Leesfragment Geef ziekten geen kans

16

description

Leesfragment van de nieuwste uitgave van Reader's Digest 'Geef ziekten geen kans'

Transcript of Leesfragment Geef ziekten geen kans

Page 1: Leesfragment Geef ziekten geen kans
Page 2: Leesfragment Geef ziekten geen kans

GEEF ZIEKTENGEEN KANS

Ultieme gids voor de preventie van gezondheidsproblemen

Page 3: Leesfragment Geef ziekten geen kans

Meer energie, een strak lijf, minder

zorgen en een langer gezond leven,

dat is wat we graag willen. Lekker in

je vel zitten en een goede gezondheid

staan hoog op ons verlanglijstje!

De Nederlandse gezondheid scoort

in vergelijking met andere Europese

landen heel behoorlijk, maar behoort

niet tot de top. Er is reden tot zorg over

de gezondheid van Nederlanders. Door

vergrijzing zullen chronische ziekten

zoals suikerziekte, hart-en vaatziekten,

longziekten, vormen van kanker maar

ook allerlei risicofactoren zoals hoge

bloeddruk, een verhoogd cholesterol-

gehalte en te veel buikvet de komende

twintig jaar fors toenemen. De levens-

verwachting van vrouwen neemt in

Nederland minder snel toe dan in de

landen om ons heen. Daarnaast blijven

de gezondheidsachterstanden van

kansarme Nederlanders onverminderd

groot. Ongezond gedrag zoals roken,

lichamelijk inactief zijn, te veel alcohol

drinken en ongezond eten, maar ook te

veel stress en overgewicht zijn belang-

rijke oorzaken van ziekte en sterfte. Ook

jongeren leven ongezond, zij drinken

steeds meer en worden steeds zwaarder.

Slechts 2 procent van de Nederlandse

maaltijden voldoet aan de Richtlijn

Goede Voeding van de Gezondheidsraad.

Blijkbaar hebben we van huis uit

niet geleerd hoe je gezond moet leven.

Uit belangrijke internationale weten-

schap pelijke publicaties en cijfers van

Voorwoord

Introductie Ton Dapper, Eindhoven, 8 mei 1959

Ik ben in 1991 van de huisartsopleiding

gekomen. Sinds 1994 heb ik een eigen

praktijk in Tienhoven (Utrecht). Als

huisarts verbaas ik me erover dat artsen er

vaak een “pilletje” bijdoen terwijl ze aan

de oorzaak van het probleem zelden iets

doen. Patiënten hebben recht op goede en

juiste gezondheidsinformatie: alleen op deze

manier kunnen zij de juiste keuzen maken

die bij hen passen. Patiënten kunnen zelf

invloed uitoefenen op hun gezondheid

door het ontwikkelen van gezond gedrag.

Patiënten hierbij actiever en assertiever

maken is voor mij een belangrijk doel in

mijn werk als huisarts.

Verder werk ik als “expert” bij

Gezondheidsnet.nl, waar ik als huisarts

vragen beantwoord van bezoekers.

Page 4: Leesfragment Geef ziekten geen kans

het RIVM wordt steeds duidelijker dat er

een belangrijke relatie bestaat tussen onze

gezondheid en ons (collectieve) gedrag.

Een ongezonde leefstijl draagt voor

70 procent bij aan het ont staan van

chronische ziekten en voor 80 procent

aan vermijdbare sterfte. Dat zijn cijfers

die er niet om liegen. Om het tij te keren,

moet preventie mogelijk en makkelijk

gemaakt worden. We moeten begrijpen

wat de prijs is van uitstel van gezond

gedrag: wat voor schade loop je op door

iets na te laten wat je eigenlijk wilt

doen; bijvoorbeeld welke risico’s neem

je als je jezelf niet laat vaccineren? Of

welke schade loop je op als je niet nu

meteen stopt met roken?

Succesvol verouderen is een van de

uitdagingen in deze moderne tijd. Het

is de mooiste beloning die we kunnen

krijgen voor de toekomst.

Er is een bekend gezegde: de wereld

om ons heen kunnen we niet veranderen,

wel onszelf. Gezond leven hebben we

niet geleerd. Maar hoe doe je dat? Dit

boek kan u in vele opzichten daarbij

helpen. Om een gezonde leefstijl te

bereiken moet je keuzen maken en je

kansen gebruiken. Je moet vaste

gewoonten durven loslaten. En…

voorkomen is beter dan genezen. Hoe

eerder we daar mee beginnen hoe beter.

Wat werkt nu echt? Gezond leven

gaat niet alleen maar over het eten van

meer groenten en fruit. Het gaat ook

over het ontwikkelen van een positieve

levensinstelling, je eigen talenten durven

ontwikkelen, werken aan betekenisvolle

sociale relaties, zorgen voor voldoende

slaap, voldoende bewegen, genieten van

je vrienden. Dáár moet gezondheid bij

aanhaken! Een wijdverbreid misverstand

is dat gezond leven en genieten niet

kunnen samengaan. Het leven wordt er

saai van. De uitdaging is niet “hip”

genoeg. Dit boek laat met prachtige voor -

beelden zien dat lekker leven, genieten

en gezondheid wel degelijk “hip” en

aangenaam kunnen zijn.

Alles in dit boek is gebaseerd op

wetenschappelijke kennis. De wetens-

waardigheden zijn vaak verrassend. Het

staat boordevol praktische informatie

en tips. Keuzen en kansen worden op

een eerlijke en transparante manier

uitgelegd en praktisch haalbaar gemaakt.

Voor u ligt een boek vol gezond

verstand. Een boek dat bol staat van

praktische adviezen voor een actief en

gezond leven. Een boek waar u iedere

dag even in kunt kijken, voor uzelf, voor

uw kinderen, voor iedereen die u lief is.

Sla uw slag!

Ton Dapper, huisarts in Tienhoven

Page 5: Leesfragment Geef ziekten geen kans

LEVEN ZONDER ZIEKTE

Page 6: Leesfragment Geef ziekten geen kans

Wie zegt dat het leven maar kort is, realiseert zich niet hoe lang – en hoe goed – een mens kan leven als hij niet ziek wordt. Gelukkig is het goede leven ook een gezond leven.

Page 7: Leesfragment Geef ziekten geen kans

Gezonde keuzes voor een langer levenAls u nou eens te horen kreeg dat u tien jaar langer kunt leven? En dan bedoelen we niet

tien jaar in een rolstoel en aan de zuurstof wegkwijnend in een verpleegtehuis, of tien

jaar talloze medicijnen slikken om te overleven, maar echt léven. Reizen, nog een taal

leren, een nieuwe hobby oppakken (een hobby waar u jong door blijft) of langer blijven

werken als u dat wilt. Spelen met uw kleinkinderen of andere dromen laten uitkomen.

Als u vrij blijft van ziekte, is dat allemaal mogelijk!

Page 8: Leesfragment Geef ziekten geen kans

22 Leven zonder ziekte

1

OORZAAK

LDL-CHOLESTEROL

WITTE BLOEDCELLEN

OPEENHOPING

VAN PLAQUE

Hoge bloeddrukWat is het? Bloeddruk is de kracht waarmee het bloed tegen de aderwanden

drukt. Gezonde bloedvaten kunnen met elke hartslag soepel

uitzetten en samentrekken, waardoor de bloeddruk laag blijft.

Worden de bloedvaten stugger, dan gaat dat moeizamer en stijgt

de bloeddruk; zoals een brede, rustige rivier een woeste stroom

wordt als hij door een vernauwing stroomt. (Harde bloedvaten

zijn zowel oorzaak als gevolg van hoge bloeddruk.) Bij een

waarde van 120/80 mmHg spreken we al van pre-hypertensie;

vanaf 140/90 mmHg is sprake van hoge bloeddruk.

Door de hoge bloeddruk wordt de

spierlaag in de bloedvatwanden

dikker. Hierdoor worden de

aderen nauwer en stijgt het risico

dat een stolseltje een slagader

blokkeert en een hart- of hersen-

infarct veroorzaakt.

Snelstromend bloed beschadigt

de kwetsbare cellaag aan de

binnenkant van de wanden.

Beschadigde vaatwanden trekken

witte bloedcellen en LDL-choles-

terol aan, dat zich ophoopt en

gevaarlijke plaque vormt.

Page 9: Leesfragment Geef ziekten geen kans

Oorzaken van ziekte 23

Wat zijn de oorzaken? Het risico is groter als het in de familie voorkomt,

voor mannen, voor diabetici en voor ouderen. Andere

risico factoren zijn roken, obesitas, stress, gebrek aan

lichaams beweging, zout en vet eten, en weinig groente,

fruit en zuivel eten. Veel van deze factoren dragen deels bij

aan hoge bloeddruk doordat ze de productie remmen van

stikstof monoxide, een stof die de bloedvaten soepel houdt.

Waarom is het gevaarlijk?Het maakt de slagaderwanden dikker, nauwer,

harder en zwakker, waardoor minder bloed,

zuurstof en voedingsstoffen bij de organen

terechtkomen. Ook kunnen bloedstolseltjes

gemakkelijker vast komen te zitten in vernauwde

aderen, wat een hartaanval, beroerte en vaat-

ziekten kan veroorzaken. Vaatbeschadigingen

kunnen ook het risico op dementie, nierfalen,

oogproblemen en zelfs blindheid verhogen.

TIPS TER PREVENTIE

STOP MET ROKEN als u dat nog niet hebt

gedaan.

GA MEER BEWEGEN om de bloeddruk te

verlagen en af te vallen.

EET MINDER zout en laat vet junkfood

staan.

EET MEER fruit, groente, magere zuivel-

producten en kaliumrijke producten.

Naarmate de bloedvaten verder

dichtslibben, moet het hart harder

werken en wordt de linkerhart-

kamer groter. Een groter hart

kan zich echter niet goed meer

uitzetten en zich niet helemaal

vullen met bloed, waardoor dit

minder efficiënt wordt rond-

gepompt en het risico op een

hartinfarct en hartfalen toeneemt.

Hoge bloeddruk kan de bloed-

vaten in de hersenen doen

vernauwen en verzwakken.

De bloedtoevoer kan worden

geblokkeerd door een stolsel,

wat een ischemisch infarct

veroorzaakt (links), of een

slagader kan barsten, wat een

hemorragisch infarct of hersen-

bloeding (rechts) veroorzaakt.

Page 10: Leesfragment Geef ziekten geen kans

12 stappen om ziekte te voorkomenToen aan deskundigen op het gebied van ziektepreventie werd gevraagd wat echt helpt

om ziekten te voorkomen, kregen we zeer verrassende antwoorden. Bewegen, meer

groente en fruit eten en stoppen met roken zijn nog steeds belangrijk, net zoals het

regelmatig laten testen op ziekten. Maar net zo belangrijk als het testen van uw

cholesterolgehalte is het testen van uw gelukswaarde. Jazeker: een gelukkig, stressvrij

leven en een doel in uw leven lijken de sleutel te zijn voor een echt gezond leven.

Page 11: Leesfragment Geef ziekten geen kans

61

N

12 stappen om ziekte te voorkomen

Risico is de kans dat iets binnen een bepaalde tijd

gebeurt. Wat gezondheid betreft kan het risico

hoog zijn (zoals in de winter verkouden worden)

of laag (alvleesklierkanker krijgen).

Voor sommige ziekten kunt u mogelijk uw

persoonlijk risico beïnvloeden. De gemiddelde

kans dat u een melanoom (huidkanker) krijgt, is

bijvoorbeeld 1 op 75. Dit risico kunt u verkleinen

door verstandig te zonnen. Onderzoek in Australië

heeft aangetoond dat in dat land het risico van

5 procent (1 op 20) naar 1 procent (1 op 100)

kan dalen door verstandig zonnen. Dit geeft een

‘absolute risicoreductie’ van 4 procent. Ook kan

een ‘relatieve risicoreductie’ worden aangegeven,

die in dit geval 80 procent is, omdat iemand nu

80 procent minder kans heeft om een melanoom

te krijgen. De relatieve risico reductie klinkt veel

indruk wekkender dan de absolute risicoreductie.

In dit boek gebruik we de term relatieve

risicoreductie, omdat deze voor onderzoekers

gemakkelijker te berekenen is, maar ook in de

hoop om u met de aansprekende cijfers te

motiveren om naar de deskundige adviezen te

luisteren en gezonder te gaan leven.

Wat is risico?

Kom in actieNu u meer weet over de belangrijkste oorzaken

van ziekten en de vragenlijst op blz. 18-19 hebt

ingevuld, is het tijd om te kijken wat u moet

doen om uw gezondheid weer op de rails te

krijgen – en te houden. Met de stappen in dit

hoofdstuk beperkt u de kans op diverse ernstige

ziekten, variërend van hart- en vaat ziekten, een

beroerte of diabetes type 2 tot longkanker, en

zorgt u ervoor dat gezondheids problemen geen

belemmering gaan vormen om van het leven

te genieten. Zelfs als uw score in de vragenlijst

goed was, valt er altijd iets te verbeteren. Was

uw score echter lager dan zou moeten, dan is

het zeker noodzakelijk om alle stappen op de

volgende bladzijden goed te lezen en te volgen,

en zo uw gezondheid te verbeteren.

Alle twaalf stappen zijn belangrijke leefstijl-

wijzigingen die voor iedereen haalbaar zijn,

maar de drie belangrijkste – stoppen met roken,

minstens een half uur per dag bewegen en

minimaal twee ons groente en twee stuks fruit

per dag eten – kunnen het risico op een ziekte

drastisch verkleinen. Hiervan staat stoppen

met roken met stip op nummer één.

Het zal niet als een verrassing komen dat

stoppen met roken als eerste en belangrijkste

advies wordt gegeven, maar voor sommige men-

sen is het de grootste uitdaging van hun leven.

Om u een steuntje in de rug te geven hebben we

vijf tips op een rijtje gezet die u kunnen helpen

om met succes te stoppen. Voor andere mensen

is regelmatig bewegen juist een probleem – ook

als ze niet roken en genoeg groente en fruit eten.

Iedereen moet bewegen om calorieën te ver bran-

den en een gezond gewicht te behouden, en om

overgewicht en alle bijbehorende complicaties te

voorkomen. De onderliggende boodschap is dat

al deze stappen met elkaar in verband staan.

Het is een kwestie van beginnen! Maar hoe?

Maak een lijst met de dingen die u nog niet (of

juist nog steeds) doet en lees de adviezen door

die we daarover geven. Hebt u bijvoorbeeld al

een paar keer geprobeerd om te stoppen met

roken, en is dat met alleen wilskracht niet gelukt,

vraag dan aan uw huisarts of er medicijnen of

technieken zijn die u zouden kunnen helpen

om dit keer wel met succes te stoppen. Als u zich

op deze manier goed voorbereidt op wat u wilt

veranderen, is de kans groter dat de aanpassingen

een vaste gewoonte worden.

Page 12: Leesfragment Geef ziekten geen kans

l

62 Leven zonder ziekte

Rookt u, dan kunt u de grootste winst voor uw

gezondheid behalen door daarmee te stoppen.

Van alle artsen in ons panel gaf 99 procent aan

dat ze roken het schadelijkst voor de gezondheid

achtten, en gevaarlijker dan risicofactoren als

ernstig overgewicht en onvoldoende slaap.

Het is geen nieuws dat sigaretten (en ook

sigaren en pijpen) dodelijk zijn. Wereldwijd

over lijden er jaarlijks 5,4 miljoen mensen aan

longkanker, borstkanker, een hartaanval of be-

roerte, diabetes, progressieve longaan doe ningen

en honderden andere gezondheidsproblemen die

door roken worden veroorzaakt of verergerd.

Ook weten we waarom het zo moeilijk is om te

stoppen: nicotine is even verslavend als heroïne

en cocaïne. Hebt u dus al eens geprobeerd te

stoppen en is het toen niet gelukt, geen nood

– en geef niet op. Soms zijn er wel vijf pogingen

voor nodig voordat het lukt. U hoeft het ook

niet alleen te doen; de laatste onderzoeken tonen

zelfs aan dat toepassing van meerdere strate-

gieën om te stoppen, zoals nicotinepleisters

en regel matig overleg met de huisarts of

bezoek aan de stoppoli, de kans op succes

kan verdubbelen of verdrievoudigen.

Stoppen met roken levert direct gezondheids-

voordelen op. Binnen acht uur is de hoeveelheid

giftig koolmonoxidegas in uw bloed al genorma-

liseerd. Binnen een dag neemt uw risico op een

hartinfarct al af. Gedurende het eerste rookvrije

jaar verbetert de bloedsomloop, verbetert uw

reuk- en smaakvermogen en hebt u steeds minder

last van longinfecties, hoest en verstopte bij hol tes.

Na slechts een jaar is de kans op een hartaan doe-

ning al met de helft afgenomen. En de voordelen

nemen met het jaar toe: na vier rookvrije jaren

hebt u evenveel kans om een hartinfarct te krijgen

als iemand die nog nooit heeft gerookt. Na tien

jaar is het risico op longkanker gedaald tot het

niveau van een niet-roker, en is ook de kans op

kanker in de mond, keel, slokdarm, blaas en

nieren aanzienlijk afgenomen. Om met succes te

stoppen kunt u onderstaande tips toepassen.

Zoek hulp vóór u begint Na die laatste sigaret

is de verleiding vaak groot om er toch weer een

op te steken. Binnen twee dagen heeft de helft

van de stoppers het al opgegeven; aan het eind

van de eerste week rookt twee derde weer. Hulp

op het juiste moment is cruciaal en er zijn

genoeg mensen die u kunnen helpen! Maak vóór

u begint een afspraak bij de huisarts, de stoppoli

of een praatgroep voor in de eerste rookvrije

week, of bel een hulplijn. Zij kunnen u helpen

als u bijvoorbeeld een alternatief zoekt voor het

sigaretje na het eten (ga bijvoorbeeld een blokje

om met de hond) of als u door stress toch een

sigaret hebt opgestoken. Bij een Europees onder-

zoek bleek dat van de Nederlanders die een tele-

fonische hulplijn belden, na een jaar tussen de

27 en 39 procent niet was gaan roken, tegen over

maar een paar procent van de mensen die het

zonder deze hulp probeerden. Voor hulp kunt u

bellen met Stivoro (Nederland: 0900-9390)

of de Tabakstop Lijn (België: 0800-11100).

Volg gedragstherapie of zoek een lotge-

noten groep Onderzoekers in Engeland, die

55 stopprogramma’s hebben bekeken, ontdekten

dat mensen die in groepsverband probeerden te

stoppen twee keer zoveel kans hadden op succes

als mensen die het alleen probeerden.

Gebruik de juiste dosis nicotinevervanger

Kauwgom, pleisters, pastilles, sprays en inhalators

met nicotine kunnen allemaal helpen. Ze zorgen

er voor dat er langzaam nicotine in het bloed vrij-

komt, wat de ontwenningsverschijnselen verlicht

zonder dat u alle andere gifstoffen uit sigaretten-

Stoppen met roken

Stap 1

Page 13: Leesfragment Geef ziekten geen kans

rook binnenkrijgt. Onderzoek heeft aangetoond

dat de kans op succesvol stoppen met de pleister

7 procent hoger is dan met een placebo; met

kauwgom en een inhalator is dat onge veer

8 pro cent en met een neusspray tussen de 12 en

16 procent. Let wel op de juiste dosering. Rookt

u meer dan tien sigaretten per dag, kies dan een

pleister met een hogere dosering (gewoonlijk

21 mg). Rookt u de eerste sigaret al binnen een

half uur na het wakker worden, begin de dag dan

met een pastille van 4 mg in plaats van 2 mg.

Hebt u toch nog behoefte aan nicotine, gebruik

dan een pleister in combinatie met een snel

werkend product zoals kauwgom, pastilles, een

spray of inhalator om de slaagkans te vergroten.

Gebruik medicijnen Er zijn twee middelen op

recept verkrijgbaar die helpen bij het stoppen

met roken: bupropion (Zyban) and varenicline

(Champix). De medicijnen zijn niet verslavend

en verminderen het verlangen naar een sigaret;

hoe dit werkt, weten artsen nog niet precies,

maar beide medicijnen vergroten de kans dat u

blijvend stopt enorm. Varenicline wordt mini-

maal twaalf weken geslikt en de belangrijkste bij-

werking is misselijkheid (dit is niet geschikt voor

zwangere vrouwen, maar nicotinevervangers wel).

Bupropion wordt minimaal zeven weken geslikt

en de meest voorkomende bijwerking is hoofd-

pijn. Dit middel is niet geschikt voor mensen die

een beroerte hebben gehad of daar een verhoogd

risico op hebben. De huisarts kan bepalen of een

van deze middelen geschikt voor u is.

Ga bewegen Drie keer per week sporten werkt

mogelijk nog beter dan gedragstherapie. Onder-

zoek toont aan dat bijna 20 procent van de

mensen die meer gingen bewegen na een jaar

nog steeds niet rookte, vergeleken met 11 pro-

cent uit de therapiegroep. Ook waren de mensen

die sportten minder aangekomen. Therapie plus

beweging is natuurlijk nog beter.

Page 14: Leesfragment Geef ziekten geen kans

RECEPTEN OM GEZOND TE BLIJVEN

Page 15: Leesfragment Geef ziekten geen kans

323

l

Ontbijt

Ontbijt

VOOR 4 PERSONEN

VOORBEREIDING 10 minuten

BEREIDING 25 minuten

FRUITSALADE

350 g vers fruit, in stukjes (soort afhankelijk van het seizoen)

sap en raspsel van 1 limoen

125 ml ongezoet appelsap

1 tl kardemomzaadjes, gekneusd

PANNENKOEKJES

250 g magere ricotta

125 ml magere melk

1 tl olijfolie

2 eieren

110 g volkoren zelfrijzend bakmeel

1 tl zuiveringszout

2 el suiker

bakspray (op basis van olijfolie)

VOEDINGSWAARDE • Per portie

340 kcal, 15 g eiwitten, 41 g kool-hydraten, 5 g voedings vezels, 13 g vet totaal, waarvan 5 g ver zadigd, 121 mg cholesterol, 697 mg natrium

Deze ricottapannenkoekjes vormen een heerlijk warm

en voedzaam ontbijt. Verdubbel de hoeveelheden in het

recept om ze in het weekend voor familie en vrienden

te maken. Voor extra antioxidanten voegt u nog verse

(of diepgevroren) bosvruchten toe.

1 Schep het fruit door het limoensap zodat het niet bruin

wordt. Verwarm het appelsap met de kardemomzaadjes en

de limoenrasp in een steelpan en laat het 10 minuten sudderen.

Laat het sap afkoelen en roer het door het fruit.

2 Klop de ricotta glad en voeg de melk, olie en eieren toe.

Meng alles goed door. Schep het meel, het zuiveringszout

en de suiker erdoor. Laat dit een paar minuten staan. Voeg wat

melk toe als het beslag te dik is.

3 Vet een pan met antiaanbaklaag in met een beetje olie en

giet vier rondjes beslag in de pan voor vier kleine pannen-

koekjes. Bak ze aan beide kanten bruin. Herhaal dit met de rest

van het beslag.

Ricottapannenkoekjes met frisse kardemom-fruitsalade

Elke portie bevat:1 stuks fruit8 g goede vetten

WAT ZIT ERIN?

Page 16: Leesfragment Geef ziekten geen kans

324 Recepten om gezond te blijven