Verdieping op het Utrechts Gezondheidsprofiel 2018

Ouderen in Utrecht en in de wijk:

gezondheid, leefomgeving en meedoen in de maatschappij.

Gezond ouder worden in Utrecht?

InhoudsopgaveKlik op een tekstblok om meer over het onderwerp te weten te komen.

Weer terug naar dit overzicht? Klik daarvoor op onderaan elke pagina.

2

InleidingUtrecht groeit. De verwachting is dat Utrecht 400.000 inwoners heeft in 2024. Vooral de groep Utrechters van 65 jaar of ouder groeit in de komende jaren sterk.

In februari 2018 verscheen het Utrechts Gezondheidsprofiel1. Daarin staat hoe het gaat met de gezondheid van de Utrechters en welke factoren daar invloed op hebben. Enkele belang-rijke conclusies zijn dat de meeste Utrechters hun gezondheid als goed ervaren en dat Utrechters gemiddeld steeds ouder worden. Toch zijn er ook gezondheidsverschillen tussen bevolkingsgroepen, waarbij opvalt dat het op sommige punten minder goed gaat met Utrechtse ouderen.

In deze verdieping besteden we aandacht aan de gezondheid en het welzijn van zelfstandig wonen-de 65-plussers in Utrecht. Hoe ervaren zij hun gezondheid en hun fysieke leefomgeving? Kunnen ze meedoen in de maatschappij? Hoeveel Utrechtse

ouderen worden gezond oud? En wat doen zij zelf om zo gezond mogelijk ouder te worden? Ook laat deze verdieping voor de eerste keer zien hoe het met ouderen gaat in de verschillende wijken van Utrecht.

De informatie in deze verdieping komt uit ver-schillende beschikbare databronnen, zoals groot-schalig, representatief vragenlijstonderzoek, data-registraties, panelonderzoek en gesprekken met professionals en inwoners. Tenzij anders vermeld, gaat de informatie in deze verdieping (zowel de tekst als de figuren) over Utrechters van 65 jaar en ouder.

3

De bevolkingsprognose uit 2018 laat zien dat de komende jaren steeds meer 65-plussers in Utrecht zullen wonen. In 2018 woonden bijna 36.000 ouderen in Utrecht. Dit aantal neemt naar verwach-ting toe tot ongeveer 60.000 ouderen in 20402. Deze groei is niet alleen absoluut, maar ook rela-tief. In 2018 was 10% van alle inwoners in Utrecht 65 jaar of ouder. In 2040 zal dit naar verwachting 13% zijn3.

54% van de zelfstandig wonende 65-plussers in Utrecht woont alleen. 37% van de ouderen woont samen zonder kinderen en 9% woont samen met hun kinderen. Als de leeftijd toeneemt, wordt het aandeel Utrechters dat alleen woont groter4.

Op 1 januari 2019 woonden ongeveer 1.200 65-plussers in een instelling, bijvoorbeeld in een verpleeghuis. In de afgelopen jaren is het aandeel 65-plussers in Utrecht dat verblijft in een instelling kleiner geworden5.

(Verwachte) aantal inwoners van 55 jaar en ouder in

2018 en 20403:

2040

2018

De verwachte groei van het aantal 65-plussers verschilt per wijk tussen 2018 en 20403:

tussen 40 en 60%

tussen 80 en 100%

tussen 20 en 40%

meer dan 100%

Ouderen in Utrecht: een groeiende en diverse bevolkingsgroep

groei tussen 2018 en 2040

+

Overvecht+1.209

Vleuten -De Meern

+3.344

Leidsche Rijn

+ 4.516

West+1.467 Noordwest

+1.796 Noordoost+2.372

Oost+2.520

Zuid+1.320

Zuidwest+3.940

Binnenstad+1.604

55-64 jaar 65-74 jaar 75+ jaar

+ 12.278

+ 12.925

+ 11.163

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

4

65-plussers in Utrecht naar leeftijd6:

70-79 jaar

80-89 jaar

65-69 jaar

90+ jaar

westers

Marokkaans

geen

Turks

Surinaams/Antilliaans/Arubaans

overig niet-westers

65-plussers in Utrecht naar migratieachtergrond6:

De meerderheid van de 65-plussers in Utrecht is jonger dan 80 jaar. 4% is ouder dan 90 jaar. Vooral het aandeel 65- tot 79-jarigen is in de afgelopen jaren toegenomen6.

Steeds meer Utrechtse ouderen hebben een migratieachtergrond. Het aan-deel 65-plussers met een migratieachtergrond is sinds 2008 toegenomen van 19% naar 24% in 20196.

31%

44%

21%

4%

76%

6%

2%3% 2%

10%

5

Regie over het eigen leven en vertrouwen in de toekomst:

Gezondheid en gezond gedragGezondheid zien we als het vermogen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen om te gaan die het leven met zich meebrengt7. Dit baseren we op het model van ‘positieve gezondheid’, waarbij gezondheid uit verschillende dimensies bestaat. Een meerderheid van de ouderen heeft een goed ervaren gezondheid en ervaart voldoende regie over het eigen leven. Toch zijn er (grote) verschillen naar opleidingsniveau en migratieachtergrond.

57% van de ouderen in Utrecht geeft aan dat zij een goede ervaren gezondheid hebben. Van de 65- tot 79-jarigen voelt 63% zich gezond. Dit is 41% onder Utrechters van 80 jaar en ouder.*

Goed ervaren gezondheid verschilt naar opleidings-

niveau:

Het gevoel zelf keuzes over je leven te kunnen maken, verhoogt de kwaliteit van leven en bevor-dert daarmee je gezondheid. 86% van de 65-plus-sers ervaart voldoende regie over het eigen leven.

Ruim driekwart van de 65-plussers vindt dat hun leven betekenis en doel heeft. 64% van de ouderen heeft vertrouwen in de toekomst.

“ Doordat je deze leeftijd hebt, kijk je ook elke dag in

de krant naar de overlijdensadvertenties. Ouder wor-

den is geweldig, maar het nadeel is dat mensen om je

heen wegvallen. Dat is wel confronterend. ” Inwoner

80 jaar en ouder

65-79 jaar

* Cijfers in dit hoofdstuk komen uit de Gezondheidspeiling 201810. Als daar van afgeweken wordt, is dit aangegeven.

37% 52% 60% 72%

basis-onderwijs

lbo/mavo/vmbo

havo/vwo/mbo

hbo/wo

88%

78%

67%

56%

Voldoende regie over het eigen leven

Heeft vertrouwen in de toekomst

6

7% van de 80-plussers in Utrecht is bij de huisarts bekend met een vorm van dementie en heeft hierover contact gehad met de huisarts in het afge-lopen jaar. 9% van de 80-plussers heeft contact met de huisarts gehad over geheugen-, concentratie- of oriëntatieproblemen8. Uit de Volksgezondheid Toekomst Verkenning 2018 blijkt dat het aantal ouderen in Nederland met dementie in de komende jaren toeneemt. In 2040 veroorzaakt dementie de meeste sterfte en de hoogste ziektelast9.

Naarmate mensen ouder worden, hebben ze vaker een lichamelijke en/of psychische ziekte of aandoening. 84% van de 65-plussers heeft minimaal één chronische lichamelijke en/of psychische ziekte of aandoening. 64% van de ouderen heeft minimaal twee aandoeningen. 17% voelt zich door hun aan-doening(en) zwaar belemmerd bij hun dagelijkse bezigheden. Het percentage ouderen met minimaal één beperking in zicht, gehoor of mobiliteit (ondanks hulpmiddelen) is afgenomen van 39% in 2012 naar 30% in 2018.

19% van de Utrechtse ouderen heeft minimaal één chronische psychische aandoening. Zij geven aan dat zij last hebben van een angststoornis, depres-siviteit, langdurige overspannenheid, nervositeit, stress of een burn-out.

Aandoening aan het bewegingsapparaat

Hart- en vaatziekten

Incontinentie

Astma/COPD

Diabetes

Kanker

54%

53%

22%

18%

16%

10%

Overspannenheid, nervositeit, stress of burn-out

Depressiviteit

Angststoornis

12%

9%

7%

19% Minimaal één psychische aandoening

Meest gerapporteerde aandoeningen door Utrechtse ouderen: Chronische psychische aandoeningen bij Utrechtse ouderen:

7

GezondheidsverschillenWe zien grote gezondheidsverschillen bij ouderen in de stad, vooral tussen ouderen met verschillende opleidingsniveaus en ouderen met of zonder migratieachtergrond. Een hoogopgeleide 65-plusser voelt zich bijna twee keer zo vaak gezond als een laagopgeleide oudere. Ouderen zonder migratieachtergrond voelen zich vaker gezond dan ouderen met een migratieachtergrond.

Verschillen naar opleiding en migratieachtergrond zien we ook terug bij andere leeftijdsgroepen in Utrecht, soms al op jonge leeftijd1. Uit ge-sprekken in de stad en uit de literatuur blijkt daarnaast dat gezondheids-problemen bij ouderen met een migratieachtergrond vaker al op jongere leeftijd voorkomen dan bij ouderen zonder migratieachtergrond12.

Gezond gedrag11% van de 65-plussers drinkt overmatig alcohol. 49% van de 65-plussers drinkt maximaal één glas per dag of helemaal niet. 13% van de Utrechtse ouderen rookt. Een derde van de ouderen heeft nog nooit gerookt.

38% van de Utrechtse ouderen voldoet aan de beweegrichtlijnen11 voor matig intensieve inspanning en spier- en botversterkende activiteiten. 10% van de 65-plussers doet wekelijks balansoefeningen. 39% van de 65-plussers heeft overgewicht, 16% heeft obesitas. Ouderen hebben (veel) vaker overgewicht en obesitas dan volwassenen in Utrecht. Van de 19- tot 64-jarigen heeft 25% overgewicht en 8% obesitas.

Consumptie van gezonde voeding:

Eet dagelijks groente54%

76%

62%

55%

Eet wekelijks vis

Eet dagelijks fruit

Eet dagelijks een warme maaltijd

8

82% van de 65-plussers is zeer tevreden over hun woning. Zij geven hun woning gemiddeld het rapportcijfer 8,410. 41% van de 65-plussers geeft aan dat hun woning geschikt is voor ouderen of mensen met een fysieke beperking. 11% van de ouderen vindt hun woning slecht onderhouden14.

Eén op de vier 55-plussers denkt aan verhuizen vanwege het ouder worden of is dit van plan. 14% heeft de woning al aangepast of gaat dat nog doen en 13% denkt hierover na15. Uit gesprekken met ouderen in Utrecht blijkt dat, als ze op zoek zijn naar een voor ouderen geschikte woning, het hen niet altijd lukt deze te vinden in hun eigen wijk. Ook zijn ouderen niet altijd bereid te ver-huizen naar een andere wijk.

72% van de 65-plussers is zeer tevreden over hun woonomgeving. Gemiddeld geven ze hun woon- omgeving het cijfer 8,010. We hebben ouderen gevraagd wat zij een gezonde woonomgeving vin-den. Ze denken dan vooral aan een groene en schone omgeving, met een schone lucht en zonder geluidsoverlast. Als het gaat om veranderingen die de woonomgeving gezonder kunnen maken, noe-men ouderen vooral minder verkeer, geluidsover-last en luchtvervuiling en meer groen en minder zwerfvuil16. 31% van de ouderen is tevreden over de voor-zieningen voor ouderen in hun buurt. 22% is ontevreden over de ouderenvoorzieningen. Ouderen met een hoger opleidingsniveau zijn vaker ontevreden14.

Gezonde leefomgevingEen gezonde leefomgeving is een omgeving die mensen als prettig ervaren, die uitnodigt tot gezond gedrag en waar de druk op de gezondheid zo laag mogelijk is13. Voor ouderen wordt de directe leefomgeving steeds belangrijker, aangezien ze in veel gevallen tot op hoge leeftijd zelfstandig thuis wonen. Ouderen zijn over het algemeen zeer tevreden over hun woning en woonomgeving.

Schone

Geen

Sc

hoon e

n

Groen,

lucht gelu

ids-

opger

uim

d

b

omen

overlast

Voelt

Prettig

Wei

nig

goed

Veilig contact met

ve

rkeer

buren

Bij een gezonde woonomgeving denken ouderen aan...16:

9

Openbare ruimteOmdat ouderen steeds langer thuis blijven wonen, wordt de directe leef-omgeving steeds belangrijker. Een geschikte inrichting en goede staat van de openbare ruimte maakt het voor hen mogelijk om te (blijven) bewegen, gemakkelijker sociale contacten te onderhouden en zelfstandig dagelijkse bezigheden uit te blijven voeren.

Hoe vaak heeft u in uw buurt last van…?14

71% van de ouderen is zeer tevreden over het groen in hun buurt. Gemiddeld geven ze het groen in de buurt het cijfer 8,0. Een groot deel van de 65-plussers geeft aan dat het groen in hun buurt veilig, op loopafstand en toegankelijk is10. Uit gesprekken blijkt dat dit niet voor iedereen geldt:

Opvattingen van ouderen over het groen in de buurt10:

Twee op de drie ouderen bezoeken wekelijks groen in hun buurt. 78% van de ouderen heeft groen bezocht in de afgelopen 12 maanden10.

“ Ouderen durven drukke wegen naar bijvoorbeeld het park in de buurt

niet over te steken. ” Inwoner

Het groen in mijn buurt is toegankelijk

Het groen in mijn buurt is op loopafstand

Het groen in mijn buurt is veilig

Het groen in mijn buurt is voldoende

92%

89%

86%

83%

92%

89%

86%

83%

39%

38%

25%

13%

30%

22%

9%

5%

Ongelijke tegels in de stoep

Gevaarlijk verkeer

Beperkte toegankelijkheid van bus- en tramhaltes

Ontoegankelijke plaatsen om over te steken

Vaak

Soms

9% van de 65-plussers heeft vaak last van ontoegankelijke plaatsen om over te steken. Een kwart heeft hier soms last van14. Tijdens gesprekken met ouderen in Utrecht wordt dit herkend en vinden ouderen dit een punt van aandacht. 30% heeft vaak last van ongelijke tegels in de stoep. Dit is hoger dan bij volwassenen onder de 65 jaar (12%). Verkeersveiligheid is ook een aandachtspunt. 22% van de ouderen geeft aan dat zij vaak last hebben van gevaarlijk verkeer in de buurt14.

10

20%

31%

18%

10%

Vrijwilligerswerk Geeft mantelzorg

80 jaar en ouder

65-79 jaar

75%

Minimaal 1 keer per week contact met familie

65%

Minimaal 1 keer per week contact met vrienden

69%

Minimaal 1 keer per week contact met buren

Meedoen in de maatschappijMeedoen in de maatschappij is een belangrijke voorwaarde voor een gezond en sociaal leven17. Na het bereiken van de pensioenleeftijd hebben steeds minder ouderen betaald werk. Andere vormen van deelname aan het maatschappelijk leven worden dan belangrijker. Vrijwilligerswerk en sociale en culturele activiteiten geven zin en structuur aan het dagelijks leven en zorgen voor meer sociale contacten. Dit kan helpen bij het tegengaan van eenzaamheid en ouderen het gevoel geven nog mee te doen in de samenleving.

76% van de 65-plussers heeft het gevoel dat de dingen die zij doen betekenisvol zijn10.

28% van de 65-plussers geeft aan dat zij vrij-willigerswerk doen. Dit geldt vaker voor ouderen met een hbo- of wo-opleiding (42%)10.

Vrijwilligerswerk en mantelzorg10:

11% van de 65-plussers in Utrecht is ernstig een-zaam. Dit is 17% onder ouderen met een migratie-achtergrond. Tussen 2003 en 2016 is eenzaam-heid toegenomen van 41% naar 56%. Dit is 54% in 2018. Het percentage ernstig eenzame ouderen is stabiel in de afgelopen 15 jaar10.

Contact met familie, vrienden en buren10:

11

16% van de 65-plussers geeft nu mantelzorg, vrijwel allemaal doen zij dit intensief (minimaal drie maanden en/of minimaal acht uur per week). Ouderen met een hbo- of wo-opleiding geven vaker mantelzorg, net als oude-ren die samen wonen met een partner of anderen10.

17% van de huidige mantelzorgers voelt zich zwaar belast. Bijna een kwart van de huidige mantelzorgers ontvangt ondersteuning bij het geven van mantelzorg10. In gesprekken geven professionals en inwoners aan dat man-telzorg voor iemand met dementie zeer zwaar is. Mantelzorgers kunnen zich eenzaam voelen in hun taak. Zij geven niet makkelijk aan dat de zorg hen (te) zwaar valt, vaak vanwege schuldgevoelens.

De huidige maatschappij vraagt van inwoners een grote mate van redzaam-heid18. Kennis en vaardigheden zijn nodig om jezelf te kunnen redden. 43% van de 65-plussers heeft lage gezondheidsvaardigheden. Zij hebben moei-te met het vinden, begrijpen, beoordelen en toepassen van informatie over gezondheid10.

Lage gezondheidsvaardigheden10:

Niet alle ouderen kunnen digitaal meekomen in de maatschappij. 27% van de ouderen voelt zich beperkt omdat ze internet niet kunnen gebruiken. Zij heb-ben bijvoorbeeld geen toegang tot internet of missen de vaardigheden. Lager opgeleide ouderen voelen zich vaker beperkt omdat ze internet niet kunnen gebruiken (40%)14.

12% van de 65-plussers heeft een inkomen rond bijstandsniveau (101% van het Wettelijk Sociaal Minimum)19. In Utrecht ontvangen ongeveer 1.700 oude-ren een aanvullende uitkering (AIO) op hun AOW, bijvoorbeeld omdat ze te weinig jaren betaald werk hebben gehad20.

8% van de Utrechtse ouderen geeft aan dat zij schulden moeten maken of spaargeld gebruiken om rond te komen14. 5% heeft in het afgelopen jaar afspraken met een zorg- of hulpverlener afgezegd, uitgesteld of geweigerd vanwege de financiële kosten10. Dit geldt vaker voor 65-plussers met een migratieachtergrond.

Financiële problemen naar migratieachtergrond:

Migratieachtergrond

Geen migratieachtergrond

41%

53%

80 jaar en ouder

65-79 jaar

4%

6%

10%

14%

Schulden maken of spaargeld gebruiken14

Zorg afgezegd, uitgesteld of geweigerd10

12

Zorg en ondersteuningIn welke mate iemand mee kan doen in de maatschappij hangt ook af van goede zorg en ondersteuning als dat nodig is. Niet zozeer de ziekten, maar vooral de beperkingen die daarmee gepaard gaan, kunnen het meedoen in de maatschappij belemmeren21.

Hulp en ondersteuning* vanwege gezondheidsredenen10:

13% van de 65-plussers heeft in het afgelopen jaar contact gehad met het buurtteam10. Dit zijn vaker vrouwen (17%) en 80-plussers (20%). De buurt-teams bieden hulp en ondersteuning aan iedereen die dat nodig heeft, bij-voorbeeld op het gebied van zorg, welzijn, woonbegeleiding, werk en inko-men.

92% van de 65-plussers heeft in het afgelopen jaar contact gehad met de huisarts. 80-plussers hebben vaker contact met de huisarts. Driekwart van de 80-plussers heeft in de afgelopen twee maanden contact met de huisarts gehad. Bij 49% van de 80-plussers is de huisarts thuis op bezoek geweest in het afgelopen jaar8. Vrijwel alle ouderen zijn tevreden over de huisarts10.

Apothekers geven in gesprekken aan dat zij merken dat ouderen langer zelfstandig thuis wonen. Er is vaak sprake van (complexe) multimorbiditeit**. Ook hebben veel ouderen volgens hen moeite met het juist gebruiken van geneesmiddelen. Uit onderzoek blijkt dat geneesmiddelen vaak gebruiks-onvriendelijk zijn voor oudere patiënten22. Sommige problemen bij het gebruik van medicatie kunnen leiden tot verslechtering van de gezondheid van de patiënt.

69% van de 65-plussers heeft contact gehad met een medisch specialist in het afgelopen jaar10.

*Deze hulp en ondersteuning kan zowel gegeven zijn door formele als informele hulpverleners. ** Het voorkomen van twee of meer (chronische) ziekten of aandoeningen bij dezelfde persoon.

80 jaar en ouder

65-79 jaar

56%

19%

4%

20%

3%

15%

7%

31%

8%

33%

Hulp bij het huishouden

Hulp bij medische verzorging (wondverzorging, inname medicijnen)

Hulp bij persoonlijke verzorging (wassen, aankleden)

Begeleiding en/of hulp bij vervoer

Ondersteuning bij geldzaken/administratie

13

Gezond oud worden in UtrechtDe laatste jaren is er veel aandacht voor gezond oud worden. Met de stijgende levensverwachting, vergrijzing en toenemende kosten in de ouderenzorg is het belang van gezonde veroudering gegroeid. Daarbij is steeds meer aandacht voor het bevorderen van zelfredzaamheid, participatie en kwaliteit van leven, naast het uitstellen en behandelen van ziekten en aandoeningen. Dit hoofdstuk laat zien hoeveel Utrechters gezond oud worden en hoe zij hier zelf mee bezig zijn.

Uit de Utrechtse Gezonde Verouderingsindex (UGVI) 2018* blijkt dat 47% van de 55-plussers (zeer) gezond oud wordt. Zij scoren een 9 of hoger op een schaal van 0 tot 13. 32% van de Utrechters van 55 jaar en ouder veroudert ongezond. Zij scoren op meerdere domeinen van de index ongunstig.

De Utrechtse Gezonde Verouderingsindex bestaat uit zeven domeinen:

* Op basis van Gezondheidspeiling 2018, waarbij Utrechters zelf zijn gevraagd naar hun gezondheidssituatie en welzijn.

Wat is de Utrechtse Gezonde Verouderingsindex?De Utrechtse Gezonde Verouderingsindex (UGVI) is ontwikkeld door Volksgezondheid23 op basis van wetenschappelijk onderzoek24. Met de UGVI kan een beeld geschetst worden van gezonde veroudering onder Utrechtse 55-plussers. Hierbij is gekozen voor 55 jaar en ouder omdat chronische ziekten dan steeds vaker voorkomen en de gezondheidswinst nog groot is. Door zeven domeinen te combineren kijkt de UGVI naar gezonde veroudering in de brede zin. De UGVI sluit aan op het model van positieve gezondheid. De scores op de domeinen zijn samengevoegd tot een totaalscore. Bij een resultaat van 9 of meer op een schaal van 0 tot 13 is er sprake van (zeer) gezonde veroudering. Bij Utrechters die een 6 of lager scoren is sprake van ongezonde veroudering.

fysiekegezond-

heid

psychischegezondheid

fysiekfunctioneren

sociaalwelzijnleefstijl

mentaalwelzijn

maat-schappelijke

activiteit

14

Uit de Utrechtse Gezonde Verouderingsindex blijkt dat mannen gezonder oud worden dan vrouwen. Ook zijn er grote verschillen naar migratieachtergrond en opleidingsniveau. In de wijken Noordoost, Oost en Vleuten-De Meern wor-den Utrechters vaker gezond oud dan gemiddeld.

Percentage inwoners dat (zeer) gezond oud wordt, naar wijk10:

Aan 65-plussers in het bewonerspanel Utrecht hebben we gevraagd wat zij belangrijk vinden als het gaat om gezond oud worden. Het meest belangrijk vinden zij de psychische gezondheid en het mentaal welbevinden (zoals eigen regie en kijk op het leven). Daarna volgt de lichamelijke gezondheid15.

Percentage ouderen dat het domein zeer belangrijk vindt bij gezond oud worden15:

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld “ Als je positief in het leven staat dan vergeet je je leeftijd. Je moet het niet ontwijken

om over ziektes te praten, maar je moet er ook niet te veel mee bezig zijn. Een

groot deel van je gezondheid heeft met je geest te maken. ” Inwoner

Psychische gezondheid

Mentaal welbevinden

Fysieke gezondheid

62%

61%

52%

Fysiek functioneren

51%

Sociaal welzijn

42%

Leefstijl

39%

Maatschappelijk actief

28%

*Aantal observaties is kleiner dan 100.

Overvecht37%

Vleuten -De Meern

58%

Leidsche Rijn40%

West35% Noordwest

37% Noordoost62%

Oost61%

Zuid34%

Zuidwest39%*

Binnenstad40%

15

Door ouderen in het bewonerspanel is het meest genoemd dat zij bewegen of sporten om zo gezond mogelijk oud te worden. Ook gezond eten en drin-ken zijn vaak genoemd, gevolgd door maatschappelijk actief zijn15.

Antwoord op de vraag: Wat doet u om zo gezond mogelijk oud te worden?15

Ouderen geven in het bewonerspanel ook ideeën over wat in hun omgeving kan helpen om zo gezond mogelijk oud te worden. Zij denken onder andere aan meer sportvoorzieningen dichtbij, betere fietspaden en een betere lucht-kwaliteit. Daarnaast dragen ze ideeën aan voor hun leefstijl, zoals goede informatie over voeding en een gezond voedselaanbod15.

Geen of matigalcoholgebruik

Niet roken

Bewegen en sporten

Gezond etenen drinken

Maatschappelijk actief zijn

Mentaal actief zijn

Fietsen, wandelen, tuinieren, fitness, hardlopen, zwemmen, ochtendgymnastiek, dansen

Vers eten, gevarieerd eten Bezig blijven, vrijwilligerswerk, betaald werk, culturele activiteiten, sociale activiteiten, huishoudelijke activiteiten, hobby’s

Sociale contacten aangaan of onderhouden

Met familie, kinderen, klein-kinderen, buren, vrienden

Lezen, puzzelen, geheugentraining, rust, ontspanning, nieuwsgierig zijn, mentale uitdagingen

Medische zorg gebruiken

Medicatie innemen, medische controles, fysiotherapie, huisartsenbezoek

Eigen regie nemen

Alles wat ik aankan, eigen gang gaan, met de tijd meegaan, luisteren naar mijn lichaam, doorgaan ondanks gezondheidsproblemen, voorbereiden op levenseinde

16

Gezondheid in de Utrechtse wijkenDe gezondheid van 65-plussers verschilt tussen de Utrechtse wijken. Dit heeft te maken met verschillen in bevolkingssamenstelling tussen wijken en factoren die de gezondheid beïnvloeden. Het is ook afhankelijk van het soort gezondheids - problemen per wijk. Hieronder geven we een aantal belangrijke wijkverschillen weer. Op www.volksgezondheidsmonitor.nl zijn ook wijkcijfers over thema’s beschikbaar die hier niet zijn weergegeven.

De gezondheid en leefstijl van ouderen uit de wijken Noordoost, Oost en Binnenstad zijn over het algemeen beter dan gemiddeld. In de wijk Noordwest wonen in verhouding veel ouderen met een slechtere gezondheid en leefstijl10.

% Utrechtse ouderen met een goed ervaren gezondheid:

*Aantal observaties is kleiner dan 100.

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht54%

Vleuten -De Meern

59%*

Leidsche Rijn63%

West51% Noordwest

49% Noordoost70%

Oost67%

Zuid55%

Zuidwest44%

Binnenstad69%

17

% Utrechtse ouderen met minimaal twee chronische aandoeningen

(lichamelijk/psychisch):

% Utrechtse ouderen met obesitas:

*Aantal observaties is kleiner dan 100.

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht68%

Vleuten -De Meern

70%*

Leidsche Rijn65%

West67% Noordwest

75% Noordoost56%

Oost53%

Zuid65%

Zuidwest67%

Binnenstad58%

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht24%

Vleuten -De Meern

14%*

Leidsche Rijn22%

West14% Noordwest

24% Noordoost8%

Oost9%

Zuid24%

Zuidwest14%

Binnenstad9%

18

% Utrechtse ouderen dat voldoet aan de beweegrichtlijnen12:

Op het thema meedoen in de maatschappij zijn de verschillen tussen Utrechtse wijken minder uitgesproken. Wat opvalt, is dat ouderen uit de wij-ken Noordoost en Oost gemiddeld vaker vrijwilligerswerk doen.

% Utrechtse ouderen dat aangeeft dat zij vrijwilligerswerk doen:

*Aantal observaties is kleiner dan 100.

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht23%*

Vleuten -De Meern

27%*

Leidsche Rijn26%

West35% Noordwest

20% Noordoost39%

Oost42%

Zuid25%

Zuidwest22%

Binnenstad29%

Overvecht29%*

Vleuten -De Meern

29%*

Leidsche Rijn34%

West33% Noordwest

31% Noordoost54%

Oost53%

Zuid49%

Zuidwest26%

Binnenstad56%

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

19

Ouderen uit de wijken Noordoost, Oost en Vleuten-De Meern zijn vaker te vre-den over hun woning, woonomgeving en het groen in de buurt. 65-plussers uit de wijken Noordwest en Zuidwest zijn hier minder vaak positief over10.

% Utrechtse ouderen dat zeer tevreden is over de woonomgeving (rapportcijfer 8 of

hoger):

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht91%

Vleuten -De Meern

90%*

Leidsche Rijn92%

West91% Noordwest

83% Noordoost94%

Oost97%

Zuid88%

Zuidwest81%

Binnenstad92%

% Utrechtse ouderen dat het eens is met de uitspraak: ‘het groen in mijn buurt is op

loopafstand’:

*Aantal observaties is kleiner dan 100.

Gemiddeld

Lager dan gemiddeld

Hoger dan gemiddeld

Overvecht56%

Vleuten -De Meern

86%*

Leidsche Rijn81%

West75% Noordwest

62% Noordoost88%

Oost81%

Zuid63%

Zuidwest50%

Binnenstad79%

20

Gebruikte bronnen1. Utrechts Gezondheidsprofiel 2018.

Gemeente Utrecht.2. Bevolkingsprognose (2018). IB-Onderzoek,

Gemeente Utrecht.3. Bevolkingsprognose (2018).

Gemeente Utrecht, verkregen van WistUdata.4. CBS, cijfers naar gemeente en leeftijd

(per 01-01-2018).5. BRP, cijfers per 01-01-2019, bewerking door IB

Onderzoek, Gemeente Utrecht.6. BRP, cijfers per 01-01-2019.

Gemeente Utrecht, verkregen van WistUdata.7. Huber et al. (2011). ‘How should we define

health?’ BMJ; 343. 8. Julius Huisartsennetwerk 2016, UMC Utrecht9. Volksgezondheid Toekomst Verkenning (VTV)

2018, RIVM.10. Gezondheidspeiling 2018, Gemeente Utrecht.

11. De Gezondheidsraad (2017) beveelt voor ouderen spier- en botversterkende activiteiten gecombineerd met balansoefeningen aan.

12. Uysal-Bozkir, Ö. (2016). Health status of older migrants in the Netherlands. Amsterdam: University of Amsterdam.

13. RIVM (2019) op rivm.nl/gezonde-leefomgeving14. Inwonersenquête 2018. Gemeente Utrecht.15. Bewonerspanel Gemeente Utrecht, juli 2017.16. Bewonerspanel Gemeente Utrecht, maart 2017.17. RIVM (2014). Gezondheid en maatschappelijke

participatie. 18. De WRR (2017) definieert redzaamheid als

het totaal aan vermogens waarover iemand beschikt om zijn doelen te bereiken en zich te kunnen redden in het leven.

19. CBS Statline 2017.20. Armoedemonitor (2017). Gemeente Utrecht.

21. RIVM (2011). Gezond ouder worden in Nederland.

22. Notenboom, K. (2017). The pursuit of user-friendly medicines: older people in the hot seat. Utrecht: Utrecht University.

23. van Deursen, C., & de With, J. (2017). Ontwikkeling van de Utrechtse Gezonde Verouderingsindex (UGVI). Intern stage- rapport.

24. Jaspers et al. (2017). ‘Development of a Healthy Aging Score in the Population-Based Rotterdam Study: Evaluating Age and Sex Differences’, Journal of the American Medical Directors Association.

21

Meer informatieWilt u meer informatie over de gezondheid van Utrechtse ouderen, bijvoorbeeld over thema’s die niet in deze verdieping zijn uitgelicht? Of bent u benieuwd hoe we deze gegevens verzamelen? Kijk op www.volksgezondheidsmonitor.nl. Hier staat ook informatie over de gezondheid van Utrechtse jeugd en volwassenen

ColofonUitgave Oktober 2019 Gemeente Utrecht Volksgezondheid volksgezondheidsmonitor@utrecht.nl www.volksgezondheidsmonitor.nl 030-286 3220

Auteurs Maartje AangeenbrugJacko de With

Eindredactie en vormgeving Delta3, Den Haag

22