Geloven Onderweg 2014 kwartaal 3

dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en bewegingonderwegge

loven

Jan Kortie

Ton Roumen

Andre Lascaris

Richard van Viersen

3najaar 2014 | jaargang 132

Je verbinden met de wereld

losse verkoopprijs � 7,50

Inhoud

Redactioneel� 3

Kan kunst de wereld verbeteren 4Gitta NieuweNburG

Ken je plaats 6erNst MarijNisseN

Geen Kunst?! 9theo MeNtiNG

Op je plaats gezet 12heNk joNGerius

Niet zonder ons 15holkje vaN der veer

Een kerk in dienstbaarheid 18aNdré lascaris

Mijmeringen Ik steek een kaarsje op... 22

De middagmeditatie. Wees stil mijn ziel 24theo MeNtiNG

Retraite als een weg naar jezelf 26toN rouMeN

Komt een vreemde in het klooster 29richard vaN vierseN

Zingen als antwoord 32jaN kortie

Een retraite over liefde 35aalt bakker

Agenda�voor�onderweg 38

Gedicht�voor�onderweg� 40

Project2 07-10-2009 10:34 Pagina 1

Colofon

Geloven OnderwegDominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en bewegingJaargang 132 Verschijnt 4 keer per jaar

Uitgave van Stichting Dominicanenklooster Huissen

RedactieErnst MarijnissenHolkje van der VeerHenk JongeriusTheo MentingStef de Kroon (eindredacteur)Gitta Nieuwenburg (beeldredacteur)Aalt Bakker (hoofdredacteur)

RedactieadresPostbus 596850 AB HuissenTelefoon: 026 – 326 44 22E-mail: [email protected]

UitgeverStichting Dominicanenklooster HuissenE-mail: [email protected]

Abonnementen-administratiePostbus 596850 AB HuissenTelefoon: 026 – 326 44 22E-mail: [email protected]

Tarieven 2014Geloven Onderweg verschijnt 4 maal per jaarJaarabonnement € 25,00 via automatische incassoOpzegging van abonnement kan uitsluitend schrifte-lijk en uiterlijk 2 maanden voor het verstrijken van de betalingsperiode. De tarieven zijn inclusief BTW.Losse verkoopprijs € 7,50 (exclusief verzendkosten)

VormgevingMarieke de Vlieger

Technische realisatieUitgeverij Skandalon

Auteursrechten© Copyright Dominicanenklooster Huissen

Afbeelding omslagBanksy | Israëlische Westoever barrière

issn 0920-2544

nr 3 • 2014 geloven onderweg 3bezinning bezieling beweging –

Je verbinden met de wereldHet thema van deze uitgave gaat over opkomen voor de wereld. Zijn we verbonden met deze prachtige wereld, die tegelijkertijd vol is met mensen die een onmenswaardig bestaan leiden, hoe doen we dat dan en moeten wij de wereld redden?

Bij deze vragen schieten de prachtige woorden van Martin Buber me te binnen:

Bij jezelf beginnen, maar niet bij jezelf eindigen; van jezelf uitgaan, maar niet naar jezelf toe streven; jezelf zijn, maar niet met jezelf bezig zijn.

Populair gezegd: Verbeter de wereld en begin bij jezelf.

Wij hebben de aarde in handen, om elkaar recht te doen en met elkaar in vrede te leven en in harmonie met de schepping en alle levende wezens. Om bij te dragen aan die vrede en harmonie en om de veranderingen tot stand te brengen, is het belangrijk om jezelf te zijn en jezelf lief te hebben zoals je bent. Verstilling en zelfontplooiing kunnen bijdragen bij deze bezinning. Maar laten we niet vergeten dat we deel uitmaken van de wereld, dat wij zelf degenen zijn die de veranderingen moeten realiseren. We hebben toch een verantwoordelijkheid om ons te verbinden met de wereld en op te komen voor de wereld en te doen wat in ons vermogen ligt. Laten we niet wachten totdat een ander de wereld verbetert. Dat klinkt prachtig zult u zeggen, maar hoe verder?

In dit nummer staat prachtige bijdragen rondom dit thema over samenleven, over de kerk, over kunst, over een menswaardig bestaan én over zingen, vechten, huilen, bidden, lachen, werken en bewonderen, niet zonder ons.

Buiten dit thema treft u veelzijdige bijdragen aan over jongeren in een klooster, over retraites, en over de bijzondere woorden van Angelus Silesius over de roos: de roos kent geen waarom, zij bloeit terwijl zij bloeit.

We wensen u allen veel geluk! Laten we ons zelf zijn en in de wereld de verandering zijn die we wensen.

Aalt Bakker,hoofdredacteur

4 geloven onderweg nr 3 • 2014 – bezinning bezieling beweging

Kan kunst de wereld verbeteren?

In 2012 ben ik naar de tentoonstelling van de Chinese veelzijdige kunstenaar, politiek activist en filosoof Ai Weiwei (1957) geweest. Nog onbekend met zijn werk betrad ik het museum De Pont in Tilburg. Aanvankelijk trof me vooral

het vakmanschap waarmee hij zijn installaties had gemaakt. Aangekomen bij een zaal vol met zonnebloempitten (Sunflower seeds, 2010) dacht ik in eerste instantie: Wat moet ik hiermee? Bij nadere beschouwing bleek dat de zonnebloempitten stuk voor stuk handgemaakte en beschilderde porseleinen kunstwerkjes waren. In totaal heeft hij honderd miljoen zonnebloempitten laten maken door zestienhonderd arbeiders in een werkplaats in Jingdezhen.

toelichting bij de omslag door: gitta nieuwenburg, kunstenares

Om te kunnen begrijpen wat hij met dit werk wil zeggen, is het belangrijk te weten dat zonnebloempitten in China verschillende betekenissen hebben. Ze dienen als voedselbron, maar ze hebben ook een symbolische lading. Onder het regime van Mao Zedong, die zichzelf als de zon zag, werd het volk als zonnebloemen gezien die vol bewondering omhoog naar Mao ke-ken. De indrukwekkende hoeveelheid pitten kun je opvatten als een groot massagraf van alle mensen die door de hongersnood zijn gestorven. Te-gelijkertijd wordt de goedkope mas-saproductie in China bekritiseerd en uitgedragen door de enorme hoeveel-heid zonnebloempitten. Al die pitten zijn verscheept naar het westen, net als al die miljoenen goedkope kleding-

stukken, computers ... Als consument word je daar toch even stil van.

Een ander voorbeeld van zijn werk is de Map of China. Een ambachtelijk ge-maakte houten landkaart van China, maar wel van hout afkomstig van ver-woeste Chinese tempels.

Ai Weiwei ziet het als zijn taak om pijnplekken in de maatschappij bloot te leggen en deinst daarbij niet terug voor de Chinese autoriteiten. Zelfs niet na-dat hij gearresteerd was vanwege zijn werk.

BanksyZoals Ai Weiwei in staat is om mate-rie een andere betekenis te geven, zo is de Britse straatkunstenaar Banksy in


staat om nieuw licht op een locatie te laten schijnen. Zijn werk is vaak poli-tiek geladen en humoristisch van aard. Hij geeft kritiek op het kapitalisme, de commercialisering en het militarisme.Banksy (waarschijnlijk geboren in Bris-tol, 1973) is niet zijn echte naam en tot op heden is zijn ware identiteit onbe-kend. Die anonimiteit is onderdeel gaan uitmaken van de magie van zijn bekend-heid. Begonnen als vandaal, is hij uitge-groeid tot een groot kunstenaar die op vele plaatsen in de wereld zijn kunstwer-ken achterlaat. Omdat graffiti illegaal is en als vandalisme wordt gezien, moet hij zijn werk snel maken. Hangend onder een treinstel, toen hij weer eens door de politie opgejaagd werd, kwam hij op het idee om met sjablonen te gaan werken. Die kon hij namelijk van te voren maken om ze ter plaatste snel aan te brengen. Graffiti in combinatie met sjabloon-technieken zijn karakteristiek geworden voor zijn werk.

In 2005 heeft hij op de muur tussen Is-raël en de Palestijnse gebieden negen werken gemaakt die allemaal een kriti-sche blik werpen op de situatie van het Palestijnse volk.Een ladder tot aan de top van de muur, een bankstel met een lieflijk vergezicht door een raam, spelende kinderen met een paradijselijk palmstrandje op de achtergrond. Het prikkeldraad voor de muur geeft dit beeld een extra pijnlijk aangezicht.

Kunst en samenleving, een onlosmakelijk geheelKan kunst de wereld verbeteren? De vraag waarmee ik begon, is niet zomaar te beantwoorden met een ja of een nee. Kunstenaars zijn door hun unieke auto-nome maatschappelijke positie in staat

Banksky | Israëlische Westoeverbarrière

om het publiek een spiegel voor te hou-den. Met hun verbeeldingskracht kun-nen ze op een beschouwelijke, maar indringende wijze misstanden aan de kaak stellen op politiek, sociaal en maatschappelijk gebied. Zoals je snel even een spijkerbroek kunt kopen, zo kun je ook snel langs het zonnebloem-pittenveld lopen. Maar op het moment dat je stil gaat staan en daadwerkelijk gaat kijken, komt de boodschap pas echt binnen. Onder de oppervlakte van het dagelijkse langs de dingen heen kij-ken, blijkt een hele wereld vol misstan-den en onrecht schuil te gaan.

Ik denk dat kunst en kunstenaars een belangrijke bijdrage kunnen leveren in de discussie over veel maatschappelijke en politieke vraagstukken. Juist omdat beeldkracht zoveel ruimte laat om ver-schillende standpunten te belichten. Als ik kijk naar de spelende kinderen op ‘de muur der apartheid’, dan is wat mij betreft de boodschap helder: De mens zal altijd blijven strijden voor rechtvaardigheid en vrijheid. En kun-stenaars hebben daarin door de eeu-wen heen een belangrijke rol vervuld.

geloven onderweg nr 3 • 20146 – bezinning bezieling beweging

Ken je plaats

God is genadig aan Abraham en Sara ‘voorbijgekomen’. Hoe genadig blijkt aan het einde, als Sara een zoon wordt beloofd: toekomst waar deze niet meer mogelijk leek. Als God voorbijkomt, is Hij ook onder-

weg. Waarheen eigenlijk? Als God verder trekt, ziet Abraham hoe de blik gericht staat op Sodom, stad van de mens, dus ook van Lot en zijn familie. Lot is als een broer voor Abraham. Ze zijn in vrede uiteengegaan, omdat aan Lot de keuze is gelaten. Hij koos het voor de hand liggende, voor productie en winst. Maar Abraham, de vriend van God, weet hoe het er in Sodom voorstaat. En God is onderweg. Onderweg naar de wereld van de mensen. Naar die stad is God altijd onderweg en Abraham weet dat. Daarom onderkent hij die blik van God, richting Sodom.

OpenhartigIn ons verhaal (Genesis 18,16-33) gunt de verteller ons een blik in Gods hart. God kent het doel van zijn trektocht, weet ook wat Hij zal aantreffen, maar handelt alleen op grond van eigen waarneming. God wil zien hoe de men-sen denken en handelen. Daarvoor be-hoeft Hij tussenpersonen noch bood-schappers. Maar Hij is zojuist te gast geweest bij zijn vrienden en bondgeno-ten. Hij heeft hun toekomst geschon-ken. Hij heeft hun roeping om van zijn aanwezigheid onder de mensen in woord en daad getuigenis af te leggen als het ware voor altijd vastgelegd. God kan onmogelijk verzwijgen waarheen Hij op weg is zonder zijn vriend de ge-legenheid te geven er het zijne van te zeggen. Ware vriendschap verdraagt

geen geheimen, tenzij dat ene: het ge-heim van de vriendschap zelf! Daarom blijft God staan en ziet Abraham aan. Hij zegt: omdat het geroep wegens So-dom en Gomorra waarlijk groot is en hun zonde waarlijk zeer ernstig is, zal Ik afdalen en bezien of zij geheel hebben gedaan overeenkomstig het geroep dat tot Mij is opgestegen en zo niet: Ik wil het weten.

Dan vertelt ons verhaal hoe in de heils-geschiedenis voor het eerst een mens voor God treedt om volhardend de redding van zijn naaste te bepleiten, ook en misschien wel juist omdat deze een zondaar is. Al heeft Abraham geen enkele ervaring hoe God zal reageren, als Deze wordt opgehouden om te luis-teren naar een dringend gebed van een

bezinning door: ernst marijnissen o.p., dominicaan en schrijver


mens die vraagt om af te zien van het verdelgen van de onrechtvaardigen, blijft zijn roeping hem heilig. Hij aar-zelt niet en gaat die ontzagwekkende confrontatie aan.

VasthoudendNu groeit er een voorbede, die haars gelijke niet kent. Abraham zegt: zul Jij ook de rechtvaardige ombrengen mét de goddeloze? Lees niet te vlug over deze vraag heen. Hoe vaak denken mensen niet dat God te weinig ingrijpt als het gaat om misdaad, ziekte en honger? Waarom worden de verziekers van de samenleving niet verdelgd? God kan toch alles! Maar Abraham spreekt an-ders. Hij is de vriend en niet de aankla-ger. Al staat hij nu voor het Aangezicht, toch kent hij zijn plaats. Hij beschuldigt niet, maar vraagt. Hij vraagt ook anders. Niet: waarom verdelg je de goddeloze niet?, maar: zul Je ook de rechtvaardige ombrengen mét de goddeloze? Wat een verschil met het gemak waarmee som-migen over God spreken en menen te weten wat Deze te doen staat. Abraham vertrouwt volledig op God als de vriend van hen die oog hebben voor de kwade machten, die zoveel armen, zwervers en neergebogenen veroorzaken. Abra-ham weet hoe een rechtvaardige zich moet gedragen. Heel zijn lange leven is hij daarin gegroeid tot een volwaardig bondgenoot van God. Hij is zich bewust van Gods voorliefde voor de rechtscha-pen mens. Hij stelt het eenvoudig vast: het zij verre van Jou te doen sterven de rechtvaardige met de goddeloze. Dat zij verre van Jou! Wie zo ver gekomen is te-midden van zoveel schrijnend onrecht, onderkent de urgentie van het smeek-gebed voor de slachtoffers van onze wereldorde. En hij zegt: stel dat er nog vijftig rechtvaardige in de stad zijn …

LuisterendWat nu volgt is geen aftelsom. Be-schouw het niet als een vorm van af-dingen, als zouden God en Abraham handjeklap spelen met oosterse slim-migheid. Dan begrijpen wij niet hoe de Bijbel ons leert. Abrahams vragen is geen eisen of sommeren. Hij bidt tastend, strelend bijna. En God hoort toe, geduldig en zonder de smeke-ling te onderbreken. Dit horen is zeer zorgvuldig, want God herhaalt steeds wat Abraham zegt. Zo wordt elke twij-fel uitgebannen of het gebed aankomt en gehoord wordt. God antwoordt na elke smeekbede: als Ik in Sodom vijftig

Ware vriendschap verdraagt geen geheimen, tenzij dat ene: het geheim van de vriendschap zelf!

The descent towards Sodom | Marc Chagall | 1931


rechtvaardigen vind binnen de stad, zal Ik heel de stad sparen ter wille van hen. Kun je korter de aanwezigheid van rechtvaardige mensen als heilzaam voor heel de samenleving formuleren? Omdat Abraham zijn vragen anders stelt dan velen van ons, die problemen hebben met wat doorgaans ons eigen godsbeeld is, ontluikt een nieuwe en zuivere ervaring hoe God naar ons ziet en over ons denkt.Opvallend is ook de bescheiden hou-ding van Abraham. Weliswaar zijn God en hij vrienden en bondgenoten, maar

dat maakt hem nog niet vrijpostig. Vrijmoedig met en over God spreken behoort tot de Bijbelse spiritualiteit. Vrijpostigheid leidt altijd tot afgods-beelden met alle gevolgen van dien. In de verzen 27, 30 en 32 lezen we hoe Abraham zijn bede formuleert. Een voorbeeldige combinatie van vasthou-dendheid, trouw aan eigen roeping en liefdevol respect voor God: laat het de Heilige niet toornig maken dat ik nog eenmaal spreek; misschien zullen daar tien gevonden worden! En God hoort en herhaalt: Ik zal niet ombrengen ter wille van de tien.

De tienWaarom stopt Abraham zijn voor-bede bij de tien? Getallen vertellen! Als je één, twee, drie en vier optelt is de uitkomst tien. Deze getallenreeks heeft een eigen betekenis. Eén staat

voor de ondeelbare God. Twee wijst op de mens, want het is niet goed dat de mens alleen blijft. Drie verwijst naar de hemel: zon, maan en sterren. Vier ten slotte betreft de vier windstreken van de aarde. God, mens, hemel en aarde: het woongebied van bondgenoten. Wie in de wereld rondziet, mag zijn twijfels hebben, gezien de feitelijke situatie van onze samenleving. Toch worden we hier wel herinnerd aan de kern van de zaak. Eens wordt het visioen van het samengaan van hemel en aarde wer-kelijkheid. Van dat visioen moet de bondgenoot van God getuigen. Met die bondgenoot is God als het ware ge-trouwd. Dat bondgenootschap staat of valt bij wederzijdse trouw. Tien is het getal van het helend handelen van God. We kunnen daarbij denken aan de tien scheppende daden in het eerste hoofd-stuk van de Schrift of aan de tien Goe-de Woorden, welke God sprak tot zijn volk, toen het verzameld stond rond zijn berg. Tien wordt daarom ook de aanduiding van dat volk, omdat het de werken van God moet weerspiegelen in zijn eigen spreken en doen. Als er nog tien rechtvaardigen in de stad van de mens te vinden zijn, zal God de wereld redden. Omwille van die tien. Omwille van zijn bondgenoot.

Abraham heeft het begrepen. God laat zijn vriend niet in de steek. Zolang hij opkomt voor de wereld zal God naar hem luisteren. Zo blijven ze elkaars tegenover. En Abraham keerde terug naar zijn plaats. De plaats, waartoe God hem - en in zijn voetspoor zijn volk - geroepen heeft. Daar hoort het thuis. Ken je plaats!

Eens wordt het visioen van het samengaan van hemel en aarde werkelijkheid. Van dat visioen moet de bondgenoot van God getuigen.


Geen kunst!?

De bezuinigingswoede van ons huidige kabinet treft ook de kunstsector. En behoorlijk, kunnen we wel stellen. Subsidies verdwijnen of worden sterk verminderd, professionele orkesten en ensembles, theatergezel-

schappen, musea verdwijnen, worden gedwongen tot fusies of moeten flink inkrimpen. Voor nieuwe projecten en initiatieven is nog maar zeer beperkt ruimte. Daarmee loopt niet alleen de kunstbeoefening in ons land flinke schade op, maar dreigt ook nog eens het gevaar, dat kunst niet of nauwelijks meer deel gaat uit-maken van onze samenleving. En komt dat onze samenleving ten goede?

De kunstbeoefening in ons land, en el-ders, heeft tot voor kort een toonaan-gevende rol gespeeld in de kunstwe-reld. Nederland is niet alleen bekend vanwege een aantal zeer beroemde musea met prachtige collecties, ook in de wereld van muziek, theater, ballet, beeldende kunst en architectuur liep Nederland voorop. Daarnaast trokken culturele festivals vele nationale en in-ternationale bezoekers. Tot voor kort ...

Economische crisisDoor de economische crisis ziet onze Nederlandse regering zich genood-zaakt, zo zegt zij zelf, om ook in de kun-stensector flink te bezuinigen. Op advies van de ‘Raad voor de Cultuur’ is onlangs stevig het mes gezet in een groot aan-tal orkesten, ensembles, gezelschappen, musea, galeries, kunstonderwijs, edu-catieve projecten en kunstvoorlichting. En niet alleen de Rijksoverheid heeft

essaydoor: theo menting, lekendominicaan en

medewerker dominicanenklooster huissen

opdracht gegeven voor bezuinigingen, ook de provinciale en gemeentelijke overheden geven steeds minder geld uit aan de kunst. Het moge duidelijk zijn dat hierdoor het doek valt of is gevallen voor een niet te onderschatten deel van de kunstbeoefening in ons land.Naast alle economische gevolgen, zoals ontslagen, gedwongen fusies en beper-king in de uitoefening, dreigt de kunst voor een belangrijk deel te verdwijnen uit onze samenleving.

Nut en belang van kunst?Natuurlijk, binnen alle sectoren van onze samenleving moet (flink) worden bezui-nigd, dus ook de kunst zal daar niet aan ontkomen. En natuurlijk zal een deel van onze bevolking dat niet alleen als vanzelf-sprekend beschouwen, maar zelfs toejui-chen. Immers, we moeten nu prioriteiten stellen en als je moet kiezen tussen geld voor de gezondheidszorg of geld voor de


kunsten, dan lijkt het antwoord simpel. Maar is het wel zo eenvoudig?

Dat roept de vraag op hoe belangrijk we kunst vinden in onze samenleving. Wat voegt kunst toe? Wat is de meerwaar-de? Wordt er inderdaad niet veel geld uitgegeven aan kunstbeoefening die nauwelijks of geen vruchten afwerpt voor de samenleving, of die uiteindelijk maar zeer weinig bezoekers trekt. Hoe is het eigenlijk gesteld met de interesse voor de kunst? Hoe bereikt de kunst de doorsnee burger en wat heeft hij of zij er uiteindelijk aan? Is kunst inderdaad geen weggegooid geld?

OmkeringIk stel voor om een omgekeerde bewe-ging te maken. Stel je voor dat onze sa-menleving geen kunst meer kent. Geen orkesten, geen toneelgezelschappen, geen theaters en concertzalen, geen musea, geen galeries, geen culturele fes-tivals. Geen kunstobjecten in woonhui-zen, gebouwen of wijken, geen muziek of de radio, geen kunstprogramma’s op TV of internet. En zo kan ik nog even doorgaan. Stel je voor: een samenleving zonder kunst, in welke vorm dan ook ...? Op de scholen ontbreekt elke vorm van kunsteducatie en binnen elke kleine sa-menleving van stad, dorp of buurtschap ontbreekt een muziekvereniging, een toneelgroep, een dansclub. Er is geen museum te vinden en festivals ontbre-ken. Stel je dat eens voor ... We lezen geen literatuur meer, geen gedichten, er zijn geen bioscopen meer, geen filmhui-zen ... Stel je dat eens voor ...

DefiniëringWat verstaan we eigenlijk onder kunst? Er zijn nogal wat definities die pro-beren te omschrijven wat het begrip kunst inhoudt. Op wikepedia bijvoor-beeld lees ik: Onder kunst wordt in het algemeen verstaan: het product van cre-atieve menselijke uitingen onder meer: schilderen, tekenen, fotografie, grafiek, beeldhouwen, moderne media, theater, muziek en zang, dans, film, bouwkunde of architectuur, literatuur en poëzie. En dit is ‘maar’ één definitie.Hoe het ook zij, kunst ontroert, spoort aan, protesteert, maakt stil, verlegt grenzen, leert je anders kijken, je me-ning bijstellen, daagt uit; maar als het goed is, is het altijd meer.

En dat kunst en zeker de kunstbeoe-fening meegaat met de tijd, met de geschiedenis, weten we ook. Iedere ge-neratie zijn eigen kunst, simpel gezegd. Het voert te ver om de gehele kunstge-schiedenis ten tonele te voeren. Zelfs een uiterst verkorte samenvatting zou onbegonnen werk zijn, maar het moge duidelijk zijn dat de menselijke samen-leving niet kán zonder kunst.

Ruimte voor uitingsbehoefteKunst is in al haar diversiteit niet al-leen meegekomen uit de geschiede-nis, elke generatie, elke cultuur en elke godsdienst brengt kunst mee. Hoe kan het ook anders! Immers, er is in ie-der mens een grote behoefte om zich te uiten. Om emoties en gevoelens te tonen en te kanaliseren. Zodra dit ge-blokkeerd wordt, zijn de gevolgen niet te overzien. Dat geldt niet alleen voor de individuele mens, maar ook voor een samenleving. Kunst is dé plek waar emoties, gevoelens, denkbeelden, visies en visioenen ruimte krijgen. Als het

De keuze tussen geld voor de zorg of de kunst is simpel, toch! of toch niet?

bezinning bezieling beweging – nr 3 • 2014 geloven onderweg 11

goed is staat de kunst altijd ten dien-ste van de samenleving. Kunst geeft en biedt een samenleving ruimte voor alle zielenroerselen die de mens eigen zijn. Het begrip schoonheid krijgt gestalte in de kunst en kleurt niet alleen een samenleving tot grote diversiteit, maar onderwijst, geeft zin en behoedt een samenleving voor uitdroging en verval. Een samenleving die deze ruimte biedt, zal eerder verzekerd zijn van toekomst dan welk economisch belang dan ook.

Daar waar echter die ruimte ontnomen wordt of onder strenge censuur wordt gesteld, dreigt een ander gevaar. Niet zelden is de kunst misbruikt voor po-litieke ideologieën, machtswaanzin en onderdrukking. We weten allemaal hoe binnen dictatoriale staten in verleden en heden de kunst tot propaganda is ver-worden, en daardoor het alleenrecht ge-worden is van heersende machten. Vrij-heid en ruimte zijn noodzakelijk voor het voortbestaan van de kunst. Daar waar kunst mensen uitsluit, onderdrukt, hersenspoelt of kleineert, verdient het niet meer het predicaat kunst.

Kunst is in staat om de ontwikkeling van de mens en zijn plek binnen de grote geschiedenis te verbeelden en te verdichten. Zij leeft van grote visioe-nen, hoge bergen en diepe dalen die deze geschiedenis met zich brengt. Zij brengt in vervoering en geeft de men-selijke ziel een oneindige ruimte waar-binnen men stil kan worden, of juist in beweging kan komen.

Toekomst?Hoe triest is het daarom dat in onze huidige samenleving de kunst in sterke mate afhankelijk is geworden van eco-nomische belangen. Menige kunstbe-

oefening, en daarmee ook de status van de kunstbeoefenaar, kan niet meer bestaan zonder subsidie, sponsoring of welke financiële steun dan ook. En niet zelden oefenen de geldschieters daarbij grote macht uit. De kunst moet zich richten naar hún wensen en is voor de belangrijke mecenassen ook een prach-tige reclame geworden voor hun eigen gezicht en bedrijf. De commerciali-sering van de kunst kent nu al desas-treuze gevolgen voor de kunstsector. Ongewild en onbedoeld misschien is daarmee de kunst tot propaganda ge-worden van een neo-liberale en kapi-talistische samenleving waar geld en macht het voor het zeggen hebben.

Ondertussen gaan de bezuinigingen door. De kunst moet meer en meer in-leveren of wordt afhankelijk gemaakt van financiële input. Ruimte en vrijheid die zo noodzakelijk zijn worden inge-kort en beperkt. Ik hoop met Lucebert dat ‘alles van waarde blijft’ ...

De geldkraan dichtdraaien is geen kunst. De samenleving haar ziel ontnemen wel.

Combattimento Consort Amsterdam

foto M

arco Bo

rggreve

Enkele programma’s o.l.v. Theo Menting: Retraite�Op�zoek�naar 21tot 26 oktober en 2 tot 4 december, lieddag i.s.m. de Nieuwe Liefde 25 oktober, Muziekweekend�Bach�in�de�donkere�dagen, 5 tot 7 december 2014


Op je plaats gezet!

De hang naar een eigen plekHet is een diepgeworteld verlangen van mensen om een eigen plaats te hebben, om te mogen zijn wie je werkelijk bent. Helaas zoeken wij die plek vaak in de positie die wij ons hebben verworven of de verantwoordelijkheid die wij op onze schouders hebben gekregen. Wij ontle-nen ons gevoel van eigenwaarde maar al te vaak aan zaken die buiten onszelf liggen of die wij ons met moeite heb-ben verworven. We voelen ons gespan-nen worden, als wij merken dat die plek ons niet door iedereen van harte wordt gegund. Wij lijken dan op kinderen die menen op de speelplaats een eigen plek te hebben, terwijl die ruimte er is voor alle kinderen die er willen spelen ...Zo gaat het in onze maatschappij en ook in de kerk: mensen zoeken er hun eigen plaats. Zonder dat zij zich ervan

bewust zijn, worden zij heersers over hun eigen kleine gebied; ze gedragen zich dan tegenover anderen als bezit-ters en machthebbers die hun plek bewaken en veilig stellen. Het uitein-delijke gevolg van een dergelijk gedrag is landveroveren en oorlog; elke dag ondervinden wij daar de ellende van ...

Van God is de aardeIn de Bijbel is een prachtig lied te le-zen, psalm 24, dat ons opnieuw na doet denken over die eigen plaats van ons. Er wordt gezongen dat ‘van God is ... de wereld en wie haar bewonen’. De aarde is de plaats waar de Enige wil wonen onder de mensen zodat zij ‘vol van zijn heerlijkheid’ is (Jesaja 6).Wanneer de aarde van God is, dan be-tekent het dat de plaats die wij er in-nemen, een voorlopige, een gekregen

In onze familie bewaren wij een kostelijk verhaal over mijn opa. Ik heb de man nooit gekend of ontmoet, maar hij droeg de bijnaam ‘Piet de bok’. Misschien dat het iets te maken had met een dwarse manier van reageren op mensen.

In elk geval, hij zat eens in de kerk en werd door een heel keurige, in bontjas gestoken dame op zijn schouder getikt met de opmerking ‘mijnheer, u zit op mijn plaats’. Waarop mijn opa wat kribbig reageerde met ‘mevrouw, uw plaats is bui-ten Wittevrouwen’. Daarmee werd de begraafplaats bedoeld die zich in Utrecht buiten de Wittevrouwensingel bevond. Kortom, mijn opa wees de keurige dame op de enige plek die uiteindelijk geheel en al van haar zou zijn: het graf waarin zij begraven zou worden.

essaydoor: henk jongerius o.p., dominicaan, auteur en dichter


plek is en dat wij daar mogen wonen. Van meet af aan is leven dan in verband gebracht worden met de Onnoembare die mensen roept. Eerbied voor God betekent dat wij ons in herinnering roepen dat Hij uit de chaos de plaats voor de mens bereidt, hem adem en le-vensruimte geeft.

De aarde zal een woning zijn als mensen leven gaan voor u, die ons uit duisternis te voorschijn roept en doet bestaan.

De aarde zal een woning zijn als mensen spreken gaan van u, die levensadem geeft en grond om veilig op te staan.

De aarde zal een woning zijn als mensen opengaan voor u, die aan de deuren klopt en vraagt om bij ons in te gaan.

De aarde zal een woning zijn als mensen wegen gaan met u, die ons door recht te doen vertrouwd laat worden met uw Naam.

Uit: Voor onderweg, 101 schriftliederendoor Henk Jongerius, op muziek van Jan Raas

Wij hebben de aarde in leen en kunnen die niet ons eigendom noemen. Wel hebben wij er een duidelijke verant-woordelijkheid. In het Joodse denken worden mensen ‘partners van God’ ge-noemd, die als opdracht hebben er een bewoonbare plaats van te maken.Hoe gebeurt dat? Abraham Heschel schrijft dat mensen zó moeten hande-len en leven als God het doet.Welnu, het handelen van God houdt in dat hij of zij de mens de aarde in han-den geeft waar mensen door recht te doen aan elkaar anderen de mogelijk-heid geven om in vrede en harmonie

Matisse | De dans | 1909-1910


met de schepping en alle levende we-zens te leven.

Dat nu horen wij treffend onder woor-den gebracht in psalm 15:

Mijn opa had dus groot gelijk toen hij die deftige mevrouw erop wees dat wij allemaal mensen zijn van de aarde, waaruit wij, naar het woord van de Schrift, genomen zijn en waar wij naar terugkeren. Dit is geen pessimistische boodschap maar bevrijdend nieuws. Wij hoeven ons geen eigen plaats te veroveren, want die wordt ons gegeven elke dag dat wij mensen ontmoeten die om ruimte, om begrip, genegenheid en solidariteit vragen.

Laat uw hart zich niet verharden door wie lamgeslagen zijn:wie kan hopen en weer lopen als niemand bondgenoot wil zijn?

Laat uw ogen zijn bewogen met wie arm en eenzaam zijn: wie kan leven zonder vrezen als niemand naderbij wil zijn?

Laat uw spreken hen niet breken die ter neergebogen zijn: wie kan opstaan en op weg gaan als niemand tochtgenoot wil zijn?

Laat uw oren hen aanhoren die halfdood, verloren zijn: wie kan wachten, heil verwachten als niemand luisteraar wil zijn?

Uit: Voor onderweg, 101 schriftliederendoor Henk Jongerius, op muziek van Jan Raas

HEER, wie mag gast zijn in uw tent,wie mag wonen op uw heilige berg?

Wie de volmaakte weg gaat en doet wat goed is,wie oprecht de waarheid spreekt.Hij doet aan lasterpraat niet mee,hij benadeelt een ander nieten drijft niet de spot met zijn naaste.

Hij veracht wie geen achting waard is,maar eert wie ontzag heeft voor de HEER.

Zijn eed breekt hij niet, al brengt het hem nadeel,voor een lening vraagt hij geen rente,hij verraadt geen onschuldigen voor geld.

Wie zo doet, komt nooit ten val.

Uit: de Nieuwe Bijbelvertaling

Eredienst als mensendienstHet mag duidelijk zijn dat geloven als eredienst mensendienst is! Het is in het realiseren van echte menselijk-heid dat wij in aanraking komen met de bedoeling van God met het leven van de mens. In de mate dat wij onze wereld, zowel in het klein als in het groot gezien, tot een humane samen-leving maken, zullen wij de vreugde smaken van het mens zijn. Daar mo-gen wij ons op onze plaats weten, als mensen die samen met de voeten op de grond staan en geroepen worden, elke dag, om iets van waarachtige menselijkheid te realiseren. Dat is het wonen in Gods tent of op de berg Sion waarvan de Psalm zingt.

Op de aarde mogen wij ons op onze plaats weten en zijn wij geroepen - elke dag opnieuw - om iets van waarachtige menselijkheid gestalte te geven.

1515bezinning bezieling beweging – nr 3 • 2014 geloven onderweg

Niet zonder ons!

De tijd stond even stil toen ik het nieuws hoorde over de ramp met de vlucht MH17. Ook al ken ik persoonlijk niemand die in dit vliegtuig zat, ik realiseerde mij “het had zo maar gekund”, dat er een familielid,

een buurvrouw, een collega bij deze brute daad betrokken zou zijn. Het was “zomaar een vliegtuig”, op “zomaar een dag”, met “ zomaar een lading” op weg naar “zomaar een bestemming”. Mensen; mannen en vrouwen, kinderen, soms hele gezinnen die vol in het leven staan, eindigden plotsklaps in een ak-ker met graan of zonnebloemen.

essaydoor: holkje van der veer o.p., agoge en theologe

Van toeschouwer naar betrokkeneDe eerste dagen was de schok groot en de onzekerheid nam toe door de won-derlijke nieuwsfeiten uit een land vol oorlog. Toen ik enkele dagen na het ongeluk uit de mond van onze minis-ter president hoorde dat er een dag van nationale rouw afgekondigd werd, re-ageerde ik daar in eerste instantie wat negatief op. De rebel in mij werd wak-ker, waardoor ik sceptisch reageerde ... zo van: ’waar is dat nou voor nodig?’ Nu, achteraf, schaam ik mij voor deze reactie. Ook al had ik vooraf geen idee wat een dergelijke nationale dag zou in-houden, ik had het recht niet om daar bij voorbaat al een negatief oordeel over te hebben. Mijn scepsis verdween razendsnel, toen ik in de middag van 23 juli de tv aanzette en de twee vlieg-tuigen vanuit Oekraïne in Eindhoven een zachte landing zag maken. Terwijl buiten, in mijn eigen wijk de kerkklok-

ken luidden, daalden deze twee grote vogels neer. Het raakte mij en al snel was ik in de ban van het ritueel dat zich ontvouwde. Ik had op deze middag de tv aangezet uit nieuwsgierigheid ... zo van: ach, ik kijk even een kwartiertje. Zo pakte het niet uit, ik heb urenlang voor de buis gezeten, ik kreeg het niet voor elkaar om mij los te rukken van dit gebeuren. Ik werd gegrepen door de eenvoud en de grootsheid, het onom-keerbare van dit waanzinnige drama dat zich voor mijn eigen ogen afspeelde en waarvan ikzelf deel werd. De liturgie was efficiënt: geen onnodige toespra-ken, geen onnodig gepraat, geen emo-tionele muziek. De simpelheid droeg de emotie en daarmee was zij doeltref-fend. De onverbloemde waarheid in de hoedanigheid van een groot aantal kisten werd in beeld gebracht. Ik was via de ‘live verbinding’ aanwezig bij het openen van de vliegtuigdeur en het res-


pectvolle verplaatsen naar de indruk-wekkende hoeveelheid rouwauto’s. De imposante lengte van de stoet, wetende dat dit nog maar een klein deel was van wat er in de navolgende dagen nog zou volgen, deed een huiver door mij heen gaan. Dat er duizenden, misschien wel miljoenen mensen langs de kant van de weg en op de viaducten stonden, was aangrijpend. Gewone mensen zoals jij en ik, die hun huis, hun auto hadden verlaten, vaak in zomerse vakantie-achtige kleding, een enkele bloem op het asfalt, de voor zichzelf sprekende helikopterbeelden die het decor lieten zien dat werd gevormd door ons prach-tige Hollandse landschap. Waar op de snelwegen normaal gesproken de auto’s voortrazen, was nu alles even tot beda-ren, tot stilstand gebracht.

Echt leven doe je samenOp deze wonderlijke zonnige zomerdag voelde ik mij vanuit de beslotenheid van mijn appartement één en verbonden met ... ja, verbonden met wie of wat? Ik voelde mij op deze middag verbon-den met het verdriet, het leed van fa-milies, van vrienden, en realiseerde mij welke gaten er zomaar zijn geslagen op scholen, in straten, op werkplekken. Ik voelde mij verbonden met alle mensen die elke dag om mij heen leven, met al-les wat ademt, met de menselijkheid, met de tijdelijkheid en de kwetsbaar-heid van het bestaan. Verbonden met het harde gegeven dat wij mensen niet zomaar altijd veilig zijn, dat leven zo-

maar verstoord kan raken door bruut geweld. Maar ook verbonden met een roep, een verlangen naar heelheid, maar balans, naar een WIJ, omdat wij in dit leven elkaar niet kunnen missen, om-dat SAMEN pas echt leven is! Om te leven hebben we kracht nodig, veilig-heid en die kunnen, moeten we vinden bij elkaar. Er zijn dus momenten dat een verbond tastbaar, daadwerkelijk wordt. Deze rouwstoet toonde mij dat het ook vandaag mogelijk is om meer dan ‘Ik-zelf ’ te zijn. Door samen te rouwen, te verlangen, te leven. Hoop en inspiratie, een visioen blijft noodzakelijk, omdat - als we niet opletten - het leven zomaar stuk kan gaan, ophoudt, kapot valt. Le-ven en dood zijn op sommige momen-ten zo eng dicht bij elkaar, zo bruut en onverwachts, dat alleen een simpel ge-baar ons kan helpen. Voor veel mensen zal het leven na deze dag nooit meer zijn zoals voorheen. De rouwstoet maakt zichtbaar dat de kwetsbare onmacht let-terlijk door de straten gaat.

Samen optrekkenIn veel kerken werden speciale ge-beds- en stiltediensten georganiseerd. Juist bij een waanzinnige ramp als deze wordt de naam van God verbonden met die van het verlangen naar een goed en vredig bestaan. Opdat de dood, de uitzichtloosheid het niet mag winnen van de hoop en het vertrouwen op een waardig bestaan. Dat de families, onze hele samenleving, de wereldpolitiek in welke vorm dan ook een mogelijkheid zal weten te vinden om met en na dit leed verder te leven. Juist bij het voelen van een groot ver-driet wordt het verlangen naar samen zijn, naar warme menselijkheid sterk gevoeld. Dat wij niet zullen verzinken en verzuipen in pijn en wraakgevoe-

Juist bij het voelen van een groot verdriet wordt het verlangen naar samen zijn, naar warme menselijkheid sterk gevoeld.


lens, maar mogen leven, vrij van angst. Dat het verlangen naar een geheeld bestaan, naar bemind en aanvaard zijn het zal mogen winnen van alles wat be-klemt en verengt!

Helpende tekstenEr zijn teksten en liederen die helpen om boven onze individualiteit uit te stij-gen. Zij weten ons in de breedte en in de diepte te raken met het oerverlangen naar een vreedzame, gewenste wereld. Een goed voorbeeld is het lied dat in 1971 door Ramses Shaffy op de plaat werd gezet: “Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder”. Het Parool schreef in 1999 dat dit het mooiste Nederlands-talige lied is van de 20e eeuw! En ook in de jaarlijkse top 2000 van radio 2 krijgt het nog altijd een zeer hoge notering.

Daar waar het oprecht gezongen wordt, kun je de emotie, de geraaktheid zien op de gezichten. Shaffy zingt een lied, je zou het ook een bede, een voorbede kunnen noemen. Het is bestemd voor een hele reeks mensen die op de een of andere manier eenzaam, gefrustreerd of ongelukkig zijn. Hij herinnert hen - en ons allemaal - eraan dat ze ooit “sa-men zullen komen” en adviseert hen en ons om in het leven te zingen, te vech-ten, te huilen, te bidden, te lachen, te werken en te bewonderen. Maar “niet zonder ons”. Het lied is in feite bedoeld om alle mensen, hoe eenzaam of onge-lukkig ook, te tonen hoe ze toch plezier in het leven kunnen krijgen door hen eraan te herinneren dat ze, indien ze

verenigd zijn, niet meer eenzaam zul-len zijn. De tekst gaat over het doorbre-ken van de muren tussen mensen, over het doen smelten van versteende pijn.Bidden is volgens mij het ruimte schep-pen voor het diepe verlangen naar een menswaardig bestaan, te zijn zoals wij, zoals alles hier op aarde, werkelijk be-doeld is, vrij van angst om door anderen uitgestoten en ontkend te worden, vrij van de angst om als niets betekenend aan de kant gezet te worden. Bidden is aandacht geven, aandacht vragen voor het verlangen om daadwerkelijk in ver-binding, geheeld te leven. Voor mij is bidden de naam van God betrekken bij het leven, bij ons leven, bij mijn leven, omdat voor mij God een bron en een adressant is van mijn hoop en verlangen.

De nationale dag van rouw heb ik ge-leefd als een dag van gebed. “Heer ontferm u over ons.“ Het is een dag ge-worden waarop de waanzinnige pijn en tragiek door de straten gaat. Het is een dag geworden waarin wij ondanks alles toch kunnen laten zien dat we met el-kaar verbonden zijn.“Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en be-wonder” Niet zonder ONS!

Retraite Verlangen als antwoord, onder leiding van Holkje van der Veer 24 tot 26 oktober 2014

Bidden is de naam van God betrekken bij je leven, omdat Hij bron en doel is van je hoop en je verlangen.


Een kerk in dienstbaarheid

Voorbeelden van onelinersSoms weet je niet meer wie de eerste was om een bepaalde oneliner te for-muleren. Een bekend voorbeeld is: “Vraag je land niet wat het voor jou kan doen, maar wat jij voor je land kan doen”. Deze ‘oneliner’ inspireerde vele mensen. Ze is van John F. Kennedy die haar uitsprak bij zijn beëdiging als pre-sident van de Verenigde Staten. “Ik heb een droom”, is een andere, ook van een Amerikaan: van Martin Luther King. “Hier sta ik, ik kan niet anders” wordt aan de kerkhervormer Luther toege-schreven. In de Bijbel vind je ze ook, bijvoorbeeld van Paulus: “Als ik zwak ben, ben ik sterk”. Ook Jezus worden ‘oneliners’ in de mond gelegd: “Zalig de armen” is misschien wel de bekend-ste. Oneliners - minder positief ook wel ‘uitsmijters’ genoemd – kunnen geestdrift wekken en blijvend inspire-ren. Maar het blijft open, wat je precies moet of kunt doen.

Bisschop Jacques GaillotJe vindt oneliners in de politiek, maar ook in de Kerk en op vele andere plaat-sen. Een bekende uitspraak is bijvoor-beeld “Een kerk die niet dient, dient nergens voor”. Een mooie ‘oneliner’. Een uitspraak die je aanzet om na te den-ken en al vast de mouwen op te stro-pen. Deze mooie oneliner danken we aan bisschop Jacques Gaillot, nu tach-tig jaar oud. Hij werd in 1982 benoemd tot bisschop van Evreux, een stad ten westen van Parijs. Hij kwam op voor jongeren die gewetensbezwaren had-den tegen de militaire dienstplicht. Hij sprak zich uit tegen de Golfoor-log. En hij werd de pleitbezorger van hen die illegaal in Frankrijk verblijven en werken. Ook voor mensen buiten Frankrijk wordt hij de verdediger van politieke gevangenen en komt hij op voor de mensenrechten. Zijn collega-bisschoppen zijn niet blij met hem. Zijn kritiek op het Franse Ministerie van Buitenlandse zaken valt slecht bij

Er zijn uitspraken die je blijft onthouden. Amerikanen noemen ze ‘oneliners’. Amerikanen zijn daar goed in. Vooral in tijden van verkiezingen strooien kandidaten zoveel mogelijk met ‘oneliners’. Het officiële programma is

voor het overgrote deel van de kiezers onleesbaar. Het is te technisch. Vandaar de oneliner.

essaydoor: andré lascaris o.p., dominicaan en publicist


het Vaticaan. Het Vaticaan zet hem in 1995 af en benoemt hem tot bisschop van Partenia, een bisdom op een kale hoogvlakte in Algerije dat al in de vijfde eeuw verdween; het is een loze eretitel. Hij gaat wonen bij de paters van de H. Geest in Parijs.

ParteniaGaillot maakt van de nood een deugd. Om zijn overtuigingen meer bekend-heid te geven zet hij in 1996 de website Partenia op. Ik krijg de indruk dat hij zich door dit ontslag bevrijd voelde van de dwang om voortdurend in het gareel te lopen van Franse bisschoppen en van het Vaticaan. Wrok is hem vreemd. Partenia bevat onder meer de bespre-king van een bijbeltekst, geeft actueel nieuws over kerk en samenleving en is een forum waar mensen visies en idee-en kunnen uitwisselen. Partenia heeft contacten over heel de wereld. Gaillot heeft het gevoel dat hij nu een veel gro-ter bisdom beheert dan Evreux. Hij be-dient mensen uit een ander maatschap-pelijk en kerkelijk milieu dan alleen de vereerders van het Vaticaan.Een kerk die niet dient … Het is gemak-kelijk te zeggen dat een dergelijk kerk nergens toe dient. Met een dergelijk oneliner kun je het gauw eens zijn. Dat de kerk de wereld en de mensen moet dienen, daar zal iedereen het wel over eens zijn. Jezus zegt in het evangelie van Lucas op de vooravond van zijn dood: “Ik ben in jullie midden als iemand die dient:” En: “De belangrijkste van jullie moet de minste worden en de leider de dienaar van allen.” Er is een groot ver-schil tussen de bisschop van Rome en de bisschop van Partenia. Ze hebben verschillende verantwoordelijkheden. Beiden zijn verantwoordelijk voor de mensen die in hun bisdom leven. De

bisschop van Rome heeft zelfs een ver-antwoordelijkheid die zich uitstrekt over heel de aarde. Hij noemt zich de ‘dienaar van de dienaren van God’.

Dienaar der dienarenDe bisschop van Rome kan zich erop beroepen dat het tot zijn verantwoor-delijkheid behoort een wereldwijde Kerk bijeen te houden. Zijn taak lijkt op die van de politieke leiders die hun land en maatschappij bij elkaar moe-ten zien te houden, eventueel met geweld. In het verleden hebben som-mige pausen zich gezien als leiders die boven de politieke leiders stonden. Zijn woord is nu nog in vele situaties het laatste beslissende woord. De paus kan persoonlijk een diep gelovig leven leiden met veel bidden en vasten, hij kan opkomen voor armen en vluchte-lingen, maar wanneer hij optreedt als paus dan doet hij dat op de wijze van een middeleeuws vorst, of volgens een andere titel, als: ‘plaatsbekleder van Christus’. Deze titel was oorspronke-lijk een titel van de Byzantijnse kei-zer die op hoogtijdagen in proces-sies de plaats van Jezus innam. Het

Jacques-Gaillot | Twee minuten voor Syrië


leiderschap is een vorm van dienst, tenminste als het wordt uitgeoefend ten gunste van mensen. Mensen le-vend in twintigste en eenentwintigste eeuw zien hun politieke leiders het liefst als ‘gewone mensen’ zoals zij zelf zijn. Maar dezelfde ‘gewone men-sen’ worden opgeroepen de paus met al zijn praal te accepteren als iemand die hen en de wereld dient. Ze voelen zich vaak helemaal niet benaderd als mededienaren, maar integendeel als schapen van wie verwacht wordt dat zij zonder kritiek gehoorzamen. Een kerk die niet dient, dient nergens voor.

Plaatsvervangend leiderschapDe ‘voornaamheid’ van de dienst van de paus suggereert dat hij de belangrijkste dienst vervult en eigenlijk de enige is om wie het gaat. Maar er zijn vele dien-sten, zegt Paulus in 1 Kor. 12,5. Je kunt ze ruwweg in twee groepen verdelen. De eerste groep heeft heel direct te maken met wat we nu liturgie noemen. Het vieren van de eucharistie en van de andere vieringen zoals doop, hu-welijk, vormsel. We vieren niet alleen voor onszelf. Zoals Abraham bidden we voor de wereld. We proberen al die mensen te vertegenwoordigen die om wat voor een reden ook niet aan bid-den en vieren toekomen. We hopen dat mensen in wat wij doen in onze vierin-gen en in onze activiteiten in de wereld iets herkennen van wat God voor ons wil zijn: een bevrijder.

Zorgzaam leiderschapHet tweede terrein waar wij dienaren zijn is heel de maatschappij, de we-reld, ons huis. De vieringen kunnen ons daarnaar verwijzen. Onze zorg voor anderen, kinderen, bejaarden, onze inzet voor goed onderwijs, voor de geneeskunde, voor mensen zonder inkomen, voor armen, voor asielzoe-kers, enzovoorts. Vooral op dit terrein is en was Jacques Gaillot actief. Je kunt immers niet alles. Maar als we liturgie vieren zonder ons bewust te zijn van de nood van zoveel mensen, vluchtelingen en vervolgden, is ons bidden louter een lege stroom van woorden en daden. Ons liturgisch vieren en persoonlijk bidden hoeven niet rondgebazuind te worden. Doe het ‘gewoon’: een kind opvangen, een mens te hulp schieten, werken aan een betere wereld, dat zijn diensten. Een kerk die niet dient, dient inderdaad nergens toe. Het is opval-lend dat de jonge kerk voor zichzelf, haar leden en ambten, nooit woorden gebruikte die verbonden waren met heerschappij, macht, onderdrukking. Er was nauwelijks iets van een geloofs-belijdenis die mensen in een soort harnas dwingt. De belijdenis ‘Jezus is de heer’ - een ‘oneliner’- was voor ie-der voldoende om op zijn of haar wijze christen te zijn.

Het eerste waaraan veel mensen den-ken wanneer ze het woord ‘kerk’ horen, is rijkdom, pralen, misbruik, behoud-zucht. Kunnen we een ‘oneliner’ vinden die voortkomt uit de Geest van Jezus?

Leiderschap is juist dan een vorm van dienstbaarheid, wanneer het wordt uitgeoefend ten gunste van mensen.

❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg en betaal het eerste jaar slechts € 15,–❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang de cd Jaargetijden❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang het boek Catechismus van de compassiemijn gegevens zijn:

naam voorletters m/v*

straat + huisnr.

postcode woonplaats

telefoonnummer

geboortedatum emailadres

Voorwaarden Deze aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt. Prijswijzigingen voorbehouden. Het abonnement geldt minimaal voor een jaar en kan tot uiterlijk een maand voor het eind van deze periode worden opgezegd. Na de actieperiode wordt het abonnement automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd welke op ieder moment opzegbaar is met een opzegtermijn van drie maanden. U kunt gebruik maken van deze aanbieding indien u de afgelopen 6 maanden geen abonnement op Geloven Onderweg heeft gehad. Het cadeau-abonnement stopt automatisch na een jaar.

betaling:Ik machtig Stichting Dominicanenklooster Huissen om eenmalig het abonnementsgeld af te schrijven van mijn rekening:

iban rekeningnummer (volledig invullen)

handtekening

Neem nu een jaarabonnement op Geloven�Onderweg voor slechts�€�15,– of ontvang een gratis�cd*�of�boek**

het abonnement is bestemd voor:

naam voorletters m/v*

straat + huisnr.

postcode woonplaats

telefoonnummer

geboortedatum emailadres

❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg en betaal daarvoor slechts € 15,–**❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang zelf de cd Jaargetijden**❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang zelf het boek Catechismus van de

compassie** ** Het abonnement stopt automatisch.

* doorhalen wat niet van toepassing is

*Dubbel�cd�Jaargetijden�25 schriftliederen voor het liturgisch jaarHenk Jongerius en Jan Raas(winkelwaarde 22,50)

**Catechismus�van�de�compassie�Over twaalf kernwaarden uit het ChristendomChristiane Berkvens-Stevelinck en Ad Alblas(winkelwaarde 19,50)

dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en beweging

onderweggeloven

Julika Marijn

Etty Hillesum

Svetlana van Wielink

Anne Stael

1voorjaar 2014 | jaargang 132

Nieuw leven, waarhet vrouwelijkeen het mannelijke elkaar versterken

losse verkoopprijs €� 7,50

dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en beweging

onderweggeloven

Miek Pot

Gitta Nieuwenburg

Mieke Ankersmid

Holkje van der Veer

2zomer 2014 | jaargang 132

Je bent van harte welkom!

losse verkoopprijs €� 7,50

Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: geloven onderweg, stichting dominicanenklooster huissen, antwoordnummer 2900, 6800 vk huissen

Incassant ID: NL19ZZZ999999991662

mijm

eringen


ik steek een kaarsje op...voor mensen die vervolgd worden om hun geloof,

voor wie onderdrukt worden om hun ras of seksuele geaardheid,

voor wie opgesloten worden en gemarteld omwille van hun overtuiging

dat zij niet ten onder gaan in het duister

andries govaart,liturgist en liedschrijver

23nr 3 • 2014 geloven onderwegbezinning bezieling beweging –

uit dankbaarheid voor het feit datmijn kinderen een goed stel hersenen hebben gekregen en daar ook wat mee doen;mijn kinderen en kleinkind gezond zijn;ik over een goede gezondheid beschikt;mijn man heel positief is.Kortom: Ik steek een kaarsje op om iedereen eenzelfde gelukkig leven te gunnen.maria meijer-rondeelIk ben Parochiële Voorganger Weekendliturgie en Parochiële Voorganger Uitvaartliturgie; daarnaast zit ik in de Pastoraatsgroep van de locatie Veenendaal van de Zalige Titus Brandsmaparochie, met profiel Catechese

voor allen die zoeken naar geluk in hun leven,dat zij Jezus als bron van geluk mogen ontdekken en leren kennen op hun levensweg.jurgen jansen,pastoor van de Gabrielparochie

voor Nora. Zij is de kleindochter van een vriendin en heeft op 5-jarige leeftijd leukemie! Haar moeder verwacht deze dagen een baby en Nora ligt aan de chemo. Beiden verblijven in het Radboudziekenhuis en mijn vriendin pendelt tussen dochter en kleindochter in het ziekenhuis. Alle emoties lopen door elkaar!toos volmuller,cantorijlid Catharinakerk Doetinchem

voor een vriend die ernstig ziek is en niet meer lang leeft;voor mensen in Oekraïne die lijden onder het oorlogsgeweld,voor mensen in de Gazastrook en Irak die noodzakelijk vluchten door het geweld door ISISlucré schoorlemmer,fondsenwerving Dominicanenklooster Huissen

voor wat ik niet meer kan zeggen. Woorden schieten vaak tekort en als ik bid voelt het vaak alsof de woorden niet helemaal tot in de diepte rijken. Tegelijkertijd heb ik ook het idee dat door mijn woorden ook God zelf een beetje beperkt wordt. Terwijl zijn creativi-teit toch groter is dan mijn woorden kunnen vragen. Dus steek ik een kaarsje op.ekkehard muth,pastor van het Augustijns Centrum de Boskapel in Nijmegen.

voor alle medewerkers en vrijwilligers van Pleyade die iedere dag weer klaar staan voor onze cliëntenmarion van loo,consulent vrijwilligerswerk Pleyade


Wees stil mijn zielDe Middagmeditatie in het Dominicanenklooster Huissen

Elke dag roept de klok van het Dominicanenklooster op tot gebed. Om acht uur ’s morgens komen de broeders bijeen om de dag te begroeten met de Lauden, het morgengebed. Om half zeven ’s avonds, wanneer

het daglicht overgaat in de avond, worden de Vespers gezongen. En meerdere keren in de week klinkt om even over twaalf uur ’s middags, het kleine klokje. Dat betekent dat de Middagmeditatie begint. Een kort moment van stilte en bezinning waar veel gasten en bezoekers in ons klooster gebruik van maken.

De middagmeditatie is enkele jaren ge-leden ontstaan. Er was niet alleen be-hoefte om naast de dagelijkse gebedstij-den in de ochtend en de avond, ook een moment midden op de dag te hebben, maar ook om de ‘dagbezoekers’ gelegen-heid te geven om hun programma te onderbreken voor een korte meditatie. Vaak komen deze bezoekers pas ná de Lauden binnen en vertrekken zij weer vóór de Vespers. Maar het zijn niet al-leen de dagbezoekers, die de Middag-meditatie bezoeken; juist veel groepen die meerdere dagen in huis zijn, komen graag naar deze korte dienst.

De bedoeling was en is om een laag-drempelige viering aan te bieden, waarin zoveel mogelijk mensen met diverse (levensbeschouwelijke) ach-

tergronden zich thuis kunnen en mo-gen voelen. De Middagmeditatie kent drie belang-rijke onderdelen: de stilte, de meditatie over een tekst en het ontsteken van een lichtje.Wanneer de klok geluid is, is het stil en wachten we tot tien over twaalf. Dan klinkt de klankschaal ten teken dat we beginnen. Er wordt een kaars ontsto-ken, terwijl een korte ‘spreuk’ klinkt: ‘Wees hier aanwezig, licht in ons mid-den. Kom ons bevrijden!’ Daarna zingen we over het licht:

bezinningdoor: theo menting, lekendominicaan en

medewerker dominicanenklooster huissen

Die ons voor het licht gemaakt hebt,dat wij leven.Spreek Licht wees hier aanwezig in uw naam:ik-zal-er-zijn.(Huub Oosterhuis)


Opnieuw is het stil. Dan klinkt de ‘tekst van de dag’. Dat zijn hele gevarieerde teksten, verzameld uit diverse boeken, een gedicht, een column, een mijme-ring. Niet te lang, maar voldoende stof tot nadenken. Degene die de Middag-meditatie voorbereidt, zoekt de tekst uit. Bijzonder is dat er vaak teksten klinken uit diverse religieuze achter-gronden. Hierna is het weer stil. Nu wat langer. Een ieder krijgt de ruimte om gewoon stil te zijn of om over de tekst nog wat te mijmeren.Het laatste onderdeel van deze korte dienst is de uitnodiging om een licht-je te ontsteken. In het midden van de ruimte staan kleine waxinelichtjes. Het lichtje wordt ontstoken aan de grote kaars en iedereen die wil kan dit doen. Daarbij wordt een naam gezegd, een wens uitgesproken of zelfs een kort gebed. Hardop of in stilte. De ervaring leert dat velen hiervan gebruik maken. Een ontroerend moment dat misschien wel het belangrijkste onderdeel van de Middagmeditatie is geworden.We sluiten af met een gezongen zegen-wens, waarna ieder de kapel weer ver-laat en (meestal) aan tafel gaat om de middagmaaltijd te gebruiken.

Ga tot de einden der aardetot het uiterstedaar zal liefde zijn. Ga!

(Herman Verbeek)

Het gebeurt nogal eens dat de groepen zelf hun eigen bij-drage leveren aan de Middag-meditatie. Zij lezen een tekst die door een van de deelne-mers is uitge-kozen, ze bid-den een gebed dat ze gemaakt hebben, of zin-gen zelfs een lied dat ze ingestudeerd hebben. De participatie is groot en we zien steeds vaker dat de Middagmeditatie onder-deel is geworden van hun programma.

Want dat is eigen aan het ritme in een klooster. De gebedsmomenten en de maaltijden zijn op vaste tijden en zijn zo geordend dat ze je uitnodigen om je te laten onderbreken met datgene waar je op dat moment mee bezig bent. Al je werk laten liggen en tijd en ruimte maken voor iets anders. Voor de stilte, voor een kort moment van bezinning.

Veel kloosters kennen, naast de Lauden en de Vespers, de zogenaamde ‘kleine uren’ (de terts, de sext en de noon). Zo worden op diverse momenten van de dag de uren ‘geheiligd’, wordt het dage-lijkse leven van werk en studie onder-broken. Zo is het eeuwenlang gegaan en zal het ook in de toekomst gaan.De Middagmeditatie is zo een belang-rijk onderdeel geworden in het dage-lijks leven in het Dominicanenklooster en zeker voor de gasten van ons huis. Een nieuwe invulling van een oude en rijke traditie.

De getijdenvieringen zijn uitnodigingen om te onderbreken waar je mee bezig bent en ruimte te maken voor stilte en bezinning.


essaydoor: ton roumen, theoloog, schrijver en begeleider van retraites

Retraite als een weg naar jezelf

In een retraite keren mensen zich voor langere of kortere tijd af van de buiten-wereld, met als doel te verstillen. De wens om de dagelijkse drukte te com-penseren is een veelgehoorde reden om in retraite te gaan. De worsteling met

belangrijke levensvragen – hoe wil ik verder in mijn leven of hoe kan ik gelukkig worden? – is een ander, veelgehoord motief. Als er vragen zijn waar we mee worstelen of als het onrustig is ons leven, kunnen rust en stilte helderheid bieden en ontstaat er ruimte voor nieuwe antwoorden. Zo kunnen deelnemers zichzelf terugvinden in de retraite of minstens een weg ontdekken naar wie ze zijn.

Retraite en het vakantiegevoel Voor de vierde keer op een rij gaf ik afgelopen zomer de vijfdaagse retraite ‘Zomertijd, ademtijd’ in het Dominica-nenklooster van Huissen. Het idee voor deze zomerretraite is vijf jaar geleden bij mij ontstaan tijdens een zomerva-kantie in de bergen van Oostenrijk. Bij een dalstation van een kabelbaan stond een groot bord. De afbeelding toonde twee vrouwen die op een alpen-wei zaten en tijdens hun vakantie van het schitterende uitzicht op de bergen genoten. De begeleidende tekst bij dat beeld luidde: Zeit zum atmen – tijd om te ademen. Dit beeld bracht een be-langrijk levensgevoel tot uitdrukking en het beeld leverde ook allerlei associ-aties op die kunnen worden toegepast op retraitepraktijken. Een zo’n associ-atie is dat een vakantie verplichtingen

en deadlines opheft. Er hoeft even niets en er staat geen druk op de ketel, bij-voorbeeld omdat anderen een beroep op je doen. In een vakantieperiode mag je er zomaar zijn. Vakantie is ook een periode waarin je afstand kunt nemen van de dagelijkse beslommeringen en waarin ruimte wordt gecreëerd. Ook dat is een associatie.

Vanuit die afstand kan het leven wor-den beschouwd. Afstand nemen helpt ook om het rustiger te laten worden. De afbeelding met de vrouwen die uitzicht hebben op de bergen laat ook weer zien dat het blikveld kan worden verruimd. Dat is letterlijk zo, omdat een verblijf in de bergen doorgaans prachtige ver-gezichten oplevert en schilderachtige panorama’s biedt. Maar het is ook fi-guurlijk aan de orde, alsof vergezich-


ten helpen perspectief en breedte in het leven aan te brengen. Dit alles kan worden ervaren omdat het levenstempo in een vakantieperiode lager ligt. Er is meer tijd om te verwijlen en te beschou-wen. In die rust kan de vraag worden gesteld wat écht belangrijk is en waar je op geconcentreerd wilt blijven.

Een laatste associatie heeft te maken met het gevoel van in-nerlijke vrijheid. Ons woord vakantie is afgeleid van het Latijnse woord va-care. Dit wil zeggen dat er ruimte in jezelf ontstaat. Innerlijke vrijheid wil zeggen dat je – ondanks je beperkin-gen en conditioneringen –toch kunt beschikken over een eigen ruimte. In deze ‘heilige’ ruimte ben je ontvankelijk en beschikbaar voor wat het leven van je vraagt. Daarmee is er een religieuze duiding. We spreken dan van vacare Deo: je bent vanbinnen vrij en er komt ruimte voor God.

Wat wil zich in jou meedelen?Het programma van de zomerretraite bestond uit een aantal meditaties. Deze retraite bood de deelnemers ruime ge-legenheid kennis te maken met uiteen-lopende meditatievormen zoals loop-meditatie, tekstmeditatie, meditatief dansen en meditaties om de aandacht beter te leren richten. Toen ik de re-traite vier jaar geleden voor de eerste keer gaf, was deze ook echt bedoeld als een kennismaking met verschillende meditatievormen. Gaandeweg heeft ze zich verder ontwikkeld; deze retraite wil niet alleen maar een willekeurig sa-

mengestelde mix van oefeningen zijn, er is minstens ook altijd ruimte voor reflectie naar aanleiding van een me-ditatie.

In tegenstelling tot ‘snelle vragen’ wordt in de retraite gebruik gemaakt van ‘trage vragen’. Op snelle vragen weten we meteen een antwoord en dat is meestal eenduidig. ‘Hoeveel is twee maal twee?’ en ‘Hoe heet de hoofd-stad van Limburg?’ zijn voorbeelden van snelle vragen. Trage vragen daar-entegen zijn belangrijke levensvragen en behoeven meer aandacht, rust en reflectie. Waarop wil ik in mijn leven geconcentreerd blijven? Hoe kan ik ge-lukkig worden? Hoe kan ik mezelf en de ander vergeven? Hoe kan ik negativiteit en onzuiverheid loslaten? Antwoorden op dit soort vragen zijn niet bedoeld om op te zoeken op internet of in een encyclopedie. Trage vragen vereisen reflectie, liefst in een rustige omgeving en een verstilde sfeer. In een sfeer van rust en verstilling kunnen dan heldere antwoorden komen.

Deelnemers hopen zichzelf terug te vinden in de retraite.


De retraite is meer dan een kennis-making met meditaties en ook weer meer dan reflecties rond meditaties. Ze is vooral ook opgebouwd rond een hoofdvraag: ‘Wat wil zich in jou mee-delen?’ Er is altijd wel een zaadje in de ziel dat om aandacht vraagt en tot was-dom en expressie wil komen. Dit zaadje vraagt om een zorgvuldige en aandach-tige behandeling en komt expliciet aan de orde tijdens de slaapmeditatie (yoga nidra) en de latifa-meditatie, die in de tweede helft van de retraite op het pro-gramma staan.

OogstWat brengt de deelnemers naar deze retraite? Sommigen lopen vast in hun arbeidzame leven of hun privéleven. In hun werk stuiten ze op veel weerstand en onbegrip. Ze komen naar de retraite voor reflectie: ze willen hun huidige onrustige levensgevoel op een rijtje zetten en kijken hoe ze verder kun-

nen, welke stappen ze kunnen zetten. Anderen willen vooral afstand nemen van hun drukke werk en soms ook hun gezin. Ze hopen te kunnen verstillen, rust te vinden in de meditaties en zich te laten dragen door het ritme van het klooster. Weer anderen hopen nieuwe balans te vinden en meer rustmomen-ten in te lassen. En nog weer anderen hopen hun leven te kunnen verdiepen en nieuwe inspiratie te vinden.

Wat heeft de retraite voor de deel-nemers opgeleverd? Allen hebben de

rust, het ritmische monastieke leven en de meditaties als weldadig ervaren. Sommigen hebben bovendien ervaren dat stilte en verstilling helend is. An-deren voelden zich compleet onthaast. Iemand vond de retraite weldadig en nam zich voor niet meer zo lang door te werken en iedere dag telkens een half uur eerder – niet om half zeven maar om zes uur – te stoppen, en dat vooral te doen met een glimlach. Drie dagen na afloop van de retraite laat ze me we-ten dat ze haar woorden in daden had omgezet: “Ik ben al een paar dagen om zes uur naar huis gegaan van mijn werk, echt iets waar ik trots op ben.” Een an-dere deelneemster heeft de retraite als indrukwekkend ervaren en zegt hier-over: “Deze vijfdaagse retraite was een overweldigende ervaring. Ik ben ge-wend vraagstukken in mijn hoofd op te lossen. Maar nu ben ik dichter bij mijn gevoel. Als je gaat voelen, zijn de problemen kleiner, overzichtelijker en oplosbaar. Deze vijf dagen zal ik nooit van mijn leven meer vergeten. Dat weet ik nu al.”

“Ik ben gewend vraagstukken in mijn hoofd op te lossen. Maar door de retraite ben ik dichter bij mijn gevoel gekomen.” Aankomende retraites van

Ton Roumen in het Dominicanen-klooster Huissen:Op 8�november�2014 geeft hij de retraitedag ‘Meer rust in je hoofd en je hart’. Van 23�tot�25�januari�2015 verzorgt hij de weekendre-traite ‘Groeien naar het licht’ en op 21�maart de retraitedag ‘In contact met je bron’.


essaydoor: richard van viersen, manager sns bank

‘ Komt een vreemde in het klooster’

V rijdagmiddag. Drie uur precies is het, als ik de parkeerplaats oprijd van het klooster in Egmond-Binnen. Verderop zie ik een jongen met een rug-zak wandelen. Ik denk bij mezelf: dat zal vast een mededeelnemer zijn

aan het kloosterweekend ‘Komt een vreemde in het klooster’. Ik rijd het parkeer-terrein verder op en zet mijn auto weg, ik pak mijn weekendtas uit de kofferbak en loop vervolgens in de richting van de jongen. Als ik vlak bij hem ben zwaai ik ten teken van begroeting. En inderdaad, zo blijkt al snel als we in gesprek zijn geraakt, komt hij net als ik voor het kloosterweekend. Samen lopen we daarop naar de grote, maar nog gesloten toegangsdeur van de Sint-Adelbertabdij in Egmond-Binnen.

Reactie op een oproepHet is allemaal heel snel gegaan. On-geveer twee en een halve week ervoor zie ik via Social Media een oproep van nieuwwij.nl en klooster Huissen voorbij komen, gericht aan elke geïnteresseerde, om zich aan te melden voor een week-end in het klooster. De oproep luidde letterlijk: ‘Wie durft voor een paar dagen het klooster in?’ Impulsief, maar volle-dig overtuigd heb ik daarop gereageerd met een kort en krachtig: IK! En tot mijn vreugde kwam er een reactie van bureau Intermonde. Maar helaas was de vreugde van korte duur; de beschikbare plaatsen waren reeds vergeven. Ik kwam wel op de reservelijst, voor het geval er iemand mocht afvallen.

De reden om mezelf aan te melden voor het weekend komt voort uit in-teresse. Ik ben niet gelovig opgevoed en hang ook niet actief een geloofs-stroming aan. Maar naast mijn werk als manager in de financiële dienstver-lening, waar ik resultaatverantwoor-delijk ben voor vijf marktgebieden, studeer ik in mijn vrije tijd religiestu-dies aan de Hogeschool voor Gees-teswetenschappen in Utrecht. Ik heb dus wel in ruime mate interesse voor religie, wereldbeschouwing en spiri-tualiteit. Het is de bedoeling dat mijn deeltijdstudie me verder gaat helpen om voor mezelf tot een passend gods-beeld te komen.


Eerste indrukkenDus tot mijn grote geluk kreeg ik na een aantal dagen toch nog het bericht dat ik kon deelnemen aan het weekend, om-dat er een plaatsje beschikbaar was ge-komen. Zo komt het dat ik die bewuste vrijdagmiddag 22 augustus samen met de andere deelnemer, Johan, de abdij binnenloop. We worden hartelijk ont-vangen en in afwachting van de andere deelnemers krijgen we alvast onze cel (kloosterjargon voor kamer) toegewe-zen. De eerste indrukken die ik opdoe als ik het kloosterterrein opkom en die ik opdoe als ik voor het eerst door de donkere gangen van het klooster rich-ting mijn cel ga zijn überhaupt mijn eerste ervaringen met een klooster.

Zo ook als ik mijn cel binnenga. Ik tref een vrijwel lege kamer aan, met alleen een kast, een bureau en een bed. Aan de muur hangt aan de ene kant een beeld-je van een gekruisigde Jezus en aan een andere muur een icoon. De kamer oogt rustig en overzichtelijk. Het valt mij di-rect op dat de kamer schoon en fris is. De grijzige vloer en witte muren geven het geheel een tijdloze indruk.

KennismakingDe vrijdag van aankomst staat voor een groot deel in het teken van ken-nismaking met de groep. Na de avond-maaltijd, die uit brood bestaat, meldt vader abt zich bij de groep. Hij zal ons rondleiden in ‘zijn’ klooster. Al snel na

de start van de rondleiding blijkt vader abt over een behoorlijke dosis humor te beschikken, wat maakt dat ik me snel op mijn gemak voel. Als ik ‘s avonds om 22:00 uur weer in mijn cel terug ben, lees ik nog een stukje uit het werk van Dostojevski. Dan doe ik het licht uit. Het kloosterweekend is reeds volop begonnen.

Opgedane ervaringenWat ik in dit weekend leer is veel meer dan ik bij aanvang had kunnen beden-ken. Maar het is met name de manier van leven van de monniken die me inzicht en inspiratie hebben gegeven. Gedurende het weekend en het volgen van de dagorde van de broeders ervaar ik hoe prettig het is om een regelmatig dagritme te hebben. En hoe prettig het is om regelmatig in stilte te zijn en in stilte met elkaar te eten.Zelf mediteer ik dagelijks. Dit doe ik om momenten van rust te creëren in een hectisch bestaan en om mijn verbinding met het ‘transcendente’ te maken. Uit het mediteren haal ik veel voldoening en het geeft me inmiddels een dieper inzicht in mijn bestaan. Het mediteren helpt me ook om mijn gedachten te ordenen en de juiste prioriteiten te stellen. Wat ik nu heb ervaren bij de Benedictijnen van Eg-mond-Binnen is een manier van leven waar ik me goed in zou kunnen vin-den. En misschien is het daarom ook wel dat ik in het leven van de broe-ders gelijkenissen zie met mijn eigen leven. Het kloosterleven betekent: op vaste tijden in de kerk zijn en de Psal-men zingen, werken (in het klooster), studeren, lezen, contemplatie en het steeds weer herhalen van deze han-delingen. Het lijkt op mijn bestaan. Alleen gebruik ik andere woorden.

Het kloosterleven kent vele parallellen met het wereldlijke leven; alleen de terminologie verschilt: getijdenritme of agendabeheer; dagorde of structuur.


Mijn dagritme wordt bepaald door mijn agenda en bestaat uit afspraken en vergaderingen. En ik gebruik niet het woord: dagorde, maar het woord: structuur.Ik mediteer, lees en studeer op vaste tijden en momenten in de week, want intuïtief weet ik dat een vaste struc-tuur helpt om zaken gedaan te krijgen en af te ronden. Het ‘gewone’ bestaan is kennelijk toch ook weer niet zó af-wijkend van het kloosterleven.

BroedergesprekkenOok hebben we een gesprek met twee van de broeders. We spreken over za-ken zoals: roeping, de abdij, sociale omgang met de medebroeders en het leven in gebed. Dit is voor mij genie-ten. Het gesprek is het ene moment fi-losofisch en het andere moment weer heel concreet. Wat betekent het om een leven lang in een kloostergemeen-schap door te brengen? De broeders hebben het over het schuren aan de medebroeders om zichzelf te kun-nen vormen. Het is de dynamiek, de interactie, van alle facetten van het kloosterleven en de rol van zowel de individuele broeder als ook de gehele broedergemeenschap die bijdraagt aan de vorming van de individuele karak-ters. Voor mij een prachtig voorbeeld van het bekende ‘Ken Uzelve’ wat ook boven de tempel van Apollo prijkte en wat voor Socrates zo belangrijk was.

Volledige toewijdingWat me verder raakte is de volledige overgave en de toewijding van de broe-ders. Voor mij werd dit heel concreet zichtbaar in de persoon van Broeder Cor. Broeder Cor is de oudste broeder uit de gemeenschap en je ziet aan hem, aan zijn houding en aan zijn lijf dat er inmiddels breekbaar uit ziet, dat hij op hoge leeftijd is. Toen ik hem ’s ochtends om zeven uur in de kerk Psalmen zag zingen, vond ik dat dan ook ontroerend. Ik realiseerde me op dat moment ten volste dat hij zijn hele leven in dienst van God heeft gesteld. En ondanks zijn hoge leeftijd zingt hij nog steeds alle dagen van de week Gods lof. Die toe-wijding, die hoop ik mezelf ook eigen te kunnen maken. En wellicht dat ik voor mijn omgeving dan ook weer een bron van inspiratie kan zijn, in onze snelle en dynamische samenleving waar het soms net lijkt of alleen de waan van de dag nog regeert. Toewijding als levens-kunst. Bedankt broeders!

Sint Adelbertabdij Egmond

Ik hoop mezelf een dienstbare toewijding eigen te maken en zo een bron van inspiratie voor anderen te worden, als een baken van rust in onze jachtige wereld.

Volgend weekend Er�komt�een�vreemde�in�het�klooster: Vrijdag�21�november�tot�zaterdag�22�november, onder leiding van Martina Heinrichs en Greco Idema. Aanmel-ding via [email protected].


essaydoor: jan kortie, stembevrijder

Zingen als antwoordJan Kortie is stembevrijder. Hij introduceerde het begrip ‘stembevrijding’ in Nederland. Twee maal per jaar komt hij naar Huissen om een middag te leiden die de naam meekreeg: Jij Bent Muziek. Die workshop wordt gevolgd door een mantra-avond ‘Het Lied van de Ziel. Zijn boek ‘Jouw ziel wil zingen’ is inmiddels toe aan de vijfde druk. Recent verscheen van zijn hand ‘Het Lied van Het’, een boek met cd over mantrazingen, mystiek, verwondering en vreugde. Dit artikel is een bewerking van een van de hoofdstukken uit het boek.

The most beautiful emotion we can experience is the mystical,it is the source of all true art and science.Albert Einstein

Wat is jouw associatie met het woord ‘mystiek’? Ik heb lang gedacht dat mystiek gaat over iets wat ver weg is en moeilijk. Maar dat is niet zo. Het is dichtbij en moeilijk. En ik zeg nou wel ‘moeilijk’, maar eigenlijk is dat ook niet waar. Onbegrijpelijk is een beter woord. Of: geheimvol. Mystiek gaat nou eenmaal over dat wat niet begre-pen kan worden. Het on-gekende.

Het onbegrijpelijke bevragenEinstein kon de dingen mooi verwoor-den. Een wetenschapper die pleit voor het ervaren van het mystieke vind ik

sowieso al intrigerend. Wetenschap wil nou juist weten en begrijpen. En dan zegt Einstein (die zichzelf ooit kenschetste als een ‘diep godsdienstig ongelovige’): zoek de bron in het onbegrijpelijke, daar vind je het ware. Ik hoorde iemand ooit een beeld over kennis schetsen dat mij sindsdien is bijgebleven. Je kunt kennis zien als een bol. Alles wat je weet zit in die bol, alles wat je niet weet bevindt zich daarbuiten. Op het grensvlak leven dan je vragen, want je kunt alleen vragen hebben vanuit wat je wél weet. Als je meer kennis vergaart, dan groeit de bol. En zie wat er gebeurt: de inhoud wordt groter, maar daarmee groeit ook het op-pervlak. Dus: meer vragen! Dit proces is eindeloos. Wetenschap zal altijd trach-ten om te komen tot meer antwoorden. En uiteindelijk leidt dat tot meer vra-gen. Iedere keer als een ‘waarom’ in een


‘daarom’ is veranderd, komen er nieuwe ‘waaroms’.

Eigenlijk gaat dat allemaal om het won-der dat het leven is. We leven in een wonder! We proberen daar iets van te begrijpen. Dat lukt ook af en toe. Eigen-lijk is dat ook al weer een wonder. Dat wij dat kunnen! Maar wie te geobsedeerd raakt door de antwoorden, verliest de schoonheid van het onbevattelijke uit het oog. Daar komen de mystici ons te hulp. “Om alles te weten moet ik niets weten,” zei Johannes van het Kruis, bijna vijfhonderd jaar geleden. Hoe kleiner de bol, des te minder vragen. Geen bol, geen vragen. Ook geen antwoorden. Al-leen maar ruimte. En zo’n honderd jaar later schreef de Duitse mystieke dichter Angelus Silesius:

De roos kent geen waarom, zij bloeit.

Zo’n zinnetje maakt mij enorm blij. Daarom krijgt dit zinnetje ook een ei-gen alinea. In de hoop dat je er niet te snel overheen leest, dat het niet verlo-ren gaat tussen alle andere woorden. Lees het nog maar eens en haal een keer adem. Silesius ziet hier af van het verklaren van het onbegrijpelijke. Maar hij brengt het mysterie wel heel nabij. Want die roos, die kan ik zien, aanra-ken en ruiken. En die kan me vervullen met dankbaarheid.

Wat geldt voor de roos geldt natuurlijk voor de hele natuur. ‘De zon kent geen waarom, zij schijnt.’ ‘De rivier kent geen waarom, zij stroomt.’ ‘De nachtegaal kent geen waarom, hij zingt.’ En van de zang van de nachtegaal is het een kleine stap naar de zang van de mens. ‘De mens kent wel een waarom, hij zingt veel te vaak niet.’ Het waarom van de mens

wordt namelijk heel snel een waarom-niet. ‘Ik kan niet zingen, ik kan geen wijs houden, ik heb geen ritmegevoel.’

Ohm is het meest mystieke woord dat ik ken. Eén, op zichzelf betekenisloze, lettergreep. Sinds een jaar of vijftien leid ik mantra-avonden (genaamd: Het Lied van de Ziel) en al die jaren bestaat het eerste lied dat we zingen uit alleen dit woord. Eén woord, één toon, zacht gezongen (oooooooohhhhh), deels ge-neuried (mmmmmmm). Makkelijk, laag of midden in de stem. Aarzelend, tastend in het begin. Maar er bestaat geen stem die dit niet kan. We nemen veel tijd tussendoor om in te ademen, we hebben geen haast. En meteen kun je voelen: meer hoeft niet. Meer woorden, meer tonen, meer volume. Het mag wel, het kan ook heerlijk zijn. Maar het hoeft niet. Dit is al genoeg. En in dat ‘dit-is-genoeg’ kunnen we elkaar

Telkens als er op een vraag een antwoord is gekomen, verschijnen er nieuwe vragen.


vinden. Wat een wonder is dat toch ie-dere keer weer! Waar twee (of meer) stemmen bijeenkomen, ontstaat in het midden eigenlijk een derde element: de samenklank, die zich onttrekt aan de controle van beide.

Onbevattelijk mysterieHet mystieke, zegt Einstein in het ci-taat aan het begin van dit artikel, is de bron van alle ware kunst. Daar voeg ik graag aan toe: die kunst hoeven we niet aan kunstenaars over te laten. Het is wel fijn dat ze er zijn en ons voortdurend inspireren, maar laten we allemaal ons eigen leven bezingen, want dat kun-nen anderen niet voor ons doen. Inayat Khan beschrijft mystiek als ‘de wet van de trillingen’. Trilling kunnen we niet vastpakken, maar wel ervaren. En dat is ook precies waar het mystieke in zijn onbegrijpelijkheid heel dichtbij kan ko-men: ik kan het wonder, de schoonheid (en de pijn!) van het leven ervaren én ik kan het met mijn eigen stem benaderen, bezingen, verklanken. Om te beginnen in deze eenvoudige en misschien wel al-lesomvattende klank: Ohm.

De ervaring van Ohm zingen zit in klank én in beleving dicht bij ‘I am’. Ik ben. Met in dit geval de nadruk op het tweede woord. Ik bén die ik bén. Onbe-vattelijk mysterie. De wetenschap heeft al veel verklaard. Maar het waarom van ons bestaan zullen we nooit verklaren, omdat we nooit van buitenaf naar ons eigen bestaan kunnen kijken. We kun-nen het enkel van binnenuit beleven. Ik ben. Ik snap het niet, maar ik weet wel dat het waar is. En daar komt nog bij: het leven is een cadeau. Het is ons ge-geven, we hebben er niets voor gedaan. Je zou kunnen zeggen: we staan aan het begin van ons leven meteen in het krijt.

Is dat waarom zoveel mensen gebukt gaan onder een diep gevoel van schuld? “‘Wat was er voordat er iets was?’ is een vraag die we niet kunnen beant-woorden, maar die we ook niet naast ons neer kunnen leggen,” stelt de filo-soof Coen Simon vast. Diens werk lees ik graag, omdat hij grote vragen graag benadert aan de hand van alledaagse voorvallen. Hij concludeert vervolgens dat ons dat onvermijdelijk met een schuldgevoel opzadelt, overigens zon-der dat hij daar heel tobberig van lijkt te worden. Ik deel zijn conclusie niet, ik zie een uitweg. Want je kunt ook zeg-gen: we kunnen van meet af aan dank-baar zijn. Dat is wellicht ook de enige remedie tegen schuldgevoel: oprechte en onverplichte dankbaarheid.

En er is nóg een klank die dichtbij Ohm komt: Amen. Interessant, nietwaar? Ohm de oorsprong, de oerklank, het begin. Amen de eindklank, het laatste lied van al onze mantra-avonden, de punt. Amen: het zij zo. Of zelfs: het is waar. Eigenlijk is dit de korte samenvat-ting van onze mantra-avonden: Ohm – I am – Amen. Het is een mysterie – ik ben – het is waar.Daar kun je nog van alles van zeggen - en dat doe ik trouwens graag; ik heb er zelfs net een boekje over geschreven - maar iedere keer gaat het hierover. Over die onbevattelijke waarheid van het mystieke. Die we eindeloos kunnen bezingen. Wat een vreugde.

Meer informatie over Jan Kortie is te vinden op www.jankortie.nl. Daar is ook het boek-met-cd ‘Het Lied van Het’ te bestellen, net als eerdere boeken en cd’s. Op 13�november komt Jan�Kortie weer naar het Dominicanenklooster�in�Huissen.�


essaydoor: aalt bakker, trainer en coach,

directeur stichting dominicanenklooster huissen

Een retraite over liefde

In augustus nam ik deel aan een zesdaagse retraite in Waldbröl (nabij Keulen) in het Europees Instituut voor Toegepast Boeddhisme (www.EIAB.eu), met Thich Nhat Hanh, een Vietnamese boeddhistische monnik van 88 jaar,

schrijver van vele boeken en mensenrechtenactivist. Zes dagen met elkaar oefenen in leven in aandacht en elkaar helpen op het pad dat leidt naar begrip en liefde, naar vreugde en geluk. De retraite was voor mij indrukwekkend. De dagen na de retraite evenzeer. Een persoonlijk relaas.

Uit mijn comfortzoneIk moet flink uit mijn comfortzone. Een retraite in een boeddhistisch centrum, in Duitsland, met maar liefst 700 Neder-landers en 100 monniken en nonnen, grotendeels buiten in kou en regen en met dagelijkse corvee, liedjes zingen en dan tegelijkertijd een hert of een boom nadoen. Voor mij normaal gesproken allemaal redenen om af te haken en toe-schouwer te worden. Het kost me moei-te om te landen. De maaltijden zijn in stilte evenals de periode vanaf de avond tot na het ontbijt de volgende dag. Tij-dens de start op de eerste dag blijkt Thay (zo wordt Thich Nhat Hanh genoemd; het betekent leraar in het Vietnamees) niet aanwezig omdat hij ziek en moe is. Ook dat nog. Mijn God wat doe ik hier. Ik lees in mijn bed in een boek van Thay over liefde. Dat is prachtig.

De volgende dag ga ik om 6 uur ’s mor-gens op weg naar de eerste meditatie.

In het weiland staan enkele hertjes naar me te kijken. Het ontroert me. Na een zitmeditatie en een loopmeditatie ont-bijten we buiten in de miezerregen, al-les in volle aandacht en stilte. Loslaten! Daarna een prachtige lezing over ware liefde van Thay. Wow. Ik ben niet meer bezig met dingen buiten me, maar ik kan me openen en word diep geraakt door de woorden en de liefdevolle uit-straling van deze man en de hele ge-meenschap. Ik kan er helemaal zijn.

Ware liefdeVolgens het boeddhisme zijn er vier ele-menten die essentieel zijn in ware liefde.Het eerste is maitri. Dat staat voor lief-hebbende vriendelijkheid. Dat is de kunst om een geliefde persoon te helpen vreugde en geluk te ervaren. Als je de ander niet begrijpt, kun je hem of haar niet op de juiste manier liefhebben. Om de ander te kunnen begrijpen moet je eerst jezelf vrede en liefde kunnen bren-


gen. Je liefde voor de ander, je vermogen een andere persoon lief te hebben, hangt af van je vermogen jezelf lief te hebben. Liefhebben is aanwezig zijn en de ander je volle aandacht aanbieden.Het tweede element is karuna, mede-dogen. Dat is de kunst, het vermogen om de pijn van de ander te verlichten. Je moet leren diepgaand te kijken om inzicht te krijgen in de pijn van de an-der. Daarvoor moet je eerst je eigen pijn begrijpen.Het derde element van ware liefde is vreugde, mudita. Als liefde geen vreug-de bevat, is er geen ware liefde. Het gaat om vreugde voor jezelf én voor de ander.Het vierde element is upeksha, vrijheid. In ware liefde ontvang je vrijheid. Wan-neer je liefhebt, geef je de persoon die je liefhebt vrijheid.Liefde is voor de boeddhisten bovenal aanwezig zijn. Hoe kun je liefhebben als je niet aanwezig bent. Aanwezig zijn is een kunst, de kunst van meditatie, om-dat meditatie je ware aanwezigheid in het hier en nu brengt. Het meest kost-bare geschenk dat je iemand kunt ge-ven, is je echte aanwezigheid: ‘Lieverd, hier ben ik voor je’. Meditatie betekent vooral aanwezig zijn; bij jezelf, bij de-genen die je liefhebt, bij het leven. Als je met concentratie in- en uitademt, zul je werkelijk in staat zijn aanwezig te zijn. Als je bewust begint te ademen, dan breng je je geest en je lichaam bij

elkaar. Door bewuste ademhaling kun je lichaam en geest in het hier en nu samenbrengen, in een zijnstoestand. “Lieverd hier ben ik voor jou”. Heb je genoeg tijd om lief te hebben? Heb ik genoeg tijd om lief te hebben?

Volle aandachtMediteren is volgens Thay het je be-wust zijn van wat er gaande is, diepkij-ken naar de kern van de dingen. Iedere activiteit die je met aandacht doet, is meditatie; zitten, lopen en eten. Het principe is hetzelfde; wat je ook aan het doen bent, keer steeds terug naar je ademhaling, om zo in het hier en nu te kunnen thuiskomen bij jezelf, om zo in aandacht te kunnen leven. Zo zijn er nogal wat meditaties die je op een dag kunt doen zonder dat je op een medita-tiekussentje zit, zoals eetmeditatie, zit-meditatie, loopmeditatie, glimlachen, buigen, enzovoort.

Ik merk gedurende de dagen steeds meer hoe ongelooflijk krachtig leven in volle aandacht is en hoe mooi en liefde-vol deze week is en steeds meer wordt. De lezingen van Thai en zijn visie op een interreligieuze spiritualiteit en ethiek raken mijn hart. Ik voel veel geluk en liefde, in mezelf, naar de andere deelne-mers en ook naar mijn geliefden thuis. Tegelijkertijd raakt Thay dingen aan die op mij van toepassing zijn en waar ik soms tegen aan loop. Ik probeer te kij-ken naar de kern van de dingen en merk dat ik mezelf veelal liefdevol kan aan-vaarden. Het is jammer dat de retraite afgelopen is, maar ik vind het ook heer-lijk om naar huis te gaan.

Weer thuisNa zes dagen is mijn thuiskomst heer-lijk. Onze oudste zoon komt tegelijk

Om de ander te kunnen begrijpen, moet je eerst jezelf vrede en liefde kunnen brengen.

Aanwezig zijn is een kunst, de kunst van meditatie, je bewust zijn wat er gaande is, van de kern der dingen.


terug van zijn introductie-week in Nijmegen. Hij heeft enorm genoten van zijn nieuwe leefomgeving en van het studentenleven. We de-len allebei in harmonie uit-gebreid onze ervaringen. We eten met elkaar mindful en dat is een prachtige ervaring. Mijn vrouw en onze kinde-ren merken dat er met mij veel is gebeurd. Zelf voel ik dat ook, maar besef het niet goed. Maar ik geniet en loop thuis met een glimlach rond en probeer steeds bewust te ademen. Tegelijk zoek ik ook naar wat deze retraite bete-kent voor me.

Na een paar dagen ontstaat er ‘ineens’ spanning tussen mijn vrouw en mij. Het feit dat ik de retraite zo fijn thuis kan delen, ontroert mijn vrouw en raakt bij haar ook een oude pijn uit onze relatie. Haar pijn raakt vervolgens weer aan mijn pijn. We kunnen enkele dagen maar geen goed contact krijgen. Het lukt niet om goed in gesprek te ko-men en de afstand groeit. Het is onge-looflijk om zo kort na een retraite over liefde met je geliefde in zo’n situatie te belanden. Voor ons niet de eerste keer, want we zijn nogal verschillend, maar wel zo heftig dat ik het in mijn hele lijf voel. Nadat het een aantal keren niet is gelukt om in verbinding te komen, stelt mijn vrouw voor om samen de vier hiervoor beschreven elementen van ware liefde te lezen en te bespre-ken. Wat er dan gebeurt, is een wonder. Het lukt ons om elkaars pijn te delen en te begrijpen en ons zo weer enorm te verbinden, dat we onze liefde weer volop voelen. We merken allebei dat

we iets essentieels hebben overwonnen in onze relatie, dat ons al langer parten speelde. Het is wonderlijk om na een fijne relatie van bijna 25 jaren zo elkaar te kunnen helpen op het pad dat leidt naar begrip en liefde, naar vreugde en geluk, door elkaars pijn beter te begrij-pen. Het voelt als de hemel op aarde. Dank je lieverd, ik hou van je en hier ben ik voor je. Dank je Thay.

Ik adem in en kom thuis op dit momentIk adem uit en voel het wonder aan van dit momentIk adem in en kijk diep binneninIk adem uit en omarm wat ik zie …Voluit het leven proeven, hier en nuen zo de verbondenheid en liefde voelendie zich door niets begrenzen laat.Voluit het leven proeven, hier en nuen zo de bron aanraken die leeft binnenin jou en jou en jou …!

Thich Nhat Hanh

agenda voor onderweg

muziek

retraitecreativiteit

retraitestudie

retraiteretraite

Individuele retraite Rust en ruimte in de herfstEen paar dagen voor jezelf. Verstillen, tot rust komen en genieten in het klooster. Ervaar de kracht van rust en het kloosterritme. Met maaltijden, vieringen en medi-taties en mogelijkheid voor een gesprek. Geen vast programma en volop tijd voor eigen invulling, zoals lezen, wandelen of fietsen. Gun jezelf rust en ruimte!

zondag 5 oktober 15.00 uur tot woensdag 8 oktober 2014 11.00 uur € 277,- (incl. 1pk, maaltijden en koffie en thee) 14215

Leerhuis Spraakmakende personages uit de BijbelIn deze serie ontmoeten we tien spraakmakende mensen uit de bijbel. We denken o.a. aan Abraham, Rebekka, Jakob, Judit, Ester, Jesaja, Jeremia. We nodigen hen uit naar onze tijd en vragen: wat vind je ervan en wat zou je doen?

dinsdagochtenden 14, 21, 28 oktober, 4,11,18, 25 november en 2, 9, december 2014 en 6 januari 2015 10.00 tot 12.15 uur

Ernst Marijnissen, dominicaan en schrijver A € 135,- B € 185,- C € 225,- 14180

Retraite Verlangen als antwoordRetraite naar aanleiding van het boek ‘Verlangen als antwoord’ van Holkje van der Veer over haar verlangen naar echtheid, naar een zinvol bestaan. Thema’s als waarheid, contemplatie, leren, gebed en gemeenschapsleven. Holkje schuwt het niet om te putten uit haar bijzondere levenservaringen.

vrijdag 24 oktober 19.30 uur tot zondag 26 oktober 2014 14.00 uur Holkje van der Veer, dominicanes en agogisch werker A € 159,- B € 199,- C € 249,- 14164

Lieddag i.s.m. De Nieuwe Liefde AmsterdamOp het programma staan nieuwe en oude liederen van Huub Oosterhuis op mu-ziek van Antoine Oomen, Tom Löwenthal en Bernard Huijbers. De toelichting op de liederen wordt verzorgd door Kees Kok. Theo Menting zal de liederen instuderen en Henri Heuvelmans zal ons begeleiden op de vleugel. De dag eindigt met een liturgische vesperviering.

zaterdag 25 oktober 2014 10.30 tot 16.00 uur € 25,- (incl. koffie/thee/lunch en programmaboek) 14097

Ode aan de doden i.s.m. de KROEen middag met woord en muziek over de dood, in de week van Allerzielen. Leo Fijen gaat in op 6 facetten van de dood, afgewisseld door prachtige muziek van Elske te Lindert. De middag wordt afgesloten met een korte viering en een warme maaltijd. In de avond een gedachtenisconcert met de Kloostercantorij onder lei-ding van Theo Menting.

donderdag 30 oktober 2014 van 14.00 tot 20.30 uur € 42,50 - KRO leden krijgen korting (zie de site) 14206

Weekend AllerzielenEen weekend stilte, rust en bezinning met speciale aandacht voor rouw en verlies in het weekend van Allerzielen. Het kloosterritme met de vieringen bepaalt de daginvulling. Er is tijd om stil te zijn en elkaar te ontmoeten. Er zijn korte inleidin-gen en meditaties.

donderdag 30 oktober 13.30 uur tot zondag 2 november 2014 14.00 uur Holkje van der Veer, dominicanes en agogisch werker A € 195,- B € 245,- C € 295,- 14165

Het landschap van je leven, de weg van het verlangenIn het landschap van je leven kronkelen allerlei wegen en rivieren. We gaan op zoek naar de paden die naar ons verlangen leiden. Met creatieve werkvormen geef je vorm aan jouw beeld van verlangen. Laat je verrassen door wat je hart je ingeeft. Wellicht kom je een stukje dichter bij de vervulling van jouw verlangen.

vrijdag 31 oktober 19.30 uur tot zondag 2 november 2014 14.00 uur Martina Heinrichs, theologe en Gitta Nieuwenburg, kunstenares A € 199,- B € 259,- C € 299,- 14199

retraiteretraite

retraiteretraite

retraiteretraite

retraite

Persoonlijk verlies in perspectief‘Het boek der gebeurtenissen ligt altijd open in het midden.’ In dit weekeinde kom je op adem bij verlies en rouw in jouw leven. Met korte inleidingen, meditaties en oefe-ningen breng je jouw verlies in perspectief van jouw levensverhaal en dat van anderen.

vrijdag 7 november 19.30 uur tot zondag 9 november 2014 15.30 uur Jakob van Wielink, verliesdeskundige en -begeleider en Denise van Geelen-

Merks, registerpsycholoog NIP Arbeid en Organisatie A € 199,- B € 289,- C € 339,- 14114

Ouder worden: speels, zinvol en wijsEen driedaagse in het dominicanenklooster om stil te staan bij je beleving van het ouder worden. Over een speelse en zinvolle omgang met deze wijze levensfase.

zondag 9 november 15.00 uur tot dinsdag 11 november 2014 14.00 uur Martina Heinrichs, theologe en Kees Scheffers, oud-medewerker van het COiL Nijmegen en geestelijk verzorger A € 199,- B € 249,- C € 299,- 14197

Kon ik de stilte maar wat harder zettenSymposium over de stilte met inleidingen over de stilte, muziek, workshops en een afsluitende viering. De ochtend staat onder leiding van Leo Fijen. Tijdens de ochtend wordt het nieuwe boek van Leo Fijen over de stilte gepresenteerd. Een middag met afwisselende diverse workshops. Een dag om de kracht van de stilte te ervaren.

vrijdag 14 november 2014 van 10.00 tot 17.00 uur € 37,50 14200

Bezinningsdag rondom Etty Hillesum, inspiratiebron voor een rijk innerlijk levenEen inspirerende dag rondom het leven en werk van Etty Hillesum, die dit jaar 100 jaar geleden geboren werd. Een dag vol inspirerende workshops, inleidingen, ontmoet-ingen en muziek, met medewerking van Ton Jorna (ex-docent aan de universiteit van Humanistiek), Julika Marijn (actrice) en Geertje Couwenbergh (auteur en Etty-fan)

zaterdag 15 november 2014 van 10.30 tot 17.00 uur € 49,50 14211

Bezielende dag voor mantelzorgers - Gun jezelf tijd voor jezelfMet creatieve workshops zoals schrijven, schilderen en zingen alsook uitwisseling in gesprekgroepen en stiltemomenten

zaterdag 29 november 2014 van 10.00 tot 16.30 uur Martina Heinrichs, theologe m.m.v. Gitta Nieuwenburg, kunstenares, Theo Menting, (kerk)musicus, en de “Sprekende Mantelzorgers”: Marjo Brouns, Cora Postema, Annette Stekelenburg A € 49,- B € 69,- C € 89,- 14216

Advent, voedsel voor de ziel op weg naar KerstmisIn de Advent met zorg en liefde afstemmen op je ziel, met liefde leren luisteren naar wat je ziel nodig heeft om bezield en geïnspireerd te leven.

vrijdag 5 december 13.30 uur tot zondag 7 december 2014 14.00 uur Joke Litjens, geestelijk begeleidster en voormalig mediapastor A € 279,- B € 339,- C € 389,- 14185

Kerst in het DominicanenkloosterDiverse activiteiten in de periode rond Kerst en Nieuwjaar.

Kerst in het klooster – 21 tot 26 december 2014 Kerstconcert Capella Phos Hilaron – 21 december 2014 Bezinningdagen tussen Kerst en Nieuwjaar – 27 december 2014 tot 1 januari 2015 Van Oud naar Nieuw – 27 december 2014 tot 1 januari 2015

Kijk op www.kloosterhuissen.nl voor meer informatie

Stadsdam 1 | Postbus 59 | 6850 AB Huissen | T. 026 - 326 44 22 | www.kloosterhuissen.nl

ra

mses sh

affy

zin

g, ve

ch

t, hu

il, bid, l

ac

h, we

rk e

n be

wo

nd

er

Voor degene in z’n schuilhoek achter glasVoor degene met de dichtbeslagen ramenVoor degene die dacht dat-ie alleen wasMoet nu weten, we zijn allemaal samen

Voor degene met ’t dichtgeslagen boekVoor degene met de snelvergeten namenVoor degene met ’t vruchteloze zoekenMoet nu weten, we zijn allemaal samen

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderNiet zonder ons

Voor degene met z’n slapeloze nachtVoor degene die ’t geluk niet kan beamenVoor degene die niets doet, alleen maar wachtMoet nu weten, we zijn allemaal samen

Voor degene met z’n mateloze trotsop z’n risicoloze hoge torenOp z’n risicoloze hoge rotsMoet nu weten, zo zijn we niet geboren

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderNiet zonder ons

Voor degene met z’n open gezichtVoor degene met ’t naakte lichaamVoor degene in ’t witte lichtVoor degene die weet, we komen samen

Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderZing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonder Zing, vecht, huil, bid, lach, werk en bewonderNiet zonder ons

Niet zonder ons

Geloven Onderweg 2014 kwartaal 3

Documents

Transcript of Geloven Onderweg 2014 kwartaal 3