Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en ... -...

22
Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. Hoofdstuk 3: Uitwerking van het project. Dit demonstratieproject wordt medegefinancierd door de Europese Unie en de Administratie Land- en Tuinbouw van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Transcript of Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en ... -...

Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen

voederwinning.

Hoofdstuk 3: Uitwerking van het project.

Dit demonstratieproject wordt medegefinancierd door de Europese Unie en de Administratie Land- en Tuinbouw van het

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 38

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

3.1 Proefpercelen eiwitgewassen. (Karel D’hooghe, Hogeschool Gent) 3.1.1 Teeltjaar 2002. 3.1.1.1 Uitgezaaide teelten.

1. protasil (erwten + zomergerst) 2. erwt 3. quinoa 4. lupinen 5. luzerne 6. koolzaad 7. witte klaver 8. rode klaver

3.1.1.2 Teelttechnische maatregelen: zaaidatum: 22 april ‘02 bemesting:

basisbemesting: 30 ton zeugendrijfmest in najaar/ha 5 ton schuimaarde/ha ( 75 kg N + 120 kg P2O5 + 140 kg K2O + 80 kg MgO + 21 kg Na2O )

correctiebemesting per gewas quinoa: + 150 kg K2O (chloorpotas 60%) luzerne: + 60 kg K2O ( chloorpotas 60%) koolzaad: + 171 kg SO3

- + 140 kg N ( 300 kg ammoniaksulfaat 21% N/ha + 300 kg ammoniumnitraat 27% N)

onkruidbestrijding: protasil: Bentazon; 0,75-1,25 kg/ha (Basagran) (6-10 cm gewashoogte) erwt: Bentazon; 0,75-1,25 kg/ha (Basagran) (6-10 cm gewashoogte) quinoa: eventueel mechanisch lupinen: mechanisch luzerne: mechanisch koolzaad: na opkomst: Metazachloor ( Butisan S: 2,5 l/ha), 2-3 bladstadium witte klaver: mechanisch rode klaver: mechanisch

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 39

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

3.1.1.3 Proefopzet: Het doel van de proef bestaat erin dat gedurende het groeiseizoen de teeltwijze opgevolgd werd van de bovenvermelde teelten. De fytotechnische maatregelen zijn hierboven vermeld. Bij de oogst van de verschillende gewassen werd onderscheid gemaakt in ruwvoeder- en krachtvoederteelten: klavers en luzerne werden gemaaid, waarna een opbrengstbepaling gebeurde. Protasil, erwten en quinoa worden in deegrijp stadium als ganseplantsilage geoogst. Een aantal percelen protasil, erwten, lupines en koolzaad bleven eveneens gereserveerd om volledig afgerijpt te oogsten, waarbij enkel de vruchten in de opbrengst meegeteld worden. Bij de oogst wordt het drogestof-percentage bepaald van ieder monster en wordt er een staal gereserveerd voor chemische analyse. De chemische analyse behelst de Weende-analyse en de enzymatische verteerbaarheid volgens de procedures vermeld op het beproevingsverslag van het Centrum voor toegepast onderzoek en dienstverlening. Oriënterend werden ook een aantal inkuilproeven uitgevoerd om de gewichtsevolutie na inkuilen te volgen. 3.1.1.4 Bespreking van de opbrengstgegevens en voederwaardecijfers: Ganseplantsilage: erwten, protasil, quinoa. erwten protasil Quinoa oogstdatum 26 juli 2002 26 juli 2002 26juli 2002 Uit tabel 1 en fig. 1 blijkt dat de gemiddelde opbrengst van de erwtensilage 7714 kg DS/ha was, maar de standaardafwijking ten opzichte van de gemiddelde waarde is groot. Deze is 1436 kg DS tussen het minimale en het maximale opbrengstniveau. Deze grote afwijking is vooral te wijten aan parallel 4 van het proefveld, deze scoorde globaal genomen slecht (over gans het proefopzet). Uit onderzoek van Stimuland (2000) bleek echter dat met erwtensilage opbrengsten van 9 ton DS/ha moeten kunnen gehaald worden. Tabel 3.1.1: Drogestof-opbrengst van de ganseplantsilage van erwten, protasil en quinoa. DS-opbrengst

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV erwten 4 6147,664 9618,836 7714,0833 1436,109 18,61671 protasil 4 7152,116 12195,29 9627,02078 2095,488 21,76673 quinoa 4 5171,583 7946,306 6890,55556 1287,817 18,68959

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 40

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

DS-opbrengst GPS

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

14000

erwten protasil quinoa

kg/h

a

minimungemiddeldemaximum

figuur 3.1.1: Drogestof-opbrengst van de ganseplantsilage van erwten, protasil en quinoa.

De opbrengst van het eigen onderzoek werd bekomen met een gemiddeld drogestofpercentage van 20%, ook hier met een grote standaardafwijking van 2,1%, die weer te wijten is aan parallel 4 (tabel 3.1.2 en fig. 3.1.2).

%DS GPS

0

510

15

20

2530

35

40

erwten protasil quinoa

%

minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.2: variatie in het DS-pecentage van erwten-, protasil-, quinoasilage.

Tabel 3.1.2: variatie in het DS-pecentage van erwten-, protasil-, quinoasilage. %DS

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV erwten 4 17,93838 23,00851 20,4733497 2,069873 10,11008 protasil 4 19,11479 36,31352 26,3662985 7,194809 27,2879 quinoa 4 22,9 24,1 23,525 0,5058 2,150052

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 41

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Het opbrengstniveau van de protasilsilage bedroeg 9627 kg DS/ha, maar ook hier een grote afwijking van 2095 kg, de maximale opbrengst op de proefvelden bedroeg namelijk 12195 kg DS/ha. Deze opbrengst ligt in de lijn van wat Cebeco Seeds (2000) en Stimuland (2000) bekwamen, namelijk tussen 7-10 ton DS/ha. Eveneens een grote afwijking op het percentage DS bij de oogst, het gemiddelde %DS was 26%, met een minimum van 19% en een maximum van 36%. Deze sterke variaties bij de erwten- en de protasilsilage zijn hoofdzakelijk te wijten aan effecten van de proefopstelling, maar ook door de stand van het gewas (gelegerd gewas,…) waardoor de afrijping zeer heterogeen kan verlopen. Als deze opbrengstcijfers vergeleken worden met reeds bekend cijfermateriaal bleken deze opbrengsten goed tot zeer goed te zijn. Wat de quinoasilage betreft, lag de opbrengst op 6890 kg DS/ha met een gemiddeld %DS van 23,5%. Vergeleken met de opbrengst van Praktijkonderzoek (2000) blijkt dit eerder aan de lage kant te zijn, in die publicatie sprak men van een opbrengst van 8,5-10,5 ton DS/ha. Op het %DS van de quinoasilage was er slechts een kleine standaardafwijking, wat wijst op een homogene afrijping van het gewas. Afgerijpte zaden: erwten, protasil, zomerkoolzaad, lupines. erwten protasil lupine Koolzaad oogstdatum 18 augustus ‘02 18 augustus ‘02 16 september ‘02 16 september ‘02 Naast de oogst van protasil en erwten als ganseplantsilage, werden een aantal percelen ook gereserveerd om de volledig afgerijpte vruchten te oogsten. Voor de oogst van enkel de zaden kwamen volgende gewassen in aanmerking: erwten, protasil, zomerkoolzaad en lupines. De DS-opbrengst van de erwten vertoonde een sterke standaardafwijking: namelijk 818 kg DS, de gemiddelde DS-opbrengst bedroeg 1746 kg met een minimum en maximumopbrengst van respectievelijk 817 en 2590 kg DS/ha. Stimuland (2000) stelde hier dat opbrengsten tot 3,1 ton DS/ha kunnen gehaald worden.

DS-opbrengst

0500

1000150020002500300035004000

erwten protasil koolzaad lupine

kg/h

a minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.3: zaadopbrengst van volledig afgerijpte erwten, protasil, koolzaad en lupines.

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 42

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Tabel 3.1.3: zaadopbrengst van volledig afgerijpte erwten, protasil, koolzaad en lupines. DS-opbrengst

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV Erwten 4 817,7035 2590,184 1746,82162 818,8608 46,87718 Protasil 4 2886,71 3392,458 3090,82008 228,2595 7,385079 Koolzaad 4 1078,556 1727,889 1476,19444 305,9539 20,72585 Lupine 4 477,9079 976,3071 698,494455 241,5569 34,58251 Het %DS vertoonde weinig schommeling en situeerde zich rond de 85%. Voor protasil en koolzaad was de standaardafwijking veel minder: ze schommelde tussen 200 en 300 kg/ha. De DS-opbrengst van protasil bedroeg gemiddeld 3090 kg/ha, wat een normaal opbrengstniveau is, voornamelijk uit 50% gerst en 50% erwten. Protasil gaf zo de grootste zaadopbrengst van de 4 gewassen. Zomerkoolzaad had een opbrengstpotentieel van 1476 kg DS/ha, terwijl de lupines gemiddeld op 698 kg zaten. Normaal brengt zomerkoolzaad ongeveer 1,5 ton DS/ha op en kan men met lupines in de Lage Landen 2-3 ton DS/ha halen. Deze uitzonderlijk lage opbrengst zou vooral te wijten kunnen zijn aan de geteelde variëteit die waarschijnlijk minder geschikt was voor de streek. Hogere opbrengsten moeten zeker haalbaar zijn, hoewel ook opgemerkt moet worden dat de standaardafwijking toch hoog was: 241 kg/ha ten opzichte van 698 kg DS/ha gemiddeld. Evenals bij de erwten zit er in het DS-gehalte van protasil weinig variatie, het percentage schommelt eveneens rond 85%. Bij koolzaad en lupines is de variatie in %DS veel meer uitgesproken: voor koolzaad ligt het %DS tussen 76 en 87%, lupines hebben 68 tot 83% DS.

%DS

0102030405060708090

100

erwten protasil koolzaad lupine

%

minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.4: variatie in het DS-percentage van de geoogste zaden. Tabel 3.1.4: variatie in het DS-percentage van de geoogste zaden. %DS

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV erwten 4 84,38609 85,90325 85,1190644 0,691489 0,812379protasil 4 84,94712 87,31437 85,9312207 1,084328 1,261856koolzaad 4 76,95418 87,31297 82,5018045 4,68998 5,6847lupine 4 68,35358 83,16887 78,8296682 7,009786 8,892319

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 43

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Ingekuilde ruwvoeders: witte klaver, rode klaver, luzerne. Witte klaver Rode klaver Luzerne oogstdata 23 juli ‘02

19 augustus ‘02 16 september ‘02

23 juli’02 2 september ‘02

23 juli ‘02 2 september ‘02

Als ruwvoeders werden ook klavers en luzerne uitgezaaid, deze haalden meerdere oogsten: witte klaver werd 3 maal geoogst, rode klaver en luzerne 2 maal. Wat betreft de totale opbrengst kan men zeggen dat de rode klaver met slechts 2 oogsten de hoogste totale opbrengst verwezenlijkte, namelijk 7271 kg DS/ha. De standaard afwijking op de beide oogsten was echter tamelijk groot, het DS% schommelde echter niet sterk. Witte klaver haalde ook een opbrengst van 6323 kg DS/ha met een tamelijk constant %DS, echter wel in 3 oogsten. Luzerne bracht minst op in de proeven, maar zoals blijkt uit de figuur 5 en de tabel 11 was de opbrengst per oogst stijgende. Over het algemeen kan er opgemerkt worden dat het opbrengstniveau eerder laag was, dit is echter te wijten aan het zaaitijdstip van de gewassen: deze zijn namelijk uitgezaaid in her voorjaar, terwijl de meest geschikte moment eigenlijk het najaar is. Bij uitzaai in het najaar zou de verwachte opbrengsten moeten liggen rond de 2-3 ton DS/snede, in het eigen onderzoek werd echter maar 1,3-1,9 ton DS/snede gehaald.

DS-opbrengst

010002000300040005000600070008000

RK1RK2

Rktot

WK1

WK2

WK3

Wkto

t L1 L2 Ltot

kg/h

a minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.5: opbrengst van de verschillende oogsten klavers en luzerne. Tabel 3.1.5: opbrengst van de verschillende oogsten klavers en luzerne. DS-opbrengst

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV RK1 4 3947,238 4716,23 4336,73083 381,7605 8,802955 RK2 4 2020,139 3343,839 2935,24761 617,2865 21,03014 Rktot 7271,97844 WK1 1 2836,825 2836,825 2836,82475 . WK2 4 1598,484 2381,617 1949,30681 335,7841 17,22582 WK3 4 996,5278 2127,361 1537,03125 514,5286 33,47548 Wktot 6323,16281 L1 4 983,3333 1638,75 1308,14583 370,8255 28,34742 L2 4 1795,904 2276,318 1995,62443 206,6638 10,35585 Ltot 3303,77026

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 44

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

%DS

05

101520253035

RK1RK2

Rkgem W

K1W

K2W

K3

WKge

m² L1 L2Lg

em

%minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.6: de variatie in het DS-percentage van de verschillende oogsten klavers en luzerne. Tabel 3.1.6: de variatie in het DS-percentage van de verschillende oogsten klavers en luzerne. %DS

N Minimum Maximum gemiddelde standaardafwijking CV RK1 4 11,57171 13,34782 12,4290197 0,78067 6,281024 RK2 4 16,30533 21,20262 18,1207892 2,134563 11,77963 Rkgem 15,2749044 WK1 1 11,8889 11,8889 11,8889046 . WK2 4 10,69193 12,43254 11,6573595 0,719765 6,174337 WK3 4 12,5 15,4 14,075 1,210028 8,596999 WKgem² 12,5404214 L1 4 11,8 13,5 12,625 0,736546 5,834028 L2 4 21,91817 30,46373 26,1192745 3,664852 14,03122 Lgem 19,3721373 3.1.1.5 Bespreking van de oriënterende inkuilproeven:(tabel 3.1.7 en figuur 3.1.7) Uit de oriënterende inkuilproeven blijkt duidelijk dat de erwten-, protasil- en quinoasilage weinig of geen gewichtsverlies vertonen bij inkuilen. Protasil had slechts 0,6 % gewichtsverlies, erwten 3,2 % en 1,5 % voor quinoa. Bij het inkuilen van de quinoa bleken wel 2 reeksen tot na het einde van de proef nog gewichtsverlies vertonen, wat wijst op een onvoldoende inkuilprocédé. Dit deed zich ook voor bij het inkuilen van de luzerne. Beide klavers hadden tamelijk wat sapverlies, waardoor het gewichtsverlies opliep tot ongeveer 10 %.

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 45

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Tabel 3.1.7: gewichtsevolutie van enkele ingekuilde ruwvoeders uit het proefopzet. ERWTEN Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 5 1192,8 1261,7 1223,0824,71148 2,02043gewicht week2 5 1168,4 1228,7 1188,4823,40132 1,969013gewicht week3 5 1168 1227,6 1187,3823,29403 1,961801gewicht week4 5 1167 1226,7 1186,1823,44327 1,976367gewicht week5 5 1166,7 1225,9 1185,2823,46086 1,979352gewicht week6 5 1166,4 1225,7 1184,6823,66246 1,997371gewicht week7 5 1166,3 1225,3 1184,0223,77093 2,007646gewicht week8 5 1166,1 1225,1 1183,4423,97077 2,025517gewicht week9 5 1166,2 1225,1 1183,3424,04148 2,031663%gewichtsverlies 52,230047 4,347473,2465890,795374 24,49875Valid N (listwise) 5 PROTASIL Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 5 1005,8 1130,7 1071,4251,27852 4,786034gewicht week2 5 1001,5 1124,8 1066,1250,57289 4,743639gewicht week3 5 1001,3 1124 1065,7250,22845 4,7131gewicht week4 5 1001 1123,3 1065,1450,10512 4,704088gewicht week5 5 1000,9 1123,2 1064,8450,14542 4,709197gewicht week6 5 1000,8 1122,9 1064,5650,06029 4,70244gewicht week7 5 1000,4 1122,3 1064,2449,97858 4,696175gewicht week8 5 1000,7 1122,9 1064,450,12385 4,709117gewicht week9 5 1000,8 1122,8 1064,5449,99583 4,696473%gewichtsverlies 50,497117 0,7528910,6386880,096567 15,11954Valid N (listwise) 5 QUINOA Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 5 899,7 969 936,6630,74236 3,282126gewicht week2 5 896,9 966,7 931,1230,76592 3,304184gewicht week3 5 895 966,7 929,6431,16148 3,351995gewicht week4 5 893,9 966,3 928,5831,27926 3,368504gewicht week5 5 893,4 965,5 926,6631,66501 3,417112gewicht week6 5 892,9 964,8 925,5831,44506 3,397336gewicht week7 5 892,6 964,1 924,3631,27704 3,383642gewicht week8 5 891,8 963,7 923,1631,22015 3,381879gewicht week9 5 891,6 963,6 922,731,21906 3,383447%gewichtsverlies 50,557276 3,5435121,4860411,279819 86,12274Valid N (listwise) 5

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 46

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Tabel 3.1.7: gewichtsevolutie van enkele ingekuilde ruwvoeders uit het proefopzet. LUZERNE Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 5 951,8 1009,9 990,1223,33296 2,356579gewicht week2 5 940,7 1004,3 982,4425,02275 2,547gewicht week3 5 937,7 1004,1 981,0625,95695 2,645806gewicht week4 5 935,8 1003,7 979,8826,42947 2,697215gewicht week5 5 932,9 1003,1 978,4827,37475 2,797681gewicht week6 5 930,7 1002,5 977,3628,00952 2,865834gewicht week7 5 928,2 1001,8 976,0828,74286 2,944724gewicht week8 5 925,2 1001 974,6829,70205 3,047365gewicht week9 5 924,3 1001 974,32 30,0475 3,083945%gewichtsverlies 50,873362 2,8892621,6076461,004614 62,48972Valid N (listwise) 5 WITTE KLAVER Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 3 1266,9 1281,41274,7337,320064 0,574243gewicht week2 3 1114,7 12011170,36748,28999 4,126057gewicht week3 3 1093,4 1199,31162,33359,75034 5,140551gewicht week4 3 1091,4 1198,61161,13360,44678 5,205843gewicht week5 3 1070,4 1198,11153,83372,30037 6,266102gewicht week6 3 1060,2 1197,31149,93377,75155 6,761396gewicht week7 3 1055,5 1197,2 1148,380,40603 7,00218gewicht week8 3 1045,7 1196,6 1144,7 85,7701 7,492802gewicht week9 3 1042,9 1196,51143,73387,35584 7,637781%gewichtsverlies 36,253884 12,137139,4849422,984033 31,46074Valid N (listwise) 3 RODE KLAVER Descriptive Statistics N Minimum MaximumMean Std. Deviation CV gewicht week1 4 1287,2 1388,1 1352,4 44,6852 3,30414gewicht week2 4 1200,8 1228,7 1213,25 11,8801 0,979196gewicht week3 4 1128,2 1229,3 1194,645,19049 3,782897gewicht week4 4 1127,6 1228,61193,52544,92537 3,764092gewicht week5 4 1207,5 1227,7 1217,8511,32505 0,929921gewicht week6 4 1207,3 1227,2 1217,311,43183 0,939113gewicht week7 4 1206,9 1227 1216,75 11,0997 0,912242gewicht week8 4 1204,9 1226,41215,67511,39514 0,937351gewicht week9 4 1204,6 1226,1 1215,45 11,3697 0,935431%gewichtsverlies 45,927855 18,2616210,652035,707835 53,58445Valid N (listwise) 4

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 47

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

Figuur 3.1.7: gewichtsevolutie en sapverlies van de verschillende ingekuilde gewassen.

gewichtsevolutie witte klaver

1275,9

1114,7

1093,4 1091,4

1070,41060,2 1055,5

1045,7 1042,9

1000

1020

1040

1060

1080

1100

1120

1140

1160

1180

1200

1220

1240

1260

1280

1300

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g)

Reeks1Reeks2Reeks3

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 48

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

gewichtsevolutie rode klaver

1100

1120

1140

1160

1180

1200

1220

1240

1260

1280

1300

1320

1340

1360

1380

1400

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g) Reeks1

Reeks2Reeks3Reeks4

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 49

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

gewichtsevolutie luzerne

880

900

920

940

960

980

1000

1020

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g) Reeks1

Reeks2Reeks3Reeks4Reeks5

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 50

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

gewichtsevolutie quinoasilage

840

860

880

900

920

940

960

980

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g) Reeks1

Reeks2Reeks3Reeks4Reeks5

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 51

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

gewichtsevolutie protasilsilage

1115

,7

1109

,6

1108

,7

1108

,1

1107

,8

1107

,4

1107

,1

1107

,3

1107

,3

950

970

990

1010

1030

1050

1070

1090

1110

1130

1150

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g)

Reeks1Reeks2Reeks3Reeks4Reeks5

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 52

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

gewichtsevolutie erwtensilage

1100

1120

1140

1160

1180

1200

1220

1240

1260

1280

1 2 3 4 5 6 7 8 9

week

gew

icht

(g) Reeks1

Reeks2Reeks3Reeks4Reeks5

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 53

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

3.1.2 Teeltjaar 2003. 3.1.2.1 Uitgezaaide teelten. Nr. Gewas Zaaidichtheid

(kg/ha) Ras Mandataris

1 Lupinen 120 Wodjil Cebeco 2 Lupinen 150 Wodjil Cebeco 3 Zomerkoolzaad 5 Tanto Clovis Matton 4 Erwten/bonen (50/50) 72kg boon

100kg erwt Casper (boon) Integra (erwt)

Cebeco Cebeco

5 Bonen/gerst (70/30) 100kg boon 60kg gerst

Casper (boon) Culma (gerst)

Cebeco Clovis Matton

6 Erwten/gerst (70/30) 140kg erwt 60 kg gerst

Protasil (mengsel)

Cebeco

7 Gras/erwten (20/80) 35kg gras 140kg erwt

Mengsel Engel Raaigras*

Cebeco

8 Voedererwten 200kg Integra Cebeco 9 Kapucijnererwten 190kg Solide Cebeco 10 Phaseolusbonen 80kg

rijenzaai (25cm tussen rij, 12.5cm in rij)

Longo Syngenta

11 Viciabonen Rijenzaai , 50 cm tussen rijen en ca. 7cm in de rij (35z/m² =144kg/ha

Proefnummer Universiteit Gent

*Engels Raaigras mengsel van Option,Bree, Cadans en Premium 3.1.2.2 Teelttechnische maatregelen.

• Voorvrucht : Aardappelen • Zaaidatum: 27.03.03 (Kapucijnererwten: 09.04.03; Phaseolusbonen: 14.05.03) • Bemesting:

Basisbemesting: 26.03.03: 40 kg N + 150 kg P2O5 + 150 kg K2O (150 kg AN 27% + 260 kg tripelsuperfosfaat + 250 kg patentkali/ha) Correctiebemesting op koolzaad : 15.05.03 : koolzaad: + 280 kg SO3

- + 105 kg N ( 500 kg ammoniaksulfaat 21% N/ha)

• Onkruidbestrijding: Lupinen : 31.03.03: pendimethalin: 850g/ha (2.125 l Stomp/ha) Lupinen : 31.03.03: pendimethalin: 850g/ha (2.125 l Stomp/ha) Zomerkoolzaad 27.03.03: metazachloor :900g/ha (1.8 l Butisan/ha)

23.05.03: metazachloor : 1250g/ha (2.5l Butisan/ha) 4.,5.,6., 8 en 9 : Erwten/bonen ,Bonen/gerst,Erwten/gerst, Gras/Erwten en Voedererwten en Kapucijnererwten :

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 54

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

31.03.03: linuron : 400g/ha (0.8l Linugan/ha) 07.05.03: bentazon/ha: 870g/ha (1 kg Basagran SG/ha) 7. Gras/Erwten 07.05.03: bentazon/ha: 870g/ha (1 kg Basagran SG/ha) 10. Phaseolusbonen : 26.05.03 voor opkomst :600g paraquat + 400g linuron/ha (3l

Gramoxone/ha + 0.8l Linugan/ha) 11. Viciabonen : 31.03.03: linuron : 400g/ha (0.8l Linugan/ha) 07.05.03: 870 g bentazon/ha: (1 kg Basagran/ha)

Ondanks deze behandelingen was manueel opkuiswerk nog noodzakelijk in koolzaad, viciabonen en lupinen. De proef met het koolzaad is niet geoogst, daar het koolzaad in september is beginnen doorschieten, waardoor de proef onbruikbaar werd. 3.1.2.3 Bespreking van de opbrengstgegevens en de voederwaarde voor werkjaar 2003 Ganse-plant-silage: erwten, erwten-gerst, erwten-gras, bonen-erwten, bonen-gerst, stamslabonen. De oogst van de erwten, erwten-gerst, erwten-gras, bonen-erwten, bonen-gerst als gehele-plant-silage gebeurde op 10 juli 2003. de stamslabonen werden op 14 augustus 2003 geoogst. Hieruit blijkt duidelijk dat ook mede door het uitzonderlijke groeiseizoen vanaf de zaai (27 maart 2003) tot bij de oogst slechts een viertal maanden verlopen zijn en men toch een volwaardige oogst kan bekomen. Omwille van de uitzonderlijk goede weersomstandigheden en de vele uren zonlicht zijn de ganse-plant-silages eerder aan de droge kant: erwten en erwten-gerst hadden een %DS dat varieerde rond 65-67%, wat zeer hoog was. De andere gewassen hadden een eerder normaal %DS voor ganse-plant-silage, dit schommelde tussen 35 en 48%. Erwten-gerst bracht gemiddeld 9829 kg DS op per hectare, wat zeer goed is. De erwten alleen behaalden een DS-opbrengst van 7300 kg per hectare. De teeltcombinatie erwten-gras had een iets lagere opbrengst, maar was nog steeds voldoende, wel dient opgemerkt dat bij de oogst de grasgroei laag was. Waarschijnlijk heeft het erwtenloof de grasgroei geremd door de sterke groei. Later werden nog twee snedes gehaald van ongeveer 3500 kg voor de perceeltjes die bemest werden met 50 kg N per snede. Indien er niet bemest werd, werden twee maaisnedes verwezenlijkt van 1800-2000 kg DS. Het %DS van alle snedes varieerde rond 33 % DS. Het % DS van de combinaties met bonen ligt iets lager omdat de bonen natuurlijk niet zo ver afgerijpt waren. Terwijl de erwten een % DS van ongeveer 65% behaalden, was dit slechts een 25% voor de bonen. De opbrengst van de bonencombinaties lag eveneens op ongeveer 7 ton DS per hectare. Stamslabonen met gemiddeld 34% DS brachten 3821 kg DS op per hectare. Uit tabel 2 blijkt tevens voor alle teeltcombinaties dat ongeveer 50 % en meer van de totale DS-opbrengst gehaald wordt uit de zaden op zich en de kleine helft uit het loof of het stro. Tabel 3.1.8: DS-percentage en DS-opbrengst van de ganseplantsilages

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 55

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation VC

erwten-gerst %DS 4 58,53 71,82 65,22 5,43 8,32 Dsopbrengst 4 9417,53 10404,88 9829,16 437,07 4,45 erwten %DS 4 58,40 72.86 67.21 5,46 8,39 Dsopbrengst 4 6489,67 8096,36 7281,69 792,1 8,32 erwten-gras %DS 4 37,10 37,11 37,11 0,01 0,02 Dsopbrengst 4 6185,59 7419,88 6940,23 540,10 7,78 bonen-erwten %DS 4 33,53 47,07 41,23 5,72 13,87 Dsopbrengst 4 4843,09 8368,54 6580,00 1440,68 21,89 bonen-gerst %DS 4 36,41 62,22 48,32 10,85 22,46 Dsopbrengst 4 5696,85 9679,42 7571,47 1790,98 23,65 stamslabonen %DS 4 33,47 35,75 34,47 0,95 2,76 Dsopbrengst 4 3061,93 4707,27 3821,10 697,56 18,26

DS-opbrengst GPS

02000400060008000

1000012000

erwten

-gerst

erwten

erwten

-gras

bone

n-erw

ten

bone

n-gers

t

stamsla

bone

n

kg/h

a MinimumGemiddeldeMaximum

figuur3.1.8: Drogestof-opbrengst van de ganseplantsilage.

%DS GPS

01020304050607080

erwten

-gerst

erwten

erwten

-gras

bone

n-erw

ten

bone

n-gers

t

stamsla

bone

n

%

MinimumGemiddeldeMaximum

figuur3.1.9: variatie in het DS-percentage. Tabel 3.1.9: aandeel van de verschillende componenten in de verschillende teeltcombinaties.

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 56

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation VC erwten-gerst peulaandeel 4 25,02 31,06 28,26 2,49 8,80 loofaandeel 4 16,39 25,06 19,72 3,81 19,34 aaraandeel 4 25,98 27,81 26,94 0,75 2,78 stroaandeel 4 23,43 27,89 25,09 1,99 7,94 erwten peulaandeel 4 45,90 55,49 51,92 4,32 8,33 loofaandeel 4 44,51 54,10 48,08 4,32 8,99 bonen-erwten boonaandeel 4 33,33 43,47 37,98 4,25 11,20 boonloof 4 22,02 27,27 24,44 2,15 8,81 erwtaandeel 4 10,89 21,03 14,92 4,34 29,09 erwtloof 4 19,00 28,40 22,66 4,34 19,16 bonen-gerst boonaandeel 4 22,00 45,39 31,92 9,77 30,61 boonloof 4 12,88 23,26 17,86 4,68 26,17 aaraandeel 4 15,86 37,15 27,25 8,99 32,97 stroaandeel 4 15,49 27,97 22,96 5,29 23,05 Droog geoogste zaden: erwten, erwten-gerst, erwten-gras, lupines, bonen, bonen-erwten, bonen-gerst. Al de zaden werden geoogst op 13 augustus 2003 en hadden dan een %DS van minstens 85 %, wat zeer hoog is. Bij de opbrengstcijfers was er echter toch een groter verschil: terwijl de erwten alleen 4 ton DS/ha opbrachten, bracht de combinatie erwten-gras slechts 3,5 ton DS/ha op. Erwten-gerst daarentegen behaalden een opbrengstniveau van 6579 kg/ha. De teeltcombinatie bonen gerst bracht 7 ton op, wat voornamelijk te wijten was aan de goede ontwikkeling van de gerst. De zuivere bonen brachten echter ook 2,6 ton op. De bonen-erwten haalden 3532 kg per hectare. Tabel 3.1.10: opbrengstgegevens van de droog geoogste zaden.

N Minimum Maximum Mean Std. Deviation VC

erwten-gerst %DS 4 87,31 89,00 88,33 0,79 0,89 Dsopbrengst 4 5864,11 7743,01 6579,08 823,56 12,52 lupines %DS 4 81,86 84,32 82,82 1,17 1,41 Dsopbrengst 4 2631,16 2857,51 2777,16 100,92 3,63 erwten-gras %DS 4 86,30 89,90 88,18 1,59 1,81 Dsopbrengst 4 2996,33 4046,51 3489,96 430,39 12,33 bonen %DS 4 85,60 89,80 87,38 1,95 2,24 Dsopbrengst 4 2159,56 3435,90 2657,23 546,37 20,56 erwten %DS 4 86,30 88,95 87,69 1,10 1,26 Dsopbrengst 4 3519,12 4890,28 4089,93 602,52 14,73 bonen-erwten %DS 4 87,00 89,90 88,73 1,25 1,41 Dsopbrengst 4 2897,29 4760,23 3532,02 840,76 23,80 bonen-gerst %DS 4 87,00 89,50 88,18 1,03 1,17 Dsopbrengst 4 6409,20 7756,67 6965,91 567,12 8,14

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 57

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

DS-opbrengst

0100020003000400050006000700080009000

erwten

-gerst

lupine

n

erwten

-gras

bone

n

erwten

bone

n-erw

ten

bone

n-gers

t

kg/h

a minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.10: variatie in de zaadopbrengst.

% DS

767880828486889092

erwten

-gerst

lupine

n

erwten

-gras

bone

n

erwten

bone

n-erw

ten

bone

n-gers

t

%

minimumgemiddeldemaximum

figuur 3.1.11: variatie in het DS-percentage van de geoogste zaden. 3.1.2.4 Bespreking van de Weende-analyse van de verschillende teeltcombinaties. Bij de bespreking van de Weende-analyse ( g/kg vers product) valt duidelijk op dat men hier te maken heeft met zaden met een laag ruwe celstofgehalte en een hoog ruw eiwitgehalte: de zaden van bonen en erwten halen gerust een %RE van meer dan 20 %, de gerst of het gras halen hier het %RE naar beneden. Lupines halen weerom een %RE van 37,5 %, wat zeer hoog is. Omwille van het lage RC- en AS-gehalte en de goede verteerbaarheid zijn dit ook zaden met een hoge energiewaarde, ondanks het vetgehalte van ongeveer 10-30 g/ kg vers product. Tabel 3.1.11: Weende-analyse van de verschillende teeltcombinaties in g/ kg vers

Project: Gebruik van plantaardige eiwitbronnen en eigen voederwinning. 58

Vereniging van Zelfmengers vzw www.zelfmengers.be

product. DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgbonen zaden 881 33 263 9 100 67 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgbonen-gerst zaden bonen 894 33 223 11 97 68bonen-gerst zaden gerst 890 24 89 16 98 41 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgerwten zaden 877 29 223 9 100 36erwten peulen 927 39 179 10 95 119erwten-bonen zaden bonen 880 33 221 10 100 86erwten-bonen zaden erwten 880 30 197 10 100 52 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgerwten-gerst zaden erwten 889 26 212 10 100 40erwten-gerst zaden gerst 890 22 104 20 98 37 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgerwten-gras loof erwten & gras 913 83 121 28 67 391erwten-gras peulen erwt 898 34 174 10 94 132erwten-gras zaden erwten 875 27 207 6 100 63 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kglupinen zaden 882 51 379 5 99 145 DS in g/kg As in g/kg RE in g/kg RV in g/kg Vitro in % RC in g/kgstamslabonen loof 928 71 64 11 60 486stamslabonen peulen 901 70 185 13 99 178