7

In België zijn jaarlijks meer dan 600 000 bloedtrans-fusies nodig. In 2010 stonden 1361 Belgen op de wachtlijst voor een nieuw orgaan. Heel wat mensen zijn afhankelijk van bloed– en orgaandonaties. Om die mensen te helpen, zijn donoren nodig. Mensen zoals u en ik die bloed geven en bereid zijn om hun organen af te staan nadat het leven ons ontglipt is.

Ook uw bloed redt levens

Dagelijks hebben honderden mensen bloed, plasma of bloed-plaatjes nodig. Na een ongeval, een bevalling of een operatie

bijvoorbeeld. Of omdat ze ziek zijn. Soms moeten zelfs ongeboren baby’s al een bloedtransfusie krijgen. Elk zakje bloed dat u doneert, kan dus levens redden. Bloed geven is enorm belangrijk, u kan het altijd in uw buurt doen en u hebt er zelf totaal geen last van. Dat zijn al drie redenen waarom u het zeker moet doen.

Door één zakje bloed te geven, helpt u meer dan één patiënt. In de huidige geneeskunde krijgt de patiënt alleen het bloedbestanddeel toegediend dat hij nodig heeft. Daarom wordt het afgenomen bloed gesplitst in de drie belangrijke delen: plasma, rode bloedcellen en bloedplaatjes. Rode bloedcellen worden toege-diend aan patiënten die aan bloedarmoede lijden of die ernstige bloedingen hebben, bijvoorbeeld bij ongevallen of operaties. Plasma helpt heel wat men-sen terug op de been: mensen met brandwonden, zwangere vrouwen, leukemiepatiënten of mensen met een verzwakt afweermechanisme. Bloedplaatjes zijn vooral nodig voor leukemiepatiënten en patiënten met ernstig bloedverlies. Ook patiënten die met chemothe-rapie behandeld worden, hebben bloedplaatjestrans-fusies nodig om bloedingen te voorkomen.

Wie mag bloed doneren?Om bloedplasma of bloedplaatjes te geven, moet u tussen 18 en 66 jaar oud zijn. Vanaf de 66ste ver-jaardag tot en met de dag vóór de 71ste verjaardag worden enkel de gekende donoren toegelaten voor een bloeddonatie indien de laatste donatie (bloed, plasma, bloedplaatjes of dubbele rode bloedcellen) niet langer dan 3 jaar geleden is.

Geef leven. U doneert toch ook? Alles Over BlOeD

Bloed vervult verschillende functies. Eerst en vooral vervoert het de zuurstof vanuit de longen naar alle delen van het lichaam. Daarnaast vervoert het warmte, voedingsstoffen, afweerstoffen en hormonen. Bloed zorgt er ook voor dat allerlei af-valstoffen het lichaam kunnen verlaten. Ons bloed beschermt ons ten slotte tegen binnendringende micro-organismen zoals virussen en bacteriën en zorgt ervoor dat bloedingen gestelpt worden. Bloed bestaat voor ongeveer 55 % uit een gele vloeistof, plasma. De andere 45 % zijn rode en witte bloedcellen en bloedplaatjes.

Plasma bestaat voor 93 % uit water. De overige 7 % zijn opgeloste stoffen zoals eiwitten, suikers, vetten, zouten, hormonen en vitaminen. Plasma bevat ruim honderd verschillende eiwitten. De belangrijkste zijn stollingsfactoren, die erg belangrijk zijn in het bloedstollingsproces en afweerstoffen (antistof-fen) tegen virussen. Ook om het bloedvolume in het lichaam constant te houden, zijn er speciale eiwitten.

Rode bloedcellen (of erytrocyten) staan in voor het zuurstoftransport doorheen het lichaam. Ze bevatten een ijzerbevattende kleurstof, hemoglobine, die verantwoordelijk is voor de rode kleur van het bloed en waarop de zuurstofmolecu-len zich vasthechten. De suikerhoudende struc-turen die zich op de rode bloedcellen bevinden, bepalen de bloedgroep. De levensduur van rode bloedcellen bedraagt 120 dagen.

Witte bloedcellen (of leukocyten) zijn de verdedigers van ons lichaam. Ze verdedi-gen het tegen indringers zoals bacteriën, virussen, parasieten, schimmels en gisten. Ze helpen ook afgestorven cellen op te ruimen. Witte bloedcellen worden zelden toegediend aan patiënten.

Bloedplaatjes (of trombocyten) helpen bloedingen te stoppen. Als een bloedvat beschadigd is, vormen ze een afsluitend propje in de wand van dat bloedvat en dichten zo de wonde. De levensduur van bloedplaatjes schommelt rond de 10 dagen. Een volwassene beschikt over zo’n 150 tot 450 miljard bloedplaatjes per liter bloed.

8

Uiteraard speelt de gezondheidstoestand van de do-nor een belangrijke rol. Wie aan bepaalde ziektes lijdt (zoals aids, hepatitis B en C of syfilis), mag nooit bloed geven. Deze ziektes kunnen immers via het bloed wor-den doorgegeven en zo de patiënt besmetten. Ook zwangere vrouwen bijvoorbeeld mogen geen bloed geven tot zes maanden na de bevalling. Meer info over wanneer u geen bloed mag geven, vindt u op www.bloedgevendoetleven.be.

Hoe kan u bloed doneren?Overtuigd? Bloed geven doet u zo:

Ga langs in één van de 10 vaste afnamecentra in gans Vlaanderen waar u bloed, plasma of bloedplaatjes kan geven. Deze centra zijn bijna dagelijks open. Iedereen is welkom voor een donatie. Voor een plasma of bloed-plaatjesgift maakt u best vooraf een afspraak. Daar-naast organiseren de plaatselijke Rode Kruisafdelingen bloedinzamelingen in bijna elke gemeente. Data en adressen vindt u op www.bloedgevendoetleven.be of bel gratis 0800 777 00. In Kortrijk vindt u sinds kort trouwens een gloednieuw bloedtransfusiecentrum in de Doorniksewijk.

Een bloedafname gebeurt in 3 eenvoudige stappen. U wordt geregistreerd als bloedgever, vult een medische vragenlijst in en gaat langs bij de arts om na te gaan of u gezond bent en of u bloed mag geven. Als u bloed mag geven, neemt u plaats op een afnamebed en begint de bloedafname. U kan ook kiezen om plasma of bloedplaatjes te geven. Dat gebeurt enkel in een bloedtransfusiecentrum. Net zoals bij een bloedgift bepaalt een arts of u in aanmerking komt voor het doneren van plasma of bloedplaatjes. Meer info vindt u op www.bloedgevendoetleven.be.

Getest en verwerktZodra het bloed is afgenomen, wordt het verwerkt in het bloedtransfusie-centrum. Iedere gift wordt getest in het laboratorium. Deze tests dienen niet alleen om de bloedcel-len te tellen en de bloedgroep te bepalen maar ook om via het bloed overdraagbare aandoeningen op te sporen: hiv/aids, hepatitis B en C en syfilis. Dankzij bepaalde technieken van virusinactivatie op plasma kunnen virussen, die ondanks alle maatrege-

len en labotests nog aanwezig zijn in het plasma, uitge-schakeld worden. Als de gift goedgekeurd is, wordt hij zorgvuldig bewaard. Als alle controles uitgevoerd zijn, verdelen de bloedtransfusiecentra het bloed, plasma en bloedplaatjes aan de ziekenhuizen.

Als de tests echter afwijkende waarden uitwijzen die van belang zijn voor de gezondheid van de donor, brengt het bloedtransfusiecentrum de donor schrif-telijk op de hoogte. In de brief worden ook de test-resultaten meegedeeld zodat de donor een arts kan raadplegen.

Bloedtransfusies in az groeningeOok in ons ziekenhuis worden heel wat patiënten geholpen door toediening van bloedbestanddelen. az groeninge krijgt het bloed van de bloedtransfusiecen-tra Vlaanderen en bewaart het bloed in de bloedbank.

In 2010... verbruikte az groeninge 8571 eenheden bloed voor 2301 patiënten. ... dienden we ongeveer 700 eenheden plasma toe. ... dienden we 266 zakken bloedplaatjes toe.

9

Organen doneren Niet enkel bloed kan levens redden. Organen en weefsels doen dat ook. In de jaren ’60 haalde een orgaantransplantatie nog de voorpagina van de kranten. Vandaag de dag lijkt een transplantatie een routine-ingreep. Transplantatie is vaak een levensred-dende behandeling voor een patiënt die lijdt aan een onomkeerbare en niet met medicatie te behandelen aandoening. Een aantal patiënten kunnen zonder ‘nieuw’ orgaan, beenmerg of getransplanteerde huid niet verder leven. En voor andere patiënten biedt bijvoorbeeld een nieuwe nier de mogelijkheid om een meer leefbare toekomst tegemoet te gaan zonder dure en belastende dialyses. In 2010 gebeurden 263 orgaantransplantaties in België. Dat zijn 263 mensen die een nieuw leven kunnen beginnen.

Maar nog steeds sterven mensen omdat ze niet op tijd een nieuw orgaan krijgen. De wachtlijsten met mensen die een orgaan nodig hebben, zijn veel langer dan de beschikbare donoren kunnen opvangen. Daarom is het belangrijk om zo veel mogelijk potentiële orgaan-donoren te hebben. Al een aantal jaar is in principe iedereen (ouder dan 18 jaar) potentieel donor tenzij hij verzet aantekent.

Het wegnemen en transplanteren van organen is in een wettelijk kader gegoten. De toekenning van een orgaan gebeurt in België via Eurotransplant. Zij coör-dineren de wachtlijsten en wie welk orgaan krijgt. Er komen ook een aantal strikte regels aan te pas.

• Iedere orgaanwegname moet door een chirurg gebeuren in een ziekenhuis.

• De transplantatie moet in een erkend transplanta-tiecentrum gebeuren.

• Orgaandonatie mag niet op basis van winst gebeuren.

• De overledene moet met respect behandeld worden.

• Orgaandonatie gebeurt volledig anoniem.

Wat gebeurt er in az groeninge?Als een patiënt in az groeninge hersendood wordt ver-klaard, start de procedure ‘prelevatie’ (wegnemen van organen en weefsels). Eerst nemen we contact op met een transplantatiecentrum. We geven de gegevens van de patiënt door en zij kijken na of de patiënt verzet aantekende om orgaandonor te zijn. Als dat niet zo is,

loopt de procedure voort. We kijken na of er tegenin-dicaties zijn waardoor de patiënt niet in aanmerking komt als donor. We voeren een uitgebreid gesprek met de familie waarin we ook aftoetsen of ze hun toe-stemming geven voor prelevatie van de organen en weefsels. Als de familie geen verzet aantekent, voeren de artsen van intensieve zorg een aantal voorbereiden-de onderzoeken uit en evalueren ze de verschillende organen. Het transplantatiecentrum zoekt dan via Eurotransplant een geschikte ontvanger. Intussen blijft het lichaam gestabiliseerd op intensieve zorg.

Wat kan u doen?Wilt u na uw dood andere mensen helpen met uw organen, laat u dan registreren als donor in het rijksre-gister. Loop hiervoor gewoon even langs in uw stad- of gemeentehuis. Ook als u expliciet geen organen wil afstaan, kan u dat laten registreren in het rijksregister. Dan krijgt u een officieel getuigschrift waaruit uw wils-beschikking blijkt. Als uw eigen wil niet geregistreerd is, komt de beslissing over het al dan niet afstaan van organen vaak terecht bij uw nabestaanden.

Wilt u ook mensen helpen terwijl u nog leeft, dan kan u zich beschikbaar stellen als potentieel beenmergdo-nor. Sommige patiënten met een bloedziekte kun-nen enkel gered worden door de stamcellen van een donor. De kans dat een juiste donor gevonden wordt, is maar 1 op 50 000 omdat er zoveel verschillende weefseltypes zijn. Daarom bestaat zowel in België als internationaal een grote databank van vrijwillige dono-ren. Zo stijgt de kans om een goede donor te vinden. Een geschikte donor betekent ‘leven’ voor de patiën-ten. U kan ook zelf een donor worden en zo misschien het leven van iemand anders redden. Meer info vindt u op www.mdpb.be.

Met medewerking van dr. Anne-Marie Vanden Bulcke en dr. Denis Vertommen

artikel Griet Verhaeghe

Bronnen: rodekruis.be en beldonor.be