Het beroep LERAAR Over leraren, loopbanen en leiderschap€¦ · Leidinggeven Leiderschap …...
42
1 Het beroep LERAAR Over leraren, loopbanen en leiderschap Marco Snoek
Transcript of Het beroep LERAAR Over leraren, loopbanen en leiderschap€¦ · Leidinggeven Leiderschap …...
1
Het beroep LERAAR
Over leraren, loopbanen en
leiderschap
Marco Snoek
INHOUD
2
Een complex beroep?
Over de carrièremogelijkheden van de leraar
Een meer dynamisch beeld van het beroep
Naar erkende ongelijkheid en leiderschap van leraren
Waar komt de aandacht voor ‘teacher leadership’ vandaan?
Verschillende soorten van ‘teacher leadership’
Wat is eigenlijk de meerwaarde van het begrip ‘teacher leadership’?
Van teacher leadership naar gedeeld leiderschap
LERAAR: EEN COMPLEX BEROEP?
5
6
Education and …
• Equal opportunities
• Inclusion
• Parents involvement
• Better learning outcomes
• Sustainablility
• Special needs
• Radicalism and intolerance
• Fact-free politics
• Analfabetism
• Citizenship
• …
HIGH POLICY EXPECTATIONS
EEN COMPLEX BEROEP?
7
https://www.careersinhealthcare.com/
8
9
11
HET BELANG VAN CARRIÈREPERSPECTIEF
Bahlmann, Eustatia, Pillen-Warmerdam (2018). Optimale Inrichting van de lerarenopleidingen.
13
Hoe houden leraren
hun passie vast
gedurende hun
loopbaan als leraar?
15
Variatie
Uitdaging
Groei
Erkenning
MENTALE MODELLEN OVER
LOOPBANEN
Leraar
Bestuurder
Directeur
Teamleider
Verticaal, formeel, positioneel
LB
LD
LC
LOOPBANEN ALS VOORTDUREND
KEUZEPROCES
Horizontaal en verticaal
MOGELIJKE ‘LOOPBAANPADEN’
18
EEN MEER DYNAMISCH BEELD
19
Wat na 4 jaar opleiding
En 3 jaar inductie?
Nog 40 jaar te gaan!
19
Bron: Snoek, M.; de Wit, B.; Dengerink, J.; van der Wolk, W.; van Eldik, S.; & Wirtz, N. (2017). Een beroepsbeeld voor de leraar. Over ontwikkelrichtingen en groei van leraren in het onderwijs.
www.beroepsbeeldvoordeleraar.nl
Het leren van leerlingen
He
t o
ntw
ikke
len
van
on
der
wijs
He
t organ
iseren van
on
derw
ijs
Het ondersteunen van collega’s
Het leren van leerlingen
(Vak
)Did
acti
sch
• Zorg-coördinator• Leerlingbegeleider• LOB docent• …
• Vakexpert• Vz vakvereniging• Vakdidacticus• …
• Expert activerende did.• Expert did nieuwe media• Expert werkplekleren• …
DE
KE
RN
VA
N H
ET
BE
RO
EP
: H
ET
L
ER
EN
VA
N L
EE
RL
ING
EN
Het leren van leerlingen
He
t o
ntw
ikke
len
van
on
der
wijs
He
t organ
iseren van
on
derw
ijs
Het ondersteunen van collega’s
• Zorg-coördinator• Leerlingbegeleider• LOB docent• …
• Vakexpert• Vz vakvereniging• Vakdidacticus• … • Expert activerende did.
• Expert did nieuwe media• Expert werkplekleren• …
• Lid van DOT• Ontwerper doorgaande
leerlijnen• Auteur lesmethode• Lid werkgroep
Curriculum.nu• Toetsexpert• …
• Praktijkonderzoeker• Lid onderzoeksgroep• Promovendus• …
Het leren van leerlingen
VE
RB
RE
DIN
G:
HE
T
ON
TW
IKK
ELE
N V
AN
ON
DE
RW
IJS
(Vak
)Did
acti
sch
Het leren van leerlingen
He
t o
ntw
ikke
len
van
on
der
wijs
He
t organ
iseren van
on
derw
ijs
Het ondersteunen van collega’s
Het leren van leerlingen
(Vak
)Did
acti
sch
• Zorg-coördinator• Leerlingbegeleider• LOB docent• …
• Vakexpert• Vz vakvereniging• Vakdidacticus• … • Expert activerende did.
• Expert did nieuwe media• Expert werkplekleren• …
• Lid van DOT• Ontwerper doorgaande leerlijnen• Auteur lesmethode• Lid werkgroep Curriculum.nu• Toetsexpert• …
• Praktijkonderzoeker• Lid onderzoeksgroep• Promovendus• …
Team• Sectiehoofd• ICT coördinator• …
School• Lid MR• …
Bestuur• Lid GMR• Lid bovenschoolse beleidsgroep• …
Regionaal• Lid regionale beleidsgroep• …
Landelijk• Lid Ledenraad Lerarenregister of vakbond• Lid Onderwijsraad• Lid bestuur LmL• Jurylid LOF• Leraar-ambtenaar• …
Internationaal• …
VE
RB
RE
DIN
G:
HE
T
OR
GA
NIS
ER
EN
VA
N O
ND
ER
WIJ
S
Het leren van leerlingen
He
t o
ntw
ikke
len
van
on
der
wijs
He
t organ
iseren van
on
derw
ijs
Het ondersteunen van collega’s
Het leren van leerlingen
(Vak
)Did
acti
sch
• Zorg-coördinator• Leerlingbegeleider• LOB docent• …
• Vakexpert• Vz vakvereniging• Vakdidacticus• … • Expert activerende did.
• Expert did nieuwe media• Expert werkplekleren• …
• Lid van DOT• Ontwerper doorgaande leerlijnen• Auteur lesmethode• Lid werkgroep Curriculum.nu• Toetsexpert• …
• Praktijkonderzoeker• Lid onderzoeksgroep• Promovendus• …
Team• Sectiehoofd• ICT coördinator• …
School• Lid MR• …
Bestuur• Lid GMR• Lid bovenschoolse beleidsgroep• …
Regionaal• Lid regionale beleidsgroep• …
Landelijk• Lid Ledenraad Lerarenregister of vakbond• Lid Onderwijsraad• Lid bestuur LmL• Jurylid LOF• Leraar-ambtenaar• …
Internationaal• …
• Coach startende leraren• Schoolopleider• Trainer interne academie• Coach LOF• …V
ER
BR
ED
ING
: H
ET
ON
DE
R-
ST
EU
NE
NV
AN
CO
LLE
GA
’S
Het leren van leerlingen
He
t o
ntw
ikke
len
van
on
der
wijs
He
t organ
iseren van
on
derw
ijs
Het ondersteunen van collega’s
Het leren van leerlingen
BEWEGINGEN BINNEN HET
BEROEPSBEELD
Verdieping• In opleiding• Starter• Ervaren• Meester
Vraagstukken• Selectie/toelating• Ondersteuning• Facilitering• Erkenning
Verbreding• Het leren van leerlingen• Het ontwikkelen van onderwijs• Het organiseren van onderwijs• Het ondersteunen van collega’s
BEDOELD ALS INSPIRATIEBRON
Pas het aan!
Neem regie!
Maak beleid!
Ondersteun!
Ga in gesprek!
25
ERKENDE ONGELIJKHEID?
Van in-opleiding naar expert/meester
Specialisatie op verschillende domeinen
Veronderstelt erkenning van elkaars expertise
Leidt tot minder gelijkheid in het onderwijs
En daarmee tot ‘leiderschap van leraren’ :
het proces waarbij leraren op basis van expertise en affiniteit invloed
uitoefenen op collega’s, schoolleiders en andere actoren binnen en
buiten de school. Deze invloed overstijgt het eigen klaslokaal.
26
LEIDERSCHAP VAN DOCENTEN?
LEIDERSCHAP: EEN TAALPROBLEEM
28
Leidinggevende
Leidinggeven
Leiderschap
…
Schoolleiderschap =
schoolleider-schap of school-leiderschap?
In hoeverre is dat gekoppeld aan bepaalde personen?
En wat betekent dat voor de rol van andere personen?
GEWORTELD IN MENTALE MODELLEN
LEIDERS: Bovengeschikten die over leiderschapscapaciteiten beschikken en er voor zorgen dat de ondergeschikten in de juiste (actie)stand staan zodat de doelen van de organisatie behaald worden.
UITGANGSPUNT: Management staat centraal
• Mijn organisatie
• Strategie en omgeving
• Helicopterview
• Controle: Rationaliteit, meetbaarheid en maakbaarheid
De manager als biljarter en medewerkers als biljartballen
Maakbaarheid als onderligende illusie
29
MENTALE MODELLEN MBT LEIDERSCHAP
MENTALE MODELLEN MBT ORGANISATIES
Leraren
College van Bestuur
Directeuren
Teamleiders
Formeel, positioneel
LB
LD
LC
Leraren
CvB
LA
TEACHER LEADERSHIP IS NIKS NIEUWS
32
Leraren die hun trekkers zijn van onderwijsvernieuwing in hun school
Leraren die invloed uitoefenen via vakbonden
Leraren die kennisontwikkeling en kennisdeling stimuleren via
vakverenigingen
Leraren die auteur zijn van lesmethodes
Leraren die collega’s na- en bijscholen
… zijn van alle tijden!
DE ROEP OM TEACHER LEADERSHIP…
33
… is een roep om herstel en erkenning van de professionele rol, het
agency en professionele handelingsvermogen van de leraar
Omdat …
… het tijd is voor een herwaardering van de rol en positie van leraren
… de leraar de spil is in de kwaliteit èn de ontwikkeling van onderwijs
Centrale thema’s: eigenaarschap & zeggenschap.
Teacher leadership als emancipatoire beweging
STEEDS MEER ERKENNING
34
Erkend door
• Functies/rollen (bijv. gekoppeld aan de LD-schaal)
• Opleidingen (zoals masters Leren & Innoveren, Pedagogiek,
Professioneel Meesterschap, …)
TEACHER LEADERSHIP IN NL
35
VORMEN VAN TEACHER LEADERSHIP
FOCUS EN REIKWIJDTE VAN TEACHER
LEADERSHIP
37
• Het ontwikkelen van onderwijs
• Het organiseren van onderwijs
• Het ondersteunen van collega’s
• Team
• School
• Buiten de school
• lokale community,
• vakcommunity,
• system leadership
EEN AFWIJKENDE INSTEEK
38
Transformatief leiderschap
Onderwijskundig leiderschap
Democratisch leiderschap
Sustainable leadership
Teacher leadership …
Bijzonder: één actor staat centraal!
Vanuit de emancipatoire agenda om de leraar weer meer op de
kaart te zetten!
RISICO’S VAN FORMEEL TL
39
Leraren tegenover schoolleiders? In plaats van samen …
Kiezen voor positie: ten opzichte van collega’s?
Bevestiging van het traditionele heldenparadigma?
Risico voor spanningen tussen collega’s: jij wel en ik niet.
VAN INDIVIDUEEL NAAR COLLECTIEF
Maatschappelijke opdracht en innovatie:
De vraagstukken die op scholen afkomen (t.a.v. ontwikkeling van
leerlingen, sociale samenhang, inclusiviteit, duurzaamheid, …) vragen
om een collectieve inzet van alle energie die er binnen de school is.
“Teacher leaderschip niet als een keuze of
carrièrestap, maar als een opdracht en eis voor elke
leraar en daarmee een kenmerkend element van het
leraarschap …”
IEDERE LERAAR
41
LEADER
NAAR MEER COMMUNITY-BASED TEACHER LEADERSHIP
KWALITEITEN VAN LERAREN EN
SCHOOLLEIDERS
43
• Kennis over goed onderwijs• Kennis van
veranderprocessen• Strategische handigheid
44
AANDACHTSPUNTEN VOOR SCHOLEN
Een gedeeld beeld over het ‘waartoe’ – een moreel perspectief
Consistentie tussen cultuur, structuur, onderwijsvisie en fysieke
omgeving
Waken om terug te vallen naar oude patronen vraagt om geduld en
lange adem
