2

Gebieden van het lichaam

1

2

3

4

5

6

7

A

1.1a,b Gebieden van het lichaam, vooraanzicht.Regio frontalis

Regio nasalis*

Regio oralis*

Regio mentalis*

Regio cervicalis anterior = trigonum cervicale anterius

Regio orbitalis*

Regio sternocleidomastoidea

Regio cervicalis lateralis= trigonum cervicale laterale

Trigonum clavi-deltoideo-pectorale

Regio deltoidea

Regio axillaris

Regio pectoralis en mammaria

Regio presternalis

Regio brachialis anterior

Trigonum omoclaviculare

Regio hypochondriaca

Regio cubitalis anterior

Regio abdominis lateralis

Regio umbilicalis

Regio urogenitalis

Regio inguinalis

Regio antebrachii anterior

Dorsum manus

Regio femoris anterior

Regio genus anterior

Regio cruris anterior

Dorsum pedis

* De regiones orbitalis, nasalis, oralis en mentalis vormen samen de regio facialis

Regio pubica

Regio antebrachii posterior

Regio epigastrica

>Afb. 1.1 a,b

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

1 Algemene anatomie

Inhoud

Gebieden van het lichaam 11.1a,b Gebieden van het lichaam, vooraanzicht.

3 1Gebieden van het lichaam

1.2a,b Gebieden van het lichaam, achteraanzicht.

Regio parietalis

Regio occipitalis

Regio temporalis

Regio cervicalis posterior

Regio suprascapularis

Regio deltoidea

Regio scapularis

Regio vertebralis

Regio brachialis posterior

Regio infrascapularis

Regio cubitalis posterior

Regio lumbalis

Regio analis

Regio sacralis

Regio antebrachii posterior

Regio femoris posterior

Regio genus posterior

Regio cruralis posterior

Regio calcanea

Regio glutealis

Regio antebrachii anterior

<

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.2 a,b

1 Algemene anatomie

Inhoud

Gebieden van het lichaam 21.2a,b Gebieden van het lichaam, achteraanzicht.

4

1

2

3

4

5

6

7

A

Oriëntatielijnen en -punten1.3 Oriëntatielijnen en -punten op het lichaamsoppervlak, vooraanzicht.

Fossa supraclavicularis minor

Linea sternalis 2 Linea parasternalis 2

Linea medioclavicularis 2 Linea axillaris 2(anterior)

M. quadriceps femoris

Patella

Caput fibulae

Malleolus medialis

Dorsum pedis

Hallux

Margo anterior enfacies medialis tibiae

Spina iliaca anterior superior

M. obliquus externus abdominis (zg. spierhoek)

Ligamentum inguinale

2 Linea mediana anterior

Fossa supraclavicularis majorFossa infraclavicularis= groeve van Mohrenheim M. deltoideus

Thenar

Tuberositas tibiae

M. sartorius

Hypothenar

Umbilicus

Linea alba

Arcus costalis

Angulus infrasternalis

Fossa axillaris

Plica axillaris anterior

M. pectoralis major

Angulus sterni = hoek van Ludovici

>

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.3

1 Algemene anatomie

Inhoud

Oriëntatielijnen en -punten 11.3 Oriëntatielijnen en -punten op het lichaamsoppervlak, vooraanzicht.

5 1Oriëntatielijnen en -punten

1.4 Oriëntatielijnen en -punten op het lichaamsoppervlak, achteraanzicht.

Vertebra prominens

Acromion en spina scapulae

M. deltoideus

M. triceps brachii

Plica axillaris posterior en m. latissimus dorsi

Angulus inferior scapulae

Epicondylus medialis

Olecranon

Epicondylus lateralis

M. erector spinae

Processus spinosus van de 4e lumbale wervel

M. brachioradialis

Processus styloideus ulnae

Dorsum manus

Pollex

2 Linea mediana posterior

Crista iliaca

Spina iliaca posterior superior

Crena ani

Trochanter major

M. gluteus maximus

Sulcus glutealis

Fossa poplitea

Tendo calcaneus = achillespees

Calx

Planta pedis

M. gastrocneminus (sura)

ischiocrurale spieren

2 Linea paravertebralis

2 Linea scapularis

<

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.4

1 Algemene anatomie

Inhoud

Oriëntatielijnen en -punten 21.4 Oriëntatielijnen en -punten op het lichaamsoppervlak, achteraanzicht.

6

1

2

3

4

5

6

7

A

Assen, vlakken, richtingen1.5 Hoofdassen en hoofdvlakken van het lichaam, richtingaanduiding en positie van de lichaamsdelen en bewegingsrichtingen.

Hoofdassen

1 Verticale of longitudinale as loopt in de lengterichting van het lichaam

2 Sagittale as loopt loodrecht op de verticale en transversale as door de voorste en achterste lichaamswand

3 Transversale of horizontale as loopt dwars door het lichaam

Radiologische aanduidingen van de vlakken

axiaal transversale vlakcoronair frontale vlaksagittaal sagittale vlak

Bij beeldpresentatie (computertomografie [– CT]; magnetischeresonantietomografie [– MRT]) worden de doorsneden aan de kern vanuit caudaal, aan de extremiteiten vanuit distaal bekeken. (Anatomische doorsneden worden daarentegen meestal vanuit craniaal [kern] resp. vanuit proximaal [extremiteiten] bekeken.)

Hoofdvlakken

Mediane vlaksymmetrisch vlak dat het lichaam in twee (theoretisch) spiegelbeeldige gelijke helften verdeelt

Sagittale vlakloopt evenwijdig aan het mediane vlak

Frontale vlakloopt in richting van het sternum en loodrecht op het sagittale vlak

Transversale vlakalle dwarsdoorsnedevlakken van het lichaam

caudaal

craniaal

distaal

Richtingaanduidingen in beeld

proximaal

Richtingaanduidingen en positie van lichaamsdelen

craniaal of superior in de richting van de schedelcaudaal of inferior in de richting van de stuitmediaal in de richting van het mediane vlak lateraal van het mediane vlak afmediaan in het mediane vlakcentraal naar het centrum van het lichaam toeperifeer naar het lichaamsoppervlak toe

proximaal in de richting van de rompdistaal in de richting van het einde van de ledematenulnair in de richting van de ulna radiaal in de richting van de radius tibiaal in de richting van de tibiafibulair in de richting van de fibula anterior of ventraal naar voren of buikwaartsposterior of dorsaal naar achteren of rugwaartsvolair of palmair in de richting van de handpalmplantair in de richting van de voetzolendorsaal (aan de extremiteiten) in de richting van de handrug of de voetrug

Bewegingsrichtingen

extensie strekking van de romp of van de ledematenflexie buiging van de romp of van de ledematenabductie bewegen van de ledematen van de romp af in het frontale vlakadductie bewegen van de ledematen naar de romp toe in het frontale vlakelevatie beweging van de ledematen van de romp af (in alle ruimterichtingen)rotatie binnen- en buitenwaarts draaien van de ledematen om de lengteas van de ledematen, draaiing van de rompcircumductie cirkelvormige beweging van de ledematen

1

1

3

3

2

2

>

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.5

1 Algemene anatomie

Inhoud

Assen, vlakken, richtingen 11.5 Hoofdassen en hoofdvlakken van het lichaam, richtingaanduiding en positie

van de lichaamsdelen en bewegingsrichtingen.

7 11.5 Hoofdassen en hoofdvlakken van het lichaam, richtingaanduiding en positie van de lichaamsdelen en bewegingsrichtingen.

Hoofdassen

1 Verticale of longitudinale as loopt in de lengterichting van het lichaam

2 Sagittale as loopt loodrecht op de verticale en transversale as door de voorste en achterste lichaamswand

3 Transversale of horizontale as loopt dwars door het lichaam

Radiologische aanduidingen van de vlakken

axiaal transversale vlakcoronair frontale vlaksagittaal sagittale vlak

Bij beeldpresentatie (computertomografie [– CT]; magnetischeresonantietomografie [– MRT]) worden de doorsneden aan de kern vanuit caudaal, aan de extremiteiten vanuit distaal bekeken. (Anatomische doorsneden worden daarentegen meestal vanuit craniaal [kern] resp. vanuit proximaal [extremiteiten] bekeken.)

Hoofdvlakken

Mediane vlaksymmetrisch vlak dat het lichaam in twee (theoretisch) spiegelbeeldige gelijke helften verdeelt

Sagittale vlakloopt evenwijdig aan het mediane vlak

Frontale vlakloopt in richting van het sternum en loodrecht op het sagittale vlak

Transversale vlakalle dwarsdoorsnedevlakken van het lichaam

caudaal

craniaal

distaal

Richtingaanduidingen in beeld

proximaal

Richtingaanduidingen en positie van lichaamsdelen

craniaal of superior in de richting van de schedelcaudaal of inferior in de richting van de stuitmediaal in de richting van het mediane vlak lateraal van het mediane vlak afmediaan in het mediane vlakcentraal naar het centrum van het lichaam toeperifeer naar het lichaamsoppervlak toe

proximaal in de richting van de rompdistaal in de richting van het einde van de ledematenulnair in de richting van de ulna radiaal in de richting van de radius tibiaal in de richting van de tibiafibulair in de richting van de fibula anterior of ventraal naar voren of buikwaartsposterior of dorsaal naar achteren of rugwaartsvolair of palmair in de richting van de handpalmplantair in de richting van de voetzolendorsaal (aan de extremiteiten) in de richting van de handrug of de voetrug

Bewegingsrichtingen

extensie strekking van de romp of van de ledematenflexie buiging van de romp of van de ledematenabductie bewegen van de ledematen van de romp af in het frontale vlakadductie bewegen van de ledematen naar de romp toe in het frontale vlakelevatie beweging van de ledematen van de romp af (in alle ruimterichtingen)rotatie binnen- en buitenwaarts draaien van de ledematen om de lengteas van de ledematen, draaiing van de rompcircumductie cirkelvormige beweging van de ledematen

Assen, vlakken, richtingen

1

1

3

3

2

2

<

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.5

1 Algemene anatomie

Inhoud

Assen, vlakken, richtingen 21.5 Hoofdassen en hoofdvlakken van het lichaam

8

1

2

3

4

5

6

7

A

Skelet1.6 Overzicht van botten en gewrichten, vrouwelijk skelet, vooraanzicht. [1]

Ossa cranii = cranium

Pars libera membri inferioris

Clavicula

Scapula

Cingulum pectorale = membri superioris

Sternum

Costae I–XIISkeleton thoracis

Vertebrae thoracicae I–XII van de columna vertebralis

Humerus

Ulna

Radius

Pars libera membri superioris

Ossa carpi = carpalia

Ossa metacarpi I–V = metacarpalia Ossa manus

Ossa digitorum =phalanges

Os coxae

Os sacrum

Cingulum pelvicum= membri inferioris

Femur

Patella

Tibia

Fibula

Ossa tarsi = tarsalia

Ossa metatarsi I–V = metatarsalia Ossa pedis

Ossa digitorum = Phalanges

Articulationes pedis

Articulatio tibiofibularis

Articulatio genus

Symphysis pubica

Articulatio coxae

Articulatio sacroiliaca

Articulationes manus

Articulatio radioulnaris distalis

Vertebrae lumbales I–V van decolumna vertebralis

Articulatio cubiti

Articulatio sternoclavicularis

Articulatio humeri = glenohumeralis

Articulatio acromioclavicularis

Vertebrae cervicales I–VII van decolumna vertebralis

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.6

1 Algemene anatomie

Inhoud

Skelet1.6 Overzicht van botten en gewrichten, vrouwelijk skelet, vooraanzicht. [1]

9 1Botvormen

1.7a–e Botvorm en -structuur. [1]

A Afb. 7.39

A Afb. 2.93

A Afb. 4.9a

a Lange botten (buisvormige botten). Lengtedoorsnede van een rechter femur. b Rechter proximale femuruiteinde. Om de substantia spongiosa te laten zien werd de substantia compacta verwijderd. In het overgangsgebied van femurkop en femurhals werd de dieper gelegen spongiosa vrijgemaakt.

c Dwarsdoorsnede van een rechter femur in het bovenste derde deel. d Vlak bot. Sternum, aan de linker kant werd de spongiosa door verwijdering van de corticalis vrijgemaakt. e Kort bot. Rechter middelste wigbeen (os cuneiforme intermedium).

Cavitas medullaris

Substantia spongiosa

Substantia compacta = corticalis

Labium mediale

Labium laterale

Linea aspera

Epifyselijn

Spongiosatrektrabekel

Onregelmatig bot

Ruimtevormend bot

Overzicht gewrichtsstructuur

Corticalis

Spongiosadruktrabekel

a Aanzicht van het achterste snijvlak

c Aanzicht van het onderste snijvlak

e Mediaal aanzicht

b Vooraanzicht

d Vooraanzicht

Substantia spongiosa = trabecularis(spongiosa)

Linea epiphysialis

Epiphysis distalis(condyli femoris lateralis en medialis)

Epiphysis proximalis (caput femoris)

Metaphysis proximalis

Apophysis(trochanter major)

Manubrium sterni

Synchondrosis manubriosternalis

Corpus sterni

Processus xiphoideus

Synostosis(obs. synchondrosis)

sterni

Diaphysis

Metaphysis distalis

Linea epiphysialis

Cavitas medullaris

Substantia compacta= corticalis

Substantia spongiosa

Substantia compacta

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.7 a-e

1 Algemene anatomie

Inhoud

Botvormen1.7a–e Botvorm en -structuur. [1]

10

1

2

3

4

5

6

7

A

Organen van de bloedsomloop1.8a,b Organen van de bloedsomloop. [2]

Vene

a Schema van het hart met de toe- en afvoerende bloedvaten van de algemene (grote) lichaamscirculatie en de (kleine) longcirculatie b Zenuwstreng van een bloedvat, histologische snede door de duim ter hoogte van het grondgewricht, Goldnerkleuring, × 20

a

b

Capillairgebied van de longen

Truncus pulmonalis

Arcus aortae

V. cava inferior

Ventriculus dexter

Atrium dextrum

V. cava superior

V. pulmonalis dextra

V. pulmonalis sinistra

Atrium sinistrum

Ventriculus sinister

Aorta

Lichaampjes van Vater-Pacini= corpuscula lamellosa

Spier

Zenuwknoop

Aorta met vertakkingen V. cava superior en v. cava inferior Poortaderbloedsomloop

Epineurium

Perineurium

Arterie

Tunica intima

Tunica media

Tunica externa = adventitia

A Afb. 5.2 A Afb. 5.3 A Afb. 5.82a

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.8 a,b

1 Algemene anatomie

Inhoud

Organen van de bloedsomloop1.8a,b Organen van de bloedsomloop. [2]

11 1Foetale bloedsomloop

1.9 Foetale bloedsomloop met zijn derivaten na de geboorte. [3]

Arcus aortae

Ductus arteriosus = Botalli

Ventriculus sinister

Foetaal hart

V. cava superior

Foramen ovale

Atrium dextrum

Ventriculus dexter

V. cava inferior

Ductus venosus= Arantii

Hepar

V. portae hepatis

V. cava inferior

Aorta descendens

Aa. umbilicales

Vesica urinaria

V. umbilicalis

Navelstreng

A Afb. 5.39

A Afb. 5.51a

A Afb. 5.75b A Afb. 4.63

Ligamentum arte

riosum

=Botalli

Ligamentum teres hepatis

Chorda arteriae umbilicalis = plica umbilicalis medialis

Chorda arteriae umbilicalis = plica umbilicalis medialis

Liga

men

tum

tere

s hepatis

Liga

men

tum

ven

osus

Fossa ovalis

A Afb. 5.41

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.9

1 Algemene anatomie

Inhoud

Foetale bloedsomloop1.9 Foetale bloedsomloop met zijn derivaten na de geboorte. [3]

12

1

2

3

4

5

6

7

A

Lymfestelsel1.10a–c Lymfestelsel. [a 4, b 5, c 6]

Truncus lumbalis sinister

V. jugularis interna sinistra

Pars cervicalis van deductus thoracicus

Vasa lymphatica van de longen

Vasa lymphatica van de oesophagus

Arcus ductus thoracici

Monding van de ductus thoracicus

Truncus subclavius sinister

Plexus lymphaticus axillaris

V. subclavia sinistra

Truncus bronchomediastinalis

Truncus mediastinalis

Vasa lymphatica intercostales

Pars thoracica van de ductus thoracicus

Vas lymphaticum efferens

Hilus

Vas lymphaticum afferens

Truncus intercostalis descendens

Lymfevatklep in een lymfevat

Endotheel

Tunica media

Tunica externa en aangrenzend vetweefsel

Pars abdominalis van de ductus thoracicusCisterna chyli

Trunci intestinales

Vasa lymphatica van het diafragma

Vasa lymphatica van de nieren

Vasa lymphatica van de ovaria (testes)

Truncus jugularis dexter

Truncus subclavius dexter

Ductus lymphaticus= thoracicus

dexter

b

c

a

a Hoofdlymfestamb Halfschematische voorstelling van een lymfeknoop met toe- en afvoerende lymfevatenc Histologische snede door de ductus thoracicus. Fixering volgens Stieve, azankleuring, × 30

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.10 a-c

1 Algemene anatomie

Inhoud

Lymfestelsel1.10a–c Lymfestelsel. [a 4, b 5, c 6]a

13 1Perifeer zenuwstelsel

1.11a,b Perifeer zenuwstelsel, spinale zenuwen en plexusvorming. [a 2, b 7]

a Structuur van de spinale zenuwenb Plexusvorming – radiculaire innervatie van de huid – dermatoomvorming

A Afb. 3.17

A Afb. 4.80

A Afb. 6.72a A Afb. 7.97

A Afb. 4.53

Medulla spinalis

Ganglion truncisympathici

Ramus communicansgriseus

Ramus communicans albus

Radix posterior = sensoria

Radix anterior = motoria

Ganglion spinale

Ramus posterior = dorsalis

Ramus anterior = ventralis

Ramus meningeus

N. spinalis

Ruggenmerg

Plexus cervicalis Plexus brachialis Plexus lumbosacralis

Plexus Perifere zenuw

Dermatoom

Radix

Ramus anterior = ventralis

N. spinalis

a

b

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.11 a,b

1 Algemene anatomie

Inhoud

Perifeer zenuwstelsel1.11a,b Perifeer zenuwstelsel, spinale zenuwen en plexusvorming. [a 2, b 7]

14

1

2

3

4

5

6

7

A

Hersenzenuwen1.12 Hersenzenuwen (nn. craniales), indeling, oorsprongscellen en functie.

Zenuwen van de zintuigen Oorsprongscellen Functie

N. olfactorius I = fila olfactoria Zenuwcellen van de regio olfactoria Reuk

N. opticus II Ganglioncellen van de retina Zien

N. vestibulocochlearis VIII N. vestibularis Ganglion vestibulare Evenwicht N. cochlearis Ganglion cochleare = spirale cochleae Gehoor

Oogspierzenuwen Oorsprongscellen Functie

N. oculomotorius III Nucleus nervi oculomotorii Mm. levator palpebrae superioris, rectus superior, rectus medialis, rectus inferior en obliquus inferior

Nucleus oculomotorius M. sphincter pupillae, accessorius = autonomicus M. ciliaris = edinger-westphalkern

N. trochlearis IV Nucleus nervi trochlearis M. obliquus superior

N. abducens VI Nucleus nervi abducentis M. rectus lateralis

Branchiale zenuwen (kieuwboog-farynxboog) Oorsprongscellen Functie

N. trigeminus V Nucleus motorius Kauwspieren, m. tensor tympani, Radix motoria nervi trigemini m. tensor veli palatini, venter anterior van de m. digastricus, m. mylohyoideus

Radix sensoria Ganglion trigeminale Gezichtshuid, harde hersenvlies, periorbita, ogen, = semilunare = ganglion van Gasser slijmvliezen van de neus- en mondholte

Nucleus mesencephalicus Proprioceptie van de kauwspieren en de overige door de nervi trigemini n. trigeminus motorisch geïnnerveerde spieren, zoals de oogspieren en de mimische spieren

N. facialis VII Nucleus nervi facialis Mimische spieren, m. stylohyoideus, met n. intermedius venter posterior van de m. digastricus, m. stapedius

Nucleus salivatorius superior Traanklieren, neusklieren, kleine mondspeekselklieren, glandulae sublingualis en submandibularis

Ganglion geniculi Huidsensibiliteit van de oorschelp, buitenste gehoorgang, trommelvlies (van buiten), smaak in het voorste gebied van de tong

N. glossopharyngeus IX Nucleus ambiguus Spieren van de farynx, m. stylopharyngeus

Nucleus salivatorius inferior Oorspeekselklier

Ganglion superius Slijmvliessensibiliteit van tong, keelholte, middenoor, oortrompet

Ganglion inferius Smaak in het achterste gebied van de tong

Drukreceptie (sinus caroticus), chemoreceptie (glomus caroticum)

N. vagus X Nucleus ambiguus Spieren van de farynx en van de larynx

Nucleus dorsalis nervi vagi Hals-, borst- en buikorganen (darm tot aan flexura coli sinistra – punt van Cannon-Böhm)

Ganglion superius = jugulare Sensibiliteit gehoorgang en dura mater cranialis

Ganglion inferius = nodosum Sensibiliteit keelholte, strottenhoofd, borst- en buikorganen, smaak, strottenhoofdingang

N. accessorius XI Radix cranialis = pars vagalis – ramus internus Nucleus ambiguus Spieren van de farynx en van de larynx

Radix spinalis = pars spinalis – ramus externus Nucleus spinalis nervi accessorii Mm. sternocleidomastoideus en trapezius

N. hypoglossus XII Nucleus nervi hypoglossi Binnenste tongspieren, mm. styloglossus, hyoglossus

en genioglossus

I N. olfactorius

II N. opticus

III N. oculomotorius

IV N. trochlearis

VI N. abducens

V N. trigeminus radix sensoria

V N. trigeminus radix motoria

VII N. facialis

IX N. glossopharyngeus

X N. vagus

XI N. accessoriusXII N. hypoglossus

VIII N. vestibulocochlearis

VII Klieren

IX Klieren

>

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.12

1 Algemene anatomie

Inhoud

Hersenzenuwen 11.12 Hersenzenuwen (nn. craniales), indeling, oorsprongscellen en functie.

15 11.12 Hersenzenuwen (nn. craniales), indeling, oorsprongscellen en functie.

Zenuwen van de zintuigen Oorsprongscellen Functie

N. olfactorius I = fila olfactoria Zenuwcellen van de regio olfactoria Reuk

N. opticus II Ganglioncellen van de retina Zien

N. vestibulocochlearis VIII N. vestibularis Ganglion vestibulare Evenwicht N. cochlearis Ganglion cochleare = spirale cochleae Gehoor

Oogspierzenuwen Oorsprongscellen Functie

N. oculomotorius III Nucleus nervi oculomotorii Mm. levator palpebrae superioris, rectus superior, rectus medialis, rectus inferior en obliquus inferior

Nucleus oculomotorius M. sphincter pupillae, accessorius = autonomicus M. ciliaris = edinger-westphalkern

N. trochlearis IV Nucleus nervi trochlearis M. obliquus superior

N. abducens VI Nucleus nervi abducentis M. rectus lateralis

Branchiale zenuwen (kieuwboog-farynxboog) Oorsprongscellen Functie

N. trigeminus V Nucleus motorius Kauwspieren, m. tensor tympani, Radix motoria nervi trigemini m. tensor veli palatini, venter anterior van de m. digastricus, m. mylohyoideus

Radix sensoria Ganglion trigeminale Gezichtshuid, harde hersenvlies, periorbita, ogen, = semilunare = ganglion van Gasser slijmvliezen van de neus- en mondholte

Nucleus mesencephalicus Proprioceptie van de kauwspieren en de overige door de nervi trigemini n. trigeminus motorisch geïnnerveerde spieren, zoals de oogspieren en de mimische spieren

N. facialis VII Nucleus nervi facialis Mimische spieren, m. stylohyoideus, met n. intermedius venter posterior van de m. digastricus, m. stapedius

Nucleus salivatorius superior Traanklieren, neusklieren, kleine mondspeekselklieren, glandulae sublingualis en submandibularis

Ganglion geniculi Huidsensibiliteit van de oorschelp, buitenste gehoorgang, trommelvlies (van buiten), smaak in het voorste gebied van de tong

N. glossopharyngeus IX Nucleus ambiguus Spieren van de farynx, m. stylopharyngeus

Nucleus salivatorius inferior Oorspeekselklier

Ganglion superius Slijmvliessensibiliteit van tong, keelholte, middenoor, oortrompet

Ganglion inferius Smaak in het achterste gebied van de tong

Drukreceptie (sinus caroticus), chemoreceptie (glomus caroticum)

N. vagus X Nucleus ambiguus Spieren van de farynx en van de larynx

Nucleus dorsalis nervi vagi Hals-, borst- en buikorganen (darm tot aan flexura coli sinistra – punt van Cannon-Böhm)

Ganglion superius = jugulare Sensibiliteit gehoorgang en dura mater cranialis

Ganglion inferius = nodosum Sensibiliteit keelholte, strottenhoofd, borst- en buikorganen, smaak, strottenhoofdingang

N. accessorius XI Radix cranialis = pars vagalis – ramus internus Nucleus ambiguus Spieren van de farynx en van de larynx

Radix spinalis = pars spinalis – ramus externus Nucleus spinalis nervi accessorii Mm. sternocleidomastoideus en trapezius

N. hypoglossus XII Nucleus nervi hypoglossi Binnenste tongspieren, mm. styloglossus, hyoglossus

en genioglossus

I N. olfactorius

II N. opticus

III N. oculomotorius

IV N. trochlearis

VI N. abducens

V N. trigeminus radix sensoria

V N. trigeminus radix motoria

VII N. facialis

IX N. glossopharyngeus

X N. vagus

XI N. accessoriusXII N. hypoglossus

VIII N. vestibulocochlearis

VII Klieren

IX Klieren

<

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.12

1 Algemene anatomie

Inhoud

Hersenzenuwen 21.12 Hersenzenuwen (nn. craniales), indeling, oorsprongscellen en functie.

16

1

2

3

4

5

6

7

A

Sympathicus1.13a,b Vegetatief zenuwstelsel – sympathicus en parasympathicus.

Sympathicus

Ogen: m. dilatator pupillae 7 Mydriasis m. tarsalis 7 Aanspannen van de oogleden – verwijding van de oogspleet M. orbitalis 7 Protrusie van de bulbusSpeekselklieren: 7 Zwakke secretie van de glandula submandibularisBloedvaten: arteriën (huid, slijmhuid, hersenen, skeletspieren, ingewanden) 7 Vasoconstrictie Venen 7 VasoconstrictieHart: coronaire arteriën 7 VasoconstrictieHartspier 7 Toename van de hartfrequentie 7 Toename van de contractiekracht van boezems en kamersTracheale en bronchiale musculatuur: 7 VerslappingMaag-darmkanaal: 7 Afname van de kliersecretie (niet zeker) 7 Bevorderen van de waterresorptiePancreas (endocrien deel): 7 Afname van de insulinesecretieLever: 7 Bevordering van de glycogenolyse en gluconeogeneseUrineblaas: m. sphincter internus 7 ContractieGenitaliën: vrouwelijk 7 Contractie van de uterusmusculatuur mannelijk 7 Contractie van de gladde musculatuur van de vesicula seminalis, van de pros- taat en van de ductus deferensMilt: 7 Contractie van het kapselBijnieren: 7 Secretie van adrenaline en noradrenaline A Afb. 5.4

Ganglion cervicale superius

Ganglion cervicale medium

Ganglion cervicothoracicum= stellatum

Ganglia coeliaca

Kernkolom van de nucleus intermediolateralis

C8

L3

Ganglion mesentericumsuperius

Ganglion mesentericuminferius

a

ParasympathicusPars cranialis

N. oculomotoriusOgen: m. ciliaris 7 Accommodatie van dichtbijM. sphincter pupillae 7 Miosis

N. facialisTraanklieren 7 Stimulering van de secretieNeusklieren 7 Stimulering van de secretieKlieren van de mondholte 7 Stimulering van de secretieOnderkaakklieren 7 Stimulering van de secretie

N. glossopharyngeusOorspeekselklieren 7 Stimulering van de secretie

Nervus vagusHoofd: bloedvaten 7 VasodilatatieHart: boezems 7 Afname van de hartfrequentie 7 Afname van de contractiekracht van de boezemsTracheale- en bronchiale musculatuur: 7Contractie 7 Stimulering van de kliersecretieMaag-darmkanaal* 7 Stimulering van de motiliteit 7 Relaxatie van de sphincter 7 Stimulering van de kliersecretiePancreas (exocrien deel): 7 Stimulering van de secretie

Pars pelvica – substantia intermedia lateralis medullae spinalis

Darm: 7 Stimulering van de motiliteit 7 Relaxatie van de sfincter 7 Stimulering van de secretie 7 Bevorderen van de defecatieUrineblaas: M. detrusor vesicae 7 Contractie – bevorderen van de mictieVrouwelijke genitaliën: 7 Toename van de transsudatie van het het vagina-epitheel 7 Erectie van de clitorisMannelijke genitaliën: 7 Erectie van de penis

* Verzorging van de darmen tot aan de flexura coli sinistra(punt van Cannon–Böhm)A Afb. 2.78 A Afb. 2.113

Ganglion ciliare

Ganglion pterygopalatinum

Ganglion submandibulare

Ganglion oticum

S2

S4

Nucleus oculomotoriusaccessorius = autonomicus

= edinger-westphalkern (N. III)

Nucleus salivatorius superior(N. VII)

Nucleus salivatorius inferior(N. IX)

Nucleus dorsalis nervi vagi(N. X)

Substantia intermediomedialis

Ganglia pelvica

b

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.13 a

1 Algemene anatomie

Inhoud

Sympathicus1.13a Vegetatief zenuwstelsel – sympathicus

17 1Parasympathicus

1.13a,b Vegetatief zenuwstelsel – sympathicus en parasympathicus.

Sympathicus

Ogen: m. dilatator pupillae 7 Mydriasis m. tarsalis 7 Aanspannen van de oogleden – verwijding van de oogspleet M. orbitalis 7 Protrusie van de bulbusSpeekselklieren: 7 Zwakke secretie van de glandula submandibularisBloedvaten: arteriën (huid, slijmhuid, hersenen, skeletspieren, ingewanden) 7 Vasoconstrictie Venen 7 VasoconstrictieHart: coronaire arteriën 7 VasoconstrictieHartspier 7 Toename van de hartfrequentie 7 Toename van de contractiekracht van boezems en kamersTracheale en bronchiale musculatuur: 7 VerslappingMaag-darmkanaal: 7 Afname van de kliersecretie (niet zeker) 7 Bevorderen van de waterresorptiePancreas (endocrien deel): 7 Afname van de insulinesecretieLever: 7 Bevordering van de glycogenolyse en gluconeogeneseUrineblaas: m. sphincter internus 7 ContractieGenitaliën: vrouwelijk 7 Contractie van de uterusmusculatuur mannelijk 7 Contractie van de gladde musculatuur van de vesicula seminalis, van de pros- taat en van de ductus deferensMilt: 7 Contractie van het kapselBijnieren: 7 Secretie van adrenaline en noradrenaline A Afb. 5.4

Ganglion cervicale superius

Ganglion cervicale medium

Ganglion cervicothoracicum= stellatum

Ganglia coeliaca

Kernkolom van de nucleus intermediolateralis

C8

L3

Ganglion mesentericumsuperius

Ganglion mesentericuminferius

a

ParasympathicusPars cranialis

N. oculomotoriusOgen: m. ciliaris 7 Accommodatie van dichtbijM. sphincter pupillae 7 Miosis

N. facialisTraanklieren 7 Stimulering van de secretieNeusklieren 7 Stimulering van de secretieKlieren van de mondholte 7 Stimulering van de secretieOnderkaakklieren 7 Stimulering van de secretie

N. glossopharyngeusOorspeekselklieren 7 Stimulering van de secretie

Nervus vagusHoofd: bloedvaten 7 VasodilatatieHart: boezems 7 Afname van de hartfrequentie 7 Afname van de contractiekracht van de boezemsTracheale- en bronchiale musculatuur: 7Contractie 7 Stimulering van de kliersecretieMaag-darmkanaal* 7 Stimulering van de motiliteit 7 Relaxatie van de sphincter 7 Stimulering van de kliersecretiePancreas (exocrien deel): 7 Stimulering van de secretie

Pars pelvica – substantia intermedia lateralis medullae spinalis

Darm: 7 Stimulering van de motiliteit 7 Relaxatie van de sfincter 7 Stimulering van de secretie 7 Bevorderen van de defecatieUrineblaas: M. detrusor vesicae 7 Contractie – bevorderen van de mictieVrouwelijke genitaliën: 7 Toename van de transsudatie van het het vagina-epitheel 7 Erectie van de clitorisMannelijke genitaliën: 7 Erectie van de penis

* Verzorging van de darmen tot aan de flexura coli sinistra(punt van Cannon–Böhm)A Afb. 2.78 A Afb. 2.113

Ganglion ciliare

Ganglion pterygopalatinum

Ganglion submandibulare

Ganglion oticum

S2

S4

Nucleus oculomotoriusaccessorius = autonomicus

= edinger-westphalkern (N. III)

Nucleus salivatorius superior(N. VII)

Nucleus salivatorius inferior(N. IX)

Nucleus dorsalis nervi vagi(N. X)

Substantia intermediomedialis

Ganglia pelvica

b

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.13 b

1 Algemene anatomie

Inhoud

Parasympathicus1.13b Vegetatief zenuwstelsel – parasympathicus.

18

1

2

3

4

5

6

7

A

1.14a–e Huid (cutis = epidermis en dermis = corium) en onderhuids (vet)weefsel (tela subcutanea = subcutis).

a Opperhuid, vingertop van een middelvinger; × 3. b Opperhuid, handrug; × 2,5. c Opperhuid, histologische snede uit de voetzool van een pasgeborene. Azankleuring; × 25. d Opperhuid, histologische snede uit de handrug van een volwassene. Azankleuring; × 25. e Om de subcutis vrij te maken, werd het corium weggeprepareerd en (naar links) opzijgeklapt, zodat men van basaal op het stratum reticulare van de lederhuid kijkt. Arteriële injectie met latex.

Epidermis

Zweetklieren en afvoergang

Subcutane vene

Dermis = corium

Retinacula cutis

Subcutaanvetweefsel

Stratum reticulare van de lederhuid

Subcutis

a b

c

e

d

Stratum papillare

Tela subcutanea= subcutis

Stratum reticulare

Huid

Uit: Bernhard N. Tillmann - Springer Anatomische Atlas© Springer Uitgeverij 2007

Afb. 1.14 a-e

1 Algemene anatomie

Inhoud

Huid1.14a–e Huid (cutis = epidermis en dermis = corium) en

onderhuids (vet)weefsel (tela subcutanea = subcutis).