer Force gepubli-

ceerd in het tijdschrift Fortnight. Zonder ’s-mans toestemming. Hierop had het Alex wijsgeleken enige maanden naar het vasteland vanEuropa te vertrekken. Nu keerde hij weer te-rug. Over Alex’ schouder keek ik mee. We ston-den in de boegbar van de Stenaliner HSS. DeGuinness smaakte ons beter naarmate we Ier-land dichterbij voelden komen. Comfortabelachteroverhangend in een barstoel sloeg Aidanhet tafereel gade. Samen met hem was ik opzaterdagochtend op Station Amstel in eenEuroliner Amsterdam-Londen gestapt. TussenCalais en Dover hadden we broederschap ge-klonken. Alex ontmoetten we op diezelfdeveerboot en vonden we ‘s-avonds in een bus-hokje van National Express weer terug opVictoria Station in Londen. We hadden de aan-sluiting naar Glasgow gemist. Na eniggeharrewar met een aardige lady van de bus-maatschappij bleek er toch nog een bus naarGlasgow te gaan.

Verrekte koud was het die zondagochtendtoen we rond vier uur in Glasgow aankwamen.Uiteraard niet op het treinstation. We moes-ten eerst een stukje wandelen. Met onze rug-zakken zetten we koers naar Glasgow Central.De bankjes in de centrale hal waren van me-taal en onze billen voelden als hammetjes ineen koelhuis. Zondagochtend in een stad metveel protestantse inwoners, zelfs de toilettenwaren gesloten. Voordat een charmantehostess ons uitnodigde om een plaatsje tezoeken in de boemel naar het havenstadjeStranraer zagen we Central ontwaken. De eer-ste coffee-shop, die opende, startte de dag methet ophangen van een bordje No footballcolours allowed. Alex en ik spreidden onzekleuren niet ten toon. Mijn ‘de wereld is eenglobal village’-sjaal van Derde Wereld-makelijwas in de bus verdwenen. Aidan had echterzijn republikeinse sympathieën rond zijn halsgedrapeerd in de vorm van een Noordiersevoetbalsjaal. Uit solidariteit met hem beslo-ten we zonder veel woorden het koffietentjete boycotten. Journalist David McKittrick wistrond half tien dat Noord-Ierland niets anderswas dan the same old story; dat was althansmijn interpretatie van zijn berichtje in TheIndependent on Sunday: het IRA had de RUC-bodyguard van een democratisch-unionistische politicus in de voet geschoten.De Belfast-boys keken toe, terwijl ik de krantlas. Op mijn zuchten, onthielden zij zich vancommentaar. Logisch, vertel hen iets nieuws.

In de boegbar van de ferry ontglipte me bijhet zien van de grote gele kranen van Belfastsroemruchte scheepswerf Harland & Wolfe:‘Samson and Goliath are on the horizon.’ Eenmij onbekende vrouw draaide zich om en zeitegen een Ierse schone, die ik al geruime tijd inhet vizier had: ‘He is gazz!’ (‘Hij is leuk!’). Ikbesloot deze opmerking als een compliment teaanvaarden en antwoordde met een glimlach.

De BVD‘He is not allowed to talk,’ said Maggie to thetwo of us. About what? We were sitting over a

Rêvez, criez, chan-tez,...postez! Mani-festatie tegen hetEuropa van dewinsten, 13-15december 2001

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

25

pint somewhere near Hollywood, and its armybarracks, on the outskirts of Belfast. Off courseEilish was with us and Maggie’s boyfriend, theone that couldn’t talk, about his work. But whowere we? O.K., apart from my poor lonesomeself, for fucks sake, let’s call her ‘Iris’. Thatwasn’t her real name. The Dutch intelligenceservices gave her that name.

‘You must be working for Shorts?’ I askedMaggie’s man. He nodded. ‘Ach, weapons ...’, Isighed. ‘I am a conscientious objector, so thatabout sums up my opinion on that line ofwork.’ Your man looked at me and seemed tounderstand..

It all happened in 1991. ‘Iris’ was a co-workerfor a magazine on Ireland and a friend. So Ithought. A volunteer on an internationalsummerscheme at Tigers Bay she was as well.At that particular moment in time. With notenough respect for opinion in that - loyalist -part of Belfast.

Ik beschrijf hierboven een -achteraf- merk-waardig samenzijn in een kroeg. Mijn herin-nering bedriegt me niet. Ik dacht dat de man,die niet over zijn werk mocht praten, bij dewapenfabrikant Shorts werkte. Het kwam nietin me op dat hij Special Branch, politie-inlich-tingendienst, kon zijn, of misschien welloyalistische connecties onderhield. Hoe danook, jaren later hoorde ik van haar zelf, dat‘Íris’ een BVD-informante was, een pijnlijkeontdekking.

‘Iris’? Ach, dat is een verhaal apart en eenstukje geschiedenis van het Ierland Bulletin,het IKN en van mij. De verwarring die zij bijmij zaaide met haar gelul dat wij door de BVDin de gaten gehouden werden, kreeg een ver-volg in mijn steeds sterker wordende drangnaar onafhankelijkheid. De BVD-kwestie hadmij wel pislink gemaakt en lange tijd gehou-den. Als student in Derry begreep ik dat ach-terdocht voor Noordieren tot hun tweede na-tuur behoort. Het leven is er immers niet on-gevaarlijk. Mijn eigen paranoïa was me aange-praat door ‘Iris’. In Derry heb ik ook geleerddat het moeilijk is om met distantie te schrij-ven over een materie waarbij je je betrokkenvoelt. Die les kon niet voorkomen dat mijnscriptie over Nederlandse dagbladen en deIers-Britse oorlog een ware worsteling werd.

Niet IersEr zijn Ieren, die mijn pad hebben gekruist engedacht, dat ik uit Dublin kwam, of Belfast.Heel veel mensen uit London/Derry, of gewoondaor, as in Dóire - schenen eind december ’96te denken dat ik uit Derry kwam. Dat is nietzo, ik ben niet Iers. Maar mijn Engels spreekik met een Derry-accent. Ook hier in Neder-land ben ik door Engelsen en Ieren al voor Ierversleten.

Nederlands is echter de taal die ik het bestespreek. De eerste taal, die ik met mijn moedersprak, ben ik lange tijd kwijt geweest en datdeed pijn: ‘... ‘t giet altied door (...) vroage wie

‘t beste af is, di met ‘n hart of di niks vult,’ datweet zanger Jack Poels van Rowen Heze metzijn lied over De Zwarte Plak, boerderij vanhet Limburgs verzet tijdens de Tweede Wereld-oorlog. Mijn oorspronkelijke dialect ligt dichtbij het zijne. Weet jij wie ik bedoel, wanneer ikvraag wie het beste af is? Hij of zij met eengevoelige aard of de ongevoeligen onder ons?Ik hou meer van gevoelige mensen. Eenonverlaat in het Nijmeegse heeft me wel eens‘IRA-Mark’ genoemd. Oeps, heeft me dat heren der een reputatie bezorgd? Ook daar hebik mee geworsteld, maar nu weet ik weer waarik sta: daar waar ik altijd stond, zo onafhan-kelijk als ik maar zijn kan. Van het IRA heb ik,evenals van de loyalisten, de Britten en depolitie, altijd de nodige afstand weten te be-waren. Ik ben door een oorlog heen gewandeld– dat heeft me geraakt - en heb de weg teruggevonden.

Mark Gerritsen

Sommige namen zijn verzonnen uit privacy-overwegingen.

Belfast, de scheeps-werven van Harland &Wolff - foto: Spectrum

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e jaarg

an

g n

r. 4

26

Liftend naar de revolutie

Met een omweg, dat wel, via de Engelse zuid-kust en Wales naar Roslare. De eerste kennis-making met het eiland beviel ons wel. ‘s-Avonds werd er in de kroeg gezongen en ‘s-morgens kregen van een bezorgde dame eenkopje thee bij de tent. Her en der stond ‘Jointhe Provo’s’ op muren gekalkt. Wij vonden hetwel merkwaardig dat er in het zuiden van Ier-land lieden waren die zich bij de Amsterdamseprovobeweging wilde aansluiten. De reis zelfwilde niet erg vlotten en in Belfast of Derryzijn we nooit aanbeland. Vanuit Galway heb-ben we er vijf dagen over gedaan om in Du-blin te komen. Wel veel leuke mensen ontmoet,maar behoudens de devote leden van hetMarialegioen zijn we geen subversieve Ierentegen het lijf gelopen. En onze enige gezags-ondermijnende daad bestond eruit dat we inhoge nood tegen de kerk waterden en prompteen uitbrander kregen van de wouten. Tweejaar later ben ik nog eens op de fiets terugge-gaan, maar ook toen niet verder gekomen dande lijn Limerick-Dublin. Toch is toen de kiemgelegd voor mijn fascinatie voor het land enzijn geschiedenis.

Kind gebaardNa die tweede Ierlandreis ben ik nog een tijdbetrokken geweest bij het Portugal Komitee.In dat land werd per slot van rekening ook ge-schiedenis geschreven. Maar de revolutie daar

was effectief om zeep geholpen en de sociaal-democraten hadden de macht gegrepen metpolitieke en financiële steun van PvdA en SPD.Ruim vijf jaar na mijn eerste reis naar Ierlandmeldde ik me aan bij het Ierland Komitee. Ikwas al jaren bezig om af te studeren en hoefdealleen nog maar mijn scriptie af te maken; dieging over volksmuziek. Aan het eind van dejaren zeventig was daar grote belangstellingvoor. Dus ook de interesse in Ierse muziek wasgroot. Het IKN had plannen om een muziek-brochure uit te geven, met rebelsongs uiter-aard. Dat leek me wel wat, dus ik bleef.

Daarna kwamen de pickets: borden met leu-zen omhooghouden voor de Britse ambassadein Den Haag voor haastige ambtenaren, die metmoeite hun dédain konden onderdrukken.Maar ook het andere handwerk moest gedaanworden: standjes bemannen, vergaderen enIerland Bulletins uitbrengen. Dus stukjes tik-ken, met een sjabloon koppen tekenen en al-les netjes op grote vellen plakken, die bij deVrije Druk op A5-formaat gedrukt werden.Daarna moest alles geraapt, geniet en netjestot brochures gesneden worden. Dit edelehandwerk zijn we tot het bittere einde blijvendoen. Behalve het drukken zelf, deden we al-les zelf: schrijven, opmaken, vouwen, nieten,snijden, adresseren en naar de PTT brengen.

Dat was eigenlijk nog het leukste. Het kwamtegemoet aan mijn romantische behoefte omde scheiding tussen hand-en hoofdarbeid -eengoed marxistisch paradigma- te slechten. Metsommige zaken blijf je je hele leven behept.De kant en klare, naar verse inkt ruikende bul-letins, waren elke keer weer een genot. Weereen kind gebaard. En na afloop gingen we dannaar de kroeg om daarna diep in de nacht meteen grote doos bulletins dronken naar huis tefietsen. De wereldrevolutie breekt er niet dooruit maar het geeft je houvast en het idee datje een doel in het leven hebt.

Veel later ben ik alsnog in Belfast en Derrybeland. Ik vergaapte me aan de onvoorstelbaregrauwheid en smerigheid. Uitgebrande endichtgeplankte huizen, uitgebrande auto-wrakken en sloophout als kinderspeelgoed.Zelfs ver weg van de stad, op intieme bospaad-jes, zag je nog leuzen van loyalistische doods-eskaders, maar de mensen die ik tegenkwamwaren zonder uitzondering de vriendelijkheidzelve. Ik probeerde er achter te komen watdoorgewinterde loyalisten en republikeinenbezielde. De suggestie om de handen ineen teslaan en gezamenlijk de echte vijand, het po-litieke en economische establishment, te be-strijden, was een brug te ver. Ik bekeek demuurschilderingen in loyalistische en republi-keinse wijken en zag de aandoenlijke parafer-nalia waarmee zieltjes gewonnen en pecuniabinnengehaald werd.

Zo’n dertig jaar geleden kwam ik voor het eerst in Ier-land. Dat was niet helemaal toevallig. Met een vriend namik regelmatig de grote wereldproblemen door. Zo rijptehet plan om één voor één alle plekken in de wereld tebezoeken waar heldhaftige vrijheidsstrijders bezig wa-ren het imperialistische juk af te werpen. Noord-Ierlandwas de dichtstbijzijnde brandhaard. Daar konden we onsook nog verstaanbaar maken, dus gingen wij liftend opweg naar onze revolutie.

Picket voor de Britseambassade in DenHaag - foto: archiefIKN

IER

LA

ND

BU

LLET

IN 2

3e ja

arg

an

g n

r. 4

27

TuinkabouterromantiekIn Ierland is de afgelopen 25 jaar veel veran-derd. Toen ik voor het eerst in Dublin kwam,verbaasde ik me over de armoe in woon-kazernes in de binnenstad. Buitenshuis etenkon je alleen bij de Chinees, iets drinken al-leen in de kroeg. Als warme drank kwam al-leen thee in aanmerking, wat er voor koffiedoorging was een aanfluiting. Nu is datzelfdeDublin een bruisende wereldstad waar je netzo gemakkelijk een Italiaanse espressobar bin-nenstapt als een trendy restaurant waar eenfusion-adept achter het fornuis staat. Het cen-trum is even kosmopolitisch als dat van Am-sterdam. Wat niet wegneemt dat daar vlakbijbuurten geteisterd worden door drugsellende,verkrotting en armoede. Het aantal bedelaarsis een rijk land onwaardig. In het noorden zijnvoormalige no-go gebieden een toeristischeattractie geworden en voormalige terroristenalom gerespecteerde ministers. Uitgebrandeen dichtgespijkerde woningen zijn vervangendoor smetteloze huisjes met aangeharkte tuin-tjes. De grensversperringen zijn opgeruimd ende grens zelf lijkt verdwenen. De hekken, diehet centrum van Belfast afsloten, zijn al langverdwenen. De muur, die de stad in tweeëndeelt, is echter alleen maar hoger en stevigergeworden. En in sommige wijken is het gevoelvan dreiging nog even voelbaar als altijd.

Intussen kwamen er steeds meer mensen dieIerland ontdekten, als vakantieland, bron vanspiritualiteit of vanwege de muziek. Vooral nahet optreden van de hupsende meisjes en jon-gens van Riverdance tijdens het Eurovisiesongfestival van 1994 was er geen houdenmeer aan. Ierland werd plotseling hip. Het landwerd overspoeld door hordes Nederlanders,Duitsers, Italianen en Amerikanen. Ze vielenvoor de tuinkabouterromantiek en schaftenzich en masse turfbranders aan om zich thuisbij een glas whiskey over te geven aandagdromerijen. Anderen zijn zelfs geëmi-greerd, op zoek naar een idylle die meer enmeer ingehaald wordt door de werkelijkheid.Ook in Ierland zijn files, watervervuiling, stui-tend racisme en vreemdelingenhaat en crimi-naliteit nooit ver weg.

De stoffige winkeltjes waar onbestemdegrutterswaren, flessen bleekwater en huis-,tuin- en keukengerei zich verdrongen, waar deprijzen met een potlood op een kladblokjewerden opgeteld en je evengoed een pintGuinness kon drinken, zijn zo goed als ver-dwenen. Er voor in de plaats zijn kooppaleizengekomen met kauwgomkauwende caissièresachter scankassa’s. Smalle landweggetjes volkuilen, waar je met zekere regelmaat stokoudeMorris Minors kon tegenkomen, zijn verbreedtot pikzwart geteerde snelwegen, vol (vaak let-terlijk) met de nieuwste typen BMW enMercedes. Scheefgezakte, met riet of stro ge-dekte huisjes zijn vervangen door strakke bun-galows. De vooruitgang heeft zijn prijs. Alleenhet weer is al die jaren hetzelfde gebleven.

Zo’n anderhalf jaar nadat ik mij aansloot bijhet IKN maakte ik voor het eerst kennis met

een vrijheidsstrijder. Een Ier die in Limburgbij een bedrijf werkte, werd ‘s morgens in allevroegte van zijn fiets gereden en opgepakt.Beschuldigd van het beramen van aanslagenin Groot-Brittannië belandde hij in eenzameopsluiting in de Maastrichtse gevangenis. DeBritten vroegen om zijn uitlevering en dàt wil-den we in elk geval voorkomen. Ik zocht hemop in zijn cel. Zelden een sympathieker kerelontmoet. We zorgden ervoor dat hij een fat-soenlijke advocaat kreeg en bij de rechtszaakin Den Bosch had de aanklager geen poot omop te staan. De man werd vrijgelaten en heefteen poosje bij mij gelogeerd. Hij was de goed-heid zelve en ik was ervan overtuigd dat wijeen onschuldige uit de klauwen van de Britsestaat hadden gered. Hij vertrok weer naar Ier-land en werd vijf jaar later opgepakt en tot 35jaar veroordeeld voor de bomaanslag op hethotel in Brighton waar de Britse conservatie-ven congresseerden. Hij is inmiddels weer vrij,heeft een dissertatie geschreven en is samenmet een van zijn slachtoffers actief in een vre-desbeweging.

Mij leverde het nog een bijrolletje op in eenEngelse tv-documentaire waarin ik naar ver-mogen de rol van getuige à decharge speelde.Het leverde ook belangstelling van de Binnen-landse Veiligheidsdienst op. Veel last had iker niet van, maar tien jaar later stuurden zeeen eigentijdse Mata Hari op ons af. Als je jemaar lang genoeg met Ierland bezighoudt, ont-wikkel je vanzelf een onverwoestbaar opti-misme over de goede inborst van de mede-mens, dus wij hadden niks in de gaten. Waar-schijnlijk kwam dat ook omdat ze niet bijstermooi en zeker niet verleidelijk was.

In 1981 bracht paus Johannes Paulus II eenbezoek aan Ierland waar honderdduizendengoedgelovige Ieren zijn optredens bezochten.Over dat bezoek schreef ik mijn eerste bijdrageaan het Ierland Bulletin. En zoals de rots vanPetrus maar geen afscheid kan nemen van debelaagde moederkerk, werd het Ierland Bulle-tin voor mij een baken in een verder romme-lig bestaan. Van nature nogal verlegen ont-dekte ik in het schrijven van artikelen over uit-eenlopende onderwerpen een uitlaatklep.Drukletters roepen je niet ter verantwoording.Ik was vastbesloten van het Ierland Bulletineen gedegen en gevarieerd blad te maken. Ikwilde dat mensen verder keken dan door dieene groene bril. Ik nam me voor er pas mee testoppen als het blad zo goed zou zijn dat ik erzelf een abonnement op zou willen nemen. Datis - het mag wel eens gezegd worden - al enigejaren het geval. Gezien de beperkte financiëlemiddelen die we al die jaren gehad hebben,kan het de vergelijking met vele andere soort-gelijke tijdschriften met glans doorstaan.

Dus is het tijd om iets anders te gaan doen.Alleen die muziekbrochure is er nooit geko-men, maar er is nog wel een boek in de maak.Na ruim 20 jaar is het wel mooi geweest, maarik zal het missen.

Antoon Seelen