· PDF fileSpecial: Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis Roermond 2015 |2 GEZONDHEIDSZORG TNO...
Transcript of · PDF fileSpecial: Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis Roermond 2015 |2 GEZONDHEIDSZORG TNO...
Special:Nieuwbouw Laurentius Ziekenhuis Roermond
2015 |2
GEZONDHEIDSZORG
TNO OK-simulator: kraamkamer van de OK van de toekomst?
Eén model aan de basis van gegevensuitwisseling
HuISvEStING EN tEcHNOlOGIE IN DE GEZONDHEIDSZORG
Zorgtotaal besteedt veel aandacht aan overheveling AWBZ-zorg
Effi ciënt bouwen met modules.
VOOR GEZONDMAKERS
Modulaire gebouwen van ALHO overtuigen niet alleen
door aantrekkelijke vormgeving, gebruiksfl exibiliteit
en duurzaamheid. Na de industriële prefabricage in de
fabriek onder strenge kwaliteitsbewaking, worden de
modules op locatie in zeer korte tijd en zonder beïnvloe-
ding van het ziekenhuisproces gemonteerd en volledig
afgewerkt. Wij realiseren uw bouwplannen met zorg
voor de hoogste kwaliteit en in goede gezondheid met
uw ziekenhuisomgeving.
Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant-en-klaar.
www.alho.com
MAKERS
A_NL_FMT_0215.indd 1 2/13/2015 11:04:18 AM
FMT Gezondheidszorg 3
EditorialNVTG-congres en Laurentius-special
Het NVTG-congres is een evenement waar de vereniging met recht
trots op is. Elk jaar trekt het congres met beursvloer honderden deel-
nemers. Bewonderenswaardig, omdat de NVTG, in tegenstelling tot
veel andere verenigingen, zelf de organisatie in handen houdt en niet
daarvoor naar een professionele dienstverlener stapt. Bewonderens-
waardig is ook dat elk jaar opnieuw de deelnemers over het algemeen
zeer tevreden zijn over inhoud en organisatie. Een compliment waard!
Op 9 en 10 april vindt editie 2015 van het NVTG-congres plaats in
het NH conferentiecentrum en hotel Koningshof in Veldhoven, op een
steenworp afstand van Eindhoven. Het is een zorgvastgoed- huisves-
tingcongres met als inspirerend thema “Begrijpen wij elkaar in de zorg
nog wel?”. Achterliggende gedachte is dat veel disciplines in de zorg
hun eigen taal spreken en dat dat ten koste gaat van een constructieve
samenwerking. Op de website van de NVTG licht de vereniging deze
problematiek als volgt toe:
‘Hoe ontwikkel je zorgvastgoed afgestemd op de vraag van morgen en
hoe verkoop je dit intern? Ook de noodzaak om te zoeken naar oplos-
singen voor het verbeteren van de zorg noopt tot samenwerking; de
eerlijkheid gebiedt te zeggen dat deze bereidheid er (nog) niet altijd is.’
Nieuw tijdens het NVTG-congres 2015 zijn parallelsessies. Ook nieuw
is een de differentiatie op de beursvloer. Niet langer wordt het princi-
pe van ‘standaard’stands gehanteerd. Bijzonder comfortabel is dat het
volledige programma, dus ook het avondprogramma en de overnach-
tingen in dezelfde accommodatie plaatsvinden.
In de volgende editie van FMT Gezondheidszorg kunt u een voorbe-
schouwing van het NVTG-congres 2015 lezen. Reserveert u in elk ge-
val nu reeds 9 en 10 april in uw agenda.
In deze uitgave treft u een uitgebreide special aan over de nieuwbouw
van het Laurentius Ziekenhuis in Roermond. Het is een special die in
nauwe samenwerking met het ziekenhuis tot stand is gekomen. Via
deze weg willen wij de mensen van het Laurentius die hun medewer-
king aan de special hebben verleend hiervoor hartelijk danken.
Cor van Litsenburg,
Hoofdredacteur FMT Gezondheidszorg.
Van dehoofdredacteur
Effi ciënt bouwen met modules.
VOOR GEZONDMAKERS
Modulaire gebouwen van ALHO overtuigen niet alleen
door aantrekkelijke vormgeving, gebruiksfl exibiliteit
en duurzaamheid. Na de industriële prefabricage in de
fabriek onder strenge kwaliteitsbewaking, worden de
modules op locatie in zeer korte tijd en zonder beïnvloe-
ding van het ziekenhuisproces gemonteerd en volledig
afgewerkt. Wij realiseren uw bouwplannen met zorg
voor de hoogste kwaliteit en in goede gezondheid met
uw ziekenhuisomgeving.
Vaste kosten. Vaste termijnen. Kant-en-klaar.
www.alho.com
MAKERS
A_NL_FMT_0215.indd 1 2/13/2015 11:04:18 AM
FMT Gezondheidszorg4
IN DEZE UITGAVE
Laurentius-bouworganisatie: Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis 6Laurentius-bouw: bouw in uitvoering 10Laurentius-bouwfinanciëring: Kansen pakken, bedreigingen afdekken 12Laurentius-financieeL risicomanagement: alle risico’s onder de loep 14Laurentius-royaL HasKoningDHV: topcomfort dankzij techniek 16Laurentius-at osborne: Patiëntveiligheid in bouwprojecten 20Laurentius-communicatie: nieuwbouw vereist zorgvuldige communicatie op veel fronten 23Laurentius-arcHitect: “Het werk maakt de architect” 24Laurentius-ZorgHoteL: Profiteren van elkaars expertise 28
FMT Gezondheidszorg is een uitgave van:Van Litsenburg BVEendenven 145646 JN EindhovenT +31 (0)40 29 30 186M: +31 (0)653 310657E [email protected] www.fmtgezondheidszorg.nl
Volg FMT Gezondheidszorg via Twitter: twitter.com/fmtmagazine
FMT Gezondheidszorg wordt gemaakt met medewerking van o.a. NVTG, VTDV en KIVI.
FMT Gezondheidszorg verschijnt 10x per jaar.
Uitgever: Cor van Litsenburg
Eindredactie:Wim van Gurp
FMT komt tot stand met redactionele medewerking van: Ir. René Drost CEIM, Mw. B. (Barry) S. van der GraafW. (Wim) van Gurp, H. (Henk-Jan) HoekjenProf. dr. ir. J (Jos) Lichtenberg, Dr. ir. M. (Masi) MohammadiIng L. (Leo) van Namen, Ing. G. (Fred) T.J.M. PendersIr. H. (Henk) C. Postema, G. (Gabriël) van NeervenDrs. F (Floor) Scholten, W. (Wilma) SchreiberG. (Gerrit) Tenkink, F. (Frank) van WijckW. (Wim) Wijdenes, Renee van Litsenburg.
Fotografie: Peter Bouritius. e.a.
Vormgeving: Peter Bouritius
Advertenties:T +31 (0)513 68 48 08 E [email protected]
Medische Technologie:Jacques BeelenT +31 (0)6 51108895
Druk: Scholma Druk
ISSN 1873 - 8877
Abonnementen:Nederland: e 117,50België e 125,00Buiten Europese Unie: e 169,50Losse nummers e 15,95Kijk op: fmtgezondheidszorg.nl
Een abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Een abonne-ment wordt automatisch verlengd, tenzij tenminste twee maanden voor het einde van de abonnementsperiode schriftelijk wordt opge-zegd.
Disclaimer:Van Litsenburg BV heeft deze uitgave op de meest zorgvuldige wijze samengesteld. Van Litsenburg BV en haar auteurs kunnen echter op geen enkele wijze instaan voor de juistheid of volledigheid van de ge-gevens. Uitgever en auteurs aanvaarden dan ook geen enkele aan-sprakelijkheid voor schade, van welke aard dan ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op de informa-tie in deze uitgave.
colofon
6Zorgvuldige ‘vernieuwbouw’. Bouw in uitvoering.
inhoud
10 26 36
TDVTDV
De volgende professionele verenigingen
zijn betrokken bij fmt gezondheidszorg:
Kansen pakken... OK-simulator
ZorgtotaaL: overheveling awbZ-zorg 32communicatie: Prettig langer thuiswonen dankzij Vss Lifeconnection 34meDiscHe tecHnieK: De tno oK-simulator 36tecHniscHe innoVatie: innovatieve technologie in de zorg 38innoVatief & actueeL 42beDriJVeninDeX 43agenDa 46aDVertentie-inDeX 46
FMT Gezondheidszorg6
laurentius; bouworganisatie
Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis regisseert ‘vernieuwbouw’ zorgvuldig
Door: Gerrit Tenkink
De contouren van De nieuwbouw van
het Laurentius in roermonD worDen
Langzaam zichtbaar. het ziekenhuis
hoopt einD 2015 begin 2016 De Deuren
van het nieuwe DeeL te openen, om
Daarna Door te gaan met De renova-
tie van het ouDe DeeL, Dat afgeronD
worDt in het eerste kwartaaL van 2018.
De bouw wordt gefaseerd uitgevoerd.
Dat is één van de vele aspecten die het
bouwproces krachtig en dynamisch
maken. Tijdens het proces nog kunnen bijsturen
om ‘het ziekenhuis van morgen te kunnen bou-
wen’, maar ook te ‘kunnen ingrijpen als de om-
standigheden zich wijzigen’, en ‘bouwen wat je
echt nodig hebt’, zijn de sleutelzinnen van het
kernbouwteam.
KerNbouwTeamHet kernbouwteam bestaat uit bestuursvoorzit-
ter Jack Thiadens*), manager bedrijfsvoering Fa-
FMT Gezondheidszorg 7
zich vanuit een gezonde bedrijfsvoering kan te-
rugverdienen”, zegt Jack Thiadens.
NieT haaLbaarLang stuurde het ziekenhuis aan op complete
nieuwbouw, maar vier jaar geleden ging het roer
om. Thiadens trad in die tijd aan als nieuw be-
stuurder en liet een second opinion uitvoeren
door bestuursadviseur Afink en ATO, naar de
haalbaarheid van de plannen die er toen lagen.
Thiadens: “De tijd had ons ingehaald. We bouw-
den te groot en door de veranderingen in de zorg
en de crisis bleek al snel dat deze plannen later
niet uit een gezonde bedrijfsvoering waren terug
te verdienen. Daarbij stond de omzet toen onder
druk. We zijn een middelgroot ziekenhuis en we
hebben toen een paar stappen tegelijk gedaan:
we hebben een portfolio van onze kerntaken ge-
maakt, ons in een netwerk verbonden en we zijn
financieel strak gaan sturen om de resultaten te
verbeteren. Als ziekenhuis namen we de rol van
regisseur op ons, die veel zelf doet, maar soms
ook patiënten moet kunnen gidsen naar andere
ziekenhuizen.”
den, zitten we wekelijks om de tafel. Het team is
zo samengesteld dat we beschikken over de nood-
zakelijke expertise, maar ook korte lijnen hebben
naar bouwende partijen, de interne gebruikers,
gemeente, omwonenden en patiënten. Maar we
hebben ook gekeken of de mensen die, soms on-
der hoge druk, met elkaar werken, bij elkaar pas-
sen. Er moet een goede onderlinge klik zijn. Als
kernteam moet je elkaar de waarheid durven zeg-
gen. Af en toe hebben we stevige discussies, maar
we komen er altijd weer uit, omdat we hetzelfde
doel voor ogen hebben: een duurzaam gebouwd,
compact en toekomstbestendig ziekenhuis, dat
Kernbouwteam Laurentius Ziekenhuis regisseert ‘vernieuwbouw’ zorgvuldig
cilitair bedrijf en Bouw Ger Biesmans, manager
Finance & Control Michael Ehlen, bestuursadvi-
seur Gerrit Afink en projectmanager Bouw Rut-
ger Kriek, AT Osborne.
Het team komt om de twee weken bij elkaar om
te overleggen. “En als er sneller beslist moet wor-
KernbouwteamHet kernbouwteam van Laurentius is verantwoorde-lijk voor het volgende:Voorbereiden van de interne beleidsbesluiten aan-gaande de bouw, die door de Raad van Bestuur wor-den genomen.Bewaken van de kaders ten aanzien van de kwaliteit van de informatie en organisatie zoals deze door de Raad van Bestuur zijn vastgesteld.Op verzoek van de Raad van Bestuur uitbrengen van advies betreffende onderwerpen aangaande de bouw.Advies uitbrengen over onderwerpen aangaande de bouw, waarbij een verschil van inzicht bestaat bin-nen (een deel van) de lijnorganisatie en de bouwco-ordinatie en dit niet in onderlinge afstemming kan worden opgelost.Advies uitbrengen bij verschil van mening tussen een gebruikersgroep en (een deel van) de bouwcoör-dinatie indien dit niet in onderlinge afstemming kan worden opgelost.Voorbereiden communicatie met de ziekenhuisorga-nisatie betreffende de bouw.Onder de aandacht brengen bij de Raad van Bestuur van al die zaken die vanuit de organisatie onder de aandacht komen en die niet of nog onvoldoende via de projectorganisatie (kunnen) worden ingebracht.
*)Jack Thiadens is na vijf jaar Laurentius en de
viering van het hoogste punt van de nieuwbouw
in december 2014, op 1 januari 2015 gestart in de
functie van voorzitter Raad van Bestuur van de An-
tonius Zorggroep te Sneek-Emmeloord.
FMT Gezondheidszorg8
ge benadering. Als je bedrijfsvoering niet goed is,
kun je failliet gaan. Dat betekent ook dat je voor
je plan goede afspraken met banken moet maken.
Dat maakt het ook complex, want vroeger had je
één thuisbank. Het Waarborgfonds voor de zorg
dekt nog maar 70 procent af in plaats van 100
procent. Zo moet je goede afspraken maken met
al je stakeholders en banken.”
aaNGepasT bouwTeamIn de filosofie van Laurentius verandert een
bouwteam tijdens het gehele proces, door de ver-
schillende accenten in iedere fase. Maar omdat de
plannen zich in het geval van Laurentius zo in-
grijpend veranderden, was een andere invulling
van het bouwteam extra noodzakelijk. Een goede
mix van interne en extern deskundigen, waarbij
Kriek en Afink de expertise van buitenaf inbrach-
ten. Thiadens, Biesmans en Ehlen zijn direct aan
het ziekenhuis verbonden. De samenstelling van
het bouwteam met interne deskundigen en exter-
ne adviseurs is niet uniek, maar zorgt wel voor
een goede intensiteit waarmee het bouwproces
begeleid wordt. Ger Biesmans: “We hebben een
miNdseTMaar ook de financiering met de daarbij verande-
rende verantwoordelijkheden zorgde ervoor dat
plannen moesten worden aangepast. Ger Bies-
mans: “Tegenwoordig beslis je als ziekenhuis veel
meer zelf hoe je bouwt, maar je moet je zieken-
huis wel zelf exploiteren en zorgen dat het finan-
ciële plaatje klopt. Dit is het eerste ziekenhuis in
Nederland dat niet bouwt op basis van groei. Ook
bij 0 procent groei hoeven we ons als ziekenhuis
geen zorgen te maken. Dat vraagt om een ande-
re mindset, maar ook andere expertise binnen je
bouwteam. We hebben gekeken naar de produc-
tiecijfers in 2010. We hebben de demografische,
zorg en medisch technologische ontwikkelingen
in onze regio onder de loep genomen en gekeken
welke zorg er verder wordt aangeboden in deze
regio. Zo zijn we uiteindelijke uitgekomen bij het
definitieve plan.” Vooral die financiële onderbou-
wing is een stuk complexer dan vroeger, toen par-
tijen, bij groen licht van het Bouwcollege, zonder
problemen de begroting konden overschrijden,
omdat ze financieel altijd gedekt werden. Gerrit
Afink: “Nu is sprake van een meer bedrijfsmati-
hoge frequentie van overleg. We komen tweewe-
kelijks bij elkaar en als het moet iedere week. We
hebben daarmee de mogelijkheid om heel snel bij
te sturen en accenten te verleggen. Bij veel bouw-
teams is er tweemaandelijks overleg. Met die fre-
quentie ontstaat er in onze filosofie een afstand
tussen bestuur en het project. Wij vinden dat niet
wenselijk.”
Projectmanager bouw Rutger Kriek is als extern
expert binnengehaald. Hij heeft meerdere zie-
kenhuis-bouwprojecten achter de rug en weet
dat het vaak zo gaat: “Je ziet vaak dat de bouw
wordt overgedragen aan externe partijen. ‘Regel
het maar’. Bij het Laurentius zitten we er allemaal
veel meer bovenop. Dat zorgt dat je sneller kunt
reageren op ontwikkelingen uit het ziekenhuis en
sneller kunt bijsturen. Vroeger werd een bouw-
proces aangestuurd als een proces dat los stond
van de eigen ziekenhuisorganisatie. Pas vlak voor
het moment dat het gebouw klaar was, kwamen
de gebruikers van het ziekenhuis om de hoek kij-
ken. Bij het Laurentius hebben we de bouw en de
organisatie geïntegreerd. Hier praten alle partij-
laurentius; bouworganisatie
Laurentius ZiekenhuisRevitalisatie door zorgvuldige uitbreiding
3574_Laurentius_advert197x128mm_Wiegerinck01.indd 1 9-2-2015 14:14:24
FMT Gezondheidszorg 9
ne aangetrokken als projectmanager. Samen met
Biesmans was hij degene die vooral in het voor-
traject om tafel ging met de architect om te ko-
men tot een ontwerp en bestek.“De vraag hoe je
een ziekenhuisbouwplan gaat aanbesteden is heel
belangrijk. Uiteindelijk zijn we uitgekomen bij
Heijmans. Deze partij heeft de expertise in huis
en wist goed wat de bedoeling van het bouw-
team was. Daarnaast ruimt Heijmans plek in
voor plaatselijke onderaannemers”, zeggen Bies-
mans en Kriek.” “We kijken hier per fase welke
inzet nodig is in het project. Onze kracht is dat
we doorlopend evalueren. Steeds weer kijken hoe
is het gegaan, wat is onze volgende stap en welke
competenties zijn daarbij nodig. Bij veel andere
projecten wordt er gestart met een projectteam
en projectorganisatie en gaat men gewoon ver-
der en wordt de projectorganisatie niet aangepast
aan de fase waarin het project verkeert. Hier kij-
ken we doorlopend of we op de goede weg zijn
en of bijsturing gewenst is.” Kriek: “Ik maak ook
de onafhankelijke kwartaalrapportages over de
vorderingen van de bouw en de projectfinanci-
en. Daarbij probeer ik de grote lijnen te bewaken.
Soms maan ik de partijen om gas te geven. Soms
sta ik op de rem. Ik spar veel met Biesmans over
keuzes die er gemaakt moeten worden. Ger doet
dat dan meer vanuit het ziekenhuis. Ik kijk of het
bijvoorbeeld ook financieel haalbaar is en niet in-
gaat tegen eerder gemaakt afspraken. Zo houd je
elkaar scherp.”
archiTecTWat verder opvalt bij de samenstelling van het
kernbouwteam is dat de architect van de nieuw-
bouw Frank Pörtzgen, van Wiegerinck architec-
tuur en stedenbouw, geen deel uitmaakt van het
kernbouwteam. Thiadens: “Hij heeft heel goed
de hoofdlijnen neergezet en neemt straks bij de
renovatie natuurlijk weer een andere rol in, die
hoort bij de fase waarin we dan weer acteren,
maar steeds met de gedachte in het achterhoofd
dat we hier bouwen voor de patiënt en de gebrui-
kers.” <
ren. Financiën spelen daarbij een rol, maar elke
fase heeft wel een vastgelegd budget. Als vanuit
de zorg en/of de businesscase aanpassingen no-
dig zijn, dan kunnen deze in de volgende fase
nog verwerkt worden. Zo is het niet nodig om
alles vooraf te beslissen en kun je snel reageren
op nieuwe ontwikkelingen in de zorg”, zegt Ger-
rit Afink, wiens rol als extern adviseur je bij veel
bouwprojecten niet ingevuld ziet . “Banken vra-
gen tegenwoordig vaak om een extern toezicht. Ik
kijk of de plannen goed in elkaar steken en of het
bestede geld in overeenstemming is met hetgeen
geleverd wordt.”
bijsTuriNGIn 2010 werd ook Rutger Kriek van AT Osbor-
en mee. Van gebruiker, tot en met patiënt en om-
wonenden. Dat maakt het complexer, maar het
voorkomt wel dat je gedurende het proces de ver-
binding met het ziekenhuis en omgeving los laat.
Dat komt ook omdat de maatschappij van ons
vraagt om er dichter op te staan.”
Gefaseerd bouweNOm overzicht te houden op de bouw heeft het
kernbouwteam gekozen om gefaseerd te bouwen.
Als basis is er wel een totaalbeeld van nieuwbouw,
renovatie en de financiën, maar in 2012 zijn de
plannen voor 2017 nog niet allemaal vastgelegd.
Gaandeweg het proces heeft het team de moge-
lijkheden om bij te sturen. “Dat kan zijn omdat
bijvoorbeeld de vragen vanuit de zorg verande-
“Iedere euro moet terugverdiend worden. Het is belangrijk dat het bouwteam zich daarvan bewust is”
FMT Gezondheidszorg10
Door: Wilma Schreiber
laurentius; bouw
Bouw in uitvoering
van de bouw, met name vanwege de nieuwe hot-
floor”, vertelt Biesmans.
Uit de selectie van bouwpartijen kwam uitein-
delijk Heijmans uit de bus als economisch meest
voordelige aanbieder. “We hadden voor het
Laurentius een verificatietraject ingericht, vier
sessies waarin ze vragen konden stellen over de
aanbieding omtrent de W- en E-installaties en
bouwkundige werkzaamheden”, zegt Sweegers.
Niet zonder reden, aldus Biesmans. “Aannemers
schrijven doorgaans scherp in, wij wilden gewoon
Al in 1999 werd begonnen met de bouw-
plannen voor het Laurentius. Het mas-
terplan werd door de jaren heen de no-
dige keren gewijzigd, onder meer vanwege de
economische omstandigheden en een snel veran-
derend zorglandschap. Via een marktconsultatie
kwam Laurentius destijds in contact met onder
meer Huygen/Haskoning vof, de partij die nu
verantwoordelijk is voor de technische installa-
ties, bouwfysica, akoestiek en brandveiligheid van
het project. “Ik was gecharmeerd van hun voor-
stel om de techniek leidend te laten zijn in plaats
De grootscheepse nieuw-
bouw bij het Laurentius in
roermonD, Doet een beroep
op De fLexibiLiteit en het
Doorzettingsvermogen van
aLLe partijen. ger biesmans
(bouwmanager), johan
sweegers (senior projectma-
nager w, e en bouw
vanuit heijmans) en gerarD
janssen (huygen instaLLatie
aDviseurs, aLgeheLe
Directievoering) over De
geheimen van een goeDe
samenwerking.
de mannen op de bouw (vlnr): Ger biesmans, johan sweegers en Gerard janssen.
FMT Gezondheidszorg 11
en, zodat we het klimaat onder controle kregen.
Daardoor konden we het ontwerp van de archi-
tect volgen, essentieel vanwege beleving en uit-
straling.”
Vanuit Heijmans werden themasessies georga-
niseerd voor dak, gevel, afbouw en constructie,
waarin zaken integraal en heel gedetailleerd be-
sproken werden. “Dat dwingt onze werkvoorbe-
reiders om al vroeg in het traject over zaken als
type deurdrangers na te denken. Daar hebben we
later in het traject heel veel baat bij”, aldus Swee-
gers. Ook Janssen is te spreken over deze aanpak.
“Het geeft structuur aan het werkoverleg en le-
vert veel vragen op van de aannemer, die meteen
in het gesprek met het Laurentius kunnen wor-
den opgelost.” Tijdigheid is een must, zegt Jans-
sen: “We hebben bijvoorbeeld een mock-up van
de gevel op locatie getest op lucht- en waterdicht-
heid. Dat moet je doen op een moment in de
bouw dat je er nog zaken aan kunt verbeteren.”
GebruiKer ceNTraaLOndanks alle vooruitdenken zijn wijzigingen in
de bouw onvermijdelijk. “Je hebt niet alles in de
hand en het ontwikkeltempo van de medische
techniek ligt hoog. Na drie jaar bouwen zijn er
allicht betere machines op de markt en dan kun
je niet zeggen dat het niet meer kan”, zegt Jans-
sen. De gebruiker blijft bij alles centraal staan, al-
dus Biesmans. “Ze zien de werktekeningen, testen
de opzet. Want als er net een nieuwe werkwijze
is ontwikkeld, kan er maar zo een extra aansluit-
punt noodzakelijk zijn.” Niet altijd even pret-
tig, erkent Janssen. “Op tekeningen is het relatief
makkelijk wijzigen, in de bouw is dat veel lastiger.
Neem een nieuwe ontwikkeling als videomonito-
ring op OK’s, dat is een grote technische wijzi-
ging, maar als het in de engineering meegenomen
kan worden, is het te realiseren.”
Wat Janssen ook nog lang zal heugen, was dat
de nieuwbouw gepland was over de leidingtun-
nel heen, pal naast de transformatoren - de op-
timale oplossing vanuit oogpunt van de zieken-
huislogistiek. Lachend: “Dat was voor ons wel de
meest ongelukkige plek die je kon kiezen. Want
hoe doe je dat en hoe doe je dat veilig?” Sweegers
sluit zich hierbij aan: “Het was een grote uitda-
ging, want het aanbrengen van een betonmeng-
sel op de bestaande fundering vergde een aparte
techniek. Daar moet je de tijd voor nemen om het
heel zorgvuldig te doen.” En zo komt het nieuwe
Laurentius steeds een stapje dichterbij. <
De aansluitingen moeten bouwkundig passen.
Dus op tijd besteld, gegevens beschikbaar en dan
simpel te integreren in het bouwproces.”
De bouwdirectie zit extern. Een bewuste keus,
verklaart Biesmans. “Als dat intern wordt opge-
pakt, is het halve huis ermee bezig. We hebben
nu één kanaal en dat is Gerard. Hij onderhoudt
contact met Heijmans over de voortgang, kwali-
teit en wijzigingen en adviseert mij in de besluit-
vorming omtrent bijvoorbeeld investering en te-
rugverdientijd van duurzame opties. Tijdens de
tweewekelijkse voortgangsvergaderingen komen
alle belangrijke punten aan de orde.” Daarnaast
heeft de omgevingsmanager van het Laurentius
dagelijks contact met Heijmans voor de opera-
tionele afstemming.” Voor Heijmans werkt deze
opzet prima. “Hoe beter je met elkaar praat, hoe
beter zo’n bouwproject loopt, hoe beter eindpro-
duct je krijgt”, stelt Sweegers.
iNTeGraLiTeiTVoor Janssen is integraliteit in een gebouw een
belangrijk streven en tegelijk een flinke opgave.
“Het ontwerp heeft een binnenstraat van glas en
een grote hal van steen en glas. Dan heb je te ma-
ken met extra warmte en nagalmtijd. Dat was een
complex punt, want alle drie de factoren optima-
liseren is onmogelijk. Het gaat dan om het opti-
male eindresultaat van het totaal”, zegt hij. “Dus
voorzagen we de dichte (akoestische) delen in het
dak met daarop zonnepanelen die zo veel stroom
leveren dat daar de nachtventilatie op kan draai-
kwaliteit. Uit de consultatie werd duidelijk wat
wij niet goed beschreven hadden en de aannemer
vervolgens verkeerd had geprijsd.” Duidelijkheid
blijkt een rode draad. “We wilden in de bouw
geen engineering meer en discussies over het be-
stek en de financiën moesten afgerond zijn”, ver-
klaart Janssen. “Daar komt bij dat het Laurentius
heel betrokken is, dat is goed want vier ogen zien
meer dan twee. Maar die betrokkenheid moet je
ook kanaliseren, zodat de aannemer niet van ie-
dereen opdrachten krijgt.”
oVerLeGNiVeausHet financiële plaatje was leidend bij het ontwerp.
“Bij elke faseovergang wilden we een plan dat bin-
nen budget paste. Bezuinigingen hebben we zo
al in het voortraject uitgevoerd”, stelt Biesmans.
Sweegers: “We maken weleens mee dat er na het
winnen van de aanbesteding nog bezuinigd moet
worden. Dan heb je samen een probleem.” Voor
de communicatie werden diverse overlegniveaus
gecreëerd. Eens per maand een bouwvergadering,
eens per 14 dagen een werkvergadering en elke
week contact tussen de uitvoerders. Het integrale
karakter van Heijmans is een plus, aldus Janssen:
“In andere gevallen gaat er wel eens iets mis waar
W- en E-installatie en bouw elkaar raken, maar
daar hebben wij totaal geen last van. En je hebt
maar met één winst-en-verliesrekening te ma-
ken voor E, W en bouw, dus samenwerking is een
must om het optimale resultaat te bereiken. Bo-
vendien ben je al een stap verder qua communi-
catie met leveranciers van medische apparatuur.
“hoe beter je met elkaar praat, hoe beter zo’n bouwproject loopt, hoe beter eindproduct je krijgt.”
FMT Gezondheidszorg12
Door: Wilma Schreiber
laurentius; bouwfinanciëring
Kansen pakken, bedreigingen afdekkenbouwpLannen hebben is één. meteen gevoLgD
Door twee essentiëLe voorwaarDen:
1. bepaLen weLke financiëLe miDDeLen Daar-
voor noDig zijn; en
2. onDerzoeken of De pLannen ook op
termijn betaaLbaar zijn.
aLDus michaeL ehLen, manager finance &
controL bij het Laurentius ziekenhuis
in roermonD.
Al bij de planontwikkeling start het rekenen. Hoeveel budget is er?
Maar ook: hoe ziet het Laurentius er over vijf tot tien jaar uit? Wat
is dan de zorgbehoefte, hoe ontwikkelt de omzet van het zieken-
huis zich, wat kan het ziekenhuis financieel dragen? “Voor de businesscase
hebben we een vijftiental scenario’s doorgerekend. Uitgaand van een basis-
scenario bekeken we wat er gebeurde als we de vier belangrijkste financiële
variabelen in een ziekenhuis veranderden: aantal patiënten/omzet, perso-
neelskosten, materiële kosten en kapitaalslasten”, vertelt Ehlen. Vervolgens
werden nog veertig minder ingrijpende variabelen meegenomen voor het
opstellen van de businesscase. Naast bouwplan en strategie vormden de me-
ning en behoeften van stakeholders een derde bepalende factor.
In geval van nieuwbouw en/of renovatie is het belangrijk om zo goed mo-
gelijk te financieren én zeker te weten dat je het kunt terugbetalen, aldus
Ehlen. “Uit de aanbesteding die we uitschreven, rolde een consortium van
Rabobank, ook onze huisbankier, en de BNG. Daarbij hebben we gelet op
bijvoorbeeld rentepercentage maar ook op zachtere kanten: de relatie, het
meedenken. Kwaliteit ging daarbij voor prijs.” In tweede instantie klopte het
Laurentius ook aan bij het Waarborgfonds. “Als zij je plannen steunen, ge-
ven ze een borgstelling af zodat je goedkoper kunt financieren. En ze leveren
echt meerwaarde door kritisch mee te kijken.”
sTressTesTsHet feit dat ook zorgverzekeraar CZ zijn steun uitsprak voor de plannen,
verstevigde de positie van het Laurentius bij banken en het Waarborgfonds.
Ehlen: “De verzekeraar is uiteindelijk toch je financierder. Zonder hun steun
zou het een veel moeilijker verhaal geweest zijn, in de huidige tijd zelfs een
onmogelijk verhaal.” Uiteindelijk financiert het Waarborgfonds 75 procent;
de banken 25 procent. Dankzij een goede voorbereiding - businesscase, stra-
tegie en plannen lagen klaar - werd het traject met het Waarborgfonds in
drie maanden tijd doorlopen.
De businesscase voor de nieuwbouw en renovatie is gebaseerd op 0 pro-
cent groei. Ook werden diverse stresstests uitgevoerd op de investering van
michael ehlen, manager finance & control
FMT Gezondheidszorg 13
150 miljoen euro voor de komende vijf jaar. “Het financieringsarrangement
kwam uit op 101 miljoen euro, maar op basis van de laatste inzichten is de
verwachting dat we 60 miljoen zelf kunnen investeren en waarschijnlijk die
101 miljoen niet volledig zullen benutten”, stelt Ehlen. “In 2019 is er 150
miljoen geïnvesteerd en moeten we rente en aflossing gaan terugbetalen. Nu
is er niets onzekerder dan de zorg. Dus hebben we gekeken welke omzet we
dan minimaal moeten hebben om aan onze verplichtingen te kunnen vol-
doen.” Hiervoor onderzocht het Laurentius de ontwikkeling van de zorg-
vraag op basis van demografische ontwikkelingen, incidentie en prevalentie
en substitutie (huisarts), onder andere aan de hand van verkenningen van
het RIVM. “Dan zie je dat de zorgvraag tot 2025 toeneemt, even stabiel blijft
en dan afneemt. We willen niet bouwen voor de piek, maar op de gemid-
delde groei. Niet te groot, maar ook niet te klein want bijbouwen is duur. En
altijd voorzichtig zijn: jezelf niet rijk rekenen met toekomstige meevallers,
maar ze eerst realiseren.”
KeuzeVrijheidDe businesscase is vastgesteld en borging is verkregen. Nu is het zaak om
plannen in de praktijk te brengen en de organisatie daarin mee te nemen.
Ehlen is positief. “Medewerkers laten zien dat het kan. Zij werken hard om
zorg binnen de financiële kaders te realiseren.” Het afgelopen jaar liet een
lichte krimp in aantal patiënten en omzet zien, en zo zijn er meer variabelen
waar een ziekenhuis mee moet leven: veranderend inkoopbeleid van zorg-
verzekeraars, substitutie in de zorg. “Elke dag wijzigen je inzichten. Van alles
wat we bedacht hebben, weten we één ding zeker: het zal anders uitpakken.
Het gaat erom de veranderingen zo snel mogelijk door te vertalen naar je
organisatie. Dat is een continu proces.”
Faseren in de bouw is een van de manieren om grip te houden op ontwik-
kelingen in het zorglandschap. Het Laurentius kiest er bewust voor eerst
nieuwbouw te plegen en vervolgens bestaande panden te renoveren. “Dat
biedt ons keuzevrijheid: wat moet er echt gebeuren, wat kan nog even wach-
ten? Wat moet je minimaal aanpakken, hoe kun je het maximaal goed doen?
We hebben ons niet voor jaren willen vastzetten qua bouw.” Daar komt bij
dat volledige nieuwbouw van een ziekenhuis in deze tijd bijna niet meer
verantwoord is in zijn ogen. “Wat wij hier doen is de toekomst, want gehele
nieuwbouw is amper nog te financieren en bovendien moet je dan versneld
bestaande bouw afschrijven. Voordat je dat terugverdiend hebt...”
Wat Ehlen tijdens het bouwtraject steeds op het netvlies heeft, is het feit dat
de financiering in 2019 op een piek belandt. “De kunst is om kansen zoals
goedkope financiering te pakken en bedreigingen af te dekken. Dat kun je
als ziekenhuis niet alleen, daar heb je partners voor nodig. Samenwerken
met huisartsen, collega-ziekenhuizen, derdelijnszorg, samen nadenken over
nieuwe zorgconcepten, continu verbeteren. Alleen dan kunnen we duurza-
me zorg in deze regio realiseren.” De druk op de zorg wordt steeds groter en
daarmee ook het belang van prognoses, aldus Ehlen. “Als we morgen te ma-
ken krijgen met een omzetdaling, is het te laat en kunnen we er niks meer
aan doen. Zien we aankomen dat we over drie jaar 10 procent minder omzet
hebben, dan kunnen we daar op reageren en een transitie in gang zetten.” <
michael ehlen.
“Medewerkers laten zien dat het kan. Zij werken hard om zorg binnen de financiële kaders te realiseren.”
FMT Gezondheidszorg14
laurentius; financieel risicomanagemnt
Door: Wilma Schreiber
“We nemen alle risico’s onder de loep”
een groot bouwproject zoaLs momenteeL
pLaatsvinDt bij het Laurentius in roermonD,
kan niet zonDer risicomanagement op aLLe
terreinen, uiteenLopenD van financiën en
veiLigheiD tot communicatie. Dat vraagt
vertrouwen tussen aLLe teamLeDen en een
open, eerLijke en transparante werkwijze.
Een eerste, zeer denkbeeldig, risico is dat het project financieel uit de
klauwen loopt. Om dat te voorkomen, werkt Laurentius met een
strikt protocol rond budgetvrijgave, de autorisatie en betaalbaarstel-
ling van facturen en het doen van aanbestedingen. Michael Ehlen is als ma-
nager Finance & Control het meest geïnteresseerd in de prognoses. “Als er
iets tussendoor komt, moet je dat tijdig zien aankomen zodat je kunt bijstu-
ren. Vandaar dat onderling vertrouwen tussen teamleden zo belangrijk is”,
zegt hij. “Vooraf heb ik geen inhoudelijke kennis, de bouwmanager, direc-
tievoerder of aannemer moet mij dat willen vertellen. Achteraf weet ik alles,
want dan krijg ik de factuur. Maar dan is het ook te laat om nog in te grij-
pen.” Bouwmanager Ger Biesmans sluit zich bij zijn woorden aan: “Vaak is
aan de voorkant al duidelijk dat het uit de hand loopt. Als ik drie maanden
onder de pet houdt dat we een bedrag tekort komen, hebben we pas echt
een probleem.”
Een andere afspraak is om alles binnen budget te realiseren. “Het oormer-
ken van bijvoorbeeld aanbestedingsgelden leidt tot zuivere discussies. Als je
op dat vlak een meevaller hebt, is het belangrijk dat dat geld niet geclaimd
wordt door de organisatie voor andere doeleinden. De vraag naar goede
zorg is eindeloos, maar het hoeft niet op”, aldus Ehlen. “Afromen van mee-
vallers is echter eveneens uit den boze, je moet transparant zijn, net als over
tegenvallers.” Alles staat of valt met de samenwerking binnen het team. “Af-
stemming is het sleutelwoord. Mijn afdeling moet weten wanneer er geld
nodig is en zorgen dat rekeningen op tijd worden betaald”, stelt Ehlen. “En
als aannemer Heijmans zijn best doet om faalkosten te voorkomen, is het
niet meer dan normaal dat wij hun facturen op tijd betalen.”
beheersbaarDe missie qua financieel risicomanagement luidt dan ook: project binnen
budget realiseren, met de mogelijkheid om tegenvallers op te vangen. Bies-
mans: “Vanaf dag 1, bij het PvE, voorlopig en definitief ontwerp kijken we:
past het plaatje in de begroting of is bijstelling nodig?” Gefaseerd bouwen is
een ander instrument om binnen budget te blijven. “Bij de renovatie werken
michael ehlen (links) en Ger biesmans: “steeds kijken we: hoe kunnen we risico’s beheersen dan wel verzekeren, hoewel natuurlijk niet alles is te voorzien.”
FMT Gezondheidszorg 15
we met vier of vijf blokken, zo houd je het beheersbaar. Ook gaan we qua
projectontwerp en directievoering meer zelf doen, omdat onze mensen het
gebouw van haver tot gort kennen.”
In samenwerking met Deloitte is een risicomatrix opgesteld, waarbij alle ri-
sico’s onder de loep zijn genomen. Te denken valt aan bouwrisico’s, brand,
faillissement van de aannemer en zaken die impact hebben op het imago
van het ziekenhuis. “Steeds hebben we daarbij gekeken: hoe kunnen we deze
risico’s beheersen dan wel verzekeren. We accepteren geen enkel risico, hoe-
wel natuurlijk niet alles is te voorzien. Van belang is dat iedereen dezelfde
perceptie heeft van risico’s, daartoe hebben we een aantal sessies gehouden
om bewustwording te bevorderen”, zegt Ehlen.
Om risico’s met betrekking tot veiligheid op de bouw te ondervangen, wordt
er, naast het standaard veiligheidsplan van de aannemers zelf, gewerkt met
een werkplan voor risicovolle werkzaamheden. Hierin staan voorzorgs- en
toetsingsmaatregelen beschreven. Dit gold bijvoorbeeld voor de leidingen-
tunnel. “Het is de levensader van het ziekenhuis, dus vroegen we expliciet
hoe aannemers daarmee om dachten te gaan”, vertelt Biesmans. Omdat de
nieuwbouw op 2 meter afstand van allerlei kabelbedden komt te staan, wer-
den de kabelbedden uit voorzorg vrijgemaakt en vastgelegd ter informatie
voor de aannemer. “En als de aannemer daar aan de slag gaat, staat er altijd
iemand van onze Technische Dienst bij. Als ze dan kabel A te pakken heb-
ben, dan weten we tenminste wat er binnen gebeurt”, zegt Biesmans.
exTra VoorzorGGeen bouw zonder bouwoverlast, derhalve een belangrijk aandachtspunt in
het kader van risicomanagement. Biesmans: “We hebben een omgevingsma-
nager aangesteld, die dagelijks contact heeft met Heijmans en de commu-
nicatie verzorgt met het ziekenhuis en omwonenden. Hij meldt momenten
van overlast en zorgt indien nodig ervoor dat werkzaamheden onmiddel-
lijk worden stopgezet. De zorg gaat door, maar alles wordt overlegd.” Niet
alle risico’s zijn te voorzien. Bij het injecteren van beton ter versteviging van
de bestaande fundering meldde de aannemer dat door verdringingen in de
grond, het gebouw 2 centimeter hoger of lager zou kunnen komen te liggen
- onacceptabel, aldus Biesmans. “Uiteindelijk is een andere techniek toege-
past. Uit voorzorg zijn trillingsmeters geplaatst met 1 millimeter beweging
als acceptabele grens, en extra stempels aangebracht ter versteviging van het
gebouw. Al met al is de operatie zonder problemen afgerond.”
April dit jaar gaat het eerste deel van de renovatiefase van start. Die wordt
een stuk complexer qua financiële beheersing en uitvoering, verwachten
Ehlen en Biesmans: “Je kijkt aan tegen minimaal twee jaar overlast voor me-
dewerkers, patiënten en bezoekers. Dat proberen we uiteraard tot een mini-
mum te beperken. De zorg moet gewoon doorgaan. Voor de veiligheid moet
voor alle werkzaamheden een werkvergunning worden aangevraagd. Daar-
bij wordt samen met technische dienst en de medici gekeken welke risico’s
deze met zich meebrengen en hoe die te beheersen zijn.” <
De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten
Alleenbij Miele
Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem!• Kortste programmaduur 5 minuten•
beladingsniveau‘s• Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm• Reiniging conform HACCP DIN 10512
Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl
www.mijnvaatwasserkiezen.nl
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
“bij de renovatie werken we met vier of vijf blokken, zo houd je het beheersbaar”
FMT Gezondheidszorg16
laurentius; royal haskoningDHV
Topcomfort dankzij techniek
van een uitermate hoog ambitieniveau. En dit is
terug te zien in de technische oplossingen die wer-
den gekozen. “De nieuwbouw is bedoeld om alle
‘zware’ functies van het ziekenhuis een nieuwe
huisvesting te geven. Bij die zware functies, zoals
de OK-afdeling en de IC, is technische betrouw-
baarheid natuurlijk van groot belang”, aldus Jans-
sen. “Daarom zijn alle voor het proces belangrijke
installaties vanzelfsprekend redundant.” De tech-
nische bemoeienissen gingen natuurlijk verder
dan het redundant maken van de technische in-
stallaties. Want ook het geambieerde hoge com-
fortniveau in het ziekenhuis wordt deels gerea-
liseerd middels technische oplossingen. Lenting:
“Er is bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan het
binnenklimaat, onder meer door de ventilatie op
een slimme manier aan te pakken.” Wellicht het
meest opvallende aspect in dit opzicht is het feit
dat de moederinstallatie voorzien is van HEPA-
filters, waardoor de luchtkwaliteit in de nieuw-
bouw zeer hoog is. “En dan hebben we het dus
niet alleen over ruimtes als de OK, maar over het
héle gebouw”, benadrukt Lenting. Volgens Gerard
Janssen loopt het Laurentius hiermee vooruit op
de regelgeving. “Infectiegevaar is een steeds be-
langrijker onderwerp in de zorgomgeving. TNO
heeft bijvoorbeeld al aangegeven dat dit in de toe-
komst tot aanvullende maatregelen moet leiden.
Het Laurentius voldoet nú al aan de verwachte
toekomstige eisen.”
Andere maatregelen die het binnenklimaat en het
comfort op een bovengemiddeld niveau brengen,
Beide bedrijven richtten een gezamenlijke
vof op, die verantwoordelijk is voor de
technische advisering. Gerard Janssen
van Huygen en Frans Lenting van Royal Hasko-
ningDHV geven tekst en uitleg over het bijzon-
dere project.
Het Laurentius Ziekenhuis in Roermond onder-
gaat een ingrijpende metamorfose. En die ge-
daanteverwisseling gaat veel verder dan alleen het
uiterlijk van het complex. Ook op technisch ge-
bied verandert er nogal wat. Frans Lenting, Seni-
or Expert Health Care bij Royal HaskoningDHV,
en Gerard Janssen, Senior Adviseur/Technisch
Directeur bij Huygen Installatie Adviseurs, weten
er alles van. Beiden zijn nauw betrokken bij het
ontwerp- en realisatieproces van het Roermond-
se ziekenhuis. Zij doen dat via een gezamenlijke
vof, die bij het Laurentius fungeert als adviseur
op het gebied van technische installaties. “We
hebben vanaf het begin meegedacht”, zegt Ge-
rard Janssen over dit project. “Samen met de an-
dere partijen hebben we gekeken naar manieren
om een compact ziekenhuis te realiseren, waarbij
de bestaande bouw en de nieuwbouw met elkaar
vervlochten worden.” Lenting knikt. “Het ging in
dit project om de nieuwbouw voor de hotfloor-
functies met een hoog comfortniveau, die het
werkproces op duurzame en efficiënte wijze fa-
ciliteert.”
iNfecTieGeVaarAl vanaf het begin van het project was er sprake Door: Henk-Jan Hoekjen
in roermonD vinDt momen-
teeL De renovatie
en nieuwbouw van het
Laurentius ziekenhuis pLaats.
bij Dit bijzonDere project
speLen huygen instaLLatie
aDviseurs en royaL
haskoningDhv een
beLangrijke roL.
Goede samenwerking maakt Laurentius tot voorbeeldproject
FMT Gezondheidszorg 17
natuurlijk regelmatig handmatig testen. Dat legt
veel druk op de technische dienst en kan gemak-
kelijk tot fouten leiden. Omdat de motorgestuur-
de brandkleppen in het Laurentius eenvoudig via
de PC getest kunnen worden, vraagt deze testpro-
cedure weinig tijd en is de kans op fouten vele
malen kleiner. En dat maakt het gebouw dus vei-
liger en onderhoudvriendelijker.”
bouwfysische aspecTeNLenting en Janssen benadrukken dat alle techni-
sche maatregelen in nauwe samenwerking met
alle andere partijen in het bouwproces genomen
zijn. “De kwaliteit van het binnenklimaat hangt
bijvoorbeeld nauw samen met bouwfysische as-
pecten zoals de keuze voor de gevel”, vertelt Jans-
sen. “Hieraan worden in dit project zeer hoge ei-
sen gesteld: de gevel is luchtdicht en uitgevoerd
met zonwerend glas en screens. Dankzij een inte-
grale benadering van bouwfysische en technische
aspecten is het ons gelukt om het binnenklimaat
in het Laurentius vrijwel volledig onafhankelijk te
maken van het buitenklimaat.”
Teneinde de samenwerking te optimaliseren,
werd gedurende het ontwerpproces met gro-
te regelmaat werkoverleg gevoerd met betrok-
ken partijen zoals de architect, de construc-
teur, en de opdrachtgever. “En dat begon al
in de fase waarin het Programma van Eisen
werd opgesteld”, aldus Lenting. “Dat is belang-
rijk. Want alleen wanneer je met alle partij-
en al vanaf het begin van een project aan tafel
zit, kun je tot een optimaal resultaat komen.”
Dit resultaat kwam mede tot stand dankzij het
gebruik van moderne overleg- en ontwerptech-
nieken. Bij het werkoverleg tussen de betrokken
partijen werd gebruik gemaakt van een groot
scherm, waarop het ontwerp voor ieder zichtbaar
in 3D getoond werd. “Dat bood vele voordelen”,
vertelt Lenting. “We hebben er in dit project voor
gekozen om alle technische installaties – zo com-
pact mogelijk – op het dak van het Laurentius te
plaatsen. Dit leverde echter problemen op met
betrekking tot de schachtenstructuur. Doordat
we ons ontwerp in 3D aan de architect konden
laten zien, werd het probleem meteen inzichte-
lijk. Bovendien snap je zo veel beter de belangen
van de verschillende partijen in het ontwerppro-
ces, wat het makkelijker maakt om gezamenlijk
tot een oplossing te komen.”
De samenwerking verloopt mede dankzij deze
slimme manier van overleggen zeer goed. Ook de
rol van aannemer Heijmans wordt in dit kader
nadrukkelijk genoemd. Janssen: “Voordat de aan-
treffende ruimte gedurende langere tijd niet in
gebruik zijn. De keuze maakt het ziekenhuis on-
derhoudsvriendelijker en veiliger.”
Ook de keuze voor motorgestuurde brandklep-
pen is opvallend. “Brandkleppen worden in an-
dere projecten vaak uitgevoerd met een smelt-
loodje”, legt Lenting uit. “Maar kleppen met
smeltloodjes – die in élke klep zitten – moet je
zijn de toepassing van klimaatplafonds op de IC
en de maatregelen die getroffen zijn tegen legi-
onella-besmetting. “Tappunten die een tijd niet
gebruikt zijn, worden automatisch gesignaleerd
en doorgespoeld”, zegt Lenting over deze laatstge-
noemde maatregel. “Op die manier wordt voor-
komen dat de onderhoudsdienst voortdurend
deze tappunten moet doorspoelen zodra de be-
de nieuwbouw van het Laurentius ziekenhuis is bedoeld om alle ‘zware’ functies een nieuwe huis-vesting te geven.
frans Lenting: “het ging in dit project om de nieuwbouw voor de hotfloor-functies met een hoog comfortniveau.”
FMT Gezondheidszorg18
gekomen. Dat is redelijk uniek.”
duurzaamheidHet nieuwe Laurentius is niet alleen een efficiënt,
veilig en comfortabel gebouw, maar bovendien
zeer duurzaam; het Roermondse Ziekenhuis is
beoordeeld via de BREEAM-methodiek en scoort
Very Good. Dit is onder meer te danken aan de
toepassing van een energiedak, energiezuinige
pompen, energiezuinige ventilatoren en daglicht-
afhankelijke LED-verlichting met aanwezigheids-
besteding werd vergund aan deze aannemer werd
er eerst nog een verificatieproces doorlopen door
Heijmans, waarin alle aspecten van het ontwerp
nog eens werden nagekeken. Hierdoor kreeg He-
ijmans inzicht in het waarom bij de gepasseerde
ontwerpkeuzes, worden knelpunten tijdig gede-
tecteerd en voelt de aannemer zich medeverant-
woordelijk voor het ontwerp. Daardoor kunnen
er kosten bespaard worden.” De Huygen-advi-
seur glimlacht. “Tot op dit moment zijn we in het
bouwproces niet één echt groot probleem tegen-
detectie. “We hebben een aantal prachtige inte-
grale oplossingen gevonden”, zegt Janssen. Hij
wijst onder meer op de toepassing van zonnecel-
len op het dak, die op hun beurt energie leveren
voor het ventilatiesysteem. “Ook belangrijk is dat
de luchtbehandelingkasten overgedimensioneerd
zijn”, vult Lenting aan. “Alle drie de kasten draai-
en op 66 procent, waardoor de weerstand lager is.
Dit scheelt een slok op een borrel voor wat betreft
het energieverbruik en de kosten, zeker wanneer
je kijkt naar de Total Cost of Ownership (TCO).”
Al met al kijken Janssen en Lenting met tevre-
denheid terug op het Laurentius-project. “Overi-
gens is het project nog in volle gang”, benadrukt
Janssen. “De eerste fase van de bouw wordt op-
geleverd op 15 oktober. “Een half jaar later be-
ginnen we met de tweede fase, die begin 2017
gereed moet zijn.” Eventuele toekomstige ge-
zamenlijke projecten zien beiden met vertrou-
wen tegemoet. Lenting: “We hebben hier bij Ro-
yal Hasko ningDHV in Nijmegen net weer een
nieuwe ‘iRoom’ met drie grote actieve schermen
in gebruik genomen, waarmee het nog efficiën-
ter wordt om met een ontwerpteam gezamenlijk
aan een project te werken. Deze iRooms worden
gebruikt voor vooral zogenaamde VDC-sessies
(Virtual Design & Construct), waarin ontwerpen
multidisciplinair in een soort ‘snelkookpan’ tot
stand komen. Deze manier van werken is sterk in
opkomst in de bouwsector.” Janssen knikt: “Inte-
graal werken is de toekomst.” <
laurentius; royal haskoningDHV
Gerard janssen: “integraal werken is de toe-komst.”
een 3d-impressie van de techniekruimte, zoals deze geplaatst zal worden op het dak van het Laurentius ziekenhuis.
dankzij een integrale benadering van bouwfysische en technische aspecten is het gelukt om het binnenklimaat vrijwel volledig onafhankelijk te maken van het buitenklimaat.
’s-HertogenboschHambakenwetering 5-J5231 DD ’s-Hertogenbosch
Postbus 23095202 CH ’s-Hertogenbosch
HertenSchoolstraat 8
6049 BN Herten
Postbus 146040AA Roermond
Kragten gaat op zoek naar innovatieve zorgconcepten, nieuwe mogelijkheden om het genezingsproces van de betreffende zorgconsument te bevorderen en in het welbevinden van de mens te voorzien.
T 088 - 3366333F 088 - 3366099
FMT Gezondheidszorg20
laurentius; patiëntveiligheid
Door: AT Osborne
Patiëntveiligheid in bouwprojecten
een groot aantaL bouwprojecten in De
zorg worDt uitgevoerD terwijL ‘De winkeL
openbLijft’. het operatiecentrum, De seh
kunnen niet worDen stiLgeLegD tijDens een
verbouwing. patiëntenzorg en bouw naast
eLkaar, fysiek vaak aLLeen gescheiDen Door
een wanD.
Consequentie is dat patiëntveiligheid een belangrijk aandachtspunt
van een bouwproject moet zijn. Dat weten projectmanagers, bou-
wers, directieleveranciers en gebruikers ook. Toch is er een pro-
bleem. Er is onvoldoende besef dat de huidige manier waarop patiënt-
veiligheid wordt geborgd, tekortkomingen heeft. Dat stelt Ingrid de Jong,
risicomanager bij AT Osborne en pleitbezorger voor een betere aanpak van
patiëntveiligheid in bouwprojecten. “Maar niet in onze projecten, wij heb-
ben er echt veel aandacht voor”, is een reactie die ze vaak hoort. Die over-
tuiging is er ook oprecht en de wil om veilig te bouwen al helemaal, maar
echt veilig wordt het pas wanneer we minder afhankelijk worden van de
verdienste van individuen op het juiste moment, op de juiste plaats, of soms
gewoon van een beetje geluk.
Het probleem zit dan ook niet zozeer in het niet willen, maar in het niet zien
van de tekortkomingen van de huidige aanpak en hoe dat kan worden ver-
beterd. “Ik zie het als mijn taak om projectmanagers, bouwers en gebruikers
dat inzicht te geven en om handvatten aan te reiken voor hoe patiëntveilig-
heid in bouwprojecten in de toekomst beter kan worden geborgd”, aldus
Ingrid de Jong. “In diverse projecten worden inmiddels mooie resultaten
bereikt, maar ik ben pas tevreden wanneer de noodzakelijke verbeteringen
een vanzelfsprekendheid zijn in ieder bouwproject binnen de muren van
een zorginstelling”.
meriTes VaN de huidiGe aaNpaKBestekteksten, huisregels, enz. worden contractueel van toepassing verklaard
tussen bouwer en zorginstelling. Daarmee is, zo is nu de veronderstelling,
een goede basis gelegd. Patiëntveiligheid is geregeld in de meest letterlijke
zin van het woord. De opdrachtgever legt de ‘spel’regels op en de opdracht-
nemer dient ze na te leven. Van een gezamenlijke aanpak is nauwelijks spra-
ke.
Een voorbeeld uit de praktijk: ‘Indien door werkzaamheden een verhoogde
kans op brandgevaar bestaat… dient de aannemer de nodige brand- en scha-
depreventie maatregelen te treffen’.
zorgen we er echt goed genoeg voor
FMT Gezondheidszorg 21
Nog zo’n voorbeeld: ‘Bij toepassing van stoffen en materialen die een verhoogd
risico kunnen veroorzaken, dienen maatregelen te worden getroffen om deze
stoffen op veilige wijze te kunnen toepassen’.
In diezelfde bestekteksten, huisregels ontbreekt het ook aan concreetheid.
Bijna komisch is de volgende tekst uit de huisregels van een ziekenhuis: ‘At-
tentie!, de opdrachtnemer dient zich te realiseren dat werkzaamheden aan in-
stallatieonderdelen ernstige gevolgen kunnen hebben voor het bedrijfsproces
van het ziekenhuis’. Nog een, waar wel dieper op wordt ingegaan: ‘Indien zich
gevaar voor de patiënt voordoet, neemt de aannemer in afwachting van nadere
orders en aanwijzingen de nodige maatregelen om dit gevaar af te wenden’.
Wat staat daar nu eigenlijk? Toch niet meer en niet minder dan dat wanneer
zich een ongewenste topgebeurtenis (OGT) voordoet, ‘gevaar’ voor de pa-
tiënt, dat dan de ‘nodige’ maatregelen moeten worden getroffen. (Zie ook
figuur 1).
Wat het daadwerkelijke risico is en wat de oorzaken daarvan zijn, is vol-
strekt onduidelijk. De bouwer moet vanuit deze black box (reactief!) ge-
woon de ‘nodige’ maatregelen nemen. Naast het gebrek aan concreetheid
moet de volledigheid van de huidige aanpak in twijfel worden getrokken.
Vaak beperken de regels zich tot standaardonderwerpen als geluidsoverlast,
brandgevaar en logistiek. Maar zijn daarmee alle patiëntveiligheidsrisico’s
beheerst? Het antwoord is nee. Wel eens gedacht over het risico van het bij
de oplevering niet fysiek testen van een calamiteitenknop in verband met de
impact op de organisatie en het treffen van maatregelen om wel zeker te zijn
van de werking?
Interessant is dat wanneer ik projectmanagers, bouwers en gebruikers dit
laat zien, ze zelf ook tot de conclusie komen dat van een effectieve en be-
trouwbare aanpak geen sprake is. Vervolgens vragen ze wel hoe het beter
moet. “Een enkeling blijft erbij dat patiëntveiligheid tijdens de bouw alleen
de verantwoordelijkheid van de bouwer is en dat de regels duidelijk zijn”,
concludeert Ingrid de Jong met een glimlach.
haNdVaTTeN Voor eeN beTere aaNpaKDe handvatten voor een betere aanpak zijn te verdelen in twee categorieën:
• Een gezamenlijke aanpak met behoud van ieders eigen verantwoordelijk-
heid.
• Concretiseren en volledig maken.
Aan beide knoppen zal gedraaid moeten worden. Ze versterken elkaar en
zijn elkaars noodzakelijke voorwaarde voor succes.
Een gezamenlijke aanpak met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid
Patiëntveiligheid tijdens bouwprojecten is gebaat bij een gezamenlijke aan-
pak met behoud van ieders eigen verantwoordelijkheid. Het is niet alleen
de opdrachtnemer of de opdrachtgever die verantwoordelijk is, al ligt de
contractuele verantwoordelijkheid jegens de patiënt wel volledig bij de op-
drachtgever. Die is vanuit de behandelovereenkomst verplicht verantwoor-
de, dus ook veilige, zorg te leveren. Voor veilige zorg heeft de zorgverlener
ook een veilige infrastructuur nodig waarvoor de projectmanager tijdens de
bouw moet zorgdragen. De contractuele én primaire verantwoordelijkheid
jegens de patiënt voor patiëntveiligheid is hiermee een vaststaand feit. Daar-
naast is er de aanneemovereenkomst tussen bouwende partij(en) en zorgor-
ganisatie. Op basis daarvan is de bouwende partij verplicht conform bestek
en andere contractuele afspraken te werken. Een verplichting die daaruit
volgt is dat de bouwende partij de opdrachtgever moet waarschuwen als
hij ziet dat er fouten gemaakt dreigen te worden bij de uitvoering van het
bouwproject. Bijvoorbeeld fouten rondom de voorgeschreven werkwijze op
de bouw en orders en aanwijzingen die de bouwende partij krijgt. Anders
gezegd, de bouwende partij moet meedenken vanuit zijn vakmanschap.
Een soortgelijke verplichting volgt ook uit de vaak van toepassing verklaarde
UAV 2012. Die verplicht de bouwende partij ook de orders en aanwijzingen
op te volgen die door de directie worden opgelegd én dus ook te waarschu-
wen wanneer ze fouten of onjuistheden bevatten.
De bouwende partij is ook verplicht al datgene te verrichten, wat naar de
aard van de overeenkomst door de wet, de billijkheid of het gebruik wordt
gevorderd. Het meest concreet is paragraaf 6.6 UAV 2012. Daarin staat dat
de wijze van uitvoering van het werk zodanig moet zijn, dat voor de op-
drachtgever dan wel voor derden geen nodeloze hinder is te duchten. De
aannemer dient het werk zodanig uit te voeren, dat daardoor schade aan
personen, goederen of milieu zoveel mogelijk wordt beperkt. Daarmee is
het nog geen contractuele verplichting jegens de patiënt, maar uitsluitend
jegens de zorgorganisatie op grond van de aanneemovereenkomst. Jegens
de patiënt hebben bouwende partijen alleen een niet contractuele plicht het
werk zo uit te voeren dat er geen schade aan de patiënt ontstaat. Feitelijk
is dat een plicht die wij in het dagelijks leven allemaal hebben jegens onze
medeburgers, waarmee wij ook geen contractuele relatie hebben. (Zie ook
figuur 2).
De huidige aanpak waarbij zorgorganisaties zich vaak beperken tot het con-
tractueel opleggen van geboden en verboden, is dan ook niet correct. Het
bovenstaande bevestigt dat alle betrokken partijen een eigen, deels niet eens
contractuele verantwoordelijkheid hebben jegens de patiënt én jegens el-
figuur 2. Verantwoordelijkheid voor patiëntveiligheid tijdens bouwprojec-ten.
figuur 1. analyse van een contractuele bepaling.
FMT Gezondheidszorg22
laurentius; patiëntveiligheid
kaar. Daarom moet samen worden bepaald wat gedaan en gelaten wordt,
welke veiligheidsdoelen worden behaald. Dit moet samen met de processen
die nodig zijn om gestelde doelen te halen, contractueel worden vastgelegd.
Niet langer in de vorm van geboden en verboden, maar in termen van con-
crete doelen en bijbehorende processen. Na de contractuele fase is het zaak
de afgesproken doelen te halen met de inbreng van ieders specifieke des-
kundigheid.
Concretiseren en volledig maken
Het tweede handvat voor een betere aanpak van patiëntveiligheid in bouw-
projecten is het concreter en vollediger maken van de informatie die nodig
is om risico’s daadwerkelijk te beheersen. Worden wel de risico’s onderkend,
maar wordt niet uitgezocht wat de oorzaken zijn, dan worden niet de juiste
beheersmaatregelen genomen. Zijn niet alle risico’s in kaart gebracht, dan
worden de belangrijksten misschien niet eens beheerst. Zijn ze wel allemaal
in kaart gebracht, maar is niet nagedacht over welke risico’s acceptabel zijn,
dan wordt er veel meer effort ingestopt dan nodig is.
Met het uitvoeren van een gezamenlijke risicoanalyse kan op relatief een-
voudige wijze de noodzakelijke informatie worden verkregen betreffende:
• Alle risico’s die zich bij de verbouw en renovatie kunnen voordoen;
• De oorzaken die daaraan ten grondslag liggen;
• De ernst van het risico, de kans dat het risico zich voordoet en de detec-
tiekans;
• De te treffen beheersmaatregelen om:
- het risico te voorkomen (een brand voorkomen door te werken in een
schoon werkgebied);
- de gevolgen te beperken (een brand beperken door aanwezigheid van
brandblussers).
Wat alle risico’s zijn, is een vraagstuk dat beantwoord moet worden vooraf-
gaand aan de analyse. Wat is het doel (OTG) van het risicomanagement? Is
het doel realisatie van het project binnen budget dan zullen er andere risico’s
zijn dan wanneer het doel het garanderen van patiëntveiligheid is.
Wat de juiste beheersmaatregelen zijn, is in de eerste plaats afhankelijk van
de aard van het risico, maar het beïnvloeden van menselijk gedrag verdient
expliciet aandacht. Het heeft nauwelijks zin om in een protocol op te schrij-
ven dat bouwers de vloer als vluchtweg voor bedden vrij moeten houden.
Het heeft zin om die vluchtroute met rode belijning op de vloer zichtbaar te
maken. Het heeft nog meer zin om bij wijze van oefening ook daadwerkelijk
een keer met bedden over het bouwgebied te vluchten. Beelden zeggen meer
dan duizend woorden.
De uitkomsten van de analyse vormen de basis van het risicodossier. Daarin
wordt ook vastgelegd waar het risico wordt besproken en hoe de effectiviteit
van de maatregelen wordt getoetst. Een mooie ontwikkeling is dat opdracht-
gevers steeds meer overgaan tot systeemgerichte contractbeheersing (SCB).
Het risicodossier speelt daarbij een cruciale rol als input voor de contract-
beheersing.
erVariNGeN iN de praKTijKDe aanpak is inmiddels in diverse ziekenhuizen toegepast. De ervaringen
zijn positief. Door de gezamenlijke aanpak ontstaat een bron van informatie
waarmee partijen bij het beheersen van de risico’s hun voordeel doen. Soms
gaan er letterlijk ‘werelden open’, zowel bij de zorgprofessional als de bou-
wende partijen. Tegelijkertijd is die gezamenlijkheid voor opdrachtgevers
schakelen. Het is belangrijk daarvoor voldoende tijd en aandacht te hebben
en elkaar te respecteren. Een ding mag nooit uit het oog worden verloren en
dat is waar het om gaat: de veiligheid van de patiënt. <
beelden zeggen meer dan duizend woorden.
FMT Gezondheidszorg 23
laurentius; communicatie
Nieuwbouw vereist zorgvuldige communicatie op veel fronten
FMT Gezondheidszorg sprak met Ger Bies-
mans, manager bedrijfsvoering Facilitair
Bedrijf en Bouw, en communicatieadvi-
seur Ingrid Janssens van het Laurentius Zieken-
huis in Roermond (LZR).
De nieuwbouw van het LZR heeft voor omwo-
nenden de nodige consequenties. Er is niet alleen
tijdens de bouw sprake van overlast door bouw-
verkeer, maar er is ook sprake van bijvoorbeeld
tijdelijke parkeervoorzieningen. Daarnaast hou-
den sloopactiviteiten altijd een risico in op scha-
de voor gebouwen in de omgeving. Ger Biemans:
‘Door mensen goed te informeren zijn ze voor-
bereid op hetgeen er gaat komen. Voor een aantal
omwonenden betekent de nieuwbouw een defi-
nitieve verandering in hun woonomgeving om-
dat de route voor ambulances en het parkeerter-
rein voor medewerkers op andere locaties komen.
Vanaf het begin zijn de omwonenden meegeno-
men in de bouwplannen. We hebben een speci-
aal telefoonnummer geïntroduceerd voor vra-
gen. Transparantie is het toverwoord als het om
communicatie gaat. Nadat we een eerste omwo-
nendenbijeenkomst hadden georganiseerd bij
de aankondiging van onze nieuwbouwplannen,
zijn we regelmatig afzonderlijke avonden blijven
organiseren voor de direct omwonenden. Daar
komt in de regel een kerngroep van 15 mensen
op af. Zij vormen tevens de Omwonendenraad,
die we hebben ingesteld als vertegenwoordiging
van de buurt. Zij behartigen belangen van alle di-
rect omwonenden. Behalve via dergelijke bijeen-
komsten informeren we alle direct omwonenden
ook over aanstaande werkzaamheden via folders
die aan huis aan huis worden bezorgd.’
oNLiNeVier keer per jaar organiseert het ziekenhuis pu-
blieksavonden. Hier is iedereen uit de regio die
geïnteresseerd is in het ziekenhuis welkom. Er
worden verschillende onderwerpen besproken en
mensen kunnen hun vragen stellen. De nieuw-
bouw kan altijd op veel belangstelling van de aan-
wezigen rekenen. ‘Voor het publiek is alle infor-
matie over onze nieuwbouw, van onze bouwvisie
en zorg in de nieuwbouw tot planning en voort-
gang, ook beschikbaar via een speciale pagina
op de website van ons ziekenhuis’’, vertelt Ingrid
Janssens. ‘Zowel op de publiekswebsite als ook op
het intranet voor medewerkers is een button voor
actueel bouwnieuws. Via een “bouwcam”, beves-
tigd op de naastgelegen kerk, maken we ook beel-
den over de voortgang; beelden die tussentijds en
na realisering voor een film worden gebruikt.’
Daarnaast verstuurt het ziekenhuis regelmatig
Door: Cor van Litsenburg
communicatie is een
beLangrijk onDerwerp voor-
afgaanD en tijDens De
nieuwbouw van een
ziekenhuis. Dat geLDt niet
aLLeen voor communicatie
met Direct betrokkenen zo-
aLs bouwpartners en
Leveranciers, maar ook
voor patiënten, meDewerkers,
bezoekers en omwonenDen.
persberichten en publiceert het in het eigen pa-
tiënten- en publieksmagazine “Laurierblad” arti-
kelen over de bouw.
De interne communicatie in directe relatie tot de
bouw is in handen van omgevingsmanager Frank
Houben van de afdeling Techniek. Biemans: ‘Ui-
teraard is dat communicatietraject zeer belang-
rijk. Er gaat nogal wat veranderen voor de me-
dewerkers. Als ik alleen al kijk naar de OK’s. De
oppervlakte wordt vergroot van 36 tot 50 vier-
kante meter. In de nieuwe situatie wordt alles on-
dergebracht in balken in plaats van pendels. Om
al die veranderingen in goede banen te leiden, is
goede communicatie een vereiste. Ook in de fase
dat we de faciliteiten in gebruik gaan nemen. De
bouw van een nieuw ziekenhuis betekent veel
luisteren en overleg.’
GeeN VechTprojecTCommunicatie is ook van essentieel belang in de
voorbereidingsfase. Ger Biesmans: ‘Tussen het
moment van openbare aanbesteding en gunning
hebben we een verificatieperiode ingebouwd. In
deze periode hebben we het bestek gedetailleerd
besproken om verrassingen uit te sluiten. Vaak
zie je dat zulke grote projecten vechtprojecten
worden omdat de partijen zo laag mogelijk in-
schrijven en dat voor elke wijziging een meerprijs
wordt berekend. Door een uitgebreide communi-
catie vooraf kun je dat voorkomen. Bij de bouw
van dit ziekenhuis is sprake van een constructieve
samenwerking waarin veel tijd is gestoken in de
voorkant van het traject.’ <
FMT Gezondheidszorg24
laurentius; architectuur
‘Het werk maakt de architect’
moeten zien terug te verdienen. Anders gezegd: te
hoge investeringskosten kunnen je tientallen ja-
ren achtervolgen. Dat vraagt om een andere aan-
pak, een andere rol ook van de architect. Een rol
die Wiegerinck architectuur stedenbouw op het
lijf is geschreven.
Tot circa 2006 werden zorgprojecten voor-
al gebouwd op basis van nacalculeerbare
rente en afschrijving. Sindsdien geldt een
compleet ander verhaal bij de realisatie van der-
gelijke projecten: ziekenhuizen krijgen niet meer
alles vergoed, maar zijn inmiddels zelf verant-
woordelijk voor de kapitaallasten, die ze ook zelf
Door: Ton Brands
“het is niet De architect Die
het werk maakt; het werk
maakt De architect.”
Dit motto van ir. frank pörtz-
gen, architect en
senior partner bij
wiegerinck architectuur
steDenbouw, komt
naDrukkeLijk tot uiting bij
De revitaLisering van het
Laurentius ziekenhuis in
roermonD. aLs ergens De
veranDerDe tijDgeest van het
bouwen binnen De zorgsec-
tor aanwijsbaar is, Dan is
het in Dit project.
Laurentius roermond:
ontwerpschema van het masterplan.
FMT Gezondheidszorg 25
zitter van de Raad van Bestuur in nr. 3-2014 van
FMT Gezondheidszorg. (Thiadens is sinds 1 ja-
nuari 2015 de nieuwe bestuursvoorzitter van de
Antonius Zorggroep Sneek-Emmeloord, red.).
Pörtzgen: “Het Laurentius Ziekenhuis is een pro-
ject dat de actualiteit goed weergeeft. De betrok-
kenen hebben heel bewust gekeken naar wat de
financieringslast voor de bedrijfsvoering bete-
kent. Er is daarbij niet gekozen voor slopen, maar
met uiterste precisie gekeken naar hoe je de be-
staande gebouwen nieuw leven kunt inblazen.
Deze wijze van benadering is exemplarisch voor
bouwprojecten in de zorg anno nu en ik verwacht
ook voor de nabije toekomst.”
Nieuwe impuLseNWat was de rol van Wiegerinck architectuur ste-
denbouw bij het ‘kantelen’ van de oorspronkelijk
ingezette koers? “De beslissing om te gaan reno-
veren in plaats van nieuw te gaan bouwen was al
genomen. De credits daarvoor komen vooral op
het conto van Jack Thiadens”, zegt Pörtzgen be-
scheiden. “Wat wij hebben ingebracht is het lo-
gistieke masterplan. Daarin is de nieuwe hotfloor
heel dicht tegen het bestaande gebouw aange-
schoven in plaats van op afstand geplaatst. Hier-
door waren we in staat nieuwe mogelijkheden te
schetsen die revitalisering van de bestaande ge-
bouwen biedt. In die zin hebben we het proces
iets kunnen bijsturen en van nieuwe impulsen
voorzien.”
Het ‘ontrafelen’ van het bestaande gebouwen-
complex noemt Pörtzgen ‘een geweldige uitda-
ging’. “Alle puzzelstukjes moeten passen en teza-
men leiden tot een helder concept en een gebouw
wat weer 20 tot 30 jaar meekan. In mei ging de
delijk te vervangen en te slopen. Zo’n vijf jaar ge-
leden kwam de ommezwaai. “We waren ingehaald
door de tijd. Dus moest de nieuwbouw anders en
slimmer”, zei Jack Thiadens, de toenmalige voor-
De veranderde marktvraag vormde voor Pörtz-
gen geen verrassing. Hij heeft binnen Wiegerinck
architectuur stedenbouw tientallen jaren erva-
ring met bouwprojecten, waaronder een indruk-
wekkend aantal zorggebouwen. “Sinds het ‘kan-
telpunt’ in 2006 komt het steeds vaker voor dat
de keus valt op renovatie, of een combinatie van
renovatie en nieuwbouw. Overigens is volledige
nieuwbouw soms nog steeds de beste optie, maar
vanaf 2006 komt dit beduidend minder voor”,
vertelt de ontwerper van het project Laurentius.
“Door te kiezen voor renovatie en een fasegewijze
benadering is het in veel gevallen mogelijk om de
financieringslasten te spreiden.”
ommezwaaiBij het eerste plan van aanpak voor het vastgelo-
pen gebouwen complex dat het Laurentius Zie-
kenhuis in de loop der jaren was geworden, ging
men ervan uit om de bestaande gebouwen gelei-
ir. frank pörtzgen: “door te kiezen voor nieuwbouw in combinatie met renovatie en een fasegewijze benadering is het in veel gevallen mogelijk om de financieringslasten te spreiden.”
overzicht terrein Laurentius ziekenhuis roer-mond.
FMT Gezondheidszorg26
der OK’s, IC, MC, EHH, Hartbewaking en SEH.
Maar bijvoorbeeld ook CSA, centrale keuken en
restaurant vinden hun plaats in de hotfloor. “Tus-
sen de hotfloor en het bestaande gebouw hebben
we een nieuwe binnenstraat gecreëerd, die als de
nieuwe ruggengraat van het Laurentius Zieken-
huis werkt”, legt Pörtzgen uit. Deze binnenstraat
brengt gebouwen van verschillende datering bij
elkaar: oude gedeelten van het klooster uit de ja-
ren ’30, maar ook panden uit de jaren ’60 tot en
met ’90. “De hotfloor omarmt het bestaande ge-
bouw en vormt daarmee een impuls voor revita-
lisering van het totale complex.”
De logistieke structuur is even logisch als klant-
vriendelijk. Pörtzgen wijst op de overzichtelijk-
heid: “Twee keer links of rechts en je bent waar
je moet zijn. Noem het gerust een dienstbaar ge-
bouw, geen podium voor zichzelf.”
Kenmerkend is verder dat het project in sa-
menhang is bekeken: interieur, exterieur, land-
eerste schop de grond in. Het project loopt op
schema en naar verwachting zal het nieuwbouw-
gedeelte van het Laurentius Ziekenhuis eind 2015
gereed zijn.”
Na nieuwbouw en renovatie zal de oppervlakte
gereduceerd zijn van 53.000 tot 42.000 vierkan-
te meter. “Deze reductie is een gevolg van enkele
van de uitgangspunten: een compactere, slimme
logistiek bijvoorbeeld en het verbinden van ge-
bouwen van verschillende datering.”
biNNeNsTraaT aLs ruGGeNGraaTFase 1 van het project is de nieuwbouw van een
hotfloor, onderdeel van het programma van ei-
sen wat is voortgekomen uit TNO-onderzoek. In
fase 2 en 3 worden bestaande gebouwen, waar-
onder de beddenruimten, gerenoveerd. De sig-
natuur van Wiegerinck architectuur stedenbouw
zit ‘m onder meer in de situering van de hotfloor
– nóg dichter bij de bestaande structuur – en in
de logistiek van de diverse onderdelen, waaron-
schapsarchitectuur, maar ook zaken als welzijn,
patiëntvriendelijkheid en regionale uitstraling
zijn nadrukkelijk meegenomen; alle disciplines
hadden hun inbreng. Het delen van het ontwerp
met de betrokkenen, onder wie een cliëntenpanel,
noemt Pörtzgen een belangrijk onderdeel van het
totale proces. “Naast het primaire bouwproces
hebben we structureel momenten ingeruimd om
onze ideeën te delen. Aan specialisten én aan ge-
bruikers van het gebouw werden vragen gesteld
als: hoe ontwikkelt de zorgvraag zich volgens
jou? Wat is er over 10 jaar nodig? Dat alles met
als doel: hoe kunnen we het gebouw optimaal
inrichten en hoe kunnen we de ‘gebruiksaanwij-
zing’ van het gebouw meer laten zijn dan een the-
oretisch concept?”
heaLiNG eNViroNmeNTEen voorbeeld van niet-alledaagse samenwerking
is het inzetten van een omgevingspsycholoog en
een kleurendeskundige. “Fiona de Voss van Stu-
laurentius; architectuur
Tussen de hotfloor en het bestaande gebouw is een nieuwe binnenstraat gecreëerd, die als de nieuwe ruggengraat van het Laurentius ziekenhuis fungeert.
FMT Gezondheidszorg 27
kom zijn en voor patiënten, ondersteund door
familie, dat ze zelf de regie in handen hebben.
We wilden voorkomen dat de patiënt bij binnen-
komst zijn identiteit kwijtraakt. Het gaat uitein-
delijk om stressreductie bij mensen die niet ge-
heel zichzelf zijn.”
In de routing van de hotfloor en de overige ge-
bouwen keren deze elementen – licht en welzijn
– voortdurend terug. “Overal in het ziekenhuis
kun je naar buiten kijken. En centraal in de hot-
floor bevindt zich een patio. Waar nodig versterkt
kunstlicht het daglicht. Voor de routing van de
ingang naar de beddenkamer is gewerkt met spe-
cifieke kleuren en kunst. Daarbij kun je gebruik
maken van plaatselijke kunstenaars. Op die ma-
nier wordt de band met de stad onderstreept. Het
Laurentius is nadrukkelijk een ziekenhuis van de
stad Roermond.”
Maar ook buiten staan het open karakter en het
welzijn van de gebouwgebruikers centraal in het
ontwerp. Zo wordt de open, optimistische sfeer
versterkt door de nieuwe gevels, waarin de ho-
rizontale ramen met veel metselwerk uit de be-
staande bouw terugkomen. De ‘Limburg-factor’
komen we opnieuw tegen in de gebruikte mate-
rialen. Zo is bijvoorbeeld gekozen voor een steen
uit Brunssummer klei en voor Limburgs eiken
voor de balies en andere houten onderdelen in
het interieur. Pörtzgen: “De omgeving dient de
patiënt tegemoet te komen in wie hij als mens is.
‘Family care’ maakt een onlosmakelijk onderdeel
uit van het geheel. Dat zie je bijvoorbeeld terug
in familiekamers en in een overnachtingsgelegen-
heid voor familie. Al die facetten tezamen moeten
eraan bijdragen dat bezoekers en patiënten zich
gerustgesteld voelen.” <
eren van een ‘healing environment’. Het werken
met zo’n kleurenpalet hadden we nog niet eerder
meegemaakt. Wij hebben het ervaren als een ver-
rijking voor het project”, aldus Pörtzgen.
De ‘helende omgeving’ vertaalt zich direct bij
binnenkomst in een transparante, open entree.
“Dit moet voor bezoekers uitstralen dat ze wel-
dio dVO is gepromoveerd in dit vakgebied en
zorgde voor een reeks handvatten, soms logisch,
soms verrassend. Denk bijvoorbeeld aan daglicht
in elke gang, contrastkleuren tussen wand en
vloeren, geen wit sanitair bij witte tegels. Bart Vos
van Vos Maupertuus tekende voor de interieur-
architectuur. Uitgangspunt bij het interieur was
een kleurenpalet van Peter Struycken en het cre-
Betrokken partijenArchitect: Wiegerinck architec-
tuur stedenbouwProjectleiding (nieuw)bouw: AT OsborneKleurenpalet: Peter StruyckenHealing environment: Fiona de Vos, Studio
dVOInterieurinrichting: Bart VosLandschapsarchitectuur: Michael van GesselTechnische installaties: Huygen en Royal Has-
koningConstructies: ArcadisAdviseur OK: TNO Dutch Centre for
Health Assets
de ‘helende omgeving’ vertaalt zich bij binnenkomst in een transparante, open entree.
in de routing van de hotfloor en de overige gebouwen keren elementen als licht en welzijn voortdu-rend terug. zo is bijvoorbeeld centraal in de hotfloor een patio gerealiseerd.
FMT Gezondheidszorg28
laurentius; zorghotel
Profiteren van elkaars expertise
van der Heide, lid van de Raad van Bestuur van
De Zorggroep. In het kader van de reeds geschets-
te maatschappelijke ontwikkeling was de organi-
satie op zoek naar vervangende huisvesting voor
de revalidatieafdeling van verpleeghuis Camil-
lus in Roermond. “Een andere belangrijke fac-
tor is dat we als organisatie graag vernieuwen”,
aldus Van der Heide. “Er zijn momenteel allerlei
inhoudelijke ontwikkelingen gaande in de zorg-
sector. Zo is er een toenemende vraag naar kwa-
liteit en een ‘healing environment’. Wij willen
dergelijke actuele veranderingen vertalen in onze
bouwkundige voorzieningen, zodat we optimaal
kunnen voldoen aan onze missie om betrokken,
betrouwbaar en bekwaam te zijn.”
KeTeNzorGKomende zomer wordt begonnen met de bouw
van het zorghotel; naar verwachting zal de instel-
ling in het derde kwartaal van 2016 de deuren
openen. Zorghotel De Bron zal met name gericht
zijn op geriatrische revalidatie. Zo zal in het zorg-
hotel het Centrum voor Beweging, Revalidatie en
Sport (CBRS) worden gehuisvest. “Om een spe-
cifieke groep cliënten – veelal ouderen met be-
perkte fysieke mogelijkheden – zo goed mogelijk
te kunnen bedienen, hebben we er in overleg met
het Laurentius Ziekenhuis voor gekozen om het
zorghotel op het terrein van het ziekenhuis te ves-
tigen”, vertelt Van der Heide over de opvallende
locatie van het nieuwe zorghotel. “Want de kwali-
teit in de zorg is gebaat bij een zo goed mogelijke
invulling van de ketenzorg. Bij het bedienen van
Dit bijzondere zorgconcept is een initia-
tief van de Zorggroep. Deze organisa-
tie werkt hiertoe nauw samen met het
Laurentius Ziekenhuis. Johan van der Heide van
de Zorggroep en Freek Korver van het Laurentius
Ziekenhuis geven tekst en uitleg over de totstand-
koming en het doel van Zorghotel De Bron.
De zorgsector verandert. De onafwendbare ver-
grijzing van de Nederlandse bevolking alsmede
het besef dat de toekomst in toenemende mate
bepaald wordt door ‘maatwerk’, noopt menige
zorgorganisatie ertoe na te denken over de wij-
ze waarop de cliënten in de toekomst op de best
mogelijke manier bediend kunnen worden. Bij
de Zorggroep weet men er alles van. In 2008
ontstaan uit een fusie tussen de zorgorganisa-
ties Thuiszorg Midden-Limburg, Stichting Land
van Gelre en Gulick en Zorggroep Noord-Lim-
burg, biedt de organisatie een keur aan zorgdien-
sten en vele woon- en zorgcentra voor iedereen
in Noord- en Midden-Limburg die zorg nodig
heeft. Om tegemoet te komen aan de actuele ont-
wikkelingen in de zorgsector breidt de Zorggroep
haar dienstenpakket binnenkort uit met Zorgho-
tel De Bron, dat zal verrijzen op het terrein van
het Laurentius Ziekenhuis in Roermond.
Het door Van Aken Architecten uit Eindhoven
ontworpen complex zal acht verdiepingen tellen
en beschikken over in totaal zestig kamers. “Het
idee om een zorghotel te ontwikkelen is ontstaan
door een combinatie van factoren”, vertelt Johan Door: Henk-Jan Hoekjen
het terrein van het
Laurentius ziekenhuis in roer-
monD bruist van De bouwac-
tiviteiten. momenteeL worDt
er gewerkt aan De eerste
fase van De renovatie en
nieuwbouw van het
ziekenhuis. maar vanaf
komenDe zomer zaL er op het
terrein ook gebouwD
worDen aan een innovatief
‘zorghoteL’.
de zorggroep ontwikkelt zorghotel op terrein Laurentius
FMT Gezondheidszorg 29
een belangrijk facet in de zorgketen. Doordat het
zorghotel op hetzelfde terrein wordt gevestigd als
het ziekenhuis, en doordat er een fysieke verbin-
ding zal komen tussen beide gebouwen, kunnen
we optimaal profiteren van elkaars expertise. En
daarmee kunnen we de kwaliteit van de zorg nog
verder vergroten. Overigens zal naast geriatrische
revalidatie ook andere revalidatiezorg en sportge-
neeskunde van ons ziekenhuis in het CBRS wor-
den gehuisvest.”
sTuurGroepZowel voor wat betreft medisch specialistische
zorg als therapeutische zorg, zullen het Lauren-
tius Ziekenhuis en de Zorggroep gaan samenwer-
ken. De beoogde wijze van samenwerking tussen
beide instellingen is overigens nog niet helemaal
uitgekristalliseerd. Momenteel is er een stuur-
groep actief, die inventariseert hoe de beschik-
bare expertise bij het Laurentius Ziekenhuis en
de Zorggroep precies kan worden uitgewisseld.
Johan van der Heide: “Er is veel enthousiasme
bij beide partijen omdat het zorghotel een be-
langrijke aanvulling vormt op het zorgaanbod in
Roermond. Om dit aanbod zo goed mogelijk te
laten aansluiten op de wensen van cliënten, heb-
ben we samen met het Laurentius Ziekenhuis een
stuurgroep gevormd, bestaande uit onder meer
Freek Korver, ad interim bestuurder bij het
Laurentius Ziekenhuis, kan zich helemaal vin-
den in deze analyse: “Geriatrische revalidatie is
onze cliënten is er een grote overlap met de ex-
pertise die binnen het ziekenhuis aanwezig is. En
daarom ligt samenwerking voor de hand.”
het door Van aken architecten ontworpen zorghotel de bron zal binnenkort verrijzen op het terrein van het Laurentius ziekenhuis in roermond.
johan van der heide: “er is een toenemende vraag naar kwaliteit en een ‘healing environ-ment’.”
FMT Gezondheidszorg30
de samenwerking met de Zorggroep ons dus de
mogelijkheid om onze dienstverlening op een
nog hoger niveau te brengen.”
Gevraagd naar zijn opvatting over de wijze waar-
op de samenwerking ‘aan het bed’ precies gestalte
zal krijgen, wil de Laurentius-bestuurder best een
voorzet geven: “Natuurlijk zal de stuurgroep hier
definitief handen en voeten aan moeten geven.
Maar ik kan me voorstellen dat de patiënten in
die bedden een deel van de zorg gaan ontvangen
van de Zorggroep, maar daarnaast bijvoorbeeld
ook visites krijgen van de behandelend specialis-
ten uit het ziekenhuis.”
heaLiNG eNViroNmeNTIn Zorghotel De Bron zal cliënten een omgeving
geboden worden die in weinig meer doet denken
aan een traditionele zorginstelling. “Natuurlijk
wordt er ook in het Laurentius Ziekenhuis vol-
op aandacht besteed aan het realiseren van een
zo prettig mogelijke binnenruimte”, zegt Korver
hierover. “Maar het is duidelijk dat onze functio-
nele afdelingen een praktischer sfeer hebben dan
het zorghotel. Precies daarom gaan beide instel-
lingen elkaar ook zo goed aanvullen.”
Het ambitieniveau van Zorghotel De Bron is in-
derdaad zeer hoog; in het kader van het realiseren
van een ‘healing environment’ wordt werkelijk
alles uit de kast gehaald. “De Bron zal zich gaan
onderscheiden door het hoge service-level en de
bijbehorende uitstraling”, zegt Jean Egtberts, vast-
bestuurders van beide instellingen, medici en
vastgoedmensen. Op die manier bekijken we alle
aspecten in nauwe samenhang en kunnen we met
elkaar tot een goede afstemming komen.”
Naar verwachting is de finale uitkomst van de in-
spanningen van de stuurgroep tegen het einde
van 2015 bekend. Momenteel is echter al duide-
lijk dat het Laurentius Ziekenhuis permanent een
tiental bedden zal huren in Zorghotel De Bron.
Freek Korver: “Dankzij het huren van die bedden
kunnen wij plaats bieden aan een groep patiën-
ten die niet noodzakelijkerwijs meer in het zie-
kenhuis hoeft te blijven, maar die aan de andere
kant ook nog niet naar huis kan. In die zin biedt
goedadviseur bij De Zorggroep. “We willen De
Bron de uitstraling geven van een vier sterren-
hotel. Dat betekent dat we aan allerlei vastgelegde
voorwaarden moeten voldoen voor wat betreft
de invulling van het interieur.” Ook de buitenzij-
de van het zorghotel zal kwaliteit uitstralen, be-
nadrukt Egtberts: “De gevel is heel speciaal. Het
gebouw wordt bekleed met speciale keramische
panelen, die niet alleen mooi zijn, maar die tege-
lijkertijd ook dienst doen als zonwering.”
Het hoge serviceniveau komt voorts tot uiting
in het feit dat er allerlei wellness-voorzieningen
in het hotel opgenomen worden. Van der Heide:
“We hebben er nadrukkelijk voor gekozen om
zo’n prettig mogelijke omgeving te creëren voor
onze cliënten. Dat betekent dat we, ondanks de
daarbij behorende hoge kosten, bewust gekozen
hebben voor het toepassen van een wellness-
concept. Ook besteden we bijvoorbeeld veel aan-
dacht aan zaken als de catering. Want in een ‘hea-
ling environment’ zijn al die invalshoeken van
belang. Alleen wanneer al dit soort aspecten in
samenhang gerealiseerd worden, kunnen we op
een optimale manier invulling geven aan onze
missie.” <
laurentius; zorghotel
freek Korver: “samenwerking met de zorggroep biedt ons de mogelijkheid om onze dienstverle-ning op een nog hoger niveau te brengen.”
mede doordat er een fysieke verbinding zal komen tussen beide gebouwen, kunnen zorghotel de bron en het Laurentius ziekenhuis optimaal profiteren van elkaars expertise.
“Er is een toene-mende vraag naar kwaliteit en een healing environment”
www.vanguardhs.com+31 6 5478 5876
Vanguard Healthcare is een pionier in het leveren van flexibele faciliteiten en steunt Europese zorginstellingen met de levering van innovatieve, mobiele gezondheidszorg oplossingen.
Voor het vinden van meer informatie of het verkrijgen van een toegespitste aanbieding kunt u onze website bezoeken via:
Een veranderende zorgvraag, vraagt om een flexibele levering van gezondheidszorg
Of uw ziekenhuis nu een tijdelijke capaciteitsverhoging moet doorvoeren, capaciteit moet onderhouden tijdens renovatie werkzaamheden of moet reageren op onvoorziene calamiteiten, Vanguard kan een snelle en toegespitste oplossing leveren. Onze meer dan 37 algemene en specifieke units kunnen assistentie leveren bij tal van capaciteitsvragen. Een greep uit onze mogelijkheden:
• Standaard en laminaire flow operatiekamers (Klasse 1 en 2)• Verpleegunits met 8 bed-plaatsen en utiliteit ruimtes• Stand-alone endoscopie suites• Stand-alone dag-chirurgie suites• Stand-alone klinieken
www.swisslog.com
HEALTHCARE SOLUTIONS
TRANSCHECk vALIdATIE SERvICEDoor de inzet van een TransCheck patroon analyseert en valideert TransCheck de kwaliteit van de medische transporten via pneumatische buissystemen door het meten van een brede reeks van fysische parameters binnen het systeem, zoals g-krachten,trillingen, temperatuur, snelheid en versnellingen. Deze gegevens kunnen worden gebruikt voor technische validatie, kwaliteitsverbetering en aanbevelingen.
TRANSCHECk vALIdATIE SERvICETransCheCk serviCe helpT De inTerne kwaliTeiTszorg in ziekenhuizen
FMT Gezondheidszorg32
zorgtotaal
Overheveling AWBZ-zorg
over vijf jaar zou weL eens kunnen bLijken
Dat De keuze om een DeeL van De awbz-zorg
over te heveLen naar De gemeenten een juiste
is geweest. De huiDige situatie is financieeL
eenvouDigweg onhouDbaar.
Een ruime meerderheid (58%) van de zorgbestuurders ondersteunt
de overheveling. Dit blijkt uit het onderzoek de ‘Nieuwe werkelijk-
heid’ dat Jaarbeurs aan de vooravond van Zorgtotaal heeft uitge-
voerd onder zorgbestuurders.
Tijdens seminars, workshops en congressen op Zorgtotaal wordt uitge-
breid aandacht besteed aan de decentralisatie van zorg. Ook exposanten
zullen daarop inspelen. Zorgtotaal wordt op 18, 19 en 20 maart gehouden
in de Jaarbeurs in Utrecht. De beurs richt zich op professionals in de zorg
Bestuurders hebben de komende jaren vooral behoefte aan continuïteit. De
sector is in dit opzicht niet hoopvol. 95 Procent verwacht dat een nieuwe,
grote stelselwijziging zich binnen tien jaar aandient. De ondervraagden zijn
ook kritisch over de eigen sector. Zeven van de tien ondervraagden vinden
de sector reactief. Over het algemeen vinden ze dat de machtsbalans te ver is
doorgeslagen naar de kant van de overheid en zorgverzekeraars.
Veel aandacht op zorgtotaal voor
FMT Gezondheidszorg 33
sTeuN Voor KoersDe zorgbestuurders steunen in meerderheid de koers van het ministerie van
WVS. Men erkent dat externe prikkels nodig zijn om tot de benodigde tran-
sitie te komen. Dat neemt niet weg dat er sprake is van een gefrustreerde
relatie zorgaanbieders enerzijds en overheid anderzijds. De ondervraag-
den pleiten voor minder tegenstrijdigheid en meer continuïteit. De snel-
heid waarmee het beleid verandert maakt lange termijn strategieën en in-
vesteringen nauwelijks mogelijk. Bovendien vrezen ze regionale verschillen
in het zorgaanbod. Inconsistentie in regelgeving is een doorn in het oog.
Perverse financiële prikkels moeten volgens de ondervraagden zo snel mo-
gelijk worden afgeschaft. Het loont nog steeds toegewezen budgetten op te
maken. De bekostiging is nog altijd gericht op output en niet op zorgop-
brengst.
posiTieVe impuLsWat kan de zorg doen om sector zelf een positieve impuls te geven? Pro-
actief handelen, waarbij de standaarden van de inspectie gezien moe-
ten worden als minimumeisen. In financieel opzicht is ook binnen de
sector meer kostenbewustzijn gewenst. Het gaat er niet om het bud-
get op te maken, maar om kwalitatieve zorg te verlenen tegen de laagst
mogelijke kosten, waarbij het eigen bestaansrecht niet leidend is.
Het woord Schaalvergroting komt steeds minder voor in het woordenboek
van de zorgbestuurders. Zeven van de tien zien daar helemaal niets meer in.
“Dit heeft nooit een aantoonbaar effect gehad op de patiënt. Ik ben echt te-
rug gekomen van de gedachte dat schaalvergroting goed is.’
VrijwiLLiGer oNmisbaar iN iNsTeLLiNGDe Jaarbeurs heeft ook onderzoek laten verrichten onder potentiele bezoe-
kers van de beurs Zorgtotaal die werkzaam zijn in het brede werkveld van de
zorg, variërend van verpleeghuizen , thuiszorg tot GGZ en gemeenten. Acht
van de tien ondervraagden (84%) geven desgevraagd aan dat de rol van de
zorgvrijwilliger en mantelzorger binnen de eigen organisatie steeds groter
zal worden.
De veranderingen in de langdurige zorg dwingt organisaties bovendien om
veel nauwer te gaan samenwerken met gemeenten en welzijnsorganisaties,
althans dat is de verwachting van 84 procent van de ondervraagden. Des-
ondanks verwacht één op de vijf werkers in de zorg dat het door alle bezui-
nigingen niet meer lukt de patiënt centraal te stellen. De oplossing moeten
deels komen uit digitalisering, vindt 61 procent van de potentiele bezoekers
van Zorgtotaal. De leegstand in instellingen groeit, ook dat blijkt uit het on-
derzoek. Een op de vijf respondenten geeft desgevraagd aan dat inmiddels
een deel van het gebouw waarin zij werken leeg staat.
zorGToTaaL 2015Zorgtotaal wordt gehouden van 18 tot en met 20 maart in de Jaarbeurs in
Utrecht. De beurs richt zich op zorgprofessionals. De beurs kent een uitge-
breid inhoudelijk programma. <
FMT Gezondheidszorg34
communicatie
Door: Verkerk Service Systemen
Prettig langer thuiswonendankzij VSS LIFEconnection
in De toekomst zuLLen senioren steeDs Langer
zeLfstanDig bLijven wonen. niet aLLeen
omDat De overheiD verDer bezuinigt op De
zorg, maar ook omDat ouDeren zeLf Die
keuze maken.
Om zelfstandig te blijven wonen, maken ouderen steeds vaker ge-
bruik van slimme domotica- en communicatieoplossingen. Ver-
kerk Service Systemen introduceert VSS LIFEconnection, een per-
soonlijk online platform voor service, welzijn, veiligheid en zorg.
Martin Wervenbos, manager bij Verkerk Service Systemen legt uit wat het
systeem uniek maakt ten opzichte van andere online communicatiesyste-
men. “VSS LIFEconnection is een platform, waarbij de oudere een veilig en
comfortabel netwerk exact op maat om zich heen creëert. Via tablet of pc
staat de gebruiker doorlopend in contact met bijvoorbeeld familie, mantel-
zorg of professionele zorgverleners. We komen oorspronkelijk uit de intra-
murale zorg, maar leveren deze systemen nu ook voor de extramurale zorg.
Met onze lange ervaring heeft Verkerk Service systemen dit nieuwe concept
ontwikkeld om de verschuiving in de zorg die momenteel gaande is op te
kunnen vangen. Zorgorganisaties kunnen het systeem bij ons aanschaffen,
maar daarnaast gaat onze focus langzamerhand ook richting particulieren.
Op het moment dat het particulieren betreft dan hoeft de partij aan de an-
dere kant alleen maar in het bezit te zijn van een smartphone, tablet of pc.”
eeNVoudiGe iNsTapBinnen VSS LIFEconnection zijn allerlei slimme technieken samengebracht.
Het platform kan servicediensten combineren met welzijnsdiensten, veilig-
heid en zorg. De gebruiker kan daarbij zelf bepalen van welke diensten hij
gebruik wil maken. Wervenbos: “Het systeem wordt geïnstalleerd op de ta-
blet of PC van de gebruiker. Heeft deze cliënt niet veel ervaring met com-
puter of tablet, dan begint hij eenvoudig en overzichtelijk met één of twee
diensten, bijvoorbeeld een lijn met de familie of mantelzorger. ” Vooral het
stapsgewijs uitbreiden van de diensten is volgens Wervenbos een groot voor-
deel. “Veel ouderen beginnen dus met de mogelijkheid om contact te onder-
houden met de kinderen of familie. Wij bieden met dit systeem dan ook een
ongelimiteerd aantal mogelijkheden om te beeldbellen. Vaak is dit de eerste
kennismaking met het systeem. Vaak komen op een later moment daar ook
onderdelen uit het welzijns-, het veiligheids- en het zorgpakket bij.”
De mogelijkheden om het pakket uit te breiden zijn volgens Wervenbos ein-
maximale zorg, service, veiligheid en welzijn
FMT Gezondheidszorg 35
deloos, waarbij steeds de persoonlijke voorkeur van de gebruiker bepalend
is. “Neem de veiligheid. Men kan aan de hand van een camera zien wie er bij
de deur staat. Een andere mogelijkheid is om een geselecteerde groep toe-
gang te geven tot de woning. Dat kan verpleging zijn, maar ook familie of
een mantelzorger. Een ander voorbeeld is ‘agendabeheer’. In de agenda wor-
den allerlei herinneringen opgeslagen. Dat kunnen verjaardagen zijn, maar
ook een dagelijkse herinnering aan de medicijnen. Het is maar één van de
talloze voorbeelden.”
aLarmOp deze manier ontstaat er altijd een pakket op maat. “Een prettig idee ook
voor familie en kennissen op afstand, omdat zij op deze manier altijd con-
tact kunnen zoeken met hun naasten. “We kunnen het systeem bijvoorbeeld
uitrusten met een pieper die de cliënt altijd bij zich draagt. Op het moment
dat er iets gebeurt kan hij alarm slaan”, aldus Wervenbos, die vervolgens di-
rect overstapt op een andere interessante optie. “De klant kan het systeem
ook gebruiken voor ontspanning. Om bijvoorbeeld een spelletje te spelen
of de krant te lezen, maar oma kan ook aan haar kleindochter vragen of zij
de vakantiefoto’s wil doorsturen. Nogmaals, de mogelijkheden zijn legio.”
iNsTeLLiNGeNHet VSS LIFEconnection online platform kan zowel voor de intramurale
zorg alsook voor de extramurale zorg worden ingezet. Met dit systeem kun-
nen instellingen maximaal zorg leveren aan hun cliënten, maar ook het per-
soneel maximaal inzetten. “Op het moment dat een cliënt een hulpvraag
heeft, kan het systemen bepalen welke medewerker op dat moment in de
buurt is of tijd heeft in zijn agenda. Zo is hulp altijd snel ter plekke.”
“Ook toepasbaar in het concept is het zogenaamde ‘lifestyle monitoring’.
Via sensoren worden bewegingen van een cliënt geregistreerd. Op het mo-
ment dat de cliënt in meer of mindere mate afwijkt van een vooraf ingestel-
de waarde of patroon, zoals ’s nachts veel uit bed komen, dan signaleert het
systeem dit. Dat kan dan voor de zorginstelling een aanwijzing zijn dat er
iets aan de hand is. Op dat moment kan de instelling of organisatie contact
opnemen met de cliënt. Maar nogmaals, dit zijn alleen diensten die worden
opgenomen in het pakket na uitvoerig overleg met de cliënt en de familie.
Met dit systeem kunnen we veel monitoren, maar de privacy staat te allen
tijde voorop”, zegt Wervenbos, die tot slot aangeeft dat het installeren super-
eenvoudig is. “Uiteraard moet je in het bezit zijn van internet, maar vervol-
gens is het alleen nog maar de stekker in het stopcontact steken en daarna
wordt de gebruiker stapsgewijs door het menu geleid. En komt hij er hele-
maal niet uit, dan kan men altijd nog contact opnemen met onze helpdesk.”
VSS LIFEconnection werkt via een private cloudomgeving die speciaal is
ontwikkeld voor de gezondheidszorg. Elke organisatie heeft een eigen, unie-
ke, maximaal beveiligde cloud, waarin alle specifieke verzoekafhandelingen
worden bewaard. Alleen diegene die de organisatie of de gebruiker specifiek
heeft toegewezen heeft toegang tot deze gegevens.
Meer informatie?
Kijk op www.zorgeloosverbonden.nl <
martin wervenbos toont de functie beeldbellen.
het home-scherm van het Vss Lifeconnection –systeem.
“VSS LIFEconnection is een platform, waarbij de oudere een veilig en comfortabel netwerk exact op maat om zich heen creëert.”
FMT Gezondheidszorg36
medische techniek
De TNO OK-simulator
rovend. Zolang de ruimte nog niet is gebouwd en
ingericht, is het lastig om alle consequenties van
keuzes te overzien. Met de OK-simulator in Soes-
terberg kan TNO iedere bestaande of toekomsti-
ge OK nabouwen om de gebruikers, leveranciers
en ontwerpers snel en levensecht te laten erva-
ren hoe hun OK in de praktijk gaat functioneren.
Aanpassingen in het ontwerp zijn snel door te
voeren en de consequenties daarvan te overzien
en te beleven. Dat scheelt veel tijd en kosten. De
OK-simulator is uniek in Europa. De belangstel-
ling vanuit Nederlandse ziekenhuizen voor de fa-
ciliteit is groot, dat blijkt onder meer uit de hoge
opkomst voor de officiële ingebruikname. Ook
Broeders noemt de simulator een gewel-
dige mogelijkheid om nieuwe OK’s te
ontwikkelen. Hij beaamt dat de simula-
tor wel eens de kraamkamer voor de OK van de
toekomst zou kunnen worden.
Bij de bouw van elke nieuwe OK wordt vaak het
wiel opnieuw uitgevonden. De simulator laat ge-
bruikers, leveranciers en ontwerpers snel en le-
vensecht ervaren hoe hun OK in de praktijk gaat
functioneren.
simuLaTorEen operatiekamer en operatieafdeling ontwer-
pen, inrichten en verbeteren is kostbaar en tijd-
Door: Cor van Litsenburg
onLangs werD De
ok-simuLator van tno
officieeL in gebruik geno-
men. prof. Dr. ivo broeDers,
hoogLeraar robotica en
minimaaL invasie technieken
aan De universiteit twente
en chirurg in het meanDer
meDisch centrum was één
van De inLeiDers tijDens De
presentatie.
Kraamkamer oK van de toekomst?
opbouw van de oK-simulator TNo.
FMT Gezondheidszorg38
sche apparatuur – inclusief innovatieve concep-
ten – in de ruimte worden geplaatst.
De flexibiliteit van de OK-simulator, met een af-
meting van circa 8 bij 9 meter, stelt stakeholders
in staat de ruimte met inrichting en ict-onder-
steuning te zien en beleven. Voldoet de OK aan de
bij het ontwerp gestelde eisen? Wat is wel of niet
mogelijk? Wat is handig of juist vreselijk onhan-
dig? Er staan, het voelen, het zien en de setting ter
plekke aanpassen helpt architecten, leveranciers,
hoofden OK, medisch personeel en ieder ander
die bij het ontwerp is betrokken het ontwerp te
evalueren en de juiste keuzes te maken
KeNNisceNTrumTNO gaat de ervaringen met deze nieuwe OK-
omgeving combineren met haar jarenlange ex-
pertise op het gebied van patiëntveiligheid, eisen
rond infectiebestrijding, teampresteren, discipli-
ne, logistiek en Evidence Based Healthcare De-
sign. Het wordt daarmee een kenniscentrum waar
we de inzichten en ervaringen van ziekenhuizen,
architecten en leveranciers bundelen en we deze
partijen vanuit een wetenschappelijke basis on-
dersteunen bij het ontwerp en de inrichting van
een geschikte OK voor nu en in de toekomst. <
internationaal kan er veel belangstelling zijn voor
de simulator.
Roberto Traversari van TNO stelt dat hij zich al-
tijd verwonderd heeft dat er in OK’s altijd zoveel
high tech wordt binnengebracht, maar dat voor
de realisering van een nieuwe OK elke keer vanaf
scratch wordt begonnen. Op het gebied van OK-
inrichting bestaat weinig evidence. De OK-simu-
lator is een experimenteeromgeving voor zieken-
huizen, adviseurs en bedrijfsleven. De simulator
zal bijdragen aan het ontwikkelen van een ken-
niscentrum voor de ontwikkeling van OK’s. De
simulator is echter ook een prima experimen-
teeromgeving voor bijvoorbeeld opdek, holding/
verkoever, patiëntenkamer, onderzoeksruimte,
SEH, IC en 1,5 lijnszorg. De simulator kan vol-
gens Traversari eveneens worden ingezet voor het
analyseren en trainen van teams en evenals voor
verbetering van processen.
De flexibele opzet maakt het mogelijk om de OK
groter of kleiner te maken en de werking van pen-
dels en operatielampen op elke gewenste plek te
beproeven. In samenwerking met leveranciers
kan bovendien alle denkbare inrichting en medi-
medische technologie
Groot aantal partnersDe OK-simulator is tot stand gekomen in samenwer-king met een groot aantal partners. De grondleggers van de OK-simulator zijn naast TNO: Bussman, CFP Engineering, Elektro Klessens & de Koning, G & A interieurbouw, Lycalux, Medexs, Metaflex Siemens, SIMED, Stöpler en UMC Utrecht. Op een later mo-ment hebben de volgende partijen zich ook nog bij het initiatief aangesloten: NewCompliance, Light-house Benelux en BAM Interflow door materialen en systemen beschikbaar te stellen. Deze partners ma-ken het mogelijk de ruimte, de inrichting en de ge-plaatste medische apparatuur steeds aan te passen aan de laatste innovatieve concepten en de wensen van de gebruikers. De OK-simulator stelt bedrijven in staat in een experimenteeromgeving samen met TNO en gebruikers te werken aan productontwikke-ling en innovaties. Opmerkingen van aanwezigen waren dat er in de wanden en plafond geen tech-niek is verwerkt. Een andere opmerking was dat de bouwtechnologie innovatiever zou kunnen.Roberto Traversari van TNO onderstreept dat het om een eerste stap gaat. De OK-simulator is wel een belangrijke stap.
oK-simulator TNo in bedrijf.
Lighthouse Worldwide Solutions Benelux BVVan Heemstraweg 19A • NL-6657 KD Boven Leeuwen
Tel. +31 (0)487 56 08 11 • Fax +31 (0)487 56 00 [email protected] • www.golighthouse.nl
Parameters voor monitoring: • Drukverschil • Deeltjesconcentratie • Kiemenconcentratie • Temperatuurverschillen • Luchtvochtigheid • Luchtsnelheid • Deurbewegingen • Kwaliteit van medische gassen
Koppelingen met: • EPD voor o.a. start/stop ingreep • GBS voor data vergelijk en relevante informatie • Systeem voor medische gassen
Presentatie mogelijkheden: • Touchscreens
• Beletschermen
• Schermen van het EPD of GBS
• Alarmbeacons voor visuele signalering
• Diverse real-time en historische rapportages
zoals trend grafieken, grid views met alarmering
• Rapportages op maat naar wens
Lighthouse OK Monitoring SystemenVoor de bewaking van de lucht kwaliteit in OK’s, opdekruimtes, CSA’s en isolatiekamers
Lighthouse Benelux is adviseur en leverancier van OK Monitoring Systemen, Cleanroom meetapparatuur en GMP monitoring systemen. Naast technische ondersteuning bieden we ook alle benodigde kennis op het vlak van normen en richtlijnen voor OK’s en cleanrooms.
• OKmonitoringsystemen• GMPmonitoringsystemenvoorapotheek,pharma, laboratoriaenindustrie• Airborneenvloeistofdeeltejstellers(portableen remote)• Oppervlaktedeeltjesmeting• Environmentalsensoren(drukverschil,temperatuur, luchtvochtigheid,luchtsnelheid)
U kunt bij ons terecht voor levering, service en advies van:
• Microbiologischeairsamplers(ookinmonitoringsystemen)• HEPA/ULPAFiltertestapparatuur• On-sitekalibratieservicesvoorallemerkenproductenen monitoringsystemen• Verhuurvancleanroommeetapparatuurenmonitoring systemen• Cleanroom,product-ensoftwaretrainingen
Stöpler Instrumenten en Apparaten B.V.Middenwetering 1, 3543 AR Utrecht T (030) 264 49 11 www.stopler.nlshop.stopler.nl
Uw contactpersoon: Peter van der Hoorn,Project ManagerM +31 6 46 42 23 [email protected]
Intelligente productinnovatie
Voordelen voor zowel patiënt als chirurgische teams
Iled 7 van Trumpf MedicalDe iLED 7 is wereldwijd de eerste operatielamp met ingebouwde intelligentie. Hij beschikt over een 3D-sensorsysteem dat voortdurend de omgeving analyseert. Deze informatie wordt geëvalueerd en doorgegeven aan het lichtbesturingssysteem. Met als resultaat dat de iLED 7 zich zelf automatisch aanpast aan de behoeften van de individuele chirurg die zich hierdoor volledig kan concentreren op zijn taken en processen.
Intelligente aanpassing van het lichtveldMet zijn licht- en schaduwbeheer detecteert de iLED 7 obstakels binnen het belichte veld met automatische aanpassingen als gevolg waarvan handmatige aanpassingen overbodig worden. In combinatie met het intelligente afstandmeetsysteem garandeert de lamp een constante lichtintensiteit, tussen 80 en 130 cm. De diameter van het lichtveld blijft eveneens consistent, zelfs wan-neer de omgeving verandert tijdens de operatie, bijvoorbeeld bij verstorende hand- en armbewegingen. Op deze manier biedt de iLED 7 de meest optimale lichtopbrengst in het operatiegebied ongeacht de situatie.
Bediening en Wireless CameraElke iLED 7 is standaard uitgerust met cameravoorbereiding met een universeel handvat. De nieuw ontwikkelde TruVidia Wireless-technologie betekent dat achteraf de camera kan worden ingeklikt/geïnstalleerd in de lamp zonder dat de lamp van extra bekabeling voorzien moet worden. De operatielamp kan op traditionele manier op de lampkop worden bediend of op een onafhankelijk touch screen, tablet PC.
VCCN-Richtlijn 7Door de overzichtelijke omvang, het lage gewicht, lage energieverbruik en de aerodynamische vorm volgens VCCN-Richtlijn 7 is de iLED 7 de operatielamp waar men niet meer omheen kan. De iLED 7 voldoet aan de huidige eisen voor laminaire downfl ow.
Trumpf Medical heeft vier nieuwe baan-brekende oplossingen. De functionele intelligentie van deze innovaties biedt chirurgische teams onder-steuning op topniveau: een zelfregulerende OK-lamp iLED 7, het intuïtieve controle- en trainingssysteem TruConnect en de nieuwste generatie fl exibele OK-tafelsystemen TruSystem 7500 en TruSystem 7000dV.
De nieuwe intelligente OK-lamp, iLED 7, analyseert zijn omgeving en past zich automatisch aan de omgevingsomstandigheden aan.
Stöpler Instrumenten en Apparaten B.V.Middenwetering 1, 3543 AR Utrecht T (030) 264 49 11 www.stopler.nlshop.stopler.nl
Uw contactpersoon: Peter van der Hoorn,Project ManagerM +31 6 46 42 23 [email protected]
Intelligente productinnovatie
Voordelen voor zowel patiënt als chirurgische teams
Iled 7 van Trumpf MedicalDe iLED 7 is wereldwijd de eerste operatielamp met ingebouwde intelligentie. Hij beschikt over een 3D-sensorsysteem dat voortdurend de omgeving analyseert. Deze informatie wordt geëvalueerd en doorgegeven aan het lichtbesturingssysteem. Met als resultaat dat de iLED 7 zich zelf automatisch aanpast aan de behoeften van de individuele chirurg die zich hierdoor volledig kan concentreren op zijn taken en processen.
Intelligente aanpassing van het lichtveldMet zijn licht- en schaduwbeheer detecteert de iLED 7 obstakels binnen het belichte veld met automatische aanpassingen als gevolg waarvan handmatige aanpassingen overbodig worden. In combinatie met het intelligente afstandmeetsysteem garandeert de lamp een constante lichtintensiteit, tussen 80 en 130 cm. De diameter van het lichtveld blijft eveneens consistent, zelfs wan-neer de omgeving verandert tijdens de operatie, bijvoorbeeld bij verstorende hand- en armbewegingen. Op deze manier biedt de iLED 7 de meest optimale lichtopbrengst in het operatiegebied ongeacht de situatie.
Bediening en Wireless CameraElke iLED 7 is standaard uitgerust met cameravoorbereiding met een universeel handvat. De nieuw ontwikkelde TruVidia Wireless-technologie betekent dat achteraf de camera kan worden ingeklikt/geïnstalleerd in de lamp zonder dat de lamp van extra bekabeling voorzien moet worden. De operatielamp kan op traditionele manier op de lampkop worden bediend of op een onafhankelijk touch screen, tablet PC.
VCCN-Richtlijn 7Door de overzichtelijke omvang, het lage gewicht, lage energieverbruik en de aerodynamische vorm volgens VCCN-Richtlijn 7 is de iLED 7 de operatielamp waar men niet meer omheen kan. De iLED 7 voldoet aan de huidige eisen voor laminaire downfl ow.
Trumpf Medical heeft vier nieuwe baan-brekende oplossingen. De functionele intelligentie van deze innovaties biedt chirurgische teams onder-steuning op topniveau: een zelfregulerende OK-lamp iLED 7, het intuïtieve controle- en trainingssysteem TruConnect en de nieuwste generatie fl exibele OK-tafelsystemen TruSystem 7500 en TruSystem 7000dV.
De nieuwe intelligente OK-lamp, iLED 7, analyseert zijn omgeving en past zich automatisch aan de omgevingsomstandigheden aan.
Stöpler Instrumenten en Apparaten B.V.Middenwetering 1, 3543 AR Utrecht T (030) 264 49 11 www.stopler.nlshop.stopler.nl
Uw contactpersoon: Peter van der Hoorn,Project ManagerM +31 6 46 42 23 [email protected]
Flexibel gebruikTruConnect stelt het OK-team in staat om verschillende componenten zoals video management, OK- verlichting, camera’s etc. te bedienen. TruConnect herkent niet alleen de verschillende apparaten in elke kamer en hun specifi eke confi guratie, het grafi sche display zorgt er ook voor dat deze veilig kunnen worden bediend.
3D-visualisatie-technologie/e-learningGeïntegreerde apparaten worden via de realistische user interface op het tablet weergegeven en verplaatst/bewogen via hettouch screen. Als het OK-team bijvoorbeeld het linkerbeendeel van de OK-tafel wil verlagen, hoeft de gebruiker alleen maar het betreffende beendeel op de 3D-afbeelding naar beneden te verplaatsen. Voor elk apparaat is een uitgebreide handleiding/ bedieningsinstructie direct op het bedientablet beschikbaar.
Klaar voor de toekomstTruConnect is gebaseerd op een fl exibel, upgradable app-concept. Het vergemakkelijkt de controle over OK-tafels, verlichting en camera’s. Zelfs de muziek kan persoonlijk worden geselecteerd. Met een app-concept dat is ontwikkeld voor de integratie van andere functies, kan het systeem ook eenvoudig worden uitgebreid en is het geschikt voor de toekomst.
Operatietafel TruSystem 7000dVDeze mobiele OK-tafel combineert optimale docking en mogelijk-heden voor de positionering van de patiënt met cutting-edge robot-technologie. Extreme positionering van de patiënt is mogelijk met
TruConnect, een intuïtief en revolutionair controle- en trainingssysteem van Trumpf. Het beheert meerdere apparaten en verzamelt informatie voor de gebruiker op een centrale locatie. Touch-bediening op een tablet based pc.
dubbelzijdige Trendelenburg-aanpassing tot een hoek van 45°. Een uitzonderlijk lage hoogte van slechts 580 mm maakt onbeperkte toegang mogelijk bij robot geassisteerde chirurgische procedures en laparoscopie - tot een maximum gewicht van 450 kg.
Operatietafel TruSystem 7500De nieuwe generatie van het intuïtief te bedienen OK-tafelsysteem beschikt over een vrijwel onbeperkt aantal mogelijkheden voor positionering van de patiënt. Het beschikt ook over een extreem hoog draagvermogen - tot 400 kg. Dit OK-tafelsysteem voldoet aan de hoogste eisen voor functionaliteit, gebruiksvriendelijkheid, materiaaleigenschappen en design. Het TruSystem 7500 Sensorline met anti-collision pakket in combinatie met het intuïtieve bedieningsconcept zet een nieuwe maatstaf neer voor veiligheid in de operatiekamer.
Verbetering op medische procedures in OK-complex
INNOVATIEF & ACTUEEL
assa abloy introduceert een Pinpad-variant van het draadloze aperio® L100 slot. Dit bat-terij gevoede slot maakt het eenvoudig om vei-ligheidsdeuren te integreren en de beveiliging op te waarderen in een (bestaand) toegangs-controlesysteem. Het L100-slot vervangt het bestaande slot en communiceert draadloos en real-time over de deurstatus van- en naar het toegangscontrolesysteem. De Pinpad- variant biedt een hoger beveiligingsniveau door een combinatie van kaartlezer én Pin-pad. er zijn drie niveaus van authenticatie: en-kel pincode, enkel kaart, pincode en kaart. De unieke combinatie tussen kaart en pincode geeft security managers de mogelijkheid om naast bestaande kaarten en codes deuren ex-tra te beveiligen en nog flexibelere om te gaan
met tijdelijk toegangsbeheer. sleutels zijn niet langer nodig. informatie: www.assaabloy.nl/aperio <
VEILIGHEIDSDEUREN WORDEN DRAADLOOS
tno heeft samen met bna onderzoek een eerste model ontwikkeld dat de effecten voor-spelt van het ontwerp van een ziekenhuis op de prestaties van dat ziekenhuis. in dit onder-zoek is aangetoond dat het welzijn van pati-enten te voorspellen is door ontwerpkeuzes van de patiëntenkamer. bij meer onderzoek
naar het effect van ontwerpkeuzes wordt het mogelijk vooraf ontwerpkeuzes integraal af te wegen op de effecten op meerdere pres-tatie-indicatoren. Het doel van het project ‘evidence-based Healthcare Design’, was om een model te ontwikkelen dat prestaties van een ziekenhuisgebouw kan voorspellen aan de hand van het ontwerp en wetenschappe-lijke kennis. met dit model is het ontwerp van een architect ‘evidence-based’ tijdens het ontwerpproces te verbeteren, op basis van doelstellingen van verschillende belangheb-benden, en dus niet pas nadat het gebouw is gerealiseerd. Vragen die een rol speelden bij het onderzoek: is er een ziekenhuis te bouwen waarin patiënten zich prettiger voelen door de manier waarop het is gebouwd? een zieken-huis dat bovendien het personeel optimaal ondersteunt in hun werk? en is dat te com-bineren met andere ontwerpeisen, zoals een gebouw dat zo laag mogelijke exploitatiekos-ten heeft en een laag energieverbruik? meer informatie: www.tno.nl/nl/over-tno/nieuws. <
GEBOUWONTWERP VAN IN-VLOED OP WELzIJN PATIëNT
Kenmerkend voor de nieuwe aquasnap met greenspeed® intelligence technologie zijn de verbeterde scrol compressoren, welk zijn ontworpen voor een beter vollastrendement bij het werkpunt van een luchtgekoelde koel-machine. bovendien maakt de unit gebruik van zeer efficiënte toerengeregelde conden-sorventilatoren, die dankzij een ventilatoraan-sturing voor een optimale luchtstroom in de condensor zorgen, waardoor een hoger ren-dement wordt verkregen in deellastcondities. Hiermee kan de 30rbP een seizoensgebon-den energie-efficiëntie (eseer) tot 4,3 be-halen. De aquasnap met greenspeed® in-telligence technologie gebruikt ook nieuwe software die speciaal ontwikkeld is om het gebruik van de compressoren, ventilatoren
en circuits te optimaliseren. Die nieuwe soft-ware berekent voortdurend de meest effici-ente ventilatorsnelheid en het meest efficiën-te waterdebiet op basis van de belastings- en omgevingscondities en stelt die, in functie van die condities, nauwkeurig in door permanente feedback en bijsturing. informatie: www.carrier.nl <
AqUASNAP CHILLER
FMT Gezondheidszorg42
ADVIESBUREAU
A. P. (Alex) de Blockde Block ConsultantDuizendblad 16 - 8607 EA SneekT: +31 (0)6 417 480 88F: +31 (0)8 471 990 78E: [email protected]: www.deblockconsultant.nl_______________________________
Europalaan 12g5323 BC ‘s-Hertogenbosch
T: (073) 641 13 00 / F: (073) 642 43 16I: www.swebru.nl______________________________________________________________
Valstar SimonisVeraartlaan 42288 GM RijswijkT: 070 307 22 22F: 070 307 22 07E: [email protected]: www.valstar-simonis.nl_______________________________
VAN LOOY GROUP NVNoordersingel 19, B – 2140 AntwerpenT: +32 3 235 35 08E: [email protected]: www.vanlooy.com_______________________________
EGM adviseursWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]
I: www.egm.nlT: [email protected]_______________________________
OK Consultancy Nederland (OKCN)Postbus 2102, 5202 CC ’s-HertogenboschT: (0)73 62 34 381E: [email protected]: www.okcn.nl_______________________________
2 double you bvNieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: [email protected]: www.2doubleyou.nl_______________________________
Smits van BurgstRaadgevend IngenieursbureauBaron de Coubertinlaan 82719 EL zoetermeerT: 079-3427147E: [email protected]: smitsvanburgst.nl
AIRCONDITIONING
Trane Airconditioning B.V.Postbus 583760 AB SOESTT: +31 35 6039 300E : [email protected]: www.trane.com/commercial/europe/nl/en.html_______________________________
Carrier Airconditioning Benelux BV Rijndijk 141
2394 AG Hazerswoude-Rijndijk T: +31 (0) 71 – 341 71 11 E: [email protected] I: www.carrier.nl/klimaatoplossingen
ARCHITECTEN
EGM architectenWilgenbos 20, 3311 JX DordrechtT: +31(0)78 633 06 60E: [email protected]: www.egm.nlT: [email protected]_______________________________
de Jong Gortemaker AlgraLas Palmas, Wilhelminakade 3103072 AR RotterdamPostbus 51113, 3007 GC RotterdamT: 0102973030E: [email protected]: www.djga.nl_______________________________
2 double you bv Nieuweweg Noord 314B-15 3905 LX Veenendaal Tel. 0318-66 88 44Mail: [email protected]: www.2doubleyou.nl
BESCHERMINGS-TRANSFORMATOREN
Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]
BOUWMANAGEMENTBUREAU
InterBouwconsult bv.Duwboot 9 - 3991 CD Houten
T: 030 6361009E: [email protected]: www.interbouwconsult.nl
BRANDWEREND GLAS
VETROTECH SAINT-GOBAIN BENELUXHulsenweg 21, 6031 SP NederweertPostbus 15, 6000 AA WeertT: +31 (0)495-57 44 35F: +31 (0)495-57 44 36I: www.vetrotech.nl
CLEANROOMS
Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]_______________________________
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl
DEUREN
Vestiging DoorwerthRecord Automatische Deuren B.V.Cardanuslaan 30Postbus 67, 6865 zH DoorwerthT 026-3399777 F 026-3399770info@record-automatischedeuren.nlwww.record-automatischedeuren.nl
Vestiging OosterhoutRecord/Van Nelfen DeurtechniekHoutduifstraat 6Postbus 565, 4900 AN OosterhoutT 0162-447720 F 0162-447730
BEDRIJVENINDEX
FMT Gezondheidszorg 43
Metaflex Doors EuropePostbus 300 - 7120 AH Aalten Nederlandtel: +31 (0)543-477333fax: +31 (0)543-477222I: www.metaflex.nl_______________________________
Ropa Systems BVBelleweg 9, 5711 DH SomerenT: +31 (0)493 [email protected]
DOMOTICA
Van Dorp zorg en welzijn Koraalrood 161 - 2718 SB zoetermeer0900-9070707I: www.vandorpzorgenwelzijn.nl
GEBOUWBEHEERSYSTEMEN
Sauter Building Control Nederland BVPostbus 20613, 1001 NP AmsterdamT: 020 - 587 67 00I: www.sauter-controls.com______________________________
Honeywell Building SolutionsLange Amerikaweg 55, 7332 BP ApeldoornPostbus 243, 7300 AE ApeldoornT: + 31 (0) 55 549 499F: + 31 (0) 55 542 728E: [email protected]: www.honeywell-buildingsolutions.nl
GROOTHANDEL
Technische Unie B.V. Bovenkerkerweg 10-12 1185 XE Amstelveen Postbus 900 1180 AX Amstelveen T: 020 - 545 03 45 F: 020 - 545 02 50 E: [email protected] I: www.technischeunie.com
HUISVESTING
Bussman Verhuur B.V. IJzerwerf 1 - 6641 TK BeuningenT: 024 - 6790100F: 024 - 6790101E: [email protected]: www.bussman.nl_______________________________
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl
INGENIEURSBUREAUS
Ingenieursbureau Wolter & Dros B.V.Rijksstraatweg 59 -7231 AC WarnsveldT: 0575 - 58 15 00F: 0575 - 52 91 22 I: www.wolterendros.nl
IT & SOFTWARE
Ultimo Software Solutions bvWaterweg 3 - 8071 RR NunspeetT: +31(0)341 – 423737F: +31(0)341 – 421172E: [email protected]: www.ultimo.net/nl
LANDSCHAPSARCHITECTEN
MTD LandschapsarchitectenPostbus 5225, 5201 GE ’s-HertogenboschT: 073-6125033F: 073-6136665Contact: Han ThijssenE: [email protected]: www.mtdls.nl
LUCHTBEHANDELING
Blygold Nederland B.V.Postbus 10,3991 KA Houten,T: 030 634 43 10F: 030 634 43 11
MEDISCHE PERSLUCHT
Berko KompressorenHavenweg 14 - 6603 AS WijchenT: 024 - 641 11 11 - F: 024 -642 15 72E: [email protected]: www.berko.eu______________________________
Partner van DrägerBOGE KOMPRESSOREN B.V.Spaceshuttle 8B, 3824 ML AmersfoortT: +31 33 456 15 86F: +31 33 453 01 36E: [email protected]: http://www.boge.com/nl_______________________________
C-AIR Technics BVElleboog 12 - 6713 KP EdeT: 0318-647115 - F: 0318-647713E: [email protected]: www.c-air.nL
MEDISCHE GASSEN
Linde Healthcare BeneluxDe keten 7Postbus 325, 5600 AH EindhovenT: +31 40 28 25 825 - F: +31 40 28 16 875I: www.linde-healthcare.nl
MEDISCHE GASSENDISTRIBUTIE SYSTEMEN
Dräger Medical Netherlands B.V.Postbus 874 2700 AW zoetermeerT: +31 793 464 800F: +31 793 422 747E: [email protected]: www.gasmanagementsystems.nl
MODULAIRE BOUW
Cadolto Benelux BVDorpsstraat 8a, 4181 BN WaardenburgT: +31 418 651 544, F: +31 418 651 936M: +31 61066 4074E: [email protected]: www.cadolto.nl
NOODSTROOM
Geveke BesturingstechniekKabelweg 21 - 1014 BA AmsterdamPostbus 820, 1000 AV AmsterdamT: 020-5829111 / F: 020-5822496E: [email protected]
FMT Gezondheidszorg44
BEDRIJVENINDEX
OPLEIDINGEN
Hogeschool RotterdamG.J. de Jonghweg 4-63015 GG RotterdamT: 010 794 48 90I: http://gezondheidszorgtechnologie.nl
OPERATIEKAMERS
Brecon InternationalPostbus 5554870 AN Etten-LeurT: 31 (0)88 287 46 46E: [email protected]: www.breconinternational.com
_______________________________
InterflowDe Stek 15, 1771 SP WieringerwerfT. (0227) 60 28 44 F. (0227) 60 31 [email protected]_______________________________
MANN+HUMMEL Vokes Air BVNijverheidsweg 15, 3401 MC IJsselsteinPostbus 309, 3400 AH IJsselsteinT: 088-8653724- F : 088-8653400E : [email protected]______________________________
Vanguard HealthcareRob van LieflandBenelux & NordicE: [email protected]: +31 6 54 78 58 76W: www.vanguardhs.com
PARKEER VOOR zIENINGEN
SparkNieuwstraat 4 - 2266 AD LeidschendamT: 070-3177005E: [email protected]: www.spark-parkeren.nl
PERSOONSBEVEILIGING SYSTEMEN
OoperonMijkenbroek 254824 AA BredaT: + 31 76 57 230 30E: [email protected]: www.ooperon.nl
SANITAIR
Sanitair Consultancy NederlandVan Abcoudehof 733911 BM RHENENT: 06 -204 241 [email protected]
STRALINGSWERING
Tinnemans Medical Design BVBelleweg 9, 5711 DH Someren T: +31 (0) 493 472399
F: +31 (0) 493 473299 I:www.4medicaldesign.comE:[email protected]
Tinnemans Medical Design BVBAGildenstraat 41,B-2470 RetieT: +32 (0) 14 717919 I: www.4medicaldesign.comE:[email protected] Volg ons zusterbedrijf op twitter: @RopaSystems
TELECARE SYSTEMEN
Tunstall HealthcareOslo 28 - 2993 LD BarendrechtT :0180-696 696 / F: 0180- 696 699E: [email protected]: www.tunstall.nl
TOTAALINRICHTING
Heijneman Medical BVPostbus 4083400 AK IJsselsteinT: 088 11 81 000 / F: 088 11 81 081E: [email protected]: www.heijnemanmedical.nl
VLOEREN
Nora flooring systems B.V.Belgiëstraat 14 5171 PN KaatsheuvelT: 0416-286140I: www.nora.com/nl
WANDBEKLEDING
Vescom Nederland B.V.Sint Jozefstraat 20, 5753 AV DeurnePostbus 70, 5750 AB DeurneT: +31 493 350 767F: +31 493 350 779E: [email protected]: www.vescom.nl
WASMACHINES
Miele ProfessionalPostbus 166, 4130 ED VianenT: 034-73 78 884F: 034-73 78 429www.miele-professional.nlE: [email protected]
WATERBEHANDELING
BWT Nederland B.V.Energieweg 9, 2382 NA zoeterwoudeT +31 (0)88 750 90 00F +31 (0)88 750 90 90www.bwtnederland.nl_______________________________
Pure Water GroupKorte Hei 34714 RD SprundelT: 0165 348 252F: 0165 348 254I: www.purewatergroup.com
FMT Gezondheidszorg 45
adVerTeNTie-iNdex
AGENDAMAARTNEN Wintercourses Condi-tiemeting van gebouwen2 – 5 maart 2015, woerdeninlichtingen: www.nen.nl/training-advies
Collegereeks Management in de Zorg9 maart t/m 20 april 2015, nyenrode business universiteitinlichtingen: www.zorgvisie.nl/academy/collegereeks-manage-ment-in-de-Zorg-/inschrijven/
Vakbeurs ISH “Comfort ontmoet technologie”10 – 14 maart 2015, frankfurt am main, Duitslandinlichtingen: www.ish.messefrankfurt.com
Aqua Nederland Vakbeurs17 – 19 maart 2015evenementenhal gorincheminlichtingen: www.evenementenhal.nl
Elektro Vakbeurs17 – 19 maart 2015, evenementenhal Venrayinlichtingen: www.evenementenhal.nl
Zorg & ICT 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorg-en-ict.nl
Zorgtotaal 201518 – 20 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.zorgtotaal.nl
Infosecurity.be 201525 – 26 maart 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.infosecurity.be
Health, Safety & Security at Work25 – 27 maart 2015, brussels expoinlichtingen: www.secura-expo.be
APRIL NVTG congres, “Verstaan wij elkaar in de zorg nog wel?” 9 – 10 april 2015, nH eindhoven conference centre Koningshof, Veldhoveninlichtingen: www.nvtg.nl
Materials 201522 – 23 april 2015, Koningshof, Veldhoveninlichtingen: www.materialenbeurs.nl
MEIVTDV congres 2015: Totaal-beleving van onze “Klant”, zijn we er klaar voor?7 – 8 mei 2015, antwerp expo, antwerpeninlichtingen: www.vtdv.be
Smart Lighting 201520 – 21 mei 2015, citycube berlijn inlichtingen: www.smartlighting.org
JUNIIFHE-EU congres 20152 – 5 juni 2015, turku, finlandinlichtingen: www.eche2015.fi
SEPTEMBERSafety en Security 201522 – 25 september 2015, rai, amsterdaminlichtingen: www.rai.nl
Elektrotechniek 201529 – september – 2 oktober 2015, Jaarbeurs, utrechtinlichtingen: www.elektrotechniek-online.nl
OKTOBERNVTG Najaarsstudiedag1 oktober 2015, ampt van nijkerk, nijkerkinlichtingen: www.nvtg.nl
Energie 20156 – 8 oktober 2015, brabanthallen, Den boschinlichtingen: www.energievakbeurs.nl
FMT Gezondheidszorg46
ALHO Systeembouw Nederland 2AT Osborne 202 double you bv 43Bender Benelux BV 44Berko Kompressoren 44Blygold Nederland BV 44Boge Kompressoren BV 44Brecon International 45Bussman Verhuur BV 33Bussman Verhuur BV 44BWT Nederland BV 45C-AIR Technics BV 44Cadolto Benelux BV 43Carrier Airconditioning Benelux BV 43de Block Consultant 43de Jong Gortemaker Algra 43Dräger Medical Netherlands BV 45
EGM adviseurs 43EGM architecten 43Geveke Besturingstechniek 43GMC Instruments Nederland bv 37Heijneman Medical BV 45Hogeschool Rotterdam 45Honeywell Building Solutions 44Ingenieursbureau Wolter & Dros bv 44InterBouwconsult bv. 43Interflow 45Kragten 18Lighthouse Worldwide Solutions BV 39Linde Healthcare Benelux 44Mann+Hummel Vokes Air BV 45Metaflex Doors Europe B.V. 44Metaflex Doors Europe B.V. 48Miele Professional 15, 47
Miele Professional 45MTD Landschapsarchitecten 44nora flooring systems BV 45OK Consultancy Nederland (OKCN) 43Ooperon 45Pure Water Group 45Record Automatische Deuren BV 43Ropa Systems BV 43Ropa Systems BV 44Royal HaskoningDHV 16Sanitair Consultancy Nederland 45Sauter Building Control Nederland bv 44Smits van Burgst 43Spark 45Stöpler Instrumenten enApparaten BV 40, 41 Sweegers en de Bruijn 43
Swisslog 31Technische Unie B.V. 44Tinnemans Medical Design BV 45Trane Airconditioning B.V. 43Tunstall Healthcare 45Ultimo Software Solutions bv 44Valstar Simonis 43Van Dorp zorg en welzijn 44Van Looy Group NV 43Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 31Vanguard Healthcare Solutions Ltd. 45Verkerk Groep 34Vescom Nederland B.V. 45Vetrotech Saint-Gobain Benelux 43Wiegerinck architecten 8
Eén systeem. Eén partner.Totaal leverancier voor de CSA.
Efficiënt.
Systeemoplossingen voor de onreine en reine zijde
Minder kosten.
Lage total cost of ownership
Innovatief.
Gepatenteerd reinigingsproces voor complexe en
kritisch instrumentarium
Meer service.
Uitgebreide dienstverlening van de hoogste
Miele kwaliteit
Voor meer informatie: www.miele-professional.nlTelefoon: (0347) 37 88 84
Reinigen/DesinfecterenSteriliserenDocumenterenGaranderen
De nieuwe SPEED bedrijfsafwasautomaten
Alleenbij Miele
Bedrijfsafwasautomaten met verswatersysteem!• Kortste programmaduur 5 minuten•
beladingsniveau‘s• Geschikt voor twee korven 500 x 500 mm• Reiniging conform HACCP DIN 10512
Info: (0347) 37 88 84www.miele-professional.nl
www.mijnvaatwasserkiezen.nl
C
M
Y
CM
MY
CY
CMY
K
imagine...... Spring is in the air!
100% ontwerpvrijheid Metaflex Doors introduceert een nieuw schuifdeurconcept. De af-werking met hoogwaardige 3M DI-NOC folie, biedt diverse kleuren, prints en foto’s. Ook kunnen wij een volledig eigen ontwerp voor u verzorgen.
Onbegrensde mogelijkhedenOnze schuifdeurconcepten wor-den wereldwijd toegepast binnen de sectoren Healthcare, Food & Pharma. Daarbij bieden we de juiste balans tussen functionali-teit, esthetica en efficiëntie.
Wilt u meer weten over onze mo-gelijkheden? Neem contact met ons op of bezoek de website.
Metaflex Doors EuropeAmbachtsstraat 117122 MP AaltenThe Netherlands+31 (0)543 477 333www.metaflex.nl