Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Het vmbo van dichtbijWaardering vanuit onderzoek voor de praktijk

Symposium ORD 2013 Brussel

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Opzet: gesprek

• Korte inleiding: Jeroen Onstenk

• Kwaliteitsverbetering door onderzoek: Marlous Maarleveld (Klaas Pit)

• Onderzoek door docenten: Franca Lentz (Nienke de Bie)

• Onderzoek voor docenten: Martijn van Schaik

• Onderzoek naar leerlingen: Marie-José Koerhuis

• Reflectie: Jeroen Onstenk

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

• Onderwijsontwikkeling, kwaliteitsverbetering en onderzoek

• Marlous Maarleveld (& Klaas Pit)

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Onderzoek door docentenFranca Lentz (& Nienke de Bie)

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Onderzoek voor docentenMartijn van Schaik

Wat doen (goede) vmbo docenten goed?Wat werkt volgens onderzoek?

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Inventarisatie onderzoek in vmbo

Wat werkt, vanuit onderwijspedagogisch perspectief?

Verbinding aan typische van vmbo

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Inventarisatie onderzoek in vmbo

Zoekterm aantal hits op Google Scholar

(v.a. 1998)

percentage

vmbo 5640 19%

havo 10 900 38%

vwo 12 500 43%

totaal 29 040 100%

vmbo didactiek 1320 29%

havo didactiek 1560 34%

vwo didactiek 1670 37%

totaal 4550 100%

Verhouding leerlingen vmbo/havo-vwo: 55/45 %

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Onderwijspedagogisch perspectief:onderzoek dat de verbinding legt tussen het handelen van de docent en de doelen van het onderwijs.

wat blijkt te werken en waartoe (zie Biesta, 2012)?

VMBO perspectief (Van de Laarschot & Heusden, 2012):Ped.did. aansluiten bij leerlingenBeroepsgericht werkenContextgericht werken

Perspectieven

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Promotieonderzoeken

Maaike Koopman (2010): Doelorientaties , informatieverwerking en kennisontwikkleing in CGO.

Koopman, M. (2010). St udent s ’ goal orient at ions, informat ion processing st rat egies and knowledge development in compet ence-based pre-vocat ional secondary educat ion. Eindhoven: Eindhoven Universty of Technology.

Martijn van Schaik (2010): Modellen als ‘tools’ op kennisrijke werkplekkenVan Schaik, M. (2010). Co-const ruct ing models as t ools in vocat ional pract ice. Learning in a knowledge-rich environment . Zoetermeer: Free Musketeers.

Retrieved from http://www.ubvu.vu.nl/dissertations/temp/temp08.pdf?CFID=44140&CFTOKEN=a49d284df3c50b0c-BD62E9A6-5056-8631-D160B9914CDF325F

Janneke van de Pol (2012): Scaffolding tijdens docent-student interactieVan de Pol, J. (2012). Scaffolding in t eacher-st udent int eract ion. Exploring, measuring, promot ing and evaluat ing scaffolding. Amsterdam: University of Amsterdam

Anoesjka Boersma (2013): Motivatie voor schools leren door werken als leergemeenschap voor beroepsvoorbereiding. (ook op ORD 2013)Wardekker, W., Boersma, A., Ten Dam, G., & Volman, M. (2012). Motivation for school learning: Enhancing the meaningfulness of learning in communities of learners. In: M. Hedegaard, A. Edwards, & M. Fleer (Eds.), Mot ives in children’s development : cult ural-hist orical approaches (pp. 153–169). Cambridge; New York: Cambridge University Press.

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Principes voor de praktijkPedagogisch-didactisch aansluiten bij de leerlingen

Leer de leerlingen goed kennen: zorg dat je hun doeloriëntaties en informatieverwerkingsstrategieën kentControleer telkens de mate waarin leerlingen om begeleiding en hulp vragen

Houd de taakgerichtheid van de leerlingen in de gatenBalanceren tussen vaste structuur en agency van leerlingen in het hele curriculumCreëer motivatie vanuit leerlingen door ze activiteiten te laten doen die echte beroepspraktijken benaderen.

Beroepsgericht en contextgericht werken

Betekenisvolle/authentiek opdrachten voor leerlingen die verbonden kunnen worden aan theorie

Laat leerlingen kennis als instrument in het beroepsproces gebruiken Selecteer opdrachten die een heel ‘echt’ werkproces opleveren

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Onderzoek naar leerlingen

Ongewenst gedrag van vmbo-leerlingen in relatie tot hun behoefte aan competentie, autonomie en sociale relaties

Marie-Jose KoerhuisRon Oostdam

Kenniscentrum Onderwijs en Opvoeding van de Hogeschool van Amsterdam

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Vmbo%en%ongewenst%gedrag%%

•  Ongewenst%gedrag%in%vo%probleem%van%alle%4jden%

•  Vmbo%meer%mee%geassocieerd%door%kenmerken%doelgroep:%

9  SES%9  Niet9westerse%culturele%achtergrond%

9  Thuisproblema4ek%%9  Intelligen4e%%niveau%

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Ongewenst(gedrag(en(mo.va.e(

•  Mo.va.e(gerelateerd(aan(

2  Minder(schooluitval(2  Minder(spijbelen(2  Meer(taakgericht(gedrag(

2  Nog(weinig(bekend(over(rela.e(met(andere(typen(ongewenst(gedrag(

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Ongewenst(gedrag(en(de(3(psychologische(basisbehoe5en(

•  Mo7va7e(te(verbeteren(door(in(te(spelen(op(behoe5e(aan(autonomie,(competen7e(en(sociale(rela7es((Deci(&(Ryan,(2000)(

•  Autonomie:(keuzes,(eigen(gekozen(doelen(•  Competen7e:(succesvol(en(effec7ef(handelen(•  Sociale(rela7es:(geborgen(voelen,(gerespecteerd(

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Dit$onderzoek$

•  Rela/e$tussen$3$basisbehoe5en$en$verschillende$typen$van$ongewenst$gedrag$

•  Leerling:$‘ik$heb$iets$te$kiezen,$ik$kan$iets$en$ik$hoor$erbij’.$$Dan$kans$groot$dat$hij$deel$wil$nemen$aan$leerac/viteit$en$minder$ongewenst$gedrag$vertoont$

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Steekproef)

•  Theore,sche)leerweg)

! ! School!1!

(n=111)

School!2!

(N=79)

Totaal!!

(190)

Leerjaar)2) Jongens) 30 16 46

) Meisjes) 13 9 22

Leerjaar)3) Jongens) 35 27 62

) Meisjes) 30 20 50

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Instrumenten:*SOGOS*•  Koerhuis,*2007;*Koerhuis*&*Hijzen,*2009*

* #"items" voorbeeld" Cronbach’s"alpha"

Ong.*gedr.*t.a.v.*school*en*schoolwerk*

15* Anderen*afleiden* .89*

Onvriendelijk*gedrag*

11* Docent*belachelijk*maken* .81*

Delinquent*gedrag*

9* Ongevraagd*spullen*van*iemand*meenemen*

.84*

Teruggetrokken*gedrag*

9* Jezelf*afzonderen*van*anderen* .76*

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Instrumenten:*TASCQ*

•  Belmont,*Skinner,*Wellborn,*&*Connel,*1992;*Sierens,*Vansteenkiste,*Goossens,*Soenens,*&*Dochy,*2009;**

#"items" voorbeeld" Cronbach’s"alpha"

Autonomie* 8* Mijn*docenten*luisteren*naar*mijn*ideeën**

.76*

CompetenNe* 8* Mijn*docenten*vertellen*niet*wat*zij*van*mij*verwachten*op*school*

.74*

Sociale*relaNes* 8* Mijn*docenten*zijn*echt*met*mij*begaan*

.81*

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*gemiddelden*!

Gemiddelden!en!sd

Schaal Jongens*

(n=109)*

Meisjes*

(n=72)*

*

Ongewenst*gedrag*t.a.v.**

school*en*schoolwerk*

2,45 (.66) * 2,23 (.61)

Delinquent*gedrag* 1,25 (.36) ** 1,09 (.18)

Onvriendelijk*gedrag* 2,06 (.70) ** 1,67 (.51)

Teruggetrokken*gedrag 1,81 (.51) 1,82 (.67)

*

Autonomie 3,06 (.70) 3,19 (.72)

CompetenJe 2,94 (.60) 2,97 (.70)

Sociale*relaJes 3,10 (.76) 3,16 (.71)

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*gemiddelden*!

Gemiddelden!en!sd

Schaal Jongens*

(n=109)*

Meisjes*

(n=72)*

Leerjaar*2*

(n=74)

Leerjaar*3*

(n=115)

* * *

Ongewenst*gedrag*t.a.v.**

school*en*schoolwerk*

2,45 (.66) * 2,23 (.61) 2,18*(.52)** 2,47*(.69)

Delinquent*gedrag* 1,25 (.36) ** 1,09 (.18) 1,19*(.34) 1,19*(.28)

Onvriendelijk*gedrag* 2,06 (.70) ** 1,67 (.51) 1,88*(.59) 1,97*(.69)

Teruggetrokken*gedrag 1,81 (.51) 1,82 (.67) 1,82*(.55) 1,80*(.58)

* * *

Autonomie 3,06 (.70) 3,19 (.72) 3,23*(.55) 3,05*(.71)

CompetenRe 2,94 (.60) 2,97 (.70) 3,00*(.73) 2,93*(.58)

Sociale*relaRes 3,10 (.76) 3,16 (.71) 3,27*(.66)** 3,04*(.75)

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*

•  Ongewenst*gedrag*t.a.v.*school*en*onvriendelijk*gedrag:*samenhang*met*alle*behoe:en,*alle*groepen*

•  Delinquent*gedrag:*samenhang*met*alle*behoe:en,*geen*sign.*rela?e*voor*meisjes,*lagere*correla?es*

*•  Teruggetrokkengedrag:*geen*sign.*samenhang*

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*Regressie*Jongens*! Ongewenst!gedrag!

t.a.v.!school!en!

schoolwerk!

Delinquent!gedrag!

!

Onvriendelijk!gedrag!

!

! R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

! * * * * * *

Autonomie! .26 9.33 .13 9.12 .23 9.32

Sociale!

rela;es!

.04 9.22 * * .03 9.24

Competen;e! * * .04 9.14 * *

! * * * * * *

Total!R!

square!

.28 ! .15 ! .25 !

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*Regressie*J/M*! Ongewenst!gedrag!

t.a.v.!school!en!

schoolwerk!

Delinquent!gedrag!

!

Onvriendelijk!gedrag!

!

! R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

! * * * * * *

Autonomie! .26 :.33 .13 :.12 .23 :.32

Sociale!

rela;es!

.04/.21 :.22/:.41 * * .03/.11 :.24/:.21

Competen;e! * * .04 :.14 * *

! * * * * * *

Total!R!

square!

.28/.21 ! .15 ! .25/.11 !

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*Regressie*lrjr*2*! Ongewenst!gedrag!

t.a.v.!school!en!

schoolwerk!

Delinquent!gedrag!

!

Onvriendelijk!

gedrag!

!

! R*square*

change

Unstanda

rdised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardis

ed*

Beta*

geslacht .09 9.22 .08 .40

Autonomie! * *

Sociale!rela;es! .12 9.30

Competen;e! *.13 9.26* *.09 9.15* * *

! * * * * * *

Total!R!square! .12 ! .15 ! .18 !

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Resultaten:*Regressie*lrjr*2/3*! Ongewenst!gedrag!

t.a.v.!school!en!

schoolwerk!

Delinquent!gedrag!

!

Onvriendelijk!

gedrag!

!

! R*square*

change

Unstandard

ised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardised*

Beta*

R*square*

change

Unstandardis

ed*

Beta*

geslacht .04 ;.15 .09/.05 ;.22/;.10 .08/.09 ;.40/;.28

Autonomie! .26 ;.32 * * .04 ;.26

Sociale!rela;es! .05 ;.26 .15 ;.15 .12/.20 ;.30/;.26

Competen;e! *.13 ;.26* *.09 ;.15* * *

! * * * * * *

Total!R!square! .12/.33 ! .!15/.20 ! .18/.33 !

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Conclusie*•  Onvriendelijk*gedrag*en*ongewenst*gedrag*t.a.v.*school*en*schoolwerk:*zelfde*patroon*!*

•  Jongens:*autonomie*en*sociale*rela=es*•  Meisjes:*sociale*rela=es*

•  Leerjaar*3:*autonomie*en*sociale*rela=es*•  Leerjaar*2:*competen=e*en*sociale*rela=es*

•  Teruggetrokken*gedrag*niet*verklaard*

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Docenten''

•  Van'belang'om'rekening'te'houden'met'behoe4e'van'leerlingen'aan'autonomie'(met'name'jongens)'en'sociale'rela:es'(met'name'meisjes)'

'Bijvoorbeeld'door:'=  Keuzes'geven'=  Aansluiten'bij'persoonlijke'doelen'=  Persoonlijke'aandacht'=  Persoonlijke'instruc:e'

wo 29 mei 13 (w)

Lectoraat VMBO

www.hetvmbowerkt.nl

Discussie'

•  Voor'jongens'autonomie'belangrijker'dan'voor'meisjes?'

•  In'leerjaar'3'toename'belang'autonomie'en'sociale'rela9es?'

•  Competen9e'van'weinig'belang?'

•  Vervolgonderzoek'nodig'

wo 29 mei 13 (w)