Gemeentelijk milieubeleidsplan Wichelen 2005 – 2009 · 4.1.14 Het decreet van 22 februari 1995...

Opdrachtgever : Gemeentebestuur Wichelen Projectnr : 1456 Auteur : Wendy Hendrickx

Augustus 2005

Gemeentelijk milieubeleidsplan Wichelen

2005 – 2009

Definitief gemeentelijk milieubeleidsplan Wichelen 2005-2009

2 Augustus 2005

INHOUD pagina

1 INLEIDING......................................................................................................................................... 9 1.1 Historiek van het milieubeleid van de gemeente Wichelen................................................. 9 1.2 De beginselen van een duurzaam gemeentelijk milieubeleid ........................................... 11 1.3 Milieubeleidsplan van hogere overheden ............................................................................ 12

1.3.1 Provinciaal milieubeleidsplan ........................................................................................... 12 1.3.2 Gewestelijk milieubeleidsplan........................................................................................... 14

1.4 Indeling en totstandkoming van het milieubeleidsplan Wichelen 2005-2009 ................. 18 1.4.1 Indeling van het milieubeleidsplan .................................................................................. 18 1.4.2 Totstandkoming van het milieubeleidsplan .................................................................... 19

2 INSTRUMENTARIUM................................................................................................................... 21

2.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................... 21 2.1.1 Uitvoeringsbesluit 14 juni 2002.......................................................................................... 21 2.1.2 Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid......... 21

2.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................... 23 2.2.1 Milieubeleidsplan en milieujaarprogramma ................................................................... 23 2.2.2 Samenwerkingsovereenkomst........................................................................................... 23 2.2.3 Milieudienst en ambtelijk overleg..................................................................................... 23 2.2.4 Interne milieuzorg ............................................................................................................... 24 2.2.5 Registratie ............................................................................................................................. 24 2.2.6 Toezicht................................................................................................................................. 26 2.2.7 Adviesraad voor milieu en natuur.................................................................................... 26

2.3 Knelpunten................................................................................................................................ 27 2.4 Doelstellingen ........................................................................................................................... 28 2.5 Acties.......................................................................................................................................... 28

3 VASTE STOFFEN ............................................................................................................................ 33

3.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................... 34 3.1.1 Het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en beheer van afvalstoffen .34 3.1.2 Het Vlaams reglement inzake de voorkoming en het beheer van afvalstoffen (VLAREA) .......................................................................................................................................... 34 3.1.3 Het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen 2003-2007 ......................................... 35 3.1.4 Het milieuvergunningsdecreet van 28 juni 1985 en Vlarem I en II .............................. 36 3.1.5 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten............. 36 3.1.6 Subsidiebesluit afvalvoorkoming en –beheer (24 maart 2004)...................................... 36 3.1.7 Het decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest (21 december 2001) ................................................. 37 3.1.8 Kerntakendebat.................................................................................................................... 37 3.1.9 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 .............................................. 38 3.1.10 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 ................................... 38

3.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................... 38 3.2.1 Milieuverantwoord productgebruik................................................................................. 38 3.2.2 Afvalstoffen .......................................................................................................................... 40

3.3 Knelpunten................................................................................................................................ 48 3.4 Doelstellingen ........................................................................................................................... 48


3 Augustus 2005

3.5 Acties.......................................................................................................................................... 49 3.5.1 Milieuverantwoord productgebruik................................................................................. 49 3.5.2 Afvalstoffen .......................................................................................................................... 51

4 WATER................................................................................................................................................. 56

4.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................... 56 4.1.1 De wet van 26 maart 1971 (BS 1 mei 1971) op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging en het milieuvergunningsdecreet en Vlarem I en II. 57 4.1.2 Code van goede praktijk..................................................................................................... 58 4.1.3 Gemeentelijke politieverordening..................................................................................... 58 4.1.4 Gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004) .......................................... 58 4.1.5 Verdrag van Bonn inzake de bescherming van trekkende wilde diersoorten van 23 juni 1979 en bekrachtigd door de wet van 27 april 1990.............................................................. 59 4.1.6 Verdrag van Bern inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk leefmilieu in Europa (van 19/11/1979 en bekrachtigd door de wet van 20/04/1990) ............... 60 4.1.7 Richtlijn 92/43/EEG van de raad van de Europese gemeenschappen inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna van 21/05/1992 ....... 60 4.1.8 Beschikking van het comité van ministers van de Benelux Economische Unie inzake de vrije migratie van vissoorten in de hydrografische stroomgebieden van de Beneluxlanden van 26 april 1996 M (96) 5 ................................................................................................................ 60 4.1.9 Decreet van de Vlaamse regering betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu van 21 oktober 1997 .............................................................................................................. 60 4.1.10 Decreet van 9 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid.................................. 60 4.1.11 Code van goede praktijk voor een duurzaam lokaal waterbeleid ........................... 61 4.1.12 Besluit van de Vlaamse regering van 7 december 2001 houdende de subsidiëring van kleinschalige erosiebestrijdingsmaatregelen die door de gemeente uitgevoerd worden (Erosiebesluit) .................................................................................................................................... 61 4.1.13 Wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen .................... 62 4.1.14 Het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering en het VLAREBO 62 4.1.15 Decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en beheer van afvalstoffen en het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en –beheer (Vlarea) BS, 16 april 1998 .......... 62 4.1.16 Decreet van 24 januari 1984, houdende maatregelen inzake grondwaterbeheer ( BS 5 juni 1984) en uitvoeringsbesluiten.......................................................................................... 63 4.1.17 Decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning en zijn uitvoeringsbesluiten (VLAREM I en II) ........................................................................................ 64 4.1.18 Decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen ................................................................................................... 64 4.1.19 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten ........ 64 4.1.20 Kerntakendebat water ................................................................................................... 65 4.1.21 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007.......................................... 65 4.1.22 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 ................................... 66

4.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................... 66 4.2.1 Oppervlaktewater................................................................................................................ 66


4 Augustus 2005

4.2.2 Duurzaam watergebruik .................................................................................................... 75 4.2.3 Integraal waterbeheer ......................................................................................................... 75 4.2.4 Erosie ..................................................................................................................................... 83 4.2.5 Waterbodem......................................................................................................................... 84 4.2.6 Grondwater .......................................................................................................................... 86

4.3 Knelpunten................................................................................................................................ 91 4.4 Doelstellingen ........................................................................................................................... 91 4.5 Acties.......................................................................................................................................... 93

4.5.1 Oppervlaktewater................................................................................................................ 93 4.5.2 Duurzaam watergebruik .................................................................................................... 95 4.5.3 Integraal waterbeheer ......................................................................................................... 96 4.5.4 Waterbodem......................................................................................................................... 97 4.5.5 Grondwater .......................................................................................................................... 97

5 NATUURLIJKE ENTITEITEN....................................................................................................... 99

5.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................... 99 5.1.1 Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijke milieu 99 5.1.2 Vegetatiewijziging............................................................................................................. 101 5.1.3 Bermbesluit van 27 juni 1984 ........................................................................................... 101 5.1.4 Bosdecreet........................................................................................................................... 101 5.1.5 Onbevaarbare waterlopen................................................................................................ 103 5.1.6 Veldwetboek....................................................................................................................... 104 5.1.7 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen ............................................................................ 104 5.1.8 Provinciaal ruimtelijk structuurplan .............................................................................. 104 5.1.9 Ontwerp ruimtelijk structuurplan Wichelen ................................................................ 104 5.1.10 Landinrichting............................................................................................................... 104 5.1.11 Subsidiereglementen .................................................................................................... 105 5.1.12 Samenwerkingsovereenkomst .................................................................................... 107 5.1.13 Kerntakendebat ............................................................................................................. 107 5.1.14 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007........................................ 108 5.1.15 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 ................................. 108

5.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................. 108 5.2.1 Algemene visie (bestaande beleidsplannen).................................................................. 108 5.2.2 Natuur................................................................................................................................. 113 5.2.3 Landschap........................................................................................................................... 120 5.2.4 Bos........................................................................................................................................ 122 5.2.5 Openbaar groen ................................................................................................................. 123

5.3 Knelpunten.............................................................................................................................. 123 5.4 Doelstellingen ......................................................................................................................... 124 5.5 Acties........................................................................................................................................ 125

6 HINDER........................................................................................................................................... 134

6.1 Geluidshinder ......................................................................................................................... 135 6.1.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden.............................................................. 135 6.1.2 Beschrijving van de bestaande toestand......................................................................... 137 6.1.3 Knelpunten ......................................................................................................................... 138


5 Augustus 2005

6.1.4 Doelstellingen .................................................................................................................... 139 6.1.5 Acties ................................................................................................................................... 139

6.2 Lichthinder.............................................................................................................................. 141 6.2.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden.............................................................. 142 6.2.2 Beschrijving van de bestaande toestand......................................................................... 143 6.2.3 Knelpunten ......................................................................................................................... 144 6.2.4 Doelstellingen .................................................................................................................... 144 6.2.5 Acties ................................................................................................................................... 144

6.3 Geurhinder.............................................................................................................................. 147 6.3.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden.............................................................. 147 6.3.2 Beschrijving van de bestaande toestand......................................................................... 148 6.3.3 Knelpunten ......................................................................................................................... 148 6.3.4 Doelstellingen .................................................................................................................... 149 6.3.5 Acties ................................................................................................................................... 149

6.4 Bodemverontreiniging........................................................................................................... 150 6.4.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden.............................................................. 150 6.4.2 Beschrijving van de bestaande toestand......................................................................... 151 6.4.3 Knelpunten ......................................................................................................................... 152 6.4.4 Doelstellingen .................................................................................................................... 153 6.4.5 Acties ................................................................................................................................... 153

6.5 Lucht- en stofhinder............................................................................................................... 155 6.5.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden.............................................................. 156 6.5.2 Beschrijving van de bestaande toestand......................................................................... 158 6.5.3 Doelstellingen .................................................................................................................... 160 6.5.4 Knelpunten ......................................................................................................................... 161 6.5.5 Acties ................................................................................................................................... 161

7 MOBILITEIT................................................................................................................................... 164

7.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................. 164 7.1.1 Decreet betreffende de mobiliteitsconvenants 20 april 2001 ....................................... 164 7.1.2 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse Gewest en gemeenten......... 165 7.1.3 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 ............................................ 165 7.1.4 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009...................................... 165

7.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................. 166 7.2.1 Samenwerkingsovereenkomst......................................................................................... 166 7.2.2 Mobiliteitsbeleid ................................................................................................................ 166 7.2.3 Wegverkeer......................................................................................................................... 166 7.2.4 Openbaar vervoer.............................................................................................................. 167 7.2.5 Fietsers- en voetgangersnetwerk..................................................................................... 167 7.2.6 Waterwegen........................................................................................................................ 168


8 ENERGIE ......................................................................................................................................... 175

8.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................. 175 8.1.1 Energieprestaties van gebouwen..................................................................................... 176


6 Augustus 2005

8.1.2 Vrijmaking elektriciteitsmarkt ......................................................................................... 176 8.1.3 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten........... 177 8.1.4 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 ............................................ 177 8.1.5 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009...................................... 177

8.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................. 178 8.2.1 Samenwerkingsovereenkomst......................................................................................... 178 8.2.2 Energiecoördinator............................................................................................................ 178 8.2.3 Energieboekhouding en energie-audit ........................................................................... 178 8.2.4 Energiezorg bij openbare verlichting.............................................................................. 178 8.2.5 Screenen van lastenboeken............................................................................................... 178 8.2.6 Premies energiebesparing ................................................................................................ 179 8.2.7 Hernieuwbare energie ...................................................................................................... 179 8.2.8 Verwarming........................................................................................................................ 179 8.2.9 Sensibilisatie en informatie .............................................................................................. 179


9 COMMUNICATIE......................................................................................................................... 185

9.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden .................................................................. 185 9.1.1 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 ............................................ 185 9.1.2 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009...................................... 185

9.2 Beschrijving van de bestaande toestand ............................................................................. 185 9.3 Knelpunten.............................................................................................................................. 187 9.4 Doelstellingen ......................................................................................................................... 188 9.5 Acties........................................................................................................................................ 188

10 ACTIEPLAN.................................................................................................................................... 192 11 LIJST MET AFKORTINGEN....................................................................................................... 213 12 REFERENTIELIJST........................................................................................................................ 218 13 BIJLAGEN ....................................................................................................................................... 221

13.1 Globale triade beoordeling van waterbodems................................................................... 221 13.2 Globale Vlarea beoordeling van waterbodems.................................................................. 223 13.3 Grondwaterwinningen.......................................................................................................... 225 13.4 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007................................................. 227 13.5 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 .......................................... 231


7 Augustus 2005

TABELLEN pagina Tabel 1: overzicht nieuwe milieuvergunningen voor de periode 2001-2003 ..................................... 24 Tabel 2: inbreuken inzake milieu vastgesteld op het grondgebied van Wichelen............................ 26 Tabel 3: fysicochemische kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater van 1990 tot en met 2003

70 Tabel 4: biologische kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater van 1990 tot en met 2003 ....... 71 Tabel 5: vertegenwoordiging van Wichelen in de deelbekkens .......................................................... 79 Tabel 6: samenvattig van de kwaliteit van waterbodems in Wichelen.............................................. 85 Tabel 7: totale productie en gebruik van meststoffen door landbouwers.......................................... 90 Tabel 8: totale productie en gebruik van meststoffen door landbouwers per ha.............................. 90 Tabel 9: bedrijfsmatig overschot van meststoffen.................................................................................. 90 Tabel 10: beheerovereenkomsten in Wichelen die kaderen in de natuurwetgeving (2002) .......... 119 Tabel 11: emissie van CO2 in 2001 door de huishoudens in Wichelen ............................................. 159 Tabel 12: emissies van verzurende stoffen in 2001 door huishoudens in Wichelen ....................... 159 Tabel 13: emissies van ammoniak in 2001 door de veeteelt in Wichelen ......................................... 160


8 Augustus 2005

FIGUREN pagina Figuur 1: ingezamelde hoeveelheid huishoudelijk afval (containerpark + inzameling aan huis) .42 Figuur 2: terminaal te verwijderen huishoudeljike afvalstoffen in 2002 en 2003 ............................. 42 Figuur 3: totaal ingezamelde hoeveelheid afval aan huis .................................................................... 43 Figuur 4: huisvuilafval ingezameld aan huis van 1999 tot en met 2004 ............................................. 44 Figuur 5: afvalfracties grof vuil, GFT, papier/karton en PMD ingezameld aan huis van 1999-2004

45 Figuur 6: hoeveelheid grof vuil, snoeihout, groenafval, papier en hout ingezameld op het

containerpark.......................................................................................................................... 47 Figuur 7: water in Wichelen...................................................................................................................... 68 Figuur 8: evolutie van de nitraatconcentratie op meetpunt 546900 .................................................... 73 Figuur 9: recent overstroombare gebieden en risicozones in Wichelen ............................................. 76 Figuur 10: deelbekkens op het grondgebied van Wichelen ................................................................. 79 Figuur 11: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘Vondelbeek’ ................................... 80 Figuur 12: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘Scheldeland’ ................................... 81 Figuur 13: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘De drie Molenbeken’..................... 82 Figuur 14: actuele erosiekaart in Wichelen............................................................................................. 83 Figuur 15: overzicht meetpunten grondwatermeetnet ......................................................................... 87 Figuur 16: ligging grondwaterwinningen in Wichelen......................................................................... 88 Figuur 17: grondwaterkwetsbaarheidkaart Wichelen .......................................................................... 89 Figuur 18: Gewestplan............................................................................................................................. 109 Figuur 19: VEN, natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal

belang. ................................................................................................................................... 111 Figuur 20: vogel- en habitatrichtlijngebieden....................................................................................... 113 Figuur 21: gewenste ruimtelijk natuurlijke structuur (ontwerp ruimtelijk structuurplan) .......... 115 Figuur 22: biologische waarderingskaart Wichelen ............................................................................ 116 Figuur 23: landschapsatlas ...................................................................................................................... 121 Figuur 24: bos in Wichelen...................................................................................................................... 122


9 Augustus 2005

1 INLEIDING

De gemeente Wichelen is een Oost-Vlaamse gemeente bestaande uit volgende deelgemeenten:

- Wichelen

- Schellebelle

- Serskamp

De gemeente Wichelen heeft een totale oppervlakte van 2.284 ha en een inwonersaantal van 11.135 (1 januari 2005).

1.1 Historiek van het milieubeleid van de gemeente Wichelen Vroeger stond de technische dienst en dienst stedenbouw in voor taken die nu toebehoren aan de milieudienst. Zij leverden vergunningen af in kader van het ARAB.

Door het intreden van de Vlarem-wetgeving heeft de gemeente een milieuambtenaar aangesteld en werden op termijn verschillende taken overgeheveld naar een milieudienst bestaande uit één milieuambtenaar. Deze formatie is tot op heden zo gebleven.

Het gemeentelijk milieubeleid van Wichelen is de laatste jaren sterk uitgebreid. Dit merkt men bij verschillende milieuthema’s:

- Het gemeentelijk afvalbeleid en de selectieve inzameling van afval waren vroeger georganiseerd binnen de gemeente. Sinds 2002 heeft de gemeente dit overgedragen aan een intergemeentelijk samenwerkingsverband;

- Het natuurbeleid is sterk geëvolueerd, voornamelijk door grote wijzigingen in de natuurwetgeving (onder andere decreet van natuurbehoud);

- Het waterbeleid beperkte zich vroeger tot het ruimen van grachten en het aanleggen en onderhouden van rioleringen. In het huidige waterbeleid moet de gemeente haar waterlopen integraal beheren en de waterproblematiek oplossen vanuit deze integrale visie.

- Omdat mobiliteit en milieu een duidelijk verband tonen, wordt het thema ‘mobiliteit’ in dit gemeentelijk milieubeleidsplan voor de eerste maal als afzonderlijk milieuthema opgenomen. De uitstoot van vervuilende stoffen en hinder afkomstig van het verkeer hebben nadelige effecten op het milieu.


10 Augustus 2005

Ter uitvoering van het gemeentelijk natuurbeleid kan de gemeente beroep doen op studies zoals het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (G.N.O.P.) en de gebiedsvisie opgesteld voor de Kalkense Meersen. Ter ondersteuning en advisering van het gemeentelijk milieubeleid kan de gemeente zich richten tot de milieu- en natuurraad die vier maal per jaar vergadert.

In het algemeen kan men stellen dat het milieubeleid in Wichelen een ad hoc beleid is. Aangezien het huidige takenpakket van de milieudienst zeer uitgebreid is, voelt de gemeente zich genoodzaakt een beleid uit te stippelen, prioriteiten te stellen en meer systematisch te werk te gaan ten opzichte van vroeger. In het milieubeleidsplan tracht de gemeente een leidraad op te stellen met prioritaire doelstellingen en acties naast andere wettelijke taken die eveneens tot hun takenpakket horen.

Ter ondersteuning van haar milieubeleid heeft de gemeente overeenkomsten (convenanten) afgesloten met het Vlaamse Gewest. Door middel van deze overeenkomst kon de gemeente concrete uitvoering geven aan bepaalde aspecten van het regiobeleid (natuurontwikkelingsplan, afvalbeleid,…)

Inmiddels heeft de gemeente de samenwerkingsovereenkomst ‘Milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ ondertekend. Deze overeenkomst geldde voor een periode van 2002 - 2004 en werd verlengd en bijgestuurd voor een periode van 2005 - 2007.

De gemeente kan zelf kiezen welke onderdelen van de overeenkomst ze ondertekent en welk ambitieniveau ze wenst te behalen. Er zijn drie ambitieniveaus waarop de gemeente kan intekenen: niveau 1 is het minst ambitieuze en niveau 3 het meest ambitieuze niveau. Elk gekozen niveau verplicht het lokaal bestuur om acties op verschillende vlakken (clusters) te ondernemen in ruil voor subsidies van het Vlaamse Gewest.

De gemeente Wichelen heeft zoals de meeste Oost-Vlaamse gemeenten gekozen om de samenwerkingsovereenkomst te ondertekenen op niveau 1. De clusters vaste stoffen, water, hinder en natuurlijke entiteiten werden ondertekend.

Volgende doelstellingen zijn geformuleerd in de samenwerkingsovereenkomst:

- de gemeentelijke milieubeleidsplanning ondersteunen;

- een stimulans bieden om een duurzaam lokaal milieubeleid op te zetten;

- voorzien in de verdere uitbouw van eerstelijnsmilieuzorg;

- de milieudeskundigheid op gemeentelijk vlak consolideren of verhogen;

- de participatie van de bevolking aan het gemeentelijk milieubeleid bevorderen.

Het milieubeleid staat hier centraal, maar ook andere beleidsterreinen worden bij de uitvoering van de overeenkomst betrokken.


11 Augustus 2005

1.2 De beginselen van een duurzaam gemeentelijk milieubeleid Een gemeentelijk beleid evolueert meer en meer richting duurzaamheid. Met de nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse Gewest en de gemeenten, krijgt duurzame ontwikkeling steeds een belangrijkere plaats toegewezen.

Volgens de Brundtlandcommissie moet onder duurzame ontwikkeling worden verstaan: “een ontwikkelingsmodel dat voorziet in de behoeften van de huidige generaties, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties om in hun behoeften te voorzien in het gedrang te brengen."

Voor het uitwerken van een duurzaam beleid onderschrijft de gemeente Wichelen volgende principes:

* Voorkomingsbeginsel of het beginsel van het preventief handelen:

milieuschade moet worden voorkomen, eerder dan achteraf de schade te moeten herstellen;

* Voorzorgsbeginsel:

het milieu mag niet onnodig belast worden, ernstige aanwijzingen van potentiële bedreigingen voor het milieu zijn voldoende om deze bedreigingen aan te pakken;

* Het beginsel van de voorkeur voor brongerichte maatregelen eerder dan effectgerichte maatregelen:

verontreinigingen moeten bij de bron worden aangepakt, eerder dan beschermingsmaatregelen te nemen op de plaats waar de milieuschade zich voordoet;

* Het stand-still-beginsel:

de bestaande kwaliteit moet minimaal behouden blijven;

* Beginsel van ‘de vervuiler betaalt’:

de kosten van de milieuverontreiniging worden toegerekend aan en gedragen door de vervuiler;

* Integratiebeginsel:

milieu-aangelegenheden (doelstellingen en beginselen) moeten in andere beleidsdomeinen geïntegreerd worden, anderzijds moet bij de uitvoering van het milieubeleid rekening worden gehouden met de sociaal-economische aspecten, de internationale dimensie en de beschikbare wetenschappelijke en technische gegevens;

* Het subsidiariteitsbeginsel:

bepaalde bevoegdheden komen toe aan het niveau waar die het meest efficiënt uitgeoefend kunnen worden;


12 Augustus 2005

* Principe van rechtvaardigheid:

omvat de verdelende rechtvaardigheid tussen burgers en volkeren van een zelfde generatie, maar ook solidariteit met de toekomstige generaties;

* Participatie:

in de beleidsvoering wordt overleg met alle betrokkenen georganiseerd.

1.3 Milieubeleidsplan van hogere overheden

1.3.1 Provinciaal milieubeleidsplan Aangezien het milieubeleidsplan 2000–2004 beëindigd is, heeft de provincie een nieuw milieubeleidsplan opgemaakt voor de periode 2005-2009. Tijdens het openbaar onderzoek van 1 december 2004 tot 31 januari 2005 kon men advies uitbrengen op het ontwerp. Op basis van de ingediende opmerkingen en adviezen maakte de provincie een overwegingsdocument op en stelde ze een definitief milieubeleidsplan vast op 21 april 2005.

Inhoudelijk bouwt de provincie voort op de krachtlijnen van het vorige milieubeleidsplan, maar wil de provincie zich meer inzetten op die punten waar ze de grootste meerwaarde kan bieden. Ze zal bijvoorbeeld prioriteit geven aan het (bovenlokale) gebiedsgerichte milieubeleid en fungeren als intermediair bestuur. De provincie kiest in tegenstelling tot het vorige milieubeleidsplan niet meer voor concrete acties met strakke doelstellingen, maar wel voor de voortzetting van het reguliere beleid met een aantal bijzondere aandachtspunten en veertien projecten. De provincie zal zich extra inzetten voor deze projecten en wil ze tegen het einde van de planningsperiode afronden. In het milieuprogramma zal de provincie concrete acties uitwerken in detail.

In de eerste plaats behandelt het provinciaal milieubeleidsplan volgende thema’s:

- integraal waterbeleid;

- bodem- en grondwater;

- luchtverontreiniging;

- hinder door geur, stof, licht en lawaai;

- afvalstoffenbeheer;

- natuur, bos, groen en landschap;

- mobiliteit;

- energie;

- producten en grondstoffen.

Het volgende deel van het milieubeleidsplan gaat over de thema’s heen en geeft de visie van de provincie over volgende onderwerpen:


13 Augustus 2005

- het doelgroepenbeleid;

- de voorbeeldfunctie van de provincie;

- natuur en milieueducatie;

- geïntegreerd gebiedsgericht beleid;

- instrumenten.

Het laatste deel van het milieubeleidsplan geeft een voorstelling van de 14 projecten:

- project 1: werken aan een integraal waterbeleid via de deelbekkenwerking

- project 2: bestrijden van erosie

- project 3: behoud en versterking van stiltegebieden in Oost-Vlaanderen

- project 4: uitbouw, coördinatie en ondersteuning van een overlegplatform huishoudelijke afvalstoffen

- project 5: intesiveren van de samenwerking met regionale landschappen en bosgroepen

- project 6: samen met landbouwers de natuur beheren

- project 7: natuurgerichter beheer van de Provinciale domeinen en natuurgebieden

- project 8: creëren van Natuurverbindingsgebieden

- project 9: verruimen van het bovenlokale fietsenroutenetwerk tot een netwerk van trage wegen

- project 10: ontwikkelen van een visie voor de inplanting van windturbines

- project 11: milieubewuster aankopen

- project 12: duurzaam bouwen in Oost-Vlaanderen

- project 13: samen met gemeenten werken aan een duurzaam milieubeleid

- project 14: netwerking en kwaliteitsbewaking van de natuur- en milieueducatie

De gemeente Wichelen neemt in het milieubeleidsplan 2005 - 2009 acties op waarin een nauwe samenwerking tussen provincie en de gemeente noodzakelijk is. Bij de uitvoering van onder andere volgende acties (zie actieplan) is de provincie Oost-Vlaanderen aangeduid als betrokkene:

- aankoop milieuvriendelijke producten (actie A3-1);

- preventie van GFT- en groenafval (actie A3-3);

- wateraudit bij nieuwbouw en verbouwingen (actie A4-7);

- integraal waterbeheer (actie A4-10);

- onderhoud van grachten en waterlopen (actie A4-12);


14 Augustus 2005

- vismigratieknelpunten voorkomen en oplossen (actie A4-15);

- omgevingsbeheer ‘Meersen’ (actie A5-6);

- bosuitbreiding (actie A5-9);

- oprichting van een bosgroep (actie A5-11);

- natuureducatie en –sensibilisatie (actie A5-16);

- oprichting van een regionaal landschap stimuleren (actie A5-17);

- gebieden beschermen tegen geluidshinder (actie A6-2);

- metingen uitvoeren bij geluidsoverlast (actie A6-7)

- een mobiliteitsplan opstellen (actie A7-1);

- bedrijfs- en schoolvervoerplannen stimuleren (actie A7-7);

- informeren over duurzaam en energiezuinig bouwen (actie A8-9);

- communicatie-acties koppelen aan bovenlokale acties en evenementen (actie A9-2);

- grensoverschrijdende en bovenlokale communicatie-acties (actie A9-6);

- …

1.3.2 Gewestelijk milieubeleidsplan De opvolger van MINA- 2 werd goedgekeurd op 19 september 2003. Het nieuwe plan (MINA-3) heeft een planperiode tot 31 december 2007. In tegenstelling tot MINA-2 werd in het nieuwe plan getracht een beeld te geven van het gehele Vlaamse milieubeleid. De thema-benadering blijft behouden.

Twaalf thema’s worden onderscheiden:

1. Verdunning van de ozonlaag

2. Verandering van klimaat door het broeikaseffect

3. Verontreiniging door fotochemische stoffen

4. Verzuring

5. Vermesting

6. Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen

7. Verontreiniging en aantasting van de bodem

8. Verontreiniging door afvalstoffen

9. Verstoring van watersystemen

10. Hinder

11. Versnippering

12. Verlies aan biodiversiteit


15 Augustus 2005

Naast het themabeleid besteedt het nieuwe plan aandacht aan horizontale delen zoals een gebiedsgerichte aanpak en de samenwerking met actoren.

De algemene doelstellingen en beginselen uit het decreet algemeen milieubeleid vormen het kader van het Vlaamse milieubeleid:

Doelstellingen:

- het beheer van het milieu door de duurzame aanwending van grondstoffen en natuur;

- de bescherming van mens en milieu tegen verontreiniging en onttrekking, en in het bijzonder van de ecosystemen die van belang zijn voor de werking van de biosfeer en die betrekking hebben op de voedselvoorziening, de gezondheid en de andere aspecten van het menselijk leven;

- het natuurbehoud en de bevordering van de biologische en landschappelijke diversiteit, met name door de instandhouding, het herstel en de ontwikkeling van de natuurlijke habitats, ecosystemen en landschappen met ecologische waarde en het behoud van wilde soorten, in het bijzonder van de bedreigde kwetsbare, zeldzame en endemische.

Beginselen:

- voorzorgsbeginsel;

- voorkoming of preventief handelen;

- voorkeur voor brongerichte maatregelen;

- standstill;

- de vervuiler betaalt.

Na een analyse van het gevoerde beleid worden in het Vlaamse milieubeleidsplan telkens doelstellingen geformuleerd en de vereiste maatregelen en instrumenten opgesomd. Twee soorten doelstellingen zijn opgenomen: langetermijndoelstellingen en plandoelstellingen. De langetermijndoelstellingen richten zich op een periode tussen 2015 en 2030 en zijn gebaseerd op de doelstellingen uit het decreet algemeen milieubeleid. De plandoelstellingen worden uitgevoerd tegen het einde van de planperiode namelijk 2007. De plandoelstellingen zijn zoveel mogelijk gekwantificeerd en telkens werd een geschikte indicator gezocht. Het plan bevat ook 41 projecten waarin een aantal prioritaire maatregelen werden opgenomen.


16 Augustus 2005

Om te voldoen aan het decreet algemeen milieubeleid is een actieplan noodzakelijk. De acties werden niet afzonderlijk opgenomen zoals in het vorige mileubeleidsplan, maar in elk onderdeel worden de strategielijnen weergegeven met de bijhorende maatregelen.

Het actieplan bestaat dus uit een geheel van doelstellingen, maatregelen en projecten.

In het decreet wordt gesteld dat bepalingen van het actieplan als bindend kunnen worden aangeduid door de Vlaamse regering. In Mina-3 werd gekozen om de bindende bepalingen gelijk te stellen met alle plandoelstellingen.

Het Vlaamse milieubeleidsplan 2003-2007 streeft naar een duurzame ontwikkeling waarbij milieukwaliteit en maatschappelijke ontwikkelingen samenhangen. Een geïntegreerde aanpak en een geïntegreerd beleid waarbij gedacht wordt aan de toekomstige generaties is noodzakelijk.

Het Europees beleid wordt als aanknopingspunt gekozen. Het Europese milieubeleidsplan is de basis hiervan (MAP 6).

Volgende terreinen gelden ook voor Vlaanderen en worden dus overgenomen:

Klimaat

België streeft erna zijn totale broeikasemissies in 2005 terug te brengen tot het niveau van 1990. Emissiereducerende acties worden genomen.

Water

Het waterbeleid zal in de komende jaren worden gestuurd door de Europese Kaderrichtlijn Water ter bescherming van oppervlaktewateren en grondwater. Tegen 2015 moet een goede toestand voor oppervlakte- en grondwater bereikt worden. Integrale waterbeleidsplannen worden opgesteld en maatregelen op het niveau van stroomgebieden en waterbekkens worden genomen. Ook maatregelen ter verbetering van de waterkwaliteit worden vooropgesteld. Tegen het einde van de planperiode moet 80 % van het huishoudelijk afvalwater gezuiverd worden. De hoeveelheid industrieel afvalwater moet blijven dalen. Ook zal er veel aandacht gaan naar de bescherming, herstel en verbetering van de natuurlijke werking en structuur van watersystemen.

Bodem

Het Vlaamse bodembeleid richt zich op de aspecten: bodemverontreiniging, bodemsanering, bodemaantasting en waterbodems.

Tegen het einde van de planperiode zullen de meest urgente historische bodemverontreinigingen zijn gesaneerd en alle terreinen worden onderzocht waar potentieel bodemverontreinigde activiteiten plaatshadden of –hebben. Voor


17 Augustus 2005

bodemaantasting zal tijdens de planperiode voornamelijk het juridisch en beleidskader worden aangepakt. Het beleid voor waterbodemverontreiniging richt zich op sanering, verwerking en voorkoming van slib.

Biodiversiteit

Het Vlaams milieubeleidsplan omvat een natuurbeleidsplan. Het verder realiseren van de natuurlijke structuur blijft centraal staan. Met natuurrichtplannen als kader zal de Vlaamse overheid instrumenten inzetten zoals verwerving, beheerplanning- en uitvoering, natuurinrichting, landinrichting en beheerovereenkomsten. Een ander aandachtspunt is het verder versterken van de biodiversiteit in stedelijke gebieden en het uitwerken van een soortenbeleid.

Gezondheid en stedelijk beleid

In het ‘gebiedsgericht overheidsbeleid’ wordt de relatie gelegd tussen milieu en gezondheid. Een minimale blootstelling aan schadelijke stoffen, een maatschappelijke afweging van risico’s en een continue evaluatie van normen zijn basisprincipes voor het beleid. Initiatieven worden genomen om het stedelijk milieu te verbeteren.

Afval en voorraden

Afvalvoorkoming en planmatige aanpak van prioritaire bedrijfsafvalstoffen, huishoudelijke afvalstoffen en hoogwaardig calorisch afval vormen de kern van de beleidsaanpak.

De gemeente Wichelen neemt in het milieubeleidsplan 2005 - 2009 verschillende acties op waarin een nauwe samenwerking tussen het Vlaamse Gewest en de gemeente noodzakelijk is. Bij de uitvoering van volgende acties (zie actieplan) is het Vlaamse Gewest aangeduid als betrokkene:

- milieumanagement en –informatiesysteem (actie A2-5);

- registratie van de afvalstromen en bekendmaking van de resultaten (actie A3-11);

- bosuitbreiding (actA5-9);

- oprichting van een bosgroep (actie A5-11);

- natuureducatie en –sensibilisatie (actie A5-16);

- beheersovereenkomsten met landbouwers stimuleren (actie A5-19);

- klachten (geluid, licht, geur en bodemverontreiniging) registreren en opvolgen (actie A6-3, A6-15), (A6-18), (A6-24);

- bodemverontreiniging melden aan OVAM (actie A6-25);

- opening dijkpad van Wichelen naar Schellebelle (actie A7-6);


18 Augustus 2005

- communicatie-acties koppelen aan bovenlokale acties en evenementen (actie A9-2)

- …

1.4 Indeling en totstandkoming van het milieubeleidsplan Wichelen 2005-2009

1.4.1 Indeling van het milieubeleidsplan

1.4.1.1 Clusters

De indeling van het milieubeleidsplan is gebaseerd op de clusters van de samenwerkingsovereenkomst.

* Het ‘instrumentarium’ geeft weer welke instrumenten de gemeente nodig heeft om haar milieubeleid uit te voeren zoals het milieujaarprogramma, de milieuraad, databanken,…

* De cluster 'vaste stoffen' behandelt alle producten in een van-wieg-tot-graf-benadering en is toegespitst op de thema's milieuverantwoord productgebruik en afvalstoffen.

* De cluster 'water' bevat acties voor een duurzaam watergebruik en een engagement voor een integraal waterbeheer.

* De cluster 'natuurlijke entiteiten' verzamelt alles wat natuur, bos, groen en landschappen betreft. Deze cluster bouwt verder op het gemeentelijk natuurontwikkelingsplan (GNOP) en streeft naar een verdergaande integratie met ruimtelijke ordening.

* De cluster 'hinder' behandelt de onderwerpen geur-, geluids-, licht-, bodem-, lucht- en stofhinder.

* De cluster 'mobiliteit' heeft als doel milieudoelstellingen in het mobliliteitsdenken op te nemen.

* De cluster 'energie' is gericht op rationeel energiegebruik binnen de gemeentelijke omschrijving.

Daarnaast besteedt de gemeente aandacht aan de participatie van en de communicatie naar en met alle betrokkenen om hen te informeren en te sensibiliseren omtrent deze materie.


19 Augustus 2005

1.4.1.2 Indeling per cluster Per cluster heeft het milieubeleidsplan volgende indeling:

- het beleidskader met bijzondere aandacht voor de bevoegdheden en taken van de gemeente;

- een beschrijving van de bestaande toestand in de gemeente Wichelen. Op deze manier wordt voor elke cluster inzicht verworven in de actuele milieutoestand van de gemeente;

- een knelpuntenanalyse door toetsing van de milieutoestand aan bestaande referentiewaarden en normeringen;

- Doelstellingen worden geformuleerd aan de hand van de knelpuntenanalyse;

- Acties worden voorgesteld om de doelstellingen te bereiken en de knelpunten op te heffen.

Bij elke actie duidt de gemeente aan:

- De initiatiefnemer: deze draagt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de actie.

- De betrokkenen: worden door de initiatiefnemer bij de uitvoering van de actie betrokken.

- De periode: starten eindtermijn van de actie.

Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘korte termijn’ acties en ‘lange termijn’ acties.

* Korte termijn acties (2005 - 2009):

De acties worden uitgevoerd in een bepaald jaar of verspreid over heel de planperiode (2005 - 2009).

* Lange termijn acties (2005 - …):

- indien de actie niet binnen de planperiode kan uitgevoerd worden maar slechts op langere termijn kan gefinaliseerd worden.

- Indien de actie steeds herhaald wordt (bv. jaarlijks).

1.4.2 Totstandkoming van het milieubeleidsplan Het milieubeleidsplan 2005 - 2009 werd opgemaakt met behulp van verschillende betrokkenen van de gemeente Wichelen: de milieudienst, technische diensten, de adviesraad voor milieu en natuur,…


20 Augustus 2005

Op 26 mei 2005 heeft het College van Burgemeester en Schepenen het milieubeleidsplan goedgekeurd en kon het openbaar onderzoek van 60 dagen aanvangen.

De gemeente bezorgde onderstaande instanties een exemplaar van het ontwerp milieubeleidsplan ter advisering:

- AMINAL (twee exemplaren waarvan één voor de Vlaamse Regering)

- OVAM

- VMM

- VLM

- Gemeenteraad

- Administratie Economie

- Administratie Gezondheidszorg

- AROHM

- De bestendige deputatie van de provincieraad

- Milieuraad

Tijdens het openbaar onderzoek lag het ontwerp milieubeleidsplan ter inzage bij de milieudienst van de gemeente Wichelen en was het eveneens te raadplegen op de website.

Op 20 juni 2005 organiseerde de gemeente een inspraakvergadering voor alle geïnteresseerden. Dit werd aangekondigd in de geschreven pers.

Tijdens het openbaar onderzoek kon iedereen (instanties, verenigingen, raden, inwoners,…) opmerkingen over het milieubeleidsplan schriftelijk indienen bij het College van Burgemeester en Schepenen van de gemeente Wichelen.

Na beëindiging van het openbaar onderzoek heeft de gemeenteraad alle ingediende opmerkingen en adviezen onderzocht en een overwegingsdocument opgesteld. Op basis van de ingediende reacties werd het definitief milieubeleidsplan opgemaakt en goedgekeurd door de gemeenteraad op 28 september 2005.


21 Augustus 2005

2 INSTRUMENTARIUM

Naast de opmaak van een milieubeleidsplan en een milieujaarprogramma zijn er verschillende instrumenten nodig om een duurzaam milieubeleid te voeren en de samenwerkingsovereenkomst te ondersteunen zoals:

* een gemeentelijke milieudienst;

* milieu- en natuurraad;

* handhaving en toezicht;

* milieudatabank;

* …

2.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden

2.1.1 Uitvoeringsbesluit 14 juni 2002 Door het uitvoeringsbesluit van 14 juni 2002 zijn alle Vlaamse gemeenten verplicht een milieubeleidsplan vast te stellen.

Het college van burgemeester en schepenen moet beslissen welke belanghebbende overheidsorganen, instellingen en privaatrechterlijke organisaties bij de opmaak van het plan worden betrokken. Deze betrokkenen worden verenigd in een gemeentelijke milieuraad. De milieuraad geeft advies op het ontwerp milieubeleidsplan. Het college van burgemeester en schepenen motiveert zijn van dit advies afwijkende beslissingen in een begeleidende nota bij het milieubeleidsplan.

2.1.2 Decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid

Milieujaarprogramma

In het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid wordt de vorm van het milieujaarprogramma wettelijk geregeld.

Het milieujaarprogramma bevat ten minste:

- een verslag van de stand van uitvoering van het geldend gewestelijk milieubeleidsplan op gemeentelijk vlak en, voor zover deze bestaan, van het provinciaal milieubeleidsplan en het gemeentelijk milieubeleidsplan;

- een opgave van de door de gemeente in het komende jaar te verrichten activiteiten en te nemen maatregelen ter uitvoering van het geldend gewestelijk milieubeleidsplan


22 Augustus 2005

en, voor zover deze bestaan, van het provinciaal en het gemeentelijk milieubeleidsplan;

- een overzicht van de in het ontwerp van begroting geraamde inkomsten en uitgaven voor de uitvoering van het gewestelijk en, voor zover deze bestaan, van het provinciaal en het gemeentelijk milieubeleidsplan.

Milieujaarprogramma’s kunnen beschouwd worden als een verbijzondering van het milieubeleidsplan. Het is een ideaal instrument om een beleidsplan bij te sturen en tussentijds te evalueren.

Milieubeleidsplan

Het ontstaan van dit plan kadert in het decreet van 5 april 1995 houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid.

Het gemeentelijk milieubeleidsplan geeft op het niveau van de gemeente nadere uitwerking aan het gewestelijk en, voorzover dit bestaat, aan het provinciaal milieubeleidsplan. Het gemeentelijk milieubeleidsplan mag niet afwijken van de bindende bepalingen van het gewestelijk en het provinciaal milieubeleidsplan.

Het decreet legt vast dat een gemeentelijk milieubeleidsplan een actieplan moet omvatten.

Dit actieplan moet minstens omvatten:

- De beoogde kwaliteit van de verschillende onderdelen van het milieu en met name de vooropgestelde milieukwaliteitsnormen en de termijnen waarbinnen ze moeten worden bereikt;

- De aanduiding van gebieden waarin de kwaliteit van het milieu of van een of meer onderdelen daarvan bijzondere beschermings- of beheersmaatregelen behoeft;

- De daartoe vereiste beperking van milieubelasting, sanering of herstel van het milieu;

- De maatregelen, de middelen en de termijnen die worden vooropgesteld om deze doelstellingen te bereiken, alsmede de prioriteiten die daarbij gelden.

De gemeenteraad kan bepalingen van het actieplan bindend verklaren voor de gemeente zelf en voor de instellingen die onder haar ressorteren, de overige bepalingen zijn indicatief.


23 Augustus 2005

2.2 Beschrijving van de bestaande toestand

2.2.1 Milieubeleidsplan en milieujaarprogramma De gemeente stelt jaarlijks een milieuprogramma op waarin ze rapporteert over het milieubeleid van het jaar voordien en de geplande acties voor het betreffende jaar. Aangezien de gemeente de samenwerkingsovereenkomst heeft ondertekend, is zij verplicht dit document jaarlijks voor 1 april op te stellen en te overhandigen aan het Vlaamse Gewest.

Het milieubeleidsplan 2005-2009 is het eerste plan van de gemeente waarin de visie van het milieubeleid voor meerdere jaren wordt geformuleerd.

2.2.2 Samenwerkingsovereenkomst Als vervolg op het vroegere milieuconvenant werd een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de Vlaamse gemeenten en het Vlaamse Gewest opgesteld met als titel ‘milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’.

De gemeente heeft deze samenwerkingsovereenkomst ondertekend op niveau 1 en heeft zich verbonden voor de uitvoering van de clusters vaste stoffen, water, hinder en natuurlijke entiteiten.

2.2.3 Milieudienst en ambtelijk overleg De milieudienst bestaat uit één voltijdse milieuambtenaar en staat in voor taken die vanuit de milieu- en natuurwetgeving worden opgelegd, taken vermeld in de samenwerkingsovereenkomst en andere gemeentelijke bevoegdheden zoals:

- waterlopenbeheer;

- ecologisch bermbeheer;

- afvalbeheer;

- natuurontwikkeling;

- sensibilisering;

- medewerking aan milieu-en natuuracties van hogere instanties;

- milieu- en klachtenbehandeling;

- verlening van adviezen en toezicht op milieu- en natuurvergunningen;

- …

De milieudienst verzorgt dagelijks het milieuloket.


24 Augustus 2005

Aangezien het milieubeleid vaak relateert aan andere beleidsdomeinen zoals mobiliteit, ruimtelijke ordening, aankoop,… is het belangrijk om deze beleidsdomeinen op elkaar af te stemmen. Afspraken tussen afgevaardigden van alle gemeentediensten worden gemaakt tijdens het ambtelijk overleg dat wekelijks wordt georganiseerd.

2.2.4 Interne milieuzorg Een milieuzorgsysteem heeft als doel om de activiteiten van de gemeentediensten op een milieuvriendelijke manier uit te oefenen en maatregelen te nemen om de milieubelasting op het intern milieubeheer te beperken. Dit veronderstelt:

- een duurzaam watergebruik;

- een duurzaam energiegebruik;

- een duurzaam afvalbeheer;

- gebruik van milieuvriendelijke productiemethodes en producten;

- naleving van de milieuwetgeving;

- …

De gemeente bevindt zich in een beginstadium voor het opzetten van een milieuzorgsysteem en heeft hiertoe reeds acties genomen zoals de registratie van het energie- en waterverbruik, energiezuinige armaturen, inzameling van cartridges en toners,…

2.2.5 Registratie De vergunningen worden momenteel door de milieudienst opgevolgd via het systeem van CEVI (CEMOS).

Een overzicht van de afgeleverde milieuvergunningen van 2001 tot en met 2003:

Milieuvergunningsaanvragen 2001 2002 2003

Klasse 1 2 1 4

Klasse 2 4 2 4

Mededeling kleine verandering

3 1

Klasse 3 17 18 14

Tabel 1: overzicht nieuwe milieuvergunningen voor de periode 2001-2003


25 Augustus 2005

In de toekomst zullen via een Milieu Management en Informatiesysteem (MMIS) alle beschikbare en relevante milieugegevens van alle overheidsinstellingen via internet raadpleegbaar worden gesteld.

Door ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst verbindt de gemeente zich ertoe om met betrekking tot de gegevensinvoer van het MMIS een bijdrage te leveren tot vier databanken:

- het eMIL

- het NAV

- het MKROS

- de rioleringsdatabank

Het milieuvergunningenloket (eMIL) en natuurvergunningenloket (NAV)

Beide instrumenten zijn uitgebreide dossieropvolgingsystemen, waarbij alle gegevens ingevoerd worden in een centraal systeem (databank) en waarbij eveneens de opvolging digitaal opgevolgd kan worden. Het systeem biedt de mogelijkheid om na te gaan waar het ingevoerde dossier zich in het proces bevindt.

Milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS)

Het MKROS bestaat uit een databank waarin alle informatie over milieuklachten opgeslagen worden en een toepassing voor de invoer, beheer en raadpleging.

Gewestelijke rioleringsdatabank

De rioleringsdatabank van Vlaanderen wordt opgebouwd door Aquafin in samenwerking met de Vlaamse milieumaatschappij. Deze databank bestaat onder andere uit een beschrijving, locatie en eigenschappen van de rioleringsinfrastructuur. In dit kader worden aan de gemeenten twee acties voorgesteld:

- het gebruik van de definities, referentiecodes en uitwisselingsafspraken geformuleerd in RIOREF bij de opmaak van de gemeentelijke rioleringsdatabank (op papier of digitaal);

- rioleringsinfrastructuur digitaliseren en beheren door middel van een GIS-toepassing ter

beschikking gesteld door het Vlaamse Gewest.

Vanaf het moment dat de databanken operationeel zijn, zal de milieudienst van Wichelen haar gegevens via het MMIS invoeren. Een hydronautstudie werd opgemaakt en zal worden gebruikt als basis voor de rioleringsdatabank.


26 Augustus 2005

2.2.6 Toezicht De milieuambtenaar van Wichelen beschikt over een Vlarem-bekwaamheidsbewijs en heeft een algemene toezichtsbevoegdheid over de als hinderlijk ingedeelde inrichtingen van tweede en derde klasse (bijlage I titel I Vlarem I). De milieuambtenaar kan ook technische controles uitvoeren binnen klasse één inrichtingen maar moet hierbij binnen de 5 dagen een afschrift van het PV van vaststelling aan AMINAL afdeling milieu-inspectie bezorgen.

Daarnaast oefent de milieuambtenaar controle uit op natuurvergunningen en vrije velddelicten en heeft eveneens een functie als bemiddelaar bij lokale hinderproblemen.

Voor de uitvoering van dit toezicht, werkt de gemeente nauw samen met de politie. Reeds in 2002 werd samen met de politiezone Wetteren-Laarne-Wichelen een milieucel opgericht. In deze milieucel zetelen de milieuambtenaren en de stedenbouwkundige ambtenaren van de betrokken gemeenten, politieambtenaren gespecialiseerd in milieumisdrijven en de natuurwachter van AMINAL Afdeling Natuur die verantwoordelijk is voor deze regio. Deze milieucel vergadert meerder malen per jaar.

Een overzicht van de inbreuken inzake milieu vastgesteld op het grondgebied van Wichelen

Inbreuk inzake milieu 2001 2002 2003

Afvalverbranding 2 10 8

Bodemverontreiniging 1 0 0

Geluidshinder 0 18 37

Geurhinder 3 4 2

Luchtverontreiniging 0 2 0

Sluikstorten 11 4 2

Waterverontreiniging 0 1 1

Meststoffen - 1 1

Gevaarlijke afvalstoffen - 2 2

Tabel 2: inbreuken inzake milieu vastgesteld op het grondgebied van Wichelen

2.2.7 Adviesraad voor milieu en natuur De adviesraad voor milieu en natuur heeft als taak de gemeente te adviseren over thema’s zoals leefmilieu, natuur en duurzame ontwikkeling en heeft de mogelijkheid om acties uit te voeren.


27 Augustus 2005

De milieuraad wordt op verzoek van het College van Burgemeester en Schepenen of van de gemeenteraad onder andere om advies gevraagd:

- over de uitvoering van de samenwerkingsovereenkomst;

- bij het opstellen van beleidsinstrumenten zoals het milieubeleidsplan en

milieujaarprogramma;

- over de begroting Leefmilieu.

De milieuraad wordt op de hoogte gesteld van het gevolg dat aan een advies werd gegeven en ontvangt een motivatie wanneer het College van Burgemeester en Schepenen het advies niet heeft opgevolgd.

De milieuraad kan ook zelf initiatief nemen om advies te formuleren over beleidsdossiers met milieu-en/of natuurbelangen.

De gemeente Wichelen steunt haar milieuraad door financiële en logistieke ondersteuning te verlenen. Jaarlijks wordt een bedrag van 250 euro begroot voor de werking van de milieuraad. De secretariaatskosten zijn ten laste van de gemeente.

Naast de gemeentelijke milieuraad is eveneens een samenwerkingsverband ‘Kalkense Meersen’ actief waarin afgevaardigden zetelen van de milieuraden van Wetteren, Laarne, Wichelen en Berlare. Via dit samenwerkingsverband wordt onder andere een gebiedsvisie over het natuurgebied Kalkense Meersen begeleid.

2.3 Knelpunten K2-1 Vele verplichtingen van de samenwerkingsovereenkomst moeten door andere

diensten worden uitgevoerd.

K2-2 Het ambtelijk overleg werkt nog niet optimaal met als voornaamste reden tijdsgebrek.

K2-3 Naast de wettelijke taken en de verplichtingen voortvloeiend uit de samenwerkingsovereenkomst heeft de milieuambtenaar weinig tijd om bijkomende milieu-projecten te organiseren.

K2-4 Ter realisatie van het milieuzorgsysteem is er geen geschikt kanaal om alle diensten te informeren en sensibiliseren.

K2-5 De milieuvergunningen worden geregistreerd door middel van een computerprogramma. De vergunningen daterend voor 1994 zijn enkel beschikbaar op papier.


28 Augustus 2005

K2-6 De milieuambtenaar oefent t.o.v. bedrijven in Wichelen twee functies uit nl. een adviserende en controlefunctie. In de praktijk blijkt regelmatig dat beide functies moeilijk combineerbaar zijn.

K2-7 Regelmatig is de aanwezigheid van milieuraadsleden op de vergaderingen beperkt.

2.4 Doelstellingen De gemeente wil een breed gamma aan instrumenten voorzien om het milieubeleid te ondersteunen.

Een zeer belangrijk instrument is de milieudienst die instaat voor de informatieverstrekking en fungeert als centraal aanspreekpunt. Het uitoefenen en uitbreiden van haar toezichtfunctie is een ambitie van de milieudienst.

De milieudienst moet voor deze taken voldoende personeel ter beschikking hebben. Maar de uitvoering van het milieubeleid is niet enkel een bevoegdheid van de milieudienst. De gemeente wil het milieugericht denken in heel de gemeentelijke werking integreren en streeft naar een intern milieuzorgsysteem. Overleg en samenwerking tussen de milieudienst en andere diensten moeten leiden tot een beoordeling van het effect op het milieu bij alle ingrepen op het grondgebied van de gemeente.

Om de werking te optimaliseren wil de gemeente zoveel mogelijk gegevens digitaliseren en registreren in databanken.

Maar het milieubeleid mag niet enkel gestuurd worden door de gemeentelijke diensten en het bestuur. Met behulp van de milieuraad en diverse samenwerkingsverbanden streeft de gemeente naar inspraak van meerdere doelgroepen en vergroting van de kennis.

Om een gericht milieubeleid te voeren wil de gemeente Wichelen gebruik maken van elementen zoals de samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse Gewest en de gemeente, het milieubeleidsplan en het milieujaarprogramma.

2.5 Acties

A2-1 Samenwerkingsovereenkomst blijven ondertekenen

De gemeente gebruikt de samenwerkingsovereenkomst als leidraad en impuls voor de uitvoering van nieuwe acties.

Initiatiefnemer: milieudienst

Betrokkenen: gemeentediensten


29 Augustus 2005

Periode: 2005 - …

A2-2 Milieudienst versterken

De milieudienst wordt uitgebreid met bijkomend personeel. Dit geeft de mogelijkheid om meer projecten en acties te organiseren, de dienstverlening uit te breiden, de toezichtfunctie te vesterken,…


Betrokkenen: milieudienst, personeelsdienst

Periode: 2006

A2-3 Ambtelijk overleg inrichten overeenkomstig de bepalingen van de samenwerkingsovereenkomst

Om de samenwerking tussen de diensten ruimtelijke ordening, groendienst, technische dienst, milieudienst en andere gemeentelijke diensten te bevorderen organiseert men op regelmatige basis vergaderingen waarin vertegenwoordigers van deze diensten zetelen.

Volgende items komen ten minste aan bod: taken voortvloeiend uit de samenwerkingsovereenkomst, het milieujaarprogramma, milieu- en bouwvergunningen, infrastructuurwerken met impact op milieu, reductie van bestrijdingsmiddelen,…


Betrokkenen: technische dienst, dienst ruimtelijke ordening, groendienst,…

Periode: 2005 - …

A2-4 Intern milieuzorgsysteem opzetten

De milieuambtenaar coördineert de opzet van het milieuzorgsysteem en richt een werkgroep op waarin vertegenwoordigers van verschillende diensten zetelen.

Het milieuzorgsysteem bestaat uit twee fasen. De eerste fase omvat het opstellen van richtlijnen. In de tweede fase wordt de uitvoering van de richtlijnen geëvalueerd en worden de richtlijnen geactualiseerd.

Acties die in alle gemeentediensten worden geïntegreerd, worden onderzocht en na een testfase ingevoerd in de andere gemeentediensten.

Bijzondere aandacht zal uitgaan naar communicatieplanning.

De gemeente richt zich voornamelijk op volgende items:


30 Augustus 2005

- afvalinzameling en –preventie;

- duurzaam aankoopbeleid;

- duurzaam watergebruik;

- duurzaam energiegebruik;

- naleving wettelijke voorschriften.

Onderstaande acties geformuleerd in de overige clusters van het milieubeleidsplan (water-natuurlijke entiteiten, vaste stoffen, energie, mobiliteit en hinder) kaderen in het intern milieuzorgsysteem:

- aankoop van milieuvriendelijk producten (actie A3-1);

- reductie van bestrijdingsmiddelen (actie A3-2);

- preventie van GFT- en groenafval (actie A3-3);

- afvalpreventie op evenementen (actie A3-6);

- doelgroepen sensibiliseren voor een selectieve inzameling van afvalstoffen (actie A3-9);

- inzamelmogelijkheden toelichten, registratie van de afvalstromen en bekendmaking van de resultaten (actie A3-11);

- wateraudit bij nieuwbouw en verbouwingen (actie A4-7);

- duurzaam watergebruik in de gemeentediensten (actie A4-8);

- infiltratieproject (actie A4-14);

- hinder afkomstig van eigen beheer terugdringen (actie A6-4);

- geluidshinder van wegen beperken (actie A6-5);

- inventaris opstellen van niet-noodzakelijke verlichting (actie A6-12);

- lichthinder bij nieuwe klemtoonverlichting beperken (actie A6-13);

- armaturen van de openbare verlichting vervangen (actie A6-14);

- de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen reduceren (actie A6-22);

- voorbeeldfunctie uitoefenen door het gebruik van alternatieven voor ozonafbrekende stoffen (actie A6-27);

- gebruik van solventarme producten (actie A6-28);

- milieuvriendelijk wagenpark (actie A7-3);

- woon-werkverkeer van het gemeentepersoneel analyseren (actie A7-5);

- energieboekhouding voor gemeentelijke gebouwen (actie A8-1);

- energie-audits (actie A8-2);


31 Augustus 2005

- screening van lastenboeken (actie A8-3);

- sensibilisatiecampagnes met betrekking op een rationeel energiegebruik (actie A8-4);

- project hernieuwbare energie (actie A8-6);

- ...


Betrokkenen: gemeentediensten, werkgroep ‘interne milieuzorg’

Periode: 2006

A2-5 Milieu Management Informatiesysteem

De gemeente registreert haar gegevens in volgende databanken van het Vlaamse Gewest:

- rioleringsdatabank

- milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS)

- natuurvergunningenloket (NAV)

- milieuvergunningenloket (eMIL)

Alle milieuvergunningen (eveneens de oudere) beheert de milieudienst digitaal om opzoekingen te verbeteren.


Betrokkenen: Vlaamse Gewest

Periode: 2005 - …

A2-6 Toezicht uitoefenen

De Vlaremambtenaar oefent toezicht uit op hinderlijke inrichtingen van klasse 2 en 3. Daarnaast staat de gemeente in voor:

- bemiddeling bij hinderproblemen;

- metingen bij geluidsoverlast (actie A6-7);

- controle op de naleving van de natuurwetgeving: refliëfwijzigingen, illegale kappingen, heraanplanting,… (actie A5-13);

- toezicht op de naleving van het mestdecreet;

- controle op het werkelijk opgepompt debiet van vergunde grondwaterwinningen (actie A4-13);


32 Augustus 2005

- toezicht bij bedrijven naar mogelijks bodem- en/of grondwaterverontreiniging (actie A6-23);

- emissiemetingen van stookinstallaties controleren (actie A6-26);

- …


Betrokkenen: inwoners, bedrijven, landbouwers

Periode: 2005 - …

A2-7 De milieuraad stimuleren en ondersteunen

De milieudienst stimuleert een goede werking van de milieuraad aangezien ze een belangrijke rol spelen in de uitvoering van het gemeentelijk milieubeleid. De milieuraad geeft advies (op verzoek of op eigen initiatief) over het gemeentelijk natuur- en milieubeleid en mogen acties organiseren. De raad vergadert minimum vier maal per jaar en organiseert open milieuraden. Jaarlijks stelt ze een verslag op over de werking van de milieuraad.

Initiatiefnemer: milieuraad

Betrokkenen: milieudienst, milieuraden van buurgemeenten

Periode: 2005 – 2009


33 Augustus 2005

3 VASTE STOFFEN

De cluster vaste stoffen omvat twee hoofdthema’s, namelijk milieuverantwoord productgebruik en afvalstoffen.

Milieuverantwoord productgebruik

In de eigen diensten kunnen gemeenten milieucriteria integreren bij aankopen. Hierbij dient men zoveel mogelijk te vertrekken van een ‘wieg tot graf’ benadering, opgevat als een levenscyclusanalyse. Een goede hulp hierbij zijn milieukeurmerken of ecolabels.

Men dient ook voorkeur te geven aan hout afkomstig uit duurzaam beheerde bossen en het gebruik van secundaire grondstoffen zoals breekpuin, compost,… .

Maar alleen in de eigen diensten rekening houden met dergelijke criteria heeft geen zin. Ook taken uitgevoerd door derden moeten op een milieuvriendelijke wijze gebeuren.

Afvalstoffen

In het afvalstoffendecreet wordt het begrip afvalstof gedefinieerd als: ‘elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen’.

Door onze consumptiemaatschappij verhoogt de afvalberg steeds.

Vroeger werd afval grotendeels ongesorteerd gestort. Aangezien voor storten veel plaats nodig is, werd daarna het afval verbrand. Vandaag wordt afval zoveel mogelijk selectief ingezameld om zo de juiste verwerkingswijze toe te passen.

Voor de omgang met afval zullen we steeds volgende verwerkingshiërarchie hanteren volgens de ladder van Lansink:

1. afvalpreventie

2. hergebruik

3. sorteren en recycleren

4. verbranding met een hoog energierendement

5. verbranden

6. storten

In de eerste plaats is het afvalbeleid dus gericht op het voorkomen van afval. Dit krijgt in onze samenleving steeds een belangrijkere plaats.

Afvalpreventie omvat voornamelijk een gedragsverandering. Aangezien gemeenten dicht bij de bevolking staan, kunnen zij hieromtrent doelgerichte acties uitwerken.


34 Augustus 2005


3.1.1 Het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en beheer van afvalstoffen Het afvalstoffendecreet is een kaderdecreet, wat inhoudt dat voor de effectieve toepassing ervan een aantal uitvoeringsbesluiten nodig zijn. In dit kader werd op 17/12/97 (B.S. 16/04/98) het besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en -beheer uitgevaardigd, het VLAREA.

In het decreet en het uitvoeringsbesluit worden afvalstoffen ingedeeld in 2 hoofdcategorieën: huishoudelijke afvalstoffen en bedrijfsafvalstoffen. Daarnaast kunnen ze nog ingedeeld worden in een bijkomende categorie, namelijk hetzij als gevaarlijke, hetzij als bijzondere afvalstoffen.

Het afvalstoffendecreet omvat onder andere bepalingen in verband met de doelstellingen van het gewestelijk afvalbeleid, preventie, hergebruik en terugwinning, beheer en verwijdering, sectorale uitvoeringsplannen, veiligheidsmaatregelen, OVAM, milieuheffingen, toezicht en strafbepalingen. Hierbij krijgt het principe van preventie van afvalstoffen de voorkeur, daarna komt nuttige toepassing (met recyclage en compostering) en als laatste verwijdering (waarbij verbranden van afval de voorkeur geniet boven storten).

De ophaling en inzameling van huishoudelijke afvalstoffen dienen ingevolge artikel 15 van het Afvalstoffendecreet te worden geregeld door middel van een gemeentelijk reglement. De ophaling dient op regelmatige tijdstippen te gebeuren, al dan niet in samenwerking met andere gemeenten.

De ophaling van huishoudelijke afvalstoffen kan door de eigen gemeentelijke diensten gebeuren, maar vele gemeenten doen hiervoor beroep op een intercommunale of privé firma.

3.1.2 Het Vlaams reglement inzake de voorkoming en het beheer van afvalstoffen (VLAREA) Het VLAREA verenigt een geheel van besluiten inzake afvalbeheer zoals:

- de aanvaardingsplicht voor een aantal fracties waaronder AEEA, afvalbanden, accu’s en batterijen;

- de afvalstoffencatalogus;

- de inzameling, vervoer en verwerking van afvalstoffen;

- …


35 Augustus 2005

Volgens het VLAREA kunnen bepaalde afvalstoffen aangewend worden als secundaire grondstoffen. Eén van de toepassingsmogelijkheden is het gebruik als meststof of bodemverbeterend middel. De Vlaamse regering stelt de lijst op van afvalstoffen die wettelijk mogen gebruikt worden als secundaire grondstoffen en de voorwaarden inzake samenstelling en/of gebruik. Een gebruikscertificaat attesteert de conformiteit met de gestelde voorwaarden.

3.1.3 Het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen 2003-2007 In artikel 35 en 36 van het decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en beheer van afvalstoffen staat de procedure voor de totstandkoming van uitvoeringsplannen. De OVAM is verantwoordelijk voor het ontwerp en de bewaking van de uitvoering van sectorale uitvoeringsplannen. Het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen omvat het beleid voor afvalpreventie en –recyclage, de afvalstromen, de eindverwerking en het beleid voor aan- en afvoer van afvalstoffen.

De strategie, de taakstellingen en acties van deel 4 van het Uitvoeringsplan zijn bindend, tenzij anders aangegeven. Bepalingen die strijdig zijn met een gewestelijk plan van latere datum met verordenende of verbindende kracht, verliezen evenwel hun geldigheid.

Een overzicht van een aantal opties waarop de strategische aanpak van het afvalbeleid (met uitzondering van de eindverwerking aangezien dit minder van toepassing is op het gemeentelijk afvalbeleid) is gestoeld:

1. Preventie en hergebruik

- Tweesporenbeleid gericht op zowel de consument als de producent / invoerder;

- Ondersteuning van nieuwe initiatieven rond preventie en hergebruik, bijvoorbeeld herbruikbare verpakkingen, herbruikbare luiers,…;

- Aandacht voor specifieke afvalstromen die bijzonder interessant zijn voor preventie: GFT/groenafval, papier, plasticfractie en verpakkingen;

- Goede omkadering: een doorgedreven aanpak, inspanning van consument en producent, een goed werkend systeem van financiële beloningen,…;

- Afstemmen prijzenbeleid op afvalpreventie. Milieuvriendelijke alternatieven in het algemeen en vanuit afvalstoffenoogpunt in het bijzonder moeten goedkoper worden dan de klassieke producten.

2. Selectieve inzameling en recyclage

- Maximale scheiding aan de bron. Dit levert de zuiverste materialen voor recyclage;

- Afstemmen inzamelsystemen in de verschillende regio’s zodat de afvalstromen die in Vlaanderen worden ingezameld overal zoveel mogelijk dezelfde zijn;

- Afzet van afvalstoffen in de recyclagemarkt gaat voor op energierecuperatie;


36 Augustus 2005

- Verbeteren van de mogelijkheden voor afvalrecyclage;

- Afzetmogelijkheden garanderen en bevorderen;

- Rekening houden met de praktische uitvoerbaarheid voor de burgers.

In het uitvoeringsplan zijn alle opgesomde strategische voorstellen vertaald naar taakstellingen en een reeks acties.

De gemeenten coördineren de uitvoering van de acties in het uitvoeringsplan op gemeentelijk niveau. Hierbij kan in een intergemeentelijk samenwerkingsverband worden gewerkt op basis van het decreet van 06.07.2001 houdende de intergemeentelijke samenwerking.

3.1.4 Het milieuvergunningsdecreet van 28 juni 1985 en Vlarem I en II VLAREM I bevat voorschriften inzake de milieuvergunningsprocedure inzake opslag, behandeling, verwerking, verbranding en storten van de verschillende soorten afvalstoffen. Deze activiteiten worden ingedeeld als hinderlijke inrichtingen overeenkomstig bijlage 1 van VLAREM I.

VLAREM II geeft de toepasselijke algemene en sectorale milieuvoorwaarden weer.

3.1.5 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten Door verschillende acties van de samenwerkingsovereenkomst worden gemeenten gestimuleerd om een beleid te voeren dat voldoet aan volgende doelstellingen:

- het stimuleren van het milieuverantwoord gebruik van producten;

- het stimuleren van afvalpreventie;

- het stimuleren van hergebruik van afvalstoffen;

- het stimuleren van selectieve inzameling van afvalstoffen;

- het beperken van de hoeveelheid te verwijderen huishoudelijke afvalstoffen, met name het restafval;

- het beperken van de totale hoeveelheid huishoudelijke afvalstoffen.

3.1.6 Subsidiebesluit afvalvoorkoming en –beheer (24 maart 2004) Het besluit zorgt voor een financiële tegemoetkoming bij de uitvoering van het lokale afvalbeleid.

De maximum percentages aan subsidies die kunnen worden verleend bij het toepasbaar stellen van het besluit zijn de volgende:


37 Augustus 2005

- maximum 70% voor voorzieningen voor preventie van afvalstoffen voor toepassingen zoals compostvaten, herbruikbare luiers, herbruikbare bekers, diftar-systemen,…

- maximum 50% voor installaties voor afvalstoffenbeheer.

Deze subsidie is geldig voor toepassingen zoals de aanleg van nieuwe en de uitbreiding van bestaande containerparken.

Volgende wettelijke documenten beschrijven de subsidiëring inzake huishoudelijk afval:

- besluit van de Vlaamse regering betreffende de subsidiëring van bepaalde werken, leveringen en diensten die in het Vlaamse gewest door of op initiatief van lagere besturen of ermee gelijkgestelde rechtspersonen worden uitgevoerd;

- ministerieel besluit houdende vaststelling van nadere regels voor de subsidiëring van bepaalde werken, leveringen en diensten die in het Vlaamse Gewest door of op initiatief van lagere besturen of ermee gelijkgestelde rechtspersonen worden uitgevoerd;

- omzendbrief van 24 maart 2004;

- algemene richtlijnen bij het besluit van de Vlaamse regering van 23 januari 2004 en het ministrieel besluit van 23 januari 2004.

3.1.7 Het decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten in het Vlaamse Gewest (21 december 2001) Dit decreet legt een verbod op om bestrijdingsmiddelen te gebruiken vanaf 1 januari 2004. Maar overheden kunnen een uitzondering aanvragen voor bepaalde toepassingen. Hiervoor stelt elke gemeente een reductieprogramma op dat voor 1 juni 2003 moest worden ingediend bij het Vlaamse Gewest. In dit programma geeft de gemeente aan op welke manier ze minder pesticiden gaat gebruiken en de reden waarom bepaalde toepassingen nog niet vervangen kunnen worden. Uiterlijk 1 januari 2015 moet alle overheden een nulgebruik van bestrijdingsmiddelen bereikt hebben. Om de openbare besturen bij te staan in de uitvoering van het decreet werd een draaiboek opgesteld.

3.1.8 Kerntakendebat Het Vlaamse Gewest tekent het algemeen afvalbeleid uit, de provincies hebben een belangrijke coördinerende rol met betrekking tot preventie, inzameling en verwerking en de gemeenten staan in voor de uitvoering: reglementeren, ophalen, vervoer en verwerken.

De coördinerende rol van de provincies wordt versterkt. Om de uitvoeringsplannen huishoudelijke afvalstoffen te realiseren heeft de provincie de mogelijkheid om in de plaats te treden van een gemeente indien deze nalatig is.


38 Augustus 2005

3.1.9 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen voor de cluster vaste stoffen zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

> Verdunning van de ozonlaag > Verontreiniging door fotochemische stoffen > Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen > Verontreiniging door afvalstoffen > Vermesting

3.1.10 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De plandoelstellingen voor de cluster vaste stoffen zijn opgenomen in volgende thema’s van het provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009. De plandoelstellingen en provinciale projecten zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

> Afvalstoffenbeheer > Producten en grondstoffen


3.2.1 Milieuverantwoord productgebruik

Hout

De gemeente Wichelen wil voor gemeentelijke projecten hout gebruiken afkomstig van duurzaam beheerde bossen. Om dit te realiseren wordt sinds 2003 in de bepalingen van het bestek het gebruik van FSC- gelabeld of evenwaardig hout opgelegd. Het FSC label biedt een grotere zekerheid dat het hout afkomstig is van bossen die op een verantwoorde, ecologische manier worden beheerd. Daarnaast observeert de FSC (Forest Stewardship Council), een niet-gouvernementele organisatie of de sociale aspecten worden gerespecteerd. Tot op heden werden nog geen bestekken geschreven waarin het gebruik van FSC-gelabeld kon geïntegreerd worden.

Wanneer men bij de gemeente een bouwvergunning indient, ontvangt men informatie over FSC gelabeld of evenwaardig hout.

Schoonmaakmiddelen

Om het milieu te vrijwaren tegen schadelijke stoffen afkomstig van de lozing van schoonmaakmiddelen gebruikt de gemeente milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen in het gemeentehuis.


39 Augustus 2005

Papier

Het gebruikte papier is niet gerecycleerd, maar beschikt over de milieulabels ‘Nordic Swan’ en het ECF label (elementary chlorine free) dat garantie biedt dat de vervuilende stoffen bij de productie onder een bepaalde waarde liggen en het papier gebleekt is met hypochloriet in plaats van chloor.

Bestrijdingsmiddelen

De gemeente bouwt haar gebruik van bestrijdingsmiddelen af en heeft hiervoor een reductieprogramma opgesteld als afwijking op het decreet houdende vermindering van het gebruik van bestrijdingsmiddelen door openbare diensten.

De opmaak en uitvoering van het reductieprogramma wordt gecoördineerd door de milieuambtenaar.

In het reductieprogramma staan 5 sporen centraal:

Spoor 1: sensibilisatie van de medewerker

Spoor 2: risico-evaluatie van bestrijdingsmiddelen

Spoor 3: sensibilisatie van de burger

Spoor 4: beheer van kruidgroei op verhardingen

Spoor 5: beheer van groenzones

3 actieprogramma’s worden opgesteld

Het eerste actieprogramma omvat een aantal sensibiliseringsacties naar het eigen personeel toe en de risico-evaluatie van verschillende bestrijdingsmiddelen.

In het tweede actieprogramma wordt een deelproject uitgewerkt. Dit deelproject moet 20% van het patrimonium bevatten van de gemeente. Het is de bedoeling om dit deelproject uit te bereiden tot 30% en binnen dit deelproject uiterlijk tegen 2008 tot een nulgebruik te komen.

Vanaf 2009 zal de gemeente streven naar een verdere afbouw van het bestrijdingsmiddelengebruik binnen het volledige areaal (100%), met de bedoeling ten laatste vanaf 1 januari 2015 te komen tot een totaal nulgebruik. Deze progressieve uitbreiding van het deelproject zal worden uitgewerkt in het derde actieprogramma

De gemeente heeft een ruwe langetermijnplanning opgemaakt, maar zal deze jaarlijks verder verfijnen. In 2004 wordt het deelproject van 20% afgebakend en worden de groenarbeiders


40 Augustus 2005

bijgeschoold in het niet-chemisch groenbeheer. Ook andere betrokkenen zoals aannemers, leveranciers,… die in opdracht van de gemeente werken, worden op de hoogte gebracht van het reductieplan. Daarnaast wordt een inventaris opgesteld van alle pesticiden die momenteel in gebruik zijn, de beheerde oppervlakten, de plaatsen die moeilijk onkruidvrij te houden zijn en alle verhardingen die onnodig zijn. Voor elke groenzone wordt afzonderlijk geregistreerd welke handelingen worden uitgevoerd en welke producten gebruikt worden. De producten die momenteel gebruikt worden, worden onderworpen aan de POCER-index.

3.2.2 Afvalstoffen

3.2.2.1 Afvalpreventie De afvalpreventie-acties die de gemeente heeft ondernomen zijn hoofdzakelijk gericht op sensibilisering van inwoners en gemeentepersoneel waarbij voornamelijk de afvalfracties GFT- en papierafval worden belicht.

GFT en snoeihout

Als alternatieve methode om het GFT-afval te verwijderen is thuiscomposteren aangewezen. De gemeente verkoopt compostvaten en wormenbakken tegen de prijs van 15 € en de bijhorende beluchtingsstok voor € 4. In 2003 werden 15 compostvaten en 9 beluchtingsstokken verkocht. Geïnteresseerde inwoners kunnen tijdens het weekend van de compostmeester uitleg krijgen over thuiscomposteren. De gemeente heeft ook 7 compostmeesters, maar zij beschikken momenteel niet over een demonstratieplaats. In de tuin van het oude gemeentehuis van Wichelen wordt een demonstratieplaats aangelegd. Ter realisatie van deze plaats werden middelen zoals een schuilhok en informatieborden aangekocht via de intercommunale VERKO.

In 2004 werd door de gemeente een versnippermachine aangekocht voor de verkleining van houtafval zodat het in de plantsoenen kan hergebruikt worden.

Papier

Om het papierverbruik in de gemeentediensten te verminderen wordt enkelzijdig bedrukt papier gebruikt als kladpapier en daarna verwijderd in dozen die worden geleverd bij de aankoop van papier. Vroeger kocht de gemeente hiervoor afzonderlijke zakken aan en werd bijgevolg meer afval verwijderd dan noodzakelijk. Om de hoeveelheid papier te reduceren wordt het gemeentepersoneel gesensibiliseerd door middel van affiches met tips omtrent het gebruik van het kopieerapparaat en de printers.

Ook inwoners kunnen acties ondernemen om het papierafval te reduceren. Door anti-reclamestickers op de brievenbus te bevestigen kunnen zijn ongewenste reclame vermijden. Twee soorten anti-reclamestickers worden aangeboden. Bij een NEE-NEE sticker krijgt men geen regionale pers en geen folders meer in de brievenbus. Bij een JA-NEE sticker krijgt men


41 Augustus 2005

de regionale pers nog wel in de brievenbus. In 2003 werden een honderdvijftigtal stickers afgehaald op de verschillende gemeentehuizen van de deelgemeenten.

Plastiek

De gemeente participeert aan afvalpreventieacties georganiseerd door de intercommunale VERKO. De gemeente heeft in dit kader 1300 herbruikbare bekers aangekocht die worden uitgeleend bij evenementen. Een reglement voor het uitleensysteem wordt opgemaakt in samenwerking met de jeugdraad.

3.2.2.2 Hergebruik Vele voorwerpen worden verwijderd met het grofvuil hoewel anderen deze voorwerpen vaak kunnen gebruiken. De kringloopwinkel zamelt dergelijke voorwerpen in, herstelt ze eventueel en verkoopt ze dan tegen een democratische prijs. De gemeente Wichelen ondersteunt de kringloopwinkels van de intercommunale VERKO. In de kringloopwinkels gelegen in Wetteren en Appels-Dendermonde kunnen inwoners van Wichelen terecht met hun herbruikbare voorwerpen. De intercommunale organiseert ook een gratis ophaling aan huis.

3.2.2.3 Inzameling van afvalstoffen Algemeen

Huishoudelijk afval

In 2002 is de hoeveelheid huishoudelijk afval gedaald door de invoering van het principe ‘de vervuiler betaalt’. In 2003 merken we een lichte stijging, in 2004 terug een lichte daling. Dit wordt weergegeven in figuur 1.

0

100

200

300

400

500

600

700

kg/in

won

er

1999 2000 2001 2002 2003 2004

Ingezamelde hoeveelheid huishoudelijk afval (containerpark + aan huis) in kg/inwoner


42 Augustus 2005

Figuur 1: ingezamelde hoeveelheid huishoudelijk afval (containerpark + inzameling aan huis)

(Gegevens intercommunale Verko)

Terminaal te verwijderen huishoudelijk afval

In 2002 en 2003 bedroeg de hoeveelheid terminaal te verwijderen huishoudelijke afvalstoffen voor Wichelen respectievelijk 136 en 137 kg/inwoner (zie figuur2). Deze hoeveelheid omvat het huisvuil, grofvuil, gemeentevuil en sorteerresidu van PMD die afgevoerd zijn om te verbranden of te storten. Uit figuur 2 kan geconcludeerd worden dat de inwoners van Wichelen minder terminaal te verwijderen afvalstoffen inzamelen dan de gemiddelde inwoner van de provincie Oost-Vlaanderen en Vlaanderen. De gemeente voldoet reeds aan de taakstelling gehanteerd in het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen (150 kg/inwoner tegen 2007).

169 161 168 165136 137

0

50

100

150

200

kg/in

won

er

Vlaanderen Oost-Vlaanderen

Wichelen

Terminaal te verwijderen huishoudelijke afvalstoffen in 2002 en 2003

20022003

Figuur 2: terminaal te verwijderen huishoudeljike afvalstoffen in 2002 en 2003

(gegevens inventarisatielijst huishoudelijke afvalstoffen, OVAM)

Inzameling aan huis

De afvalophaling aan huis wordt georganiseerd door de intercommunale VERKO en Fost Plus.

Sinds januari 2002 werd een gedifferentieerde tarifering ingevoerd waardoor inwoners betalen afhankelijk van de ingezamelde fractie. KMO’s en zelfstandigen mogen eveneens afvalstoffen (papier, rest,…) aanbieden met de inzameling aan huis.

Volgende fracties worden gescheiden opgehaald:

- PMD (tweewekelijks)

- GFT (tweewekelijks)


43 Augustus 2005

- Papier (maandelijks)

- Grof vuil (op afroep)

- Snoeihout (2 maal per jaar)

- Houtafval (2 maal per jaar)

- Metalen (2 maal per jaar)

- restafval (tweewekelijks)

050

100150200250300350400

kg/in

won

er

1999 2000 2001 2002 2003 2004

Ingezamelde hoeveelheid afval aan huis(in kg/inwoner)

Figuur 3: totaal ingezamelde hoeveelheid afval aan huis


De ingezamelde hoeveelheid afval aan huis (zie figuur 3) is gedaald van 1999 tot en met 2002. Vanaf 2002 is de hoeveelheid afval ingezameld aan huis terug gestegen. De invoering van het diftar-syteem in 2002 en de bijgevolg verminderde afvalinzameling is duidelijk merkbaar.


44 Augustus 2005

0

20

40

60

80

100

120

140

kg/in

won

er

1999 2000 2001 2002 2003 2004

huisvuilinzameling aan huis (in kg/inwoner)

Figuur 4: huisvuilafval ingezameld aan huis van 1999 tot en met 2004


Van 1999 tot en met 2002 verminderde de huisvuilfractie jaarlijks (zie figuur 4). In 2002 wordt de sterkste daling waargenomen als gevolg van de invoering van het diftar-systeem. In 2003 stijgt de hoeveelheid huisvuilafval licht. In 2004 daalt de hoeveelheid tot onder de hoeveelheid van 2002.

In 2004 werd 99,356 kg huisvuilafval per inwoner ingezameld.


45 Augustus 2005

0

20

40

60

80

100

120

140

160

kg/in

won

er

grof vuil GFT papier enkarton

PMD

Afval ingezameld aan huis in kg/inwoner

199920002001200220032004

Figuur 5: afvalfracties grof vuil, GFT, papier/karton en PMD ingezameld aan huis van 1999-2004


Bij de afvalfractie grof vuil wordt een dalende trend vastgesteld, bij de fractie papier en karton een stijgende trend. De daling van de fractie grof vuil is te wijten aan de stopzetting van de gratis huis-aan-huis ophaling. De fractie GFT toont een sterke daling in 2002.

In 2004 werden in Wichelen via de huis-aan-huisinzameling o.a. volgende hoeveelheden afvalstoffen ingezameld:

- grofvuil: 1,27 kg/inwoner

- GFT: 109,83 kg/inwoner (taakstelling uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen: 35 kg/inwoner)

- papier en karton: 60,25 kg/inwoner

- PMD: 13,14 kg/inwoner

Inzameling op het containerpark

Het containerpark wordt uitgebaat door de intercommunale en is alleen toegankelijk voor particulieren, bedrijfsafval wordt niet toegelaten. Sinds 1 januari 2002 is het onderworpen aan een diftar-systeem. Inwoners betalen 1 € toegang, maar sinds september 2003 is een


46 Augustus 2005

verhoogd tarief ingevoerd voor de aanvoer van afbreekpuin met een bestelwagen, pick-up of een aanhangwagen.

Op het containerpark worden volgende fracties ingezameld:

- afbraakmateriaal;

- autobanden;

- wit glas;

- bont glas;

- vlak glas;

- groenafval;

- papier en karton;

- KGA;

- Snoeihout;

- Oude kleding;

- Grof vuil;

- Piepschuim;

- PMD;

- Metalen;

- Hout/boomstronken;

- Landbouwfolies;

- Wit- en bruingoed;

- Kringloopvuil;

- Steenpuin/asbesthoudende materialen;

- Plastieke wegwerpzakken.

Sinds de invoering van het diftar-systeem in 2002 zijn de ingezamelde hoeveelheden drastisch gedaald. Deze trend is merkbaar bij de meeste afvalfracties zoals grofvuil, snoeihout, puin, wit glas, KGA, PMD, metalen, hout,…

Via het containerpark werden in 2002, 2003 en 2004 respectievelijk 1,67, 2,11 en 2,10 kg/inwoner herbruikbare goederen ingezameld voor de kringloopwinkel. Vanaf 2004 worden kringloopgoederen ook aan huis opgehaald. Het uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen hanteert als taakstelling 5 kg/inwoner tegen 2007.

Figuur 6 geeft een overzicht van de ingezamelde hoeveelheid grof vuil, snoeihout, groenafval, papier en hout op het containerpark.


47 Augustus 2005

0

10

20

30

40

50

60

70

kg/in

won

er

grof vuil snoeihout groenafval papier hout

Inzameling afvalfracties op het containerpark in kg/inwoner

19971998199920002001200220032004

Figuur 6: hoeveelheid grof vuil, snoeihout, groenafval, papier en hout ingezameld op het containerpark


In 2004 werden in Wichelen op het containerpark o.a. volgende hoeveelheden afvalstoffen ingezameld:

- grofvuil: 23,25 kg/inwoner

- snoeihout: 26,67 kg/inwoner

- groenafval: 30,33 kg/inwoner

- papier: 12,86 kg/inw (totale inzameling in Wichelen (aan huis + containerpark): 73,11 kg/inw)

(taakstelling uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen: 66 kg/inwoner)

- hout: 26 kg/inwoner

Afvalinzameling bij de gemeentelijke diensten

De afvalstoffen van de gemeentelijke diensten evenals het gemeentevuil en zwerfvuil worden opgehaald door de intercommunale VERKO.

In de administratieve diensten worden de fracties papier/karton, inktcartridges, PMD en restafval ingezameld.


48 Augustus 2005

3.2.2.4 Zwerfvuil De hoeveelheid zwerfvuil, voornamelijk zakjes met huishoudelijk afval, is toegenomen sinds de invoering van het diftar-systeem.

Bij een melding van sluikstorten gaat men ter plaatse om het afval op te ruimen en te controleren of het afval identificeerbaar is. Wanneer het afval identificeerbaar is wordt een PV opgesteld door de politie.

Om de gemeente rein te houden doet men naast de zwerfvuilruiming door gemeentepersoneel beroep op drie verenigingen. Elke vereniging organiseert in een deelgemeente twee maal per jaar een zwerfvuilopruiming.

3.3 Knelpunten K3-1 De hoeveelheid zwerfvuil en het aantal sluikstorten nemen steeds toe.

K3-2 Een mentaliteitswijziging is nodig voor de aankoop en gebruik van milieuvriendelijke producten.

K3-3 De reductie van bestrijdingsmiddelen is moeilijk realiseerbaar aangezien alternatieve middelen duur zijn en te weinig personeel beschikbaar is om de onkruidverwijdering manueel uit te voeren.

K3-4 Hoewel bedrijfsafval van KMO’s en zelfstandigen niet toegelaten is op het containerpark, gebeurt dit regelmatig.

K3-5 De compostmeesterwerking heeft momenteel geen demonstratieplaats.

3.4 Doelstellingen Het afvalbeleid van de gemeente Wichelen zal zich voornamelijk toeleggen op afvalpreventie. Voor de reductie van afval in het bijzonder GFT-, papier- en plastiekafval zal de gemeente zich wenden tot verschillende doelgroepen zoals scholen, winkeliers, inwoners, gemeentepersoneel, bedrijven, KMO’s en zelfstandigen, enz. De gemeente wil zoveel mogelijk inwoners en de scholen aanzetten tot composteren en organiseert hiervoor zelf compostcursussen. De gemeente registreert het aantal verkochte compostinrichtingen, het aantal cursisten en het aantal GFT-containers in de gemeente. Ter preventie van plastiekafval berekent ze de hoeveelheid afval en kosten bespaard door het gebruik van herbruikbare bekers tijdens evenementen. De reductie van reclamedrukwerk volgt de gemeente op door middel van het aantal uitgedeelde anti-reclamestickers. Tegen het einde van de planperiode wil de gemeente dat 5 % van de bevolking reclamedrukwerk weigert.

Maar een gedeelte van het afval is niet te vermijden. Dit gedeelte moet in de eerste plaats zoveel mogelijk hergebruikt worden. De gemeente wil het circuit van herbruikbare goederen


49 Augustus 2005

nog meer bekend maken en streeft naar 5 kg/inwoner/jaar herbruikbare goederen via het kringloopcentrum.

Waar dit mogelijk is, moeten we afval zoveel mogelijk recycleren. Daarom is ook selectieve inzameling naast preventie zeer belangrijk binnen de afvalproblematiek. Hoewel de gemeente de taakstelling opgenomen in het huidige Uitvoeringsplan Huishoudelijke Afvalstoffen en het Vlaamse milieubeleidsplan (150 kg/inwoner) reeds haalt, heeft ze de intentie om tegen het einde van de planperiode (2009) de hoeveelheid terminaal te verwijderen afval te reduceren t.o.v. 2004. De totale hoeveelheid afval ingezameld per jaar zal de gemeente tijdens de planningsperiode jaarlijks verminderen met 2 %. Bewustmaken en informeren van alle doelgroepen hieromtrent is prioriteit.

Het gebruik van milieuverantwoorde producten wordt geïntegreerd in de eigen gemeentediensten en geïnformeerd naar inwoners van de gemeente. Jaarlijks zal de gemeente Wichelen een nieuw milieuverantwoord product van een verschillende productgroep in de gemeentediensten introduceren en promoten bij haar inwoners. De gemeente zal buiten het deelproject het verbruik van bestrijdingsmiddelen jaarlijks reduceren met 10 % tot 2015. Binnen het deelproject vermindert ze jaarlijks het verbruik met 25 % tot en met 2008.

Aangezien de hoeveelheid zwerfvuil de laatste jaren sterk is toegenomen, wil de gemeente haar beleid inzake zwerfvuil sterk uitbreiden door middel van actieve en passieve sensibilisatie. Ze volgt de hoeveelheid ingezameld zwerfvuil op en streeft tegen het einde van de planperiode (2009) naar een vermindering.

3.5 Acties

3.5.1 Milieuverantwoord productgebruik

A3-1 Aankoop milieuvriendelijke producten

Jaarlijks vervangt de gemeente één product door een milieuvriendelijk product en maakt hierbij een keuze uit volgende productgroepen

- cateringproducten: drank, voeding,…

bv. drank in retourverpakking, grootverpakking, …

- schoonmaakmiddelen en schoonmaakbenodigdheden

bv. duurzame schoonmaakbenodigdheden (geen wegwerp), milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen in alle gemeentediensten, …


50 Augustus 2005

- kantoormaterialen: papier, opbergmateriaal, printers, computers, fotokopieerapparaat, toners, schrijfgerief, correctiemiddelen,..

bv. hervulbaar kantoormateriaal, milieuvriendelijke materialen (geen P.V.C.), energievriendelijke apparatuur, milieuvriendelijk (gerecycleerd !) papier…

- materialen voor tuinen groenaanleg: kringlooptuin, mulching, compost, bestrijdingsmiddelen,…

bv. compost met Vlaco- of evenwaardig label, hergebruik van tuinafval,…

- bouwen onderhoudsmaterialen: puingranulaten, hout, verven, vernissen,…

bv. hout zonder chemische houtverduurzaming, puingranulaten met COPRO- of evenwaardige keuring, natuurverf of watergedragen verf,…

De gemeente streeft naar een milieuverantwoord gebruik van producten door haar eigen diensten evenals bij werken uitgevoerd door derden.

De gemeente neemt bij een onderhandelingsprocedure of offertevraag extra gunningscriteria op om duurzame aankopen en diensten te realiseren. Bij een aanbestedingsprocedure zal de mogelijkheid worden onderzocht om milieuvoorwaarden te integreren. Een duurzaamheidschecklist wordt hiervoor opgemaakt.

Alle diensten worden gesensibiliseerd om milieuvriendelijkere producten aan te kopen en spaarzamer om te gaan met producten. De resultaten worden ter kennis gesteld van inwoners teneinde een milieubewust aankoopgedrag van inwoners te stimuleren.

De gemeente stimuleert scholen om milieuverantwoorde producten aan te kopen en dit eveneens te stimuleren bij haar leerlingen bv. hervulbare potloden, markeerpotloden i.p.v. markeerstiften, hervulbare drinkbussen, brooddozen, … De schoolkoopwijzer kan gehanteerd worden als hulpmiddel

Project 11 en 12 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 13.5) staan in verband met deze actie.


Betrokkenen: gemeentediensten, inwoners, scholen, aannemers, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - 2009

A3-2 Reductie van bestrijdingsmiddelen

De gemeente voert het programma voor de reductie van chemische bestrijdingsmiddelen uit.


51 Augustus 2005

Binnen een deelproject wordt tegen 2008 een nulgebruik bekomen. Vanaf 2009 wordt gestreefd naar een afbouw van bestrijdingsmiddelen binnen het volledige areaal om tegen 2015 een nulgebruik te bekomen.

De gemeente neemt onder andere volgende acties:

- opleiden van de groenarbeiders

- het opstellen van een inventaris van gebruikte bestrijdingsmiddelen, soorten verhardingen en soorten groenzones.

- Toetsen van bestrijdingsmiddelen aan de POCER-index

- informeren van inwoners

- invoeren van alternatieven voor een niet-chemisch beheer van verhardingen en groenzones

- …


Betrokkenen: groenarbeiders, inwoners

Periode: 2005 - …

3.5.2 Afvalstoffen

A3-3 Preventie van GFT- en groenafval

Om de inzameling van GFT- en groenafval te reduceren neemt de gemeente volgende maatregelen:

- aanbieden van compostvaten en beluchtingsstokken voor het thuiscomposteren;

- aanleren van thuiscomposteren door de compostmeesters. In de tuin van het oude gemeentehuis van de deelgemeente Wichelen richt de gemeente een demonstratieplaats in voor het aanleren van composteren. De gemeente ondersteunt de compostmeesters en biedt haar inwoners compostvaten, wormenbakken en beluchtingsstokken aan.

- informeren omtrent ecologisch groenbeheer, afvalarm tuinieren en kringlooptuinen via brochures. Bij onderhoud en aanleg van tuinen dient men rekening te houden met de plantensoorten, de snoei, bodembedekkers,…;

- aanleg van openbaar domein zodat groenafval beperkt wordt;

- promoten van kippen als afvalverwerkers.


52 Augustus 2005

Deze acties richten zich in de eerste plaats naar volgende doelgroepen: tuinliefhebbers, scholen, tuinarchitecten, tuinaannemers, compostmeesters en de groendienst.

Project 13 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 3.15) staat in verband met deze actie.


Betrokkenen: inwoners, compostmeesters, tuinarchitecten, tuinaannemers, groendienst, scholen, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - …

A3-4 Reductie van papier- en kartonafval

De gemeente promoot en biedt anti-reclamestickers aan haar inwoners om het reclamedrukwerk te verminderen. De gemeente zal de Robinson-lijst bekendmaken en stimuleren bij de bevolking zodat men geen geadresseerd reclamedrukwerk meer ontvangt.


Betrokkenen: inwoners

Periode: 2005 – …

A3-5 Afvalarm winkelen stimuleren

De gemeente organiseert campagnes om de principes van afvalarm winkelen in te burgeren onder andere het gebruik van herbruikbare boodschappentassen (eventueel in natuurlijke materialen), aankoop van afvalarme producten, aankoop van navulbare producten,…



Periode: 2005 - …

A3-6 Afvalpreventie op evenementen

Organisatoren van evenementen worden verplicht om maatregelen naar afvalpreventie te nemen.

Als instrument wordt een afvalplan gehanteerd. In dit plan beschrijft men onder andere de preventiemaatregelen, de afvalfracties die zullen vrijkomen, de afvalinzamelrecipiënten, gemaakte afspraken, verwijdering van afval,…

Bij gemeentelijke initiatieven stelt de gemeente middelen ter beschikking zoals herbruikbare bekers, mini-containerparken,…


53 Augustus 2005


Betrokkenen: organisatoren van evenementen

Periode: 2006

A3-7 Afvalpreventie bij bedrijven en scholen stimuleren

De gemeente moedigt bedrijven aan om afvalstoffen in de eerste plaats te voorkomen en in de tweede plaats selectief in te zamelen (zoals wettelijk verplicht). Bij milieuvergunningsaanvragen beoordeelt de gemeente het afvalbeheer van de aanvrager.

Scholen stimuleert de gemeente door middel van afvalpreventiecampagnes (bv. brooddozenactie, gebruik van herbruikbare drinkflessen, hervulbare potloden,…) en door ondersteuning bij milieu-educatie.


Betrokkenen: bedrijven, scholen

Periode: 2005 - …

A3-8 Kringloopwinkels ondersteunen en promoten

De gemeente Wichelen blijft samenwerken met kringloopwinkels en ondersteunt ze financieel. De gemeente voert sensibiliseringsacties om kringloopwinkels bij de bevolking te promoten.


Betrokkenen: Verko, inwoners

Periode: 2005 - …

A3-9 Doelgroepen sensibiliseren voor een selectieve inzameling van afvalstoffen

De gemeente informeert alle doelgroepen (inwoners, handelaars, bedrijven, gemeentepersoneel, scholen,…) omtrent de voorzieningen voor het inzamelen van afvalstoffen en de fracties die gescheiden moeten aangeboden worden.

Volgende bedrijfsafvalstoffen moeten door de gemeentediensten en bedrijven gescheiden worden aangeboden en afzonderlijk worden gehouden van het restafval overeenkomstig artikel 5.2.2.1 van het Vlarea:

• glasafval;


54 Augustus 2005

• klein gevaarlijk afval van vergelijkbare bedrijfsmatige oorsprong; • papier- en kartonafvalstoffen; • afval van plantaardige en dierlijke oliën en vetten; • groenafval; • textielafval; • afgedankte elektrische en elektronische apparatuur; • afvalbanden; • steenachtige fracties van bouwen sloopafval; • afgewerkte olie; • gevaarlijke afvalstoffen; • asbestcementhoudende afvalstoffen; • afgedankte apparatuur en recipiënten die ozonafbrekende stoffen of gefluoreerde

broeikasgassen bevatten.


Betrokkenen: inwoners, bedrijven, gemeentediensten, scholen, handelaars

Periode: 2005 - …

A3-10 Aanvaardingsplicht toelichten

De gemeente licht de bevolking en handelaars in omtrent afvalstoffen die vallen onder een aanvaardingsplicht zoals afgedankte elektrische en elektronische apparaten, lampen, landbouwfolies, afgewerkte olie, dierlijke en plantaardige afvalvetten en oliën, afvalfotochemicaliën, … Voor de meeste fracties met een aanvaardingsplicht kan men terecht op het containerpark. Oude en vervallen geneesmiddelen waarvoor de aanvaardingsplicht van toepassing is, dienen bij de apotheker worden ingezameld.

Het principe, de datums van inwerkingtreding en de inzamelmogelijkheden worden toegelicht.


Betrokkenen: inwoners, Verko, bedrijven

Periode: 2005

A3-11 Registratie van de afvalstromen en bekendmaking van de resultaten

De gemeente registreert gegevens van de gesorteerde fracties en de restfractie.

De afvalstoffen van de gemeentelijke diensten registreert ze afzonderlijk om de taakstelling van 150 kg restafval per inwoner op de juiste wijze te interpreteren. Per afvalstroom worden onder andere volgende gegevens verzameld: soorten afvalfracties, inzamelwijzen, jaarlijks ingezamelde hoeveelheden per inzamelwijze en fractie, inzamelingskosten, verwerkingswijze,…


55 Augustus 2005

De resultaten van de afvalinzameling worden gepubliceerd in het informatieblad en de hoeveelheid terminaal te verwijderen afval afgevoerd per inwoner wordt bekendgemaakt.


Betrokkenen: inwoners, gemeentepersoneel, Verko, OVAM

Periode: 2005 - …

A3-12 Zwerfvuil en sluikstorten reduceren

Door middel van sensibiliseringscampagnes wil de gemeente de hoeveelheid zwerfvuil en het sluikstorten reduceren. Om de gemeente proper te houden worden de opruimacties door verenigingen uitgebreid.


Betrokkenen: verenigingen, inwoners

Periode: 2005 - …


56 Augustus 2005

4 WATER

70% van het aardoppervlak is bedekt met water. Slechts 0,6% van al dat water is geschikt voor menselijk gebruik. Bovendien is deze kleine fractie water niet altijd en overal gemakkelijk beschikbaar.

We moeten dus duurzaam omgaan met water. Dit omvat:

- waterverbruik verminderen;

- zo weinig mogelijk water van hoogwaardige kwaliteit gebruiken;

- water zo weinig mogelijk vervuilen;

- het grondwaterpeil aanvullen;

- afvalwater zuiveren;

- hemelwater gebruiken.

Volgens het waterloket ging de kwaliteit van onze waterlopen er het voorbije decennium aanzienlijk op vooruit. Met uitzondering van nitraat en een aantal chemische stoffen evolueren alle indicatoren gunstig. Steeds meer vissoorten komen opnieuw voor. Toch is het ondanks deze opmerkelijke verbetering, nog steeds slecht gesteld met de waterkwaliteit in Vlaanderen. Ook de natuurlijke structuur van onze rivieren is dikwijls aangetast (rechtgetrokken waterlopen, steile oevers,...). Bovendien zijn de waterbodems in heel wat rivieren sterk vervuild.

Een duurzaam lokaal waterbeleid richt zich voornamelijk op maatregelen zoals, gebruik en infiltratie van hemelwater, duurzaam watergebruik en waterzuivering. De lokale bestuurders hebben een voorbeeldfunctie door deze principes toe te passen in de eigen diensten.

Door een integraal waterbeleid zal het beheer van de waterhoeveelheden, de waterkwaliteit en van het leven in en om het water gecombineerd worden aangepakt en op elkaar worden afgestemd.


Oppervlaktewater


57 Augustus 2005

4.1.1 De wet van 26 maart 1971 (BS 1 mei 1971) op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging en het milieuvergunningsdecreet en Vlarem I en II. Deze wet en haar uitvoeringsbesluiten beperken zich tot het openbaar hydrografisch net en vormen de basis voor de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging.

Deze wet heeft betrekking op:

- de werking en bevoegdheden van waterzuiveringsmaatschappijen;

- de lozingsvoorwaarden voor afvalwater;

- de preventieve maatregelen die door de wetgever kunnen worden opgelegd.

De wet bevat verbodsbepalingen zoals het verbod om voorwerpen, verontreinigde vloeistoffen of gassen in de openbare oppervlaktewateren of in riolen te brengen.

Ter uitvoering van deze wet werden in Vlarem II milieukwaliteitsnormen voor oppervlaktewateren opgenomen. De vergunning voor het lozen van afvalwater wordt geregeld onder de bepalingen van het Milieuvergunningsdecreet en het Vlarem II. Ook betreffende het lozen van huishoudelijk afvalwater zijn in Vlarem II voorwaarden opgenomen.

Afhankelijk van de zuiveringszone waarin een woning gelegen is, gelden andere verplichtingen in verband met de zuivering.

- Zone A: het gebied is gerioleerd en het afvalwater is via riolering aangesloten op een rioolwaterzuiveringsinstallatie;

- Zone B: het gebied is eveneens gerioleerd, maar de aansluiting op een rioolwaterzuiveringsinstallatie is niet aanwezig, maar wordt voorzien door het Vlaamse Gewest of door de gemeente;

- Zone C: dit gebied is eveneens gerioleerd, maar de aansluiting op een rioolwaterzuiveringsinstallatie wordt niet voorzien door het Vlaamse Gewest of de gemeente. De particulier staat zelf in voor de zuivering;

- Niet gerioleerd gebied. De particulier staat zelf in voor de zuivering.

Het Vlaamse Gewest kan 50, 75 of 100 % bijdragen in de kosten van de gemeente verbonden aan de aanleg en de verbetering van niet-prioritaire rioleringen. Enkel projecten die voorkomen op het door de Vlaamse Regering vastgelegde subsidiëringsprogramma komen in aanmerking voor de gewestbijdrage (subsidiebesluit 2002).

Het Vlaamse Gewest komt onder bepaalde voorwaarden ook tussen in de kosten voor de aanleg van een kleinschalige rioolwaterzuiveringsinstallatie tot 2000 i.e door gemeenten.


58 Augustus 2005

4.1.2 Code van goede praktijk De inhoudelijke eisen voor het aanleggen en verbeteren van niet-prioritaire rioleringen worden beschreven in de ‘code van goede praktijk voor de aanleg van openbare rioleren en individuele voorbehandelingsinstallaties’ uitgegeven op 16 juli 1996. Dit document omvat richtlijnen inzake het door elk openbaar bestuur te volgen rioleringsbeleid.

Aansluitend op de ‘code van goede praktijk voor de aanleg van openbare rioleringen en individuele voorbehandelingsinstallaties werden de ‘code van goede praktijk voor de herwaardering van grachtenstelsels’ en de ‘code van goede praktijk voor de aanleg van hemelwaterputten en infiltratievoorzieningen’ op 23 maart 1999 uitgebracht.

4.1.3 Gemeentelijke politieverordening De wet van 26 maart 1971 houdt samen met haar uitvoeringsbesluiten, een volledige regeling in, waardoor bijkomende verordenende bepalingen vastgesteld door de gemeenteraad uitgesloten zijn. De gemeente blijft echter bevoegd om reglementerend op te treden tegenover de verontreiniging van niet-openbare oppervlaktewateren, die niet vallen onder de wet van 26 maart 1971. Voor niet-openbare oppervlaktewateren kunnen in het politiereglement dus bijkomende bepalingen worden opgenomen.

4.1.4 Gewestelijke stedenbouwkundige verordening inzake hemelwaterputten, infiltratievoorzieningen, buffervoorzieningen en gescheiden lozing van afvalwater en hemelwater (besluit van de Vlaamse regering van 1 oktober 2004) Dit besluit verscheen in het Belgisch Staatsblad op 8 november 2004 en treedt in werking op 1 februari 2005. Het besluit bevat minimale voorschriften voor de lozing van niet-verontreinigd hemelwater, afkomstig van verharde oppervlakken. Het algemeen uitgangsprincipe hierbij is dat hemelwater in eerste instantie zoveel mogelijk gebruikt wordt. In tweede instantie moet het resterende gedeelte van het hemelwater worden geïnfiltreerd of gebufferd, zodat in laatste instantie slechts een beperkt debiet vertraagd wordt afgevoerd.

Het besluit legt een verplichting op tot de plaatsing van een hemelwaterput bij het bouwen of herbouwen van gebouwen of constructies met een horizontale dakoppervlakte groter dan 75 vierkante meter. Het is ook verplicht als de horizontale dakoppervlakte van een gebouw of constructie met meer dan 50 vierkante meter wordt uitgebreid, doch enkel op die uitbreiding. Een stedenbouwkundige vergunning voor deze werken kan enkel worden afgegeven als op de plannen de plaatsing van een hemelwaterput is aangegeven. Gebouwen die worden opgericht op een goed kleiner dan 3 are en gebouwen met rieten daken of met een groendak zijn vrijgesteld van deze verplichting.

Het besluit bepaalt eveneens de verplichting tot plaatsing van een infiltratievoorziening bij het aanleggen of heraanleggen van verharde grondoppervlakken indien de referentieoppervlakte van de verharding groter is dan 200 vierkante meter. Een stedenbouwkundige vergunning voor deze werken kan enkel worden verleend als op de plannen de plaatsing van een infiltratievoorziening is aangegeven. Op de plannen wordt naast de exacte inplanting, omvang en diepte van de infiltratievoorziening, het buffervolume


59 Augustus 2005

van de infiltratievoorziening, in liters en de totale verharde grondoppervlakte in vierkante meter vermeld.

Het besluit is niet van toepassing in volgende gevallen:

- op verharde grondoppervlakken die nog voldoende infiltratie mogelijk maken, zoals steenslagverharding of grastegels;

- op verharde grondoppervlakken die tot het openbaar wegdomein behoren of die bestemd zijn om te worden ingelijfd bij het openbaar wegdomein;

- indien het hemelwater dat op de verharde oppervlakte valt, op natuurlijke wijze naast de verharde grondoppervlakte op eigen terrein in de bodem kan infiltreren;

- indien het hemelwater door contact met de verharde oppervlakte dermate vervuild wordt, dat het als afvalwater dient beschouwd te worden;

Als de aanvrager van een stedenbouwkundige vergunning een afvoer van hemelwater moet aanleggen, dan is hij verplicht het overtollige hemelwater minstens tot aan het lozingspunt gescheiden af te voeren van het afvalwater.

Het lozen van hemelwater op de openbare gemengde riolering kan enkel bij afwezigheid van een kunstmatige afvoerweg voor hemelwater of een oppervlaktewater waarop met redelijke kosten kan aangesloten worden.

Indien een nieuwe openbare riolering die bestemd is voor de afvoer van afvalwater en hemelwater, wordt aangelegd op een plaats waar nog geen riolering aanwezig was, dan moet deze riolering in een gescheiden stelstel worden aangelegd.

De gemeenteraden brengen de gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen binnen een termijn van 6 maanden in overeenstemming met de voorschriften van de verordening. De gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen kunnen strengere normen opleggen.

Structuurkenmerken : vismigratie

4.1.5 Verdrag van Bonn inzake de bescherming van trekkende wilde diersoorten van 23 juni 1979 en bekrachtigd door de wet van 27 april 1990 Wanneer het mogelijk is, moeten maatregelen worden genomen om het behoud van trekkende soorten (dus ook vissoorten) te verzekeren. Ook moet onderzoek bevorderd of ondersteund worden.


60 Augustus 2005

4.1.6 Verdrag van Bern inzake het behoud van wilde dieren en planten en hun natuurlijk leefmilieu in Europa (van 19/11/1979 en bekrachtigd door de wet van 20/04/1990) Het verdrag heeft tot doel te zorgen voor de instandhouding van in het wild voorkomende dieren plantensoorten en de daarbij behorende natuurlijke leefmilieus. De nodige samenwerking tussen de verschillende betrokken landen is noodzakelijk.

4.1.7 Richtlijn 92/43/EEG van de raad van de Europese gemeenschappen inzake de instandhouding van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna van 21/05/1992 Deze richtlijn heeft tot doel bij te dragen tot het waarborgen van de biologische diversiteit door het instandhouden van de natuurlijke habitats en de wilde flora en fauna.

4.1.8 Beschikking van het comité van ministers van de Benelux Economische Unie inzake de vrije migratie van vissoorten in de hydrografische stroomgebieden van de Beneluxlanden van 26 april 1996 M (96) 5 De betrokken regeringen moeten de vrije migratie van de vissoorten in alle hydrografische stroomgebieden verzekeren. Dat zal bij voorrang gebeuren om de migratie van de grote anadrome en katadrome trekvissoorten van en naar de paai- en opgroeigebieden mogelijk te maken.

4.1.9 Decreet van de Vlaamse regering betreffende het natuurbehoud en het natuurlijk milieu van 21 oktober 1997 Dit decreet waarin de doelstellingen van het natuurbehoud worden vastgesteld, vervangt bijna volledig de wet op het natuurbehoud van 1973. Het beleid richt zich op ‘de bescherming, de ontwikkeling, het beheer en het herstel van de natuur en de natuurlijke milieus’.

Integraal waterbeheer

4.1.10 Decreet van 9 juli 2003 betreffende het integraal waterbeleid In dit decreet worden de principes, doelstellingen en structuren vastgelegd conform de bindende bepalingen van de Europese Kaderrichtlijn Water.

Integraal waterbeleid wil het beheer van de waterhoeveelheden, de waterkwaliteit en van het leven in en om het water gecombineerd aanpakken en beter op elkaar afstemmen.

Het waterbeleid wordt niet meer georganiseerd per waterloop of per gemeente, maar de afwateringsgebieden worden als volgt ingedeeld:


61 Augustus 2005

- Vlaanderen wordt ingedeeld in 4 stroomgebieden. Voor het stroomgebied van de Schelde en de Maas moet tegen 2009 een stroomgebiedbeheersplan worden opgemaakt dat toegewezen is aan de stroomgebiedsdistricten. Het stroomgebied van de Ijzer en de Brugse Polders zijn beide toegevoegd aan het stroomgebiedsdistrict van de Schelde.

- De stroomgebieden worden ingedeeld in bekkens. Voor elk bekken moet tegen eind 2006 een bekkenbeheersplan worden opgemaakt

- De bekkens worden onderverdeeld in een aantal deelbekkens. Tegen eind 2006 worden deelbekkenbeheerplannen opgesteld.

Het decreet integraal waterbeleid omvat nieuwe instrumenten zoals de watertoets en oeverzones om de doelstellingen makkelijk te bereiken.

- De watertoets dient als instrument om bij de goedkeuring van vergunningen, plannen,.. door overheden rekening te houden met het mogelijk schadelijk effect op het watersysteem.

- Ter bescherming van de oevers gelden specifieke bepalingen De oeverzones worden afgebakend in de bekkenbeheerplannen of de deelbekkenbeheerplannen.

4.1.11 Code van goede praktijk voor een duurzaam lokaal waterbeleid De code van goede praktijk voor duurzaam lokaal waterbeleid vormt de leidraad om op basis van een integrale watersysteemgerichte benadering een strategie uit te werken om te komen tot een pakket van maatregelen voor een duurzame omgang met het watersysteem.

In deze code van goede praktijk worden een aantal essentiële stappen beschreven om te komen tot een duurzaam lokaal waterplan.

Erosie

4.1.12 Besluit van de Vlaamse regering van 7 december 2001 houdende de subsidiëring van kleinschalige erosiebestrijdingsmaatregelen die door de gemeente uitgevoerd worden (Erosiebesluit) De gemeenten kunnen subsidies verkrijgen voor de opmaak van een gemeentelijk erosiebestrijdingsplan en voor het uitvoeren van erosiebestrijdingswerken.

In het erosiebestrijdingsplan kunnen de knelpunten en maatregelen worden beschreven. De subsidie die de gemeente ontvangt voor het plan is evenredig met de oppervlakte van het plangebied. Voor het uitvoeren van kleinschalige erosiebestrijdingswerken verleent het erosiebesluit een subsidie van 75 % van de totale kosten. Daarnaast bestaan nog subsidies.


62 Augustus 2005

Voor de aanleg van een demonstratieveld kan ook een subsidie worden bekomen via de samenwerkingsovereenkomst.

Waterbodem

4.1.13 Wet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen Volgens de wet betreffende de onbevaarbare waterlopen worden de waterlopenbeheerders belast met het uitbaggeren van de waterloop tot op de vaste bodem, het wegruimen uit de waterloop van aanspoelingen op de bolle oevers en uitspringende hoeken, het reinigen van de doorgangen van de waterloop onder bruggen en overwelfde vakken.

Het Vlaamse Gewest is belast met het beheer van de waterlopen van 1ste categorie, de provincies met het beheer van de waterlopen van de 2de categorie en de gemeenten met die van 3de categorie.

Daar waar polders actief zijn, wordt het beheer van de waterlopen 3de categorie overgedragen aan de polders. Volgende polders zijn actief in de gemeente Wichelen:

- polder Bergmeersen

- polder van Belham

- polder tussen Schelde en Durme

4.1.14 Het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering en het VLAREBO De waterlopenbeheerder heeft geen onderzoeks- of meldingsplicht aangezien dit enkel noodzakelijk is voor inrichtingen en activiteiten opgenomen in de lijst die bodemverontreiniging kunnen veroorzaken.

Bij eventuele sanering wordt een onderscheid gemaakt tussen nieuwe en historische verontreiniging. Wanneer bij het verwijderen van waterbodem nieuwe verontreiniging wordt vastgesteld moet worden gesaneerd van zodra de bodemsaneringsnormen worden overschreden. Bij historische bodemverontreiniging moet enkel worden gesaneerd indien uit onderzoek blijkt dat er ernstige aanwijzingen zijn voor een ernstige bedreiging.

De waterlopenbeheerder moet steeds vermijden dat door het aanbrengen van de ruimingsspecie op de oever de kans bestaat dat de aangelande percelen opgenomen worden in het register van de verontreinigde gronden. Met andere woorden de beheerder mag geen nieuwe bodemverontreiniging veroorzaken met ruimingsspecie uit de waterloop.

4.1.15 Decreet van 2 juli 1981 betreffende de voorkoming en beheer van afvalstoffen en het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming en –beheer (Vlarea) BS, 16 april 1998 Bagger- en ruimingsspecie wordt gecatalogeerd als een bijzondere afvalstof die in aanmerking komt voor secundaire grondstof als bodem of bouwstof.


63 Augustus 2005

Afhankelijk van het bestemmingstype van het gebied waar de specie terechtkomt geldt in het Vlarea een andere regeling.

Als de ruimingspecie beantwoordt aan de VLAREA-normen voor de aanwending van afvalstoffen als secundaire grondstoffen als bodem, kan de ruiminsspecie op de oevers worden afgezet, behalve in de waterwingebieden en de beschermingszones type I, II en III

Het besluit van 27 maart 1985 omvat de afbakening van waterwingebieden en beschermingszones.

- Het waterwingebied is begrensd door een lijn op maximaal 20 meter van de installaties bestemd voor het winnen en verzamelen van het grondwater

- Beschermingszone type I is het gebied afgebakend door:

* het geheel der punten waarvan het grondwater de putten en opvangplaatsen kan bereiken binnen 24 uur.

* de minimale buitengrens voor deze zone is de grens van het waterwingebied

- Beschermingszone type II is het gebied afgebakend door het geheel der punten vanwaar het water de installaties kan bereiken binnen 60 dagen. Deze zone wordt gedefinieerd als de bacteriologische zone.

- Beschermingszone type III is het gebied afgebakend door het geheel der punten van het voedingsgebied, beperkt tot 2 km van de putten. Deze zone wordt gedefinieerd als de chemische zone.

Als de ruimingsspecie niet beantwoordt aan de Vlarea-normen voor de aanwending van afvalstoffen als secundaire grondstoffen als bodem, kan de specie nog gebruikt worden als niet-vormgegeven of als vormgegeven bouwstof, overeenkomstig de eisen van het VLAREA.

Wanneer aan bovenvermelde voorwaarden niet voldaan is, rest er enkel de mogelijkheid om de specie af te voeren naar een vergunde stortplaats.

De regelgeving omtrent het gebruik van bagger- en ruimingsspecie is veranderd door de wijziging van het Vlarea. Het nieuwe Vlarea werd goedgekeurd op 5 december 2003 en verscheen in het Belgisch Staatsblad op 31 april 2004. Voor bagger- en ruimingsspecie is een bijzondere regeling vastgesteld om te bepalen wanneer dit kan worden uitgespreid in de 5 meterstrook op de oever of in een oeverzone. Een afstemming is voorzien met de (deel)bekkenbheersplannen. De minister maakt een code van goede praktijk op dat via Omzendbrief wordt verspreid.

Grondwater

4.1.16 Decreet van 24 januari 1984, houdende maatregelen inzake grondwaterbeheer ( BS 5 juni 1984) en uitvoeringsbesluiten Het decreet omvat maatregelen betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging, de reglementering van het winnen van grondwater en de objectieve aansprakelijkheid inzake grondwaterdaling.


64 Augustus 2005

4.1.17 Decreet van 28 juni 1985 betreffende de milieuvergunning en zijn uitvoeringsbesluiten (VLAREM I en II) Intussen wordt de vergunningsverlening inzake grondwaterverontreiniging geïncorporeerd in de milieuvergunning.

Met de wijziging van Vlarem I (BS 11 maart 99) wordt ook de vergunning voor de winning van grondwater geïntegreerd in de milieuvergunning. Dit treedt in werking vanaf 1 mei 1999. Inzake grondwaterwinningen is de gemeente bevoegd voor het afleveren van vergunningen voor grondwaterwinningen ingedeeld in Klasse 2 en heeft zij adviesbevoegdheid voor grondwaterwinningen ingedeeld in Klasse 1 (rubriek 53 ‘winning van grondwater’ en rubriek 55 ‘boringen’) alsook voor het toezicht op de naleving van de vergunningsvoorwaarden.

4.1.18 Decreet van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen Ondermeer wordt voorzien in bepalingen betreffende de berekening van de productie van dierlijk mest per bedrijf en de berekening van het mestoverschot van een bedrijf, de hoeveelheid meststoffen die op een cultuurgrond mag opgebracht worden (bemestingslimieten) alsmede de periode gedurende dewelke dierlijke mest op het land mag worden gespreid (uitrijdperiode), de erkenning voor transport van mest, het verhandelen van mestoverschotten via de mestbank, heffingen op mestoverschotten. De uitvoering van deze regelgeving is toevertrouwd aan de Vlaamse Landmaatschappij.

Samenwerkingsovereenkomst

4.1.19 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten Het doel is om te komen tot een duurzaam lokaal waterbeleid door het remediëren en voorkomen van wateroverlast, waterverontreiniging, verdroging, aantasting van het natuurlijk milieu van watersystemen en erosie.

Volgende doelstellingen worden in de samenwerkingsovereenkomst onderscheiden:

- Maximale aanwending aan de bron van hemelwater;

- Sanering van afvalwater in de buitengebieden;

- Bewaken en verbeteren van de kwaliteit van riolerings- en waterzuiverings-

infrastructuur;

- Beperken van het gebruik van waterschadelijke producten;

- Beperken van diffuse verontreiniging, erosie en sedimenttransport naar de waterloop;

- Duurzaam waterlopenbeheer;


65 Augustus 2005

- Duurzaam watergebruik.

Gemeenten die niveau 1 van de overeenkomst ondertekenen verbinden zich ertoe om samen met andere lokale waterbeheerders in het deelbekken tot een concrete projectorganisatie en een doelstellingennota te komen.

Kerntakendebat

4.1.20 Kerntakendebat water Op deelbekkenniveau worden voornamelijk de bevoegdheden behandeld die zijn toegewezen aan de gemeenten: waterlopen 3de categorie, riolering, subsidiëring hemelwaterputten, KWZI’s, milieuvergunningen,… Om op het niveau van een deelbekken een afgestemd waterbeheer te kunnen voeren, is een samenwerking nodig tussen de verschillende waterbeheerders. Deze samenwerking wordt geregeld in het decreet integraal waterbeleid. De provincie coördineert de opmaak van deelbekkenbeheerplannen en richt waterschappen op. Dit is een samenwerkingsverband tussen het Vlaamse Gewest, de provincie, de gemeenten en de polders en wateringen.

De opmaak van erosiebestrijdingsplannen is een gemeentelijke aangelegenheid, welke wordt gekoppeld aan de opmaak van deelbekkenbeheerplannen. De provincie en het Vlaamse Gewest speelt hierbij een coördinerende rol.

De bestrijding van ratten langsheen waterlopen blijft toegewezen aan de waterloopbeheerder.

De drinkwatervoorziening blijft wettelijk een gemeentelijke bevoegdheid. Voor wat de collectering en zuivering van afvalwater betreft wordt de kerntaak van de gemeenten de fijnmazige inzameling van het afvalwater in het rioolstelsel. Het Vlaamse Gewest heeft de eindverantwoordelijkheid voor het transport van het afvalwater en de zuivering ervan. De zuivering van het afvalwater behoort tot een zeker inzamelniveau eveneens tot de bevoegdheid van de gemeenten. In buitengebieden (kernen tot 2000 i.e.) kunnen gemeenten taken van kleinschalige collectering en zuivering organiseren.

4.1.21 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen voor de cluster water zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

> Versnippering > Verontreiniging van oppervlaktewater > Vermesting > Verdroging > Verspreiding milieugevaarlijke stoffen > Verontreiniging en aantasting van de bodem


66 Augustus 2005

4.1.22 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De plandoelstellingen voor de cluster water zijn opgenomen in volgende thema’s van het provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009. De plandoelstellingen en provinciale projecten zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

> Integraal waterbeleid > Bodem- en grondwater


4.2.1 Oppervlaktewater

4.2.1.1 Kwaliteit

Emissies

Voor de uitbouw van de infrastructuur voor afvalwaterzuivering zijn er taken weggelegd voor het Vlaamse Gewest en de gemeenten. Het Vlaamse gewest is verantwoordelijk voor het bovengemeentelijk deel. Dit betekent voornamelijk het bouwen van RWZI’s en het aanleggen van collectoren. Gemeenten dienen rioleringen aan te leggen in gebieden die nog niet gerioleerd zijn of op andere plaatsen, waar geen riolering is gepland, de inwoners te verplichten tot de plaatsing van een individuele afvalwaterzuivering. De aansluiting van het gemeentelijk rioleringsstel op het bovengemeentelijk stelsel is eveneens een gemeentelijke bevoegdheid.

De rioleringsgraad in Wichelen bedraagt 84,8 % (gegevens VMM februari 2005). De zuiveringsgraad is gestegen van 48,3 % (januari 2003) naar 65,3 % (februari 2005). De zuiveringsgraad is het aantal inwoners waarvan het afvalwater op een collectieve rioolwaterzuiveringsinstallatie is aangesloten op het totaal aantal inwoners. De zuiveringsgraad in Wichelen is vrij laag hoewel de rioleringsgraad vrij hoog is. Dit kan te wijten zijn aan onder andere lozingen in rioleringen die niet aangesloten zijn op een waterzuiveringsinstallatie.

In Wichelen behandelt de RWZI ‘ten Brugsken’ het afvalwater van de inwoners van Wichelen. Daarnaast bevindt zich op het grondgebied van Wichelen een RWZI voor de behandeling van het afvalwater van de inwoners van Lede.

Het zuiveringsgebied Wichelen behoort tot het bekken van de bovenschelde. Het zuiveringsgebied omvat volgende fusiegemeenten:

- Wichelen: de deelgemeente Schellebelle, Serskamp en Wichelen;


67 Augustus 2005

- Dendermonde: de deelgemeente Schoonaarde;

- Wetteren: de Jabekestraat, Dendermondsesteenweg, Legeweg en de Ryckestraat.

Binnen dit zuiveringsgebied wonen ca. 13.560 inwoners.

De aanleg van kleinschalige waterzuiveringsinstallaties tot 2000 i.e. is eveneens een gemeentelijk bevoegdheid. De gemeente Wichelen werkt reeds 8 jaar aan het ontwerp van een kleinschalige waterzuivering. De wijk ‘Aard’ gelegen op de linker Schelde-oever, is door de Schelde volledig afgesneden van de rest van de gemeente. De wijk is gelegen midden in landschappelijk waardevol agrarisch gebied met ecologisch belang. De woonzone zelf is gelegen in woongebied met landelijk karakter. Voor de zuivering werd gekozen voor een rietveld met wortelbevloeiing. Bij de aanleg wordt een gescheiden stelsel voorzien waarbij de riolering wordt geplaatst in de bestaande grachtbedding. Voor de bouw werd een stedenbouwkundige en milieuvergunning reeds verleend.

De dorpskernen van de deelgemeenten Schellebelle, Wichelen en een gedeelte van Serskamp zijn gecollecteerd. Het afvalwater wordt afgevoerd naar de RWZI. Een aantal omliggende wijken zijn nog niet gecollecteerd en lozen op het oppervlaktewater.

De aansluiting van nieuwe woningen op de gemeentelijke riolering wordt voorzien door de gemeente. Verschillende woningen zijn nog niet aangesloten op de riolering aangezien ze gravitair niet aansluitbaar zijn. Dit afvalwater moet dus worden opgepompt naar de riolering.

Aangezien een vijftiental woningen in de Stationstraat hun afvalwater achteraan de woning lozen op de Roebeek, wordt hier een leiding aangelegd om het afvalwater op één gemeenschappelijk punt op te pompen naar de riolering.

Sommige woningen in de Hoogstraat van Shellebelle lozen hun afvalwater op de Schelde. Bij grote verbouwingswerken is men verplicht een systeem te voorzien om het afvalwater vooraan te lozen in de riolering.

In de zuiveringszone A en B is de gemeente verantwoordelijk voor de uitbouw van de gemeentelijke rioleringen die op de leidingen en collectoren (uitgebouwd door Aquafin) zijn aangesloten.

In de zuiveringszone C en in de zone van niet gerioleerd gebied zijn de gezinnen verplicht om zelf in te staan voor de zuivering van het afvalwater.

Voor bestaande lozingen gelegen in zuiveringszone C en niet gerioleerd gebied moet een septische put of een gelijkwaardige voorbehandelingsinstallatie, gebouwd en uitgebaat worden overeenkomstig de code van goede praktijk. Voor nieuwe lozingen is een septische put niet voldoende en wordt een meer verregaande zuivering (IBA) opgelegd in de bouwvergunning.


68 Augustus 2005

nota: Een lozing in de openbare riolering in een zuiveringszone C is een bestaande lozing indien deze bestond voor 1 augustus 1995. Voor een lozing in een niet-gerioleerd gebied spreekt men van een bestaande inrichting indien deze gebouwd is voor 1 januari 1993 en de lozing gemeld werd voor 1 maart 1993. Woningen gebouwd na 1 januari 1993 of lozingen gemeld na 1 maart 1993 dienen dus als nieuw beschouwd te worden.

Het Vlaamse Gewest biedt een vrijstelling van de jaarlijkse afvalwaterheffing voor de bouw van een individuele waterzuiveringsinstallatie in zuiveringszone C of niet gerioleerd gebied.

De gemeente Wichelen maakt een subsidiereglement op voor het plaatsen van een individuele voorbehandelingsinstallatie bij een bestaande lozing buiten zuiveringszone A of B (lozing voor 1 augustus 1995 in zuiveringszone C en lozingen gemeld voor 1 maart 1993 in niet gerioleerd gebied). Aanvullend op deze gemeentelijke premie kan de particulier een subsidie van het Vlaamse Gewest verkrijgen indien de installatie voldoet aan bepaalde voorwaarden.

Aangezien Aquafin momenteel nieuwe zoneringsplannen opmaakt voor heel het Vlaamse Gewest zal de gemeente haar beleid in het buitengebied afstemmen op een voorontwerp dat ter beschikking wordt gesteld aan de gemeente.

Aangezien de gemeente werkt aan een integraal waterbeheer, maakt zij een geïnformatiseerd totaal rioleringsplan op. Om dit te realiseren heeft ze zich ingeschreven om via Eurotronics dit register aan te leggen.

Immissies

Het meetnet oppervlaktewater beheerd door de VMM heeft onder andere als doel de waterkwaliteit aan de hand van de waarde van bepaalde parameters en door middel van indexen en waterkwaliteitsklassen, te bepalen.

Figuur 7: water in Wichelen

(zie volgende pagina)

Deze figuur geeft een overzicht van de ligging van de meetpunten van het VMM-meetnet met de overeenkomstige waterkwaliteit (PI) bepaald tijdens de laatste staalname. De waterlopen op het grondgebied van Wichelen zijn per categorie voorgesteld.

Fysicochemische kwaliteitsbepaling

De Prati-index ( PI)


69 Augustus 2005

d.i. een waardeschaal van 1 tot en met 16, gesteund op bepalingen van zuurstofverzadiging (%O2) en de temperatuur. Om de kwaliteit te beoordelen wordt op basis van deze index een onderverdeling gemaakt in 6 klassen.

PRATI-INDEX KLASSE BEOORDELING

0 – 1 1 niet verontreinigd

>1 – 2 2 aanvaardbaar

>2 – 4 3 matig verontreinigd

>4 – 8 4 verontreinigd

>8 – 16 5 zwaar verontreinigd

In tabel 3 worden de fysicochemische kwaliteitsgegevens weergegeven voor de meetpunten op het grondgebied van Wichelen. De resultaten worden weergegeven voor een periode van 1990 tot en met 2003 om een beeld te krijgen van de evolutie van de waterkwaliteit.


70 Augustus 2005

Tabel 3: fysicochemische kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater van 1990 tot en met 2003

(gegevens VMM)

( ): Index niet representatief, berekening gebaseerd op minder dan 6 metingen)

Het oppervlaktewater op de gemeten punten is volgens de fysicochemische methode tijdens de periode 1990 tot en met 2003 vrij gelijkaardig gebleven, van matig verontreinigd tot verontreinigd.

Biologische waterkwaliteit

De Belgische Biotische Index ( BBI)

d.i. een waardeschaal van 0 tot en met 10, gesteund op onderzoek naar het voorkomen van macro-invertebraten; het hoogste cijfer geeft de beste kwaliteit aan.

Meetpunt 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

547700 – STEENBEEK Schellebelle, Aard, afw veldweg ten Z van Sloot

9.64

546900 – OUDE SCHELDE/ BELLEBEEK – ZIJBEEK (°) Schellebelle, Aard

4.84 4.43 4.80 4.29 (5.49)

542200 – BOSBEEK Bohemen, Doornweg 5.49 6.48

547500 – STEENBEEK Schellebelle, Aard, 100 m voor pompgemaal

4.27 7.56 3.27 2.65 1.80 8.74 3.92 4.83 4.04 3.46

547000 – DRIESELOOT Schellebelle, Aard, thv schot op Schelde

6.59 5.32 5.01 4.55 3.72 3.64 4.63 4.12

546200 – ROEBEEK Schellebelle, Haasakker, lage weg

5.88 6.53

544300 – WELLEBEEK Knapenveld, watermolenweg, opw samenvloeiing

5.05

543300 – MOLENBEEK Elsrot – Knapenveld, Boeygem, afw molen

4.61 4.20 2.96 2.87 4.64 4.75 3.90 3.47

543000 – MOLENBEEK Brugske, Dendermondse-steenweg, voor monding in Schelde

3.28 3.18 2.94 4.43 3.51 4.08 6.00 5.20 3.30 4.18 3.63 3.75 3.40 3.51

542800 - BOSBEEK Elsbrug, Watermolenweg, veldweg

6.13 5.44 7.59

550500 – OUDE SCHELDE Kalken,Broekmeers,veldweg,vr monding

4,41


71 Augustus 2005

BBI BEOORDELING

9 – 10 zeer goede kwaliteit

7 – 8 goede kwaliteit

5 – 6 matige kwaliteit

3 – 4 slechte kwaliteit

1 – 2 zeer slechte kwaliteit

0 uiterst slechte kwaliteit

In tabel 4 wordt de biologische kwaliteitsbepaling van de meetpunten op het grondgebied van Wichelen weergegeven. De biologische kwaliteitsbepaling wordt opgevolgd vanaf het jaar 1989. In het overzicht worden de resultaten tot en met 2003 getoond.

Tabel 4: biologische kwaliteitsgegevens van het oppervlaktewater van 1990 tot en met 2003

(gegevens VMM)

Meetpunt 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

547700 – STEENBEEK Schellebelle, Aard, afw veldweg ten Z van Sloot

546900 – OUDE SCHELDE/ BELLEBEEK – ZIJBEEK Schellebelle, Aard

7 7

542200 – BOSBEEK Bohemen, Doornweg 2 5

547500 – STEENBEEK Schellebelle, Aard, 100 m voor pompgemaal

6 5 6 7 8 7

547000 – DRIESELOOT Schellebelle, Aard, thv schot op Schelde

5 5 5 5 5 5

546200 – ROEBEEK Schellebelle, Haasakker, lage weg

2 2 2 2

544300 – WELLEBEEK Knapenveld, watermolenweg, opw samenvloeiing

2 3 2 3

543300 – MOLENBEEK Elsrot – Knapenveld, Boeygem, afw molen

2 2 2 2 2 5

543000 – MOLENBEEK Brugske, Dendermondse-steenweg, voor monding in Schelde

2 4 2 3 2 2 3 3 3 4 5

542800 - BOSBEEK Elsbrug, Watermolenweg, veldweg

3 2 2 2 2 4

550500 – OUDE SCHELDE Kalken,Broekmeers,veldweg,vr monding

6


72 Augustus 2005

Volgens de biologische bepaling is de kwaliteit op de meetpunten 546200 (Roebeek), 544300 (Wellebeek) en 542800 (Bosbeek), slecht tot zeer slecht. De waterkwaliteit is verbeterd (BBI van 2 naar 5) op meetpunt 542200 (Bosbeek) en 543300 (Molenbeek). Een goede kwaliteit wordt vastgesteld op meetpunt 547500 (Steenbeek) en 546900 (Oude Schelde/Bellebeek – zijbeek).

Nitraatbepalingen

In 1999 is de Vlaamse Milieumaatschappij in Vlaanderen gestart met specifieke landbouw- of MAP-meetnetten voor de vaststelling van het nitraatgehalte in gronden oppervlaktewater. Op deze manier krijgen landbouworganisaties feedback over de gevolgen van de (gewijzigde) bemestingspraktijken op de kwaliteit van het oppervlaktewater. De meetresultaten worden weergegeven in de meetdatabank van de VMM. De mestproductie, het mestgebruik door landbouwers in Wichelen en de verschillende invloedsfactoren wordt verder uitgediept in het deel ‘grondwater’.

Het toetsingscriterium is de 50 mg nitraat per liter-drempel uit het Mestactieplan (MAP). De concentratie aan nitraat mag nooit hoger zijn dan die drempel. In gebieden met mestoverschotten komen overschrijdingen van de 50 mg nitraat per liter-drempel vooral voor in de wintermaanden met piekconcentraties rond nieuwjaar. Het is dus interessanter om winters te vergelijken in plaats van gewone kalenderjaren. De uitspoeling van nitraten is namelijk sterk afhankelijk van de hoeveelheid en de spreiding in de tijd van de neerslag. In jaren met een nattere najaarsperiode zal de uitspoeling gemiddeld groter zijn, maar door de hogere waterafvoer is de gemiddelde concentratie lager.

In Vlaanderen is de laatste jaren een verbetering van het nitraatgehalte in het oppervlaktewater merkbaar. Dit is vooral te wijten aan de verstrengde uitrijregeling en aan de inzet van de landbouw om daadwerkelijk betere milieuresultaten op te leveren.


73 Augustus 2005

Waterloop:

Oude Schelde/Bellebeek -Zijbeek

Straat/toponiem:

Schellebelle, Aard

Figuur 8: evolutie van de nitraatconcentratie op meetpunt 546900

Aangezien de VMM databank slechts één meetpunt in Wichelen heeft waarvan de nitraatkwaliteit bepaald wordt, kan er geen besluit genomen worden omtrent het nitraatgehalte in de oppervlaktewateren van Wichelen. Het meetpunt 546900 gelegen op de Oude Schelde / Bellebeek –Zijbeek in Schellebelle heeft een maximum nitraatconcentratie van 24,12 mg NO3/l in januari 2001. Deze concentratie ligt ver onder de toegestane maximumconcentratie van 50 mg NO3/l. In dit natuurgebied gelden strenge bemestingsnormen.

4.2.1.2 Structuurkenmerken Volgens het GNOP hebben verschillende beken in de gemeente slechts over een beperkt aantal trajecten een waardevol verloop. De delen met de belangrijkste ecologische potentialiteit bevinden zich in de meersgebieden. De talrijke ingrepen op de structuurkenmerken van de Schelde hebben de natuurlijke relatie van deze rivier met haar alluviaal gebied onmogelijk gemaakt. Belangrijke meanders werden afgesneden maar ook slikken en vooral schorren zijn nu vrijwel afwezig. Het is dan ook zeer belangrijk om de weinige trajecten die nog aanwezig zijn, zoals in de Bergenmeersen, te bewaren.

Menselijke ingrepen aan waterlopen (zoals barrières, overwelving,…) hebben een invloed op tal van natuurlijke processen zoals de migratie van vissen, het infiltreren van water,…

1. Vismigratie wordt momenteel verhinderd door allerhande migratiebarrières zoals stuwen en bodemvallen op onze waterlopen.

Met behulp van een gestandaardiseerde methodologie werden waardevolle waterlopen in combinatie met strategisch belangrijke verbindingswaterlopen aangeduid en

Evolutie nitraatconcentratie meetpunt 546900

0,00

10,00

20,00

30,00

40,00

50,00

60,00

1/07

/199

91/

08/1

999

1/09

/199

91/

10/1

999

1/11

/199

91/

12/1

999

1/01

/200

01/

02/2

000

1/03

/200

01/

04/2

000

1/05

/200

01/

06/2

000

1/07

/200

01/

08/2

000

1/09

/200

01/

10/2

000

1/11

/200

01/

12/2

000

1/01

/200

11/

02/2

001

1/03

/200

11/

04/2

001

1/05

/200

11/

06/2

001

1/07

/200

11/

08/2

001

1/09

/200

11/

10/2

001

1/11

/200

11/

12/2

001

1/01

/200

21/

02/2

002

1/03

/200

21/

04/2

002

1/05

/200

21/

06/2

002

1/07

/200

21/

08/2

002

1/09

/200

21/

10/2

002

1/11

/200

21/

12/2

002

1/01

/200

31/

02/2

003

1/03

/200

31/

04/2

003

1/05

/200

31/

06/2

003

mg

NO

3/l

Nitraatconcentratie (mg NO3/l) normconcentratie 50 mg NO3/l = 11,3 mg N/l


74 Augustus 2005

opgenomen in de prioriteitenlijst van de te saneren waterlopen in Vlaanderen. In een tweede stap werden op deze prioritaire waterlopen de vismigratieknelpunten geïnventariseerd en opgenomen in een databank.

In de aanpak van de knelpunten werd een fasering gemaakt (fase 1 tot fase 6). Deze fasering berust dan op het toekennen van een graad van hoogdringendheid voor het oplossen van de knelpunten.

In de databank zijn voor de gemeente Wichelen volgende vismigratieknelpunten opgenomen die aanwezig maar niet prioritair zijn:

a Terugslagkleppen op de Molenbeek ter hoogte van ter Brugsken (fasering 5)

Aan de monding in de Schelde bevinden zich twee terugslagkleppen met een lengte van 3 meter. Verder onderzoek zal uitwijzen of terugslagkleppen een probleem vormen voor vismigratie (zie 4.2.3. integraal waterbeheer).

b Een stuw op de Molenbeek in Bruinbeke (fasering 3)

Een verstelbare stuw veroorzaakt een verval van 0,8 m waarna het water op een betonnen afzink terecht komt van 15 m lang met een lage waterstand en een hoge stroomsnelheid. Het totaal verval van de afzink bedraagt nog eens 0,3 m. Deze constructie dient om verdere tijwerking op de Molenbeek tegen te gaan.

c Een watermolen op de Molenbeek (fasering 3)

Langsheen de watermolen is er een verval van 2 m. Het rad is in vervallen staat. Een bypass is niet aanwezig. Zowel op de linker- als op de rechteroever is er bebouwing.

Het oplossen van deze knelpunten moet gebeuren door de hogere overheid in samenspraak met de gemeente Wichelen.

Elke stuw aanwezig voor de monding in de Schelde vormt een vismigratieknelpunt.

2. Door het overwelven van baangrachten kan hemelwater niet in de bodem infiltreren en kan de gracht haar zuiveringsfunctie niet meer uitvoeren.

Hoewel een mondelinge regeling omtrent het overwelven van baangrachten reeds wordt toegepast in Wichelen, wordt een reglement voor het overwelven van baangrachten opgemaakt. In het reglement wordt opgenomen dat het verboden is om baangrachten geheel of gedeeltelijk te dempen of te beschoeien met materialen die de infiltratie van water naar de bodem kunnen tegenwerken. Het overwelven van baangrachten kan uitzonderlijk worden toegestaan mits motivering. Indien overwelvingswerken worden toegelaten moeten ze voldoen aan verschillende voorwaarden zoals een overwelving van maximaal van 5 meter lengte per kavel of perceel, de betonbuizen dienen geplaatst te worden in een volledig ontruimde grachtbodem,….


75 Augustus 2005

4.2.2 Duurzaam watergebruik Inwoners van Wichelen worden gestimuleerd om hemelwater te gebruiken en kunnen sinds december 2003 een gemeentelijke premie bekomen bij de plaatsing van een hemelwaterinstallatie bij een bestaande inrichting. Om inzicht te verwerven in het waterverbruik van het gemeentepersoneel wordt sinds half 2003 het waterverbruik in de drie gemeentehuizen geregistreerd. Wekelijks worden de waterstanden opgenomen. Aangezien het verbruik nog maar recent geregistreerd wordt, kunnen nog geen conclusies worden getrokken.

4.2.3 Integraal waterbeheer De gemeente Wichelen behoort tot het stroomgebied van de Schelde en wordt doorkruist door een sterk meanderende Schelde die voor een stuk ook de noordelijke grens van de gemeente bepaalt. Figuur 7 (‘Water in Wichelen’) duidt alle waterlopen in Wichelen aan per categorie.

Door een integraal waterbeleid zal het beheer van de waterhoeveelheden, de waterkwaliteit en van het leven in en om het water gecombineerd worden aangepakt en op elkaar worden afgestemd.

4.2.3.1 Overstromingskaarten Hevige regenval veroorzaakt in Wichelen vaak overstromingsproblemen aangezien het water van Lede, Zottegem, … (Vlaamse Ardennen) naar Wichelen stroomt en in de Schelde alleen bij laag water kan geloosd worden.

Het Vlaamse Gewest beschikt over drie types van overstromingskaarten om de risicozones af te bakenen (risicozones overstromingen, begeleidende nota 31 maart 2003):

1. van Nature Overstroombare Gebieden (NOG)

Uit de NOG kaart kan worden afgeleid op welke gronden er zich in het verleden sedimenten hebben afgezet als gevolg van overstromingen. Deze kaart wordt niet gebruikt om risicozones af te bakenen, vermits deze kaart niet noodzakelijk het actueel overstromingsrisico weergeeft. Deze kaarten zijn wel van belang om een beeld te geven van de mogelijke gevolgen van zeer extreme weerkundige omstandigheden of het falen van bestaande waterkeringen (dijkbreuken e.d.)

2. Recent Overstroomde Gebieden (ROG)


76 Augustus 2005

Een geactualiseerde ROG kaart werd opgesteld en is een weergave van de gekende overstromingen die zich daadwerkelijk hebben voorgedaan in de periode 1988-2003. Gebieden die sinds 1988 niet (meer) overstroomden zijn op de ROG-kaart niet ingekleurd.

3. Gemodelleerde Overstroomde Gebieden (MOG)

De MOG kaart is een kaart met gemodelleerde overstromingsgebieden en vertrekt vanuit overstromingsgebieden die via modelleringstudies in de periode 1995-2003 werden afgebakend.

De risicozones overstroming zijn een combinatie van zowel de geactualiseerde ROG kaart als de MOG kaart omdat hierdoor het aantal gebieden zonder informatie geminimaliseerd wordt. De kaart met de risicozones werd overlegd met het gewestplan. Deze ruimtelijke analyse maakt het mogelijk na te gaan welke bestemmingen zich in de risicozone bevinden.

De risicozones zijn eerder indicatief en niet bruikbaar tot op perceelsniveau.

Voor Wichelen werd volgende overstromingskaart opgemaakt.

Figuur 9: recent overstroombare gebieden en risicozones in Wichelen

(gegevens geo-Vlaanderen)

7

2

5

3

4

6

1


77 Augustus 2005

Overstromingspunt 1

Overstromingen treden hier regelmatig op aangezien alleen met laag water in de Schelde kan geloosd worden. Dit knelpunt wordt opgelost door de plaatsing van een pompsysteem om lozen bij hoog water mogelijk te maken.

Overstromingspunt 2

Dit gebied is jaren geleden éénmalig overstroomd. De oorzaak is niet gekend.

Overstromingspunt 3

Overstromingen aan Bruinbeke treden regelmatig op aangezien het water van de Molenbeek alleen met laag water in de Schelde kan geloosd worden. Dit knelpunt wordt opgelost door de plaatsing van een pompsysteem om lozen bij hoog water mogelijk te maken.

Overstromingspunt 4

De overstromingsproblemen zijn opgelost door de aanleg van rioleringen en aanpassingen aan rioleringen.

Overstromingspunt 5

De overstromingen aan de Roebeek worden opgelost door verschillende ingrepen:


78 Augustus 2005

- Het afvalwater wordt achteraan de woningen afgevoerd en opgepompt naar de riolering;

- Aan de Schelde wordt een pompsysteem geplaatst om de lozing bij hoogwater mogelijk te maken;

- Twee natuurlijke wachtbekkens worden gecreëerd.

Overstromingspunt 6

De Kalkense Meersen is een gebied dat van nature uit onder water komt te staan ten gevolge van hoge grondwaterstanden.

Overstromingspunt 7

De Paardenweide is een gecontroleerd overstromingsgebied.

4.2.3.2 Deelbekkenbeheerplannen Ter realisatie van een integraal waterbeleid worden plannen opgemaakt waarin alle invloeden van het watersysteem worden beoordeeld en de mogelijke acties worden onderzocht.

Om tegemoet te komen aan de uitgangspunten van het decreet betreffende het integraal waterbeleid, zullen plannen worden opgemaakt op deelbekkenniveau en niet op een kleinere schaal zoals een gemeente.

De gemeente Wichelen heeft zich met andere lokale waterbeheerders verbonden tot het opstellen van deelbekkenbeheerplan waarvan de gemeente een deel uitmaakt. De provincie Oost-Vlaanderen coördineert de deelbekkenwerking. De betrokkenen van elk deelbekken brengen informatie aan om het plan op te stellen en voeren acties voortvloeiend uit deze plannen uit.

De gemeente Wichelen is vertegenwoordigd bij 3 deelbekkens:


79 Augustus 2005

Figuur 10: deelbekkens op het grondgebied van Wichelen

(bron: website provincie Oost-Vlaanderen)

deelbekken % t.o.v. deelbekken % t.o.v. oppervlakte gemeente

Vondelbeek 0,6 3,1

Scheldeland 8,3 71,4

Drie Molenbeken 3,5 26,1

Tabel 5: vertegenwoordiging van Wichelen in de deelbekkens


80 Augustus 2005

1. Vondelbeek

Het deelbekken ‘Vondelbeek’ behoort hydrografisch tot het bekken van de Dender. Het bekken bevindt zich in het oosten van de provincie Oost-Vlaanderen en strekt zich uit over de gemeenten Lebbeke, Dendermonde, Aalst, Lede en Opwijk en voor een klein deel ook over de gemeenten Buggenhout, Merchtem, Haaltert, Erpe-Mere en Wichelen. Er bevinden zich 2 VHA-zones in het deelbekken: nrs. 432 en 433.

Figuur 11: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘Vondelbeek’


2. Scheldeland

Het deelbekken ‘Scheldeland’ bevindt zich tussen Gent en Dendermonde ten noorden van de tijgebonden Schelde. Het behoort hydrografisch tot het bekken van de Boven-Schelde. Het omvat de Vha-zones 472, 481 ten noorden van de Schelde, 483 en 484.


81 Augustus 2005

Het omvat alle poldergebieden of gebieden die zich als polder gedragen gelegen rond de tijgebonden Boven-Schelde. Voor dit deelbekken wordt door een studiebureau een beheersplan opgemaakt.

Figuur 12: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘Scheldeland’


3. De Drie Molenbeken

Het deelbekken ‘Drie Molenbeken’ omvat vier volledige Vhazones, met name de Vha-zones 473, 474, 480 en 482. Deze Vha-zones vormen een hydrografisch geheel omdat de waterlopen ervan allen uitmonden in het getijgebonden gedeelte van de Boven-Schelde op de rechteroever.


82 Augustus 2005

Figuur 13: afbakening met de gemeenten van het deelbekken ‘De drie Molenbeken’


De concrete projectorganisatie en de doelstellingennota worden opgesteld volgens ‘de code van goede praktijk voor duurzaam lokaal waterbeleid’. In de startnota’s worden een aantal knelpunten en potenties opgesomd gebaseerd op de 7 sporen opgenomen in de code van goede praktijk:

- het waterbergend vermogen vergroten;

- het bestrijden van erosie aan de bron;

- zorgen voor water van een voldoende kwaliteit en rationeel watergebruik;

- afspraken maken over in te stellen waterpeilen;

- het behouden en versterken van het natuurlijk en landschappelijk karakter van de waterlopen;

- water als ordenend principe erkennen bij de ruimtelijke planning.


83 Augustus 2005

4.2.4 Erosie

Figuur 14: actuele erosiekaart in Wichelen

(gegevens geo-vlaanderen)

Op het grondgebied van Wichelen wordt weinig erosie waargenomen.

Figuur 14, gebaseerd op de bodemkaart van Geo-vlaanderen, bevestigt dit. Wichelen is weinig erosiegevoelig voor akkerbouw.

Als landbouwer kan men een beheerovereenkomst afsluiten met de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en kan men een vergoeding bekomen voor onderstaande toepassingen voor erosiebestrijding:

- aanleg en onderhoud van grasbufferstroken;

- aanleg en onderhoud van grasgangen;


84 Augustus 2005

- niet-kerende bodembewerking;

- direct inzaaien;

- aanleg en onderhoud van aarden dam met erosiepoel.

4.2.5 Waterbodem De verontreiniging van oppervlaktewateren heeft eveneens een verontreiniging van bagger-specie tot gevolg. Immers, tal van in het oppervlaktewater geloosde stoffen die niet of langzaam worden afgebroken, adsorberen aan zwevend materiaal en komen met het bezinken van het materiaal op de bodem van de watergangen terecht en gaan daar ophopen. Het fenomeen erosie (zie 4.2.4) draagt eveneens bij tot de waterbodemproblematiek door de aanvoer van sediment naar de waterlopen. Het aangevoerde sediment vermengt zich in de waterlopen met eventueel al verontreinigde bodem, waardoor het volume het af te voeren slib toeneemt. Dit vormt een bedreiging voor de levende organismen.

In sommige gevallen blijkt dat de verontreinigingssituatie zo ernstig is, dat verwijdering van de verontreinigde waterbodem noodzakelijk is.

Jaarlijks wordt een deel van de waterlopen beheerd door de gemeente Wichelen, geruimd door een aannemer. Het geruimde slib wordt verspreid op de oevers of verwijderd door de aannemer. Jaarlijks worden een aantal waterlopen gekozen zodat uiteindelijk alle waterlopen vierjaarlijks geruimd worden.

Het is van belang om de kwaliteit van waterbodems te controleren. Hiervoor werd door de VMM een gestandaardiseerde methode ontwikkeld voor de bemonstering en de fysisch-chemische, ecotoxicologische en biologische analyses van waterbodems. De Triadebeoordeling combineert de drie onderdelen van de karakterisatie (fysico-chemie, ecotoxicologie en biologie). Op die manier wordt een ecologisch oordeel over de kwaliteit van de waterbodem gevormd. Dit kan een aanzet zijn voor diepgaander onderzoek of bescherming van de waterbodem of vormt een aanwijzing voor een al dan niet ernstige bedreiging voor het ecosysteem.

Bij de triadekwaliteitsbeoordeling wordt op basis van de signalen, bekomen in de drie beoordelingen afzonderlijk, de waterbodems gerangschikt in volgorde van globale kwaliteitsbeoordeling van de Triade.

Uiteindelijk kan men op deze manier waterbodems rangschikken volgens toenemende prioriteit voor saneringsonderzoek.

Voor verschillende meetplaatsen in Wichelen werd de kwaliteit van de waterbodems opgenomen in de databank van de VMM (niet alle meetplaatsen in de databank worden bemonsterd door de VMM). Bijlage 1 geeft een overzicht van de metingen.

Onderstaande tabel is een samenvatting van de analyseresultaten van de metingen.


85 Augustus 2005

Aantal meetplaatsen Totaal

Fysico-chemische beoordeling

niet afwijkend t.o.v. referentie 2

licht afwijkend t.o.v. referentie 7

afwijkend t.o.v. referentie 8

sterk afwijkend t.o.v. referentie 1

18

Ecotoxicologische beoordeling

geen acute impact 1

licht acute impact 1

acute impact 3

ernstige acute impact 0

5

Biologische beoordeling

goede biologische kwalteit 0

matige biologische kwaliteit 0

slechte biologische kwaliteit 1

zeer slechte biologische kwaliteit 2

3

Triade beoordeling

eerste prioriteit voor verder saneringsonderzoek 2

tweede prioriteit voor verder saneringsonderzoek 0

derde prioriteit voor verder saneringsonderzoek 1

3

Tabel 6: samenvattig van de kwaliteit van waterbodems in Wichelen

(gegevens VMM databank waterbodem)

Volgens de fysicochemische bepaling is de kwaliteit van de waterbodems in Wichelen op de meeste meetplaatsen licht afwijkend of afwijkend t.o.v. de referentie. Aangezien op weinig meetplaatsen resultaten van de ecotoxicologische en biolgische bepaling gekend zijn, kan hiervan geen besluit genomen worden.

Voor twee van de drie meetpunten waarvoor de globale triade werd bepaald, blijkt dat sanering eerste prioriteit is.


86 Augustus 2005

De verwijdering van het ruimingsslib wordt bepaald in het Vlarea.

In december 2003 keurde de Vlaamse Regering een wijziging van het Vlarea goed. Op 30 april 2004 werd deze aanpassing in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd. Voor bagger- en ruimingsspecie wordt een bijzondere regeling vastgelegd om te bepalen wanneer dit kan worden uitgespreid in de 5 meterstrook op de oever of in een oeverzone. Afstemming is voorzien in de (deel)bekkenbeheersplannen. Een code van goede praktijk wordt in de toekomst opgemaakt.

In bijlage 2 wordt aangegeven of de ruimingsspecie/baggerspecie als bodem of bouwstof kan gebruikt worden volgens het Vlarea.

Van de 17 onderzochte meetplaatsen is het ruimingsspecie op 10 plaatsen niet meer te gebruiken als bodem. Op 5 meetplaatsen kan het gebruikt worden op bodemtype 5 zoals industriegronden. Slechts op 2 plaatsen kan het ruimingsspecie vrij gebruikt worden als bodemstof.

Het ruimingsspecie kan op meerdere meetplaatsen gebruikt worden als bouwstof (9 meetplaatsen van de 17).

4.2.6 Grondwater

4.2.6.1 Infiltratie De gemeente Wichelen verleent sinds december 2003 een gemeentelijke premie voor de bouw van een infiltratievoorziening. Tot op heden werd één aanvraag ingediend.

Door de aanleg van infiltratievoorzieningen wordt er minder water, trager naar de oppervlaktewateren afgevoerd zodat de grondwaterreserves worden aangevuld.

Hemelwaterinstallaties en de infiltratievoorzieningen dienen wel aan bepaalde eisen te voldoen en te worden gebouwd volgens ‘een code van goede praktijk’.

Aanvullend op de gemeentelijke premie kan de particulier een gewestelijke subsidie bekomen indien de installatie voldoet aan de door het Vlaamse Gewest opgestelde reglement.

4.2.6.2 Grondwatermeetnet In het kader van de Europese kaderrichtlijn Water wordt het bestaande primaire grondwatermeetnet uitgebreid om een beeld te krijgen van de evolutie van de waterkwaliteit en –kwantiteit van de voornaamste watervoerende lagen.

Momenteel zijn er 2107 nieuwe en 97 bestaande meetpunten van het freatisch grondwatermeet (AMINAL – afdeling water). Nog 200 meetputten in de diepe


87 Augustus 2005

watervoerende lagen. Eind 2004 zullen er nog 150 extra in natuurgebieden gelokaliseerd zijn. Dit freatisch grondwatermeetnet is uitgebouwd om de hoeveelheid nitraat op te volgen in het grondwater, maar ook andere parameters worden gemeten. De resultaten van de kwaliteitsbepalingen, de locatie en andere gegevens i.v.m. deze meetpunten zijn raadpleegbaar op de Databank Ondergrond Vlaanderen.

Figuur 15 geeft de ligging weer van de meetpunten in Wichelen van het grondwatermeetnet zoals opgenomen in de Databank Ondergrond Vlaanderen.

Figuur 15: overzicht meetpunten grondwatermeetnet

(Bron: Databank Ondergrond Vlaanderen)

4.2.6.3 Grondwaterwinningen De diepe watervoerende lagen in Oost-Vlaanderen zijn belangrijk voor de watervoorziening van bedrijven en economische activiteiten. Een continue daling van de peilen wordt vastgesteld door het aanpompen van de lagen.

Bijlage 3 geeft een detailoverzicht van de vergunde grondwaterwinningen in Wichelen opgenomen in de Databank Ondergrond Vlaanderen (DOV). De ligging wordt weergegeven op figuur 16.


88 Augustus 2005

Figuur 16: ligging grondwaterwinningen in Wichelen

(gegevens: Databank Ondergrond Vlaanderen)

Inwoners van Wichelen die hun woning niet kunnen aansluiten op het waterbedelingsnet kunnen een premie bekomen bij de installatie van een grondwaterwinning. De grondwaterwinning moet dienen voor huishoudelijk gebruik, gelegen zijn op het grondgebied van de gemeente en de aanvrager moet op dat adres in het bevolkingsregisters ingeschreven zijn. De toelage bedraagt 50% van de uitgevoerde werken (inclusief BTW) met een maximum van 625 euro per toelage en wordt slechts éénmaal binnen de 15 jaar aan eenzelfde persoon verleend.

Voor de analyse van het putwater kan men beroep doen op de Gezondheidsinspectie en de diensten van de TMVW (Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Watervoorziening). Het labo van de TMVW voert een gratis onderzoek uit bij putten van woningen, voor zover de TMVW geen gratis onderzoek uitvoerde in de voorbije 3 jaar. Dit gebeurt voor alle woningen in Wichelen ongeacht of de woning aangesloten is of niet. Jaarlijks wordt een analyse van het putwater van ca. 10 woningen in Wichelen aangevraagd. De meeste putwaters worden geanalyseerd als drinkbaar.

4.2.6.4 Grondwaterkwetsbaarheid Op volgende kaart wordt de grondwaterkwetsbaarheid weergegeven voor de gemeente Wichelen.


89 Augustus 2005

De kaart geeft een overzicht van verontreiniging in de bovenste waterlaag door stoffen, die van op de bodem in de grond dringen, enkel rekening houdend met statische parameters.

De grondwaterkwetsbaarheidskaart is een onderdeel van de databank Ondergrond Vlaanderen en is gebaseerd op drie factoren: de watervoerende laag, de deklaag en de onverzadigde zone.

Om de kwetsbaarheid te evalueren werd een kwetsbaarheidsschaal opgesteld met 5 kwetsbaarheidsgraden nl.

1. uiterst kwetsbaar

2. zeer kwetsbaar

3. kwetsbaar

4. matig kwetsbaar

5. weinig kwetsbaar

Figuur 17: grondwaterkwetsbaarheidkaart Wichelen


(Legende: oranje=weinig kwetsbaar / geel=zeer kwetsbaar)

In het grootste gedeelte van Wichelen is de risicograad van verontreiniging van het grondwater zodanig dat de kwetsbaarheidsgraad als ‘zeer kwetsbaar’ wordt vastgesteld. Bij verontreiniging in dit gebied zal de vervuiling sneller in het grondwater terechtkomen dan in gebieden die niet kwetsbaar zijn. In Serskamp is de kwetsbaarheidsgraad ‘weinig kwetsbaar. Dit gebied is hoger gelegen.


90 Augustus 2005

4.2.6.5 Meststoffenproductie door landbouwers Het mestprobleem is ontstaan op het einde van de jaren zestig. De veestapel groeide aan waardoor de hoeveelheid geproduceerde dierlijke mest sterk steeg. De dierlijke mest die men niet nodig had werd uitgereden op akkers en grasland. Ook werd toen veel kunstmest gebruikt. Uiteindelijk kreeg de grond veel fosfaat, nitraat, ammoniak en iets minder kalium toegevoegd. Hierdoor werden de bodem en de gronden oppervlaktewateren aangetast.

De mestbank bevat verschillende gegevens i.v.m. meststoffenproductie.

Naast de hoeveelheid geproduceerde mest is het interessant om de aanvoer van N en P2O5 te kennen. In volgende tabellen worden de gegevens van Wichelen van 1998 tot 2001 voorgesteld.

Tabel 7: totale productie en gebruik van meststoffen door landbouwers

(gegevens VLM)

Tabel 8: totale productie en gebruik van meststoffen door landbouwers per ha

(gegevens VLM)

De meststoffenproductie en –gebruik in Wichelen is van 1999 tot 2001 vrij constant gebleven.

Tabel 9: bedrijfsmatig overschot van meststoffen

(gegevens VLM)

Het niet oordeelkundig uitspreiden van mest heeft belangrijke gevolgen voor de kwaliteit van het grondwater. Nitraten en andere stikstofverbindingen, en in mindere mate fosfaten kunnen uitspoelen naar het grondwater toe en bijgevolg de kwaliteit van (ondiepe)

Omschrijving 1998 1999 2000 2001 1998 1999 2000 2001

Dierlijke productie 147522 147127 168004 160154 57878 57437 60416 56678

Gebruik van dierlijke mest 187309 198900 207460 217163 77514 85762 80247 97681

Gebruik van andere meststoffen 2929 2132 2536 4750 1465 1128 1288 2890

Gebruik van chemische meststoffen 61270 64330 64145 55113 14858 16867 13784 11461

Totalen 399030 412489 442145 437180 151715 161194 155735 168710

Stikstof (kg N) Fosfaat (kg P2O5)

Omschrijving 1998 1999 2000 2001 1998 1999 2000 2001 1998 1999 2000 2001Zonder kunstmest 7 3 4 8 16365 11736 25652 26173 9540 7583 11303 9546

Met kunstmest 10 7 6 8 17113 15158 30017 26613 9961 8265 12133 10689

Totalen 17 10 10 16 33478 26894 55669 52786 19501 15848 23436 20235

Stikstof (kg N) Fosfaat (kg P2O5) Aantal bedrijven

Omschrijving 1998 1999 2000 2001 1998 1999 2000 2001

Dierlijke productie 61 131 149 141 24 51 54 50

Gebruik van dierlijke mest 77 176 184 191 32 76 71 86

Gebruik van andere meststoffen 1 2 2 4 1 1 1 3

Gebruik van chemische meststoffen 25 57 57 48 6 15 12 10

Totalen 164 366 392 384 63 143 138 149

Stikstof (kg N)/ha Fosfaat (kg P2O5)/ha


91 Augustus 2005

putwaters beïnvloeden. Door oppervlakkige afspoeling en langzame drainage naar sloten en grachten is vermesting eveneens mede verantwoordelijk voor de eutrofiëring van de oppervlaktewateren.

Ter controle van het mestdecreet worden binnen de politiezone (Wichelen, Laarne, Wetteren) onverwachte controles uitgevoerd op het uitrijden van mest en mesttransport. Deze actie is een samenwerking tussen de politie, de mestbank en de milieuambtenaren van de betrokken gemeenten.

4.3 Knelpunten K4-1 Op verschillende meetplaatsen is de waterkwaliteit slecht.

K4-2 Een aantal woningen zijn niet aangesloten hoewel een riolering aanwezig. Deze woningen zijn gravitair niet aansluitbaar.

K4-3 Knelpunten met wateroverlast.

K4-4 De gemeente is niet op de hoogte of aansluitingen op gescheiden stelsels op de juiste wijze uitgevoerd zijn.

K4-5 De gemeente heeft geen hemelwaterinstallatie of infiltratievoorziening in eigen beheer.

K4-6 De gemeente heeft de intentie om de kwaliteit van de waterbodem te laten analyseren alvorens de ruiming, maar dit wordt vaak niet uitgevoerd wegens budgettaire beperkingen.

K4-7 Een duidelijk overzicht van alle grondwaterwinningen en de opgepompte debieten is niet voorhanden in de gemeente

K4-8 Sproeiwater van ondoorlaatbare containervelden komt rechtstreeks in de gracht en is mogelijks vervuild met pesticiden, mest,…

4.4 Doelstellingen

Oppervlaktewater

Volgens meetgegevens is de kwaliteit van het oppervlaktewater matig verontreinigd tot verontreinigd. Ter verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater voert de gemeente een vergunningenbeleid en optimaliseert ze de waterzuiveringsinfrastructuur. Tegen 2009 streeft de gemeente naar een goede en aanvaardbare kwaliteit van het oppervlaktewater (minimum BBI 7 en een PI van 1 tot 2 ). De nitraatconcentratie van het oppervlaktewater mag de drempel van 50 mg/l niet overschrijden.


92 Augustus 2005

De zuiveringsgraad bedroeg 65,3 % in 2005 (21/02/2005). De gemeente wil de zuiveringsgraad verbeteren (streefdoel 80%) door een verhoging van het aantal woningen waarvan het afvalwater wordt gezuiverd. Een maximale afkoppeling van afvalwater en hemelwater wordt nagestreefd.

De gemeente streeft naar een maximale bescherming van bestaande structuurkenmerken. Knelpunten onder andere voor vismigratie worden onderzocht en indien mogelijk opgeheven door een gezamenlijk overleg met alle betrokkenen.

Duurzaam watergebruik

Naast sensibiliseren en informeren van de bevolking wordt het principe van duurzaam watergebruik geïntegreerd in eigen beheer. Maatregelen zoals de opvang en gebruik van hemelwater, waterbesparende maatregelen, infiltratie,… worden toegepast. In kader van het intern milieuzorgsysteem volgt de gemeente Wichelen het leidingwaterverbruik van alle gemeentelijke diensten jaarlijks op en streeft naar een jaarlijkse vermindering van 5 m3/jaar/per voltijdse werknemer.

Integraal waterbeheeer

Enerzijds wordt een optimale waterbeheersing nagestreefd en anderzijds wordt gezorgd voor het vrijwaren van het natuurlijk milieu. De gemeente lost de gekende overstromingspunten op indien mogelijk.

Grensoverschrijdend werkt de gemeente mee aan een integraal waterbeheer door middel van deelbekkenbeheerplannen. Dit betekent dus voldoende ruimte creëren voor een natuurlijke ontwikkeling van de waterlopen en het voorkomen van verontreiniging wat moet leiden tot een grotere biodiversiteit.

Waterbodem

Om het ruimingsspecie afkomstig van waterbodems op een correcte wijze te verwijderen, onderzoekt de gemeente de kwaliteit van het ruimingsspecie alvorens de ruiming van grachten. De gemeente heeft als doel dat tegen het einde van de planperiode de helft van de onderzochte waterbodems niet afwijkend zijn van de referentie volgens de fysicochemische bepaling (zie databank VMM).

Grondwater

De gemeente voert een grondwaterbeleid met als prioriteiten:

- behouden van de grondwaterpeilen en –voorraden noodzakelijk voor het duurzaam behoud van drinkwaterreserves en de ontwikkeling van natuurwaarden;

- een gericht vergunningenbeleid voeren ten aanzien van de waterwinning;


93 Augustus 2005

- inzicht verwerven in de grondwaterkwaliteit en in de mogelijke beïnvloedende factoren. De maximale hoeveelheid nitraat in het grondwater mag de drempel van 50 mg nitraat/liter niet overschrijden.

4.5 Acties

4.5.1 Oppervlaktewater

A4-1 Bevolking inlichten over het reglement ‘overwelven baangrachten

Aangezien de overwelving of inbuizing van baangrachten de infiltratiemogelijkheden verhindert, de bergingscapaciteit verkleint,… heeft de gemeente een reglement opgesteld. De maatregelen komen ten goede voor zowel de kwantitatieve als de ecologische aspecten van de waterloop. Inwoners worden ingelicht over dit reglement en de gemeente waakt over de juiste toepassing van het reglement.


Betrokkenen: inwoners, technische dienst

Periode: 2005

A4-2 Een premie verlenen voor individuele voorbehandelingsinstallaties voor afvalwater (IBA)

De gemeente biedt een premie aan inwoners voor het plaatsen van een individuele voorbehandelingsinstallatie voor afvalwater bij woningen die nooit kunnen aansluiten op riolering. Op de huidige zoneringskaarten zijn deze gebieden aangeduid met zone C of niet gerioleerd gebied. De gemeente zal indien beschikbaar de nieuwe zoneringskaarten opgemaakt door Aquafin gebruiken.


Betrokkenen: betrokken inwoners, technische dienst, dienst ruimtelijke ordening, Aquafin

Periode: 2006 -…

A4-3 Verdere uitbouw van het zuiveringsbeleid

Dit omvat:

- optimalisering van het bestaande gemeentelijk rioleringsstelsel;

- uibreiding van het rioleringsstelsel;


94 Augustus 2005

- zuivering in het buitengebied aanpakken.

Initiatiefnemer: technische dienst

Betrokkenen: milieudienst

Periode: 2005 -…

A4-4 Rioleringsdatabank opmaken

Om de rioleringssituatie op haar grondgebied in te schatten en de inventarisatie van de zuiveringsinfrastructuur en lozingssituatie op te volgen maakt de gemeente aan de hand van een nieuw softwareprogramma een rioleringsdatabank op.



Periode: 2005

A4-5 Vergunningenbeleid voeren

De gemeente onderzoekt of bijkomende voorwaarden in de milieuvergunning moeten opgenomen worden. Bij de verlening van een vergunning (milieu- of stedenbouwkundige vergunning) vindt overleg plaats tussen de milieudienst, de dienst ruimtelijke ordening en de technische dienst. Items zoals de beperking van verharde oppervlakten of waterdoorlatende alternatieven en de afvoer van regen- en afvalwater (afkoppeling regenwater en eventueel IBA) worden onderzocht. De gemeente zal bij de verlening van vergunningen een watertoets uitvoeren om de mogelijk schadelijke effecten op het watersysteem te beperken. Bij nieuwe verkavelingen wordt de afvoer van afvalwater en regenwater en buffering beoordeeld.

Bij een vergunning voor containervelden worden extra voorwaarden omtrent infiltratie opgenomen.


Betrokkenen: bedrijven, dienst ruimtelijke ordening, technische dienst,

Periode: 2005 - …

A4-6 Sensibilisatiecampagnes organiseren

De gemeente Wichelen informeert haar inwoners omtrent volgende items:


95 Augustus 2005

- bestaande subsidies en reglementen (IBA’s, hemelwaterinstallatie, infiltratievoorziening, overwelving van baangrachten,…);

- de voordelen van een gescheiden lozing van hemelwater en afvalwater;

- de verplichte aansluiting op de riolering en de correcte aansluiting;

- duurzaam waterbeheer: gebruik van hemelwater, waterbesparingsmaatregelen, gebruik van watervervuilende producten beperken,…



Periode: 2005 - …

4.5.2 Duurzaam watergebruik

A4-7 Wateraudit bij nieuwbouw en verbouwingen

Om haar voorbeeldfunctie uit te oefenen wordt door de gemeente bij nieuwbouw en verbouwingen van gemeentelijke gebouwen steeds geëvalueerd of een rationeel watergebruik wordt toegepast in het gebouw en dus hemelwater kan worden gebruikt.



Betrokkenen: milieudienst, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - …

A4-8 Duurzaam watergebruik in de gemeentediensten

Enerzijds worden werknemers aangemoedigd om hun waterverbruik te reduceren door middel van een gedragsverandering. Anderzijds wordt door kleine technische aanpassingen (bv. aan het sanitair) het waterverbruik automatisch verminderd. Het waterverbruik wordt in de eigen diensten geregistreerd en opgevolgd.

Daarnaast wordt hergebruik van water aangemoedigd en de werknemers gesensibiliseerd omtrent de effecten van bepaalde producten op de verontreiniging van oppervlaktewater.


Betrokkenen: gemeentediensten

Periode: 2005 - 2009


96 Augustus 2005

A4-9 Doelgroepen stimuleren tot een duurzaam gebruik van water

De gemeente onderneemt acties om verenigingen, inwoners, scholen,… bewust te maken dat water schaars en niet overal beschikbaar is.

Volgende tips voor een duurzaam watergebruik worden meegedeeld:

- waterverbruik reduceren door middel van spaartoetsen op toiletten, spaardouchekop, …

- water zo weinig mogelijk vervuilen

- hemelwater gebruiken door middel van een hemelwaterinstallatie of hemelwaterton

- …


Betrokkenen: inwoners, scholen, verenigingen

Periode: 2005 - …

4.5.3 Integraal waterbeheer

A4-10 Integraal waterbeheer

De opmaak van deelbekkenbeheerplannen wordt gecoördineerd door de provincie (project 1 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 13.5). De gemeente participeert aan de vergaderingen van de deelbekkenwerking en levert informatie.

Na de opmaak van de deelbekkenbeheerplannen voert de gemeente acties uit die voortvloeien uit het plan.

Ter realisatie van een integraal waterbeleid integreert de gemeente volgende instrumenten:

- de watertoets: de gemeente beslist bij een vergunningsaanvraag of de goedkeuring van een programma / plan of er geen schadelijk effect ontstaat op het watersysteem. Indien schadelijke effecten ontstaan weigert ze de vergunning, het plan of het programma of legt gepaste voorwaarden op;

- overleg met de dienst ruimtelijke ordening voor het behouden van bestaande uitwijkingsplaatsen voor water;

- aangepaste stedenbouwkundige voorschriften in BPA’s en RUP’s om het verhardingspercentage te beperken;


Betrokkenen: provincie Oost-Vlaanderen, betrokken gemeenten, technische dienst, het Waterschap


97 Augustus 2005

Periode: 2005 - …

A4-11 Knelpunten wateroverlast remediëren

De gemeente lost knelpunten van wateroverlast op door het nemen van maatregelen zoals een pompsysteem, een natuurlijk wachtbekken,…


Betrokkenen: technische dienst

Periode: 2005 - 2009

4.5.4 Waterbodem

A4-12 Onderhoud van waterlopen en grachten

De gemeente maakt een visie en planning op voor het onderhoud en de ruiming van grachten en waterlopen. Bij onderhoud houdt de gemeente Wichelen rekening met de deelbekkenbeheerplannen en volgt de code van goede praktijk voor een duurzaam lokaal waterbeleid.

Indien budgettair haalbaar zal de gemeente alvorens het ruimen van grachten stalen nemen en analyseren en toetsen aan de Vlarea-normen. In bestekken voor de ruiming van grachten wordt opgenomen dat het ruimingsspecie moet verwijderd worden volgens de bepalingen van het Vlarea.

De gemeente zorgt voor een natuurvriendelijk beheer en inrichting van grachten en waterlopen en beschermt ze tijdens het onderhoud.

Het beheer van oevers werd opgenomen onder de cluster ‘natuurlijke entiteiten’. Oevers worden ingericht volgens de code van goede praktijk ‘natuurvriendelijke oevers’.


Betrokkenen: technische dienst, aannemer ruiming grachten, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - …

4.5.5 Grondwater

A4-13 Grondwaterreserves op peil houden

Volgende acties worden genomen om de grondwatervoorraad op peil te houden:


98 Augustus 2005

- Nieuwe aanvragen voor grondwaterwinningen worden grondig geëvalueerd en indien mogelijk worden alternatieven voorgesteld.

- De vergunde debieten, de watervoerende lagen waaruit het grondwater wordt opgepompt en het werkelijk opgepompt debiet van vergunde waterwinningen wordt opgevolgd.



Periode: 2005 - 2006

A4-14 Infiltratieproject

De gemeente plaats een infiltratievoorziening om het grondwater in de bodem te infiltreren en het versneld afvoeren van hemelwater via verharde oppervlakken naar de riolering te voorkomen. Inwoners worden via dit voorbeeldproject gesensibiliseerd en geïnformeerd omtrent de infiltratie van grondwater.



Periode: 2007

A4-15 Vismigratieknelpunten voorkomen en oplossen

De gemeente zal bestaande knelpunten van vismigratie oplossen in samenwerking met de betrokken waterbeheerder. Bij infrastructuurwerken aan grachten en waterlopen zal ze vismigratieknelpunten voorkomen.


Betrokkenen: technische dienst, provincie Oost-Vlaanderen, Vlaamse Gewest, polders

Periode: 2005 - …


99 Augustus 2005

5 NATUURLIJKE ENTITEITEN

De laatste decennia werd een steeds toenemende aantasting van natuurgebieden vastgesteld en een sterke achteruitgang van soorten. In Vlaanderen zijn in de loop van deze eeuw meer dan 300 inheemse planten diersoorten uitgestorven en ongeveer 30 % van alle soorten is in mindere of meerdere mate bedreigd.

Ook de oppervlakte van natuurlijke landschappen kent een sterke achteruitgang.

In het natuurdecreet krijgen gemeenten een uitdrukkelijke taak toegewezen, met name op het vlak van gebiedsgericht beleid in verbindingsgebieden en in het stedelijk milieu, en wat betreft het doelgroepenbeleid en natuureducatie.

Een belangrijk instrument van het gemeentelijk natuurbeleid is het GNOP (gemeentelijk natuurontwikkelingsplan). Dit document heeft geen juridische basis, maar het is zeer belangrijk voor het uitvoeren van concrete acties en voor de werking met andere beleidsdomeinen zoals ruimtelijke ordening.


5.1.1 Decreet van 21 oktober 1997 betreffende het natuurbehoud en het natuurlijke milieu Dit decreet vervangt voor het Vlaamse Gewest bijna volledig de wet op het natuurbehoud van 12 maart 1973. Met het natuurbehoudsdecreet wordt samen met het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid (5 april 1995) gepoogd het natuurbeleid in andere maatschappelijke sectoren te integreren. Tevens is dit decreet een vergelijk geworden tussen de natuurbehouds- en de landbouwsector waarbij alle maatregelen in verband worden gebracht met bepaalde gebiedscategorieën, waaruit dan blijkt of en in welke mate de landbouw gebonden wordt door een specifieke maatregel.

In het Natuurbehoudsdecreet worden op eenduidige wijze de doelstellingen van het natuurbehoud vastgelegd, met name de bescherming, de ontwikkeling, het beheer en het herstel van de natuur en het natuurlijk milieu, alsook de handhaving of het herstel van de daartoe vereiste milieukwaliteit. Daarnaast streeft het een zo breed mogelijk maatschappelijk draagvlak na.

Volgende krachtlijnen worden onderscheiden:

- Horizontale maatregelen, met name maatregelen die overal, dus ook buiten de specifiek voor de natuur bestemde gebieden, kunnen worden genomen;

- Het vrijwaren van een ecologische milieukwaliteit, bovenop de algemene basismilieukwaliteit;


100 Augustus 2005

- Gebiedsgericht natuurbeleid, zowel inzake het creëren van ruimtelijke netwerken VEN (Vlaams Ecologisch Netwerk) en IVON (Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk) als op het vlak van het creëren van natuurreservaten;

- Soortgericht natuurbeleid, dit wil zeggen het nemen van specifieke beschermingsmaatregelen voor planten- of diersoorten of andere organismen;

- Doelgroepenbeleid, door middel van voorlichting en educatie, in functie van draagvlakbevordering voor het natuurbehoud.

Het natuurbeleid sluit ook aan bij de beginselen van milieubeleid zoals geformuleerd in het

Decreet algemene bepalingen inzake milieubeleid.

- Onder het ‘stand-still’ beginsel wordt verstaan dat er geen natuur meer verloren mag gaan;

- Het principe ‘de vervuiler betaalt’ is terug te vinden in de verplichting tot herstel en in geldboetes;

- Het invoeren van de ‘zorgplicht’ voor natuur betekent dat de nodige maatregelen moeten genomen worden om schade te voorkomen, te beperken of te herstellen;

- Met het ‘voorkomingsbeginsel’ is het onder andere verboden om vermijdbare schade toe te brengen aan de natuur en is het mogelijk om bepaalde activiteiten te verbieden of aan bepaalde voorwaarden te onderwerpen. Verder is de overheid verplicht om binnen het VEN en het IVON de risico’s op verdroging terug te dringen. Zo kunnen vergunningverlenende overheden, vooral gemeentebesturen, vergunningen weigeren of voorwaarden opleggen als vermijdbare schade zou ontstaan. In een eerste uitvoeringsbesluit werd door de Vlaamse regering richtlijnen voor die vergunningverlening vastgelegd: met name voorwaarden voor het wijzigen van vegetatie en van kleine landschapselementen;

- Het beginsel van ‘voorkeur voor brongerichte maatregelen’ is terug te vinden in de bescherming van insijpelingsgbieden voor het grondwater, de reglementering van het gebruik van meststoffen, het verbod om bestrijdingsmiddelen te gebruiken en om het grondwaterpeil te verlagen in het VEN;

- Met het ‘integratiebeginsel’ wordt beoogd dat bij de besluitvorming op andere beleidsterreinen van het Vlaams Gewest en van de ondergeschikte besturen steeds rekening wordt gehouden met natuur.

Het IVON (Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk) is een geheel van gebieden waarin de administratieve overheden (dus ook de gemeenten) zorg dragen voor het behoud van de aanwezige natuurwaarden en maatregelen nemen ter bevordering en versterking van die natuurwaarden.

Natuur in de bebouwde omgeving behoort tot de uitvoerende verantwoordelijkheid van de gemeenten; de Vlaamse regering kan eventueel wel maatregelen nemen om de gemeente


101 Augustus 2005

hierbij te ondersteunen. Dit geldt ook voor het ontwikkelen van kleine landschapselementen door de gemeente om natuurverbindingen tot stand te brengen. Hiervoor kan een convenant met de Vlaamse overheid worden afgesloten.

5.1.2 Vegetatiewijziging Het besluit van de Vlaamse regering van 23 juli 1998 is het eerste uitvoeringsbesluit van het Decreet op het natuurbehoud en het natuurlijk milieu en vervangt het eerste Vegetatiebesluit (besluit van de Vlaamse regering van 16 juli 1996).

Het wijzigen van vegetatie en kleine landschapselementen is nu in bepaalde gevallen hetzij verboden, hetzij onderworpen aan het verkrijgen van een ‘natuurvergunning’, hetzij onderworpen aan een meldingsplicht (enkel van toepassing voor het wijzigingen van vegetatie in landbouwgebied).

5.1.3 Bermbesluit van 27 juni 1984 Het bermbesluit beoogt een natuurvriendelijk bermbeheer te stimuleren via een aangepast maaibeheer (met een eerste maaibeurt na 15 juni en eventueel een tweede maaibeurt na 15 september) met daartoe geschikt materiaal en met verbod tot gebruik van biociden. Het is van toepassing op bermen en taluds langs wegen, waterlopen en spoorwegen, waarvan het (on)kruidbeheer toebehoort aan publiekrechtelijke rechtspersonen (onder andere openbare besturen).

5.1.4 Bosdecreet Het bosdecreet van 13 juni 1990 (BS 28 september 1990), dat het vroegere boswetboek grotendeels vervangt (een aantal artikels van het Boswetboek (vooral titel XI) zijn tot op heden nog van kracht), is van toepassing op alle bossen in Vlaanderen. Het erkent en regelt de verschillende bosfuncties en maakt een deskundig beheer van de bossen mogelijk. Naast een multifunctionaliteit legt het decreet de nadruk op bescherming en behoud van het bos in Vlaanderen.

Net zoals alle andere eigenaars van openbare bossen is de gemeente verplicht een beheersplan op te maken voor alle bossen in haar eigendom.

Inmiddels werd dit bosdecreet in 1999 grondig gewijzigd via:

- het decreet van 18 mei 1999 houdende diverse bepalingen naar aanleiding van de begroting (BS 30 september 1999)

- het decreet van 18 mei 1999 (BS 23 juli 1999) houdende wijzigingen van het bosdecreet


102 Augustus 2005

Een aantal van deze in 1999 uitgevoerde wijzigingen zijn ook voor de gemeente belangrijk:

- In het begrotingsdecreet werd het artikel 90 bis van het oude bosdecreet gewijzigd. Dit artikel bepaalde een moratorium op het kappen van bossen. De vergunningverlenende overheid kon alleen maar ontbossing machtigen voor werken van algemeen belang. De wijziging van het artikel 90 bis zwakte dit moratorium af. Bouwvergunningen voor ontbossing kunnen in de toekomst ook afgeleverd worden voor woongebieden, industriegebieden en hiermee gelijkgestelde gebieden.

- Een nieuw artikel 4 bis zorgt ervoor dat openbare en privé parken nu ook onder de toepassing van het bosdecreet kunnen vallen. Via een subsidie kan de overheid een sturend en ondersteunend beleid voeren.

- Naar analogie van andere Europese landen werd het principe van de algemene toegankelijkheid van de bossen ingevoerd, ook voor privébossen. Zo werd bijv. een nieuwe definitie van het begrip bosweg ingevoerd, geldt de toegankelijkheid in eerste instantie voor de voetganger, moeten de signalisatieborden voor de toegang en het verkeer in bossen uniform zijn.

- Ook onder hoofdstuk 3 over het bosbeheer zijn een aantal nieuwe bepalingen opgenomen. Zo kunnen nu onder andere personeelsleden van de gemeente gemandateerd worden om taken met betrekking tot het beheer en/of toezicht op bossen uit te oefenen volgens de richtlijn van het bosbeheer. Daarnaast kan de toepassing van het bosdecreet voor privébossen en openbare bossen andere dan domeinbossen kleiner dan 0,5 ha, gelegen in niet groene bestemmingszones op verzoek van de gemeente gedelegeerd worden naar de gemeente.

- Het speerpunt van dit decreet is de mogelijkheid tot het oprichten van bosgroeperingen nieuwe stijl. Bosgroepen moeten in eerste instantie een oplossing bieden voor versnipperde eigendomsstructuren van de bossen. Ze moeten een efficiënt en transparant instrument vormen dat het vertrouwen van de boseigenaars opwekt, zodat die bereid zijn actief in een open sfeer met andere boseigenaars samen te werken. De bosgroep moet de nodige initiatieven nemen om de samenwerking te stimuleren. De gemeenten kunnen in deze bosgroepen een belangrijke voorbeeldfunctie vervullen voor de andere eigenaars. Er zijn in totaal twaalf doelstellingen waaraan een bosgroep moet voldoen. Hieruit blijkt dat ze een instrument zijn om het vooropgestelde bosbeleid, dat uitgaat van duurzaamheid en verweving van functies, te realsieren, rekening houdend met de lokale maatschappelijke behoeften terwijl ook de belangen van de boseigenaar voldoende aan bod komen.

Zeer recent werd het bosdecreet verder gewijzigd door de volgende vier nieuwe besluiten van de Vlaamse regering daterend van 27 juni 2003 (BS 10 september 2003):

- het besluit van de Vlaamse regering tot vaststelling van de criteria voor duurzaam bosbeheer voor bossen gelegen in het Vlaamse gewest (duurzaamheidsbesluit)


103 Augustus 2005

- het besluit van de Vlaamse regering betreffende de erkenning en de subsidiëring van bosgroepen en de wijze waarop leden van het Bosbeheer kunnen meewerken in erkende bosgroepen (bosgroepenbesluit)

- het besluit van de Vlaamse regering betreffende de subsidiëring van beheerders van openbare en privé bossen (subsidiebesluit)

- het besluit van de Vlaamse regering betreffende de beheersplannen van bossen (beheerplanbesluit)

Ook deze recent uitgevoerde wijzigingen zijn van belang voor de gemeente:

- Het beheer van openbare bossen moet gebeuren met naleving van de criteria voor duurzaam bosbeheer (CDB) op een redelijke en bosbouwtechnisch verantwoorde wijze. De CDB worden vastgelegd in de bijlage van het duurzaamheidsbesluit

- In hoofdstuk II van het bosgroepenbesluit worden de criteria en de procedure toegelicht die vereist zijn voor de voorlopige en de definitieve erkenning van een bosgroep

In hoofdstuk III van het bosgroepenbesluit wordt de subsidieregeling van erkende bosgroepen toegelicht

- In het subsidiebesluit wordt de subsidiëring voor (her)bebossen (hoofdstuk II), openstellen (hoofdstuk III), bevorderen van de ecologische functie (hoofdstuk IV), en het opstellen van een bosbeheerplan dat voldoet aan de CDB (hoofdstuk V) geregeld

- In het beheerplanbesluit wordt de vorm en de inhoud van een bosbeheerplan en de bij de opmaak van een dergelijk plan te volgen procedure geregeld

5.1.5 Onbevaarbare waterlopen De basiswet van 28 december 1967 betreffende de onbevaarbare waterlopen (BS 15 februari 1968), werd door het Vlaamse Gewest aangevuld met het Decreet van 21 april 1983 houdende de ruiming van Onbevaarbare waterlopen (BS 15 juli 1983).

De wet onderscheidt 3 categorieën onbevaarbare waterlopen.

Voor onbevaarbare waterlopen van 3de categorie moeten de ruimings-, onderhouds- en herstellingswerken gebeuren door het gemeentebestuur. Dit kan ondermeer zijn het uitbaggeren van de waterloop tot op de vaste bodem of het herstellen van en verstevigen van bestaande dijken. De kosten moeten gedragen worden door de verantwoordelijke instantie (=de gemeente).

Buitengewone werken van verbetering (onder meer het uitgraven, verbreding, rechttrekking) en wijziging voor de waterlopen van de 3de categorie moeten gebeuren door en op kosten van het gemeentebestuur, na beslissing van het gemeentebestuur en na machtiging van de Bestendige Deputatie.

De gemeente staat eveneens in voor het waterlopenbeheer de bescherming van de oevers. Tevens behoort de bedding van de waterlopen van de 3de categorie toe aan de gemeente.


104 Augustus 2005

Daar waar polders actief zijn, wordt het beheer van de waterlopen 3de categorie overgedragen aan de polders. Volgende polders zijn actief in de gemeente Wichelen:

- polder Bergmeersen

- polder van Belham

- polder tussen Schelde en Durme

5.1.6 Veldwetboek Het veldwetboek bevat allerlei regelingen eigen aan het platteland, alsook met betrekking tot de veldpolitie.

5.1.7 Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen Het decreet van 24 juli 1997 houdende de ruimtelijke planning geeft de juridische grondslag voor de opmaak van het Ruimtelijke Structuurplan Vlaanderen en van provinciale en gemeentelijke structuurplannen. Op basis van dit decreet werd op 24 september 1997 het eerste Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen definitief vastgesteld.

Het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen vormt de basis voor het ruimtelijk beleid voor de komende tien jaar (1997-2007). Eén van de doelstellingen van het RSV is de uitbouw van een duurzame natuurlijke structuur, om meer ruimte te geven aan natuur.

5.1.8 Provinciaal ruimtelijk structuurplan Het ruimtelijk structuurplan van de provincie Oost-Vlaanderen is in werking getreden op 24 maart 2004. In het ruimtelijk structuurplan wordt de natuurlijke structuur verder verfijnd voor wat betreft de natuurverbindingsgebieden en de ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang. Inzake bosuitbreiding zal de provincie een ondersteunend beleid voeren ten opzichte van het Vlaams beleid en zich toeleggen op bossen in natuurverbindingsgebieden en in de provinciale domeinen.

5.1.9 Ontwerp ruimtelijk structuurplan Wichelen De gemeente Wichelen beschikt over een ontwerp ruimtelijk structuurplan. Het ontwerp ruimtelijk structuurplan geeft overzicht van de bestaande ruimtelijk-natuurlijke en landschappelijke structuur en de visie van de gewenste structuur.

5.1.10 Landinrichting De Vlaamse regering nam op 26 april 1990 het besluit houdende nadere regelen betreffende de landinrichting en wijzigde dit bij besluit van 23 oktober 1991. Daarmee was uitvoering gegeven aan het oprichtingsdecreet van de VLM. Beide besluiten werden opgeheven en


105 Augustus 2005

vervangen door het besluit van de Vlaamse regering van 6 juni 1996 houdende de nadere regelen betreffende de landinrichting ( BS 16/10/1996).

Landinrichting werkt met proefprojecten waarvoor de VLM een landinrichtingsplan opmaakt. Per project treden het Landinrichtingscomité, de Stuurgroep en de betrokken gemeenten, adivserend op bij de totstandkoming van de plannen.

5.1.11 Subsidiereglementen

Subisidie voor de aankoop van natuurterreinen

De verwerving van natuurterreinen kan gebeuren door de overheid (Vlaamse Gewest, Provincie en Gemeenten) of door terreinbeherende natuurverenigingen.

Het Vlaamse Gewest kan de aankoop van terreinen door erkende terreinbeherende natuurverenigingen subsidiëren. Deze regeling is gesteund op het uitvoeringsbesluit van 29 juni 1999 (BS 18 september 1999) waardoor het subsidiereglement volledig hervormd is en het Vlaamse Gewest in sommige gevallen tot 90 % van het aankoopbedrag kan tussenkomen.

Naast de subsidie van het Vlaams Gewest kunnen natuurverenigingen nog een extra subsidie van de provincie krijgen voor de aankoop van natuurterreinen. Deze subsidie werd in 2005 geheroriënteerd naar een subsidie voor soortenbeschermingsprojecten gericht aan natuurverenigingen, regionale landschappen en bosgroepen. De subsidie voor de aankoop van gebieden blijft mogelijk indien dit gekoppeld wordt aan soortgerichte maatregelen.

De gemeente kan ook zelf natuurterreinen verwerven en hiervoor ook beroep doen op provinciale subsidies.

Door het Vlaamse Gewest kunnen aan de gemeenten ook toelagen worden verstrekt voor de verwerving van groene ruimten om ze als openbare groene ruimte voor passieve recreatie te beheren. Hiervoor moet elk jaar een beheersplan worden opgemaakt.

Tevens kunnen deze gebieden, waarover de gemeente het eigendomsrecht bezit of verworven heeft, in beheer worden gegeven, via huur of erfpacht, bij een erkende natuurvereniging. Deze bezit de vereiste know-how om een effectieve natuurproductie te realiseren. In de beheerscommissie bij een dergelijk reservaat zetelt dan gewoonlijk een afgevaardigde van het gemeentebestuur.

Subsidie voor natuur- en landschapsbeheer

Beheersovereenkomsten met landbouwers


106 Augustus 2005

Op grond van het Besluit van 18 december 2003 (BS 13 februari 2004) tot uitvoering van het besluit van de Vlaamse Regering van 10 oktober 2003 betreffende het sluiten van beheersovereenkomsten in uitvoering van de verordening (EEG) nr 1257/99 van de Raad van 17 mei 1999 inzake steun voor plattelandsontwikkeling is het mogelijk om beheersovereenkomsten te sluiten voor 5 doelstellingen: het weidevogelbeheer; het perceelsrandenbeheer; het herstel, de ontwikkeling en het onderhoud van kleine landschapselementen; erosiebestrijding en het botanisch beheer. Het sluiten van beheersovereenkomsten is mogelijk sedert 2000.

Beheersovereenkomsten worden vrijwillig afgesloten door de landbouwers met de overheid waarbij de landbouwer een vergoeding van de overheid ontvangt voor het toepassen van een bedrijfsvoering die mede gericht is op het beheer van natuur en landschap. De bedoeling is een betere natuur-, milieu- en landschapskwaliteit te bereiken.

De toepassing van beheersovereenkomsten kadert het best in een gebiedsgericht beleid. Er wordt een beheersplan opgemaakt voor een bepaald gebied (bijvoorbeeld in verwevingsgebieden waar natuurontwikkeling en beheerslandbouw de hoofdfunctie vormen of gebieden van openbare besturen die in huur of gebruik worden gegeven aan de landbouw.

De gemeentebesturen kunnen hierbij stimulerend optreden door binnen bepaalde marges een supplement (maximum tot 30 %) op de beheersvergoeding toe te kennen. Dit is zelf wenselijk voor die gebieden die het GNOP daartoe aanduidt. Hierbij staat de Vlaamse Landmaatschappij in voor de actieve bevordering, het sluiten en de controle van beheersovereenkomsten in Vlaanderen.

Beheer door natuurverenigingen

Ook voor het beheer van natuurgebieden kunnen erkende natuurverenigingen, steunend op het hogervermeld uitvoeringsbesluit van 29 juni 1999, een subsidie van het Vlaamse Gewest ontvangen.

Beheer door ondergeschikte besturen

Vaak over het hoofd gezien is het KB van 23 juli 1981 (BS 23 juli 1981) betreffende de subsidiëring van bepaalde werken, leveringen en diensten die in het Vlaamse Gewest door of op initiatief van ondergeschikte besturen of ermee gelijkgestelde rechtspersonen worden uitgevoerd. Op grond van dit KB kunnen ondergeschikte besturen zoals provincies, gemeenten, OCMW’s, polders en wateringen een subsidie van 60 % verkrijgen van het Vlaamse Gewest voor het inrichten van natuurgebieden, natuurreservaten en natuurparken en voor het herstel en verbetering van het landschap met haar typische fauna en flora.

Dit opent perspectieven op samenwerking om bijvoorbeeld in een (momenteel drooggetrokken) valleigebied in een gemeente door technische ingrepen plaatselijk de grondwaterstand terug op een normaal en dus hoger peil te brengen. Daarbij kan polders en wateringen rekenen op 60 % subsidie door het Vlaamse Gewest, de gemeente zou daar bvb. 20 % kunnen aan toevoegen.


107 Augustus 2005

Met het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan wordt het gemeentelijk beleid inzake natuur geconcretiseerd. In het kader van het Gemeentelijk milieuconvenant 1997-1999 werden de gemeenten gestimuleerd om voor hun grondgebied een eigen natuurbeleid op te maken. Met het opstellen van een GNOP wordt door de gemeente een actieprogramma opgesteld ter verbetering van de toestand en de kwaliteit van de natuur op haar grondgebied. In het kader van de huidige samenwerkingsovereenkomst worden gemeenten gestimuleerd om deze plannen ook uit te voeren.

5.1.12 Samenwerkingsovereenkomst Via de samenwerkingsovereenkomst verbindt de gemeente zicht ertoe om een beleid te ontwikkelen en uit te voeren met betrekking tot natuur, bos en groen en landschappen. De gemeente besteedt aandacht aan volgende punten:

- uitbouwen van gemeentelijke deskundigheid op het vlak van ecologische processen, het agrarisch natuurbeheer, de landschapszorg, het duurzaam bosbeheer en het harmonisch parken groenbeheer;

- het toepassen van vernieuwende concepten en begrippen rond natuurbeheer, landschapszorg, groen- en bosbeheer;

- het bevorderen van de natuurwaarde, de landschapszorg en de groen- en bosstructuren door het uitvoeren van acties en/of projecten op gemeentelijke eigendommen die kaderen binnen visie, planning, beheer; de visie is gebaseerd op de Gewestelijke visie die van toepassing is;

- het toepassen van het principe van de natuurzorgplicht en het beginsel inzake het integreren van natuuroverwegingen in andere vergunningenstelsels;

- het beschermen en ontwikkelen van kleine landschapselementen, lijnen puntvormige elementen;

- het nemen van aanvullende of ondersteunende maatregelen in het kader van een gewestelijke soortenbeschermingsplan van een soort van internationaal of gewestelijk belang of het nemen van maatregelen in het kader van een soortbeschermingsplan van een soort van proviniciaal of bovenlokaal belang of het nemen van maatregelen in het kader van een soortenbeschermingsplan van een soort van lokaal belang;

- het ontwikkelen van inzicht in de historische landschappelijke ontwikkeling en landschapselementen;

- het stimuleren van participatie;

- het opzetten van gerichte informatie- en sensibiliseringscampagnes.

5.1.13 Kerntakendebat In het kerntakendebat krijgen gemeenten onder andere volgende bevoegdheden:


108 Augustus 2005

- bevoegdheden voorzien in het bosdecreet: het beheer en de controle en handhaving van specifiek vermelde bossen;

- initiatieven inzake het aanleggen van speelbossen of realiseren van speelzones in bestaande bossen ten behoeve van jeugdorganisaties;

- het beheer van bossen in eigendom van lokale overheidsinstellingen, geregeld door art. 45 van het bosdecreet;

- realisatie van bijkomend bos door enerzijds ruimte te voorzien binnen de eigen structuurplannen en anderzijds door zelf projecten te realiseren;

- groenbeheer en –beleid, meer specifiek het beheer van de groene ruimte in de bebouwde en stedelijke omgeving;

- beheer van parken van lokaal belang;

- afleveren van vergunningen;

- …

5.1.14 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen voor de cluster natuurlijke entiteiten zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

> Versnippering > Verlies aan biodiversiteit > Gebiedsgericht milieubeleid > Verandering van het klimaat door broeikaseffect

5.1.15 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De plandoelstellingen voor de cluster natuurlijke entiteiten zijn opgenomen in volgende thema’s van het provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009. De plandoelstellingen en provinciale projecten zijn geformuleerd in de bijlagen zie (13.5).

> Natuur, bos, groen en landschap


5.2.1 Algemene visie (bestaande beleidsplannen)

5.2.1.1 Gewestplan Het gewestplan geeft een duidelijk overzicht van de ruimtelijke indeling in Wichelen.


109 Augustus 2005

Figuur 18: Gewestplan


Volgens het gewestplan liggen volgende gebieden met ‘groene bestemming’ in Wichelen:

- natuurgebieden: een deel is versnipperd over de gemeente, de grotere gebieden zijn de Molenbeekvallei, de Vijverbeek en het Eetgoed;

- bosgebieden tegen de Nonnenbossen en aan de Paardenweide;

- parkgebieden: Meirbos en Hulst;

- agrarische gebieden;

- landschappelijk waardevol gebied: agrarische gebieden in het westen (Kalkense Meersen), agrarische gebieden in het zuiden (grens met Lede en Smetlede, Billegem);

- natuurgebieden met wetenschappelijke waarde of natuurreservaten: het gebied ten zuiden van Serskamp tegen Smetlede;

- agrarsich gebied met ecologisch belang: het gebied aan de Kalkense Meersen en een gebied aan de Scheldeoevers.

5.2.1.2 G.N.O.P. In kader van het milieuconvenant heeft de gemeente een G.N.O.P. (gemeentelijk natuurontwikkelingsplan) opgesteld in 1996. Dit document beschrijft de visie van het natuurbehoud op het grondgebied van Wichelen. Het G.N.O.P. heeft volgende indeling: een algemene situering, een inventaris, een knelpuntenanalyse, de beleidsdoelstellingen en een actieprogramma.

Voor de uitvoering van de vooropgestelde beleidsdoelstellingen werd een globaal actieprogramma opgesteld voor heel het grondgebied. Het is een uitgebreid programma dat over verschillende jaren kan uitgevoerd worden. Tot op heden zijn een aantal acties gerealiseerd. Een greep uit deze acties:

- Subsidiereglement voor onderhoud en (her)aanleg van knotwilgen (D1 T4 A4)

- Verhoogde waakzaamheid inzake de naleving van de wetgeving betreffende natuur en landschap (D1 T1 A1)

De gemeente oefent controle uit op de naleving van natuurvergunningen. Een goede samenwerking met de natuurwachter en de politie wordt vastgesteld.

- Aankoop van terreinen voor bebossing (D1 T5 A2)

In de Bremenhulstraat te Serskamp werd een perceel van ongeveer 1 hectare aangekocht voor bebossing.


110 Augustus 2005

- Onderzoek naar plaatselijke mogelijkheden voor projecten van kleinschalige waterzuivering (D1 T10 A1).

De gemeente Wichelen werkt reeds 8 jaar aan het ontwerp van een kleinschalige waterzuivering voor de wijk ‘Aard’ gelegen op de linker Schelde (zie cluster water)

- Omgevingsbeheer rond de Meersen (D2a T2 A1)

Een gebiedsvisie omtrent de Kalkense Meersen is in opmaak.

- Oprichten samenwerkingsverband minaraden (D2a T3 A1)

Afgevaardigden van de gemeenten Wetteren, Berlare, Laarne en Wichelen (leden van de minaraden, milieuambtenaren en Schepenen) en van de provincie Oost-Vlaanderen zijn vertegenwoordigd in een samenwerkingsverband. Op vraag van dit samenwerkingsverband wordt een gebiedsvisie voor de Kalkense Meersen opgemaakt. Dit samenwerkingsverband streeft naar de oprichting van een Regionaal Landschap.

- Omgevingsbeheer in de Scheldevallei (D2a T2 A1)

De gemeente is bezig met de aansluiting van gezinnen op de riolering en de uitvoering van het TRP in de Scheldevallei.

- Bosaanleg op tussenliggende terreinen (D 2b T1 A1)

5.2.1.3 Ontwerp ruimtelijk structuurplan Wichelen Het ontwerp ruimtelijk structuurplan van Wichelen geeft een analyse van de bestaande en gewenste ruimtelijk-natuurlijke en landschappelijke structuur van Wichelen. (zie natuur en landschap)

5.2.1.4 VEN-gebieden Het VEN is een samenhangend geheel van grotere natuurgebieden. Het VEN is zelf een deel van de natuurlijke structuur waartoe ook verwevings- en verbindingsgebieden horen naast verspreide groengebieden en natuurreservaten.

Het VEN omvat volgende onderdelen:

- GEN (grote eenheden natuur): gebieden die natuurelementen over een oppervlakte van minstens de helft van het gebied bevatten, ofwel gebieden waarin een specifiek natuurelement met hoge natuurkwaliteit aanwezig is.

- GENO (grote eenheden natuur in ontwikkeling): gebieden die één of meer van de volgende kenmerken vertonen:

- aanwezigheid van natuurelementen, verspreid over de oppervlakte van het gebied, waarin de gezamenlijke oppervlakte kleiner is dan de helft van het gebied;


111 Augustus 2005

- aanwezigheid van belangrijke fauna- of flora-elementen waarvan het voortbestaan moet worden ondersteund door maatregelen inzake het grondgebruik;

- terreinen, al dan niet door kunstmatige ingrepen tot stand gekomen, met belangrijke mogelijkheden voor natuurontwikkeling.

In de GEN en GENO neemt de overheid de nodige maatregelen om de natuur en het natuurlijk milieu te behouden, te herstellen en te ontwikkelen. Deze maatregelen worden beschreven in het natuurbehoudsdecreet. Voor elk gebied van de GEN en GENO wordt een natuurrichtplan opgesteld.

In het maatregelenbesluit is opgenomen wat in de VEN-gebieden kan en mag.

Dat besluit beschrijft de beschermingsstatus van de VEN-gebieden.

Een beperkt aantal maatregelen zijn onmiddellijk (zonder natuurrichtplan) van toepassing:

- geen pesticiden op landbouwgronden die onder de nulbemesting vallen;

- geen vegetatiewijziging en wijzigen van kleine landschapselementen, behalve indien voorzien in bosbeheersplan; ook verboden is het scheuren (omploegen) van permanent grasland (d.i. minimum 4 jaar ononderbroken grasland);

- geen reliëfwijziging;

- geen verlaging van het grondwaterpeil, versterken afwatering, wijzigingen aan waterlopen: inbuizen, nieuwe irrigaties en drainages, aanleg van overstorten.

Verder is het verboden om niet-inheemse planten te introduceren, bomen en struiken inbegrepen (tenzij er een bosbeheersplan is, maar dat moet in de toekomst dan wel voldoen aan de criteria duurzaam bosbeheer). Strandvisserij met warrelnetten is eveneens niet meer toegestaan in het VEN.

In VEN-gebieden zijn ontheffingen en tegemoetkomingen. Alles samen hebben 17 artikelen van het maatregelenbesluit betrekking op de voorschriften (waarvan 3 onmiddellijk van toepassing), 26 artikelen voor de ontheffingen en 20 artikelen vergoedingen.

Figuur 19: VEN, natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang.


In Wichelen zijn volgende gebieden (gedeeltelijk gelegen op het grondgebied van de gemeente) aangeduid als GEN of GENO (zie figuur 19):

- de vallei van de Boven Zeeschelde van Kalkense meersen tot Sint-Onolfspolder (nr. 125);


112 Augustus 2005

- de vallei van de Serskampse beek (Serskampse bossen) (nr. 218);

- de vallei van de Molenbeken (nr. 219).

5.2.1.5 Natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang In het provinciaal ruimtelijk structuurplan zijn de natuurverbindingsgebieden en de ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang afgebakend. De ecologische infrastructuur vervolledigt de natuurlijke structuur en bestaat uit kleine natuurgebieden buiten het VEN of het IVON, uit kleine landschapselementen of beekvalleien en uit natuur in bebouwde omgeving.

Figuur 19 visualiseert de voorlopige afbakening van natuurverbindingsgebieden en de ecologische infrastructuur van bovenlokaal belang op het grondgebied van Wichelen opgenomen in het ruimtelijk structuurplan Oost-Vlaanderen. De uiteindelijke ligging van de natuurverbindingsgebieden wordt vastgelegd in de provinciale ruimtelijke uitvoeringsplannen en kadert in project 8 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 13.5).

5.2.1.6 Vogel- en habitatrichtlijngebieden Natura 2000 omvat een Europees netwerk van beschermde gebieden. De gebieden worden bepaald door twee richtlijnen: de Vogelrichtlijn en Habitatrichtlijn. Voor alle Vogelrichtlijngebieden en Habitatrichtlijngebieden wordt een natuurrichtplan opgesteld.

Habitatrichtlijngebieden zijn speciale zones waarin de habitats en soorten vermeld in de bijlage van de richtlijn beschermd worden. Dit omvat maatregelen zowel omtrent gebiedsbescherming als soortbescherming.

Volgende habitatrichtlijngebieden zijn gedeeltelijk gelegen op het grondgebied van Wichelen:

- Bossen van het zuidoosten van de Zandleemstreek

- Schelde- en Durme-estuarium van de Nederlandse grens tot Gent

In Vogelrichtlijngebieden moeten bijkomende beschermingsmaatregelen worden genomen voor de te beschermden soorten vermeld in de bijlage van de richtlijn en voor de geregeld voorkomende trekvogels. De zone ‘Durme en de middenloop van de Schelde’ is een beschermingszone aangeduid als Vogelrichtlijngebied. Een gedeelte is gelegen in de Kalkense Meersen en de Scheldeoevers op het grondgebied van Wichelen. Er zijn momenteel volgende beschermingsmaatregelen van kracht met een ruimtelijke impact:

- M.E.R. vereiste voor de aanleg van een hoofdtransportleiding, voor ruilverkaveling- en/of landinrichtingsprojecten en voor waterhuishoudingprojecten die het waterregime beïnvloeden;

- toepassing van het vegetatiebesluit.


113 Augustus 2005

Figuur 20: vogel- en habitatrichtlijngebieden


5.2.2 Natuur

5.2.2.1 De natuurlijke structuur Het ontwerp ruimtelijk structuurplan beschrijft de elementen van de ruimtelijk – natuurlijke structuur in Wichelen. De belangrijkste bestaande elementen zijn:

- de Scheldevallei met meersen en slikken;

- valleien van Molenbeek, Roebeek en Wichelse beek;

- heiderelict te Serskamp;

- bossen rond Serskamp;

- concentraties van kleine natuurelementen.

Volgende elementen maken deel uit van de gewenste ruimtelijk – natuurlijke structuur:

- Het alluvium van de Schelde met waardevolle meersen, de valleirand van de Vlaamse vlakte, de oude Scheldemeander, overstromingsgebieden, zoetwaterslikken enz., is een natuurlijk element van Vlaams niveau. Het gebied wordt zo weinig mogelijk verder gecultiveerd en blijft hoofdzakelijk natuurlijk van aard.

- De beekvalleien van Roebeek, Molenbeek, Bosbeek en Wichelse beek – Leedse beek worden ontwikkeld tot herkenbare, natuurlijke, groene linten in het landschap. De bescherming van structurerende elementen in de vallei is noodzakelijk: meandering, oevervegetaties en valleibosjes, beekbegeleidende vochtige ruigten en graslanden, bron- en kwelzones.

- De doortochten van de beekvalleien doorheen bebouwd weefsel blijven open met een natuurlijke inrichting

- Fijnmazige natuurverbindingen door middel van wegbermen en bomenrijen zorgen voor groene relaties tussen de verschillende bossen rond Serskamp. De valleirand van de Roebeek als overgang van Serskamp naar de beekvallei is een drager van de lokale bosstructuur. Verspreide bosjes kunnen worden verbonden tot een continue structuur.

- Bestaande spoorwegbermen worden verder uitgebouwd tot groene assen om het ontbreken van lijnvormige kleine natuurelementen en groene verbindingen tussen de Roebeek en Molenbeek op te vangen.

- De bosstructuur rond het Eetgoed wordt versterkt, waarvoor in de eerste plaats het gebied ten zuidoosten van Dreef, in aanmerking komt als bosuitbreidingsgebied.


114 Augustus 2005

- Enkele locaties zijn geschikt om ontwikkeld te worden als speelbos.

- Er wordt gewaakt over het behoud van eventueel betere bescherming van de kwetsbare heidrelicten ten zuidwesten van Serskamp. Deze heide mag niet bebost worden omdat de typische en zeldzame soorten die er voorkomen dan verdwijnen.

- Kleine natuurelementen in de Molenbeekvallei, rond het voormalig kasteeldomein Zijp en rond de gehuchten, worden beschermd, beheerd en indien nodig hersteld.


115 Augustus 2005

Figuur 21: gewenste ruimtelijk natuurlijke structuur (ontwerp ruimtelijk structuurplan)


116 Augustus 2005

5.2.2.2 Biologische waarderingskaart De Biologische Waarderingskaart (BWK) voor Vlaanderen is een gebiedsdekkend document waarop de aanwezigheid van typen biotopen wordt gekarteerd. Deze eenheden zijn in belangrijke mate gebaseerd op de gezamenlijke aanwezigheid van karakteristieke plantensoorten, de vegetatiestructuur en omgevingskenmerken. Op basis van vier criteria (zeldzaamheid, biologische kwaliteit, kwetsbaarheid en vervangbaarheid) wordt aan iedere karteringseenheid een waardecijfer toegekend:

1. biologisch zeer waardevol 2. biologisch waardevol 3. biologisch minder waardevol

Sinds 1990 beheert het Instituut voor Natuurbehoud de opbouw en publicatie van de BWK voor Vlaanderen. Ondertussen bestaan er twee versies die het resultaat zijn van twee periodes van karteringswerk. BWK versie 1: terreinwerk uitgevoerd in de periode 1978 - 1986 en aanvullingen tot in 1996. BWK versie 2.0: terreinwerk uitgevoerd in 1997, alleen in de groene en geelgroene bestemmingen van het gewestplan en delen van Vogelrichtlijngebieden.

Figuur 22 geeft een voorstelling van de biologische waardering in nieuwe gebaseerd op versie 2.0.

Figuur 22: biologische waarderingskaart Wichelen


De gebieden met de hoogste biologische waardering in Wichelen zijn de verschillende bossen en het meersengebied. Ook de beekvalleien of delen ervan zijn als waardevol gekarteerd. Grote delen van de Molenbeekvallei zijn op zich minder waardevol, maar er komen wel veel waardevolle elementen voor.

5.2.2.3 Natuurverenigingen In Wichelen zetten verschillende verenigingen zich in voor het behoud van natuur, bos, landschap, biodiversiteit,… onder andere Natuurpunt, VELT, WBE (Wild Beheer Eenheden).

De gemeente subsidieert de aankopen van gronden in natuurgebieden door erkende natuurverenigingen.


117 Augustus 2005

5.2.2.4 Beheer van kleine Landschapselementen Kleine landschapselementen zijn omwille van hun ecologische waarde van belang voor de natuurlijke structuur van Wichelen. Ze zijn stapstenen geworden voor veel soorten in de natuur. Het cultuurlandschap van vandaag is immers niet meer geschikt voor veel soorten om te kunnen migreren van het ene geschikte voedsel- of rustgebied naar het andere.

De inventarisatie van deze landschapselementen is opgenomen in het Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan:

� Bosjes

Kleine bosjes komen verspreid in Wichelen voor. Doorgaans zijn het populierenbosjes. Hier en daar ook gemengde loofhoutbosjes met vnl. ruwe berk, wilgesoorten, esdoorn, zwarte els, en/of eik.

Homogene naaldhoutbosjes komen niet voor, wel gemengde bosjes met soms fijnspar, Corsikaanse den, berk, esdoorn en begeleidende soorten. Vooral in de valleien vervullen deze bosjes een natuurverbindingsfunctie, en voor sommige vogels een nestplaats. In dit opzicht zijn vooral deze met een goed ontwikkelde struiklaag van es, els, esdoorn, meidoorn, zomereik,… belangrijk.

� Opengaande bomenrijen

Bomenrijen samen met knotbomenrijen zijn de meest opvallende kleine landschapselementen in het oosten van Wichelen. De bomenrijen in akkers en weiden langsheen beken zijn doorgaans populierenrijen en volgen dikwijls de kronkelende valleien. Ze zijn opvallend afwezig in Serskamp en in het grootste gedeelte van Schellebelle. Bomenrijen komen dus onregelmatig en slechts op bepaalde plaatsen voor.

� Knotbomenrijen

Het zijn doorgaans schietwilgen, heel af en toe komen er knotelzen, uitzonderlijk populieren tussen voor. De knotbomenrijen komen vooral voor in het Wichels gedeelte en het gebied rond de Eetgoedhoeve. De knotbomenrijen worden vaak gekapt en verwaarloosd.

� Houtkanten

Er komen nauwelijks houtkanten voor in Wichelen. Het zijn doorgaans gemengde wilgen- en elzenkanten.

� Hagen

Hagen komen ook weinig voor, zelden in het veld, eerder rond de huizen. Het zijn dan meidoorn, liguster of voornamelijk haagbeukhagen.


118 Augustus 2005

� Hoogstamboomgaarden

Hoogstamboomgaarden komen relatief weinig en verspreid voor. In de meeste gevallen zijn ze eerder klein, kleiner dan 15 bomen. Dikwijls bestaan ze uit oude, minder vitale bomen.

� Poelen

Er bevinden zich verspreid over het grondgebied van Wichelen een aantal poelen.

� Andere kleine landschapselementen

Wegbermen, beken, de Scheldedijken, de spoorwegtaluds, … kunnen eveneens als kleine landschapselementen worden beschouwd.

Volgens het ontwerp ruimtelijk structuurplan (2004) zijn volgende concentraties van kleine natuurelementen kenmerkend voor de gemeente:

- de dreef van domein Eetgoed;

- de Scheldedijken (oude winterdijk ten noorden van de Wichelse dorpskern);

- de Kalkense meersen (sloten en grachten);

- de omgeving van het verdwenen kasteel Zijp (vijver en graslanden);

- de omgeving van het Nonnenbos en Tussenbeke (vijvers, bomenrijen, hagen, graslanden);

- de Molenbeekvallei (graslanden, bosjes, bomenrijen, sloten, enz.).

De gemeente heeft het subsidiebesluit voor de aanleg en het onderhoud van kleine landschapselementen van 10 oktober 1996 gewijzigd. Vanaf 1 januari 2003 wordt enkel een toelage toegekend voor de aanleg en het onderhoud van knotwilgenrijen. De knotwilgenrijen moeten gelegen zijn op het grondgebied van Wichelen. Knotwilgen rond gebouwen en constructies die enkel als woning dienen en dit tot een bouwdiepte van 50 meter, komen niet in aanmerking voor de subsidie.

Het subsidiereglement voor knotwilgen werd bekendgemaakt door middel van een artikel in het informatieblad.

5.2.2.5 Beheerovereenkomsten Als landbouwer kan men beheerovereenkomsten afsluiten met het Vlaamse Gewest voor verschillende toepassingen. In deze overeenkomst maakt men afspraken over het natuur- en milieubeheer op het landbouwbedrijf.


119 Augustus 2005

Volgende beheerovereenkomsten kaderen in de natuurwetgeving:

- weidevogelbeheer (beweiden en maaien van graslanden, plaatsen van netbeschermers en nestmarkeerders,…) ;

- perceelsrandenbeheer (aanleggen van bufferstroken aan de rand van het perceel);

- herstel, ontwikkeling en onderhoud van kleine landschapselementen (aanleg en onderhoud van heggen, poelen en houtkanten);

- botanisch beheer (akkers en weiden beheren zodat er meer plantensoorten kunnen groeien);

- erosiebestrijding (zie cluster water).

Voor sommige beheersovereenkomsten komt men enkel in aanmerking wanneer het perceel in een specifiek gebied ligt, dat afgebakend is door de Vlaamse Landmaatschappij. Dit is onder meer het geval voor botanisch beheer. Op het grondgebied van Wichelen komen percelen in aanmerking voor dergelijke overeenkomst, maar zijn er geen afgesloten.

In Wichelen zijn er wel overeenkomsten weidevogelbeheer, perceelsrandenbeheer en kleine landschapselementen afgesloten. Nieuwe overeenkomsten voor weidevogelbeheer kunnen in Oost-Vlaanderen niet meer afgesloten worden.

Tabel 10 geeft een overzicht van de afgesloten beheerovereenkomsten op het grondgebied van Wichelen in 2002. De indicator geeft de aantallen, oppervlakte of lengtes van de gesloten overeenkomsten weidevogelbeheer, perceelsrandenbeheer en zorg voor kleine landschapselementen

Wichelen Oost-Vlaanderen

Kleine landschapselementen: onderhoud houtkant/-wal 38 a 252,51 a

Perceelsrandenbeheer: waterloop - hooiweide/-land 1050 m2 25955 m²

Weidevogelbeheer: maaien 15,82 ha 25,062 ha

Tabel 10: beheerovereenkomsten in Wichelen die kaderen in de natuurwetgeving (2002)

(gegevens: www.samenwerkingsovereenkomst.be: milieubarometer)

5.2.2.6 Soortenbescherming Padden worden beschermd in samenwerking met Natuurpunt. In de Kalkense Meersen sluit men jaarlijks twee straten af zodat padden veilig kunnen oversteken.

5.2.2.7 Natuureducatie In Wichelen zijn verschillende wandelroutes uitgestippeld die leiden langs de mooiste plaatsen in de gemeente. Natuurverenigingen (bv. Natuurpunt) organiseren regelmatig


120 Augustus 2005

natuuracties. Zij betrekken hierbij ook de scholen in Wichelen. De gemeente organiseerde in 2003 in samenwerking met de gemeenten Wetteren en Laarne een tentoonstelling over paddenstoelen en sprookjes.

5.2.3 Landschap Het ontwerp ruimtelijk structuurplan beschrijft de elementen van de bestaande landschappelijke structuur in Wichelen. De belangrijkste bestaande elementen zijn:

- herkenbare rivieren beekvalleien, voornamelijk van de Schelde en de Molenbeek;

- oude meanders ten noorden van de huidige loop van de Schelde;

- een open landschapsbeeld (akkers, velden en weien) in het oosten van de gemeente Wichelen en in de Scheldevallei;

- halfopen tot gesloten landschapsbeeld in de omgeving van Serskamp door de boomkwekerijen en bossen;

- drie kernbebouwingen met in de omgeving bedrijven zorgen hier voor een gesloten landschap;

- versnipperde elementen in het landschap zijn gehuchten en linten;

- de spoorweg richting Mechelen vormt een landschappelijke barrière;

- landschappen waarvan de samenhang slechts in een beperekte mate gewijzigd is door grootschalige ingrepen (gave landschappen) zoals de Kalkense Meersen, de bossen rond Serskamp en de Molenbeekvallei;

- oriëntatiepunten in het landschap (bakens) zijn: de kerktorens in de deelgemeenten, het domein Eetgoed, het Nonnenbos, de Serskampse bossen en de watermolen Bauwens.

Op het grondgebied van Wichelen zijn geen landschappen wettelijk aangeduid als beschermd landschap.

5.2.3.1 Landschapsatlas De Afdeling Monumenten en Landschappen (AROHM) stelde in samenwerking met het Ondersteunend centrum GIS Vlaanderen de landschapsatlas (Hofkens en Roosens, 2001) op. Deze landschapsatlas is een belangrijk beleidsmatig document waarin een overzicht wordt gegeven van de waardevolle landschapseenheden in Vlaanderen.

Concreet deelt de landschapsatlas het volledige Vlaamse grondgebied op in verschillende traditionele landschappen. Daarnaast worden in de landschapsatlas zichten, relicten en ankerplaatsen onderscheiden en afgebakend.


121 Augustus 2005

Zichten vormen de aanduiding van het wezenlijk visuele en perceptieve aspect van een landschap die bepalend zijn voor de esthetische kwaliteiten ervan. De beleidsmatige aanbeveling hiervan is steeds het behoud of het herstel van het zicht op die plaats.

Relicten zijn vlakvormige (relictzones), lijnvormige (lijnrelicten) of puntvormige (puntrelicten) landschapselementen met een belangrijke erfgoedwaarde.

Ankerplaatsen zijn waardevolle landschappen waar complexen bewaard zijn van verschillende erfgoedelementen die onderling een genetische samenhang vertonen. Dit zijn de landschappen van Vlaams belang die beschermenswaardig zijn. In het kader van deze ankerplaatsen is het van belang te melden dat het Vlaams Parlement op 28 januari 2004 een ontwerpdecreet houdende maatregelen tot behoud van erfgoedlandschappen goedkeurde. Dit decreet biedt de mogelijkheid om zogenaamde 'erfgoedlandschappen' af te bakenen en met de waarde ervan rekening te houden bij de ruimtelijke inrichting van Vlaanderen. Concreet zullen hiertoe de door de landschapsatlas afgebakende ankerplaatsen via RUP’s aangeduid worden als erfgoedlandschap.

Figuur 23 geeft een uittreksel van de landschapsatlas op het grondgebied van Wichelen.

Figuur 23: landschapsatlas


5.2.3.2 Bermbeheer Wegbermen vormen een essentieel element in de ecologische infrastructuur en zijn een belangrijke uitwijkingplaats voor talrijke fauna- en flora-elementen. Vele van deze elementen hadden vroeger een algemene verspreiding, maar door biotoopverlies of kwaliteitsvermindering van de biotopen werden ze teruggedrongen naar ‘rest’natuur zoals wegbermen.

Door hun sterke verspreiding (dicht wegennet) en lijnvormig karakter vervullen ze tevens een belangrijke functie voor de verspreiding van biologisch leven of vormen ze m.a.w. ‘ecolgogische corridors’. Via wegbermen kunnen gevestigde planten- en dierenpopulaties nieuw verder gelegen en geïsoleerde gebieden (her)koloniseren.

Het GNOP van Wichelen geeft een overzicht van de verschillende bermtypes aanwezig op het grondgebied van Wichelen. Algemeen werd in deze studie vastgesteld dat de wegbermen in Wichelen doorgaans weinig natuurwaarden bevatten. Zeldzame soorten komen slechts uitzonderlijk voor. Langsheen akkers, rozen- en sierboomkwekerijen zijn de wegbermen doorgaans zeer smal, vaak omgewoeld of zelfs afwezig. Regelmatig wordt gazonmaaisel of ander tuinafval aangetroffen in wegbermen. Toch hebben vele bermen potenties voor natuurontwikkeling.

Een gedeelte van de bermen in Wichelen beheert de gemeente zelf voornamelijk met een klepelmaaier en zonder afvoer van maaisel. Het overig deel wordt uitbesteed aan een externe firma. Deze firma beheert de bermen met afvoer van het maaisel. Het afvoeren van


122 Augustus 2005

maaisel is noodzakelijk om de kwaliteit van de bermvegetatie te verbeteren en is verplicht volgens de bepalingen van het Bermbesluit. Het besluit legt eveneens een verbod van het gebruik van biociden op en dat een eerste maaibeurt niet voor 15 juni mag gebeuren en een eventuele twee niet voor 15 september. De gemeente respecteert deze maaitijden. De gemeente heeft geen bermbeheersplan opgesteld.

5.2.4 Bos Wichelen is eerder een bosarme gemeente, maar dit is niet altijd zo geweest. Het GNOP beschrijft de nog aanwezige fragmenten van de bossen:

- het Nonnenbos;

- twee bosjes in het noorden van het Nonnenbos, aan de noordzijde van de spoorweg en langs beide zijden van de Vijverbeek;

- een bos net buiten de bebouwde kom van Serskamp tussen de Eetgoedstraat, Dreef en Bremenhulstraat;

- gedeelten van het het Serskampbos.

De nu nog bestaande bossen zijn zeer waardevol.

De gemeente Wichelen heeft geen bos in haar eigendom, maar wel een perceel dat in de toekomst wordt aangeplant.

Figuur 24: bos in Wichelen


5.2.4.1 Speelbos De Vlaamse overheid heeft in de Paardenweide een bos aangeduid als speelbos. De ligging van het speelbos is niet gunstig voor de jeugd van Wichelen aangezien dit bijna onbereikbaar is voor de jeugd van Wichelen (aan de overkant van de Schelde).

Momenteel gebruiken jeugdverenigingen een bos dat aansluit bij de Serskampse bossen.

Aangezien de jeugd in Wichelen behoefte heeft aan meer speelruimte heeft men tijdens het opstellen van het ontwerp ruimtelijk structuurplan een locatie gezocht. Zes zoekzones werden nader bekeken en geëvalueerd op een mogelijke aanleg als speelbos.

Een perceel langs de Bremenhulstraat zal worden beplant en op termijn kunnen dienen als speelbos.

5.2.4.2 Bosuitbreiding De gemeente beschikt niet over bosuitbreidingsgebied, maar stelt voor om bij de eventuele afbakening van natuurverwevingsgebied rond het Eetgoed twee gebieden op te nemen. Het


123 Augustus 2005

gebied ten zuidoosten van Dreef komt hiervoor in aanmerking (6 ha). In een latere fase kan eventueel bosuitbreiding plaatsvinden op de percelen tussen de Eetgoedstraat en de noordoostelijke rand van het kasteelbos (5,4 ha).

5.2.4.3 Bosgroepen In Vlaanderen zijn verschillende bosgroepen. In bosgroepen zijn bosbeheerders (zowel openbare als privé) actief met als doel een gezamenlijk een bosbeheer te voeren. In Wichelen is nog geen bosgroep actief, maar een nieuwe bosgroep ‘Midden-Oost-Vlaanderen’ wordt opgericht en zal in het najaar van 2005 operationeel zijn.

De provincie Oost-Vlaanderen zal bosgroepen nog meer ondersteunen in kader van project 5 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 13.5).

5.2.5 Openbaar groen

5.2.5.1 Bebloemingsactie De bebloemingsactie georganiseerd door het gemeentebestuur van Wichelen loopt van april tot eind september. Inwoners van Wichelen kunnen tijdens deze actie een prijs winnen voor het decoreren van hun gevel, voortuintje, halfopen bebouwing of open bebouwing.

5.2.5.2 Parken In Wichelen komt er een privaat park met name ‘Hoeve ’t Eetgoed in de Eetgoedstraat.

De gemeente Wichelen beschikt niet over een publiek toegankelijk park, maar men bespreekt de mogelijkheden voor de ligging en inrichting van een toegankelijk park op het grondgebied van de gemeente.

5.2.5.3 Groenbeheer in de gemeente Voor het beheer van gemeentelijke plantsoenen, wegen en bermen beperkt de gemeente het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Ze heeft hiertoe een reductieprogramma opgesteld (zie cluster water).

Houtafval wordt verkleind met een versnippermachine en eventueel gebruikt in de gemeentelijke plantsoenen als bodembedekker.

5.3 Knelpunten K5-1 De bermen in Wichelen zijn vaak smal en geploegd.


124 Augustus 2005

K5-2 De uitvoering van het GNOP vergt veel tijd en kennis. Beide elementen ontbreken soms in de gemeente.

K5-3 Groene ruimten in de gemeente liggen versnipperd.

K5-4 Voor bepaalde gebieden bestaan er meningsverschillen tussen natuur en landbouw

K5-5 Digitale gegevens van de vroegere situatie zijn niet beschikbaar.

K5-6 Kaarten met de VEN-gebieden en Vogel- en habitatrichtlijngebieden zijn afgebakend op topografische schaal en niet op perceelsniveau.

K5-7 De regelgeving betreffende natuurlijke entiteiten is uitgebreid en ingewikkeld.

K5-8 Weinig speelruimte voor de jeugd van Wichelen.

K5-9 Vele kleine landschapselementen zijn verdwenen en het beboste gedeelte is afgenomen.

5.4 Doelstellingen Rekening houdend met de gemeentelijke natuurplanning, ruimtelijke structuurplannen en de milieuwetgeving (voornamelijk het decreet op het natuurbehoud) wil de gemeente een bijdrage leveren tot de vrijwaring van de nog resterende natuurgebieden op haar grondgebied. Tevens zal in uitvoering van het GNOP gewerkt worden aan een natuurontwikkeling in de meest potentiële gebieden.

Door gerichte acties en beheersmaatregelen wordt ernaar gestreefd de natuurwaarden te behouden, te versterken en te laten ontwikkelen.

Volgende beleidsopties inzake natuurbehoud en -ontwikkeling worden vooropgesteld door de gemeente Wichelen:

- vrijwaren en uitbreiden van de biologisch waardevolle bossen;

- realisatie van speelzones voor de jeugd van Wichelen;

- ontwikkelen en behouden van kleine landschapselementen zoals hagen, houtkanten en bomenrijen;

- het verbeteren van de kwaliteit van oppervlaktewateren en het grondwater;

- realisatie van natuurverbindingsgebieden tussen diverse bossen en andere bestaande groenelementen;

- versnippering tegengaan;

- bescherming van gebieden zoals:

- VEN-gebieden;

- Vogel- en Habitatrichtlijngebieden;

- de Kalkense Meersen;


125 Augustus 2005

- beekvalleien;

- ecologisch beheer van bermen;

- bescherming van soorten;

- het natuurbewustzijn verhogen bij de inwoners van Wichelen;

- controle met als doel het behoud van natuurelementen;

- het aantal toegankelijke groene ruimten verhogen;

5.5 Acties

A5-1 Subsidiereglement voor de aanleg en onderhoud van kleine landschapselementen uitbereiden

De gemeente breidt het bestaande subsidiereglement (dat enkel van toepassing is voor knotwilgenrijen) uit en voorziet een subsidie voor de aanplanting en onderhoud van kleine landschapselementen (hagen, houtkanten, bomenrijen,…). De aanplanting moet gebeuren met streekeigen boom- of struiksoorten. In de bijlage van het reglement neemt de gemeente op waarvoor de subsidie van toepassing is en in welke gebieden de aanleg van kleine landschapselementen wenselijk is.


Betrokkenen: particulieren, landbouwers

Periode: 2008

A5-2 Inventarisatie en digitalisering van kleine landschapselementen

De gemeente actualiseert de inventaris met kleine landschapselementen op het grondgebied van de gemeente en neemt deze gegevens op in een databank. De gemeente neemt foto’s om de veranderingen van kleine landschapselementen gedurende de jaren op te volgen.


Betrokkenen: /

Periode: 2008

A5-3 Subsidie natuurverenigingen


126 Augustus 2005

De gemeente subsidieert de aankopen van gronden in natuurgebieden door erkende natuurverenigingen. Een subsidie voor de uitvoering van natuurbeheerswerken in natuurreservaten wordt eveneens voorzien.


Betrokkenen: erkende natuurverenigingen

Periode: 2005 -…

A5-4 Een bermbeheersplan opstellen

De gemeente maakt een bermbeheersplan op met onder andere elementen:

- een gedetailleerde inventaris (fysische en biologische kenmerken) van de bermen langs de gemeentewegen, voetwegen en waterlopen in beheer van de gemeente Wichelen;

- de aanduiding van het type vegetatie, de breedte en de waardering van de bermen;

- een concrete uitwerking van het beheersplan met bijhorend de technische aspecten en kaarten.

Het plan wordt opgesteld voor een periode van meerdere jaren (bv. 5 jaar)


Betrokkenen: groendienst

Periode: 2006

A5-5 Bermbeheer uitvoeren volgens het bermbesluit en landbouwers informeren

De gemeente beheert haar bermen volgens het bermbesluit en volgt onderstaande bepalingen:

- geen gebruik van biociden;

- begraasde bermen worden niet voor 15 juni gemaaid;

- een eventuele twee maaibeurt wordt pas uitgevoerd na 15 september;

- het maaisel wordt verwijderd binnen de tien dagen na het maaien;

- het maaibeheer, met de hand of machinaal, wordt uitgevoerd zonder de ondergrondse plantendelen en houtige gewassen te beschadigen.

Voor sommige toepassingen kan een afwijking worden aangevraagd aan het afdelingshoofd van de afdeling natuur van AMINAL.

De gemeente informeert landbouwers (bv. tijdens de jaarlijkse landbouwtelling) dat ze de minimale breedte van de wegbermen moeten respecteren.


127 Augustus 2005


Betrokkenen: groendienst, landbouwers

Periode: 2005 - …

A5-6 Omgevingsbeheer ‘Meersen’

Er werd een gebiedsvisie opgemaakt voor de Kalkense Meersen. De gemeente Wichelen kiest in samenwerking met alle leden van de Stuurgroep ‘Gebiedsvisie Kalkense Meersen’ een scenario voor het beheer van de Kalkense Meersen en neemt de nodige maatregelen ter uitvoering van de gebiedsvisie. Volgende maatregelen zijn een greep uit de maatregelen voorgesteld in de gebiedsvisie op basis van de huidige gegevens:

Maatregelen ter opwaardering van natuurwaarden:

- herstel van het niveau van de grondwatertafel door verondiepen van de diepe waterlopen in de alluviale vlakte van de Kalkense Meersen;

- instellen van een hoger aan- en afslagpeil aan het pompgemaal aan de Kalkenvaart voor grondwateraanvulling en herstel van de waterbergingsfunctie;

- ontwikkeling van getijdengebonden natuurtypen in het gebied Wijmeers om in een deel van de Kalkense Meersen de rivierdynamiek van de Schelde te laten inwerken;

- verbetering van de waterkwaliteit door inventarisatie van punten diffuse lozingen, gescheiden rioleringen, ruimen van sterk verontreinigd slib,…

- minimaliseren van de uitloging van stortterreinen;

- herstel van de oorspronkelijke toestand bij vertuining (illegale weekendhuisjes, kunstmatige vijvers,…);

- uitgraven van de trajecten tot het oorspronkelijke niveau van de voormalige Scheldemeander die vroeger opgevuld werden;

- huidige intensieve landen tuinbouwpraktijken omzetten in extensieve graslanduitbating;

- bermbeheer (zie actie A5-4);

- dominante exotische soorten bestrijden en dominante inheemse soorten terugdringen;

- migratieknelpunten oplossen door amfibieëntunnels aan te leggen ter hoogte van de oversteekplaatsen;

- de rust en nachtelijke duisternis zoveel mogelijk verzorgen in en langs de Kalkense Meersen;

- het volledige gebied een gepaste juridische bescherming geven en de geldende regels op het terrein daadwerkelijk controleren en sensibiliseren;


128 Augustus 2005

Een aantal bijkomende onderzoeken zullen eerst moeten uitgevoerd worden vooraleer men concrete acties kan nemen rond natuurontwikkeling en landbouw. Er moet gezocht worden naar duurzame oplossingen op maat van elk individueel landbouwbedrijf om de schade die de landbouwer ondervindt, te beperken. Mogelijke oplossingen zijn sluiten van overeenkomsten, begeleiding bij aankoop, grondenbank en kavelruil.

Daarnaast zal een ecohydrologische analyse nodig zijn om de combinatie van twee modellen per deelgebied of voor het geheel van de Kalkense Meesen, te beoordelen en een geschikt basiswaterpeil aan het pompgemaal te vinden.

Maatregelen ter opwaardering van landschappelijke waarden:

- Het open landschapsaspect herstellen door een aantal bomenrijen en bosjes (zeker deze bestaande uit voornamelijk populier en uitheemse boomsoorten) te verwijderen met uitzondering van de inheemse bosbestanden die zich spontaan hebben ontwikkeld zoals de Elzenbroekbossen;

- Struwelen, zoals wilgenstruwelen ontwikkelen en behouden;

- oude knotwilgenrijen behouden, maar geen nieuwe aanplanten aangezien dit het landschap een gesloten aspect geeft.

Maatregelen omtrent toegankelijkheid en recreatie:

- sturen en dempen van gemotoriseerd (sluip)verkeer;

- ontharden van enkele verharde wegen;

- onverharde of halfverharde wegen verbeteren;

- afgesloten trage wegen weer openstellen;

- fietsen wandelbrug over de Kalkenvaart;

- afspraken met de visserijcommissie wat betreft recreatief hengelen;

- een educatief centrum aan de rand van de Kalkense Meersen;

- …

Initiatiefnemer: Stuurgroep ‘Gebiedsvisie Kalkense Meersen’ (Provincie Oost-Vlaanderen, AMINAL, Econnection, VLM, gemeenten Wetteren, Berlare, Laarne en Wichelen, ALT, AWZ)

Betrokkenen: /

Periode: 2005 - …

A5-7 Projecten voor de bescherming van soorten

Amfibieën worden in samenwerking met natuurverenigingen verder beschermd door de jaarlijkse afsluiting van straten waar zich paddentrek voordoet.

Voor de bescherming van vogels onder andere zwaluwen voorziet de gemeente nestkasten.


129 Augustus 2005

Bedreigde soorten worden blijvend in het oog gehouden en worden eventueel bijkomend ondersteund.


Betrokkenen: natuurverenigingen, groendienst

Periode: 2005 - …

A5-8 Aanleg van speelbossen

De gemeente voorziet meer speelruimte voor de jeugd in Wichelen. De gemeente beplant een perceel langs de Bremenhulstraat dat op korte termijn kan dienen als speelbos.

Initiatiefnemer: dienst ruimtelijke ordening

Betrokkenen: milieudienst, provincie Oost-Vlaanderen, Vlaamse Gewest

Periode: 2005 - 2009

A5-9 Bosuitbreiding

De gemeente stelt voor om bij de eventuele afbakening van natuurverwevingsgebied rond het Eetgoed twee gebieden op te nemen als bosuitbreidingsgebied. Het gebied ten zuidoosten van Dreef komt hiervoor in aanmerking (6 ha). In een latere fase kan eventueel bosuitbreiding plaatsvinden op de percelen tussen de Eetgoedstraat en de noordoostelijke rand van het kasteelbos (5,4 ha).

Initiatiefnemer: dienst ruimtelijke ordening

Betrokkenen: milieudienst, provincie Oost-Vlaanderen, Vlaamse Gewest

Periode: 2005 - 2009

A5-10 Een bosbeheersplan opstellen

Om de doelstellingen van het bos vast te leggen wordt een bosbeheersplan opgesteld voor bossen die de gemeente in eigen beheer heeft. In het beheersplan worden tevens de handelingen beschreven om deze doelstellingen te bereiken. Eén bosbeheersplan wordt opgesteld voor alle bossen van de gemeente.


Betrokkenen: dienst ruimtelijke ordening

Periode: 2005 - 2009


130 Augustus 2005

A5-11 Oprichting van een bosgroep

Een bosgroep is een samenwerkingsverband tussen de eigenaars van bossen gelegen binnen een gebied. Een gezamenlijke aanpak biedt vele voordelen zoals een samenwerking inzake bosbeheerwerken, de organisatie van houtwinning,…

De gemeente Wichelen richt een vraag naar AMINAL afdeling bos en groen met betrekking tot een bosgroepering in het gebied.


Betrokkenen: boseigenaars (privé en openbaar), AMINAL afdeling bos en groen, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - 2009

A5-12 Ecologisch groenbeheer toepassen en stimuleren

De gemeente Wichelen moedigt particulieren en tuiniers aan om de principes van een ecologisch tuinbeheer toe te passen waarbij afvalarme tuinen, compostering van groenafval en gebruik van natuurlijke materialen prioriteit krijgen. De gemeente oefent haar voorbeeldfunctie uit door deze principes toe te passen in het eigen openbare groen en maakt bij de aanleg eveneens gebruik van inheemse soorten.

Tips om dit te realiseren worden aangereikt zoals het optimaal aanleggen van tuinen (rekening houden met licht, bodemvruchtbaarheid, vochtige plekken,…) het gebruik van mulchmateriaal (gehakseld hout, boomschors,…) en het gebruik van bodembedekkers (dit vergt minder onderhoud), enz.


Betrokkenen: technische dienst, inwoners, tuiniers, groendienst

Periode: 2005 - …

A5-13 Naleving van de wetgeving controleren

De milieudienst voert voornamelijk controle uit op:

- reliëfwijzigingen

- illegale bouw in agrarische en natuurgebieden

- illegale kappingen en ontbossingen

- sluikstorten

- heraanplanting na kappingen (met natuurvergunning)


131 Augustus 2005

- …

Ter controle van de heraanplantingsplicht voegt de gemeente bij de natuurvergunning of de stedenbouwkundige vergunning een document dat dient teruggestuurd te worden na de eigenlijke heraanplanting. De gemeente controleert bij sommige vergunningen of de heraanplanting effectief is uitgevoerd, voornamelijk wanneer het in te vullen formulier niet werd teruggestuurd.


Betrokkenen: dienst ruimtelijke ordening, particulieren, landbouwers,…

Periode: 2005 - …

A5-14 Subsidie voor de aanleg van een groendak

De gemeente kent aan particulieren een premie toe voor de aanleg van een groendak op een woning of andere gebouwen op het grondgebied Wichelen. Groendaken hebben vele voordelen: zuiveren van de lucht, absorptie van regenwater, bescherming tegen U.V.-stralen, …

Het groendak bevat een draineerlaag, een substraatlaag en een vegetatielaag.


Betrokkenen: dienst ruimtelijke ordening, particulieren

Periode: 2007

A5-15 Bouwverordening inzake beplantingen

De gemeente stelt een bouwverordening op voor het aanbrengen van beplantingen om gebouwen zoals loodsen, ambachtelijke gebouwen,… om ze in te kleden in de leefomgeving en in het landschap. Bij een bouwaanvraag voor het bouwen, verbouwen en uitbreiden moet een beplantingsplan verplicht worden toegevoegd. Het beplantingsplan moet een groenverfraaiing van de parking en de niet-bebouwde zone bevatten en eventueel een groenscherm. De hagen, groenschermen, houtkanten en bomenrijen mogen enkel inheemse plantensoorten bevatten.


Betrokkenen: bedrijven

Periode: 2008

A5-16 Natuureducatie en –sensibilisatie


132 Augustus 2005

Hogere overheden organiseren verschillende acties zoals ‘Dag van het park’, ‘Dag van de aarde’,.. De gemeente informeert haar inwoners, verenigingen, scholen,… omtrent deze gelegenheden en neemt actief deel. Project 13 van het provinciaal milieubeleidsplan (zie 13.5) staat in verband met deze actie.

Jaarlijks organiseert de gemeente zelf een bebloemingsactie om de woonomgeving van Wichelen te bebloemen.

Met behulp van het informatieblad licht de gemeente haar inwoners in omtrent het gevoerde natuurbeleid. De gemeente biedt ondersteuning aan scholen die deelnemen aan het MOS project of andere educatieve natuurprojecten.


Betrokkenen: (natuur)verenigingen, scholen, inwoners, het Vlaamse Gewest, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - …

A5-17 Oprichting van een regionaal landschap stimuleren

De gemeente streeft naar overleg met de betrokken doelgroepen ter bevordering van natuurbehoud, beheer van kleine landschapselementen, natuurrecreatie en –educatie en het behouden van het streekeigen karakter. De gemeente werkt mee aan het nieuw opgerichte regionaal landschap.


Initiatiefnemer: milieudienst Wichelen

Betrokkenen: milieudienst van naburige gemeenten, natuurverenigingen, provincie Oost-Vlaanderen,…

Periode: 2005 - 2009

A5-18 Opvolging van het G.N.O.P. en de cluster natuur van het milieubeleidsplan

Jaarlijks volgt de gemeente de uitvoering van de acties van het G.N.O.P. en het onderdeel natuur van het milieubeleidsplan op. De gemeente duidt binnen haar diensten of mina-raad een verantwoordelijke aan voor de opvolging van het natuurbeleid. In de milieuraad bespreekt men jaarlijks deze resultaten.


Betrokkenen: verantwoordelijke opvolging natuurbeleid, milieuraad

Periode: 2005 - …


133 Augustus 2005

A5-19 Beheerovereenkomsten met landbouwers stimuleren

Beheerovereenkomsten worden vrijwillig afgesloten door de landbouwers met de overheid waarbij de landbouwer een vergoeding van de overheid ontvangt voor het toepassen van een bedrijfsvoering die mede gericht is op het beheer van natuur en landschap.

De gemeente stimuleert deze beheerovereenkomsten door het verspreiden van informatie en overleg met landbouwers.


Betrokkenen: landbouwers, VLM

Periode: 2005 - …

A5-20 Natuurlijke inrichting en beheer van oevers

De gemeente maakt een plan op voor het natuurvriendelijk inrichten en beheren van waterlopen en stelt alle betrokken partijen op de hoogte van de inhoud.

In kader van een meer ecologisch waterlopenbeheer wordt de oever voldoende ruimte gegeven waarbij een natuurlijke variatie in de oevertypes kan optreden.

Naar aanleiding van het decreet integraal waterbeleid worden oeverzones afgebakend in het bekkenbeheersplan of deelbekkenbeheerplan. In deze oeverzones gelden specifieke verbodsbepalingen i.v.m. grondbewerkingen, aanbrengen van bestrijdingsmiddelen, nieuwe bovengrondse instructies en ruimingsslib. Het aanbrengen van mest in een strook van 5 m langs de waterloop gemeten vanaf de bovenste rand van het talud is verboden volgens de bepalingen van het decreet integraal waterbeleid (10 meter in VEN gebied of indien een helling grenst aan de waterloop).


Betrokkenen: groendienst, inwoners, waterbeheerders, landbouwers

Periode: 2005 - …


134 Augustus 2005

6 HINDER

In het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 wordt hinder als volgt gedefinieerd:

Milieuhinder of –verstoring is een onaangenaam gevoel met zowel een objectief als een subjectief karakter. Objectieve factoren zijn de fysische eigenschappen, de frequentie van optreden, de duur en de variabiliteit in de tijd. De subjectieve beoordeling kan onder meer te maken hebben met leeftijd, moment van de dag, emissiehistorie of betrokkenheid bij de bron.

Ter ondersteuning van het hinderbeleid werden in de loop van 2000-2001 twee instrumenten ontwikkeld die het hindergevoel bij de Vlaamse bevolking moet kunnen opvolgen:

• een gestandardiseerd leefomgevingsonderzoek (SLO)

In dit onderzoek wordt via een schriftelijke enquête gepeild naar het hindergevoel bij de Vlaamse burgers door geluid, geur en licht. Begin 2004 werd voor de tweede maal dit onderzoek ondernomen. Uit dit onderzoekt blijkt dat ongeveer 30 % van de ondervraagde Vlamingen tenminste tamelijk gehinderd is door geluid. Ongeveer 15% van de ondervraagden blijkt tenminste tamelijk gehinderd te zijn door geur. Slechts iets meer dan 4% van de Vlaamse respondenten blijkt enige hinder door licht te ondervinden. Wat geluid en licht betreft komen de percentages zeer goed overeen met de percentages uit het eerste onderzoek. Het percentage gehinderden door geur is gedaald.

• een milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS)

Dit systeem dient voor het opvolgen en registreren van milieuklachten. Hiervoor is een systeem ontwikkeld dat gebruik maakt van web-pagina’s die het rechtstreeks ingeven van klachten via het internet in een centrale databank toelaten.

In het kader van de samenwerkingsovereenkomst 2002-2004 worden binnen de cluster hinder voornamelijk de aspecten geluidshinder, geurhinder en lichthinder behandeld. In de nieuwe samenwerkingsovereenkomst 2005-2007 wordt eveneens het aspect stofhinder toegevoegd.

Door ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst verbindt de gemeente zich ertoe om volgende doelstellingen te realiseren:

1. integratie van ruimtelijke ordening en milieu;

2. gestandaardiseerde aanpak van hinderproblemen;

3. rationeel verlichtingsbeleid;

4. stimuleren van een verantwoord gedrag van haar burgers;


135 Augustus 2005

6. stimuleren van een efficiënt en effectief optreden bij vaststelling van een acuut geval van milieuhinder.

6.1 Geluidshinder

Geluidshinder hangt af van het geluidsdrukniveau en van kenmerken van het geluid zoals scherpte, tonaliteit en informatie-inhoud. Ook niet-akoestische eerder subjectieve factoren kunnen een rol spelen bij de negatieve appreciatie van geluid zoals de momentopname activiteiten, de ingesteldheid en de verwachtingen van het individu.

6.1.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden

6.1.1.1 Wet van 18 juli 1973 op de geluidshinder De Wet van 18 juli 1973 is een kaderwet die geen enkele rechtstreekse toepasselijke bepaling bevat. Er wordt enkel bepaald welke uitvoeringsmaatregelen kunnen genomen worden, wie deze besluiten kan voordragen en op welke manier controle en sanctie gebeurt.

6.1.1.2 K.B. van 24 februari 1977 en Vlarem I en II. Het K.B. van 24 februari 1997 stelt een maximum geluidsniveau vast voor muziek, voortgebracht in openbare inrichtingen. Anderzijds worden geluidsimmissienormen voor muziek opgelegd die van toepassing zijn in de buurt van private of openbare inrichtingen waar muziek wordt geproduceerd.

In het Vlarem II werd een nieuw hoofdstuk voor niet-ingedeelde muziekactiviteiten ingevoegd. De bepalingen van dit hoofdstuk zijn van toepassing op muziekactiviteiten die plaatsgrijpen in open lucht en/of in een voor publiek niet-ingedeelde toegankelijke inrichting waarbij muziek wordt geproduceerd ter gelegenheid van kermissen, carnavals, muziekfestivals, fuiven en andere bijzondere feesten of festiviteiten. Door de bepalingen van dit hoofdstuk kunnen bepaalde geluidsbeperkende maatregelen van het K.B. van 24 februari 1997 buiten werking gesteld worden op voorwaarde dat de muziekactiviteit voorafgaand is gemeld aan het college van burgemeester en schepenen en het college voor de muziekactiveit toelating gegeven heeft.

Het K.B. van 24 februari 1977 is niet van toepassing op lokalen met een dansgelegenheid bedoeld in de rubriek 32 van de indelingslijst van Vlarem I.

6.1.1.3 K.B. van 10 oktober 1974 Het K.B. van 10 oktober 1974 omvat de technische eisen waaraan bromfietsen, motorfietsen en hun aanhangwagens moeten voldoen.


136 Augustus 2005

6.1.1.4 Het milieuvergunningsdecreet, Vlarem I en II. Om geluidshinder afkomstig van industriële en ambachtelijke aard tegen te gaan voorziet Vlarem II normen om geluidshinder van ingedeelde inrichtingen die vergunnings- of meldingsplichting zijn te beperken. In bijlage 2.2.1 van het Vlarem II zijn de milieukwaliteitsnormen voor geluid in openlucht opgenomen. Voor nieuwe inrichtingen of voor verandering van bestaande inrichtingen worden grenswaarden opgelegd die afgeleid zijn uit het al aanwezige geluidsniveau en uit de richtwaarden voor het specifieke geluid van ingedeelde inrichtingen in de diverse gebieden.

Geluidshinder door wedstrijden, test- en oefenritten met motorvoertuigen wordt thans geregeld in Vlarem I en II.

6.1.1.5 Gemeentelijke bevoegdheid Er wordt vastgesteld dat vele bronnen van geluidshinder nog niet zijn vastgelegd in een nationale of gewestelijke reglementering en dat dus inzake geluidshinder de gemeente over een niet onbelangrijke ‘wetgevende’ bevoegdheid beschikt.

De gemeente is bevoegd voor activiteiten die niet in een hogere wetgeving gereglementeerd worden, zoals kruitkanonnen die worden gebruikt om de oogst tegen vogels te beschermen, grasmachines en andere tuinwerktuigen, bellen, fluiten, sirenes van fabrieken bij begin en einde van de arbeid, huisdieren en werktuigen gebruikt voor bouwwerken. De gemeente kan dus aanvullend nog een aantal politieverordeningen uitvaardigen.

6.1.1.6 Besluit van de Vlaamse regering van 7 november 1984 Een belangrijke uitbreiding van de gemeentelijke bevoegdheid in de strijd tegen de geluidshinder wordt geboden door het Besluit van de Vlaamse regering van 7 november 1984 tot aanwijzing van de ambtenaren bevoegd voor het opsporen en vaststellen van inbreuken op de regelen ter bestrijding van geluidshinder. Hierin wordt bepaald dat politieagenten en technische ambtenaren in het bezit van een bekwaamheidsbewijs een grotere opsporingsbevoegdheid verwerven en tevens proces-verbaal kunnen opstellen.

Verder kan de gemeente overeenkomstig de bepalingen van VLAREM I beschikken over één of meer milieuambtenaren die bevoegd zijn voor het toezicht op de als hinderlijk ingedeelde inrichtingen van Klasse 2 en 3.

6.1.1.7 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De Vlaamse plandoelstellingen voor de geluidshinder zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).


137 Augustus 2005

6.1.1.8 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen voor de geluidshinder zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

6.1.2 Beschrijving van de bestaande toestand

Klachtenregistratie

Klachten omtrent geluidshinder meldt men meestal bij de politiediensten. Zelden ontvangt de milieudienst rechtstreeks een klacht. De politie registreert de klacht en volgt ze op door de betrokken partijen te contacteren. De milieudienst ontvangt deze registratie en zal binnenkort deze gegevens in het Milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) invoeren.

De gemelde klachten zijn meestal éénmalige klachten. De meest frequente melding betreft hinder van buren (bv. muziek). Het aantal meldingen is toegenomen van 0 klachten in 2001 naar 18 klachten in 2002 en 37 klachten in 2003.

Geluidsmetingen

De politiezone Wetteren-Laarne-Wichelen beschikt over een sonometer die bij klachten omtrent elektronisch versterkte muziek in openbare en private inrichtingen gebruikt kan worden. Volgens het Koninklijk Besluit van 24 februari 1977 mag in openbare inrichtingen het maximum geluidsniveau voortgebracht door de muziek 90 dB (A) niet overschrijden.

De sonometer is moeilijk te gebruiken voor toetsing van de Vlarem-voorwaarden.

Evenementen

Jaarlijks wordt een motorcross wedstrijd georganiseerd op het grondgebied van Wichelen. Voor dergelijke wedstrijden verleent de gemeente een tijdelijke vergunning. In 2003 vond deze wedstrijd plaats in Knapenveld, maar aangezien deze zone in de nabijheid van een natuurgebied gelegen is, zal de komende jaren deze motorcross op een ander terrein in Wichelen plaatsvinden. Deze motorcross wedstrijden geven geen aanleiding tot klachten betreffende geluidshinder.

De politie heeft de intentie om een brochure op te maken met richtlijnen te volgen bij de organisatie van evenementen. Deze richtlijnen dienen om organisatoren in te lichten omtrent de nodige vergunningen, toestemmingen,… die moeten aangevraagd worden bij de bevoegde instanties.


138 Augustus 2005

Kanonnen

Het schieten met een kanon is niet opgenomen in het gemeentelijk politiereglement, maar men respecteert volgende afspraken. Bij feestelijkheden zoals een huwelijk zijn kanonschoten toegestaan mits aanvraag bij het College van Burgemeester en Schepenen en het respecteren van een tijdsbeperking. Voor landen tuinbouwers wordt de Ministeriële omzendbrief aangaande het gebruik van vogelschrikkanonnen toegepast. Deze omzendbrief stelt als algemeen principe een verbod op vogelschrikkanonnen. Maar in uitzonderlijke gevallen kan het gebruik van vogelschrikkanonnen worden toegestaan en kan de gemeente een vergunning afleveren aan de land- of tuinbouwer.

Verkeer

Het berijden van halfverharde wegen bedekt met steenslag produceert meer geluid dan andere wegen, maar deze wegen zijn meestal gelegen buiten de woonwijken.

Aangezien al het doorgaand verkeer in Wichelen en bijgevolg vele vrachtwagens verschillende wegen nemen die bebouwd zijn langs weerskanten, leidt dit tot continue geluidshinder langs deze wegen.

Stiltegebieden

In stiltegebieden overheersen natuurlijke geluiden. In kader van het Minaplan 2, thema 10 en actie 78 zijn verschillende gebieden aangeduid als potentieel stiltegebied. In Oost-Vlaanderen zijn dat de omgeving van Brakel, de Kalkense Meersen, het gebied Stekene-Sint-Niklaas en Geraardsbergen-Ninove. Voor het gebied ‘de Kalkense Meersen’ (in Wichelen ten noorden van de Schelde) werden geen concrete acties genomen. Verdere studie is noodzakelijk.

Sensibilisatie

De tweejaarlijkse actie ‘Met belgerinkel naar de winkel’ stimuleert inwoners van Wichelen om hun boodschappen te doen met de fiets. Bijgevolg wordt het centrum van Wichelen ‘stiller’ door vervanging van het gemotoriseerd verkeer door fietsverkeer.

6.1.3 Knelpunten K6-1 Geluidshinder afkomstig van buren (meest frequente klacht)

K6-2 Geluidshinder van drukke wegen met bebouwing langs beide kanten


139 Augustus 2005

6.1.4 Doelstellingen Geluidshinder kan slechts gedeeltelijk door technische maatregelen worden voorkomen. Om geluidshinder tot een minimum te beperken zal de gemeente een geïntegreerd beleid voeren inzake milieu, ruimtelijke ordening, cultuur en verkeer.

Naast informeren en sensibiliseren van alle doelgroepen bestaat de gemeentelijke bevoegdheid voornamelijk uit controle en toezicht over de mogelijke bronnen van geluidshinder binnen de gemeentelijke grenzen en de behandeling en opvolging van geluidsklachten.

De gemeente heeft als doel de klachten en het aantal overtredingen met betrekking tot geluidshinder te reduceren en het aantal ernstig gehinderden door geluid te beperken.

6.1.5 Acties

A6-1 Sensibilisatiecampagnes geluidshinder

De gemeente bestrijdt geluidshinder door sensibilisatie omtrent:

- geluidshinder van muziek;

- geluidshinder van lawaaierige toestellen bv. grasmachines;

- geluidshinder bij evenementen;

- korte verplaatsingen met gemotoriseerde voertuigen.

De gemeente gebruikt alle beschikbare communicatiekanalen zoals het informatieblad, de website, aanplakborden,…

Informatiebrochures afkomstig van de hogere overheden worden uitgedeeld aan de inwoners van Wichelen.


Betrokkenen: inwoners, handelaars, bedrijven

Periode: 2005 - …

A6-2 Gebieden beschermen tegen geluidshinder

De gemeente duidt gebieden aan die ze wil beschermen tegen geluidshinder en neemt maatregelen zoals sensibilisatie, verkeersmaatregelen, streng vergunningenbeleid,… om de geluidshinder in deze gebieden verder te beperken. Bij grensoverschrijdende gebieden pleegt de gemeente overleg met de betrokken gemeente.



140 Augustus 2005


Betrokkenen: milieudiensten van betrokken gemeenten, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2007

A6-3 Geluidsklachten registreren en opvolgen

De gemeente registreert en volgt klachten op met het milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) ontwikkeld door het Vlaamse Gewest.

Na inventarisatie (op basis van geregistreerde klachten) van de mogelijke bronnen van geluidshinder onderneemt de gemeente actie om deze knelpunten aan te pakken. De gemeente maakt een actieplan op.

Initiatiefnemer: milieudienst, politie

Betrokkenen: het Vlaamse Gewest, inwoners

Periode: 2005 - …

A6-4 Hinder afkomstig van eigen beheer terugdringen

Bij klachten afkomstig van gemeentelijke gebouwen en evenementen neemt de gemeente maatregelen om de hinder te beperken. Voor omwonenden organiseert de gemeente een hinderenquête.



Periode: 2005 - …

A6-5 Geluidshinder van wegen beperken

Bij aanleg of heraanleg van wegen beoordeelt de gemeente de geluidshinder die zal ontstaan. Indien opportuun kiest de gemeente voor geluidsarme infrastructuur zoals fluisterasfalt, geluidsbermen, verkeersremmende ingrepen,…



Periode: 2005 - …

A6-6 Politiereglement uitbreiden


141 Augustus 2005

De gemeente neemt extra bepalingen op in het politiereglement om de geluidshinder op haar grondgebied te reduceren. Om geluidshinder afkomstig van kanonnen te reglementeren neemt zij de aanbevelingen van de omzendbrief aangaande het gebruik van vogelschrikkanonnen in de landen tuinbouw, op in het politiereglement.


Betrokkenen: politie, landen tuinbouwers

Periode: 2006

A6-7 Metingen uitvoeren bij geluidsoverlast

De gemeente organiseert de uitvoering van geluidsmetingen op volgende wijze:

- voor metingen in het kader van het KB van 24 februari 1977 houdende vaststellingen van geluidsnormen voor muziek in openbare en private inrichtingen doet de gemeente beroep op de politie van de zone Wetteren-Laarne-Wichelen. De politie beschikt over een sonometer die jaarlijkse gekeurd wordt.

- voor metingen conform Vlarem doet de gemeente beroep op het labo van de provincie Oost-Vlaanderen.


Betrokkenen: provincie Oost-Vlaanderen, politiezone Wetteren-Laarne-Wichelen

Periode: 2005 - …

6.2 Lichthinder

Lichthinder is de overlast die de mens ondervindt van kunstlicht. Het kan de vorm hebben van verblinding, of verstorende factor tijdens nachtelijke activiteiten of een algemeen gevoel van onbehagen veroorzaken.

Lichtvervuiling of lichtpollutie is een verhoogde helderheid van de nachtelijke omgeving door overmatig en verspillend gebruik van kunstlicht.

Dieren en planten ondervinden vele negatieve gevolgen van overmatige belichting. Voor vele dieren wordt het verschil tussen dag en nacht te klein, waardoor ze op verkeerde ogenblikken wakker worden en vaak langer actief zijn dan ze aankunnen. De verlichting trekt eveneens vele insecten aan, achternagezeten door vogels, egels,… Deze worden op hun beurt kwetsbaarder voor grotere roofdieren. De ontregeling van de voortplantingsperiode is ook een gevolg van lichthinder.


142 Augustus 2005

Bij planten verstoort lichthinder het natuurlijk proces van fotosynthese. Sommige soorten kunnen niet groeien onder een voortdurende belichting.

Mensen ondervinden ook negatieve gevolgen van lichthinder. Lichthinder leidt vaak tot slaapstoornissen wat vaak leidt tot depressies. Ook vermindert licht de aanmaak van de lichaamsstof melantonine. Deze stof staat onder andere in voor de huidpigmentering en veroorzaakt een regulerende werking van het oestrogeenhormoon, waardoor de vorming van tumors voorkomen wordt. Een mogelijk gevolg van een tekort aan deze stof is kanker.

(Raeymaekers, 2000)


6.2.1.1 Vlarem I en II Zowel voor ingedeelde inrichtingen als voor niet-ingedeelde inrichtingen worden in Vlarem II bepalingen opgenomen om lichthinder te beperken. Volgende voorwaarden moeten in acht genomen worden:

- er moeten maatregelen genomen worden om lichthinder te voorkomen;

- het gebruik en de intensiteit van de lichtbronnen in open lucht moet zich beperken tot het noodwendige voor de uitbating en de veiligheid en niet-functionele lichtoverdracht moet maximaal beperkt worden;

- klemtoonverlichting mag uitsluitend gericht zijn op de inrichting of delen ervan;

- lichtreclame mag de normale intensiteit van de openbare verlichting niet overtreffen.

6.2.1.2 NBN-normen Het BNCV (Belgisch Nationaal Comité voor Verlichtingskunde) verricht talrijke activiteiten met betrekking tot de wetenschap of techniek van de verlichting en van het zicht (natuurlijk of kunstmatig). Het is door het BIN (Belgisch Instituut voor Normalisatie) gemandateerd om, in zijn naam, de opvolging en studie van de Europese normalisatie op het gebied van de verlichting te verzekeren. In opdracht van het BIN werden door het BNCV 2 normen opgesteld namelijk:

- NBN L 18-001: ‘een leidraad voor verlichting van openbare wegen’

- NBN L 18-002: ‘Aanbevelingen voor bijzondere gevallen van openbare verlichting.

6.2.1.3 Gemeentelijke bevoegdheden Gemeenten spelen een belangrijke rol in het handhaven van de Vlarem-voorschriften. Zij kunnen toezicht uitvoeren bij de klasse 2 en 3 inrichtingen.


143 Augustus 2005

6.2.1.4 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De Vlaamse plandoelstellingen voor lichthinder zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

6.2.1.5 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen voor lichthinder zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

6.2.2 Beschrijving van de bestaande toestand De voornaamste bronnen van lichtvervuiling zijn het verkeer (wegennet), diensten/handel/bedrijven en particulieren

Wegen

Wegen moeten voldoende verlicht worden, maar het is noodzakelijk om de hoeveelheid verlichting kritisch te bekijken. Ook het type lampen van de openbare verlichting is belangrijk. Kwiklampen stralen in een heel groot gebied van het kleurenspectrum. Een betere oplossing is het gebruik van natriumlampen. Daarnaast moet men zorgvuldig elementen zoals tijdsduur (het aantal branduren), de hoeveelheid opwaartse lichtstroom en de armaturen evalueren en bijsturen. In Wichelen zijn sommige armaturen sterk verouderd en moeten dus in de toekomst vervangen worden.

Particulieren en diensten/handel/bedrijven

Grotendeels door het gebruik van tuinverlichting zorgen particulieren voor lichtvervuiling. Maar de diensten en handel nemen een groter deel voor zich door verlichting van reclameborden, aanduidingen van handelspanden en bedrijven,…

Overdreven lichtreclame wordt in Wichelen niet vastgesteld. Laserstralen zijn ook niet aanwezig. Een gemeentelijke reglementering voor het schijnen van laserstralen werd niet opgemaakt. Verschillende bedrijven hebben gebouwenverlichting, maar is voornamelijk gericht naar de grond.

Toeristische doeleinden

Ook voor toeristische doeleinden wordt verlichting gebruikt. Monumenten en gebouwen worden in het donker verlicht (klemtoonverlichting). Naast de klemtoonverlichting op drie kerken in Wichelen en het gemeentehuis in Schellebelle is de klemtoonverlichting minimaal. De aanwezige klemtoonverlichting straalt wel in de richting van de hemel.


144 Augustus 2005

Tijdens de ‘nacht van de duisternis’ schakelt men een gedeelte van de openbare verlichting en de klemtoonverlichting uit in de gemeente.

Algemeen ondervindt de gemeente Wichelen weinig hinder afkomstig van licht.

6.2.3 Knelpunten K6-3 Klemtoonverlichting is naar boven gericht

K6-4 Armaturen van de straatverlichting zijn verouderd

6.2.4 Doelstellingen De gemeente heeft als doel het gebruik van verlichting op de juiste manier te integreren, waarbij rekening wordt gehouden met volgende elementen:

- de hoeveelheid licht;

- de kwaliteit van het licht;

- de lichtverdeling;

- de plaatsing van de lichtbron.

De gemeente Wichelen wil de verlichting (van openbare wegen, klemtoonverlichting,…) van de gemeente beoordelen en beperken tot het noodzakelijke.

De gemeente heeft als voornaamste doel alle betrokkenen (handelaars, particulieren, bedrijven,…) te informeren over de negatieve effecten van licht en te sensibiliseren tot beperking van lichthinder (klemtoonverlichting, reclameverlichting,…).

6.2.5 Acties

A6-8 Klemtoonverlichting bij particulieren beperken

De gemeente sensibiliseert haar inwoners om tuinen opritverlichting te beperken, ’s nachts te doven en naar beneden te richten zodat geen strooilicht wordt uitgezonden. Bij bouwvergunningsaanvragen geeft de gemeente een bijkomende toelichting omtrent deze materie.

Ook architecten en andere professionelen betrokken bij de plaatsing van klemtoonverlichting worden gesensibiliseerd.


145 Augustus 2005


Betrokkenen: dienst ruimtelijke ordening, architecten, inwoners

Periode: 2005 - …

A6-9 Deelname ‘Nacht van de duisternis’

De gemeente neemt deel aan ‘de nacht van de duisternis’ of andere bovenlokale acties (bv. ‘verlichten zonder hinder’) om alle doelgroepen van de gemeente bewust te maken van de grote hoeveelheid verlichting in de gemeente en de effecten ervan. Tijdens dit evenement organiseert men activiteiten zoals een wandeling.


Betrokkenen: inwoners, handelaars,…

Periode: 2005 - …

A6-10 Lichthinder bij bedrijven beperken

Bij aanvragen voor milieu- en bouwvergunningen door bedrijven adviseert de gemeente om lichtbundels naar beneden te richten, de intensiteit van de verlichting te beperken en de verlichting ’s nachts te doven.


Betrokkenen: dienst ruimtelijke ordening, bedrijven

Periode: 2005 - …

A6-11 Lichthinder bij handel en diensten beperken

De gemeente adviseert handelaars en dienstverleners om hun reclame – en etalageverlichting te beperken en te doven na 23 uur.


Betrokkenen: handelaars en dienstverleners

Periode: 2005 - …

A6-12 Inventaris opstellen van niet-noodzakelijke verlichting


146 Augustus 2005

De gemeente maakt een inventaris op met plaatsen waar de verlichting in de gemeente kan beperkt worden zonder de veiligheid in het gedrang te brengen. De gemeente onderzoekt de mogelijkheid om op deze plaatsen de wegverlichting gedeeltelijk te vervangen door alternatieven zoals reflecterende wegmarkeringen.



Periode: 2007

A6-13 Lichthinder bij nieuwe klemtoonverlichting beperken

Bij nieuwe klemtoonverlichting beperkt de gemeente de lichthinder. Indien technisch mogelijk wordt de klemtoonverlichting naar beneden gericht, de intensiteit beperkt en op een bepaald uur gedoofd.



Periode: 2005 - …

A6-14 Armaturen van de openbare verlichting vervangen

De gemeente maakt een inventaris op van alle openbare verlichting met oudere armaturen en vervangt deze op lange termijn.



Periode: 2008

A6-15 Lichthinderklachten registreren en opvolgen

De milieudienst registreert en volgt klachten op met het milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) ontwikkeld door het Vlaamse Gewest.

Na inventarisatie (onder andere op basis van geregistreerde klachten) van de mogelijke bronnen van lichthinder onderneemt de gemeente actie om deze knelpunten aan te pakken. De gemeente maakt een actieplan op.




147 Augustus 2005

Periode: 2005 - …

6.3 Geurhinder

In het Vlaamse milieubeleidsplan wordt geurhinder gedefinieerd als het cumulatieve resultaat van een herhaalde verstoring door geur die zich laat kenmerken door een gewijzigd gedrag. Geurhinder is als verstoringseffect subjectiever dan lichten geluidshinder.

Geurhinder kan tot zowel lichamelijke als geestelijke aantasting van het welzijn leiden (gezondheidseffecten en negatieve beleving). Nochtans is er geen directe relatie aangetoond tussen de geur van verbindingen en toxiciteit in de zin van ziekteverwekkende effecten. Wel werden niet-toxische fysiologische reacties waargenomen door inwerking op het centraal of autonoom zenuwstelstel. Verder blijkt uit enquêtes en vaststellingen ter plaatse dat perioden van geurhinder gepaard kunnen gaan met hoofdpijn, braakneigingen, verstoring van de slaap, verlies aan eetlust en stress.


6.3.1.1 Het afvalstoffendecreet, Vlarem I, Vlarem II, het veldwetboek en het bosdecreet Het milieuvergunningendecreet en de Vlarem-wetgeving bieden een juridisch kader om geurhinder, van industrie, KMO en landbouw aan te pakken. Momenteel bepaalt Vlarem enkel dat ieder bedrijf al het mogelijke moet doen om geurhinder zo beperkt mogelijk te houden.

Belangrijke bronnen van geurhinder zoals wegverkeer en huisdieren door particulieren worden niet gereglementeerd.

Volgens de Vlarem reglementering is enkel het verbranden van plantaardige afvalstoffen afkomstig van het onderhoud van tuinen, de ontbossing of ontginning van terreinen of van eigen bedrijfslandbouwkundige werkzaamheden toegelaten. Hierbij dient een afstand van 100 meter gerespecteerd te worden tot de begroeiing of bebouwing, zoals vastgelegd in het Veldwetboek.

De gemeente kan optreden tegen sluikstokers.

6.3.1.2 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De Vlaamse plandoelstellingen voor geurhinder zijn geformuleerd in bijlagen (zie 13.4).


148 Augustus 2005

6.3.1.3 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen voor geurhinder zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).


Verbranden van afval

Klachten afkomstig van het verbranden van afval in open lucht worden regelmatig gemeld bij de politiediensten van Wichelen. In 2001 werden 2 klachten geregistreerd. In 2002 en 2003 nam het aantal klachten toe tot respectievelijk 10 en 8. De gemeente moedigt haar inwoners aan om het afval te verwijderen via de huis-aan-huis ophaling of het containerpark in plaats van dit te verbranden in tonnen of gelijkaardige recipiënten. Hoewel het toegelaten is om onder bepaalde voorwarden plantaardig afval te verbranden in de tuin, raadt de gemeente haar inwoners aan om het tuinafval te composteren. De gemeente heeft de brochure ‘slimmer stoken’, uitgegeven door de OVAM, verspreid en de brochure ligt steeds ter beschikking op de milieudienst.

Geurhinder bestrijden afkomstig van bedrijven

Bij herhaaldelijke vaststelling van geurhinder afkomstig van een bedrijf legt de gemeente bijzondere maatregelen (emissiemetingen, snuffelmetingen,…) op ter bestrijding van deze hinder. In vergunningsaanvragen onderzoekt de milieudienst steeds of bijzondere voorwaarden moeten opgelegd worden in de milieuvergunning.

Geurhinder afkomstig van mest

De gemeente voorziet regelmatig overleg met de politie en mestbank om hinder afkomstig van mest te beperken.

In het politiereglement van Wichelen is geen extra reglementering opgenomen ter vermindering van geurhinder.

6.3.3 Knelpunten K6-5 Geurhinder van het verbranden van afval


149 Augustus 2005

6.3.4 Doelstellingen De gemeente Wichelen heeft als doel geurhinder te beperken op het grondgebied van de gemeente door het nemen van maatregelen zoals:

- informeren en sensibiliseren van de bevolking;

- het voeren van een milieuvergunningenbeleid;

- controle op de naleving van de geldende wetgeving

- aanpassen van reglementen onder andere met betrekking tot het verbranden van afval.

De gemeente wil het aantal klachten en overtredingen met betrekking tot geurhinder reduceren en wil een correcte behandeling, registratie en opvolging van klachten met betrekking tot geurhinder.

6.3.5 Acties

A6-16 Geurklachten registreren en opvolgen

De milieudienst registreert en volgt de klachten op met het milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) ontwikkeld door het Vlaamse Gewest.

Na inventarisatie (op basis van geregistreerde klachten) van de mogelijke bronnen van geurhinder onderneemt de gemeente actie om deze knelpunten aan te pakken. De gemeente maakt een actieplan op.



Periode: 2005 - …

A6-17 Verbranden van afval beperken

De gemeente informeert en sensibiliseert de inwoners van Wichelen omtrent:

allesbranders:

Men mag enkel kolen of onbehandeld hout stoken in ‘allesbranders’. Daarnaast kan men ook hout-, bruinkool- of zaagselparaffinebriketten stoken in kachels, open haarden en ‘allesbranders’.

verbranding in open lucht:

Verbranden van tuinafval wordt toegelaten mits toepassing van de afstandsregels zoals beschreven in het veldwetboek, maar composteren van tuinafval blijft een


150 Augustus 2005

betere oplossing. Het verbranden in open lucht van andere afvalsoorten is niet toegelaten. Indien het Vlaamse Gewest een modelreglement ter beschikking stelt met een verbod op afvalverbranding neemt de gemeente deze bepalingen op in het politiereglement van Wichelen.



Periode: 2005 - …

A6-18 Geurhinder blijven evalueren bij meldings- en vergunningsaanvragen.

Bij inrichtingen die mogelijk geurhinder kunnen veroorzaken worden geurbeperkende maatregelen opgelegd in de bijzondere voorwaarden van de milieuvergunning.


Betrokkenen: meldings- en vergunningsplichtige bedrijven

Periode: 2005 -…

6.4 Bodemverontreiniging


6.4.1.1 Het decreet van 22 februari 1995 betreffende de bodemsanering en het VLAREBO Het decreet bevat een regeling voor de identificatie van verontreinigde gronden, een register van verontreinigde gronden, een regeling voor nieuwe en historische bodemverontreiniging en een bijzondere regeling voor de overdracht van gronden. Het decreet werd nader uitgewerkt in het uitvoeringsbesluit VLAREBO (het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering)

In het VLAREBO werd een lijst opgenomen van inrichtingen en activiteiten die bodemverontreiniging kunnen veroorzaken. De gemeenten zijn verplicht een inventaris aan te leggen van al de op deze lijst voorkomende inrichtingen en activiteiten op hun grondgebied.

Bij de aanleg van een dossier betreffende een verontreinigde grond wordt de gemeente hiervan op de hoogte gesteld en wordt een bodemattest overgemaakt. De gemeente is gehouden de ontvangen attesten ter inzage te leggen van belangstellenden.

Het toezicht op de naleving en controle van de voorzorgsmaatregelen opgenomen in het decreet kan voor Klasse 2 en Klasse 3 bedrijven door de gemeente gebeuren.


151 Augustus 2005

Hoofdstuk 10 Vlarebo

Dit hoofdstuk regelt het werken met uitgegraven bodem: het grondverzet. Deze regelgeving trad in werking op 1 januari 2004. Wanneer bodem uit mogelijk verontreinigde percelen of in grote hoeveelheden (> 250 m3) wordt uitgegraven, zal men moeten onderzoeken of de uitgegraven grond verontreinigd is. Deze regelgeving dient om rechtszekerheid te bieden.

6.4.1.2 Het milieuvergunningsdecreet van 28 juni 1985 en Vlarem I en II Aan inrichtingen en activiteiten die bodemverontreiniging kunnen veroorzaken zijn in het milieuvergunningsdecreet, VLAREM I en VLAREM II een aantal voorwaarden opgelegd ter voorkoming van bodemverontreiniging en verspreiding van milieugevaarlijke stoffen. Zo worden volgens VLAREM II stookolietanks aan een periodieke controle onderworpen en worden technische voorwaarden opgelegd inzake de opslag van stookolie in ondergrondse houders, de bovengrondse ondoordringbare inkuiping voor opslag van vloeibare stoffen, de te nemen voorzorgsmaatregelen en aan te brengen veiligheidssystemen.

6.4.1.3 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De Vlaamse plandoelstellingen m.b.t. bodem zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

6.4.1.4 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen m.b.t. bodem zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).


6.4.2.1 Bodemattest en register van verontreinigde gronden Het bodemsaneringsdecreet en Vlarebo leggen meerdere maatregelen op. Zo is een bodemattest vereist bij elke overeenkomst tot overdracht van een grond. Ter uitvoering van het bodemsaneringsdecreet maakt OVAM een register van verontreinigde gronden aan. Dit is een inventaris van alle verontreinigde gronden. Per grond worden volgende gegevens steeds opgenomen:

- kadastrale gegevens;

- eigenaar en gebruiker;

- ernst van de bodemverontreiniging;

- eventueel gebruiksbeperkingen of voorzorgsmaatregelen.


152 Augustus 2005

Daarnaast kunnen nog gegevens zoals het bodemonderzoek, het bodemsaneringsproject en het conformiteitsattest worden opgenomen.

Door de gemeente Wichelen worden per jaar ca. vier door OVAM afgeleverde bodemattesten geregistreerd. Sommige percelen zijn opgenomen in het register van verontreinigde gronden.

Een overzicht van alle verontreinigde of potentieel verontreinigde sites in de gemeente is niet voorhanden.

6.4.2.2 Bodemonderzoeken De milieudienst informeert haar inwoners en bedrijfsleiders over het bodemsaneringsdecreet en het Vlarebo, meer specifiek over de onderzoeksverplichtingen.

6.4.2.3 Stookolietanks Lekkage bij verouderde opslaginstallaties en morsen bij de opslag van brandstoffen kunnen een diffuse verontreiniging veroorzaken. De voorwaarden van Vlarem betreffende de normering, de installatie en verplichte controles van stookolietanks vormen een goed instrument om de kans op het lekken van opslagtanks te vermijden en om eventuele lekkende tanks tijdig op te sporen.

In de gemeentelijke diensten bevinden zich nog vijf gekeurde stookolietanks. Eén van deze tanks zal in 2005 buiten dienst worden gesteld conform de Vlarem-wetgeving (verwijdering of vulling van de tank) en worden vervangen door een andere energiebron, namelijk gas.

Bij meldingen van mazoutgeur of andere mogelijke bodemverontreiniging zal een visuele inspectie plaatsvinden door de milieuambtenaar of politie. Bij acute gevallen wordt onmiddellijk ingegrepen. De gemeente meldt steeds schadegevallen (bodemverontreiniging) via een gestandaardiseerd meldingsformulier aan OVAM

6.4.3 Knelpunten K6-6 Geen inventarisatielijst met verontreinigde of potentieel verontreinigde sites in de

gemeente


153 Augustus 2005

6.4.4 Doelstellingen Door middel van sensibilisatie, informatie en controle wil de gemeente Wichelen:

- nieuwe bodemverontreiniging voorkomen;

- gekende sites met bodemverontreiniging en potentieel verontreinigde gronden inventariseren en opvolgen;

- informeren over de huidige wetgeving;

- informeren over de effecten van bodemverontreiniging op het milieu en de mens;

- klachten behandelen en het aantal klachten reduceren.

6.4.5 Acties

A6-19 Inwoners informeren over stookolietanks

De milieudienst maakt de inwoners van Wichelen bewust van de risico’s tot vervuiling van de bodem en het grondwater door het gebruik van oude opslagtanks voor stookolie. Informatie omtrent het onderhoud, controle en sanering van opslagtanks voor stookolie wordt verspreid via brochures, het informatieblad en de website.



Periode: 2005 - …

A6-20 Grondverzetregeling toepassen en inwoners informeren

Bij grondwerken door de gemeente of een aannemer wordt de grondverzet-regeling toegepast bij:

- uitgravingen meer dan 250 m3

- uitgraving op een verdachte grond, een potentieel of effectief verontreinigd perceel

De gemeente laat een technisch verslag opstellen door een erkende bodemsaneringsdeskundige en neemt dit op in het bestek. Op basis van de bodemkwaliteit zoekt men een gepaste bestemming voor de uit te graven grond.

De gemeente licht de inwoners van en de bedrijven in wichelen in over de grondverzet-regeling.



154 Augustus 2005

Betrokkenen: milieudienst, bedrijven, inwoners

Periode: 2005 - …

A6-21 Inventaris opstellen van Vlarebo-plichtige inrichtingen of activiteiten

De gemeente maakt een inventaris op van kadastrale percelen waarop Vlarebo-plichtige inrichtingen of activiteiten plaatsvinden of hebben plaatsgevonden



Periode: 2007

A6-22 De hoeveelheid bestrijdingsmiddelen reduceren

In kader van het decreet ter reductie van bestrijdingsmiddelen beperkt de gemeente het gebruik van bestrijdingsmiddelen die verontreiniging van bodem- en grondwater veroorzaken. De gemeente zoekt alternatieve middelen.

(zie actie A3-2 ‘reductie van bestrijdingsmiddelen’)


Betrokkenen: groendienst, technische dienst, inwoners

Periode: 2005 – 2015

A6-23 Toezicht bij bedrijven

De milieudienst van Wichelen controleert bij bedrijven of er mogelijks bodem- en/of grondwaterverontreiniging wordt veroorzaakt. Een toetsing van de milieuvergunningsvoorwaarden en van de bepalingen van het afvalstoffendecreet, het Vlarea, het bodemsaneringsdecreet, het Vlarebo,… wordt steeds uitgevoerd.

De gemeente doet steekproeven.



Periode: 2005 - …

A6-24 Klachten van bodemverontreiniging registreren en opvolgen


155 Augustus 2005

De milieudienst registreert en volgt klachten op met het milieuklachten-, registratie- en opvolgingssysteem (MKROS) ontwikkeld door het Vlaamse Gewest. De gemeente zal bij acute gevallen van bodemverontreiniging stalen nemen en doet beroep op een erkende bodemsaneringsdeskundige.

Na inventarisatie (onder andere op basis van geregistreerde klachten) van de mogelijke bronnen van bodemvervuiling onderneemt de gemeente actie om deze knelpunten aan te pakken. De gemeente maakt een actieplan op.



Periode: 2005 - …

A6-25 Bodemverontreiniging melden aan OVAM

Schadegevallen die aanleiding geven tot bodem- en/of waterverontreiniging meldt de gemeente aan OVAM door middel van een gestandaardiseerd meldingsformulier.


Betrokkenen: OVAM

Periode: 2005 - …

6.5 Lucht- en stofhinder

Luchthinder(verontreiniging) staat in nauw verband met andere clusters onder andere mobiliteit (luchtverontreiniging door wegverkeer), energie (luchtverontreiniging door verwarming), vaste stoffen (luchtverontreiniging door verspreiding van milieugevaarlijke stoffen),…

Omtrent luchtverontreiniging doen zich milieuproblemen voor zoals aantasting van de ozonlaag, broeikaseffect, verontreiniging door fotochemische stoffen, verspreiding van milieugevaarlijke stoffen, verzuring,…

Aantasting van de ozonlaag

In de hogere luchtlagen houdt ozon de schadelijke UV-straling van de zon tegen. Bepaalde chloor- en broomhoudende verbindingen die onder meer gebruikt worden als drijfgas in


156 Augustus 2005

spuitbussen en als koelvloeistof breken de ozonlaag af. Hierdoor stijgt de stralingsintensiteit, wat een verhoogd risico voor de volksgezondheid met zich meebrengt.

Broeikaseffect

Emissies van broeikasgassen (CO2, CH4, N2O, CFK’s) doen de aarde geleidelijk opwarmen. Een gevolg hiervan is een stijging van de zeespiegel en eventuele extreme weersomstandigheden. Ook bepaalde ecosystemen worden door de opwarming bedreigd.

Verontreiniging door fotochemische stoffen

Fotochemische luchtverontreiniging ontstaat door de inwerking van zonlicht op stikstofoxyden (NOx) en Vluchtige Organische Stoffen (VOS) die onder meer door het verkeer worden uitgestoten. De fotochemische stoffen die hieruit ontstaan (onder andere O3) hebben een oxiderende werking en kunnen nadelige gevolgen hebben voor de volksgezondheid.

Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen

Door tal van menselijke activiteiten kunnen milieugevaarlijke stoffen zoals zware metalen, pesticiden, VOS, dioxines, asbest,… naar de verschillende milieucompartimenten verspreid worden. Ze kunnen door ernstige problemen zorgen voor mens en milieu.

Verzuring

Verzuring ontstaat door de depositie van zwavel- en stikstofhoudende verbindingen in de atmosfeer. Deze stoffen zijn afkomstig van de uitstoot van zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx) en van ammoniak (NH3). SO2 en NOx komen vrij bij verbrandingsprocessen, NH3 komt vrij uit dierlijke mest. De verzurende emissies hebben een negatieve werking op ecosystemen en kunnen voor gezondheidsproblemen zorgen.

Al deze problemen inzake luchtkwaliteit zijn grensoverschrijdend en moeten mondiaal, internationaal of gewestelijk worden aangepakt.

6.5.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden De bevoegdheden inzake de aanpak van de luchtproblematiek is op gemeentelijk niveau heel beperkt.


157 Augustus 2005

6.5.1.1 Wet van 28 december 1964 De basiswet inzake de bestrijding van de luchtverontreiniging is de wet van 28 december 1964, B.S. 14 januari 1965.

Ter uitvoering van deze wet werden verschillende uitvoeringsbesluiten getroffen namelijk besluiten inzake algemene luchtkwaliteitsdoelstellingen, luchtverontreiniging door de industrie, luchtverontreiniging door verwarming, luchtverontreiniging door wegverkeer, luchtverontreiniging door uitlaatgassen.

Vele bepalingen bijvoorbeeld luchtverontreiniging door de industrie, zijn achteraf opgenomen in Vlarem II.

Volgens het algemene principe zal de gemeente slechts verordenend kunnen optreden voor die problemen die niet het voorwerp zijn van een sluitende reglementering via één van de uitvoeringsbesluiten.

Inzake luchtverontreiniging veroorzaakt door het wegverkeer zal de gemeente enkel optreden in verband met plaatselijke omstandigheden die bijvoorbeeld een bepaalde rijwijze of gebruikswijze van een voertuig opleggen (bijvoorbeeld stilleggen van de motor voor een opgehaalde brug, verbod tot het onnodig opdrijven van het toerental van de motor bij stilstand).

6.5.1.2 Luchtverontreiniging in het kader van het milieuvergunningsdecreet, VLAREM en andere In toepassing van Vlarem zijn een aantal inrichtingen, specifiek in functie van hun potentieel naar luchtverontreiniging, vergunningsplichtig gerubriceerd. Met name betreft het de onder rubriek 20 (industriële inrichtingen die behoren tot de categorieën, vallend onder de richtlijn 84/360/EEG van 28 juni 1984 betreffende de bestrijding van… luchtverontreiniging) en onder rubriek 43 (verbrandingsinrichtingen) vermelde installaties. Indien dit een klasse 2 inrichting betreft moet de gemeente de vergunning afleveren.

Inzake de algemene en sectorale bepalingen in Vlarem II wordt verwezen naar hoofdstuk 4.4 (beheersing van luchtverontreiniging), hoofdstuk 5.20 (industriële inrichtingen die luchtverontreiniging kunnen veroorzaken) en hoofdstuk 5.43 (verbrandingsinrichtingen).

Aantasting ozonlaag

Voor wat de aantasting van de ozonlaag betreft zijn in Vlarem II bepalingen opgenomen betreffende het gebruik van koelmiddelen in koelinrichtingen. Zo moeten bij het buiten gebruik stellen van koelinstallaties de nog aanwezige koelvloeistoffen worden afgetapt, gerecycleerd of vernietigd. Sinds 1998 is het gebruik van CFK’s in koelinstallaties in Vlaanderen verboden.

Broeikaseffect


158 Augustus 2005

Met betrekking tot het broeikaseffect en het energiebeleid wordt op Vlaams niveau het CO2 REG-beleidsplan uitgewerkt ter implementatie van de verbintenissen op internationaal en Europees niveau.

Fotochemische stoffen

Omtrent fotochemische stoffen is voor het Vlaamse Gewest de reglementering rond de emissie van VOS opgenomen in Vlarem II.

Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen

Betreffende de verspreiding van milieugevaarlijke stoffen is de Vlaamse Reglementering opgenomen in Vlarem II. Hierin zijn de algemene en sectorale emissiegrenswaarden voor stoffen en industriële processen opgenomen en zijn kwaliteitsdoelstellingen voor de omgevingsconcentratie van milieugevaarlijke stoffen in gronden oppervlaktewater, lucht en bodem vooropgesteld. In het uitvoeringsbesluit Vlarebo van het bodemsaneringsdecreet zijn eveneens achtergrondwaarden en bodemsaneringsnormen opgenomen.

Verzuring

Omtrent verzuring bevat Vlarem II kwaliteitsnormen voor lucht en verzurende depositie en algemene en sectorale voorwaarden die van toepassing zijn op de ingedeelde inrichtingen.

Het mestdecreet en zijn uitvoeringsbesluiten omvatten maatregelen die betrekking hebben op de reductie van ammoniak, met name omtrent het afdekken en verwerken van dierlijke mest.

6.5.1.3 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De Vlaamse plandoelstellingen m.b.t. lucht zijn geformuleerd in bijlagen (zie 13.4).

6.5.1.4 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen m.b.t. lucht zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

6.5.2 Beschrijving van de bestaande toestand Plaatselijk wordt de luchtkwaliteit in eerste instantie beïnvloed door de aanwezigheid van een aantal punten oppervlaktebronnen, met name de atmosferische emissies afkomstig van de gebouwenverwarming, de industrie en het verkeer.


159 Augustus 2005

De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) meet de kwaliteit van de omgevingslucht en lozingen van bronnen en informeert alle geïnteresseerden hieromtrent. Verschillende publicaties en rapporten zijn beschikbaar.

Volgende indicatoren gemeten door de VMM geven een aanduiding voor Wichelen:

Emissie van CO2 door de huishoudens (afkomstig van verwarming)

kton CO2 kg CO2/ha

Wichelen 23 10044

Oost-Vlaanderen 2997 10050

Vlaamse Gewest 13659 4474

Tabel 11: emissie van CO2 in 2001 door de huishoudens in Wichelen

(gegevens: www.samenwerkingsovereenkomst.be)

De emissies van CO2 in Wichelen afkomstig van gebouwenverwarming zijn veel hoger dan de gemiddelde waarden in het Vlaams Gewest, maar wel te vergelijken met de gemiddelde waarden in Oost-Vlaanderen.

Emissies van verzurende stoffen door huishoudens (afkomstig van verwarming)

De emissies van SO2 en NOx (NO2 en NO) verontreinigen de lucht en veroorzaken verzuring.

ton NOx(NO2) ton SO2 kg NOx(NO2) / ha kg SO2 / ha

Wichelen 16 34 6,99 14,85

Oost-Vlaanderen 2363 3037 7,92 10,18

Vlaams Gewest 10778 12212 3,53 4,00

Tabel 12: emissies van verzurende stoffen in 2001 door huishoudens in Wichelen


De emissies van verzurende stoffen afkomstig van verwarming zijn berekend aan de hand van de verschillende woningen brandstoftypes in de gemeente.


160 Augustus 2005

De emissies van NOx in Wichelen door de huishoudens zijn hoger dan de gemiddelde waarde in het Vlaams Gewest, maar te vergelijken met de gemiddelde waarde in Oost-Vlaanderen.

De emissies van SO2 in Wichelen door de huishoudens zijn hoger dan de gemiddelde waarden in het Vlaams Gewest en de provincie Oost-Vlaanderen.

Emissies van ammoniak door de veeteelt

De luchtkwaliteit wordt eveneens beïnvloed door de ammoniakemissies als gevolg van de landbouwactiviteiten en meer bepaald diegene die gekoppeld zijn aan de veeteelt en de verwerking van dierlijke mest.

RUNDVEE VARKENS PLUIMVEE OVERIG VEE TOTAAL

(NH3 in ton) (NH3 in ton) (in kg NH3/ha)

Wichelen 27 15 3 0 45 19

Oost-Vlaanderen 5175 5854 695 89 11812 39

Vlaanderen 19109 28471 3896 398 51874 38

Tabel 13: emissies van ammoniak in 2001 door de veeteelt in Wichelen


De emissies van NH3 afkomstig van de veeteelt in Wichelen zijn lager (bijna de helft) dan de gemiddelde waarden in de provincie Oost-Vlaanderen en het Vlaamse Gewest.

6.5.3 Doelstellingen De gemeente Wichelen wil luchtverontreiniging voorkomen en de lokale omgevingslucht verbeteren.

De gemeente streeft tegen het einde van de planningsperiode naar een reductie van minimum 8 % t.o.v. 2001 voor de emissie van CO2 (afkomstig van verwarming van huishoudens) en eveneens naar een daling van de emissies van verzurende stoffen (SO2 en NOx) door huishoudens.

De gemeente Wichelen wil luchtemissies op haar grondgebied beperken door het nemen van maatregelen zoals het voeren van een vergunningenbeleid, controle en sensibilisatie.


161 Augustus 2005

In eigen beheer streeft ze naar een vermindering van de uitstoot van luchtvervuilende stoffen door middel van technische aanpassingen (bv. verwarmingsinstallaties), een gedragswijziging (bv. aankoop van solventarme producten) en het voeren van een duurzaam energie- en mobiliteitsbeleid.

Door middel van sensibiliseren en informeren wil ze diverse doelgroepen tips geven voor het bekomen een ‘gezonde’ lucht.

6.5.4 Knelpunten K6-7 De emissies van verzurende stoffen en CO2 door huishoudens in Wichelen zijn hoger

dan de gemiddelde waarden in het Vlaamse Gewest.

6.5.5 Acties De gemeente neemt volgende maatregelen ter verbetering van de luchtkwaliteit. Overige acties worden grotendeels behandeld in de clusters energie en mobiliteit.

A6-26 Emissiemetingen van stookinstallaties controleren

De gemeente controleert bij bedrijven op haar grondgebied de naleving van de sectorale voorwaarden van Vlarem II m.b.t. rubriek 43 van de indelingslijst van bijlage I, Vlarem I (verbrandingsinrichtingen).

Het aantal metingen en de resultaten worden nagekeken en de eventuele verplichting tot het opstellen van een integraal milieujaarverslag.



Periode: 2005 - …

A6-27 Voorbeeldfunctie door het gebruik van alternatieven voor ozonafbrekende stoffen

De gemeente gebruikt milieuvriendelijke alternatieven voor ozonafbrekende stoffen met betrekking tot blusapparaten, spuitbussen, koelkasten, koel- en ariconditioninginstallatie en moedigt haar inwoners en bedrijven aan tot hetzelfde. De gewijzigde Vlarem-wetgeving met betrekking tot koelinstallaties wordt toegepast in de gemeentelijke werking en geïnformeerd aan bedrijven.


162 Augustus 2005


Betrokkenen: technische diensten, inwoners, bedrijven

Periode: 2005 - …

A6-28 Gebruik van solventarme producten

De gemeentediensten beperken het gebruik van solventhoudende producten. Milieuvriendelijke verf zoals natuurverf worden gebruikt. Indien dit niet mogelijk is opteert de gemeente voor watergedragen verven en vervolgens voor high-solids. De gemeente stimuleert en licht de bevolking en bedrijven in omtrent het gebruik en alternatieven voor solventhoudende producten.


Betrokkenen: technische diensten, inwoners, bedrijven

Periode: 2005 - …

A6-29 Informatie en sensibilisering omtrent luchtverontreiniging

De gemeente informeert en sensibiliseert de bevolking omtrent de gevolgen van luchtverontreiniging (gezondheidsproblemen, schade aan vegetatie, afbraak van de ozonlaag,… ) en de oorzaken (verkeer, productgebruik, afvalverbranding, verwarming,…). Daarnaast informeert de gemeente over vervuiling van de binnenomgeving.

Informatiebrochures van hogere overheden zoals ‘Adem diep in’ en ‘gezond wonen’ stelt de gemeente ter beschikking van de bevolking.

Meetresultaten omtrent de luchtkwaliteit in de gemeente Wichelen publiceert de gemeente regelmatig in haar informatieblad en op de website.


Betrokkenen: technische diensten, gemeentepersoneel, bedrijven, inwoners,…

Periode: 2005 - …

A6-30 Een vergunningenbeleid gericht op het voorkomen en het beperken van luchtemissies

In de milieuvergunning zijn algemene en sectorale voorwaarden opgenomen om luchtemissies zoveel mogelijk te beperken. De gemeente kan daarenboven nog bijzondere voorwaarden opleggen zoals het verplicht installeren van filters, het opleggen om periodiek een audit uit te voeren, het uitvoeren van emissiemetingen en de opmaak van een emissie-inventaris.


163 Augustus 2005

Aan de hand van deze emissie-inventaris kunnen verstrengde emissienormen of saneringsmaatregelen worden opgelegd.



Periode: 2005 - …

A6-31 Informeren over asbesthoudende producten

De gemeente informeert haar inwoners, bedrijven en gemeentepersoneel omtrent de risico’s bij inademing van asbest en de herkenning en inzameling van asbesthoudende producten. Asbesthoudende materialen worden als een afzonderlijke fractie ingezameld op het containerpark.


Betrokkenen: technische diensten, inwoners, Verko

Periode: 2005 – 2009

A6-32 Rationeel energiegebruik bij verwarmingsinstallaties

De gemeente sensibiliseert haar inwoners om oude, slecht werkende en/of energieverslindende ketels te vervangen en informeert haar inwoners met betrekking tot het belang en de verplichting van de jaarlijkse inspectie en het onderhoud van de verwarmingsinstallaties.

In kader van een rationeel energiebeleid past de gemeente bovenstaande maatregelen toe in haar gemeentelijke infrastructuur en stookt ze bij voorkeur met gas. Bij de keuze van brandertechnologie in nieuwe gemeentelijke gebouwen geeft ze voorrang aan lage NOx-branders.


Betrokkenen: technische dienst, inwoners

Periode: 2005 - …


164 Augustus 2005

7 MOBILITEIT

De voorbije eeuwen werd een sterk toenemende mobiliteit vastgesteld. De gevolgen hiervan zijn onder andere:

- luchtvervuiling

- geluidshinder

- lichtvervuiling

- uitputting brandstofvoorraden

- vernietiging van groen

- …

De uitstoot door de verkeerssector is van bijzonder belang omdat hij zich zo snel uitbreidt. De uitstoot van het motorvoertuigenverkeer bestaat voornamelijk uit stikstofoxiden (NOx), koolwaterstoffen (HC) en koolmonoxide (CO), die goed zijn voor respectievelijk 58%, 50% en 75% van de totale uitstoot.

Een gemeente kan mee helpen om oplossingen te bieden voor deze problemen, zowel infrastructureel als organisatorisch. Een gemeente kan een verkeersplan uitwerken om te voorzien in de heraanleg van kruispunten, de uitbouw van fietsroutenetwerken,… Ook aanpassingen aan het openbaar vervoer zijn onontbeerlijk.

Milieu en mobiliteit zijn niet los te koppelen van elkaar. Een integratie van het milieu- en mobiliteitsbeleid is dus een noodzaak. Deze integratie komt tot uiting in de samenwerking tussen het mobiliteitsconvenant en de samenwerkingsovereenkomst.


7.1.1 Decreet betreffende de mobiliteitsconvenants 20 april 2001 In het decreet wordt vastgelegd dat de Vlaamse overheid, de lokale overheid, de Vlaamse Vervoermaatschappij en in voorkomend geval de provinciale overheid en elke maatschappelijke actor waarvan de activiteiten belangrijke vervoersstromen genereren, een lokaal mobiliteitsconvenant kunnen sluiten om een lokaal mobiliteitsbeleid te realiseren uitgewerkt in een mobiliteitsplan. Het mobiliteitsconvenant bevat een moederconvenant en naargelang de behoeften kunnen bijkomende modules ondertekend worden.


165 Augustus 2005

Het moederconvenant bevat:

- de algemene doelstellingen en uitgangspunten van een duurzaam mobiliteitsbeleid;

- de basisvoorwaarden waaraan het lokale mobiliteitsplan minimaal moet voldoen;

- het toepassingsgebied;

- de organisatie van de besluitvorming;

- de engagementen van de partijen;

- de evaluatiemethodiek.

De modules hebben betrekking op:

- de ondersteuning van strategische planningsactiviteiten;

- de verbetering of de aanleg van nieuwe infrastructuur;

- de uitbouw van een kwaliteitsvol openbaar vervoer;

- andere projecten om de mobiliteit te beheersen.

7.1.2 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaamse Gewest en gemeenten. De samenwerkingsovereenkomst heeft als doel om een wederzijdse samenwerking op gang te brengen tussen milieuambtenaren, mobiliteitsambtenaren en ruimtelijke planners om de druk van de sector verkeer en vervoer op het leefmilieu te verminderen. Het leefmilieu bevat hier alle aspecten met betrekking tot luchtverontreiniging, effecten op natuur, groenstructuren, hinder en waterverontreiniging.

In de praktijk wordt een milieutoetsing uitgevoerd van het gemeentelijk mobiliteitsbeleid.

7.1.3 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen voor de cluster mobiliteit zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

> Verandering van het klimaat door het broeikaseffect > Verontreiniging door fotochemische stoffen > Verstoring door geluidshinder > Versnippering > Verzuring > Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen

7.1.4 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen en projecten m.b.t. mobiliteit zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).


166 Augustus 2005

7.2 Beschrijving van de bestaande toestand Een overzicht van de huidige verkeersinfrastructuur is gebaseerd op het ontwerp ruimtelijk structuurplan.

7.2.1 Samenwerkingsovereenkomst De gemeente Wichelen heeft bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst ‘milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling de cluster ‘Mobiliteit’ niet ondertekend.

7.2.2 Mobiliteitsbeleid De gemeente heeft het mobiliteitsconvenant niet ondertekend en heeft geen mobiliteitsplan opgemaakt, maar beschikt wel over een mobiliteitsraad die om de zes à zeven weken vergadert.

De technische dienst organiseert de uitvoering van wegen, fietspaden,…

7.2.3 Wegverkeer De gemeente Wichelen heeft twee secundaire wegen: de N416 in oost-westelijke richting en dwars daarop in noord-zuidelijke richting de N442.

Qua ontsluiting is de gemeente voornamelijk gericht op de E40 en niet zozeer richting E17 in het noorden. De Schelde en het noordelijk gelegen groengebied vormen een barrière ondanks de brug over de Schelde richting Uiterbergen.

De moeilijke ondoordringbaarheid van Zowel Wetteren als Dendermonde beperken de rol van de N416 als alternatief voor of kortsluiting van het hoofdwegennet. De gemeente Wichelen wordt daarom globaal genomen beschouwd als autoluw.

Om het wegverkeer in woonwijken terug te dringen voorziet men tijdens de zomerdagen verschillende speelstraten. Tijdens deze dagen sluit men verschillende wijken af en is enkel plaatselijk verkeer toegestaan.

Om de wegen rondom scholen veiliger te maken is reeds zone 50 van toepassing. In de toekomst wil men zones 30 creëren. In Wichelen en Schellebelle zijn drempels aan de scholen geplaatst om het verkeer te vertragen.

Het parkeren in Wichelen is niet betalend.

Het aanleggen van verhardingen voor wegen heeft een beperkte infiltratie van hemelwater tot gevolg. De gemeente heeft gekozen om verschillende wegen die enkel dienen voor landbouwdoeleinden te voorzien van steenslag en niet te verharden.


167 Augustus 2005

7.2.4 Openbaar vervoer In Wichelen zijn drie buslijnen beschikbaar:

- Lijn 28 vormt het traject Gent-Melle-Wetteren-Dendermonde. Deze bus stopt in Wichelen en Schellebelle om het halfuur tijdens de spits en om het uur buiten de spits;

- Lijn 97 verbindt Aalst met Wetteren. Deze bus heeft een halte in Serskamp om het uur tijdens de spits en om de twee uur buiten de spits;

- Lijn 51 tussen Uiterbergen en Aalst vormen een derde lijn. De frequentie bedraagt vijf bussen per dag.

Daarnaast is een belbus beschikbaar in de zone laarne-Wetteren-Wichelen. Een belbus voorziet busvervoer in de zones die niet worden bereikt door het voorziene openbare vervoer. De belbus is zeer populair in Wichelen en kent een goede werking.

Twee spoorlijnen doorkruisen de gemeente. De eerste spoorlijn is de verbinding Gent-Aalst met een station te Schellebelle en een halte te Serskamp. De tweede spoorlijn is de verbinding Gent-Dendermonde met een stopplaats in Wichelen. Beide lijnen komen ter hoogte van het station van Schellebelle samen. Op de lijn Gent-Aalst die verder loopt tot Brussel stoppen twee treinen per uur. De lijn Gent-Dendermonde zorgt voor de verbinding met Antwerpen via Mechelen. Er stopt om het uur een trein te Wichelen.

7.2.5 Fietsers- en voetgangersnetwerk De fietsen wandelroutes zijn gedeeltelijk ontwikkeld op provinciaal niveau, maar het grootste deel is te danken aan de werkgroep toerisme van de gemeente. Sinds de oprichting ervan is men geslaagd nagenoeg jaarlijks een nieuw wandelpad in de gemeente in gebruik te nemen.

Door de provincie Oost-Vlaanderen werd een ontwerpplan voor een provinciaal fietsnetwerk opgemaakt.

Volgende wandelpaden en fietsroutes doorkruisen de gemeente:

- het boomkwekerijpad (6 km) start op het dorpsplein van de deelgemeente Serskamp;

- het cordespad bevat twee lussen (6 en 7 km) met vertrekpunt aan de kerk van Wichelen;

- het Eetgoedpad (8 km) start op het dorpsplein van Schellebelle en legt ter hoogte van het Eetgoed de link naar het Boomkwekerijpad;


168 Augustus 2005

- in bruinbeke is een wandelpad in opmaak om de link te leggen met het Cordespad en Eetgoedpad zodat een lokaal netwerk van wandelroutes tot stand kan komen.

Daarnaast zijn er een aantal wandelingen die in samenwerking met natuurverenigingen en de provincie Oost-Vlaanderen zij samengesteld.

De Schelde vormt een belangrijke drager voor de uitbouw van toeristische netwerken op een hoger schaalniveau. Langsheen de Schelde loopt de Vlaanderen fietsroute.

In het algemeen kan men stellen dat het woon-werkverkeer van het gemeentepersoneel voornamelijk gebeurt met gemotoriseerd verkeer, hoewel het merendeel op minder dan 5 km van hun werkplaats woont. Werknemers worden ook niet specifiek aangemoedigd om met een alternatief vervoersmiddel naar het werk te komen. Een fietsvergoeding is niet voorzien. Tijdens de werkuren kan men in het gemeentehuis van Wichelen wel beschikken over een dienstfiets.

Om de inwoners van Wichelen te sensibiliseren om meer de fiets te gebruiken voor korte verplaatsingen organiseert de gemeente tweejaarlijks de actie ‘Met belgerinkel naar de winkel’.

7.2.6 Waterwegen Wichelen heeft op haar grondgebied een bevaarbare waterweg, nl. de Schelde. Bedrijven maken bijna geen gebruik van de Schelde voor vervoer van goederen.

7.3 Knelpunten K7-1 N416 zorgt voor veel doorgaand verkeer. Deze weg loopt door de dorpscentra van

Wichelen en Schellebelle.

K7-2 De bewoners van de wijk ‘Aard’ moeten telkens over de Schelde om het centrum van Wichelen te bereiken.

K7-3 Het gemeentepersoneel beschikt niet over een fietsvergoeding.

K7-4 Bij aankoop van nieuwe wagens is milieu geen criteria.

7.4 Doelstellingen De gemeente wil de gevolgen van het verkeer en vervoer op het leefmilieu verminderen.


169 Augustus 2005

Een samenwerking tussen de verantwoordelijken voor de beleidsdomeinen mobiliteit en milieu is daarbij prioriteit. De gemeente streeft naar mobiliteitsplanning waarbij rekening wordt gehouden met de impact op het milieu.

De gemeente inventariseert de verplaatsingen van het gemeentepersoneel en wil tegen het einde van de planperiode het aantal korte verplaatsingen (< 5 km) met gemotoriseerd vervoer door het gemeentepersoneel reduceren met 50 %. In bestekken voor de aankoop van voertuigen zal de gemeente milieuvriendelijke criteria opnemen.

Stimuleren en bewustmaken van scholen omtrent de impact van mobiliteit is eveneens een doelstelling van de gemeente Wichelen.

7.5 Acties

A7-1 Een mobiliteitsplan opstellen

De gemeente stelt een mobiliteitsplan op dat volgende elementen bevat: een beschrijving van de bestaande verkeerssituatie en transportvoorzieningen, te bereiken doelstellingen en uitvoeringsmaatregelen. Het plan moet uitgaan van een duurzame mobiliteit en het voetgangers- en fietsverkeer en het openbaar vervoer bevorderen.

Het mobiliteitsplan wordt jaarlijks geëvalueerd binnen de gemeentelijke begeleidingscommissie. Tijdens deze jaarlijkse voortgangsrapportage wordt de vermindering van de druk op het leefmilieu uitgeoefend door verkeer en vervoer geëvalueerd. Vijfjaarlijks wordt het mobiliteitsplan bijgestuurd door de provinciale auditcommissie en de gemeentelijke begeleidingscommissie.


Betrokkenen: milieudienst, gemeentelijke begeleidingscommissie, mobiliteitsraad, provinciale auditcommissie

Periode: 2006

A7-2 Mobiliteit integreren in het ambtelijk overleg

Een samenwerking en regelmatig overleg tussen de technische dienst, groendienst en milieudienst wordt georganiseerd tijdens het ambtelijk overleg om de druk van het verkeer en vervoer op het leefmilieu te evalueren en acties te ondernemen ter verbetering van de infrastructuur. De milieu- en groendienst geeft advies bij nieuwe projecten over:

- verhardingen (onderhoud, doorlatendheid,…);

- keuze van materialen;

- groenvoorzieningen;


170 Augustus 2005

- …


Betrokkenen: milieudienst, groendienst

Periode: 2005 - …

A7-3 Milieuvriendelijk wagenpark

Op basis van een inventarisatie (aantal voertuigen, cilinderinhoud, brandstoftype, ouderdom, brandstofverbruik, onderhoudschema,…) en gebruiksanalyse van alle voertuigen van het gemeentelijk wagenpark voert de gemeente een milieutoetsing uit met behulp van software ter beschikking gesteld door het Vlaamse Gewest. De milieutoetsing geeft aan welke voertuigen het minst milieuvriendelijk zijn. Naar aanleiding van deze studies neemt de gemeente maatregelen om een daling van emissies (CO2- en N2O-emissies, deeltjesemissies, benzeen en PAK’s) te realiseren en dus het wagenpark milieuvriendelijker te maken. Dit omvat acties zoals regelmatig onderhoud, milieuvriendelijk rijden, kleine technische aanpassingen (emissiebeperkende onderdelen),…

Bij aankoop van nieuwe wagens neemt de gemeente extra milieucriteria op. Als criteria voor de aankoop van een milieuvriendelijk voertuig gebruikt de gemeente de ecoscore die voor elk voertuig opgenomen is in de databank milieuvriendelijke voertuigen. De ecoscore houdt rekening met de uitstoot van CO2, andere verontreinigde stoffen en eveneens met geluidshinder.



Periode: 2006

A7-4 Sensibilisatie-acties mobiliteit

Ter informatie en sensibilisatie neemt de gemeente volgende maatregelen:

* maakt haar inwoners en andere doelgroepen bewust van de negatieve effecten van gemotoriseerd verkeer op het milieu (uitstoot van vervuilende stoffen, lichthinder, geurhinder, geluidshinder,…);

* organiseert zelf sensibilisatiecampagnes en neemt deel aan campagnes om het voetgangersverkeer, het fietsgebruik en het openbaar vervoer te stimuleren zoals:

- ‘met belgerinkel naar de winkel’

- ‘week van de zachte weggebruiker’

- ‘week van de vervoering’


171 Augustus 2005

- ‘ROB’

- ‘fiets naar Kyoto’

- …

* neemt maatregelen om een milieuvriendelijk rijgedrag te stimuleren bij inwoners en personeel zodoende de CO2-uitstoot en NOx-emissies te verminderen.

Voorbeelden van een milieuvriendelijke rijgedrag

- zo snel mogelijk naar een hogere versnelling schakelen

- remmen op de motor

- niet te snel rijden

- rijden met constante snelheid

- …

* geeft feedback over de resultaten van de toetsing van het gemeentelijk wagenpark;

* voert promotie voor de belbussen op het grondgebied van Wichelen;

* publiceert de resultaten van meetbare indicatoren bv. hoeveelheid passagiers met het openbaar vervoer, aantal fietsstallingen per inwoner,…;

* stimuleert en begeleidt scholen bij fietscampagnes, schoolvervoerplannen,… en educatie omtrent mobiliteit;

* informeert haar inwoners en bedrijven omtrent de correcte inzameling van afval afkomstig van onderdelen en onderhoud van wagens en afgedankte voertuigen;

* geeft informatiebrochures uit (parkeerfolder, mobiliteitsgids fietsenkaarten,…) en publiceert mobiliteitsinformatie (parkeergelegenheden, bus- en spoorlijnen,…) op de website;

* stimuleert inwoners en het gemeentepersoneel om carpooling te organiseren.

De gemeente onderzoekt de mogelijkheden tot afsluiting van module 15 in kader van het mobiliteitsconvenant.


Betrokkenen: inwoners, gemeentepersoneel, scholen, bedrijven, De Lijn, NMBS

Periode: 2005 - …

A7-5 Woon-werkverkeer van gemeentepersoneel analyseren

De gemeente analyseert het woon-werkverkeer en de dienstverplaatsingen van het gemeentepersoneel en volgt de evolutie van het gebruik van gemotoriseerd verkeer op. De


172 Augustus 2005

gemeente neemt volgende maatregelen ter reductie van het gemotoriseerd verkeer door gemeentepersoneel voor korte verplaatsingen:

- de gemeente organiseert verschillende sensibilisatie-acties om het fietsverkeer voor korte verplaatsingen te promoten;

- oude fietsen worden verfraaid en tijdens de kantooruren ter beschikking gesteld van het personeel;

- om in het woon-werkverkeer de fiets in plaats van de wagen te stimuleren, ontvangt het personeel een fietsvergoeding;

- de gemeente voorziet voldoende fietsenstallingen (indien mogelijk overdekt);

- de gemeente maakt een vervoerplan op voor haar personeel.


Betrokkenen: gemeentepersoneel

Periode: 2005 -…

A7-6 Opening dijkpad van Wichelen naar Schellebelle

De gemeente informeert zich en is vragende partij voor de opening van het dijkpad van Wichelen naar Schellebelle voor fietsers en voetgangers.


Betrokkenen: n.v.Waterwegen en Zeekannaal afdeling Zeeschelde, AMINAL afdeling natuur

Periode: 2005 -…

A7-7 Bedrijfs- en schoolvervoerplannen stimuleren

De gemeente stimuleert scholen om het gemotoriseerd vervoer van en naar school te beperken voor korte verplaatsingen (zowel door ouders als personeel).

De gemeente stimuleert bedrijven om vervoersplannen op te stellen. In een industrieterrein of zone met hoge werkgelegenheid kan een gezamenlijke aanpak van overheid en vervoerders interessant zijn.

Het vervoersplan moet concrete acties bevatten om tot een reductie van het aantal autokilometers te komen.

Mogelijkheden om de keuze van vervoerswijze van de werknemers te beïnvloeden zijn onder andere:

- fietsenstallingen voorzien;

- fietsvergoeding;


173 Augustus 2005

- tussenkomst in de onkosten van gebruik van het openbaar vervoer.

Mobidesk Oost-Vlaanderen, gesitueerd bij de provincie Oost-Vlaanderen, staat in voor het stimuleren van een duurzaam woon-werkverkeer en biedt ondersteuning aan werknemers en bedrijven.


Betrokkenen: bedrijven, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2008

A7-8 Bij infrastructuurwerken rekening houden met het milieu

Bij projecten (zelfs kleinschalige) onderzoekt de gemeente of men voldoende rekening houdt met het milieu. Reeds bij de opmaak van het bestek geeft de milieudienst advies en stelt specifieke milieueisen voor indien noodzakelijk.

Voorbeelden:

- Groenvoorzieningen aanleggen bij de herinrichting van wegen, sporen,…

- Bij de aanleg van wegen geluidsarme infrastructuur zoals fluisterasfalt, geluidsbermen, verkeersremmende ingrepen,… gebruiken indien opportuun (zie actie A6-5);

- Bij het nemen van verkeerstechnische infrastructuurwerken houdt de gemeente in de mate van het mogelijke rekening met milieuaspecten zoals emissies.

- Lichthinder beperken bij aanpassingen of vernieuwing van de openbare verlichting (hoeveelheid licht, armaturen,…) (zie actie A6-13, A6-14);

- Indien mogelijk opteren voor solventvrije verf bij wegmarkeringen (zie actie A-28);

- Bij de aanleg van parkings of andere verhardingen gebruik maken van waterdoorlaatbare materialen zoals dolomiet en grastegels;

- Gebruik van gerecycleerde materialen bij de aanleg van verhardingen zoals puingranulaten met COPRO of evenwaardige keuring (zie actie A3-1);

- Gebruik van hout afkomstig van duurzaam beheerde bossen met een FSC of gelijkwaardig label (zie actie A3-1);

- Op plaatsen waar dieren regelmatig oversteken en daardoor bedreigd zijn een natuurvriendelijke infrastructuur voorzien en bermen inrichten op een aangepaste ecologische wijze.


Betrokkenen: milieudienst, groendienst


174 Augustus 2005

Periode: 2005 -…

A7-9 Informatieverstrekking

Via de website en het gemeentelijk informatieblad wordt informatie verstrekt om de mogelijkheden van openbaar vervoer, de fietsenroutes, de wandelroutes,… toe te lichten om milieuvriendelijke vervoerswijzen te promoten.


Betrokkenen: inwoners, bedrijven

Periode: 2005 - …


175 Augustus 2005

8 ENERGIE

Geleidelijk aan warmt de aarde op en begint het klimaat te wijzigen. De oorzaak hiervan is gedeeltelijk het broeikaseffect, veroorzaakt door de toenemende uitstoot van koolstofdioxide en andere broeikasgassen in de atmosfeer. Dit is vooral te wijten aan menselijke activiteiten zoals verbranding van fossiele brandstoffen, ontbossing, …

Een gemeente kan de wereldwijde klimaatproblematiek op lokaal niveau mee in de hand helpen houden.

Ze kan een beleid voeren dat meer comfort tot stand brengt met minder energie, minder financiële middelen en minder milieulasten. Langs de ene kant dient rationeel met energie worden omgesprongen, anderzijds moet het gebruik van hernieuwbare energiebronnen worden aangemoedigd.

Het lokale bestuursniveau is een belangrijke schakel voor de uitwerking van een duurzaam energiebeleid binnen het Vlaamse Gewest.

Gemeenten zijn zelf belangrijke energiegebruikers en kunnen met energiebeheer in eigen diensten bijdragen tot een lagere energierekening en een schoner leefmilieu. Gemeenten hebben ook een belangrijke voorbeeldfunctie te vervullen ten aanzien van hun inwoners en alle andere doelgroepen.

8.1 Beleidskader en gemeentelijke bevoegdheden De bevoegdheden van lokale besturen zijn beperkt en kaderen binnen een aantal Europese en internationale afspraken. De problematiek van de broeikasgasemissies en de klimaatsverandering is via het Klimaatverdrag van de VN in 1992 officieel op de internationale agenda gekomen.

Doel van dit Klimaatverdrag was om de broeikasgasconcentraties in de atmosfeer te stabiliseren door in te grijpen op de antropogene emissie van deze broeikasgassen.

In de schoot van de VN werd een wetenschappelijk comité opgericht (IPCC: Intergovernmental Panel on Climate Change) die het beleid terzake wetenschappelijk onderbouwt. Op basis van onder andere het wereldverbruik van fossiele brandstoffen, de wereldwijde broeikasgasemissies en de atmosferische broeikasgasconcentraties, wordt er een correlatie gelegd tussen de emissies van broeikasgassen en de klimaatverstoring.

Europa heeft dit verdrag officiëel opgenomen in Europees recht via het EU – Besluit 94/69/EG van 15/12/1993.

Het klimaatverdrag kreeg sindsdien een geleidelijke uitvoering via de zgn. Conferenties der partijen (COP), met mijlpalen in Kyoto, Bonn, …


176 Augustus 2005

Het Kyoto – protocol van 29/4/1998 geeft de eerste concrete uitvoering van het klimaatverdrag. In een eerste verbintenisperiode (2008-2012) dienen de ondertekenende partijen de broeikasgasemissies terug te brengen tot minstens 5 % onder het niveau van 1990. In de volgende verbintenisperiodes wordt deze doelstelling naar alle waarschijnlijkheid nog verder aangescherpt.

De Europese Commissie ratificeerde het Protocol bij Beschikking van 25/4/2002, en stelde zichzelf een strengere doelstelling van -8 %.

Aan België werd een doelstelling van -7,5 % toegewezen. Voor de Europese lidstaten schommelt de doelstelling van -28 % (Luxemburg) tot + 27 % (Portugal)

Met het oog op die opgelegde doelstelling, dienen de lidstaten periodiek een “allocatieplan” in te dienen, waarin de maatregelen ter realisatie van de doelstelling worden opgenomen. Het eerste allocatieplan van België werd door de EC goedgekeurd op 20/10/2004. Het bepaalt onder andere de maximale CO2 - emissies voor Vlaanderen in de periode 2008 – 2012.

Als gevolg van die engagementen zijn er nu in Vlaanderen de laatste maanden verschillende (complexe) wetgevende initiatieven genomen die allen ingrijpen op het energieverbruik en de bijhorende emissie van broeikasgassen van de verschillende maatschappelijke doelgroepen.

Deze nieuwe wetgeving heeft ook een invloed op de taken van de gemeenten.

8.1.1 Energieprestaties van gebouwen Met het Energieprestatiedecreet van 7 mei 2004 (BS 30/7/2004), wordt een Europese Richtlijn 2002/91/EG omgezet in Vlaanderen. In dit decreet worden voortaan strenge eisen (=EPB-eisen) opgelegd aan de energieprestatie en het binnenklimaat van gebouwen..

Voor de uitvoering van dit “Energieprestatiedecreet” werd op 11 maart 2005 een besluit goedgekeurd. Het besluit zal in werking treden op 1 januari 2006.

Deze wetgeving geldt (voorlopig) alleen voor vergunningsplichtige nieuwbouw én renovaties waarin energie verbruikt wordt ten behoeve van het binnenklimaat voor mensen. Het besluit voorziet slechts een uitzondering voor gebouwen van < 3000 m³.

8.1.2 Vrijmaking elektriciteitsmarkt Met de vrijmaking van de elektriciteitsmarkt ontwikkelde het Vlaams Gewest haar ‘Elektriciteitsdecreet’ van 17/07/2000.

Naast de organisatie van de elektriciteitsdistributie in Vlaanderen en de promotie van milieuvriendelijke elektriciteit, legt dit decreet ook de basis voor de ‘REG – verplichtingen’ van de netbeheerders.

Deze REG – verplichtingen werden verder in uitvoering gebracht via het Besluit van de Vlaamse Regering van 29/3/2002 en hebben een indirect effect op de klant van de netbeheerders.


177 Augustus 2005

Het Besluit stelt dat de netbeheerder jaarlijks een primaire energie-besparing dient te realiseren bij de afnemers.

De netbeheerders dienen deze energiebesparing bij de klant te stimuleren via sensibiliseringsacties en financiële steun. In de praktijk kan de afnemer een aanvraag tot financiële steun indienen bij de netbeheerder voor energieaudits, energieboekhoudsystemen, energieinvesteringen enz… Hierdoor is de netbeheerder in staat is om aan te tonen dat er bij de klant inderdaad maatregelen genomen worden om die energiebesparing te realiseren. De netbeheerder dient deze maatregelen van de klanten te bundelen in een jaarlijks REG – dossier dat wordt overgemaakt aan de bevoegde administratie ANRE.

8.1.3 De samenwerkingsovereenkomst tussen het Vlaams Gewest en gemeenten Het duurzaam lokaal energiebeleid moet leiden tot een vermindering van primair energieverbruik door een verbeterde energiehuishouding bij producenten en eindgebruikers. Het streeft naar een verlaging van fossiele of nucleaire brandstoftoepassingen in het voordeel van hernieuwbare energiebronnen.

Aangezien overheden zelf eigenaar of beheerder zijn van diverse gebouwen, domeinen en infrastructuren, vervullen zij een belangrijke voorbeeldfunctie. Ter uitvoering van de samenwerkingsovereenkomst zullen zij voor een bepaald aandeel van hun eigen gebouwen en domeinen een energiezorgsysteem opstarten die leiden tot daling van eigen energieverbruik. De overheden zullen hun beleid inzake duurzame energie op lokaal niveau moeten vastleggen in het luik duurzame energie in de gemeente.

8.1.4 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen voor de cluster energie zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in bijlage 13.4.

> Verandering van het klimaat door het broeikaseffect > Verzuring > Verontreiniging door fotochemische stoffen

8.1.5 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen en projecten m.b.t. energie zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).


178 Augustus 2005


8.2.1 Samenwerkingsovereenkomst De gemeente Wichelen heeft bij de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst ‘milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling de cluster ‘Energie’ niet ondertekend en heeft bijgevolg geen verplichting tot het opstellen van een energieboekhouding, energie-audits, enz.

8.2.2 Energiecoördinator De milieuambtenaar van Wichelen heeft de verantwoordelijkheid om alle acties en projecten met betrekking tot energie te coördineren en is aangeduid als energiecoördinator. De energiecoördinator heeft als taak een daling van het energieverbruik in de gemeentelijke gebouwen te realiseren.

8.2.3 Energieboekhouding en energie-audit Een energieboekhouding is een instrument om het energieverbruik van gebouwen of infrastructuren te registreren en op te volgen. Tijdens een energie-audit onderzoekt men de energie-efficiëntie van het gebouw/infrastructuur en de mogelijke energiebesparingen.

De gemeente Wichelen start samen met GeDIS (Gemeentelijk Samenwerkingsverband voor distributienetbeheer) een energieboekhouding en energie-audits.

8.2.4 Energiezorg bij openbare verlichting Een groot deel van het elektriciteitsverbruik van de gemeente dient voor de openbare verlichting. Ter verbetering van de openbare verlichting plaatst de gemeente natriumlampen. Deze maatregelen hebben voornamelijk een positief effect naar de bestrijding van lichthinder (zie cluster hinder).

8.2.5 Screenen van lastenboeken Bij de opmaak van lastenboeken voor hernieuwbouw of renovatiewerken onderzoekt de gemeente de mogelijkheid om energievriendelijke criteria op te nemen. Bij de herinrichting van het nieuwe administratieve centrum en het jeugdhuis zal de ontwerper maatregelen onderzoeken om de lokalen energetisch te optimaliseren (naar verwarming en verlichting).

Een checklist of richtlijnen voor de opmaak van lastenboeken hanteert de gemeente niet. Voor aankopen zoals kantoorapparaten neemt de gemeente niet systematisch duurzaamheidscriteria op.


179 Augustus 2005

8.2.6 Premies energiebesparing De gemeente biedt haar inwoners geen premies voor energiebesparingsmaatregelen aan. Men kan wel beroep doen op premies van de netbeheerder, de federale en gewestelijke overheid. Voor energiebesparende maatregelen zoals isoleren, een zonneboiler, hoogrendementsbeglazing,… komt men hiervoor in aanmerking. Op de website ‘www.energiesparen.be’ kan men zoeken voor welke premies voor energiebesparing men in de gemeente Wichelen als particulier in aanmerking komt.

8.2.7 Hernieuwbare energie Projecten met betrekking tot hernieuwbare energie zijn in de gemeente nog niet gerealiseerd.

8.2.8 Verwarming De verwarming van gemeentelijke gebouwen gebeurt voornamelijk met stookolie en elektriciteit. De buitengebruikstelling van stookolietanks gebeurt conform de Vlarem-wetgeving (verwijdering of vulling van de tank). Nadien worden de tanks vervangen door een andere energiebron, nl. gas (zie cluster hinder).

Het onderhoud en de inspectie van de verwarmingsinstallaties van de gemeentelijke gebouwen gebeuren jaarlijks door een externe deskundige.

8.2.9 Sensibilisatie en informatie De gemeente Wichelen informeert en sensibiliseert verschillende doelgroepen bv.:

- tijdens de nacht van de duisternis schakelt men een gedeelte van de openbare verlichting en de klemtoonverlichting uit (zie lichthinder) en sensibiliseert men de bevolking over het grote energieverbruik door de openbare verlichting;

- bij het indienen van een bouwvergunning ontvangt de aanvrager een brochure met tips voor milieusparend en energiezuinig bouwen en verbouwen;

- de gemeente heeft voor de gemeentelijke diensten vijf energiemeters beschikbaar om het energieverbruik van toestellen (bv. scherm van de computer, printer,…) te meten en het personeel bewust te maken van het energieverbruik.

8.3 Knelpunten K8-1 Het energieverbruik van de gemeentelijke scholen is moeilijk op te volgen aangezien

deze gebouwen buiten de schooluren worden gebruikt door verenigingen. Tijdens naschoolse activiteiten verwarmt men heel de school, hoewel meestal slechts een gedeelte (bv. de turnzaal) gebruikt. Men kan enkel het gehele circuit aanschakelen.


180 Augustus 2005

K8-2 Het bezorgen van informatie over duurzaam bouwen tijdens het indienen van de bouwvergunning is vaak te laat aangezien de bouwplannen reeds opgesteld zijn.

8.4 Doelstellingen De uitstoot van CO2 als gevolg van het verbranden van fossiele brandstoffen draagt bij tot het broeikaseffect. Via informatiecampagnes en energiezorg binnen de gemeente wordt de emissie van broeikasgassen gereduceerd.

Tegen 2009 wil de gemeente een energiezorgsysteem hebben en het energieverbruik in de meest energie-intesieve gemeentelijke gebouwen reduceren met 8 % t.o.v. 2004. Het brandstofverbruik van het gemeentelijk wagenpark wil de gemeente reduceren met 10 % t.o.v. 2004.

Daarnaast wil de gemeente de principes van energiezuinig bouwen en dus het gebruik van hernieuwbare energie toepassen in de gemeentelijke infrastructuur en haar inwoners hiertoe eveneens stimuleren.

8.5 Acties

A8-1 Energieboekhouding voor gemeentelijke gebouwen

De gemeente stelt een inventaris op waarin het energieverbruik per entiteit wordt vermeld.

Voor de prioritaire entiteiten registreert de gemeente het energieverbruik door middel van specifieke software en vergelijkt deze verbruiken met referentiewaarden. De gemeente doet voor deze toepassing beroep op GeDIS. In de eerste plaats zal een energieboekhouding worden opgestart voor de drie gemeentehuizen, vier scholen, de pastorij in Schellebelle en de sporthal.

De resultaten van de energieboekhouding stelt men ter kennis van de werknemers en de bevolking door publicatie in het informatieblad, op de website en het intranet.


Betrokkenen: technische dienst, inwoners, gemeentediensten

Periode: 2005 - 2009

A8-2 Energie-audits en energetisch optimaliseren van gebouwen

Op basis van de resultaten van de energieboekhouding worden gemeentelijke gebouwen onderworpen aan een energie-audit. Het auditrapport beschrijft maatregelen om efficiënter


181 Augustus 2005

met energie om te gaan en energiebesparingsmogelijkheden. De voorgestelde acties die technisch en economisch haalbaar zijn, worden door de gemeente uitgevoerd.

De gemeente zal verschillende ingrepen uitvoeren om haar gebouwen energetisch te optimaliseren.



Periode: 2005 - 2009

A8-3 Screening van lastenboeken

Bij aankopen en investeringen (nieuwbouw en renovatiewerken) integreert de gemeente in haar bestekken energie- en duurzaamheidscriteria. De milieuambtenaar geeft advies bij de opmaak van bestekken. Men introduceert een mileuchecklist en richtlijnen voor de opmaak van bestekken.



Periode: 2005

A8-4 Sensibilisatiecampagnes met betrekking tot een rationeel energiegebruik

De gemeente sensibiliseert en informeert alle doelgroepen (inwoners, scholen, bedrijven, gemeentepersoneel,…) omtrent een rationeel energiegebruik (REG).

Dit omvat informatie omtrent:

- de aankoop van energie-efficënte apparatuur (toestellen klasse A);

- gedragsveranderingen die leiden tot energiebesparing: doven van verlichting, uitschakelen van toestellen, ramen sluiten wanneer de verwarming aangeschakeld is, de bij korte verplaatsingen gebruik van de fiets of te voet;

- energiezuinig bouwen;

- optimalisatie van de verwarming (thermostatische kranen);

- energiezuinige verlichting (bv. spaarlampen);

- gebruik van hernieuwbare energie;

- bovenlokale sensibilisatie-acties zoals ‘maand van de energiebesparing’

- …

Een actieplan wordt opgemaakt voor de invoering van REG maatregelen in de gemeentediensten.


182 Augustus 2005

Andere doelgroepen bereikt de gemeente via het informatieblad, website, de organisatie van info-avonden,…

De gemeente neemt deel aan bovenlokale acties bv. ‘nacht van de duisternis’, ‘maand van de energiebesparing’, ‘oktober hou het sober’,… en betrekt haar inwoners bij deze acties.


Betrokkenen: gemeentediensten, inwoners, bedrijven, scholen, verenigingen

Periode: 2005 - …

A8-5 Premie voor fotovoltaïsche zonnepanelen en zonneboilers

De gemeente verleent aan particulieren een premie voor de installatie van fotovoltaïsche zonnepanelen en zonneboilers. Een zonneboiler kan instaan voor een groot gedeelte van de warm waterproductie in een woning. Met behulp van fotovoltaïsche panelen kan zonne-energie aangewend worden om elektriciteit op te wekken.


Betrokkenen: particulieren

Periode: 2007

A8-6 Project hernieuwbare energie

De gemeente stimuleert hernieuwbare energie op haar grondgebied (bv. windmolens). Bij een renovatieproject of nieuwbouw (eventueel het nieuwe administratieve centrum of het jeugdhuis) gebruikt ze hernieuwbare energie om haar voorbeeldfunctie uit te oefenen.

Het gemeentepersoneel en de inwoners van Wichelen worden geïnformeerd over dit project en gestimuleerd om zelf hernieuwbare energie aan te wenden.


Betrokkenen: inwoners, gemeentediensten, milieudienst

Periode: 2005 - 2009

A8-7 Acties met als doel een daling van het energieverbruik

De gemeente neemt verschillende maatregelen om het energieverbruik in de eigen gemeentediensten, maar ook van bedrijven en particulieren, te reduceren. Volgende maatregelen opgenomen in andere clusters van het gemeentelijk milieubeleidsplan (vnl. mobiliteit en hinder) komen onder andere in aanmerking:


183 Augustus 2005

- lichthinder bij bedrijven beperken (actie A6-10);

- lichthinder bij handel en diensten beperken (actie A6-11);

- lichthinder bij nieuwe klemtoonverlichting beperken (actie A6-13);

- armaturen van de openbare verlichting vervangen (actie A6-14);

- rationeel energiegebruik bij verwarmingsinstallaties (actie A6-32);

- milieuvriendelijk wagenpark (actie A7-3);

- sensibilisatie-acties mobiliteit (actie A7-4) ;

- …


Betrokkenen: bedrijven, gemeentediensten, inwoners, handelaars,…

Periode: 2005 - …

A8-8 Energiemeters uitlenen aan inwoners van Wichelen

Met behulp van energiemeters kan men het energieverbruik van toestellen in een woning meten en vergelijken met andere toestellen. Men krijgt een goed overzicht van de toestellen die het meeste energie verbruiken. De gemeente maakt een aanvraagformulier op voor het ontlenen van energiemeters.



Periode: 2006

A8-9 Informeren over duurzaam en energiezuinig bouwen

Alle doelgroepen (bouwers, verbouwers, architecten, aannemers, bedrijven, gemeentepersoneel en andere geïnteresseerden) inlichten over de mogelijkheden tot duurzaam bouwen. Naast publicaties organiseert de gemeente een informatiebijeenkomst waarin onder andere volgende thema’s aan bod komen:

- duurzame en ecologisch verantwoorde materiaalkeuze

- verwarming en elektriciteit

- isoleren en ventileren

- duurzame energiebronnen

- premies

- …


184 Augustus 2005


De gemeente neemt actie en licht al deze doelgroepen in i.v.m. de huidige energiewetgeving (energieprestatiedecreet en uitvoeringsbesluit voor de energieprestaties en het binnenklimaat van gebouwen & energieplanning).


Betrokkenen: technische dienst, inwoners, professionelen uit de bouwsector, bedrijven, gemeentepersoneel, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2006

A8-10 Cursus energiebeheer

Voor de realisatie van het energiezorgsysteem, het screenen van lastenboeken en informeren van de bevolking is een uitgebreide kennis omtrent alle facetten van energie noodzakelijk. In dit kader volgt een personeelslid van de technische dienst een cursus omtrent energiebeheer. Bij het energiebeheer van grote infrastructuurwerken doet de gemeente beroep op een gespecialiseerd bureau.



Periode: 2006


185 Augustus 2005

9 COMMUNICATIE

Het gemeentebestuur vormt een belangrijke schakel tussen de hogere overheden en de bevolking. Een belangrijke taak van het gemeentebestuur is het sensibiliseren en informeren om de betrokkenheid te vergroten en een breder draagvlak te creëren voor natuur en milieu.


9.1.1 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 De plandoelstellingen zijn opgenomen in volgende thema’s van het Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 en zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.4).

> Doelgroepen > Burgers > Maatschappelijke organisaties

9.1.2 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 De provinciale plandoelstellingen en projecten m.b.t. communicatie zijn geformuleerd in de bijlagen (zie 13.5).

9.2 Beschrijving van de bestaande toestand Het is noodzakelijk om alle doelgroepen (huishoudens, bedrijven, handelaars, verenigingen) en subdoelgroepen (bijvoorbeeld huisvrouwen, tuinliefhebbers, landbouwsector, sportverenigingen,…) te betrekken aangezien ze allen hun steentje kunnen bijdragen aan een proper en gezond milieu. Belangrijke doelgroepen voor de gemeente Wichelen zijn de scholen, de gezinnen, de bedrijven en natuurverenigingen.

Om alle doelgroepen te bereiken communiceert de gemeente door middel van verschillende communicatiekanalen:

- het informatieblad dat circa 4 keer per jaar verschijnt;

- de website van de gemeente;

- de infogids die twee maal per jaar verschijnt. Deze gids geeft informatie over de diverse diensten en het bestuur van de gemeente Wichelen;

- strooifolders die huis aan huis bedeeld worden om belangrijke en actuele items mee te delen bv. de bebloemingswedstrijd, de milieuweek


186 Augustus 2005

- tentoonstellingen. Een tentoonstelling over mythen en verhalen rond paddestoelen werd georganiseerd voor de scholen.

- milieuweek. In 2004 werd tijdens de milieuweek een informatie-avond over rationeel watergebruik en een begeleid bezoek naar het waterzuiveringsstation georganiseerd;

- Het gemeentepersoneel wordt bereikt door middel van het intranet en voornamelijk via mail.

Via tal van adviesraden worden verschillende doelgroepen betrokken in het gemeentelijk beleid. In de gemeente Wichelen zijn volgende raden actief:

- de culturele raad

- de jeugdraad

- de sportraad

- de milieuraad

- de seniorenraad

- de mobiliteitsraad

- de GECORO

De milieu- en natuurraad wordt minimum vier maal per jaar georganiseerd om advies te verlenen over milieugerelateerde thema’s.

Op de website van de gemeente Wichelen kan men informatie opzoeken over leefmilieu zoals:

- afvalverbranding

- afvalwater

- bebloemingsactie

- bodemsaneringsdecreet

- bomen en bosbeheer

- compostmeesters

- compostvaten

- containerpark

- drinkwaterontledingen

- exploitatievergunning Milieuvergunning

- GNOP

- glascontainers


187 Augustus 2005

- grondwaterwinning

- hagen

- huisvuil

- Klein gevaarlijk afval (KGA)

- krotbelasting

- leefmilieu

- luchtverontreiniging

- natuurgebieden

- onbewoonbaarverklaringen

- ongezonde woningen

- natuurgebieden

- papierophaling

- sluikstorten

- snoeihout

- vegetatie en lijnen puntvormige elementen-wijziging

- vergunningsplichtige inrichtingen

- waterverontreiniging

Voor bijkomende informatie kan men steeds telefonisch contact opnemen met de milieuambtenaar of een mail sturen naar het e-mail adres [email protected]

Wanneer men zich persoonlijk tot de milieuambtenaar wil richten, kan men zich dagelijks aanmelden aan het milieuloket van het gemeentehuis.

Klachten kan men ook melden door middel van de meldingskaart bijgevoegd in het informatieblad.

9.3 Knelpunten K9-1 het informatieblad verschijnt maar drie tot vier maal per jaar.

K9-2 Inwoners zijn een moeilijke doelgroep om actief bij het milieubeleid te betrekken.


188 Augustus 2005

9.4 Doelstellingen Participatie van en communicatie naar en met de doelgroepen is belangrijk voor de gemeente ter realisatie van het milieubeleid. De gemeente wil haar bevolking, haar personeel en andere doelgroepen informatie verstrekken inzake actuele milieu-items en voornamelijk inzake de interne milieuzorg georganiseerd in de gemeente om zo een bewustwording bij iedereen op te wekken.

9.5 Acties

A9-1 Frequentie van het informatieblad verhogen

Om inwoners en bedrijven in Wichelen voldoende in te lichten over het gemeentelijk milieubeleid en de geldende milieuwetgeving, zal het informatieblad minimum tweemaandelijks verschijnen.

Initiatiefnemer: informatiedienst

Betrokkenen: inwoners, bedrijven, gemeentediensten

Periode: 2007

A9-2 Communicatie-acties koppelen aan bovenlokale acties en evenementen

De gemeente informeert inwoners over acties die bovenlokaal worden georganiseerd en waaraan de gemeente deelneemt. Tegelijkertijd sensibiliseert en informeert de gemeente inwoners over het milieu-thema dat tijdens de bovenlokale actie centraal staat.

* Bijvoorbeeld tijdens de actie ‘Juni compostmaand’ worden de inwoners extra ingelicht over compostmeesterwerking en de compostcursussen.

* Bijvoorbeeld tijdens de maand van de energiebesparing worden de resultaten van de energieboekhouding van gemeentelijke gebouwen gepubliceerd.


Betrokkenen: betrokken doelgroepen, Vlaamse Gewest, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - …

A9-3 Alle communicatiemiddelen gebruiken

De gemeente benut de bestaande communicatiekanalen. Zo zal de gemeente de interne mail en het intranet meer gebruiken om sensibilisatieacties voor het gemeentepersoneel te


189 Augustus 2005

organiseren. De website moet inwoners voldoende inlichten en op de hoogte houden van nieuwe initiatieven.

De gemeente organiseert een informatie-avond of beurs over actuele milieuthema’s waar men veel interesse voor toont en jaarlijks een milieuweek waarin verschillende initiatieven plaatsvinden.


Betrokkenen: gemeentediensten, inwoners, informatiedienst

Periode: 2005 - …

A9-4 Communicatie omtrent het milieuzorgsysteem

Zowel voor de voorbereidende fase als de operationele fase van het milieuzorgsysteem maakt de gemeente een communicatieplanning op met de wijze waarop de werknemers van de gemeentediensten worden betrokken. De gemeente zal de interne mail meer gebruiken en stuurt maandelijks een milieumail. Werknemers die niet beschikken over een computer worden geïnformeerd via de dienstoversten en prikborden met dienstmededelingen. Tijdens het ambtelijk overleg (actie A2-3) vindt overleg plaats met diverse diensten over het intern milieubeleid.

Gedurende alle fasen van het milieuzorgsysteem licht de gemeente ook haar inwoners in over de genomen acties en de resultaten door middel van publicaties in het infoblad of via de website.


Betrokkenen: gemeentediensten, inwoners

Periode: 2005 - …

A9-5 Informatie verspreiden

De gemeente verspreidt aan de betrokken doelgroepen informatie afkomstig van hogere overheden.


Betrokkenen: betrokken doelgroepen

Periode: 2005 - …

A9-6 Grensoverschrijdende en bovenlokale communicatie-acties


190 Augustus 2005

De gemeente stimuleert grensoverschrijdende en bovenlokale communicatie-acties.

Op regelmatige basis neemt de milieuambtenaar deel aan:

- overlegvergaderingen met afgevaardigden van de politiezone Wetteren, Laarne en Wichelen;

- regiovergaderingen van de provincie Oost-Vlaanderen;

- het maandelijks overleg met de intercommunale ‘Verko’.


Betrokkenen: milieudienst, verenigingen, raden, buurgemeenten, politiezone, intercommunale ‘Verko’, provincie Oost-Vlaanderen

Periode: 2005 - 2009

A9-7 Communicatie met bedrijven

De milieudienst gaat bij milieuvergunningsaanvragen ter plaatse om het bedrijf te leren kennen en gelijktijdig de werking van gemeente toe te lichten: de organisatie van de milieudienst, de gemeentelijke milieubeleidsdoelstellingen en plannen, de afvalinzameling, milieurisico’s, gemeentelijke wetten,… De milieuambtenaar geeft de aanvrager voldoende informatie omtrent de documenten voor een milieuvergunningsaanvraag. Bij het afleveren van de vergunning geeft de gemeente een extra toelichting en motivatie van de randvoorwaarden. Ook een weigering zal de gemeente duidelijk onderbouwen.

De gemeente informeert haar inwoners omtrent milieu-inspanningen die bedrijven binnen de gemeente leveren.

Bij de inrichting en beheer van duurzame bedrijventerreinen gebruikt de gemeente de ‘handleiding voor het beheer van bedrijventerreinen’ (zie referentielijst) waarin eveneens aandacht wordt geschonken aan overleg en communicatie.



Periode: 2005 - …

A9-8 Samenwerken met het Lokaal GezondheidsOverleg (LOGO)

LOGO’s zijn voornamelijk actief op het vlak van lokaal gerichte acties, netwerkvorming en het op elkaar afstemmen van organisaties.

Voor vragen omtrent milieu en gezondheid (plagen, stankhinder,…) neemt de milieuambtenaar contact op met een medisch milieukundige van het LOGO of geeft inwoners de contactgegevens.


191 Augustus 2005


Betrokkenen: LOGO, inwoners

Periode: 2005 - …

A9-9 Overleg met scholen

Aangezien leerlingen een belangrijke doelgroep vormen, wil de gemeente hen voldoende betrekken en inlichten over het gemeentelijk milieubeleid. De gemeente geeft ondersteuning bij MOS-projecten en neemt zelf initiatief tot milieu-acties die worden uitgewerkt in samenwerking met de scholen.


Betrokkenen: scholen

Periode: 2005 - …


192 Augustus 2005

10 ACTIEPLAN

In tabelvorm wordt een overzicht gegeven van alle acties die in het milieubeleidsplan werden opgenomen.

Acties Betrokkenen Korte termijn Lange termijn

Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Nr. Titel actie √ √ √ √ √ √

- In de eerste kolom wordt het nummer en de titel van de actie geformuleerd. In het definitief milieubeleidsplan zullen de acties die de gemeenteraad aanduidt als bindend in het vet worden weergegeven.

- In de tweede kolom wordt vermeld wie betrokken wordt bij de uitvoering van de actie.

- In de derde en vierde kolom wordt de termijn waarbinnen de acties worden uitgevoerd aangeduid met een √. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘korte termijn’ acties en ‘lange termijn’ acties.

* Korte termijn acties:

De acties worden uitgevoerd in een bepaald jaar of verspreid over heel de planperiode (2005 - 2009).

* Lange termijn acties (2005 - …):

- indien de actie niet binnen de planperiode kan uitgevoerd worden maar slechts op langere termijn kan gefinaliseerd worden.

- indien de actie steeds herhaald wordt (bijvoorbeeld jaarlijks).

- In de vijfde kolom wordt een raming gegeven van de financiële middelen op jaarbasis die nodig zijn om de actie uit te voeren.

Geen extra financiële middelen zijn nodig voor acties aangeduid met ‘–‘.


193 Augustus 2005

Acties: instrumentarium

Acties Betrokkenen Korte termijn Lange

termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 2 - 1

Samenwerkingsovereenkomst blijven ondertekenen milieudienst, gemeentediensten √ √ √ √ √ √ 12.089

Euro/jaar

Actie 2- 2 Milieudienst versterken milieudienst - √ - - - - 30.000

Euro/jaar

Actie 2 – 3

Ambtelijk overleg inrichten overeenkomstig de bepalingen van de

samenwerkingsovereenkomst

milieudienst, technische dienst, dienst ruimtelijke ordening,

groendienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 2 – 4 Intern milieuzorgsysteem opzetten milieudienst, gemeentediensten,

werkgroep ‘interne milieuzorg’ - √ - - - - -

Actie 2 – 5 Milieu Management Informatiesysteem milieudienst, Vlaamse Gewest √ √ √ √ √ √ -

Actie 2 – 6 Toezicht uitoefenen

milieudienst, inwoners, bedrijven, landbouwers √ √ √ √ √ √ -

Actie 2 – 7

De milieuraad stimuleren en ondersteunen

milieudienst, milieuraden van buurgemeenten √ √ √ √ √ - 250

Euro/jaar


194 Augustus 2005

Acties: vaste stoffen


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Milieuverantwoord productgebruik

Actie 3 - 1 Aankoop milieuvriendelijke producten

milieudienst, gemeentediensten, inwoners, scholen, aannemers,

provincie Oost-Vlaanderen √ √ √ √ √ - Meerkost

afhankelijk

Actie 3 – 2 Reductie van bestrijdingsmiddelen milieudienst, groenarbeiders,

inwoners √ √ √ √ √ √ 1.500 Euro/jaar

Afvalstoffen

Actie 3 – 3

Preventie van GFT- en groenafval

milieudienst, inwoners, compostmeesters, tuinarchitecten,

tuinaannemers, groendienst, scholen, provincie Oost-Vlaanderen

√ √ √ √ √ √ 2.750 Euro totaal

Actie 3 – 4 Reductie van papier- en kartonafval milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 3 – 5 Afvalarm winkelen stimuleren milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 3 – 6 Afvalpreventie op evenementen

milieudienst, organisatoren van evenementen - √ - - - - 500

Euro/jaar

Actie 3 – 7

Afvalpreventie bij bedrijven en scholen stimuleren

milieudienst, bedrijven, scholen √ √ √ √ √ √ -


195 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 3 – 8

Kringloopwinkels ondersteunen en promoten milieudienst, Verko, inwoners √ √ √ √ √ √

Algemene bijdrage aan

Verko

Actie 3 – 9

Doelgroepen sensibiliseren voor een selectieve inzameling van afvalstoffen

milieudienst, inwoners, bedrijven, gemeentediensten, scholen,

handelaars - √ - - - - -

Actie 3 – 10 Aanvaardingsplicht toelichten

milieudienst, Verko, inwoners, bedrijven √ - - - - - -

Actie 3 – 11

Registratie van de afvalstromen en bekendmaking van de resultaten

milieudienst, inwoners, gemeentepersoneel, Verko, OVAM √ √ √ √ √ √ -

Actie 3 – 12 Zwerfvuil en sluikstorten reduceren milieudienst, verenigingen,

inwoners √ √ √ √ √ √ 10.000 Euro/jaar


196 Augustus 2005

Acties: water


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Oppervlaktewater

Actie 4 - 1

Bevolking inlichten over het reglement ‘overwelven baangrachten

milieudienst, inwoners, technische dienst √ - - - - - -

Actie 4- 2

Een premie verlenen voor individuele voorbehandeling-sinstallaties voor

afvalwater (IBA)

milieudienst, betrokken inwoners, technische dienst, dienst ruimtelijke

ordening, Aquafin - √ √ √ √ √ 3.000

Euro/jaar

Actie 4 – 3

Verdere uitbouw van het zuiveringsbeleid technische dienst, milieudienst √ √ √ √ √ √ Project-

afhankelijk

Actie 4 – 4

Rioleringsdatabank opmaken technische dienst, milieudienst √ - - - - - -

Actie 4 – 5 Vergunningenbeleid voeren

milieudienst, bedrijven, dienst ruimtelijke ordening, technische

dienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 4 – 6

Sensibilisatiecampagnes organiseren milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -


197 Augustus 2005

Duurzaam watergebruik

Actie 4 – 7

Wateraudit bij nieuwbouw en verbouwingen

technische dienst, milieudienst, provincie Oost-Vlaanderen √ √ √ √ √ √ Afhankelijk

Actie 4 – 8

Duurzaam watergebruik in de gemeentediensten milieudienst, gemeentediensten √ √ √ √ √ - 500

Euro/jaar

Actie 4 – 9

Doelgroepen stimuleren tot een duurzaam gebruik van water

milieudienst, inwoners, scholen, verenigingen √ √ √ √ √ √ 2.000

Euro/jaar

Integraal waterbeheer

Actie 4 – 10 Integraal waterbeheer

milieudienst, technische dienst, betrokken gemeenten, provincie,

het Waterschap √ √ √ √ √ √ Project-

afhankelijk

Actie 4 – 11 Knelpunten wateroverlast remediëren milieudienst, technische dienst √ √ √ √ √ - Project-

afhankelijk

Waterbodem

Actie 4 – 12

Onderhoud van waterlopen en grachten technische dienst, aannemer ruiming grachten, provincie √ √ √ √ √ √

525 Euro / onderzoek

+ 34.700 Euro/jaar

Grondwater

Actie 4 – 13 Grondwaterreserves op peil houden milieudienst, technische dienst √ √ - - - - -

Actie 4 – 14 Infiltratieproject milieudienst, technische dienst - - √ - - Meerkost

afhankelijk


198 Augustus 2005

Actie 4 – 15

Vismigratieknelpunten voorkomen en oplossen

Milieudienst, technische dienst, provincie Oost-Vlaanderen,

Vlaamse Gewest, polders √ √ √ √ √ √ Project-

afhankelijk


199 Augustus 2005

Acties: natuurlijke entiteiten


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 5 – 1

Subsidiereglement voor de aanleg en het onderhoud van kleine

landschapselementen uitbereiden

milieudienst, particulieren, landbouwers - - - √ - - 3.000

Euro/jaar

Actie 5 – 2

Inventarisatie en digitalisering van kleine landschapselementen milieudienst - - - √ - - -

Actie 5 – 3 Subsidie natuurverenigingen

milieudienst, erkende natuurverenigingen √ √ √ √ √ √ 4.000

Euro/jaar

Actie 5 – 4 Een bermbeheersplan opstellen milieudienst, groendienst - √ - - - - 20.000 Euro

totaal

Actie 5 – 5

Bermbeheer uitvoeren volgens het bermbesluit en landbouwers

informeren

milieudienst, groendienst, landbouwers √ √ √ √ √ √ Meerkost

afhankelijk

Actie 5 – 6 Omgevingsbeheer ‘Meersen’

Stuurgroep ‘Gebiedsvisie Kalkense Meersen’ √ √ √ √ √ √ Project-

afhankelijk

Actie 5 – 7

Projecten voor de bescherming van soorten

milieudienst, natuurverenigingen, groendienst √ √ √ √ √ √ 500

Euro/jaar

Actie 5 – 8 Aanleg van speelbossen

dienst ruimtelijke ordening, milieudienst, provincie , Vlaamse

Gewest √ √ √ √ √ - 4.000 Euro

totaal


200 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 5 – 9 Bosuitbreiding

dienst ruimtelijke ordening, milieudienst, provincie , Vlaamse

Gewest √ √ √ √ √ - Project-

afhankelijk

Actie 5 – 10 Een bosbeheersplan opstellen milieudienst, dienst ruimtelijke

ordening √ √ √ √ √ - 20.000 Euro totaal

Actie 5 – 11 Oprichting van een bosgroep

milieudienst, boseigenaars (privé en openbaar), AMINAL afdeling

bos en groen, provincie √ √ √ √ √ - -

Actie 5 – 12

Ecologisch groenbeheer toepassen en stimuleren

milieudienst, technische dienst, inwoners, tuiniers, groendienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 5 – 13 Naleving van de wetgeving controleren

milieudienst, dienst ruimtelijke ordening, particulieren,

landbouwers √ √ √ √ √ √ -

Actie 5 – 14

Subsidie voor de aanleg van een groendak

milieudienst, dienst ruimtelijke ordening, particulieren - - √ - - - 2.500

Euro/jaar

Actie 5 – 15 Bouwverordening inzake beplantingen milieudienst, bedrijven - - - √ - - -

Actie 5 – 16 Natuureducatie en –sensibilisatie

milieudienst, provincie, (natuur)verenigingen, scholen,

inwoners, Vlaamse Gewest √ √ √ √ √ √ -

Actie 5 – 17

Oprichting van een regionaal landschap stimuleren

milieudienst, milieudienst van naburige gemeenten,

natuurverenigingen, provincie √ √ √ √ √ - -


201 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 5 – 18

Opvolging van het G.N.O.P. en de cluster natuur van het

milieubeleidsplan

milieudienst, verantwoordelijke opvolging natuurbeleid, milieuraad √ √ √ √ √ √ -

Actie 5 – 19

Beheerovereenkomsten met landbouwers stimuleren milieudienst, landbouwers, VLM √ √ √ √ √ √ -

Actie 5 – 20

Natuurlijke inrichting en beheer van oevers

milieudienst, groendienst, inwoners, waterbeheerders,

landbouwers √ √ √ √ √ √ 5.000

Euro/jaar


202 Augustus 2005

Acties: hinder


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Geluidshinder

Actie 6 - 1

Sensibilisatieacties geluidshinder milieudienst, inwoners, handelaars, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6- 2

Gebieden beschermen tegen geluidshinder

milieudienst, milieudiensten van betrokken gemeenten, provincie

Oost-Vlaanderen - - √ - - - -

Actie 6 – 3

Geluidsklachten registreren en opvolgen

milieudienst, politie, het Vlaamse Gewest, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 4

Hinder afkomstig van eigen beheer terugdringen milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 5 Geluidshinder van wegen beperken technische dienst, inwoners √ √ √ √ √ √ Meerkost

afhankelijk

Actie 6 – 6 Politiereglement uitbreiden milieudienst, politie, landen

tuinbouwers - √ - - - - -

Actie 6 – 7

Metingen uitvoeren bij geluidsoverlast milieudienst, politiezone Wetteren-Laarne-Wichelen, provincie √ √ √ √ √ √ 37 Euro/uur


203 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Lichthinder

Actie 6 – 8

Klemtoonverlichting bij particulieren beperken

milieudienst, dienst ruimtelijke ordening, architecten, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 9

Deelname ‘Nacht van de duisternis’ milieudienst, inwoners, handelaars √ √ √ √ √ √ 250 Euro

Actie 6 – 10 Lichthinder bij bedrijven beperken milieudienst, dienst ruimtelijke

ordening, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 11

Lichthinder bij handel en diensten beperken

milieudienst, handelaars en dienstverleners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 12

Inventaris opstellen van niet-noodzakelijke verlichting

technische dienst, milieudienst - - √ - - - -

Actie 6 –13

Lichthinder bij nieuwe klemtoonverlichting beperken technische dienst, milieudienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 14

Armaturen van de openbare verlichting vervangen

technische dienst, milieudienst - - - √ - - Project-afhankelijk

Actie 6 – 15

Lichthinderklachten registreren en opvolgen

milieudienst, het Vlaamse Gewest, inwoners √ √ √ √ √ √ -


204 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Geurhinder

Actie 6 – 16

Geurklachten registreren en opvolgen milieudienst, het Vlaamse Gewest, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 17

Verbranden van afval beperken milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 18

Geurhinder blijven evalueren bij meldings- en vergunningsaanvragen

milieudienst, meldings- en vergunningsplichtige bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Bodemverontreiniging

Actie 6 – 19

Inwoners informeren over stookolietanks milieudienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 20

Grondverzetregeling toepassen en inwoners informeren

technische dienst, milieudienst, bedrijven, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 21

Inventaris opstellen van Vlarebo-plichtige inrichtingen of activiteiten

milieudienst, bedrijven - - √ - - - -

Actie 6 –22

De hoeveelheid bestrijdingsmiddelen reduceren

milieudienst, groendienst, technische dienst, inwoners √ √ √ √ √ 2015 1.500

Euro/jaar

Actie 6 – 23

Toezicht bij bedrijven milieudienst, bedrijven √ √ √ √ √ √ -


205 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 6 – 24

Klachten van bodemverontreiniging registreren en opvolgen

milieudienst, het Vlaamse Gewest, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 25

Bodemverontreiniging melden aan OVAM milieudienst, OVAM √ √ √ √ √ √ -

Lucht- en stofhinder

Actie 6 – 26

Emissiemetingen van stookinstallaties controleren

milieudienst, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 27

Voorbeeldfunctie door het gebruik van alternatieven voor ozonafbrekende

stoffen

milieudienst, technische diensten, inwoners, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 28

Gebruik van solventarme producten milieudienst, technische diensten, inwoners, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 29

Informatie en sensibilisering omtrent luchtverontreiniging

milieudienst, technische diensten, gemeentepersoneel, bedrijven,

inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 30

Een vergunningenbeleid gericht op het voorkomen en het beperken van

luchtemissies milieudienst, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 6 – 31

Informeren over asbesthoudende producten

milieudienst, technische diensten, inwoners, Verko √ √ √ √ √ - -


206 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 6 – 32

Rationeel energiegebruik bij verwarmingsinstallaties

milieudienst, technische dienst, inwoners √ √ √ √ √ √ -


207 Augustus 2005

Acties: mobiliteit


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 7 - 1 Een mobiliteitsplan opstellen

technische dienst, milieudienst, gemeentelijke

begeleidingscommissie, mobiliteitsraad, provinciale

auditcommissie

- √ - - - - 25.000 Euro

totaal

Actie 7 – 2

Mobiliteit integreren in het ambtelijk overleg

technische dienst, milieudienst, groendienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 7 – 3 Milieuvriendelijk wagenpark milieudienst, technische dienst - √ - - - - Meerkost

afhankelijk

Actie 7 – 4 Sensibilisatie-acties mobiliteit

milieudienst, inwoners, gemeentepersoneel, scholen,

bedrijven, De Lijn, NMBS √ √ √ √ √ √ 250

Euro/jaar

Actie 7 – 5

Woon-werkverkeer van gemeentepersoneel analyseren milieudienst, gemeentepersoneel √ √ √ √ √ √ 1.000

Euro/jaar

Actie 7 – 6

Opening dijkpad van Wichelen naar Schellebelle

n.v. Waterwegen en Zeekanaal afdeling Zeeschelde, AMINAL

afdeling natuur √ √ √ √ √ √ -

Actie 7 – 7

Bedrijfs- en schoolvervoerplannen stimuleren

milieudienst, bedrijven, provincie Oost-Vlaanderen - - - √ - - -


208 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 7 – 8

Bij infrastructuurwerken rekening houden met het milieu

technische dienst, milieudienst, groendienst √ √ √ √ √ √ Meerkost

afhankelijk

Actie 7 – 9 Informatieverstrekking milieudienst, inwoners, bedrijven √ √ √ √ √ √ 200

Euro/jaar


209 Augustus 2005

Acties: energie


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 8 - 1

Energieboekhouding voor gemeentelijke gebouwen

milieudienst, technische dienst, inwoners, gemeentediensten √ √ √ √ √ - -

Actie 8 – 2

Energie-audits en energetisch optimaliseren van gebouwen milieudienst, technische dienst √ √ √ √ √ -

Energie-audit:

2 Euro/m2

Actie 8 - 3 Screening van lastenboeken milieudienst, technische dienst √ - - - - - -

Actie 8 – 4

Sensibilisatiecampagnes met betrekking tot een rationeel energiegebruik

milieudienst, gemeentediensten, inwoners, bedrijven, scholen,

verenigingen √ √ √ √ √ √ -

Actie 8 – 5

Premie voor fotovoltaïsche zonnepanelen en zonneboilers milieudienst, particulieren - - √ - - - 3.000

Euro/jaar

Actie 8 – 6 Project hernieuwbare energie

technische dienst, inwoners, gemeentediensten, milieudienst √ √ √ √ √ - 2.500

Euro/jaar

Actie 8 – 7

Acties met als doel een daling van het energieverbruik

milieudienst, bedrijven, gemeentediensten, inwoners,

handelaars √ √ √ √ √ - -

Actie 8 – 8

Energiemeters uitlenen aan inwoners van Wichelen milieudienst, inwoners - √ - - - - -


210 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 8 – 9

Informeren over duurzaam en energiezuinig bouwen

milieudienst, technische dienst, inwoners, professionelen uit de

bouwsector, bedrijven, gemeentepersoneel, provincie Oost-

Vlaanderen

- √ - - - - -

Actie 8 – 10 Cursus energiebeheer technische dienst, milieudienst - √ - - - - 1.500 Euro


211 Augustus 2005

Acties: communicatie


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 9 - 1

Frequentie van het informatieblad verhogen

informatiedienst, inwoners, bedrijven, gemeentediensten - - √ - - - 31.875

Euro/jaar

Actie 9 – 2

Communicatie-acties koppelen aan bovenlokale acties en evenementen

milieudienst, provincie, betrokken doelgroepen, Vlaamse Gewest, √ √ √ √ √ √ -

Actie 9 – 3 Alle communicatiemiddelen gebruiken milieudienst, gemeentediensten,

inwoners, informatiedienst √ √ √ √ √ √ -

Actie 9 – 4

Communicatie omtrent het milieuzorgsysteem

milieudienst, gemeentediensten, inwoners √ √ √ √ √ √ -

Actie 9 – 5 Infomatie verspreiden

milieudienst, betrokken doelgroepen √ √ √ √ √ √ -

Actie 9 – 6

Grensoverschrijdende en bovenlokale communicatie-acties

milieudienst, verenigingen, raden, buurgemeenten, politiezone,

intercommunale Verko, provincie √ √ √ √ √ - -

Actie 9 – 7 Communicatie met bedrijven milieudienst, bedrijven √ √ √ √ √ √ -

Actie 9 – 8

Samenwerken met het Lokaal GezondheidsOverleg (LOGO) milieudienst, LOGO, inwoners √ √ √ √ √ √ -


212 Augustus 2005


termijn Begroting

2005 2006 2007 2008 2009

Actie 9 – 9 Overleg met scholen milieudienst, scholen √ √ √ √ √ √ -


213 Augustus 2005

11 LIJST MET AFKORTINGEN

AEEA Afgedankte Elektrische en Elektronische Apparatuur

AMINAL Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer

ANRE Afdeling Natuurlijke Rijkdommen en Energie

AOT-index Accumulated Ozone above Treshold: de gedurende een periode opgetelde som van de overschotten boven de aangegeven drempelwaarde

ARAB Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming

AROHM Afdeling Ruimtelijke Ordening Huisvesting en Monumentenzorg

BBI Belgische Biotische Index

BIN Belgisch Instituut voor Normalisatie

BNCV Belgisch Nationaal Comité voor Verlichtingskunde

BPA Bijzonder Plan van Aanleg

BS Belgisch Staatsblad

BWK Biologische Waarderingskaart

CDB Criteria voor Duurzaam Bosbeheer

CFK Chloorfluorkoolwaterstoffen

CH4 Methaangas

CO koolmonoxide

CO2 koolstofdioxide

COP Conferenties der partijen

COPRO Controle Producten

dB Decibel

DIFTAR Gedifferentieerde tarifering


214 Augustus 2005

DOV Databank Ondergrond Vlaanderen

ECF Elementary Chlorine Free

EPB Energieprestatie en binnenklimaat van gebouwen

FSC Forest Stewardship Council

GeDIS Gemeentelijk Samenwerkingsverband voor Distributienetbeheer

GEN Grote Eenheden Natuur

GENO Grote Eenheden Natuur in Ontwikkeling

GFT Groente- fruit- en tuinafval

GIS Geografisch Informatie Systeem

GNOP Gemeentelijk natuurontwikkelingsplan

ha hectare

HC koolwaterstoffen

HVAC Heathing Ventilation and Air Conditioning

i.e. inwonerequivalent

IBA Individuele afvalwaterbehandelinginstallatie

IPCC Intergovernmental Panel on Climate Change

IRR Internal Rate of Return

IVON Integraal Verwevings- en Ondersteunend Netwerk

KB Koninklijk Besluit

KGA Klein Gevaarlijk Afval

KMO Kleine en Middelgrote Onderneming

KWZI Kleinschalige waterzuiveringsinstallatie

LOGO Lokaal GezondheidsOverleg

M.E.R. Milieueffectenrapport


215 Augustus 2005

MAP Mestactieplan

MAP 6 6 de milieuactieprogramma van de Europese Unie

MILO Milieuvergunningenloket

MINA-2 Vlaamse milieubeleidsplan 1997-2001

MINA-3 Vlaamse milieubeleidsplan 2003-2007

Mina-raad Milieu- en natuurraad

Mina-werker Milieu- en natuurwerker

MKROS Milieuklachten Registratie- en Opvolgingssysteem

MMIS Milieu Management en Informatiesysteem

MOG Gemodelleerde overstroomde gebieden

MOS Milieuzorg Op School

MW Mega Watt

N stikstof

N2O stikstofoxide

NAV Natuurvergunningenloket

NBN Normalisatie Bureau

NH3 ammoniak

NMBS Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen

NO3 nitraat

NOG van nature overstroombar gebieden

NOX stikstofoxiden

O2 Zuurstof

O3 Ozon

OVAM Openbare Afvalstoffenmaatschappij voor het Vlaamse Gewest


216 Augustus 2005

P2O5 fosfaat

PAK Polyaromatische koolwaterstoffen

PI Prati-Index

PJ Pèta Joule

PMD Plastiek, Metaal en Drankverpakking

POCER Pesticide Occupational and Environmental Risk Indicator

REG Rationeel Energiegebruik

RIOREF Referentiecodering van rioleringsinfrastructuur

ROB Rustig op de Baan

ROG recent overstroombare gebieden

RSV Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen

RUP Ruimtelijk Uitvoeringsplan

RWZI Rioolwaterzuiveringsinstallatie

SLO Gestandaardiseerd leefomgevingsonderzoek

SO2 Zwaveldioxide

TEQ Toxicologische equivalent

TMVW Tussengemeentelijke Maatschappij der Vlaanderen voor Watervoorziening

TRP Totaal rioleringsplan

UV Ultraviolet

VELT Vereniging voor Ecologische Leef- en Teeltwijze

VEN Vlaamse Ecologisch Netwerk

VER Verhandelbare Emissie Rechten

Verko Verenigde Kompostbedrijven

VHA Vlaamse Hydrografische Atlas


217 Augustus 2005

Vlaco Vlaamse compostmaatschappij

VLAREA Het Vlaams Reglement inzake de voorkoming en het beheer van afvalstoffen

VLAREBO Vlaams Reglement betreffende de bodemsanering

Vlarem Vlaams Reglement betreffende de milieuvergunning

VLM Vlaamse Landmaatschappij

VMM Vlaamse Milieumaatschappij

VN Verenigde Naties

VOS Vluchtige Organische Stoffen

VVSG Vlaamse Vereniging voor Steden en Gemeenten

WBE Wild Beheer Eenheden


218 Augustus 2005

12 REFERENTIELIJST

Bekkenbeheerplannen

Provincie Oost-Vlaanderen

www.oost-vlaanderen.be

2004

Ecoscore

Databank milieuvriendelijke voertuigen

www.milieuvriendelijkvoertuig.be

Energiedatabank

www.energiesparen.be

Fysicochemisch meetnet, biologisch meetnet, MAP-meetnet, waterbodems

VMM

2004

www.vmm.be

Gemeentelijk Natuurontwikkelingsplan Wichelen

‘Mens en Ruimte’

Januari 1996

Handleiding voor het beheer van bedrijventerreinen

Afdeling Economisch ondersteuningsbeleid van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

www.vlaanderen.be/ondernemen

Inventarisatie huishoudelijke afvalstoffen 2002 en 2003

OVAM

www.ovam.be


219 Augustus 2005

Lichthinder en Lichtvervuiling in België

Bruno Raeymaekers

April 2000

Meststoffenproductie en –gebruik

VLM

2004

www.vlm.be

Milieujaarprogramma’s gemeente Wichelen

Milieudienst gemeente Wichelen

Milieubeleidsplan Oost-Vlaanderen 2005-2009

Provincie Oost-Vlaanderen

Oppervlakte en bevolkingsdichtheid

Statistics Belgium

http://Statbel.fgov.be

Samenwerkingsovereenkomst ‘milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ tussen het Vlaams Gewest en gemeenten 2002-2004

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

2001

Samenwerkingsovereenkomst ‘milieu als opstap naar duurzame ontwikkeling’ tussen het Vlaams Gewest en gemeenten 2005-2007

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

2004

Uitvoeringsplan huishoudelijke afvalstoffen 2003-2007

OVAM

Vismigratieknelpunten


220 Augustus 2005

www.vismigratieknelpunten.be

2004

Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007

Vlaamse Gewest

Ontwerp ruimtelijk structuurplan gemeente Wichelen

Studiegroep Omgeving

Juni 2004


221 Augustus 2005

13 BIJLAGEN

13.1 Globale triade beoordeling van waterbodems

GLOBALE TRIADE BEOORDELING

Globaal Fysico-chemie Ecotoxicologie Biologie

543000 − Molenbeek - Grote Beek - Steenmeersbeek (5007) − Monstername 07/08/2000

1ste prioriteit voor verder saneringsonderzoek

Afwijkend t.o.v. de referentie

Acute impact op aquatische biota

Zeer slechte biologische kwaliteit

546900 − Bellebeek - Loopsloot - Kalkenbeek - Botinkstraatbeek (5832) − Monstername 12/09/2000

- Niet afwijkend t.o.v. de referentie

- -

546200 − Roebeek - Serskampsebeek (5761) − Monstername 01/07/1997

- Afwijkend t.o.v. de referentie

- -

549000 − Oostersesloot - Avermaatbeek (5727) − Monstername 02/04/2003

- Licht afwijkend t.o.v. de referentie

Lichte acute impact op aquatische biota -

E000361 − Roebeek - Serskampsebeek (5761) − Monstername 01/07/1997

- Licht afwijkend t.o.v. de referentie - -


- Sterk afwijkend t.o.v. de referentie - -

E000363 − Ertbrugbeek (5817) − Monstername 01/07/1997

- Afwijkend t.o.v. de referentie - -

E000438 − Bosbeek - Leesebeek (5453) − Monstername 21/04/1999


E000439 − Bosbeek - Leedsebeek (5453) − Monstername 21/04/1999



222 Augustus 2005



E000458 − Driesesloot (5825) − Monstername 13/10/1999

- Niet afwijkend t.o.v. de referentie -

E000465 − Steenbeek (1146) − Monstername 12/09/2000


E000468 − Bellebeek -Loopsloot -Kalkenbeek -Botinkstraatbeek (5832) − Monstername 14/10/1999







3de prioriteit voor verder saneringsonderzoek

Licht afwijkend t.o.v. de referentie

Geen acute impact op aquatische biota

Slechte biologische kwaliteit

E001374 − Molenbeek - Grote Beek – Steenmeersbeek (5007) − Monstername 02/02/1998

1ste prioriteit voor verder sanderingsonderzoek

Afwijkend t.o.v. de referentie

Acute impact op aquatische biota

Zeer slechte biologische kwaliteit

550500 − Oude Schelde (3330) − Monstername 02/04/2003

- Afwijkend t.o.v. de referentie

Acute impact op aquatische biota -

Bijlage 1: globale triade beoordeling voor de waterbodems in Wichelen

(gegevens databank VMM)


223 Augustus 2005

13.2 Globale Vlarea beoordeling van waterbodems

GLOBALE VLAREA BEOORDELING

Bodem Bouwstof

543000 − Molenbeek - Grote Beek - Steenmeersbeek (5007) − monstername 07/08/2000

Gebruik op bodemtype 5, zoals industriegronden Specie kan gebruikt worden als bouwstof

546900 − Bellebeek - Loopsloot - Kalkenbeek - Botinkstraatbeek (5832) − monstername 12/09/2000

Vrij gebruik als bodemstof Specie kan gebruikt worden als bouwstof

546200 − Roebeek - Serskampsebeek (5761) − Monstername 01/07/1997

Niet als bodem te gebruiken Specie kan gebruikt worden als bouwstof

549000 − Oostersesloot - Avermaatbeek (5727) − Monstername 02/04/2003





Niet als bodem te gebruiken Specie kan niet gebruikt worden als bouwstof


Niet als bodem te gebruiken Specie kan gebruikt worden als bouwstof

E000438 − Bosbeek - Leesebeek (5453) − Monstername 21/04/1999



Vrij gebruik als bodemstof Specie kan gebruikt worden als bouwstof

E000443 − Bosbeek – Leedsebeek (5453) − Monstername 21/04/1999


E000458 − Driesesloot (5825) − Monstername 13/10/1999



224 Augustus 2005

E000465 − Steenbeek (1146) − Monstername 12/09/2000






E001368 − Bosbeek - Leedsebeek − Monstername 02/02/1998


E001374 − Molenbeek - Grote Beek – Steenmeersbeek (5007) − Monstername 02/02/1998


550500 − Oude Schelde (3330) − Monstername 02/04/2003


Bijlage 2: Vlarea-beoordeling voor het gebruik van ruimingsspecie als secundaire grondstof

(gegevens databank VMM)


225 Augustus 2005

13.3 Grondwaterwinningen

Volgnr Begindatum Einddatum Vergund dagdebiet

(m³)

Vergund jaardebiet

(m³)

Vergund aantal putten

1 2/05/1996 2/05/2016 5 400 1

2 14/06/1995 14/06/2015 6 1200 1

3 26/06/1996 26/06/2016 2 500 1

4 6/01/1958 6/01/2005 72 26280 1

5 14/06/1995 14/06/2015 0 55 1

6 24/05/1995 24/05/2015 30 1

7 31/03/1999 31/03/2019 70 10500 3

8 26/06/1996 26/06/2016 5 1500 1

9 15/06/1994 15/06/2014 9 2160 2

10 16/10/1996 16/10/2016 30 9400 1

11 12/03/1997 12/03/2017 2 20 1

12 30/07/1997 30/07/2017 10 450 1

13 19/06/1992 19/06/2016 4 469 1

14 2/06/1997 4/06/2007 40 1800 1

15 22/10/1997 22/10/2017 2000 2

16 29/10/1997 19/01/2014 30 10950 3

17 4/11/1992 4/11/2012 70 7000 1

18 10/04/2002 9/03/2013 4000 1

19 5/11/1997 5/11/2018 700 1

20 7/04/1999 7/04/2009 25000 3

21 3/06/1998 3/06/2018 4 1100 1

22 19/06/2003 3/06/2018 60 12000 1

23 13/05/1998 13/05/2018 1 483 1

24 1/09/1998 1/09/2018 250 1


226 Augustus 2005

25 27/01/1999 27/01/2019 3 1300 1

26 27/01/1999 27/01/2019 1 495 1

27 24/02/1999 24/02/2019 1 436 1

28 19/05/1999 19/05/2019 6 1500 1

29 19/05/1999 19/05/2019 1500 3

30 23/05/2002 31/08/2011 3 1000 1

31 22/07/1999 22/07/2009 20 5000 2

32 9/06/1999 9/06/2019 3 950 1

33 9/06/1999 9/06/2019 20 7000 1

34 9/04/1999 9/04/2019 20 3000 1

35 23/09/1999 23/09/2019 2500 1

36 5/03/2002 13/11/2018 3 1300 1

Bijlage 3: vergunde grondwaterwinningen in Wichelen



227 Augustus 2005

13.4 Plandoelstellingen Vlaams milieubeleidsplan 2003-2007 a) Verdunning van de ozonlaag

De emissies van ozonafbrekende stoffen terugdringen met ten minste 70% ten opzichte van de emissies in 1999 In 2007 mogen ozonafbrekende stoffen nog slechts in 11 toepassingen worden

gebruikt ten opzichte van 15 toepassingsgebieden in 2002

b) Verontreiniging door fotochemische stoffen

Verminderen van het aantal dagen per kalenderjaar met een hoogste 8-uursgemiddelde van meer dan 120 µg/m³ tot maximaal 25 (gemiddeld over 3 jaar) Vermijden van plaatselijke overschrijding van de AOT40ppb-vegetatie-waarde van

18.000 (µg/m²).uren (gemiddeld over 5 jaar) De totale NOx emissie verminderen tot maximum 94 kton De totale VOS emissie verminderen tot maximum 93,1 kton

c) Verspreiding van milieugevaarlijke stoffen

Reduceren van emissies van zware metalen in de lucht met 70% (2010 t.o.v. 1995) Reduceren van emissies van zware metalen in water met 50% (2010 t.o.v. 1998) Reduceren van de emissie van polyaromatische koolwaterstoffen naar de lucht tot

maximaal 192 ton (2010) Reduceren van verspreidingsequivalenten van bestrijdingsmiddelen met 50% (2005

t.o.v. 1990) Reduceren van de emissies van dioxines naar lucht tot maximaal 100 g TEQ/jaar

(2010) Vermijden van overschrijdingen van een PM10-concentratie van 40 µg/m³

(jaargemiddelde) (2005)

d) Verontreiniging door afvalstoffen

De hoeveelheid bedrijfsafvalstoffen verminderen t.o.v. 2002 De productie van bedrijfsafval blijft meer achter op de economische groei t.o.v. 2002 De hoeveelheid definitief verwijderde bedrijfsafvalstoffen vermindert met minstens

20% t.o.v. 2000 (2010) De totale hoeveelheid huishoudelijk afval blijft minstens gelijk of vermindert t.o.v.

2000 De productie van huishoudelijk afval blijft meer achter op de groei van de

consumptie t.o.v. 2000 De hoeveelheid definitief verwijderde huishoudelijke afvalstoffen vermindert tot

gemiddeld 150 kg per inwoner.

e) Vermesting


228 Augustus 2005

De totale NH3-emissie verminderen tot maximum 45 kton tegen 2010 Voldoen aan de grenswaarde van 10 mg N/l (nitraat en nitriet) en geen overschrijding

meer van de maximale nitraatnorm van 50 mg/l in oppervlaktewater (11.3 mg N/l) Geen overschrijdingen meer van de maximale nitraatnorm van 50 mg/l in 2007 in

grondwater Overschot op de bodembalans is maximaal 70 kg N/ha in 2007 In 2007 voldoet 40% van de meetplaatsen van het oppervlaktemeetnet aan de

basiskwaliteit voor orthofosfaat In 2007 wordt maximaal 55 miljoen kg P2O5 uit dierlijke mest op Vlaamse

landbouwgrond opgebracht.

f) Versnippering

Bevorderen van de mogelijkheden van migratie tussen en binnen leefgebieden voor bepaalde (land)doelsoorten. Saneren van 75% van de bestaande vismigratieknelpunten op het netwerk van

prioritaire waterlopen voor vismigratie en het zoveel mogelijk voorkomen van nieuwe knelpunten

g) Verontreiniging van oppervlaktewater

Het aantal meestplaatsen dat voldoet aan de basiskwaliteit voor biochemisch zuurstofverbruik (BZV) verhogen tot 66% Het aantal meetplaatsen dat voldoet aan de biologische kwaliteitsnorm verhogen tot

40% Op maximaal 25% van de meetplaatsen met een goede of zeer goede biologische

kwaliteit (situatie 2007) is de toestand verslechterd in 2007 Verhogen van de zuiveringsgraad van de huishoudens tot 80%

h) Verdroging

Verbeteren van de structuurkwaliteit van de waterlopen Bijkomend beschermen van 200 ha oeverzones waarvan minstens 50% gerealiseerd

door verwerving Het waterpeil in de watervoerende lagen blijft minstens status-quo Afname van drinkwatergebruik bij de bevolking tot 215 miljoen m³ Stijging van het hemelwatergebruik bij de bevolking tot 30 miljoen m³ Afname van het industrieel watergebruik exclusief koelwater tot 430 miljoen m³ Afname van het totaal watergebruik voor de landbouw tot 43 miljoen m³

i) Verontreiniging en aantasting van de bodem

Tegen 2007 is 30% van de gronden met potentieel bodembedreigende inrichtingen of activiteiten onderzocht Tegen 2007 is de sanering van 23% van de gronden met historische

bodemverontreiniging minstens opgestart


229 Augustus 2005

Tegen 2007 is +/- 250.000 m³ van de historische ruimingsachterstand van hydraulische aard weggewerkt Tegen 2007 is +/- 500.000 m³ van de historische saneringsachterstand van ecologische

aard weggewerkt Tegen 2007 is +/- 150.000 m³ van de hoeveelheid specie afkomstig van hydraulische

ruimingen en ecologische saneringen verwerkt volgens BATNEEC Tegen 2007 zijn voor 90% van de gemeenten met erosieknelpunten

erosiebestrijdingsplannen opgesteld Tegen 2007 zijn erosiebestrijdingsmaatregelen op het terrein uitgevoerd voor

minimaal 20% van de actuele erosieknelpunten en is voor minstens 5% van de potentiële erosieknelpunten de huidige situatie op het terrein bestendigd.

j) Verandering van het klimaat door broeikaseffect

Stabiliseren van de broeikasgasemissies in 2005 t.o.v. 1990 Bereiken van 2% groene stroom in de distributieleveringen van electriciteit tegen 2004

en 6% tegen 2010, met een maximale invulling van het haalbaar potentieel aan hernieuwbare warmte Tegen 2012 het economisch potentieel aan kwalitatieve WKK realiseren (1830 MW)

k) Verlies aan biodiversiteit

Het afbakenen van 125.000 ha Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN) en 150.000 ha natuurverwervingsgebieden De totale oppervlakte groengebied doen stijgen met 38.000 ha natuur en 10.000 ha

bosgebied en bosuitbreidingsgebied ten opzichte van begin 1994. 50.000 ha onder effectief natuurbeheer Het jaarlijkse aankoopritme van natuur- en bosgebied doen stijgen tot 3.000 ha Inrichten van 20.000 ha natuur via natuurinrichting, bosuitbreiding en

natuurontwikkeling Milieukwaliteit afstemmen op de ecologische vereiste van de kwetsbare soorten en

habitats in gebieden in het VEN, de groen, park, buffer en bosgebieden en in de speciale bescherminszones Stopzetten van het verlies aan biodiversiteit De oppervlakte met beheerovereenkomsten voor natuurgerichte maatregelen doen

toenemen tot 16.500 ha Instellen van een gebiedsdekkend systeem van wildbeheereenheden (200) en

bosgroepen (19) Verbeteren van de ondersteuning van lokale besturen

l) Gebiedsgericht milieubeleid

Versterken en verbeteren van de milieukwaliteit en ruimtelijke kwaliteit in de beoogde gebieden door een gedifferentieerde aanpak van milieuproblemen en maatwerk op niveau van het gebied


230 Augustus 2005

m) Verstoring door geluidshinder

In 2007 ligt het aantal potentieel ernstig gehinderden door geluid niet hoger dan 15% van de bevolking Afspraken maken over een totale oppervlakte aan stiltegebieden van minstens 300

km²

n) Verstoring door geurhinder

Minimaal het aantal gehinderden gelijkhouden ten opzichte van 2001 Verminderen van het aantal ernstig gehinderden ten opzichte van 2001 Verminderen van het aantal geurbronnen boven het aanvaardbaarheidsniveau

o) Verstoring door lichthinder

Nieuwe lichtvervuiling voorkomen en bestaande lichtvervuiling verminderen p) Verzuring

De totale NOx emissie verminderen tot maximum 94 kton De totale SO2 emissie verminderen tot maximum 66,8 kton De totale NH3 emissie verminderen tot maximum 45 kton

q) Doelgroepen

De milieubelasting van de sectoren waarvoor in de planperiode een actief doelgroepenbeleid werd verder gezet of opgezet, verminderen en daarmee bijdragen tot de thematisch vastgelegde milieudoelstellingen Via een optimale betrokkenheid van doelgroepen en andere maatschappelijke actoren

het draagvlak voor het beleid en de inhoudelijke kwaliteit van de beleidsinstrumenten verhogen Een grotere responsabilisering en verinnerlijking van de

milieuverantwoordelijkheden door de doelgroepen bereiken

r) Burgers

Het draagvlak voor het milieubeleid en de kwaliteit van het beleid verhogen

s) Maatschappelijke organisaties

De actieve rol van de milieu- en natuurverenigingen versterken binnen het natuur- en milieubeleid Maatschappelijke organisaties bij het beleid betrekken


231 Augustus 2005

13.5 Plandoelstellingen provinciaal milieubeleidsplan 2005-2009 Afvalstoffenbeheer

Op puntstelling van het provinciaal overlegplatform huishoudelijk afval om een betere afstemming en samenwerking te krijgen tussen de verschillende gemeenten en intercommunales op vlak van inzameling, retributie en sensibilisatie Een daling of minstens een stabilisatie van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval

tegenover het begin van de planperiode Tegen 2007 een vermindering van de hoeveelheid definitief verwijderd Oost-Vlaams

huishoudelijk afval tot 150 kg per inwoner De voorbeeldfunctie van het provinciebestuur inzake afvalpreventie verder invullen

en optimaal gebruiken voor sensibilisatie Een stijging van de hoeveelheid hergebruikte kringloopgoederen tot 5 kg per

inwoner in 2007

Producten en grondstoffen

Invoeren van een duurzaam aankoopbeleid met aandacht voor ecologische, sociale en economische criteria Het gebruik van duurzame grondstoffen en producten stimuleren binnen het concept

‘duurzaam bouwen’ zowel intern, als naar de gemeenten, de burger en de bouwsector Het pesticidengebruik door de provincie verminderen en tot nul herleiden tegen

einde 2008 in een voorbeeldgebied

Integraal waterbeleid

Het permanent overleg tussen alle betrokkenen op het niveau van het deelbekken verfijnen en blijvend ondersteunen voor alle deelbekkens Wateroverlast beperken door meer ruimte voor water te creëren De waterkwaliteit en de natuurlijke kwaliteit van de waterlopen verbeteren opdat

40% van de meetpunten zou voldoen aan de biologische basiskwaliteit Vervuilde waterbodems stapsgewijs saneren volgens de prioriteiten van de

deelbekkenbeheerplannen (rekening houdend met de hydraulische noodzaak, het al dan niet wegnemen van de verontreinigingsbron en de ecologische noodzaak.

Natuur, bos, groen en landschap

Minstens 10 natuurverbindingsgebieden en ecologische infrastructuren van bovenlokaal belang afbakenen, een gebiedsvisie opmaken voor deze gebieden en starten met de realisatie ervan Via soortenbescherming het verlies aan biodiversiteit stopzetten, met prioritaire

aandacht voor typische ‘Oost-Vlaamse soorten’ Behoud, ontwikkeling en herstel van natuur en bos in Oost-Vlaanderen


232 Augustus 2005

Streven naar win-winsituaties voor landbouw en natuur/landschap in de natuurverbindingsgebieden Verweving tussen natuur, cultuur en recreatie in de provinciale eigendommen en

domeinen Verbetering van de landschappelijke kwaliteit in de prioritaire aandachtsgebieden

voor landschapsbehoud en landschapsopbouw

Bodem en grondwater

Tegen 2007 beschikken alle erosiegevoelige gemeenten over een erosiebestrijdingsplan, gekoppeld aan het deelbekkenbeheerplan Een beperking van de aanvoer van sediment naar de waterlopen met 30% en een

beperking van het sedimenttransport in de waterloop. Tegen 2009 zijn voor minimaal 30% van de actuele knelpunten

erosiebestrijdingsmaatregelen uitgevoerd en is voor minstens 90% van de potentiële erosieknelpunten de huidige situatie bestendigd De dalende trend van de stijghoogte in de meest kwetsbare grondwaterlagen

stopzetten en minstens streven naar een constant peil

Luchtverontreiniging

Actieve medewerking aan sensibilisatie van de Vlaamse overheid Lokale luchtkwaliteit beheersen door het stimuleren van milieuzonering De verzuring door ammoniak in de verzuringsgevoelige gebieden terugdringen door

gerichte sensibilisatie

Hinder door geur, stof, licht en lawaai

Het aantal ernstig gehinderden door geluid en geur terugdringen door aandacht te besteden aan hinderaspecten van industriële activiteiten (in het bijzonder in de havengebieden) alsook bij de (her)aanleg van secundaire wegen Een efficiëntere klachtenbehandeling door de klachten te laten behandelen door de

bevoegde overheden (gemeenten en Vlaams gewest) en door onderzoeken uit te voeren naar steeds weerkerende hinderbronnen Een bijkomend stiltegebied, met belangrijke kwaliteiten op het vlak van natuur en

landschap, beschermen en waar mogelijk herstellen

Mobiliteit

Bestrijding van geluidshinder langs provinciale wegen en waar mogelijk secundaire wegen Tegengaan van verdroging bij aanleg en herstel van infrastructuur Verdere versnippering voorkomen (onder meer bij de aanleg van fietspaden van het

fietsroutenetwerk, de herinrichting van provinciale wegen, het opmaken van streefbeelden voor secundaire wegen) vooral in VEN- en natuurverbindingsgebieden


233 Augustus 2005

Een betere ecologische en lanschappelijke inpassing van infrastructuur vooral in VEN- en natuurverbindingsgebieden Promoten van niet-gemotoriseerd verkeer bij het eigen personeel, de bezoekers van

de provinciale domeinen, de scholen en de burger in het algemeen (via de gemeenten) Duurzame modal shift nastreven bij bedrijven

Energie

Reductie van het eigen energieverbruik in de meest energie-intensieve gebouwen van de provincie met gemiddeld 10% tegen 2009 t.o.v. 2004 Bereiken van minimum 6% groene stroom in de distributieleveringen van electriciteit

voor de gebouwen, beheerd door de provincie Stimuleren van rationeel energiegebruik en hernieuwbare energie bij eigen personeel,

gemeenten en verschillende doelgroepen Reductie van het brandstoverbruik van het provinciale wagenpark met gemiddeld

10% tegen 2009 t.o.v. 2004

Communicatie

Een kwaliteitsvolle ondersteuning op maat bieden aan alle Oost-Vlaamse gemeenten Gemeenten stimuleren en ondersteunen bij de uitvoering van hun milieubeleid en de

samenwerkingsovereenkomst Het optimaal ondersteunen van gemeenten bij hun milieucommunicatie en

sensibilisatie In de toekomst wil de NME-dienst (Natuur- en Milieu-Educatie), in samenwerking

met andere provinciale diensten en domeinen, het NME-aanbod verder uitbouwen en maximaal ter beschikkings tellen van de andere NME-actoren De provincie vormt tussenschakels om de milieuboodschap te versterken en uit te

dragen Het provinciale NME-netwerk bevordert de samenwerking, kwaliteit en efficiëntie

van de NME-werking. De gemeenten, het onderwijs, de bezoekerscentra, de bij NME betrokken ngo’s en de interne diensten zijn de bevoorrechte partners Verdere uitbouw van de provinciale NME-knooppunten, o.a. onderzoek rond de

uitbouw van een tweede pijler voor milieuhygiënische educatie

Bij volgende projecten opgenomen in het provinciaal milieubeleidsplan zijn er mogelijkheden zijn tot samenwerking met de gemeenten:

Project 1 'Via de deelbekkenwerking naar een integraal waterbeleid'

Gemeenten spelen een actieve rol bij de opmaak en staan mee in voor de uitvoering van de deelbekkenbeheerplannen. Zij zullen ook deel uitmaken van de op te richten 'waterschappen'.


234 Augustus 2005

Project 3: Behoud en versterking van stiltegebieden in Oost-Vlaanderen

Een mogelijke optie is het gebied van de Kalkense Meersen.

Project 4. Uitbouw, coördinatie en ondersteuning van het overlegplatform afvalstoffen

De intercommunale Verko neemt deel aan dit overlegplatform met het oog op een betere afstemming met andere intercommunales en het opzetten van gezamenlijke acties.

Project 5: Intensiveren van de samenwerking met regionale landschappen en bosgroepen

De provincie zal deze actiever inschakelen en nog meer ondersteunen. Ook voor de gemeenten zijn regionale landschappen en bosgroepen belangrijke partners. Er wordt een nieuw regionaal landschap Schelde-Durme opgericht.

Project 6: Samen met landbouwers de natuur beheren

Project 8: Creëren van natuurverbindingsgebieden

De gemeenten kunnen mee invulling geven aan de natuurverbindingsgebieden o.a. via beheersovereenkomsten, natuurvriendelijk oeverbeheer, GNOP-acties, … en hieromtrent voorstellen doen vanuit hun terreinkennis. Verder kan de gemeente bijkomende lokale verbindingen creëren. Sommige natuurverbindingen eindigen in een harde barrière (bv bebouwde omgeving). Het is aan de gemeenten om binnen die harde barrièrezones aangepaste ecologische infrastructuur/groen in te richten of te onderhouden.

Project 9 Verruiming van het bovenlokale fietsroutenetwerk tot een netwerk van trage wegen

Ook in dit project zijn gemeenten belangrijke partners en is een goede afstemming op de gemeentelijke initiatieven noodzakelijk.

Project 10: Ontwikkelen van een visie m.b.t. de inplanting van windturbines'

De gebiedsvisie dient ook ter ondersteuning van het gemeentelijk (vergunningen)beleid. Gemeenten zullen ook betrokken worden bij de opmaak ervan.

Project 11: Milieubewuster aankopen:


235 Augustus 2005

De provincie heeft een belangrijke hefboomfunctie voor leveranciers en aannemers. Ze zal streven naar de integratie van milieucriteria bij de aankoop van goederen en diensten. Aan dit project is een luik rond sensibilisatie van gemeenten gekoppeld.

Project 12: Duurzaam bouwen in Oost-Vlaanderen:

De provincie wil een geïntegreerd beleid voeren rond ruimtegebruik, het gebruik van duurzame materialen, rationeel energie- en watergebruik, … om zo duurzaam bouwen een belangrijke stimulans te geven. Dat zal o.a. via vorming en sensibilisatie van gemeenten, haar inwoners en de bouwsector gebeuren.

project 13 'Samen met gemeenten werken aan een duurzaam milieubeleid'

De provincie wil haar doelgroepenbeleid uitvoeren in samenwerking met de gemeenten. Zij zal daarom een aantal globale campagnes uitwerken die via de gemeenten gepromoot kunnen worden en waarbij de gemeenten met ondersteuning van de provincie aanvullende initiatieven kunnen ondernemen. In eerste instantie wordt gedacht aan het thema 'duurzaam tuinieren'.

Project 14: 'Netwerking en kwaliteitsbewaking in de natuur- en milieueducatie'

Gemeenten zijn belangrijke schakels in het NME-netwerk.

Gemeentelijk milieubeleidsplan Wichelen 2005 – 2009 · 4.1.14 Het decreet van 22 februari 1995...

Documents

Transcript of Gemeentelijk milieubeleidsplan Wichelen 2005 – 2009 · 4.1.14 Het decreet van 22 februari 1995...