Gender is een Engels woord en heeft geen exacte Nederlandse vertaling. Het verwijst naar de complexe afspraken tussen mannen en vrouwen. Waar sekse over biologische verschillen gaat, staat gender voor de socioculturele aspecten van het man- of vrouwzijn. Dat kan onschuldig zijn (blauw voor jongens, roze voor meisjes) maar kan ook echt discrimineren (vrouwen verdienen minder, mannen hebben minder ouderschapsverlof).

* Wat is gender ?

2 wat is gender?3 later word ik brandweervrouw4 les 1: beroepenspel6 win een dagje technopolis8 les 2: stellingenspel10 les 3: hilarische sketches11 clichés op de gang

2

INHOUDSTAFELINLEIDING

LEERLINGEN DIE EEN MIDDELBARE SCHOOL MOETEN KIEZEN, KRIJGEN VAAK DE VRAAG WAT ZE LATER WILLEN WORDEN. ANTWOORDEN ALS ‘BRANDWEERVROUW’ OF ‘VROEDMAN’ HOOR JE ZELDEN. DAT KAN JIJ ALS LERAAR VERANDEREN.

Meisjes en jongens van het vijfde en zesde leerjaar staan voor een belangrijke keuze. Toch kiezen ze hun school en studierichting vaak met gender-oogkleppen op.

Genderpatronen* zitten immers diep in onze samenleving ingebakken. Zeker in de school. Bij jongens denken we aan technische richtingen, meisjes zouden het beter doen in ASO. Gasten gaan voor wetenschap, grietjes voor talen. ‘Pilote’ klinkt even raar als ‘onthaalvader’.

Dat kan jij als leraar aanpakken met behulp van de campagne Gender bij de melk**. In dit boekje vind je drie uitgewerkte lessen waarmee je het thema gender zo de klas binnenhaalt. Enthousiaste klassen win-nen er zelfs een uitstap naar Technopolis mee.

Omdat je het thema gender best met de paplepel meegeeft. Genderbewustzijn mag een vanzelfsprekendheid worden in de klas, zoals de ‘melkjes’ van vroeger.

** Waarom gender bij de melk ?

3

4

LES 1 : IK WORD WAT IK WIL BEROEPENSPEL

Tip: druk zelf je beroepenkaarten afJe kan zelf beroepen schrijven op kaartjes, en er de bijhorende studierichting(en) aan toe-voegen. Of je kan de beroepenkaarten afdruk-ken op www.genderbijdemelk.be. Handig!

DOEL:Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (noch -beroepen) bestaan.

MATERIAAL: Beroepenkaarten

LESVERLOOP 50 MIN.:5’ Inleiding25’ Beroepenspel20’ Klasfoto

5

BEROEPENSPEL

Zet je leerlingen in een stoelenkring. Geef iedereen een beroepen-kaart. Laat één leerling het beroep op de kaart voorlezen of laat hem of haar het beroep uitbeelden.

VRAAG: Is dit volgens jullie eerder een beroep voor jongens of voor meisjes?

Wie denkt dat het een jongensberoep is mag rechtstaan, de anderen blijven zitten. Op basis van de resultaten open je het debat.

VRAAG: Waarom denken jullie dat dit een beroep is voor meisjes/ voor jongens?

Het is belangrijk om aan te geven dat er geen jongens- of meisjesbe-roepen bestaan. En samen met de leerlingen op zoek te gaan waarom dat toch vaak gedacht wordt. Je kan het debat afsluiten met de info over de studierichtingen die je op het beroep voorbereiden.

Laat je leerlingen op het einde van het spel zelf nog beroepen aandra-gen die niet aan bod zijn gekomen, maar waarin ze wel geïnteresseerd zijn.

Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Technopolis. De leerlingen kunnen zich verkleden in wat ze later willen worden. Of de meisjes kun-nen typische mannenberoepen uitbeelden, en omgekeerd. Probeer creatief te zijn!

Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijde-melk.be (zie pagina 6). Succes!

De winnende klasfoto

STUUR JE GENDER-KLASFOTO INEN WIN EEN DAGJE TECHNOPOLIS

Post je foto en slogan op WWW.GENDERBIJDEMELK.BE

HOE KAN JE WINNEN?Ga jij met je vijfde of zesde leerjaar werken rond gender in de klas? Maak daar dan een bijzondere klasfoto van. De leerlingen kunnen zich verkleden, een gekke klasopstelling bedenken, de kunstwerken tonen waar ze aan gewerkt hebben, of een scene uit een film nabootsen, … als het maar met gender te maken heeft.

Winnen kan pas als je naast de foto ook het vervolg op de slogan ‘Gen-der is …’ bedenkt. De jury oordeelt over de originaliteit van foto én bijhorende slogan. Twee Vlaamse klassen vallen sowieso in de prijzen.

7

WAT WINT JE KLAS?De hele klas mag een dagje gratis naar Technopolis, het Vlaamse doe-centrum voor wetenschap en technologie. Jongens en meisjes kun-nen er midden in een zeepbel staan, een spijkerbed uitproberen of zelf een vliegtuig aan de grond zetten. Het succes van Technopolis bewijst dat jongens én meisjes wetenschap geweldig vinden.

VOORWAARDEN?• Deleerlingenzittenineenvijfdeofzesdeleerjaarvaneenlagere

school. • Hetiseengroepsfoto.• De kwaliteit van je foto is goed genoeg (resolutie vanminstens

3000dpi, of een grootte van 1500 x 1061px. De kwaliteit van de meeste digitale camera’s is voldoende. Gsm-camera’s zijn niet al-tijd goed genoeg).

• Jefotogaatvergezeldvaneenslogan‘genderis…’diejezelfdoorde leerlingen laat aanvullen.

• Jemagzoveelinzendingendoenalsjewil.• HetvervoernaarTechnopolis(Mechelen)isinbegrepen.• Deactieloopttot28/03/2014

8

LES 2 : JONGENS EN WETENSCHAP(PEN) STELLINGENSPEL

StellingenspelSchuif de banken aan de kant. Zet de leerlingen in het midden van de klas. Links van hen is de mee-eens-kant. Rechts van hen is de niet-mee-eens-kant. Lees een stelling voor en vraag hen om positie in te nemen. Wie in het midden blijft staan weet het niet.

Vraag de leerlingen om hun mening te verdedigen. Waarom zijn ze het eens met de stelling? Waarom niet? Tijdens het debat wordt er komaf gemaakt met genderstereotypen. Jongens en meisjes kunnen alle soorten richtingen kiezen.

DOEL:Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (of beroepen) bestaan.

MATERIAAL: Stellingen

LESVERLOOP 50 MIN.:5’ Inleiding25’ Stellingen20’ Uitbreiding voor de foto

9

PIKANTE STELLINGEN

• Jongenszijnbeterintechniekdanmeisjes.• Meisjeskiezenbetervoortalendanwetenschappen.• Jongenswerkenbetermethunhanden,meisjesmethunhoofd.• Meisjeskunnenbeterstuderendanjongens.• Jongenszijnbeterinrekenendanmeisjes.• Alleenjongenskunnen(auto)mechaniekerworden.• Eenopleidingindemodeofalskapperisenkelvoormeisjes.• Studierichtingenmet biologie, chemie, fysica of informatica zijn

vooral voor jongens bedoeld.• Jongenszijnhandiger.• Sommige beroepen zouden verboden moeten worden voor jon-

gens/meisjes.• Meisjeslettenbeteropindeklas.• Jongensenmeisjeskunnenallestudierichtingendoendiezewillen.• …

Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Techno-polis. Laat de leerlingen samen een letter-woord vormen voor een luchtfoto. Of bedenk iets beters met de hele klas!

Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijdemelk.be (zie pagina 6). Succes!

De winnende klasfoto

10

LES 3 : JONGEN, MEISJE EN MEESTERJUF HILARISCHE SKETCHES

Filmpje kijkenBekijk de tien hilarische sketches rond gender in de lagere school. Elke sketch eindigt op een vraag. Prikkel het debat met voorbeelden die gendervooroordelen onderuithalen. En laat je leerlingen zelf het belang inzien van gendergelijkheid.

DOEL:Leerlingen leren de verschillende studiemogelijkheden kennen. Ze ontdekken dat er geen specifieke jongens- en meisjesrichtingen (of beroepen) bestaan.

MATERIAAL: Filmpjes ‘jongen, meisje en meesterjuf’ op dvd of op www.genderbijdemelk.be

LESVERLOOP 50 MIN.:5’ Inleiding25’ Sketches20’ Uitbreiding voor de foto

Maak een bijzondere klasfoto op het einde van je les en win een uitstapje naar Technopolis. Laat je leerlingen een groot stripverhaal tekenen met mannen en vrouwen in niet-stereotype beroepen. Of maak een gigantische collage met atypische jongens- en meisjesbe-roepen. Wees creatief!

Vul samen de slogan ‘gender is…’ aan en post de slogan samen met de bijzondere klasfoto op www.genderbijdemelk.be (zie pagina 6). Succes!

De winnende klasfoto

11

GENDERNEUTRAAL LESGVEN10 TIPS VOOR LERAREN (M/V)

1. Zorg voor een gelijke verdeling van taken tussen jongens en meisjes - onafhankelijk van de aard van de taak. Jongens kunnen ook opruimen en meisjes kunnen ook zware dingen tillen.

2. Let op je lichaamstaal wanneer je communiceert naar jongens en meisjes. Is die dezelfde?

3. Zorg voor voldoende gevariëerde voorbeelden in je lessen. 4. Geef zowel jongens als meisjes om dezelfde redenen compli-

mentjes. Het is niet zo dat bepaald positief gedrag eigen is aan jongens/meisjes.

5. Houd rekening met de verschillen (in gedragingen) tussen meis-jes en jongens zonder ze als goed of slecht te bestempelen.

6. Denk na bij de klasindeling, klasdecoratie en plaatsing van je leerlingen.

7. Pas je lesstijl af en toe aan zodat ook de actievere (of rustigere) leerlingen zich goed voelen in de klas.

8. Zorg voor gemixte groepen bij groepswerkjes.9. Betrek je jongens en meisjes evenveel bij dezelfde onderwerpen?10. Corrigeer je leerlingen wanneer zij genderstereotiepe uitspraken

doen.

bron: Gender in de klas

Clichés op de gangJongens en meisjes verschillen, maar hebben recht op gelijke kansen. Is dit gesneden koek voor jou? Wijs de andere leerkrachten hier dan op door de bijgevoegde poster in de leraarskamer op te hangen. Nodig hen uit om het thema gender in de klas toe te laten. En zet als school man-vrouwclichés op de gang.

Gender bij de Melk is een campagne van het Europees Sociaal Fonds – Agentschap Vlaanderen (ESF). ESF daagt organisaties uit acties op te zetten die het functioneren van de arbeidsmarkt duurzaam verbete-ren. Dat doet het met zowel Europese als Vlaamse middelen.

Gelijke kansen op de werkvloer, voor mannen en vrouwen, is een van de centrale thema’s in de door ESF gefinancierde projecten. ESF bun-delt deze inspanningen rond gender onder de noemer MV United.

MV United

Meer info?ESF-Agentschap VlaanderenGasthuisstraat 311000 Brussel02/5462211gender@esf.vlaanderen.bewww.esf-agentschap.bewww.mv-united.be

Een uitgave van ESF-Agentschap Vlaanderen. Concept: Ideeweb