E. Deruyter - Nederlands

- Literatuur -

Naam: _______________________________________________________Klas: _____________ Nr: ________ Datum: _______________________

Het realismeWALT:

We herhaalden eerder al dat je de ’meeste stromingen of bewegingen in de geschiedenis kan (..) zien als een reactie op een voorgaande denkwijze’.

Noteer hieronder het kernwoord van de romantiek en bedenk welk antoniem het realisme zou kunnen samenvatten.

<————————>

Bestudeer de afbeeldingen van Millet (’De Man met de Schoffel’) en Courbet (’De Steenkappers’). Blader terug naar de romantiek en vergelijk deze twee schilderijen met het schilderij van C. D. Friedrich (’Wanderer über dem Nebelmeer').

Beschrijf de personages. Hoe worden ze afgebeeld ? Wat is hun beroep of sociale klasse ? Wat zijn ze aan het doen ?

Beschrijf het decor. Waar staan de protagonisten ? Wat betekent die plek voor hen ?

romantiek realisme

E. Deruyter - Nederlands

’Ik heb nog nooit engelen gezien. Toon mij een engel en ik zal er een schilderen.’ (Courbet, 1861)

Lees deze zinnen uit een brief van Courbet aan zijn leerlingen. Leg a.d.h.v. deze stelregel uit waarom deze werken nooit ’realistisch’ genoemd kunnen worden.

Jacques-Louis David, Oath of the Horatii, 1786

Michelangelo, The Creation of Adam, 1511

Vat hieronder samen wat een realistische kunstenaar denkt over deze onderwerpen:

natuur

geschiedenis

religie

mens

E. Deruyter - Nederlands

Hoe komt het dat de verbeeldingskracht van de hoogdagen van de romantiek zo’n klap heeft gekregen ?

Terug naar de orde van de dag

De romantiek teerde op het revolutionaire élan van de Franse Revolutie van 1789 en de grootsheid van Napoleon. Na diens nederlaag in Waterloo werd overal in Europa de orde hersteld.

Het revolutiejaar 1848 zag tal van revoluties (Frankrijk, Oostenrijk-Hongarije, Italië, Duitsland), maar radicale machtswissels bleven uit. Bovendien werd achteraf bijna overal de klok teruggedraaid, zodat de gegoede burgerij aan de touwtjes bleef trekken.

Lamartine in front of the Town Hall of Paris rejects the red flag on 25th February 1848Henri Felix Emmanuel Philippoteaux

Het romantische ideaal van individuele grootsheid en verzet tegen het establishment verdween naar de achtergrond. De lezer wilde in alle rust zijn plek zoeken in de burgermaatschappij.

E. Deruyter - Nederlands

Dat kunstenaars tijdens de periode van het realisme ’realistisch’ willen schilderen, schrijven of beeldhouwen, lijkt voor de hand liggend. Maar is het dat wel ?

Wat is de realiteit ?

Bekijk deze schilderijen (ergens op een scherm) en bepaal wat ’realistisch’ is. Zoek op Géricault, Permeke en Van Eyck.

E. Deruyter - Nederlands

De realiteit tijdens het realisme (en nog veel meer tijdens het naturalisme - een gelijkaardige, maar ietwat radicalere stroming) was een wetenschappelijk realisme.

Emile Zola legde in zijn essay ’Le Roman Expérimental’ (1880) uit wat het betekende een naturalistische schrijver te zijn.

’C’est pourquoi j’ai dit tant de fois que le naturalisme n’était pas une école, que par example il ne s’incarnait pas dans le génie d’un homme ni dans le coup de folie d’un groupe, comme le romantisme, qu’il consistait simplement dans l’application de la méthode expérimentale à l’étude de la nature et de l’homme. (..) Donc, dans le naturalisme, il ne saurait y avoir ni de novateurs ni de chefs d’école. Il y a simplement des travailleurs plus puissants les uns que les autres.

Hij was erg beïnvloed door het werk van Claude Bernard (over experimentele geneeskunde), maar ook Darwin moet het realisme en het naturalisme sterk beïnvloed hebben (On the Origin of Species, 1859). Zijn werk over de evolutieleer impliceert immers dat wij niets meer zijn dan ontwikkelde aapachtigen, onderhevig aan de stuurloze krachten van de natuur.

De experimentele methode

1. Kies een protagonist. (De protagonist is geen grote held, geen koning, geen krachtige natuurmens, geen getormenteerde kunstenaar - nee, gewoon, een mens)

2. Plaats je protagonist in zijn milieu (Het milieu is geen woeste waterval, geen onmetelijke woestijn, geen hoogvlakte of onmetelijk woud - nee, gewoon, de stad of het platteland)

3. Schrijf op wat er nu logischerwijze gaat gebeuren. Als X dan Y …

4. Als het verhaal niet toch nog enige verhevenheid bevat, een held die standhoudt, een heldin die niét ten onder gaat … voeg dan meer erfelijke factoren toe, zoals overdreven hebzucht van de moeder, alcoholisme van de vader