Van bestrijden naar begeleiden: demografische krimp in Nederland

Maarten HajerTwitter: #PBLkrimp

Opbouw

Drie soorten krimp: wat komt op ons af? Gevolgen: woningmarkt en economie Beleidsstrategieën Uitvoeringsproblemen Oplossingsrichtingen Beleidsaanbevelingen

3x demografische krimp 2008-2040

Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Demografische krimp

Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Demografische krimp

Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Gevolgen: de woningmarkt

‘Ontspannen woningmarkt’ Meer keuzevrijheid woonconsument: vragersmarkt Lagere woningprijzen dan nationaal gemiddelde

Verhuurbaarheidsproblemen Afzetproblemen en langere verkooptijden Concentratie van lagere inkomensgroepen

Nadelen vooral voor aanbieders Problemen slaan eerst neer in minst aantrekkelijk

delen van de woningvoorraad

Gevolgen: de economie

Relatie demografie - economie is complex

Demografische krimp heeft gevolgen voor bevolkingsgerelateerde bedrijvigheid

Afzetproblemen en leegstand

Afname potentiële beroepsbevolking heeft gevolgen voor arbeidsmarkt

Kleiner arbeidsaanbod, concurrentie om arbeidskrachten Ook ontwikkelingen in de vraag naar arbeid zijn belangrijk

Demografische krimp bemoeilijkt de herstructurering van bedrijventerreinen

Beleidsstrategieën: huidige krimpregio's

In eerste instantie bestrijden i.p.v. begeleiden Vooral woningmarktstrategieën van gemeenten In economisch beleid geen of nauwelijks aandacht voor

krimp Pas sinds kort woningmarktstrategieën gericht op

begeleiden van krimp en regionale afstemming

Beleidsstrategieën: krimp bestrijden

Bron: BZW 200x Bron: Gemeente Delfzijl Bron:

Beleidsstrategieën: krimp begeleiden

Bron: Severijn 2006 Bron: Bron:

Beleidsstrategieën: krimp begeleiden

Bron: Parkstad 2006

Beleidsstrategieën: van bestrijden naar begeleiden en anticiperen

Het belang van economische strategieën Begeleiden i.p.v. bestrijden, want bestrijden niet effectief Regionale samenwerking en afstemming wenselijk

Uitvoeringsproblemen

Groei-denken Krimp als tijdelijk, omkeerbaar

Huidige handelingspatronen Angst voor negatieve spiraal

Gebrek aan middelen Minder inkomsten, meer kosten voor transformatie

Regels Angst voor planschadeclaims

Beleid hogere bestuurslagen gericht op groei ‘Anticipeerregio’s’ niet in beeld

Oplossingsrichtingen

Nieuw denkkader: krimp komt, krimp is niet tijdelijk

Nieuwe handelingspatronen: meer samenwerking

Nieuwe middelen: nieuwe bronnen aanboren (sloopfonds?, verevening?)

Bestaande regels beter gebruiken Nieuwe WRO helpt formering regionale samenwerking

Meer aandacht voor krimp op hogere schaalniveaus Regionale diversiteit gaat toenemen; denk aan ‘anticipeerregio’s’

Beleidsaanbevelingen - 1

H.M. Enzensberger: ‘bestuurders van de terugtocht’

Gemeenten: Transformatie-opgave beperken door tijdig te anticiperen Krimp vraagt niet alleen om woningbouwbeleid maar ook

om economisch beleid Beleidsinspanningen richten op anticiperen en begeleiden

van krimp i.p.v. reageren en bestrijden Regionale aanpak en afstemming + financiële afspraken Betrekken private partijen en maatschappelijke organisaties

Beleidsaanbevelingen - 2

Rijk en provincies: Krimp wordt een veel breder vraagstuk; bewustwording

onder lokale bestuurders en bedrijfsleven vergroten Gemeenten en regio's faciliteren bij het oplossen van

uitvoeringsproblemen Rijk en provincie zullen ook zelf hun huidige denkkader,

handelingspatronen, financieringssysteem, regelgeving en beleid moeten herformuleren.

Tot slot

Zie voor meer informatie

Web: www.pbl.nl; Twitter: #PBLkrimp

www.regionalebevolkingsprognose.nl