Hoe omgaan met een wereld van migratie? · 2014-09-22 · De stad achter de cijfers (4): van foto...

www.dirkgeldof.be 1

Hoe omgaan met een wereld

van migratie?

Uitdagingen voor de verkleurende welvaartsstaat en -stad

Workshop Publieksmoment woonbeleidsplan Vlaanderen

Dr. Dirk Geldof Gastprofessor HUB-Ehsal, docent Artesis,

lector Karel de Grote-Antwerpen

OCMW-raadslid voor Groen! te Antwerpen

29 november 2011.

www.dirkgeldof.be 2

Een inleiding in drie delen

Migratie in beeld Een focus op Antwerpen, of een stad

in verandering

Een sociologische kijk op migratieprocessen en de impact op onze steden Op zoek naar de verborgen stad

Of een stad in de wereld

Uitdagingen voor sociaal beleid en voor het woonbeleid Over de nood aan betaalbaar wonen

en aan interculturalisering

www.dirkgeldof.be 3

1. Ruimtelijke spreiding migratie, gemeten naar nationaliteit

Migratie naar Niet-Belgen in Brussel en Vlaanderen, 2008, in %.

www.dirkgeldof.be 4

Nieuwkomers naar

vestigingsplaats, 2008,

Vlaanderen

www.dirkgeldof.be 5

Antwerpen: een beeld van een stad…

492.000 (officiële) inwoners

405.000 Belgen (82%)

86.000 niet-Belgen (18%) waarvan 12.500 Marokkanen

4.500 Turken

+/- 8.000 Nederlanders

Bijna 170 nationaliteiten

Maar… kijken naar officiële bevolkingscijfers per nationaliteit verbergt een steeds groter stuk van de reële stad…

www.dirkgeldof.be 6

Na een halve eeuw stadsvlucht

naar sterke bevolkingstoename

Door migratie

Door vergroening

Steeds meer kinderen

met wortels in migratie

Witte stadsvlucht blijft

bestaan

=> snelle verkleuring van

de stad

=> en dualisering

=> we onderschatten

de transitie nog!

www.dirkgeldof.be 7

2. Op zoek naar de reële

diversiteit

Naar een kosmopolitische steden, in

Vlaanderen en in Europa

Migratierisico’s hoog op de agenda

Paul Scheffer: migratieprocessen

zijn processen van vervreemding

voor wie migreert

en voor mensen in de ontvangende

samenleving

Onzekerheid

Bij wie migreert

Bij de autochtonen

www.dirkgeldof.be 8

Onze wijken & steden veranderen in

een globaliserende wereld

Global cities (Saskia Sassen, e.a.)

Bij ons: steden in een globaliserende wereld

Glokalisering (Robertson en anderen)

Groeiende etnische diversiteit, in belangrijke mate gelinkt aan sociale achterstelling

Steeds vaker schieten officiële cijfers en sociologische studies tekort om de snel veranderende realiteit in onze steden te vatten De verborgen stad groeit

www.dirkgeldof.be 9

Oude manieren van kijken

naar een nieuwe realiteit

De werkelijkheid verandert sneller dan onze denkkaders We blijven met zijn allen denken in

termen van wij-en-zij ‘wij’ zowel als ‘zij’…

Daardoor (h)erkennen we onvoldoende de complexere realiteit

Beck: we zijn de multiculturele maatschappij voorbij We leven in kosmopolitische steden

www.dirkgeldof.be 10

Voorbij het ‘methodologisch

nationalisme’

Openingsreferaat Beck ‘Unsichere Zeiten’ (congres Deutsche

Gesellschaft für Soziologie, 6/10/2008, Jena)

Beck: Die Neuvermessung der Ungleichheit unter den Menschen: Soziologische Aufklärung im 21. Jahrhundert. (Suhrkamp 2008)

Met een kosmopolitische blik op zoek naar de reële stad Kosmopolitisch niet als een normatief

begrip

Maar als een empirische categorie


Kijken met

een kosmopolitische blik

Voorbij het wij-zij-denken:

meer mengvormen en meervoudige

identiteiten

Afnemende bruikbaarheid van termen

nationaliteit & etniciteit

Van of/of naar en/en-denken:

aandacht voor ambivalentie

Transnationaliteit als derde weg

Eerste moderniteit

etnisch homogene natiestaten

Tweede moderniteit

ambivalentie en kosmopolitische realiteit


Zijn onze steden kosmopolitisch?

Antwerpen als case het verschil tussen de officiële

en de reële stad

De officiële bevolkingscijfers

+/-492.000 inwoners

+/- 86.000 niet-Belgische

nationaliteit

170 nationaliteiten, waaronder

+/- 12.500 mensen met Marokkaanse

nationaliteit

8.000 Nederlandse staatsburgers

4.500 Turkse onderdanen

...


De stad achter de

(nationaliteits)cijfers

Wat met derde generatie: velen

automatisch Belg

Wat met naturalisaties?

Niet alle Belgen zijn wit…

Ruim 30.000 ‘Antwerpse

vreemdelingen’ werden Belg

tussen 2001 en 2008

Wat met asielzoekers?

Enkele duizenden asielzoekers in

de stad die toegewezen

zijn/waren aan andere OCMW’s

(het vroegere spreidingsplan)


De stad achter de cijfers (2)

verder op zoek naar zichtbaar

verborgen groepen

Illegalen, uitgeprocedeerden,

mensen die het land moeten

verlaten maar mogen blijven omdat

de landen van herkomst nog niet

veilig zijn, …

EU-onderdanen met toeristenvisum:

wettelijk verblijf, vaak illegale arbeid

Vele duizenden

Poolse winkels, vzw’s, …


De regularisaties geven een beeld

van de verborgen stad (2000)

De campagne van 2000

4.872 aanvraagdossiers in

Antwerpen

> 7.000 mensen

Hoe en waar overleefden zij?

1 aanvraag per 100 inwoners

voor heel de stad

1 aanvraag per 20 inwoners in

bepaalde wijken


De regularisaties geven een beeld

van de verborgen stad (2009) De campagne van 2009:

7.283 aanvraagdossiers in Antwerpen

> 10.000 mensen

Hoe en waar overleefden zij?

Continuïteit en verandering

Verschuivingen in nationaliteiten Marokko en Turkije blijven

dominant, maar evolueren tegengesteld Marokko van 21,5 naar 32%

van alle aanvragen

Turkije van 8,1% naar 5,5%

=> andere dynamieken!!!

Nieuwe EU-lidstaten niet meer via regularisatie

China in de top 10

Verschuivingen tussen buurten


Regularisatie als volgmigratie?

Waar concentreert etniciteit zich?

Ruimtelijke concentratie van etniciteit in dezelfde wijken

Eigen wijk eerst… etnische groepen concentreren zich ten dele in bepaalde stadsdelen Marokkanen: Borgerhout dominant

Turken: Zuid, Oud-Berchem

Roma: Deurne-Noord, Merksem

…

volgmigratie via Huwelijksmigratie &

gezinshereniging

Intra-EU-migratie

asielprocedures

én illegale migratie gevolgd door regularisaties


De stad achter de cijfers (4):

van foto naar film,

of de demografische evolutie Vergrijzing, Vergroening, Verkleuring

Kinderen kleuren de stad…

Meer dan de helft van de kinderen in het

lager onderwijs intra-muros heeft geen

Nederlandse als thuistaal

Bevolkingsprognoses SVR

Naar 600.000 Antwerpenaren in 2028

Maar… regularisatie (en volgmigratie

regularisatie) NIET meegerekend!

En een 4de V van… Verarming…?

Sociale én etnische breuklijnen én

mengvormen

Structurele achterstelling erkennen

Woondruk aan de onderkant stijgt zeer sterk


De uitdaging:

managen van de reële diversiteit

Hoe etniciteit verrekenen, zonder

mensen op hun afkomst vast te

pinnen?

Hoe op cultuurverschillen

inspelen, zonder te

culturaliseren?

Leefbaarheid en sociale mix

vereisen voldoende capaciteit,

waar de krapte vandaag sterk

toeneemt

Uitdagingen voor sociaal beleid

én voor woonbeleid


3. De stad verkleurt.

Uitdagingen voor sociaal beleid

Het OCMW wordt ook een integratiedienst…

Zie Monica De Coninck

Bijna 70% van de cliënten van andere etnische afkomst

+ dringende medische hulp aan mensen zonder wettig verblijfsstatuut

+ groeiende groep EU-onderdanen die geweigerd wordt voor steun

=> Zijn sociaal werkers voorbereid op zo’n diverse en snel evoluerende hulpvragers?

Bestaande MA’s

Pas afgestudeerde?

Ook in sociale woonmaatschappijen?

V07-

R44-

District

Bezali

District

Ekeren

District

MerksemDistrict

Antwerpen

District

Deurne

District

BorgerhoutDistrict

Berchem

District

Wilrijk

District

Hoboken

District

Antwerpen

M0PA

K271

L070

K173

K172

K1MN

K175

K171

L090

L17-

B782

B791

K174

G780

L100

L18-

V07-

K272

L122

F6MJ

L000

F6NJ

B824

T09-

R47-

R099

V322

L111

J873

U57-

U68-

J881P291

Q2PA

U20-

Q39-

E5MJ

P589

U69-

S2MJ

U01-

V099

U47-

V391

R19-

L011

J81-

B813

U09-

U5MA

B73-

12MQ

V11-

U10-

R28-

R180

P21-

V10-

Q17-

U41-

K2MN

U5PA

J80-

R44-

V373

L022

U43-

R13-

U40-

P111

U03-

R41-

U32-

P03-

P04-

U33-

P500

R31-

R23-B701

U11-

J820

Q201

P100

R110

P22-

V13-

V23-

F21-

R43-

E14-

Q12-

B71-

Q03-

U00-

J932

B721

E50-

Q14-

U60-

V391

P392

T14-

H8MJ

R29-

P23-

U02-

J85- R101

R20-

U30-

D34-

D41-

T180

Q13-

P590

Q10-

P01-

Q11-

V01-

R21-

G54-

T111

G53-

P20-

V14-

Q012

U21-

R03-

V05-

C24-

P00-

V20-

J84-

A10-

B752

Q072

R35-

P12-

T03-

F11-

G51-

T13-

D32-

V312

F62-

R24-

S11-

Q001

Q04-

R02-

T10-

T12-

A13-

S12-

R39-

P05-

T22-

S00-

A00-

S19-

T00-

H43-

S02-

S04-

S01-

A11-

S41-

V301

T30-

C45-

S31-

S30-

V21-

D30-

Q49-

R01-

A15-

J912

G522

J072

R401

G74-

T20-

P02-

T42-

P590

Q30-

S42-

B742

R12-

C25-

V22-

J072

V04-

V00-

R05-

Q2AA

F61-

J923

H83-

R33-

V19-

Q212

T21-

S43-

E53-R32-

H41-

F65-

D42-E521

V29-

A21-

F60- F64-

P242

R172

M0MA

V02-

A12-

H4MJ

Q233

D31-

F12-

E551

P192

C23-

Q242

A04-

T01-

C29-

T23-

R30-

V03-

T24-

Q091

H40-

D33-

P09-

A01-H44-

T25-

A05-

C41-

U31-

T412

S05-

C42-

R04-

T05-

S10-

R22-

V12-

T04-

C43-

K214

C28-

C21-

E15-

R00-

J901

T39-

A02-

D35-

T02-

S03-

J83-

Q021

C31-

E131

R42-

T19-

J94-

S13-

R34-

A14-

D38-

C491

A03-

G59-

R482

C22-

C20-A081

A22-

E19-E122

C44-

S28-

L070

Q052

G72-

G75-

Q222

H84-

U22-

S20-

G73-

A081

F223

Q241

J80-

G552

District

Buurt

Buurten worden ingekleurdvolgens hun score op deindex van kansarmoede(laagste score = 4, hoogstescore = 20)

Index van kansarmoede

Buurten met minderdan 100 inwoners

zijn wit gelaten

4 - 6

7 - 10

11 - 14

15 - 17

18 - 20


Ook CAW’s zien hun

doelgroep veranderen

3 centra voor Algemeen

welzijnswerk in Antwerpen

Metropool, De Terp, De Mare

Intake:onthaal in 2009

44% etnisch culturele minderheden

Vgl. 28% in 2004

Begeleiding

39% etnisch culturele minderheden

Vgl. 25% in 2004

2011: de kaap van de 50%?


Quid sociale huisvestings-

maatschappijen?

Wachtlijsten naar nationaliteit versus zicht op etniciteit?

Verkleuring stedelijke armoede in een context van (historische) grootschalige complexen

Groeiende (demografische en migratie-)druk onderaan de woningmarkt versus beperktere aangroei

Taal: hefboom voor emancipatie en middel voor communicatie, of drempel voor recht op wonen

Groeiende nood aan woonbegeleiding: nood aan (verdere) interculturalisering van sociale diensten


Vereisen andere doelgroepen andere

competenties en methodieken?

Ten dele wel

Zelfde structurele problemen van maatschappelijke en persoonlijke kwetsbaarheid

Mét een bijkomende etnisch-culturele dimensie

Die we nog te vaak niet durven benoemen…

Werken vanuit kennis van de leefwereld: enkel voor autochtone mensen in armoede?

Structuur én cultuur verbinden in een krachtgericht perspectief

=> Nood aan interculturele competenties

Diversiteit in personeel nog zeer beperkt

Voldoende kennis van interculturele methodieken?


Toenemende etnische diversiteit

en het groeiende verschil

tussen formele en reële stad

sterker zoeken naar integrale benaderingen

Etniciteit wordt een cruciaal element

Met meer oog voor informele processen en kosmopolitische realiteiten in onze steden

Formele stad/buurt

Structuur (ongelijkheid,

armoede,

onderwijs,

ruimtelijke

concentratie…)

Dominante

onderzoeks- en beleidsfocus

?????????????

Cultuur (attitude,

integratie-

bereidheid, rol

geloof/islam,

…)

Informele stad/buurt


Interculturalisering als dé

uitdaging voor sociaal beleid Wat betekent gedeeld en volwaardig

burgerschap in een kosmopolitische samenleving? En hoe krijgen we dat? Zorgen we dat niet de herkomst, maar de

toekomst ons bindt?

Migratie kan alleen een verrijking zijn wanneer we er goed mee omgaan, voorbij de vrijblijvendheid.

En kan/wil/durft de sociale sector de stap voorbij de multiculturele vrijblijvendheid zetten naar een echte interculturalisering en naar

volwaardig burgerschap

Naar krachtgerichte en empowerende hulpverlening Met rechten, plichten en

verantwoordelijkheden

Maar ook met respect voor de cultuur en leefwereld van mensen


Meer lezen?

Zie ‘Onzekerheid. Over leven in de risicomaatschappij’ 3de geactualiseerde druk (november 2011)

Zie ook artikel Nood aan interculturalisering. Steden verkleuren

sneller dan sociaal werk’ http://www.dirkgeldof.be/system/files/2011+2+Alert+Nood+aan+int

erculturalisering.pdf

Tijd voor vragen…

meer info: www.dirkgeldof.be

Reacties: [email protected]

http://www.dirkgeldof.be/system/files/2011+2+Alert+Nood+aan+interculturalisering.pdf

http://www.dirkgeldof.be/system/files/2011+2+Alert+Nood+aan+interculturalisering.pdf

http://www.dirkgeldof.be/

mailto:[email protected]

Hoe omgaan met een wereld van migratie? · 2014-09-22 · De stad achter de cijfers (4): van foto...

Documents

Transcript of Hoe omgaan met een wereld van migratie? · 2014-09-22 · De stad achter de cijfers (4): van foto...