BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423...

24
Het Kroniekje België - Belgique P.B. 3800 Sint-Truiden Cicindria BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor 3800 Sint-Truiden Cicindria Jaargang 35 – 4e trimester 2013 - Uitgave nr. 40 V.U.: Koenraad Van Meerbeek, Lepelstraat 34, 3800 Sint-Truiden

Transcript of BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423...

Page 1: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

Het Kroniekje

België - Belgique

P.B. 3800 Sint-Truiden

Cicindria BC 9423

Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer

2013 nr 4 P409288

Afgiftekantoor 3800 Sint-Truiden Cicindria Jaargang 35 – 4e trimester 2013 - Uitgave nr. 40

V.U.: Koenraad Van Meerbeek, Lepelstraat 34, 3800 Sint-Truiden

Page 2: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

Kalender Kalender Kalender DECEMBER

Vrijdag 20 december: Film ‘De Nieuwe Wildernis’

Om 20u00 in het cultureel centrum De Bogaard

Inkom: €5 (incl. gratis consumptie)

Organisatie: NP Aulenteer ism S.T.A.L en de stad Sint-Truiden

JANUARI

Zaterdag 4 januari: Aulenteer ledenfeest

Presentatie door Gustaaf Grouwels en Bieke Geukens, HPW

Samenkomst: Vanaf 19u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te

Gelinden

Info: Diederik De Leersnyder (011/69.16.22)

Zondag 5 januari: Akkervogeltelling in omgeving van Gelinden

Samenkomst: Van 9u30 tot 12u00. Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te

Gelinden. Bij terugkeer een aperitief

Gids: Yvon Princen (0485/64.22.26)

Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden

Zaterdag 11 januari: Jaarvergadering Limburgse natuurgidsen

Samenkomst: 10u00-17u00

Info: Leo Thomassen (011/68.88.11)

Zaterdag 18 januari: Likona contactdag

Samenkomst: 9u00-17u00 universiteit Hasselt campus Diepenbeek

Info: Likona, PNC (011/26.54.50)

Vrijdag 31 januari: Lezing over Gierzwaluwen

Lezing over levenswijzen, trekroutes, nestgelendheid en de

verschillende beschermingsmaatregelen (slides en film)

Samenkomst: 20u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te Gelinden

Sprekers: L-Ph Arnhem en L. Kearsley

Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden

Info: Richard Vandergeten (0494/72.17.13)

Organisatie: NP Aulenteer ism de Limburgse natuurgidsen en

Vogelwerkgroep Fruitstreek

Page 3: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

FEBRUARI

Zondag 2 februari: Chemin des pauvres, Oleye:

Landschapswandeling

Samenkomst: Carpoolen om 13u30 op het Europaplein te Sint-Truiden

of om 14u00 op de parking van het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te

Gelinden. Vertrek wandeling om 14u15 aan de kerk van Opheers

Gids: Ronny Vanherck (011/69.16.22)

Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden

Zaterdag 22 februari: Lezing rond het hoe, het waarom en het

nut van peilbuizen in onze natuurgebieden

Samenkomst: 20u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te Gelinden

Lesgever: Jens Verwaerde

Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden

Organisatie: NP Aulenteer, vzw Natuurhuis Haspengouw, Vallei van de

Herk en de Limburgse natuurgidsen

MAART

Zondag 2 maart: Natuurwandeling in Overbroekstraat,

Steenbron, Wijsberg en omgeving

Samenkomst: Om 14u00 aan het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te

Gelinden

Gids: Diederik De Leersnyder (011/69.16.22)

Organisatie: NP Aulenteer ism Toerisme Sint-Truiden

Zaterdag 15 maart: Over vuurstenen

Lezing over het ontstaan van, de soorten en het determineren van silex

en hun dier- en plantenafdrukken

1) Meegebrachte vuurstenen en fossielen bespreken en determineren

2) Vuursteen, variaties, voorkomen en fossielinhoud: presentatie

Samenkomst: Om 19u00 in het Natuur.huis, Kleinveldstraat 54 te

Gelinden

Lesgevers: Ludo Indeherberge en Victor Strijbos

Inkom: €2,5 voor niet-leden en €1,5 voor leden

Info: NP Aulenteer (011/69.16.22)

Organisatie: NP Aulenteer, Geolithos, Limburgse natuurgidsen, Vallei

van de Herk, Likona werkgroep in krijt en vuursteeneluvium en vzw

Natuurhuis Haspengouw

Verantwoordelijke uitgever, redactie & vormgeving: Koenraad Van Meerbeek – Lepelstraat 34, 3800 Sint-Truiden E-mail: [email protected] Artikels: enkel de auteur is verantwoordelijk voor inhoud en stijl. Tel. voorzitter Diederik De Leersnyder: 011 69 16 22

Page 4: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

1

Aulenteer Kroniekje Tijdschrift voor leden van Natuurpunt Aulenteer

Gedrukt op 100% gerecycleerd papier

Inhoudstafel

Voorwoord .................................................................................... 2

Paddenoverzet .............................................................................. 3

Website ........................................................................................ 3

Voorblad ...................................................................................... 3

Digitaal ........................................................................................ 3

Giften .......................................................................................... 3

Klimaatopwarming! Hoezo, klimaatopwarming? ................................. 5

Fotoreportage: Wandeling Duras ................................................... 11

Wat huist er onder mijn cactussen? ............................................... 13

Vogelweetjes van Richard ............................................................. 14

Natuurdatabank waarnemingen.be rondt kaap tien miljoen meldingen 16

Vogels in de kijker: De barmsijzen onder de loupe! ......................... 18

Natuurweetjes ............................................................................ 19

Aulenteer Al onze activiteiten handelen over natuur, cultuur en milieu. Elke eerste zondag van de maand is er een geleide natuur- en cultuurwandeling, georganiseerd door Toerisme Sint-Truiden en de Aulenteernatuurgidsen. Een wandeling duurt maximaal 2 uur, tenzij anders is vermeld. Graag aangepaste kledij. Honden thuislaten a.u.b. Voor slechts €7,50 per jaar wordt u uitgenodigd op de activiteiten van Aulenteer en ontvangt u ons driemaandelijks tijdschrift het ‘Aulenteer KRONIEKJE’ met activiteitenkalender. Adres: Aulenteer Natuur.huis, Kleinveldstraat 54, 3800 Gelinden (Sint-Truiden) - rekeningnummer: BE74001076574607 en BIC: GEBABEBB XXXX - Tel. 011 69 16 22. U kunt ook voor een volwaardig Natuurpuntabonnement kiezen, dan schrijft u €24,- over op rekeningnummer 230-0044233-21 van Natuurpunt, Coxiestraat 11, 2800 Mechelen met vermelding Aulenteer.

Page 5: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

2

Voorwoord

We kunnen met Natuurpunt Aulenteer tevreden terugblikken op een

geslaagd 2013: Ons ledenaantal zat dit jaar op een record, het

natuurgebied Op d’Hei is (eindelijk) door de Vlaamse regering erkend

als natuurreservaat, we hebben dit jaar een nieuw natuurgebied in

beheer gekregen (het Wiel-Melsterbeek) en Overbroek blijft hoge

toppen scheren in het Vlaamse natuurlandschap.

Maar dit betekent natuurlijk niet dat we op onze lauweren kunnen

rusten. De biodiversiteit gaat nog steeds achteruit in de wereld. Zo

stonden er nog nooit zoveel vogels op de internationale rode lijst van

Bird Life. Ook in Vlaanderen is de achteruitgang van de natuur nog niet

gestopt: ook al vond de ‘Boswijzer’ 8000 ha extra bos in Vlaanderen

ten opzichte van 2011, wetenschappers spraken van een achteruitgang

van ons bosbestand. De klimaatverandering is nog steeds brandend

actueel. En ook al is het probleem genuanceerder dan eerst gedacht,

toch moeten we er alles voor doen om onze ecologische voetafdruk en

CO2-uitstoot zo klein mogelijk te houden. Het is dus nu het moment

om te handelen. De politiekers hebben dit nog niet helemaal begrepen,

want op alle bestuursniveaus wordt er sterk in de budgetten van

natuur en milieu gesnoeid.

Wij gaan er in 2014 met Natuurpunt Aulenteer vol goede moed

tegenaan! Er ligt een nieuwe kalender klaar met mooie wandelingen,

interessante lezingen en leerrijke cursussen. Wij openen het jaar

traditioneel met ons ledenfeest op zaterdag 4 januari. Iedereen is

welkom op deze gezellige kaas, wijn en bieravond. Gustaaf Grouwels

en Bieke Geukens komen vertellen over de wandelingen en speciale

vondsten van de Haspengouwse plantenwerkgroep, die dit jaar boven

het doopvont werd gehouden. Wij hopen jullie talrijk te mogen

ontmoeten op al deze activiteiten.

Maar je kan ook meer doen voor de natuur en het milieu! Overtuig

vrienden, familie en buren om lid te worden van Natuurpunt, want

samen staan we sterk voor de natuur. Kom een handje helpen op onze

werkdagen (hou de kalender in het oog). Wil je een sterker

engagement? Kom dan in ons bestuur of in de beheersploeg van onze

reservaten. Verklein je ecologische voetafdruk: gebruik meer je fiets,

eet wat minder vlees of sluit je aan bij een voedselteam.

Mogelijkheden zat om in 2014 je steentje bij te dragen en de volgende

generatie ook een mooie wereld te schenken.

Ik heb er alvast zin in!

Koenraad

Page 6: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

3

Paddenoverzet

In februari en maart gaan de padden, kikkers en salamanders massaal

op pad naar hun zomerverblijfplaatsen. Hierbij moeten ze vaak drukke

wegen oversteken. Elk jaar proberen wij zoveel mogelijk

verkeersslachtoffers te voorkomen. Zo hebben wij een padden-

overzetactie in de Duraslaan te Gorsem. Wil jij meehelpen met deze

actie of weet je een andere locatie waar veel slachtoffers vallen, laat

iets weten op ons e-mailadres: [email protected].

Website

Bezoek de website van Natuurpunt Aulenteer op dit adres:

www.natuurpuntaulenteer.be

Voorblad

De foto van de eikelmuis op het voorblad is door Wietse De Vogelaer

getrokken in Borgloon. Wil jij volgende keer jouw foto op het voorblad

zien prijken? Stuur je foto dan door naar [email protected]

met de vermelding “Foto voorblad” en waar je de foto getrokken hebt.

Graag een foto die in het seizoen past. Zorg er zeker voor dat de foto

voldoende groot is (min 2 Mb)!

Digitaal

Wil je het Kroniekje digitaal ontvangen? Stuur dan een mailtje met je

naam, adres en de vermelding dat je het Kroniekje digitaal wilt

ontvangen naar [email protected].

Giften

Met giften doen we méér: Uw steun voor de natuur is enorm

belangrijk: Steek een handje toe tijdens de natuurwerken.

Of steun onze activiteiten en onze natuurreservaten via een gift van

€40. Je schrijft dit bedrag over op onze reservatenrekening:

BE56293021207588 en BIC GEBA BEBB met vermelding Overbroek

Gelinden NP nr 8807 of Op d’Hei Runkelen NP 8876.

Page 7: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

4

Page 8: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

5

Klimaatopwarming! Hoezo, klimaatopwarming? In september verscheen het volgende ingekorte artikel in De

Standaard, overgenomen uit het NRC Handelsblad:

Het VN-panel voor klimaatanalyse bestaat vijfentwintig jaar, deze week

verschijnt zijn vijfde klimaatrapport. Opnieuw zullen we te horen

krijgen dat het CO2-gehalte van de atmosfeer gestegen is, het

zeewater warmer werd, de zeespiegel verder steeg, de gletsjers weer

korter geworden zijn en het ijs rond de Noordpool verder is uitgedund.

Maar één ding zullen we niet horen: dat het warmer is geworden. Al

sinds 2000 is de wereldtemperatuur niet meer gestegen. Meerdere

onderzoeksgroepen zijn betrokken bij de berekening van de

gemiddelde wereldtemperatuur en het staat vast: zij stijgt niet.

Bovendien werd in Terzake op Canvas gemeld dat er in 2013 vijftig

procent meer ijs op de Noordpool was dan in 2012. De stagnatie werd

door niemand voorzien en ze toont dus in de eerste plaats aan hoe

onbetrouwbaar de klimaatmodellen nog zijn. De in modellen

belangrijke invloed van de zon en haar variërend aantal zonnevlekken

is nog lang niet helder. Deze zonnecycli duren dertig tot veertig jaar.

En er is meer wat te

denken geeft. Er is ons

al eens voorgehouden

dat het ijs rond de

Noordpool binnen vijf

jaar zou verdwijnen, dat

de Golfstroom zou

afzwakken, dat er

binnen afzienbare tijd

tien of twintig Katrina-

cyclonen per jaar op de

Amerikaanse kust

zouden inslaan, dat

woestijnen zouden

uitbreiden en dat in

grimmige klimaatoorlogen om de laatste resten water zou gevochten

worden.

Het lijkt echter wel mee te vallen. Er zijn onmiskenbaar verontrustende

trends: de snelle ophoping van broeikasgassen in de atmosfeer is

sinister, oceaanverzuring is een serieuze bedreiging voor kalkhoudende

organismen zoals koralen, en hittegolven en overstromingen slaan

verraderlijk onverwacht toe. Maar of ze vaker voorkomen dan vroeger

is nog helemaal niet zo zeker.

Page 9: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

6

De vraag moet maar eens gesteld worden: hoeveel klimaatrampen

bedreigen ons werkelijk, hoe snel bereiken ze ons en zijn ze echt van

bijbelse proporties? Nu de temperatuur al meer dan een decennium

niet gestegen is, wordt het misschien tijd het klimaatdebat in rustiger

vaarwater te brengen. Eigenlijk is de vraag: zijn de voorspelde rampen

echt van een andere orde dan de rampen die ons al eerder troffen?

Enkele dogma's zullen we daarom eens kritisch bekijken:

1. Veel land loopt onder doordat de zeespiegel stijgt

De oceanen stromen vol smeltwater en door opwarming zet het water

uit. Het zeeniveau stijgt gestaag en de ‘small island states’ zullen er als

eerste de dupe van worden. Het is daarom een geluk dat deze staten

echt heel klein zijn: het zijn overwegend atollen die maar een meter of

wat boven water steken, tsunami's trekken er pardoes over heen.

Problematischer echter lijken de gevolgen van de zeespiegelstijging

voor de dichtbevolkte rivierdelta's. Men voorspelt dat deze delta's

zullen onderlopen en de miljoenenbevolking zal verdrinken.

De nuance is: het zeewater stijgt ongelooflijk langzaam. Er valt goed

op te anticiperen, ook al omdat het tempo de laatste negentig jaar niet

veranderde, al is wel beweerd dat het versnelde.

2. De woestijnen worden groter.

Toen in de jaren tachtig

van de vorige eeuw de

Sahel door langdurige

droogte werd getroffen,

werd dit verklaard door

het broeikaseffect. De

klimaatverandering zou

tot uitbreiding van

woestijnen leiden. Maar

de droogte in de Sahel

bleek een gril van de

natuur, de regenval is

er inmiddels weer

aardig op peil.

Verrassend genoeg is

onlangs komen vast te staan dat overal op aarde de randen van

bestaande woestijnen 'vergroenen'. Het wordt toegeschreven aan het

hogere CO2-gehalte die planten in staat stelt zuiniger met water om te

gaan.

Page 10: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

7

3. Gletsjers smelten, het water in Oost-Azië geraakt op.

De 15.000 gletsjers in de Himalaya zouden al in 2035 verdwenen zijn,

schreef het vierde klimaatrapport van de VN. Vast stond dat het snel

de verkeerde kant opging met de bevroren watervoorraad waarvan

bijna anderhalf miljard mensen afhankelijk zijn. In de Himalaya

ontspringen rivieren als de Indus, de Ganges, de Mekong en de

Yangtze. Als het ijs op was, zat men benedenstrooms zonder

drinkwater.

Maar al in 2010 bleek dat er weinig patroon zat in het ijsverlies van de

Himalayagletsjers en dat veel rivieren helemaal niet zo afhankelijk

waren van smeltwater; ze ontvingen ook veel regenwater. In 2012

kwam daarbij dat metingen nauwelijks bewijs voor ijsverlies

terugvonden.

4. Er komen steeds meer tropische cyclonen.

Zelden hebben zich zoveel

tropische cyclonen boven de

Atlantische Oceaan

ontwikkeld als in 2005, toen

New Orleans door orkaan

Katrina werd verwoest. Voor

2006 werden evenveel

cyclonen voorspeld, maar ze

kwamen niet. Ondertussen

lijkt wel vast te staan dat de

huidige cycloonactiviteit

boven de Atlantische

Oceaan uitzonderlijk is,

maar dat sluit niet uit dat

het natuurlijke variabiliteit is. Interessant genoeg voorspellen de

laatste klimaatmodellen dat het jaarlijkse aantal cyclonen onder

invloed van de klimaatopwarming zal afnemen. Alleen de frequentie en

intensiteit van de zwaarste categorie cyclonen zou toenemen, maar die

voorspelling wordt nog niet door waarnemingen gesteund. Dat de

schade die cyclonen aanrichten steeds groter wordt, komt vooral

doordat er steeds meer en slechter in kustzones wordt gebouwd.

5. De oogsten worden magerder.

Klimaatverandering wordt niet als een zwaar probleem voor de

voedselvoorziening beschouwd, zeker niet nu duidelijk is geworden dat

de randen van de bestaande woestijnen vergroenen. Op kortere

termijn zullen landbouwgewassen waarschijnlijk vooral profiteren van

Page 11: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

8

de stijgende concentratie CO2 in de atmosfeer. De grootste

bedreigingen van de voedselzekerheid komen van de groeiende

wereldbevolking, de toenemende vleesconsumptie en de neiging

landbouwgrond te gebruiken voor biobrandstof die het broeikaseffect

moet bestrijden.

Kortom, het laatste woord over klimaatverandering is nog niet gezegd.

De discussie tussen believers en non-believers is nog niet beslecht.

Raadzaam is het toch om te proberen de voorspelde

temperatuurstijging te verminderen door het gebruik van fossiele

brandstoffen te verminderen en over te schakelen op alternatieve

energiebronnen.

Tekst: Johan Van Meerbeek

Foto’s: ecoedges.com, carenederland.org en topnews.in

Page 12: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

9

Page 13: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

10

Vogels op bezoek tijdens Het Grote Vogelweekend De koude winterdagen zijn weer daar. Tijd om de vogels in onze tuin te helpen met zelfgemaakte vetbollen, lekkere nootjes of een geschilde appel. Zo ben je verzekerd van heel wat vogelgekwetter tijdens Het Grote Vogelweekend op 1 en 2 februari. Tel de mezen, mussen en lijsters in je tuin en geef je resultaten online door. Op 30 en 31 januari kunnen ook scholen hun schoolpleinvogels doorgeven via de telling voor scholen. Zo’n 14.000 deelnemers telden in 2013 meer dan 518.800 vogels in hun tuin. Een absoluut record! Merels en kool- en pimpelmezen blijven de klassieke bezoekers van onze tuinen. Toch prijkte de vink bovenaan de top 10 tijdens de telling van 2013. Door de strenge winter kwamen zij talrijker dan voorheen naar onze voederplaatsen. Met deze massale tuinvogeltelling schets je samen met duizenden andere tellers een beeld van de vogelrijkdom in onze tuinen en hoe we de vogels het beste helpen tijdens de koude winterdagen. Surf nu naar www.vogelweekend.be en ontdek hoe je je tuin kan voorbereiden op Het Grote Vogelweekend. Succes! Doe je mee op 1 & 2 februari? www.vogelweekend.be

Page 14: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

11

Fotoreportage: Wandeling Duras

Page 15: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

12

Foto’s: Jos Bollen

Page 16: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

13

Wat huist er onder mijn cactussen?

Groot was mijn verbazing dat net als vorig jaar bezoek kreeg van onze

Grote bladsnijder (Megachile willughbiella). Vlug naar mijn

insectenboek gegrepen. Wat bleek, meestal nestelen ze zich in

vermolmd hout, waar ze

eerst met hun kaken een

gangetje knagen. Om

daarna met stukjes blad

(meestal berk) hun

holruimte te bekleden. Maar

hier nemen ze mijn

cactussen onder handen.

Dagen heen en weer vliegen

met stukjes blad mooi

gekarteld uitgesneden. Ze

zijn duidelijk hoorbaar als ze

passeren. Het is een lust

voor het oog deze bezige

behangers bijen bezig te zien. Wat mij opviel is dat er verschillende

mannetjes werkte aan de nestbouw, daar ik slechts een vrouwtje zag.

Het vrouwtje vloog af en

aan vol met stuifmeel

behangen. Ze namen drie

bakken met cactussen in

beslag. Op een ogenblik zag

ik dat het vrouwtje een

andere uitweg nam

(voorlopig???). Dit kan ik

enkel zien als deze winter

de cactussen uitplant. Ze

zijn niet gemakkelijk te

fotograferen maar zorgen

wel voor heel wat animatie

ik mis ze al nu ze weg zijn

en kijk uit naar hun kroost. Hopelijk keren ze volgend jaar terug. Ze

zijn welkom.

André Gaens

Page 17: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

14

Vogelweetjes van Richard

1. Als boerenzwaluwen trekken, gaan ze kort na zonsopgang soms op

een donker dak zitten, waar ze wat stralingswarmte van de

ochtendzon opvangen. Deze ervaring was van Pierre

Vandersmissen op 21-09-2013.

2. De 2e helft van september 2013 werd gekenmerkt door

overvloedige vangst en ringaktiviteiten van Zwartkoppen en Tjif-

Tjaffen in Tongeren. Eddy Colson, gebreveteerde ringer, ving en

ringde zo op een Zo-voormiddag tussen 6u30 en 12.00uur: 24

Heggemussen, 34 Roodborstjes, 2 Kleine karakieten, 43

Zwartkoppen, 32 Tjif-Tjaffen, 1 Fitis, 1 Pimpelmees en 1 Vink. Dit

zijn dus 138 vogeltjes op één voormiddag! Proficiat jongens, doe

zo verder!

3. Op 29-09-2013 werd er in Oetersloven tijdens een tel-voormiddag

o.a één zwarte ooievaar en een bel van 132 buizerds

waargenomen door Valère Phillippaerts.

4. Tijdens het Europese vogeltelweekend, Euro Bird Watch, van 5-6

oktober 2013, werden ruim 800 kruisbekken geteld in ons land,

waarvan 231 (!) op de telpost Averbode. De kruisbek lijkt op een

forse vink en heeft een gekruiste snavel, ideaal om zaden van

dennen en sparren open te duwen. In het ganse land werden er op

maandag 7 oktober 65.524 vogels geteld op 59 telposten.

5. Evenzo in Oktober 2013 werden er in onze Haspengouwse

fruitstreek enkele uitzonderlijke vogelwaarnemingen verricht, te

weten: Bruine zanger, Bladkoning, Baardmannetjes te Bernissem.

Vooral de aanwezigheid van die Baardmannetjes in de rietstruiken

van Bernissem was zeer merkwaardig! Baardman (Panurus

Biarmicus) is een 14,5 tot 15,5 cm licht geelbruine Diksnavelmees.

Het adult mannetje heeft een licht blauwgrijze kop met een

zwarte, afhangende snor. De kop van het vrouwtje is beigebruin

zonder zwarte snor. Het voedsel bestaat uit insecten en rietzaden.

Ook merkwaardig waren de vangsten en waarnemingen eind

oktober, van enkele Siberische Tjif-Tjafs in Nerem, bij vogelringer

Eddy Colson.

6. Op vrijdag 31 januari 2014 wordt er in het Aulenteer Natuur.huis

te Gelinden een speciale studieavond georganiseerd over het

boeiende leven van onze Gierzwaluwen. Noteer deze datum nu

reeds in jouw persoonlijke activiteitenkalender 2014! Twee

gerenomeerde gierzwaluwkenners zullen ons inzichten verschaffen

over de gierzwaluwtrektochten en het gebruik van de geolocator,

alsmede over de verschillende beschermingsmaatregelen die

Page 18: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

15

noodzakelijk zijn ter ondersteuning van deze onovertrefbare

snelvliegers! Zie verder info in het Aulenteerjaarprogramma van

2014.

7. Het is niet te geloven. In 2011 en 2012 telden we in ’t Speelhof te

Sint-Truiden respectievelijk 2 en 6 groene halsbandparkieten. Bij

mijn jongste wandeling in ’t Speelhof in de maand November

2013, telde ik reeds 14 overvliegende, kwetterende hroene

Halsbandparkieten!!! En deze parkieten kennen geen kinder-

beperkingsmaatregelen! Deze vogeltjes kunnen vrijen gelijk

kampioenen en dus voorspel ik in 2015 dat hun aantal reeds een

50-tal zal benaderen. In Brussel telde men in 2012 trouwens reeds

ongeveer een 2000-tal van deze parkietensoort. Strenge winters

zoals 2012 en 2013 hebben blijkbaar ook niet gezorgd voor een

reductie van hun aantallen. Geen enkele ornitholoog kan tot op

heden de gevolgen van zo een overbevolking groene

Halsbandparkieten op onze inheemse vogels inschatten. Een

ernstige studie zou meer inzicht moeten brengen.

8. Niettegenstaande de dagelijkse inzet van honderdduizenden

vogelliefhebbers over de hele wereld zijn de jongste gegevens over

bedreigde vogelsoorten gewoonweg dramatisch. Nog nooit was de

mondiale Rode lijst, en de Belgische Rode lijst van bedreigde

vogelsoorten zo lang. Vogelsoorten zoals o.a de Kuifleeuwerik, de

Wilgengors, de Zomertortel, de Tapuit, de Wielewaal, de

Nachtegaal, de Matkop en vele anderen zijn stilaan aan het

verdwijnen. De oorzaken zijn bekend: bejaging aan de rivieren,

stranden en binnenlanden langsheen de trekroutes; vangst in km-

lange mistnetten, als delicatesse op de vele voge-

lrestaurantmenus, dramatische waterspiegeldaling in bepaalde

delen van de wereld, verlies van vele natuurlijke habitats door

verstedelijking en bosverlies, gebruik van gevaarlijke insecticides,

enz…

9. Uit Nerem (Tongeren) krijgen we dan van onze ringers weer een

positieve impuls. Zij vingen de laatste twee weken van November

2013 nog enkele bijkomende zeldzame vogels zoals: Kleine

barmsijs, Pallas boszanger, Grote barmsijs, Witstuitbarmsijs.

Page 19: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

16

Natuurdatabank waarnemingen.be rondt kaap tien miljoen meldingen

Mechelen, 2 december 2013 - Op de website www.waarnemingen.be is

vandaag de tien miljoenste natuurwaarneming geregistreerd. Het ging

om een melding van een boomklever in Zonhoven door Marc

Lodewijckx. Met tien miljoen waarnemingen op vijf jaar tijd is de

website uitgegroeid tot een belangrijke bron voor het natuuronderzoek

in België.

Waarnemingen.be is een online meldpunt voor waarnemingen van

dieren en planten in de vrije natuur. Natuurliefhebbers voeren er

soorten, aantallen en vindplaatsen in. De website is sinds 2008 actief

en kende in die 5 jaar een sterke groei. Dagelijks bezoeken gemiddeld

5000 mensen de website en sinds de start waren er al 1,5 miljoen

unieke bezoekers.

Waarnemingen.be bevat dan ook een schat aan actuele informatie over

de natuur. Er is momenteel informatie over 15.830 soorten over heel

België en de databank bevat 1,3 miljoen bewijsfoto’s. Op die manier is

waarnemingen.be een belangrijke bron van informatie geworden voor

natuurliefhebbers, wetenschappers en beleidsmakers. Bovendien geeft

de website de actuele verspreiding van soorten weer op handige

kaarten en worden bijzondere vondsten vaak voor het eerst gemeld via

dit kanaal.

“Al sinds 1979 houd ik een persoonlijk archief bij van mijn

waarnemingen”, zegt Marc Lodewijckx, “maar dankzij

waarnemingen.be kan ik dat archief met veel meer mensen delen.”

Marc is vooral geïnteresseerd in vogels en de tien miljoenste

waarneming is niet geheel toevallig een boomklever, een kleine vogel

die met de kop naar beneden langs stammen en takken kan klauteren.

Vrijwillige administrators controleren de meldingen op juistheid. De

meer dan 16.000 geregistreerde waarnemers gebruiken de website en

de mobiele apps als digitaal notitieboekje en wisselen per jaar meer

dan 2 miljoen waarnemingen uit. Daarmee is waarnemingen.be de

meest volledige natuurdatabank van ons land.

Het succes van waarnemingen.be illustreert de kracht van citizen

science. Vrijwilligers zorgen samen met hun coördinerende organisaties

voor een massa aan informatie die onhaalbaar en onbetaalbaar zou

zijn als ze met professionele krachten verzameld zou moeten worden.

Bovendien is waarnemingen.be een uniek initiatief omdat het de

krachten van Vlaamse, Brusselse en Waalse natuurliefhebbers bundelt.

Page 20: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

17

Waarnemingen.be werd ontwikkeld door de Nederlandse Stichting

Natuurinformatie en wordt in België beheerd wordt door Natuurpunt en

haar Waalse zustervereniging Natagora.

Enkele hoogtepunten uit 5 jaar waarnemingen.be:

2010: Zeldzame boommarter wordt slachtoffer van het verkeer in

Kalken.

winter 2010-2011: de grootste invasie ooit van de

witkopstaartmees

1 december 2011: Oranje schijnoesterzwam werd voor het eerst in

Vlaanderen gemeld.

voorjaar 2013: Grote aantallen bruinvissen zwemmen de Schelde

op.

2/07/2013: Enolmis acanthella, een nieuwe vlinder voor België,

wordt gedetermineerd op basis van foto’s.

9/08/2013: Een dwergvinvis wordt voor de Belgische kust

gesignaleerd.

Bron: Persbericht Natuurpunt.be

Page 21: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

18

Vogels in de kijker: De barmsijzen onder de loupe!

Eind November 2013 werden er in Nerem bij Tongeren door Eddy

Colson enkele merkwaardige, zeldzame kleine vinkachtige vogeltjes

gevangen, geringd en terug losgelaten. Het waren de Kleine en Grote

barmsijs, en ook heel uitzonderlijk De Witstuitbarmsijs. Vroeger

kwamen deze barmsijzen veel voor in onze streken, nu zijn hun

aantallen flink gedecimeerd.

Kleine barmsijs (Carduelis cabaret) en Grote barmsijs (Carduelis

flammea) hebben een lengte tussen 11,5 en 14 cm, broeden in

berkenbossen, jonge naaldbomen en loofbomen in weiden, duinen en

heide. De Kleine barmsijs broedt ook in tuinen, begraafplaatsen,

boomgaarden, en ook in lariksbossen boven de 1400 meter. De Grote

barmsijs is een trekvogel met in sommige winters een invasieachtig

voorkomen. Hij hangt vaak ondersteboven aan buitenste twijgen. Hij is

grijzig en donker, met een kleine, spitse vinkensnavel, lichte

vleugelstrepen, zwarte bef, zwart teugelgebied en donker voorhoofd

met rode voorkruin.

De Witstuitbarmsijs

(Carduelis Hornemanni),

lengte tussen 12 en14 cm,

lijkt sterk op de Grote

barmsijs en in sommige

kleden onmogelijk met

zekerheid te determineren.

Het belangrijkste verschil is

bij het mannetje adult, zijn

ongetekende witte (of

zwakroos getinte) stuit.

Deze vogel heeft slechts

enkele smalle donkere strepen op de flanken, bijdragend aan een lichte

totaalindruk. De borst is lichtroze in het voorjaar. Het vrouwtje heeft

dan weer geen roze op borst of stuit, vaak met kleine ongetekende

witte stuitvlek, maar in onvolwassen toestand met gestreepte

grijswitte stuit. De Witstuitbarmsijs lijkt verwarrend veel op de Grote

barmsijs.

Tekst: Richard Vandergeten

Foto Witstuitbarmsijs: Arie Ouwerkerk

Page 22: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

19

Natuurweetjes

Jos Rutten meldt dat er in de afleveringen van De Zuidflank bij

filmopnames op Brustem vliegveld (al verschillende malen opnames

van daar de revue gepasseerd in deze reeks) van mei 2011 (aldus

generiek) er op de achtergrond 2 zingende grauwe gorzen te horen

waren. By the way: het zijn authentieke geluidsopnames, dat is in elk

geval duidelijk, gelet op de door mij tot nog toe bekeken reeks.

In Op d’Hei is deze herfst een kalfje geboren. Het kalfje dartelde

meteen rond en hield er van zich te verstoppen in de Pitrus. Maar

omdat ze last had van ‘de vlieg’ is het kalfje met de moeder opgehaald

om in Mechelen verzorgd te worden. Hopelijk komt alles in orde!

Sinds het begin van dit jaar hebben wij een nieuwe bestuursploeg in

Sint-Truiden. Dit betekent normaalgezien ook een nieuwe start voor de

adviesraden. We zijn al een jaar verder en er is nog steeds geen

nieuwe milieuraad! Dat betekent dat we een jaar lang geen degelijke

adviezen hebben kunnen afleveren. Maar er is verbetering op komst:

begin januari wordt de nieuwe milieuraad verkozen. Hopelijk kunnen

ze meteen goed van start gaan.

In november heeft Natuurpunt de kaap van 90.000 gezinnen

overschreden. Nog nooit waren er zoveel gezinnen aangesloten bij

Natuurpunt in Vlaanderen of zoals Chris Steenwegen, directeur van

Natuurpunt het verwoordt: “De Vlaming is bezorgd om de natuur dicht

bij huis.” Nu moeten de beleidsmakers nog volgen!

Wil je je eigen voetafdruk verkleinen? Wil je voedsel uit eigen streek?

Word dan lid van het voedselteam! Zij bestellen samen groenten, fruit,

zuivel of brood bij producenten uit eigen streek. Ze kiezen voor

gezonde producten, zoveel mogelijk bio, tegen een eerlijke prijs. De

bestelling wordt iedere week op een vast moment geleverd in het

‘afhaalpunt’. Voor meer info: www.voedselteam.be.

Diederik en Koenraad

Page 23: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

EENE GEVALLEN GROOTHEID

De Koning van Bernissembosch, de kolossale eikenboom, gekend

gansch de provincie door, heeft verleden week zijne kruin neergelegd

voor de krachtige bijl van den bedreven kapper-houtkoopman de h.

Guill. Bex van Zepperen. Nadat hij de zware takken, waaronder van 2

meter omtrek, afgekapt had, wat zeker geen gemakkelijk werk was,

werd er een bed van 1000 mutsaarden opgemaakt, opdat de koning in

het neervallen zich niet zou bezeeren, dat hij, van zijn takken ontdaan

nog een gewicht had van 20.000 kilos.

Die reusachtige eik was aangekocht door den gekenden houtkoopman

Ernest Jammaers, de burgemeester van Zepperen, van wien de

ondernemer Frans Claes van Sint-Truiden, hem overgenomen heeft,

als beschikt voor de tentoonstelling van deze stad, en waartoe hij

zeker een grooten toeloop zal uitlokken; immers, deze eik is niet alleen

de schoonste boom van Limburg, maar van gansch het land. Hij heeft

eene lengte rechte stam van tien meters, op de helft van 4m omtrek,

den doorgaande kop 9m, lang op 3 m omtrek. Eene bijzonderheid:

Koopman Ernest Jammaers had een tweede kapper, Peter Botti van

Zepperen, aangesteld om den eik te helpen losmaken, en daar deze

des morgens heel vroeg was opgetrokken, was hij reeds aan het werk

eer G. Bex aan den anderen kant aankwam en er ieverig begon te

arbeiden; zodat hij zijnen medewerker aan de andere zijde des booms

slechts bemerkte, toen hij het ontbijt ging nemen dat hem nu des te

beter smaakte. Eer aan onze mannen van Zepperen, zoo kooper als

boomkappers.

P.S. Ik had bijkans vergeten te zeggen, dat de kostprijs van dien

zwaarwichtigen boom 1.505 frank is.

8 september 1907

de Stem van Haspengouw, eigenlijk de Sint-Truidense zaterdagskrant

De Tram die een paar jaar die naam droeg

Page 24: BC 9423 Het Kroniekje - telenet.beusers.telenet.be/NPAulenteer/Documenten/Kroniekje... · BC 9423 Driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Aulenteer 2013 nr 4 P409288 Afgiftekantoor

Paul Van Oirbeek, zoon van de ‘Professor’, bij de gevelde reuzenstam