VKW Beleidsnota

79april 2015

Het netwerkeffect: ondernemen in tijden van disruptie

Auteur: Jochanan Eynikel, Projectmanager Ethisch en Bezielend Ondernemen

Inhoudstafel

79april 2015

Intro

1. Welkom in ons netwerk2. Dubbel netwerkeffect3. Eerste hulp bij netwerkorganisaties4. Besluit

De integrale tekst van de VKW beleidsnota is te vinden op:http://www.vkw.be/kennisbank/het-netwerkeffect-leven-tijden-van-disruptie

Het netwerkeffectOndernemen in tijden van disruptie

79april 2015

jochanan.eynikel@vkw.be @jochanantweets

Intro

79april 2015

We leven in een netwerksamenleving: mensen, gebruikstoestellen en organisaties zijn met elkaar verbonden in netwerken.

Deze vernetwerking heeft invloed op het functioneren en succes van ondernemingen.

Hyperconnectie leidt tot hyperconcurrentie. Nieuwe ‘discruptieve’ innovaties hertekenen hele markten.

Waar komt tendens vandaan? Hoe kunnen organisaties zich heruitvinden?

79april 2015

1. Welkom in ons netwerk• Rond millenniumwissel: kantelpunt naar een netwerksamenleving.

Komst internet, nadien mobiel internet. => Dit versnelde en ‘verdichtte’ onze leefwereld tot een

hypergeconnecteerde maatschappij (‘altijd-online’ netwerk).

1.1. Netwerk van individuen• Het internet verbindt ons met informatie en met elkaar.

Het hart van de verbindingen zijn digitale platforms en internetapplicaties (apps). Aders waar continu informatie stroomt via sociale media en digitale fora.In West-Europa is 44% van de bevolking actief op platforms.

79april 2015

• Klassieke communicatie: informatie vloeit langzamer via één-op-één contacten

• Netwerk: informatie verspreidt zich exponentieel langs talloze verbindingen.

Figuur 1:Grootste sociale netwerken in het Westen per 1 januari 2014 (in miljoenen).

Bron: Global Digital Statistics, wearescocial.net

79april 2015

1.2. Netwerk van objecten• Het netwerk der dingen = netwerk van fysieke objecten die via

ingebouwde sensoren, camera’s en datatechnologie informatie uit hun omgeving kunnen opvangen of uitsturen.

• Vraagt ook netwerk van samenwerking.Bv autonoom rijdende wagens vraagt afstemming tussen de auto-industrie en informaticasector, standaardisatie van systemen.

• Beacons integreren online en offline wereld. Beacons = sensoren in winkelstraten of gebouwen die communiceren met je smartphone zodra je in de buurt bent. (informatie op maat of productaanbiedingen)

79april 2015

1.3. MeganetwerkenDe meerderheid van informatie-uitwisseling op het net gebeurt via een handvol meganetwerken.Zij worden samengevat onder het acroniem GAFAA: Google, Apple, Facebook, Amazon en Alibaba.Zij fungeren als platforms waarlangs miljarden connecties gelegd worden, de poortwachters van de netwerksamenleving.De concurrente om het dominante platform te zijn is bikkelhard.

79april 2015

2. Dubbel netwerkeffectOnze leefwereld wordt steeds dieper doordrongen van connectiviteit.Dit heeft economische weerslag, een dubbel netwerkeffect: een disruptieve markt en versnelde verandering.

2.1. Van destructie naar disruptie• Creatieve destructie (Schumpeter) = proces van waardevernietiging,

dat inherent aanwezig is bij kapitalisme en innovatie. Nieuwe productiewijzen, markten en innovaties brengen een economische transformatie op gang waarbij het nieuwe de waarde van het ouder vernietigt. De typemachine verloor zijn waarde met de intrede van de computer. Blackberry en Nokia verliezers van smartphone en app-markt.

79april 2015

• Disruptie (Chistensen) = ontwrichting/verstoring, een hedendaagse vorm van destructie door innovatie.

• Disruptive innovations = producten of diensten die nieuwe markten en waardeketens creëren en daarbij (onbedoeld) oude markten doen verdwijnen.De disruptieve kracht zit in de toegankelijkheid van vernieuwende producten voor het brede publiek. Eerste computer gaf geen verstorend effect, wel de PC van IBM die een algemeen gebruiksproduct werd en een heel nieuwe markt opende.

• Door de cumulatie van een groter innovatienetwerk en lagere ontwikkelingskosten is het innovatiepotentieel 100x zo sterk dan voorheen. Vernetwerking heeft dus een ontwrichtend effect omdat de concurrentiedreiging 100x zo groot wordt. Bv ondergang van Kodak en succes van Instagram.

79april 2015

2.2. Versnelde verandering• Disruptie is in hoofdzaak een netwerkgedreven innovatieversnelling.

De snelheid en schaal van impact is nieuw. Figuur 2 illustreert de toename in snelheid waarmee discruptieve innovaties vandaag ingang vinden bij het publiek.

• In de klassieke adoptiecurve van Rogers verloopt de adoptie van innovaties geleidelijk via 5 marktsegmenten.

• Die bell-curve maakt plaats voor haaienvin met slechts 2 marktsegmenten: vroege vogels en de rest.

Figuur 2:Adoptieversnelling door descruptieve markt.

Bron: Downes & Nunes 2013

79april 2015

• Enerzijds betekent dit dat de nieuwe spelers zeer snel markten kunnen veroveren. Anderzijds impliceert de disruptieve omgeving dat nieuwe innovaties een veel kortere levenscyclus hebben omdat de markt sneller verzadigd is.

• Foster en Kaplan wijzen op de dalende levensduur van bedrijven. In de jaren ‘ 60 meer dan 60 jaar, vandaag minder dan 20, toekomst 10 jaar. Eén van redenen is dat ‘verstorende innovaties vaak van buiten de sector komen. Bv invloed van Apple op iTunes of van zoekmachine Google op uitgevers van encyclopedieën of wegenkaarten. Disruptieve netwerkspelers: Airbnb, Uber, Whatsapp.

Figuur 3:Dalende gemiddelde levensduur van S&P500 bedrijven

Bron: Foster & Kaplan (2001) & Duivestein, Bloem et al. (2014)

79april 2015

3. Eerste hulp bij netwerkorganisaties3.1. Vinger aan de pols• Netwerksamenleving vergelijken met een hart.

Netwerken = het kloppend hart van de netwerksamenleving die zich via vele digitale adertjes vertakken. Informatie en data = bloed Een netwerk heeft ook een hartslag: het interval waarmee informatie stroomt en veranderingen voordoen.

• In een netwerkeconomie hebben bedrijven minder controle over hun eigen hartslag. Het netwerk geeft het tempo aan. Bv invloed van hyperconnectiviteit op de nieuwsberichtgeving.

• Het gaat erom de vinger aan de pols te houden met het netwerk. Om de hartslag van het netwerk te blijven voelen en indien nodig de pas te versnellen. Ondernemingen moeten hun interne klok afstemmen op de externe klok van markt en samenleving, aldus Peter Hinssen in ‘The Network Always wins’.

79april 2015

3.2. Herdenk je organisatie• Ondernemingen die zich uitgedaagd zien door een snel

veranderende omgeving ondergaan een soort cultuurschok.Netwerken blinken uit in complexiteit, snelheid en onzekerheid. ‘Business as usual’ is geen optie meer.

• De eerste stap is aanvaarden dat de vreemde cultuur fundamenteel anders is. De stabiele lineair evoluerende omgeving verdwijnt. Veranderingen en innovaties volgen geen vast patroon, maar komen van overal. De bedrijfsomgeving is complex en onzeker.

• Een tweede stap is de aanpassingsfase. Bedrijven moeten zelf netwerken van creativiteit worden als ze mee willen met hun vernetwerkte omgeving.

79april 2015

• In volgende tabel enkele aanbevelingen over hoe organisaties wendbaar worden door zich intern als netwerk te organiseren. Zich aanpassen vraagt het weghalen van zoveel mogelijk barrières die initiatief, besluitvorming en snel handelen in de weg staan.

Figuur 4:Statische organisaties vs. netwerkorganisaties

Bron: Hinssen (2014) & VKW

79april 2015

• In de laatste fase gaat het om meesterschap over de nieuwe cultuur in de eigen (bedrijfs)cultuur. Een cultuurschok overwin je door ze af te stemmen op een nieuwe realiteit. Overleven in de netwerksamenleving betekent je bedrijfspraktijken te herdenken vanuit een holistisch perspectief.

• Samengevat: Organisaties moeten zichzelf heruitvinden tot wendbare netwerkgemeenschappen waarin zelfsturende teams zich rond een gedeelde missie kunnen scharen. Statische organisaties zijn ten dode opgeschreven.

79April 2015

4. ConclusiesMensen, toestellen, organisaties, markten. Alles hangt samen met alles.

Dit hertekent de omgeving waarin bedrijven, overheden, non-profitorganisaties vandaag opereren.

De vernetwerking gaat gepaard met een verstorend en versnellend effect. ‘Wait and see’ is geen optie meer.

De oplossing: Omarmen van de nieuwe netwerkrealiteit en het netwerkdenken

integreren in de organisatie. Loslaten van vertrouwde werkwijzen en zekerheden.

=> Besluit: Het is niet de sterkste die overleeft, maar degene die zich het best weet aan te passen aan zijn omgeving. (Darwin)