II Der Vadeten stroom getrouw 1/1

Half-jaarlijksch verslag Juni-December 1943. Over den Kunstenaarsgroep « De Meivisch ».

Met de stichting van den kunstenaarsgroep «De Meivisch» werd de samenbundeling verwezenlijkt van een reeks vlaamsche kunstenaars, die zich als dichter, kunstschilder, toondichter, beeldhouwer of beoefenaar der overige sehoone kunsten bereid verklaren de Schelde aIs eeuwigbeidsmotief in hun werk in te schakelen.

Met h et doel deze reeks kunstenaars met de Schelde, het hiermede verbonden land en volk in nauwer contact te brengen. werden tot op 31 December 1943 volgende mantiestaties op touw gezet.

Het l ' kunsten'aars-week-eind van 26 en 27 Juni 1943. Een eerste kunstenaars week-eind werd te Temsche aan de Schelde van 26 tot 27 Juni 1943 gehouden. Namen hieraan deel : De letterkundigen : Filip De Pillecyn, René Verbeeck, Korneel Goossens, Albe, Marc Eemans, Valere De Pauw,

Juliaan Haest, Ernest Van der Hallen, Karel Vertommen, Blanca Gyselen en Bert Peleman. De Kunstschilders : Tony Van Os. Prosper De Troyer, Frans Mertens, Martin Ballé, Joz Beeck:, Arthuur Meers-

man, Gard Van Mechelen. De beeldhouwers : Adriaan Mertens en Albert Poels. De toondichters : Reimond Keldermans en Herman Preud'homme. Verder : Elza Darciel, Willy Kessels en Karel HoremariB. AIs voornaamste punten uit het hierpij afgewerkte programma herinneren we aan : De wandeling langs de Schelde-dijken; de voordracht nit het werk onzer Scheldedichters : E. Verhaeren, Jan Ham­

menecker, Wies Moens, Filip De Pillecyn en Bert Peleman; het gezellig samenzijn met lezing uit Eigen werk door de deelnemende kunstenaars in de 1andelijke afspanning «Het Sas» op den linker Sc}:lelde-oever; de geschiedenis van «( De Vliegende Geit »; de ontvangst door het gemeentebestuur op het stadhuis te Temsche; het bezoek aan het Schelde­museum, het atelier van Tony Van Os en Karel Aubroeck, alsmede aan de boottocht naar het graf van dichter Emile Verhaeren te Sint Amands en het geboortedorp van Jan Hammenecker, Mariekerke aan de Schelde.

Het 2" kunstenaars-week-eind yan 14 en 15 Oogst 1943. Na een eerste contact·name met het Scheldeland werd op 14 en 15 Oogst 1943 overgegaan tot het houden van het

2e kunstenaars-week-eind, ditmaal in het mooie Klein .. Brabantsche Boerenk:rijgdorp : Bornem. N amen hieraan deel : . De letterkundigen : Filip De Pillecyn, René Verbeeck,Korneel Goossens en Bert Peleman. De kunstschilders : Tony Van Os, Prosper De Troyer, Sam De Vriendt, A. Coomans, Victor Quinen, Lea Steppe

(Mevr. Sander Wijnants), Joz Beeck en Arthuur Meersman. De beeldhouwers : Herman De Cuyper, Adriaan Mertens en kunstsmid Rik Jacobs. De toondichters ; K are! De Brabander en Ferdinand Van Durme. Verder : Elza Darciel en Willy Kessels. Aan de eigenlijke planting van den Meivischstaak op 15 Oagst namen, naast de reeds hooger vermelde kunstenaars ,

eveneens een aantal vooraanstaanden uit de wereld van kLinst en' letteren deel. Als voornaamste punten tijdens deze beide dagen afgewerkt, weze hier herinnerd aan : De merkwaardige wandeling langsheen de Schelde-dijken en het Jan Hammenecker-pad naar Weert; het gezellig

samenzijn aan de overvaarl-afspanning cc Het Veerke» bij de Oude Schelde in Weert; het aanhalen der verscheidene spookverhalen uit het Scheldeland; de overvaart op de Oude Scheld e en de avondwandeling langs de kasteeldrevefl vau het slot «Marnix « naar Bornem.

yan de plechtigheden op Zondag 15 Oogst gehouden,dient verder herinnerd te worden aan ; De ontvangst do or het gemeentebestuur op het Raadhuis te Bornem alsmede de opening van de kleine keurige

tentoonstelling «( Klein Brabant: Scheldeland»; de kransnederlegging aan het gedenkteeken van den Boerenkrijg te Bornem; de planting van den «Meivischstaak» te Bornem-Sas en ten slotte de boottocht naar het graf van dichter Emile Verhaeren te Sint-Amands alsmede naar het geboortedorp van Jan Hammenecker, Mariekerke aan de Schelde.

'De Meivisch-staak te Bornem-Sas.

AIs hoogtepunt van het Half-Oogst week:-eind aan de Schelde, gold de planting van den Meivisch-staak te Bornem­Sas alsmede de stichting van den kunstenaarsgroep «De Meiviscb ».

- ------

De planting van den « Meivisch-staak bestond in de oprichting op eeB vooruitgeschoven dam in de Schelde van een 8 meter hoogen paal versierd met een reeks Scheldemotieven en bekroond met een 2 meter grooten, uit ijzer gedreven « Meivisch» welke als «windwijzer}) werd aangebracht. AJs motieven prijken op den Meivisch-staak :

hamer en bijtel der beeldh ouwers; de harp der toondiqhters; !let boek met de veer der dichters; e!l het kleurenpalet der kunstschilders.

Het ontwerp van dit Schelde-monument is van de hand van kunstschilder Gard Van Mechelen. De uitvoering ervan v.rerd toevertrouwd aan kunstsmid Rik Jacobs.

De oprichting van den «Meivisch-staak» is een hulde aan de eeuwige reinheid van «wolken, water en wind » als­mede aan de volksche legende die verhaa1t van den eersten visch die eertijds in Mei uit de Noordzee in de Schelde zwom, den stroom aIs behekste en met een «legendarische vischrijkheid » zegende.

Aldus beteekent de « Meivisch» voor de leden~kunstenaars een zinnebeeld van geloof en bijgeloof in de kr acht der wateren; van het evenwicht tusschen de waarden van geest en stof u it het Scheldeland.

Voerden bij deze plechtigheid het woord : Dr. Filip De Pillecyn, lid van den Nederlandschen Ku1tuurraad voor V1aanderen en Bert Peleman. « Vivo »-groepen uit het Scheldeland, o.m. de Vivo-groep uit Klein-Brabant « De Karrekiet» zongen en dansten

cmheen den Meivisc:h-staak. Tot slot der plechtigheid werd een gezamelijke oude visschers-volksdans uitgevoerd en weerklonk zooals bij den

aanvang en het einde van elke Meivisch-manifestatie het lied «De Schelde» op tekst van Th. Sevens en muziek van K. Mestdagh.

De popel-plonting op 21 November 1943.

Op de plaats waar tijdens de oorlogsdagen van Mei 1940 door een Schelde-brand een reeks popels verloren gingen, werden op 21 November rond den Meivisch-staak vier populieren geplant als een hulde der kunstenaars uit de v ier tak.k.en der schoone kunsten.

Namen aan deze plechtigheid deel : De letterkundigen : Filip D e Pillecyn, René Verbeeck, Korneel Goossens, Marc Eemans, Karel Vertommen. Johan

Vercammen en Bert Peleman. De ltunstschilders : Tony Van Os, Prosper De Troyer, Frans Mertens, Joz Beeck, Victor Quinen, Ben Van Os,

Maurits Van Saen, Gard Van Mechelen. De toondichter : Ferdina nd Van Durme. De beeldhouwer .: Herman De Cuyper en kunstsmid Rik Jacobs. Verder : kunstfotograaf Willy Kessels en Karel Horemans. Voor deze plechtigheid welk:e tevens de opname voorzag van de eerste definitieve leden van den kunstenaarsgroep

hadden zich uitdru.k.kelijk laten verontschuldigen : , . Cyriel Verschaeve. Felix T immermans, Ernest Claes, Wies Moens, Prof. Dr. Van Roosbroeck, Erniel Hullebroeck.,

Lea Steppe en Sander Wijnants, Albe, Herman Preud'homme, Karel De Brabander, Reimond Keldermans, Mevr. Van Des­sel-Poot, Clement d'Hooghe, Ernest Van der Hallen, A. Meersman, A. De Weert, Elza Darciel en Adriaan Mertens.

De vier populieren werden geplant : . d oor Tony Van Os namens de kunstschilders; docr Filip De Pillecyn namens de letterkundigen; door kunstsmid Rik Jacobs namens de beeldhouwers (in vervanging van beeldhouwer Albert Poels, belet aan­

wezig te .zi.jn). docr Ferdinand Van Durme namens de t oondichters (in vervanging van Clem. d'Hooghe. belet aanwezig te zijn ).

De opname der eerste definitieve leden-kunstenoors in het Meivisch-heem te Bornem.

Aansluitend met de popelplanting aan de Scheldeboorden te Bornem-Sas, ging in het Meivisch-;reem de opname door der eerste definitieve leden van den Kunstenaarsgroep «De Meivisch ».

Geschaard r ond een oud Meivisch-net in de raadzaal van het heem, werd voor af door Bert Peleman lezing gegeven van de getrouwheidsformule die aidus luidde :

«In trouwe aan der vaderen stroom, verbind ik mij teu overstaan der mede-gezellen uit den kunstenaarsgroep ({ De Meivisch JJ, de heerlijkheid van het Scheldeland in mijn werk gestalte te geven.

« Met pen.seel of veder, met hruner e:l bjjtel of met de harp verbind ik mij de gaven die mij werden geschonken door Hern die den loop der stroomen en den bloei der vIakten bepaald, ten dienste te stellen der krachten die dit land beheerschen.

« Op mijn woord van eer verbind ik mij ten overstaan van visscher en boer uit het Schelde-land, in de vuist het net waarmede eens op de Schelde ter Meivisch-vangst werd uitgevaren, mijne taek. naar best weten en vermogen ten u~tvcer te brengen ».

(Get. in het Meivisch-heem te Bornem, den 21eu der slachtmaand van het jaar 1943).

Volgende leden werden daarop in den kunstenaarsgr oep opgenomen : LETTERK.UNDIGEN : Filip De Pillecyn, Wies Moens, René Verbeeck, Korneel Goossens, Van Dessel-Poot, Blanca

Gyselen, Karel Vertommen, Ernest Van der Hallen, Marc Eemans, Johan Vercammen en Bert P eleman. DE .KUNSTSCHILDERS : Tony Van Os, Prosper De Troyer, Sander Wijnants, Frans Mertens, A. De Weert , Lea

Steppe, Victor Quinen, Joz Beeck, Arthuur Meersman, Gard Van .Mechelen en Ben Van Os. DE BEELDHOUWERS : Albert Poels, Adriaan Mertens en Herman De Cuyper. DE TOONDICHTERS : Clement d'Hooghe, Karel De Brabander, Reimond Keldermans, Herman Preud'homme en

Ferdinand Van Durme. VERDER : Elza Darciel (Eurythmische dansen) - Rik Jacobs (kunstsmid) en Willy Kessels (kunstfotograaf) . Daarnaast zu1len nog een kleine keure kunstenaars voor toetreding worden aangeschreven o.m . Karel Aubrouck ,

Lode Baeckelmans, Felix: Timmermans, Ernest Claes, Paul Verbruggen, Dirk Van Sma, Richard De Wachter, Lode .Caatens, Ferdinand Vercnocke, Frans Paradé en René De Muynck.

De actiyiteit in het « Meiyiseh-heem » te Barnem.

Tusschen 15 Oogst en 21 Noven'lber werd in Klein-Brabant, aan de boorden der oude Schelde te Bornem, over­gegaan tot de vqlledige opr:ichting en inrichting van een Idein bescheiden kunstenaarsheem.

De bedoeling is dit kunstenaars-heem ten dienste te stellen der leden ten einde er gebeurlijk enkele dagen verlaf le komen doorbrengen.

AIs pionnier-bewoner van het Meivisch-heem dient hierbij hulde te worden gebracht aan den medegezel kunst­schilder Victor Quinen die te samen met den medegezel Joz Beeck een reeks doeken en teekeningen in het Meivisch­heem schiepen en door hun aanwezigheid in het heem, daad werkelijk tot zijn bloei en uitbouw hebben bijgedragen.

TaIrijk 'zijn de bezoeken van vooraanstaande Vlamin gén lit de wereld van kunst en kultuur die tot op heden net Meivisch-heem met een bezoek vereerden. .

Tevens moet hierbij hu1de worden gebracht aan den h. Burgemeester Roelants uit Bornem die op kordate wijze de kultureele bedrijvigheid van den « Meivisch·groep » steunt en bijstaat.

Rouw rond den Meiyiseh-st aak.

AIs zoon van kunstschilder Tony Van Os overleed op 14 December 1943 op den 'ouderdom van 25 jaar onze mede­gezel, kunstschilder Ben Van Os.

« In trouwe aan der vaderen stroom » stelde hij zijn le ven in het teeken der grootheid en der liefde tot den geboor­tegrond.

Ten t~~ken van rouw werd het ijzeren schilderspalet op den Meivisch-staak 8 dagen met een rouwfloers omhuld. Op 18 December droegen volgende Meivisch-gezellen Ben Van Os ten grave: Filip De Pillecyn, Prosper De Troyer,

Sandei" Wijnants, Frans Mertens, Bert P eleman, Victor Quinen, Joz Beeck, Arthuur Meersman, Ferdinand Van Durme, Gard Van Mechelen en Willy Kessels. -

Op het kerkhof werd een laatste afscheidswoord gesproken door Dr. Filip de Pillecyn, als voorzitter van den kunstenaarsgroep « De Meivisch».

Vervolgens werd gezamenlijk een bezoek gebracht aan de tentoonstelling van vader en zoon Van Os, in het museum te Temsche, waar als een opperste hulde een rouwkrans werd neergelegd voor de beeltenis van Ben Van Os, in leven en in dood, naar hart en geest met zijn mede-gezellen uit den Meivischgroep verbonden.

De verdere bedrijyigheid yan den kunstenaarsgroep « De Meiyiseh ».

In een reeks kleine, kultureele flitsberichten wenschen we hierna een overzicht te geven van ditgene wat tot hier­toe reeds door den «Meivisch-groep» werd gepresteerd.

Zoo kan worden melding gemaakt van : Het draaien van €en documentaire Scheldefilm tusschen Rupelmonde en Sin'V-Amands door de z'orgen van Flandria­

Film. Deze film, gedraaid onder regie van Bert Peleman en met muziek van onzen medegezel Reimond Keldermans wordt aanvang 1944 uitgebracht.

Het sIegen door kunstsmid Rik Jacobs van een Meivisch-vuurschaal welke zal worden ontstoken bij iedere groote Melvisch-plechtigheld.

Het schrijven door onzen medegezel Herman Preud'homme van vier specifiek:e Schelde-liederen op tekst van Berl Peleman n.1. «De Meivisch is gekomen!» - «Schoon Schelde1and! )} - «Laat ons liefste sarnen varen! » en «In 't land aan de Schelde }).

Een «fantastisch» doek van Prosper De Troyer getiteld : « Spookgeschiedenissen uit het Scheldeland ». De opname door de kunstfotografen W. Kessels en H . Selleslaghs van een reeks merkwaardige foto's uit het Schel­

deland . . De samenstelling van een eerlang te verschijnen groot Schelde-fotoboek met begeleidende teksten van C. Verschaeve,

Emile Verhaeren, J . Harnmenecker, F . De Pillecyn, W. Moens en Bert Peleman. De u:tgave v an een hermneringsfoto (W. Kessels) met gedicht (B. Peleman) eewijd aan de populierenplanting

alsmede van een merkwaardige herinnerings-foto van E. Verhaeren's graf te Sint-Amands. Het scheppen van een reeks doeken en teekeningen van de band van Tony en Ben Van Os, Victor Quinen, Joz

Beec-1t., Arthuur Meersman, A. De Weert en Gard Van Mechelen. . Een lezing in de Vlaamsche Club te Brussel door Bert Peleman onder het motta «Lof der Schelde in de Neder­

landsche letterkunde ». De versiering van het R aadhuis t e Bornem door een reeks vergroote, merkwaardige Schelde-foto's van Willy Kessels. Het schrijven van enkele Schelde-gedichten of proza-bladzijden door de dichters Albe, René Verbeeck, J. Haest,

Karel Vertommen e.a. Verslagen, mededeelingen. bijdragen en lezingen in den Zender Brussel alsmede in de binnen- en buitenlandsche pers

en tijdschriften; (Cfr. de uitvoerige bijdragen in « Volk en Kultuur» en in «Harner »). Een te verschijnen geillustreerde brochure (~De Mei visch zwom voorbij» gewijd aan den Meivisch-staak te

Bornem; (Uitgev. Bernaerts-Brussel) . Een ter perse gaande bundel « Gezang bij den Stroom » (uitgev. «Die Keure », Antwerpen) en een Schelde-roman

«Boeren vochten met den graaf» (uitgev. «Steenlandt», Brussel) , beiden van de hand van Bert Peleman. De nadere kennismaking door den Nederlandschen kultuurraad in Vlaanderen met de bestrevingen van den Kunste-

naarsgroep «De Meivisch ». . De ontvangst van een reeks personaliteiten in het heem te Bornem. De plechtigheid bij de uitvaart van Ben Van Os te Temsche en de uitgave van een herdenkingssantje. De bemiddeling van den kunstenaarsgroep inzake het verschaffen van. opdracl1ten en bestellingen voor onze rnede­

gezellen. Het schenken aan een reeks kunstschilders van een gratis paket verf en doek:. Het ontwerpen naar oud germaanscb gebruik door beeldhouwer Nand Van Itterbeeck: van een monumentalen

« Nieuwjaars-Meivischhoek ». De ontvangst in het brusselsche Meivisch-heem op de Groote Markt van een groep « Maecenassen ». Een kleine bescheiden Kerstmanüestatie rond den Joelk:rans in het heem te Bornem. En ten slotte het luisterrijke ontsteken van het zonnewende-vuur rond den Meivisch-staak aan de Schelde.

VOORZIENE ACTIVITEIT VOOR 1944.

De « Meivisch-tentoonstellingen » te Antwerpen en te Brussel.

Al.s hoogtepunten der activiteit tijdens het jaar 1944 worden voorzien de graote Meivisch-tentoonstellingen te Antwerpen en te Brussel, beiden in samenwerking met het stadsbestuur alsmede met de heeren schepenen van Schoone Kunsten Daem en Liesenborghs. .

Deze tentoonstellingen zouden een overzicht brengen van wat na een eerste jaar «Meivisch-scheppingsdrang» aan bijzonderste kunstwerken ontstond.

Reeds van nu af kan op het ten toon stellen worden gerekend van enkele der jongste Scheldedoeken van Tony Van Os, Prosper De Troyer, Sander Wijnants, A. De Weert, Martin Ballé, Frans Mertens, Victor Quinen, Joz Beeck, Arthuur Meersman, Ben Van Os alsmede van taI van andere schilçlers en beeldhouwers w. o. Albert Poels, Adriaan Mer­tens, Herman De Cuyper e.a.

Tijdens de apeningsplechtigheden dezer tentaanstellingen zullen Schelde-liederen en muziek warden vertolkt van leden-Meivischgezellen.

Onder de stuwing der Schelde.

Daarnaast vervult de Schelde een wezenlijke raI in enkele in wording zijnde werken van een reeks Meivisch-gezellen. Zoo werden volgende werken aangezet :

een nieuwe roman van Filip De Pillecyn; ee~ nieuwe roman van Korneel Goossens; proza van René Verbeeck getit eld « De Landschappen der ziel »; een monurnentaal doek van Sander Wijnants getiteld « De Ballade van den Meivisch». een Schelde-symphonie van Reimond Keldermansj . een verdere reeks Schelde-liederen uitgewerkt door H. Preud'homme, K. De Brabander , Cl. d'Hooghe e.a.; een reeks teekeningen en doeken van Victor Quinen en Joz Beeck; een Meivisch-plaket Va.ll de hand van beeldhouwer A. Poels; een Schelde-beeld door Herman De Cuyper; een Schelde-visschersdans door de Eurythmische dansschool o.l.v. Elza Darciel; een Meivisch-beeld door Adriaan Mertens; een verzameling van een reeks spookverhalen uit het Schelde-land door Bert Pelem an; e[:D speciaal nummer van « Harner» gewijd aan de Schelde; een brochure van Lode Marevoet handelend over de gebruiken en zegswijzen van onze Scheldevisschers; de illustraties van Victor Quinen bij het boek « Boeren vochten met den graaf »; een reeks Schelde-brochuren te verschijnen bij de uitgev. «Die Keure » te Antwerpen met a .m. als eerste nummers:

« De lof der Schelde in de nederl. letterkunde » door Bert Peleman en « De Schelde in onze nederlandsche mu­ziek») door-'Fél'dinlind-' Van '~Burmej- " ' ,- '-""~~~~'''-.

een groot Meivisch-albu.."'ll met bijd.ragen en reproducfies, te verschijnen ter gelegenhefd der tentoonstellingen t e Antwerpen en te Brussel.

Daarn-aast zijn yoorzien :

een ontvangst in April, van Cyriel Verschaeve În het Meivisch-heem. Dit ter gelegenheid van zijn 60en verjaardagj een groot arbeids-appel van aile Meivisch-Ieden kart na Paschen waarop een eerste overzicht van de voorbije winter­

actie zal worden geschonken; de planting, in de lente, van drie wilgen rond den Meivisch-staak ter eere van E. Verhaeren, J. Hammenecker en

Tony Van Os; ce~ reeks bcC'tbchten cp Ge S~helde met den eigen Me.ivisch-boot die in de komende lente plechtig te water zal

\Vorden gelaten.

Onze dank aan het Moecenoot.

Een ontvangst in hat Brusselsche Melvlsch-heem-, Door de zorgen van OT'.zen medegezel kunstfotograaf Willy Kessels, werd den kunstenaarsgroep een prachtig lokaal

ter beschikking gesteld dat als « Brusselsch Meivisch-heem» werd ingericht. Dit lokaal is gelegen in de heerlijke omge­ving van de Groote Markt n.l. op het 2e verdiep der Heuvelstraat, nr 24.

Fen eerste eere-receptie werd in bedaeld heem op Zondag 19 December aangeboden aan een drietal «Maecenassen» die te dezer gelegenheid tot Meivisch-eeregezel en hun dame tot Meivisch-eeregezellin werden bevorderd. Het geldt hier Mr. en Mvr Herman Boedts, Mr. en Mvr. E. Roelandts alsmede Mr. en Mvr. G. Mieremans.

Een keure, ontworpen en uitgevoerd door Willy Kessels. werd de genoemden door Dr. Filip De P illecyn hierbij over­handigd. AIdus werd onze blijvende dank vastgelegd ten overstaan van hen die ons in de gelegenheid stelden en stellen den kunstenaarsgroep stoffelijk en geestelijk naar zijn vallen omvang uit t e bouwen.

Verder zal van 5 Januari ai elken Woensdag tusschen 19 u. en 23 u. een kleine ontvangst op persoonlijke uitnoodi­ging in het brusselsche Meivisch-heem plaats grijpen.

E~kel de Meivisch-Ieden hebben vrij en onuitgenoodigd tot deze recepties toegang. Het is de bedoeling tijdens deze avonàen een reeks vooraanstaande personaliteiten in nauwer contact te brengen

m-;t het streven e:1 het weze!l van den kunstenaarsgroep «De Meivisch» en aldus een band te slaan tusschen stad en strcom, tusschen -volk en ku1tuur.

Onze heil.wenschen voor het nieuwe jaar. Ten slotte sture!l wU U te sarnen met dit arbeidsverslag, de beste heilwenschen tee voor het nieuwe jaar.

he! Mage de komende maanden voor de lede!l-kunstenaars een periode brengen van heerlijken scheppingsdrang en mage

nieuwe jaar allen die mede ter «Meivisch-vangst uitvaren» nauwer tot mekaar brengen onder bet belijdenis :

IIRO-IIEF EN -MUSEUM -.ocr hel

lL, (Ul TUU~ID'EK ':) b oaSf/I ~

« Der Vaderen_ stfoom getrouw ! »

. --~