Geloven met het hart 1

Geloven met het hart 1 is onderdeel van de ‘Opfriscursus Geloven’.Deze cursus is in de eerste plaats bedoeld voor gemeenteleden,met als doel de kennis van de inhoud van het christelijk geloof opte frissen en het geloofsleven te verdiepen. De ‘Opfriscursus Geloven’ staat onder redactie van:

Coaches en handleidingDr. W. VerboomDs. H. Veldhuizen

PowerpointpresentatiesDrs. E. van den Ham

CursusboekDrs. L.P. DekkerDrs. E.K. Foppen Drs. T. Jacobs

Geloven met het hart 1Zeven kernpunten uit het christelijk geloof

Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

l.p. dekker, e.k. foppen en t. jacobs

www.uitgeverijboekencentrum.nl

www.izb.nl

Deze uitgave verschijnt in samenwerking met de izb (Amersfoort).

Ontwerp omslag en binnenwerk: Mulder van Meurs, Amsterdam

isbn 978 90 239 2099 1

nur 707

© 2011 Uitgeverij Boekencentrum, Zoetermeer

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd,

opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt,

in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch,

door fotokopieën, opnamen of op enige andere manier,

zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Inhoud

Woord vooraf 7

1. Wat is geloven? 9

2. Ik geloof in God 19

3. Wie ben ik? 32

4. Wie is Jezus? 45

5. Wie is de Heilige Geest? 58

6. Verzoening en koninkrijk 70

7. Heilig leven 82

Personalia 96

Woord vooraf

Dit boek Geloven met het hart 1 vormt het eerste deel van de ‘Op-friscursus Geloven’. In deze titel worden twee dingen benadrukt.In de eerste plaats is het doel van de cursus het opfrissen van debijbelkennis en het geloof en de verdieping ervan. In de tweede plaatswordt het leren gezien als een zaak van het hart. Dus niet alleenmaar van het verstand. De cursus draagt zonder meer een persoonlijkkarakter. Daarmee beogen de samenstellers tegemoet te komen aanhet verlangen van gemeenteleden naar meer persoonlijke betrok-kenheid bij de Bijbel en het geloof van de kerk. De cursus onder-scheidt zich daarmee van de kennismakingscursussen christelijkgeloof. Ze heeft geen missionaire spits, maar richt zich op verdie-ping van de relatie met God. Hoewel dit boek onderdeel is van een cursus, is het ook los daar-

van geschikt om voor jezelf te lezen. Ook op die manier kan heteen middel zijn om je persoonlijk geloof te verdiepen. De onderwerpen die in dit eerste deel aan de orde komen, zijn

verdeeld over zeven lessen. Deze lessen gaan over: Wat is geloven?(1); Ik geloof in God (2); Wie ben ik? (3); Wie is Jezus? (4); Wie isde Heilige Geest? (5); Verzoening en koninkrijk (6); Heilig leven(7). Ze worden in een reeks van zeven bijeenkomsten behandeld.De leiding berust bij een cursusleider, die met behulp van een hand-leiding leiding geeft aan de cursus.

In het tweede deel (verschijnt in 2012) komen de volgende the-ma’s aan de orde: Gods leiding (1); De kerk (2); Doop en avondmaal(3); De Bijbel en bijbellezen (4); Het gebed (5); Toekomstverwach-ting (6); Christen zijn in de 21e eeuw (7). Van de cursisten wordt verwacht dat zij zich thuis voorbereiden

op de bijeenkomsten. Tijdens de samenkomsten neemt het ge-loofsgesprek aan de hand van activerende werkvormen een be-langrijke plaats in. De powerpointpresentatie, die een onderdeelis van de handleiding, biedt een extra helpende hand. Ook is er aanelke les een leesrooster toegevoegd voor persoonlijke bijbelstudie.

7

De bijeenkomsten worden afgesloten met een liturgisch moment.De samenstellers van de cursus hopen dat veel gemeenteleden

de weg naar deze cursus mogen vinden en dat zij erin ontvangenwat zij hopen te vinden om hun kennis en geloof te vermeerderenen te verdiepen. Moge de Here God zijn zegen eraan verbinden.

De redactie

8 1. Wat is geloven?

1. Wat is geloven?

Ze spreken elkaar regelmatig op het schoolplein. Tweevrouwen, de een christen, de ander niet. Ze delen water gebeurt in hun leven, op hun werk, met de kinderenen drinken af en toe een kop koffie. Interessant vindtze het wel dat geloof, maar voor haarzelf ? Ze isgelukkig met haar leven en zou eigenlijk niet wetenwat ze mist. Totdat haar moeder overlijdt. Tijdens eenkop koffie spreken ze met elkaar over de begrafenis.Het was best leeg. De begrafenis was ook snel afgelopen.Ineens beseft ze dat het toch wel anders is als jegelooft. De begrafenis zelf verloopt anders, maar datniet alleen. Het leven zelf gaat ook verder, na de dood.Stof genoeg voor een uitgebreid gesprek.

InhoudelijkGeloven, een woord met verschillende betekenissenWe gebruiken in ons taalgebruik regelmatig het woord

geloven, maar dan op verschillende manieren. Op de vraag ‘Wa-ren je collega’s tevreden over je presentatie van vandaag?’ komt hetantwoord ‘Ik geloof het wel,’ toch wel aarzelend over. Je denkt hetwel, maar zeker weten doe je het niet. Geloven heeft dan een zwak-kere betekenis dan weten. Tegelijkertijd gebruiken wij het woord geloven om het vertrouwen

in iemand aan te geven. Stel je voor: je zoon heeft een tentamengemaakt, maar krijgt er helaas geen voldoende voor. Hij zegt dathij echt zijn best heeft gedaan. Jij antwoordt: ‘Ik geloof je!’ Dan spreektdaar vertrouwen uit. Je gelooft hem. Je hebt het vertrouwen dat hijde waarheid spreekt.

9

Geloven in God is Hem vertrouwen en kennenAls we het hebben over geloven in God, dan heeft dat niet de be-tekenis van een aarzelend antwoord. Geloven is vertrouwen. We ver-trouwen op de trouw en goedheid van God. God is een betrouw-bare God en zo laat Hij zich ook kennen.Dit vertrouwen in God groeit door de kennis die we van Hem

hebben. Als we iemand niet kennen, zullen we diegene veel min-der snel vertrouwen dan onze eigen buurman, die al jaren naastons woont. Als we iemand beter leren kennen, zullen we diegenedus ook meer vertrouwen.Het vertrouwen dat we in God hebben, is niet een aarzelende

overtuiging. Nee, het is een weten dat God goed is en betrouwbaar.We weten dat Hij een plan met ons leven heeft. We weten dat Hijons een belofte heeft gegeven. Omdat we al deze dingen van Hemweten, willen we Hem ook vertrouwen. Vertrouwen en kennis vul-len elkaar aan. Geloven bestaat uit deze twee kernwoorden. Je kentGod, weet wie Hij is en wat Hij met jou en met deze wereld wil.Je vertrouwt op het levengevende offer van Jezus, je vertrouwt Godomdat Hij betrouwbaar en liefdevol is.

10 1. Wat is geloven?

Geloven is leven in gemeenschapGeloven is leven in gemeenschap met Christus. Het gaat om een re-latie, een wederzijdse relatie. Geloof is niet slechts een overtuiging,maar een antwoord op het spreken van God. God doet een belofteen wij als mensen mogen daarop antwoorden. Het initiatief ligt bijGod. Hij zocht ons op en Hij heeft ons als zondige mens geaccep-teerd. Het gaat binnen het geloof om een gemeenschap, om het be-trokken zijn op elkaar. Die gemeenschap is tot stand gekomen doorGod. Deze relatie is ondenkbaar zonder Jezus Christus. Hij is onzeRedder, door zijn dood en opstanding kunnen we leven in de rela-tie met God. Jezus heeft de verbroken relatie met God hersteld. Het geloof in God is daarom ook niet louter verstandelijk. Het

heeft alles te maken met ons hele wezen. De relatie die wij metGod hebben, wordt zichtbaar in de keuzes die we maken, in dedoelen die we ons voornemen, in de hele dynamiek van ons leven.

Tot geloof komenMisschien ken je ze wel: die mooie verhalen van mensen die een ra-dicale ommekeer in hun leven kennen. Ze hadden een leven zonderGod, maar er is een zaadje gelegd en dit is tot volle bloei gekomen.Ze hebben zich omgekeerd naar een leven mét God. Maar hoe komje eigenlijk tot geloof? In Efeze lezen we dat het een genadegeschenkis van God. De Geest is aan het werk in het hart van de mens, waar-door we het evangelie van Jezus op de juiste manier kunnen verstaan.Dat gebeurt altijd op verschillende manieren. Je kunt van kinds afaan de verhalen van het evangelie gehoord hebben, je kunt een chris-telijke opvoeding hebben gehad, je kunt in aanraking gekomen zijnmet christenen in je omgeving en van hen gehoord hebben van hetevangelie. Hierdoor kun je gekomen zijn tot een bewuste keuze voorde Here God. God gaat met iedereen een andere weg. Hij roept men-sen op hun eigen tijd en manier om een keuze voor Hem te maken.

Geloof en gevoelOmdat het geloven niet alleen verstandelijk is, maar met ons helemens-zijn te maken heeft, is het logisch dat geloven ook te maken

11

heeft met onze emoties en stemmingen. Op sommige momentenlijkt het makkelijk om te geloven, leef je dicht bij God en ervaar jeveel van Hem in je leven. Misschien was de periode na het doenvan openbare geloofsbelijdenis wel zo’n topervaring. Maar wanneerje minder van God merkt, zul je je misschien afvragen of je geloofer nog wel is. De relatie die jij met God hebt, is echter altijd merk-baar in je leven! Tegelijk kunnen we het geloof niet opsluiten in onze menselijke

ervaringen. Geloven is antwoorden op de vraag van God. En je ge-loof is niet ineens weg wanneer je even minder van God ervaart.Juist als je niets denkt te ervaren van God, moet je meer in de Bij-bel gaan lezen. God laat zich kennen in de Bijbel. Daarin is Hij eengoede en barmhartige Vader. Deze kennis gaat onze ervaring te bo-ven. Het is goed om juist op momenten dat je twijfels hebt je ken-nis te verdiepen, te lezen in de Bijbel wie God wil zijn in het levenvan mensen.In de Bijbel lees je verschillende verhalen van mensen die een

groot geloof hadden, zoals het verhaal van de Kananese vrouw vanwie Jezus zegt: ‘U hebt een groot geloof!’ (Mat. 15:21-28). Maar erzijn ook genoeg voorbeelden van mensen die het moeilijk haddenen twijfelden, zoals Petrus, die zijn vertrouwen in Jezus kwijtraakteen in het water zakte (Mat. 14:22-33). Van zulke verhalen kun je veelleren, want je geloof hangt niet af van jezelf of van jouw trouw aanGod, maar van Gods trouw aan jou.

Geloven maakt verschilGeloven is niet iets abstracts, maar heeft alles te maken met jouwmanier van leven. Als je een relatie met iemand hebt, merken an-deren dat. Het zou toch schokkend zijn wanneer je een relatie hebten niemand heeft dat in de gaten door de manier waarop jij om-gaat met andere vrouwen/mannen. Zo is het ook met God. Om-dat we in een relatie leven met Hem, maken we andere keuzes. Keu-zes waarvan we geloven dat ze bij de weg van God horen, keuzesdie horen bij het koninkrijk van God. Keuzes waarmee we ons on-derscheiden van anderen.

12 1. Wat is geloven?

Een relatie moet je ook onderhouden. Hoe langer je met iemandomgaat, hoe beter je die ander leert kennen. Maar daarvoor moetje wel de tijd nemen. De Bijbel staat vol met inzichten over God,over zijn heilsplan met deze wereld en over zijn Zoon Jezus Chris-tus. In de relatie met God mag je het gesprek met Hem aangaan.Je kunt al je vragen, zorgen, twijfels en blijdschap bij God neer leggenin een gebed. En God kan ook tot jou spreken door zijn Woord enGeest, als je in de kerk bent of als je stille tijd houdt.

Verschillende gelovenHoe zit dat dan met de vele religies die wij kennen? Ook moslimsen boeddhisten noemen zich gelovigen. Dan hebben we het nogniet over het ietsisme, dat zegt in íets te geloven. Wat is eigenlijkhet verschil? De Bijbel laat zien dat ieder mens een besef van Godheeft. Toch vullen mensen dat op een eigen manier in. Een atheïstdie zegt in niets te geloven, gelooft uiteindelijk wel in zijn eigenopvatting, neemt die opvatting voor waar aan. Toch is een ‘religi-eus besef’ iets heel anders dan het geloof als een relatiemet Jezus.Het grote verschil tussen de islam en het boeddhisme aan de enekant, en het christelijk geloof aan de andere kant, is dat het in hetchristelijk geloof niet van onze eigen inzet afhangt. God zelf is naardeze wereld gekomen, en daardoor is er voor ons mensen een nieuwperspectief. Het eigene, unieke en het kloppende hart van het chris-tenzijn is het geloof dat je gered bent en nieuw leven hebt door Je-zus Christus.

Geloven meer dan een persoonlijke daadTen slotte is het goed om te beseffen dat geloven ook iets is wat bo-ven ons persoonlijk leven uitstijgt. God heeft de wereld geschapenen Hij heeft een plan met zijn schepping. Wij zijn ons daarvan nietaltijd bewust en het is ook niet altijd zichtbaar, soms lijkt slechtshet tegendeel waar. Gods plan met deze wereld is het doel van onsleven. Uiteindelijk zullen er een nieuwe hemel en een nieuwe aar-de zijn. Dat is de belofte waarop wij als christenen in de wereld staanen waarvan we mogen getuigen.

13

14 1. Wat is geloven?

Geloof is leven in gemeenschap met Christus. Dit is een per-soonlijke relatie tussen jou en God. Tegelijk kunnen we deze re-latie niet los denken van de gemeenschap van alle gelovigen. Doordie gemeenschap kun je je gesteund voelen of gedragen weten, juistals je het zelf lastig vindt om te geloven.

Samenvatting

Er zijn heel wat boeken geschreven om uitdrukking te geven aan

het christelijk geloof. Er zijn verschillende accenten te leggen,

maar de kern draait om een aantal belangrijke punten:

• Je gelooft in God als Schepper van de wereld en Schepper

van ons mensen. Hij is jouw Vader.

• Je gelooft in Jezus Christus, Gods Zoon die jouw Redder is en

jouw relatie met God herstelt.

• Je gelooft in de Heilige Geest die je leven vernieuwt en waar-

door je ook andere keuzes maakt, gericht op zijn koninkrijk.

• Je gelooft dat God een plan heeft met zijn schepping en dat

we uit mogen zien naar de voltooiing van zijn Rijk.

BijbelstudieHandelingen 8:26-40In het gedeelte lezen we over een bijzondere ontmoe-

ting tussen Filippus en een Ethiopiër. Zomaar midden op een ver-laten weg tussen Jeruzalem en Gaza. Het was een heel onlogischeontmoeting, want Filippus was het evangelie aan het verkondigenin Samaria, waar grote dingen gebeurden (Hand. 8:4-8). Toch neemtGod het initiatief en laat Hij Filippus naar deze bijzondere plek rei-zen, waar hij een bijzondere ontmoeting heeft.

Leesvragen1. Wat was de motivatie van de Ethiopiër om naar Jeruzalem te gaan?

2. Bespreek met elkaar op welke manier God iedere keer het initiatief neemt

in het handelen van Filippus.

3. Wat is de kern van het antwoord dat Filippus de Ethiopiër geeft?

Gespreksvragen4. De Ethiopiër was echt op zoek naar God. In hoeverre hebben jullie

ervaring met zo’n zoektocht in het geloof, met een zoektocht naar God?

5. Bespreek met elkaar in hoeverre jullie het krachtige getuigenis van

de Ethiopiër herkennen.

6. Filippus is een belangrijke getuige van het evangelie. Bespreek met

elkaar op welke momenten en op welke manieren jullie getuigen

kunnen zijn van het evangelie van Jezus.

Verwerking1. Jouw eigen geloofsbelijdenis➜ Schrijf je eigen geloofsbelijdenis. Wat zijn voor jou

belangrijke en onopgeefbare elementen?Breng dit zodanig onder woorden dat ook een buitenstaander hetkan begrijpen, zo oefen je jezelf om geijkte uitdrukkingen/woor-den in eigen woorden weer te geven en ook voor jezelf helder tekrijgen wat je precies gelooft.

➜ Lees deze geloofsbelijdenis vervolgens voor in je kleine groepen bespreek met elkaar wat jullie waardevol vinden in de ver-schillende belijdenissen en welke verschillen en/of overeenkom-sten er zijn.

2. Geïnspireerd door BonhoefferBespreek met elkaar het volgende citaat van Dietrich Bonhoeffer.

‘Geloof ontvangen we van God altijd slechts zoveel alswe voor de dag van vandaag nodig hebben. Het geloofis het dagelijks brood, dat God ons geeft.’

15

16 1. Wat is geloven?

3. Geloven maakt verschil?!Lees met elkaar de illustratieve tekst in het kader aan het begin vandit hoofdstuk. Deel met elkaar in hoeverre je verschil ziet tussenjouw leven en dat van je ongelovige buurman/vriendin/collega.Bespreek met elkaar op welke manier je iets van jouw geloof op eenlaagdrempelige en open manier zou kunnen delen met die ander.

Verdieping* Apostolische Geloofsbelijdenis

Ik geloof in God, de almachtige Vader,

Schepper van hemel en aarde

en in Jezus Christus, zijn enige Zoon, onze Heer,

die ontvangen is van de Heilige Geest,

geboren uit de maagd Maria,

die geleden heeft, onder Pontius Pilatus, is gekruisigd,

gestorven en begraven,

die is neergedaald in de hel,

op de derde dag opgestaan van de doden,

opgevaren naar de hemel, en zit aan de rechterhand

van God, de almachtige Vader,

vanwaar Hij zal komen om te oordelen de levenden

en de doden.

Ik geloof in de Heilige Geest,

Ik geloof een heilige, algemene christelijke kerk,

de gemeenschap der heiligen,

de vergeving van zonden,

de wederopstanding van het vlees,

en het eeuwige leven.