FEBRUARI 2013717171717171

herkauw

erh

erkauwer

herkauw

er

10 jaar diergezondheidsMonitoringde gd Mineralencheck: “weinig Moeite voor veeL inzicht”Meer Leverbotresistentie voor middelen met triclabendazol

De gezondheidsdienst voor dieren

Hoeveel verjaardagenvieren uw koeien?De levensduur van melkkoeien is een belangrijke factor in het bedrijfsresultaat. Nieuw onderzoek toont aan dat als Novem 20 al bij milde mastitis naast een antibioticum wordt ingezet, het risico op afvoer met 43% wordt verlaagd1.

Novem® 20De herstelversneller

1) McDougall S. et al.(2009) Effect of treatment with the nonsteroidal anti-inflammatory meloxicam on milk production, somatic cell count, probability of re-treatment, and culling of dairy cows with mild clinical mastitis. J.Dairy Sci.92-4421-4431

2) K. Okkinga et al. (1998)

Productnaam: Novem 20. Regnr./Kan.status: REG NL 10219 URA. Werkzame bestanddelen: Meloxicam 20mg/ml. Indicaties bij rundvee: Acute respiratoire infecties in combinatie met geschikte antibiotica. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Aanvullende therapie bij acute mastitis, in combinatie met een antibioticum therapie. Voor de verlichting van post-operatieve pijn bij kalveren na het onthoornen. Doeldier: Rundvee en varkens. Voornaamste bijwerking(en): Een geringe kortdurende zwelling op de plaats van injectie na subcutane toediening wordt in minder dan 10% van het rundvee, behandeld in het klinisch onderzoek, gezien. Indien u andere bijwerkingen vaststelt, gelieve uw dierenarts hiervan in kennis te stellen. Contra-indicatie(s): Niet gebruiken bij dieren die lijden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwijzingen zijn voor ulcerogene gastro-intestinale lesies of individuele overgevoeligheid voor het product. Bij rundvee niet gebruiken bij dieren met diarree jonger dan één week. Dosering: Rundvee: Een éénmalige subcutane injectie van 0,5 mg meloxicam/kg lichaamsgewicht (dat wil zeggen 2,5 ml/100 kg lichaams gewicht), in combinatie met een geschikte antibioticum therapie of orale rehydratie therapie, indien passend. Wachttijd rundvee: vlees 15 dg, melk 5 dg. Boehringer Ingelheim bv - Telefoon: +31 (0)72 5662411 - E-mail: vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com - Verdere informatie is op aanvraag beschikbaar.

• Langwerkende ontstekingsremmer en pijnstiller• 1 injectie werkt 3 dagen2

• Versnelt de genezing en herstelt de eetlust• Lager celgetal én lager afvoerpercentage1

19730 BI Novem20 VERJAARDAG 216x293.indd 1 09-01-13 17:17

Hoeveel verjaardagenvieren uw koeien?De levensduur van melkkoeien is een belangrijke factor in het bedrijfsresultaat. Nieuw onderzoek toont aan dat als Novem 20 al bij milde mastitis naast een antibioticum wordt ingezet, het risico op afvoer met 43% wordt verlaagd1.

Novem® 20De herstelversneller

1) McDougall S. et al.(2009) Effect of treatment with the nonsteroidal anti-inflammatory meloxicam on milk production, somatic cell count, probability of re-treatment, and culling of dairy cows with mild clinical mastitis. J.Dairy Sci.92-4421-4431

2) K. Okkinga et al. (1998)

Productnaam: Novem 20. Regnr./Kan.status: REG NL 10219 URA. Werkzame bestanddelen: Meloxicam 20mg/ml. Indicaties bij rundvee: Acute respiratoire infecties in combinatie met geschikte antibiotica. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Aanvullende therapie bij acute mastitis, in combinatie met een antibioticum therapie. Voor de verlichting van post-operatieve pijn bij kalveren na het onthoornen. Doeldier: Rundvee en varkens. Voornaamste bijwerking(en): Een geringe kortdurende zwelling op de plaats van injectie na subcutane toediening wordt in minder dan 10% van het rundvee, behandeld in het klinisch onderzoek, gezien. Indien u andere bijwerkingen vaststelt, gelieve uw dierenarts hiervan in kennis te stellen. Contra-indicatie(s): Niet gebruiken bij dieren die lijden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwijzingen zijn voor ulcerogene gastro-intestinale lesies of individuele overgevoeligheid voor het product. Bij rundvee niet gebruiken bij dieren met diarree jonger dan één week. Dosering: Rundvee: Een éénmalige subcutane injectie van 0,5 mg meloxicam/kg lichaamsgewicht (dat wil zeggen 2,5 ml/100 kg lichaams gewicht), in combinatie met een geschikte antibioticum therapie of orale rehydratie therapie, indien passend. Wachttijd rundvee: vlees 15 dg, melk 5 dg. Boehringer Ingelheim bv - Telefoon: +31 (0)72 5662411 - E-mail: vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com - Verdere informatie is op aanvraag beschikbaar.

• Langwerkende ontstekingsremmer en pijnstiller• 1 injectie werkt 3 dagen2

• Versnelt de genezing en herstelt de eetlust• Lager celgetal én lager afvoerpercentage1

19730 BI Novem20 VERJAARDAG 216x293.indd 1 09-01-13 17:17

04 Nieuws & Tips

07 Onderzoek: Oorzaken van mastitisverwekkers in tankmelk

08 Veehouders enthousiast over GD Masterclasses

11 Vraag & Antwoord

12 De GD Mineralencheck: meten is weten

15 Nieuw BGP in VeeOnline

16 Interview aanpak Salmonella: “Achteraf zien we de problemen pas”

19 Monitoring: Meer IBR- uitbraken in Nederland

20 10 jaar diergezondheids- monitoring: uniek én effectief!

23 Meer leverbotresistentie voor middelen met triclabendazol

24 Buitenbeeld

COLOFONGD Herkauwer is een uitgave van de GD | Uitgever GD Deventer redactie Ria

Huijben, Jet Mars, Linda van Wuijckhuise, Erik de Vries | eindredactie Helen de

Roode | redactieadres GD, Marketingsupport & Communicatie, Postbus 9,

7400 AA Deventer, T. 0900-1770, F. 0570-63 41 04, redactie@gddeventer.com,

www.gddeventer.com | ProdUctiecoördinatie Senefelder Misset Doetinchem

basisontwerP Fokko-Ontwerp | vorMgeving X-Media Solutions Doetinchem

drUk Senefelder Misset Doetinchem | abonneMenten GD Herkauwer wordt

gratis toegezonden aan relaties van de GD. Een jaar abonnement (4 nummers)

voor personen buiten de doelgroep kost € 16,00 (excl. BTW) | advertenties

PSH Mediasales, T. 026-750 18 00 | verschijningsfreqUentie 4 keer per jaar

sUggesties Als u suggesties heeft voor dit blad, kunt u deze doorgeven aan de

redactie via redactie@gddeventer.com.

Overname van artikelen is toegestaan uitsluitend na toestemming van de uitgever.

issn: 1875a-2594

adreswijzigingen: bel 0900 1770 (10 cent/min.)

Goede voornemensGezonder eten, stoppen met roken, zuiniger leven, meer traplopen, het zijn zomaar wat ‘goede voorne-mens’ die ik begin januari voorbij hoorde komen. Aan het einde van de maand zag ik al heel wat minder bak-jes rauwkost in de kantine en was het toch weer aardig druk in de lift. Niet zo vreemd: uit onderzoek blijkt dat de meeste goede voornemens al na één week stranden.

Ook de GD heeft goede voornemens. Hoog op de agenda: u ontzorgen. En omdat de plannen die we hier-voor gemaakt hebben ook óns ontzorgen, zijn ze wél goed vol te houden.

Een goed voorbeeld van zo’n plan is de eenvoudige tariefstelling die we per 1 januari 2013 hebben door-gevoerd: niet meer twee en soms drie verschillende prijzen voor één product, maar één tarief per product. Wel zo overzichtelijk, voor u én voor ons. En als u gebruik maakt van automatische incasso, ontvangt u automatisch 1% korting (zie pagina 5).Ons ‘ontzorgplan’ is natuurlijk al eerder ingezet. Denk aan de lancering van VeeOnline eind 2011. Hierin bieden we niet alleen steeds meer gegevens over uw dieren digitaal aan (wat de papierstroom vermindert), we bewaren en ordenen ze nu ook voor u. Onlangs is de BGP-module in het programma compleet vernieuwd, waardoor deze gebruiksvriendelijker, overzichtelijker en informatiever is geworden (zie pagina 15).‘Ontzorgen’ is een woord dat ook perfect past bij de tankmelkabonnementen die de GD al een aantal jaar aanbiedt en waarmee u eenvoudig dierziekten op uw bedrijf kunt monitoren. De GD zorgt er voor dat de monsters automatisch worden genomen en onder-zocht: u heeft er geen omkijken naar. In het kader van ons goede voornemen zal het aantal tankmelk-abonnementen alleen maar verder worden uitgebreid. We beginnen dit jaar dan ook met een compleet nieuwe telg in de tankmelkfamilie: GD Tankmelk Mineralen. Meer weten? Blader snel naar pagina 12 en 13, en vergeet vooral niet www.mineralencheck.nl te checken.

ir. LieUwe roosenschoon,SECTORMANAGER HERKAUWERS

| INHOUD| VO

Orw

OO

rD

07

08

20

16

GD Herkauwer | Februari 2013 | 3

NIEUwS & TIPS

Melkveehouder Beeftink uit Zelhem is de 5000ste deelnemer in het GD BVD-virusvrij programma. Om dat te vieren werden Her-bert, zijn vrouw Jolanda en hun dochters Femke en Lisanne maandag 24 december door GD-buitendienstmedewerker Toine van Erp verrast met een bloemetje en een mooie bodywarmer. Herbert en Jolanda hebben samen 50 melkkoeien en 50 stuks jongvee. Daarnaast verhuurt het echtpaar vakantiehuizen.Deelnemen aan het programma BVD-vi-rusvrij is volgens Herbert een belangrijke stap als het gaat om de diergezondheid op zijn bedrijf: “Omdat alle vaarskalveren worden aangehouden, zijn er regelmatig vaarzen en hoogdrachtige pinken voor de verkoop. Als deze dieren met een BVD-vi-rusvrij certificaat te koop worden aange-boden, biedt dat betere verkoopkansen en

het is daarnaast erg belangrijk om BVD op het bedrijf te monitoren.” Tot nu toe zijn er op het bedrijf geen BVD-dragers aan-getoond en loopt het certificeringstraject volgens planning.

GD PlusZorg Extra-leden heten sinds 1 januari 2013 GD Melkmeesters. Behalve de naam is ook de prijs (€ 64,95 i.p.v. € 129,50) en de inhoud van het lidmaat-schap veranderd. Voormalig GD PlusZorg Extra-leden zijn over de details inmid-dels per brief geïnformeerd.Met GD Melkmeesters wil de GD een pak-ket voorwaarden aanbieden waarbij opti-male omstandigheden worden gecreëerd voor het uitwisselen van kennis omtrent diergezondheid. Zo hebben GD Melk-meesters gratis toegang tot de jaarlijkse GD Masterclasses, waarvan in november en december 2012 weer 12 succesvolle edities gehouden zijn (zie pagina 8 en 9). Daarnaast staan de studiegroepen op het punt van beginnen, waarbij maxi-maal 15 melkveehouders onder leiding van een GD-buitendienstmedewerker op

een gastbedrijf de theorie van de GD Masterclasses naar de praktijk vertalen. Ook krijgen GD Melkmeesters ieder jaar de mogelijkheid om een gratis bepaling te laten doen (bijvoorbeeld éénmalig tankmelkonderzoek op afweerstoffen tegen BVD). Om er voor te zorgen dat de kennis bewaard blijft en snel te raadple-gen is, ontvangt iedere GD Melkmeester na afloop van het seizoen de “kennis-wijzer”; een bundeling van alle informa-tie van het afgelopen seizoen, zodat u uw eigen database met diergezondheids-informatie kunt aanleggen.

5.000ste deelnemer GD BVD-virusvrij

Één keer tappen, drie keer onderzoekIn het eerste kwartaal van 2013 houdt de GD speciaal voor vleesveehouders een actie waarbij zij voor €14,95 op één bloedmonster drie onderzoeken kunnen laten uitvoeren. Zij hebben de keuze uit bloedonderzoek naar: IBR, salmonella, paratbc, leptospirose, schmallenbergvirus, BVD en neospora. De actie is ontstaan naar aanleiding van suggesties die gedaan zijn tijdens de GD Masterclass voor vlees-veehouders in 2012.Behalve voordelig is de aanbieding ook praktisch: u hoeft het vee maar één keer vast te zetten, de dierenarts hoeft maar één keer bloed te tappen en indien u (in overleg met uw dierenarts) een juiste steekproef neemt, kan een beperkt aantal monsters een goed inzicht geven in de status van uw bedrijf op het gebied van drie verschillende dierziekten. Wilt u gebruik maken van de actie? Neem dan contact op met uw dierenarts; hij of zij kan een speciaal voor deze actie aange-maakt inzendformulier aanvragen. De actie loopt t/m 31 maart 2013.

Nieuw blad: GD Schaap GeitOm schapen- en geitenhouders die klant zijn van de GD nog beter en gerichter te informeren, wordt in maart 2013 de GD Schaap Geit gelan-ceerd. Het nieuwe blad zal 3 keer per jaar verschijnen en is 8 pagina’s dik. Daarnaast is de e-mailnieuwsbrief, die voortaan GD Actueel Schaap Geit heet, volledig vernieuwd. Deze nieuwsbrief wordt 9 keer per jaar verstuurd. Aanmelden hiervoor kan via www.gddeventer.com.

GD PlusZorg Extra wordt GD Melkmeesters

Nieuwe gezichtenVorig jaar zijn rundveedierenartsen Sanne Carp-van Dijken (35) en Jantijn Swinkels (51) in dienst getreden bij de GD. Sanne is onder andere betrok-ken bij het onderzoek naar de achtergronden van de schmallenberg-problematiek. Daarnaast doet ze bedrijfsbezoeken voor het project ‘Weerbaar vee’ en maakt ze deel uit van de Veekijker Rund.

Jantijn houdt zich voornamelijk bezig met onderzoek, monitoring en productontwikkeling op het gebied van uiergezondheid. Daarnaast werkt hij aan zijn proefschrift over de verlengde behandeling van mastitis.

Jantijn SwinkelsSanne Carp-van Dijken

4

Uit bloedonderzoek dat veehouders in 2012 bij de GD hebben laten uitvoeren blijkt dat, evenals voorgaande jaren, bij het opstallen van jongvee regelmatig mineralentekorten worden gesignaleerd. In een aantal gevallen betrof het tekorten aan koper en selenium bij bedrijven op zandgrond.

In Nederland worden bij jongvee vooral tekorten aan selenium, koper en kobalt vastgesteld. Het gras bevat regionaal onvoldoende van deze spoorelementen, waardoor bij jongvee met volop weide-gang (en geen supplementen) de voorzie-ning van deze mineralen in de loop van het weideseizoen afneemt. De voorraad

waarmee de dieren naar buiten gaan heeft invloed op het verloop van de voorziening in de weideperiode.

Bloedonderzoek van het jongvee bij opstallen levert goede informatie voor de noodzaak tot bijsturing in de stalperiode. Ook kan op basis hiervan bepaald worden of het wenselijk is in de volgende weide-periode extra mineralen te verstrekken, bijvoorbeeld met bolussen.

Na het bijvoeren van mineralen duurt het zes weken voordat de mineralengehalten weer op pijl zijn. Haal jongvee dat moet afkalven dus tijdig op stal om te beginnen met bijvoeren.

Sneller en voor-deliger telefonisch contact met de GD

De GD is nu sneller en voordeliger te bereiken via haar algemene telefoon-nummer 0900 – 1770. De entree-bood-schap is ingekort waardoor u vrijwel direct voor de gewenste diersoort kunt kiezen. Daardoor bereikt u sneller de juiste GD-medewerker. Ook belt u het algemene nummer voortaan tegen het doorgaans voordelige lokale tarief.

Tekort aan mineralen bij opstallen

Nieuwe tarief stelling 2013 Per 2013 zijn de tarieven van de pro-ducten en diensten van de GD aan-gepast. Dierenartsen hebben onlangs de brochure ‘Producten en tarieven 2013’ ontvangen. De tarieven in de GD webwinkel zijn aangepast. Wie gebruik maakt van automatische incasso ontvangt vanaf 1 januari 2013 1% korting op het netto factuurbedrag. Het formulier waarmee u zich kunt aanmelden voor automatische incasso is te vinden op www.gddeventer.com onder ‘formulieren’.

Neospora opgenomen in aankoopprotocol BelgiëIn België is sinds 1 maart 2012 Neospora opgenomen in het aankoopprotocol. Dit houdt in dat de koop vernietigd wordt wanneer er bij een vrouwelijk rund bin-nen 30 dagen na aankoop afweerstoffen voor Neospora worden aangetoond. Dit aankoopprotocol is ingesteld door de Bel-gische diergezondheidsdienst en geldt ook voor aankoop van Nederlandse runderen. De belangrijkste besmettingsroute van Neospora is van moeder op kalf. Kalveren die vóór de geboorte besmet raken, zijn levenslang besmet. Runderen die ná de ge-boorte zijn besmet, kunnen de besmetting weer kwijtraken. Omdat niet is aangetoond dat stieren Neospora overbrengen, vallen stieren niet onder de koopvernietiging. Van de 18.500 aankoopkeuringen in België bleek 11% een ongunstige uitslag te heb-ben. Dit percentage komt overeen met de Nederlandse situatie.Het is dus aanbevolen om bij aankoop op onder andere Neospora te onderzoeken en bij verkoop naar België met de koop-vernietiging rekening te houden.

Bij het opstallen van jongvee wordt regelmatig een tekort aan seleen, koper en kobalt gesignaleerd.

GD Herkauwer | Februari 2013 | 5

KWALITEIT WINT ALTIJD!Boxcompost© is een droog en fijn product (0-10 mm) en heeft een droge stof gehalte van ongeveer 75%, PH van ongeveer 7,2 en is geënt met ‘positieve bacteriën’. Het is fijn afgezeefd en opgeschoond van metalen

en andere vervuiling. Boxcompost© is ook vrij van onkruidzaden. Alle partijen worden onderzocht door de Gezondheidsdienst.

Boxcompost© is zeker geen gewone compost

• Optimaal koecomfort • Een betere uiergezondheid • Lagere strooiselkosten• Minder arbeid• Verrijking van de mest• Minder klauwproblemen

Waarom gebruiken veehouders Boxcompost©?

Fam. van der Kolk, Wierden (UCGN-genomineerd)‘Zeer tevreden met het lage celgetal’

Bjinse Laverman, Hiaure: ‘Het scheelt ons enorm aan strooiselkosten’

W. van Wijhe, Oosterwold: ‘We hebben veel minder last van stinkpoot en mortellaro’

John Wester, Opmeer: ‘Onze mest is veel homogener’

Klaas Reitsma, Broeksterwoude: ‘We hebben duidelijk minder klauwproblemen’

Fam. Verbruggen, Afferden: ‘Onze koeien liggen veel comfortabeler’

Kijk op www.boxcompost.nl of bel voor meer informatie Guido Sinnige: 06-21584212

Boxcompost© in diepstrooiselboxen geeft:

sinniger.indd 6 04-01-13 09:04

Dealer Lactivator RealTimeScholtens Melkmachines +31 (0)318 571911H.A. de Bruijn LMB BV +31 (0)76 5985651Wopereis Melksystemen BV +31 (0)314 335941F.H. Loohuis BV +31 (0)546 697772Bedrijfstechniek BV +31 (0)342 404850Limko NV België +32 (0)2 395 8500

NEDAP LACTIVATORBY FAR THE BEST IN HEAT DETECTION

NEDAP LACTIVATORBY FAR THE BEST IN HEAT DETECTION

Nedap Lactivator RealTimeDe Lactivator RealTime heeft alle tocht in zicht: altijd en overal. Dat levert u veel op: minder inseminatiekosten, kortere tussen-kalftijd en meer kalfjes.

• 24/7 Tochtigheidsdetectie • Lactivator RealTime met detectie tot minstens 50 meter (optioneel zelfs tot 1000 meter) rondom antenne • Verminderde activiteit toont mogelijke gezondheidsproblemen

• 90% Detectiepercentage• Optioneel identifi catie voor managementtoepassingen (ISO) • Meer rendement en winst: snelle terugverdientijd

Verschillende leveranciers in de melkvee houderij

gebruiken Nedap tocht detectie techniek.

Meer informatie op nedap-lactivator.com

www.nedap-lactivator.com

Lactolyte® REG NL 2393. Samenstelling: elektolyten, suikers en mineralen. Indicatie: elektrolytentekort en dehydratie. Doeldier: kalf. Kanalisatie: vrij.Voor meer informatie: Virbac Nederland BV, Postbus 313, 3770 AH Barneveld, Tel 0342-427127, e-mail info@virbac.nl

LACTOLYTE, EERSTE HULP BIJ KALVERDIARREE

Lactolyte orale rehydratietherapie met Lactoserum

•

Snel herstel van de waterhuishouding én bestrijding van metabole accidose•

Betere energievoorziening waardoor minder gewichtsverlies•

Goede acceptatie en probleemloze overgang naar de melk• Verpakkingen: 8 sachets of een pot van 900 gram

www.virbac.nl

Oorzaken vanmastitis-verwekkersin tankmelkBijna 3.000 melkveebedrijven laten hun tank-

melk 10 keer per jaar door de GD onderzoeken

op 7 verschillende (groepen) mastitisverwek-

kers. Zij maken gebruik van het GD Tankmelk-

abonnement Uiergezondheid (TMU). Op bijna

900 van deze bedrijven is een enquête gehou-

den. Wat doen bedrijven die beter ‘scoren’ goed?

Om te ontdekken welke maatregelen leiden tot gun-stige TMU-uitslagen, is in de enquête gevraagd naar de belangrijkste managementmaatregelen op het bedrijf. Per mastitisverwekker is onderzocht welke maatregelen veel voorkomen op bedrijven met gunstige uitslagen. Twee Wageningse studenten, Silke Jansen-Venneboer en Sanne Nieveld, hebben het onderzoek voor de GD uitgevoerd. Al-leen de mastitisverwekkers die veel voorkwamen (Staphy-lococcus aureus, omgevingsstreptokokken, coliformen in-clusief Klebsiella) konden betrouwbaar worden onderzocht.

staphylococcus aureusS. aureus in de tankmelk geeft een beeld van het aantal dieren in de koppel dat met S. aureus geïnfecteerd is. Indien deze dieren tijdig worden opgespoord en aange-pakt, zal S. aureus en het celgetal in de tankmelk dalen. De besmette dieren kunnen ook infecties overdragen naar andere dieren, met name tijdens het melken. Uit het onderzoek bleek dat melkveehouders die meer maatre-gelen nemen om overdracht te voorkomen tijdens het melken (bijvoorbeeld het uitspuiten van de melkstellen van besmette koeien met heet water), minder S. aureus in de tankmelk hebben.

omgevingsstreptokokkenOmgevingsgebonden streptokokken kunnen niet alleen in de tankmelk terechtkomen via geïnfecteerde dieren maar ook direct vanuit de omgeving. Met het opsporen en aanpakken van geïnfecteerde dieren zal het aantal

omgevingsstreptokokken en het celgetal in de tankmelk dalen. Bij een matige stalhygiëne is de kans groter op uierinfecties met omgevingsstreptokokken. Melkveehou-ders die meer aandacht besteden aan de hygiëne van de ligplaatsen en bedrijven met veel strooisel in de ligboxen bleken minder omgevingsstreptokokken in de tankmelk te hebben. Bedrijven met zaagsel op de ligplaatsen hadden minder last van omgevingsstreptokokken dan bedrijven die stro gebruikten. Afkalfstallen met vervuild stro zijn ook een risicofactor.

coliformenUit onderzoek is gebleken dat coliformen ook bij stal- en melkhygiëne een belangrijke rol spelen. Indien het aantal coliformen in de tankmelk langdurig verhoogd is, kan de oorzaak liggen in onvoldoende reiniging van de installatie of onvoldoende koeling van de melk. Een verhoogd aantal coliformen in de tankmelk kan een voorbode zijn van een verhoogd kiemgetal, maar dat hoeft niet. Als het aantal coliformen zo nu en dan verhoogd is, is het waarschijnlij-ker dat er sprake is van een incident waarbij vuil vanuit de omgeving in de melk terecht is gekomen. Dit kan via vuile spenen en via vuilopzuigende melkstellen. Het is ook mo-gelijk, maar minder waarschijnlijk, dat het aantal colifor-men in de melk verhoogd wordt door geïnfecteerde koeien. Belangrijke mastitisverwekkers bij de coliformen zijn Escherichia coli en Klebsiella. Melk van koeien met E. coli komt echter zelden in de tank terecht want meestal heb-ben deze dieren duidelijk zichtbare mastitis. Bij Klebsiella-koeien is geregelder sprake van dragers van onzichtbare infecties, waardoor de kans dat deze koeien het aantal coliformen in de tankmelk verhogen, groter is dan bij E. coli. De belangrijkste bron van E. coli is mest. De belang-rijkste bronnen van Klebsiella zijn zaagsel, mest en grond. Vooral onder warme en vochtige omstandigheden kunnen coliformen zich zeer snel vermenigvuldigen in de stal.

Melkveehouders die meer maatregelen nemen om overdracht te voorkomen tijdens het melken, blijken minder S. aureus in de tankmelk hebben.

U kunt zich aanmelden voor GD Tankmelk Uiergezondheid via de GD-webwinkel (www.gd-winkel.nl), door te mailen naar info@gddeventer.com of te bellen met 0900 – 1770. Voor meer informatie zie www.gddeventer.com (Rund voor dierhouders > Producten en diensten > Uiergezondheid).

GD Herkauwer | Februari 2013 | 7

tekst: ING. HANS MILTENBURG | ONDErZOEK

Dat het thema ‘antibiotica’ vandaag de dag zorgt voor beweging in de veehouderij, bleek opnieuw

toen eind vorig jaar de GD Masterclasses ‘Een gerichte en gereduceerde inzet van medicijngebruik’

werden gehouden. De bijeenkomsten, op 12 locaties in het land, trokken veel geïnteresseerde vee-

houders. GD Herkauwer was aanwezig bij de Masterclass in Zegveld.

“Wie weet wat zijn gemiddelde dierdagdo-sering is?” vraagt GD-dierenarts Han Hage aan het begin van zijn ‘college’ over de werking van antibiotica en het ontstaan van antibioticaresistentie. Een enkele aanwezige weet het niet, wellicht omdat de dierenarts zijn software pas laat heeft kunnen koppelen aan die van MediRund. “Bij sommige softwareprogramma’s van dierenartspraktijken blijkt dat inderdaad ingewikkeld te zijn”, weet Hage. “Maar uiteindelijk zal iedere dierenarts zijn programma moeten kunnen koppelen. Me-diRund rekent automatisch je dierdagdose-ring uit en geeft een waarschuwing als je

in de gevarenzone zit. De streefwaarde bij rundveebedrijven is een dierdagdosering van 4,6. Zit je boven de 8, dan verdient je antibioticagebruik nadere aandacht en boven de 11,5 zijn direct maatregelen noodzakelijk. In de melkveehouderij is een dierdagdosering van 6 gemiddeld; een koe wordt dan gemiddeld zes dagen per jaar met antibiotica behandeld.”

zwarte pietBehalve een aantal interessante feiten over de enorme stijging in het gebruik van antibiotica (tussen 1999 en 2007 van 300.000 naar 550.000 kilogram per jaar)

en de toename van de antibioticaresisten-tie (“in de Verenigde Staten overlijden op jaarbasis circa 25.000 mensen ten gevolge van een infectie met een bacterie die

Veehouders enthousiast over gd Masterclasses

Christian Scherpenzeel vertelde tijdens de Masterclasses o.a. uitgebreid over de proef ‘Selectief droogzetten’.

Melkveehouder Kees v.d. Linden (46) uit Breukelen: “Ik vond het fijn dat Han en Chris-tian heel realistisch waren, ook over het goede dat anti-biotica ons heeft gebracht.”

8

GD MASTErCLASSES | tekst: DRS. HELEN DE ROODE

Veehouders enthousiast over gd Masterclassesresistent is voor de beschikbare antibio-tica”), wil Han Hage zijn toehoorders ook meegeven dat ze niet dé veroorzaker van antibioticaresistentie zijn: “Wereldwijd wordt er te veel, vaak onnodig, onjuist, te lang of in een te lage dosering antibiotica gebruikt bij mensen. Ja, de veehouderij draagt bij aan resistentie en we hebben dus ook een verantwoordelijkheid, maar laat je niet de hele zwarte piet toespelen.”

discussie over formulariumÉén van de momenten waarop er discus-sie in de zaal ontstaat is wanneer Hage ingaat op het formularium melkvee van de KNMvD, waarin eerste-, tweede- en derde-keusmiddelen zijn vastgelegd. Antibiotica die vallen onder tweede- of derdekeus-middelen mogen vanaf 2013 alleen nog worden toegepast wanneer op basis van een antibiogram kan worden aangetoond dat er geen andere optie is. “Maar als een koe goed ziek is, is er helemaal geen tijd om te wachten op de uitslag voor je met

de behandeling begint”, klinkt het uit de zaal. Een terechte opmerking, aldus Hage: “Hier komt ongetwijfeld nog een staartje aan want het wordt in de praktijk heel lastig. Deze regelgeving moet verder uitgewerkt worden; ik verwacht dat er rechtsgang nodig is om hier meer helder-heid over te krijgen.”

hoe ver kunnen we verminderen?Behalve over de uitvoerbaarheid van nieu-we regels, zijn er ook zorgen over de vraag hoeveel antibioticareductie het ministerie in de toekomst nog gaat vragen. Uit de meest recente cijfers blijkt dat het anti-bioticagebruik in de totale Nederlandse

veehouderij in 2011 al is afgenomen met 51% (t.o.v. 2009), waarmee de doelstel-ling (-50% in 2013) vroegtijdig is gehaald. Worden we in de toekomst gevraagd nog verder te zakken, en kan dat wel? “Er is natuurlijk een ondergrens”, aldus Hage. “Je kunt niet eindeloos blijven verlagen zonder dat het effect heeft op diergezond-heid en dierwelzijn.”

selectief droogzettenGD-dierenarts Christian Scherpenzeel ging tijdens zijn presentatie uitgebreid in op het inmiddels in diverse media uitvoerig besproken onderzoek ‘selectief droogzet-ten’ (zie ook www.gddeventer.com onder ‘nieuws’). Uit het onderzoek blijkt kort gezegd dat de negatieve gevolgen van selectief droogzetten zonder antibiotica minder zijn wanneer je de juiste manage-mentmaatregelen neemt en de juiste dieren selecteert. “Maar”, benadrukt Scherpenzeel. “uit het onderzoek kwam duidelijk naar voren dat droogzetantibioti-ca een gunstig effect hebben; dat hebben we de afgelopen 50 jaar dus goed gezien.”

PijnstillersOok hield Scherpenzeel de aanwezigen voor dat er meer wegen zijn die naar gezonde koeien leiden dan de weg van de antibiotica. Buiten het feit dat voorkomen (de infectiedruk laag en de weerstand hoog houden) natuurlijk beter is dan genezen, zijn er nog vele andere manieren van behandelen. “Denk bijvoorbeeld aan de inzet van een pijnstiller/ontstekings-remmer wanneer een koe last heeft van mastitis.” Zaak is volgens Scherpenzeel

je bewust te worden van de signalen die een koe afgeeft bij pijn. “Die zijn niet zo opvallend als bij mensen. Koeien zijn van nature prooidieren; je gaat voor de bijl als je op de savanne laat zien dat je pijn hebt.” Uit onderzoek van praktijknetwerk ‘De Pijnpoli’ van het UGCN blijkt dat wan-neer veehouders zich bewust zijn van de pijnsignalen bij koeien (ingevallen ogen, minder pensvulling, kwijlen, hangende

oren, kop naar voren/gestrekte strot), ze eerder genegen zijn een pijnstiller te geven. “En dat werkt niet alleen pijnstil-lend, maar ook ontstekingsremmend en koortsverlagend. Het nut van de pijnstiller wordt nog wel eens onderschat.”

Behalve uit een theoretisch deel, bestond de Masterclass in Zegveld ook uit een praktijk-deel.

Melkveehouder Jan de With (46) uit Lexmond: “Ik ben blij met het overzicht dat Han Hage heeft gemaakt van de diverse merken antibiotica, waarbij aangegeven wordt in welke groep (eerste, tweede of derdekeusmiddelen) bepaalde antibiotica vallen.”

Melkveehouder Hans van Rooijen (41) uit Cothen: “Ik ben nu 15 jaar boer en op een ge-geven moment krijg je toch last van een zekere bedrijfs-blindheid. Ik zie dit als een opfriscursus waardoor ik weer wat alerter word.”

Student Berry Kemp (19) uit Kortenhoef (volgt de opleiding Melkveehouderij in Barneveld): “Mij is weer duide-lijk geworden hoe belangrijk schone en droge ligboxen zijn, vooral bij droge koeien.”

GD Herkauwer | Februari 2013 | 9

Het kalverenhotel is de op een na beste opvang voor uw

pas geboren kalf!

Voor meer informatie bel: 0317-619918 of 06-27122638

Of kijk op: www.kalverenhotel.nl

KALVERENHOTEL

A SANOFI COMPANY

16274_Ketofen NL Rnd Brd Indctgbd 184x130.indd 1 09-01-13 13:00

Voor levering en montage van:

silo’s & vijzels

voederinstallaties

ventilatiegordijnen

stalinrichtingen

DE NIJBORG AGRI B.V.

De Hooge Hoek 8 - 3927 GG Renswoude Tel. 0318-572923 - fax 0318-572725

www.nijborgagri.nl - info@nijborgagri.nl

Voor levering en montage van:

VrAAG & ANTwOOrDin de rubriek “vraag & antwoord” beantwoorden gd-medewerkers vragen vanuit de praktijk.

? Vraag: Welke boxbedekking kan ik het beste gebruiken?

Antwoord van GD-rundvee-dierenarts Jantijn Swinkels:Materialen voor de bedekking van de boxen zijn zand, stro, zaagsel en droge mestfractie. De kwaliteit van de boxbedekking wordt bepaald door de mate waarin bacteriën zich erin kunnen vermenigvuldigen, het ligcomfort, de prijs en het gemak.Zand lijkt de ideale boxbedekking omdat bacteriën er niet goed kunnen groeien en het comfortabel is, zeker bij diepstrooiselboxen. Bovendien is zand redelijk goedkoop. De reden dat toch weinig veehouders zand gebruiken is het ongemak; zand in mestkelders is erg lastig te managen.

Stro, zaagsel en droge mestfractie zijn comfortabel en makkelijker in gebruik, maar bacteriën kunnen in al deze bedekkingen goed groeien. Omdat droge mestfractie goedkoper is dan zaagsel en stro, is deze bedekking in opkomst. Wat u ook kiest, het is belangrijk de bedekking vooral droog en schoon te houden, of kalk (calciumcarbo-naat) te strooien (1 kg / 10 kg zaagsel) want daar houden bacteriën niet van omdat het de zuurtegraad verhoogt. Als dat niet goed lukt, neemt het aantal bacteriën snel toe, wat het risico op mastitis vergroot.

Een belangrijk onderdeel van mastitispreventie is het be-perken van de aantallen bacteriën in de boxen. Als u niet zeker bent of dat lukt, kunt u altijd bij de GD het strooi-sel laten onderzoeken op soorten en aantallen bacteriën.

? Vraag: Kunnen spenen bevriezen?

Antwoord van GD-uiergezond-heidsspecialist Sabine Tijs:Bij zeer koude omstandigheden kun-nen spenen bevriezen (frostbite). Spenen bevriezen eerder wanneer ze nat zijn, bijvoorbeeld door een speendesinfectiemiddel of een drup-pel melk die aan de speenuiteinden hangt. Ook spenen die worden

blootgesteld aan een natte en bevroren ondergrond of aan wind en koude temperaturen na het melken kunnen be-vriezen. Denk aan dieren die in een zeer open stal staan of die vanuit de melkstal door de buitenlucht naar de stal moeten waarin ze zijn gehuisvest. Dieren met zucht in de spenen en uier zijn ook meer gevoelig voor bevriezing.Een bevroren huid zwelt op, verkleurt, ontwikkelt soms blaren en krijgt een leerachtige structuur. Op beschadi-gingen van de speenhuid koloniseren mastitisverwekkers zich makkelijk. Een schrale of bevroren speen is dan ook gevoeliger voor het ontwikkelen van een uierinfectie.Gebruikt u een waterige dip (bijvoorbeeld een dip die u zelf met water aanlengt), dan hebt u bij een open stal met nachttemperaturen onder de -10 graden Celsius kans op frostbite.

Antwoord van GD-huisvesting/ventilatiedeskundige Toine van Erp:In de herfst- en winterperiode komt het veel voor dat kalveren luchtweg-problemen hebben. Dit kan met meer-dere (vaak gecombineerde) factoren te maken hebben: huisvesting, ventila-tie, voeding, infecties, etc.

Vochtige en koude weersomstandigheden in combinatie met een slecht regelbaar klimaatsysteem in de stal, spelen een belangrijke rol. Met name de jongste kalveren zijn hier gevoelig voor. Tot een leeftijd van 3-4 maanden hebben kalveren behoefte aan een goed regelbaar stalklimaat. Lage temperaturen met daarbij hoge luchtsnelheden zijn voor

deze diergroep niet wenselijk. Worden de kalveren onder dergelijke omstandigheden gehuisvest en zijn op praktische wijze niet snel verbeteringen mogelijk, dan is het belang-rijk deze kalveren extra energie te verstrekken zodat ze zichzelf warm kunnen houden en hun afweersysteem goed blijft werken. Hierbij kan worden gedacht aan meer melk voeren met een extra voerbeurt, een hogere concentratie van melkpoeder in de dagelijkse melkgift en de mogelijk-heid om onbeperkt krachtvoer op te nemen.

Per bedrijfssituatie zijn aanpassingen mogelijk die leiden tot verbeteringen in huisvesting en ventilatie.Schakel deskundige hulp in als u twijfelt over de bedrijfs-omstandigheden bij uw kalveren en de eventueel te nemen maatregelen om deze situatie te verbeteren.

? Vraag: Deze stalperiode zijn er te veel kalveren met luchtwegproblemen; wat kan ik doen om dit probleem aan te pakken?

Ook een vraag?Laat het ons weten en mail uw vraag naar redactie@gddeventer.com onder vermelding van Vraag & Antwoord GD Herkauwer.

GD Herkauwer | Februari 2013 | 11

Mineralen in veevoer zijn een ‘hot topic’. De GD wordt regelmatig benaderd met vragen over de relatie tussen mineralen en diergezondheid. Met name de spoorele-menten selenium en jodium staan volop in de belangstelling. De focus op de kostprijs leidt ertoe dat melkveehouders steeds vaker willen weten of ze niet te veel of te weinig mineralen voeren.

“kostenbesparend en betrouwbaar”“Gemiddeld wordt er €1.000 tot €3.000 besteed aan mineralensupplementen”, zo vertelde GD-toxicoloog Guillaume Cou-notte al in de vorige editie van de GD Herkauwer. En dus is het volgens hem heel logisch dat melkveehouders willen weten of wat zij bijvoeren ook daadwerkelijk

zinvol is. En dan gaat het niet alleen om de kosten: “Zowel een tekort als een over-schot van jodium en/of selenium kan zor-gen voor gezondheidsproblemen, waarbij een tekort ook nog eens dezelfde klachten kan geven als een overschot.” Daarom zou het voor veel veehouders een uitkomst zijn als ze een goed beeld krijgen van de hoeveelheid jodium en selenium die hun melkvee werkelijk binnenkrijgt. Tot nu toe was dat niet zo eenvoudig: “Selenium kon gemeten worden via bloed, jodium via een dure methode of indirect, via het schildklierhormoon. Bovendien gaven de resultaten geen actueel beeld. Meten via melk is niet alleen makkelijker, goedkoper en sneller, het geeft ook een actueel en betrouwbaar beeld.”

“Makkelijk en direct”“Melk is erg gemakkelijk om te onder-zoeken en een tankmelkuitslag geeft een directe aanwijzing over de situatie op een bedrijf”, zegt ook Dick de Lange van DAP Horst. Hij is een van de rund-veedierenartsen die aanwezig waren bij de presentatie die de GD in december 2012 gaf over GD Tankmelk Mineralen. “In bloed zie je problemen vaak pas weken later. Als je tankmelkuitslag goed is, dan heb je zekerheid dat je het ook echt goed doet. Als de uitslag niet goed is, dan weet je daarentegen ook zeker dat er iets niet functioneert. Je moet dan verder kijken, per groep, wat er is. Je hoeft niet wekelijks de tankmelk te onderzoeken, zo snel verandert het rantsoen niet, maar wel bijvoorbeeld elk seizoen.”

In de regio van DAP Horst hebben veel melkveebedrijven te maken met minera-lentekorten. “Dat heeft onder andere te maken met het feit dat de grond hier ‘arm’ is; met weinig selenium, koper en jodium. Als de mineralenvoorziening niet goed is, dan zie je niet goed functionerende koeien: verminderde vruchtbaarheid, min-der productie en meer uiergezondheids- en klauwproblemen.”

De GD Mineralencheck:meten is weten

De GD begon 2013 met een volledig nieuw product: GD Tankmelk

Mineralen. Een tankmelkabonnement waarmee melkveehouders snel

en eenvoudig een actueel inzicht krijgen in de selenium- en jodium-

voorziening van hun melkvee. Het nieuwe product, en de bijbehorende

website www.mineralencheck.nl, is door veehouders, dierenartsen en

voerspecialisten enthousiast ontvangen.

jasper hofman, melkveehouder in schoonebeek:

“Weinig moeite voor veel inzicht, dat wil toch iedere veehouder?”

dick de Lange, rundvee dierenarts bij daP horst:

“Een tankmelk- uitslag geeft een directe aanwijzing over de situatie op een bedrijf.”

12

GD PrODUCTEN | tekst: ERIK DE VRIES

“een extra check”Dat een goed uitgebalanceerde mineralen-voorziening de kans op gezondheids-problemen verkleint, weet ook Karst Mulder, hoofd nutritie en innovatie rund-vee bij Agrifirm. “Wij krijgen veel vragen uit de praktijk over mineralen, het heeft dan ook continu onze aandacht. Elk rantsoen wordt ook op mineralen uitgebalanceerd. Als je daar niet goed op let, dan heb je meer kans op gezondheids-problemen. Seleniumtekorten komen nogal eens voor, maar ook een overdaad is mogelijk: teveel selenium is giftig.

Tankmelkonderzoek op selenium en jodium lijkt me zinvol. Zo’n onderzoek geeft meer managementinformatie en hoe meer informatie, hoe beter. Het is een extra check en je kunt er echt iets mee.”

“een fluitje van een cent”De melkveehouders die de GD tot nu toe gesproken heeft over de mogelijkheid om een mineralencheck te doen via de tankmelk zijn erg enthousiast. “Monsters nemen uit de tankmelk is een fluitje van een cent. Weinig moeite voor veel inzicht, dat wil toch iedere veehouder?”, zegt

bijvoorbeeld Jasper Hofman, melkveehou-der in Schoonebeek. “Ik voer dagelijks mineralenbrokken, zodat ik kan zien dat ze het vreten. Maar als de penswerking niet optimaal is, worden de mineralen niet opgenomen. Ik heb er zelfs uitval door gehad. Nu gaat het weer de goede kant op. Om te kunnen bijsturen blijft ondersteu-nend onderzoek nodig. Selenium is voor mij extra interessant vanwege de lichtere dalgrond die wij hier hebben. Als dit via de tankmelk getest kan worden, wil ik hier zeker aan meedoen.”

gd tankmelk Mineralen

Pakket Basis: € 69,95 (2 metingen per jaar) Pakket Standaard: € 119,95 (4 metingen per jaar)* Pakket Uitgebreid: € 164,95 (6 metingen per jaar)

*Meest gekozen optie

Voor meer informatie en aanmelden zie: www.mineralencheck.nl. Hier vindt u ook de complete inter-views met Jasper Hofman, Dick de Lange en Kars Mulder.

Het GD Mineralenteam. Van links naar rechts: Dr. Jan Muskens (rund-veedierenarts), ing. Sietske Zantin-ge (zoötechnisch specialist), dr. Jan Veling (rundveedierenarts) en dr. Guillaume Counotte (toxicoloog).

karst Mulder, hoofd nutritie en innovatie rundvee bij agrifirm:

“Zo’n onderzoek geeft meer management -informatie.”

GD Herkauwer | Februari 2013 | 13

Voordelen Calcium Bolus Gold:* Gemakkelijk en snel toe te dienen.* Breedspectrum (snel en lang effectief) calciumsupplement.* Snelle opname in pensvloeistof.* Géén irritatie van slokdarm en voormagen.* Géén risico op verslikken en/of longbeschadiging.* Wordt niet uitgespuugd.

Calcium Bolus GoldCalcium booster ter voorkoming en / of

nabehandeling van melkziekte.Voordelen Calcium Bolus Gold:** calciumsupplement.**** uitgespuugd.

Géén risico op verslikken en/of longbeschadiging.

Introductie aanbieding t/m 28 februari 2013Van € 77,40 Voor € 59,50 Slechts € 4,96 per bolus (incl. btw)

Reduceer nog vandaag het gebruik van Antibiotica met Ice Mint!

Informeer vandaag nog bij uw dierenarts naar de bovenstaande producten en aanbiedingen of bestel op www.boerenwinkel.nl

Calcium booster ter voorkoming en / of

Nieuw

UNIEKE 1000 ml

hangtube!Ice Mint bevat:Pepermuntolie: Optimaliseerd de bloedcirculatie.Eucalyptusolie: Huidverzorgend en bacterie dodend.Tea tree-olie: Ontstekingsremmende werking.Kastanje& Arnica: Optimaliseerd de bloedcirculatie in de uier en helpt bij zwellingen en blauwe plekken.Menthol: Koelend effect.

Voordelen Ice Mint:* Makkelijk in gebruik. * Unieke samenstelling.* Trekt supersnel in de uier. * Plakt niet!* Gemakkelijk in te masseren. * Optimaliseerd de natuurlijke weerstand en herstel.* Prijsgunstig. * Bevat géén antibiotica * Natuurlijk effectief.

Aanbieding t/m 28 feb 2013

Van € 34,50 Voor € 27,50 Dit is slechts € 13,75 per 500 ml (incl. btw)

Voordelen Calcium Bolus Gold:* Gemakkelijk en snel toe te dienen.* Breedspectrum (snel en lang effectief) calciumsupplement.* Snelle opname in pensvloeistof.* Géén irritatie van slokdarm en voormagen.* Géén risico op verslikken en/of longbeschadiging.* Wordt niet uitgespuugd.

Calcium Bolus GoldCalcium booster ter voorkoming en / of

nabehandeling van melkziekte.Voordelen Calcium Bolus Gold:** calciumsupplement.**** uitgespuugd.

Géén risico op verslikken en/of longbeschadiging.

Introductie aanbieding t/m 28 februari 2013Van € 77,40 Voor € 59,50 Slechts € 4,96 per bolus (incl. btw)

Reduceer nog vandaag het gebruik van Antibiotica met Ice Mint!

Informeer vandaag nog bij uw dierenarts naar de bovenstaande producten en aanbiedingen of bestel op www.boerenwinkel.nl

Calcium booster ter voorkoming en / of

Nieuw

UNIEKE 1000 ml

hangtube!Ice Mint bevat:Pepermuntolie: Optimaliseerd de bloedcirculatie.Eucalyptusolie: Huidverzorgend en bacterie dodend.Tea tree-olie: Ontstekingsremmende werking.Kastanje& Arnica: Optimaliseerd de bloedcirculatie in de uier en helpt bij zwellingen en blauwe plekken.Menthol: Koelend effect.

Voordelen Ice Mint:* Makkelijk in gebruik. * Unieke samenstelling.* Trekt supersnel in de uier. * Plakt niet!* Gemakkelijk in te masseren. * Optimaliseerd de natuurlijke weerstand en herstel.* Prijsgunstig. * Bevat géén antibiotica * Natuurlijk effectief.

Aanbieding t/m 28 feb 2013

Van € 34,50 Voor € 27,50 Dit is slechts € 13,75 per 500 ml (incl. btw)

GD Herkauwer | Februari 2013 | 15

Het is nu nog gemakkelijker om samen met

uw dierenarts een nieuw BGP in VeeOnline te

maken. De BGP-module in het online programma

van de GD is vernieuwd en daardoor gebruiks-

vriendelijker, overzichtelijker en informatiever.

Sinds de invoering van de PPV-verordening ‘registratie en verantwoording antibioticagebruik’ wordt van dierenart-sen en rundveehouders met vijf of meer dieren verwacht dat zij jaarlijks een bedrijfsgezondheidsplan (BGP) en bedrijfsbehandelplan (BBP) opstellen, evalueren en bij-stellen voor het nieuwe jaar. De vernieuwde BGP-module in VeeOnline ondersteunt daarbij en maakt het nog mak-kelijker om aan de verordening te voldoen.

handig evaluerenEen van de verbeteringen in de nieuwe BGP-module is dat bij de aanmaak van een nieuw plan het oude plan automa-tisch wordt getoond, direct naast het nieuwe plan. Handig bij het evalueren. Bovendien is tijdens het invullen bij elk onderdeel ruimte voor het benoemen van aandachtspun-ten, die aan het eind keurig op een rij worden gezet. Ook kunt u er nu voor kiezen om de landelijke streefwaarden over te nemen en zijn de dierdagdoseringen automatisch in te lezen vanuit MediRund. Met uw digitale handteke-ning maakt u het plan direct helemaal af.

al 11.000 plannen in veeonlineTot nu toe hebben ruim 11.000 rundveehouders samen met hun dierenarts een BGP en/of BBP in VeeOnline aan-gemaakt. Behalve hun BGP en BBP vinden zij hier ook hun diergezondheidsstatussen, laboratoriumuitslagen en te onderzoeken dieren. De stallijst is eenvoudig te raadple-gen; handig bij het selecteren van dieren voor onderzoek. Met internet en een eigen login zijn de plannen overal beschikbaar en gemakkelijk terug te vinden.

gratis inloggenInloggen op VeeOnline is gratis, evenals de meeste modules. Waarom? Omdat de GD veehouders en dierenartsen wil ont-zorgen, haar dienstverlening wil versnellen en minder post wil versturen. Met VeeOnline slaan we drie vliegen in één klap. Om in te loggen gaat u naar www.veeonline.nl. Login vergeten of nog geen login? Via de linkjes onder het inlog-scherm zijn eenvoudig nieuwe of vergeten login gegevens aan te vragen. U ontvangt deze binnen een minuut per e-mail, wel zo makkelijk. Nog geen plannen in Vee Online? Informeer bij uw dierenarts naar de mogelijkheden.

veeonline gaat verder• Naast bedrijfsgezondheidsplan-

nen biedt VeeOnline steeds meer informatie over diergezondheid:- Statussen en deelnames- Labuitslagen- Attenties gepland onderzoek- Tankmelkrapportages- Stallijsten en dieraantallen- Registratie blauwtongvaccinatie

• Verwacht in 2013 zijn:- Vernieuwd BBP- Lab uitgebreid- Vaccinatiemodule- BGP Varken

Met VeeOnline werken wij samen met u aan diergezondheid.

de gd ondersteuntveehoudersmet hun BGP en BBP in VeeOnline. In november 2012 zijn een aantal belangrijke verbeteringen in het BGP doorgevoerd. We zetten de belangrijkste ontwikkelingen op een rij:

Met het nieuwe bgP kunt usamen met uw dierenarts:• Gemakkelijk uw BGP evalueren en vernieuwen;• Landelijke streefwaarden overnemen of uw eigen waar-

den kiezen;• Uw oude plan naast het nieuwe zien;• Bij elk onderdeel aandachtspunten noteren;• Dierdagdosering automatisch inlezen

(via machtiging MediRund).

en wegens succes herhaald:• Dieraantallen en statussen automatisch ingevuld;• Printoptie voor stalkaarten;• BGP-app voor aanmaken een BGP zonder internet;• Plannen inzichtelijk en erkend door controlerende

instanties;• Plannen digitaal te ondertekenen.

veeonline gaat verderde gd ondersteunt

nieuw bgPin veeonline

tekst: IR. ANNE-MARIE RITSKES | GD PrODUCTEN

Janet, Wernjan en hun kinderen Natan en Juliët

Het melkveebedrijf van Wernjan en

Janet Aalberts staat in Vorchten,

vlak achter de IJsseldijk. Een lever-

botgebied, zo ontdekten ze 7 jaar

geleden ‘per toeval’ toen ze kampten

met een salmonellaprobleem. De le-

verbot maakte, samen met een BVD-

infectie, dat salmonella makkelijker

de kop op kon steken. Inmiddels is

het bedrijf sinds 2010 ‘salmonella

onverdacht’ en is ook BVD overwon-

nen. “Als je er vanaf bent, zie je pas

waar je last van had.”

“Achteraf zien we de problemen pas”

16

rEPOrTAGE | tekst: DRS. HELEN DE ROODE

Het is de dag na Kerst als we bij Wernjan (33), Janet (31) en hun drie kinderen Natan (6), Juliët (4) en Emmelie (6 maan-den) aan de keukentafel schuiven. “Als alles goed gaat, was dit onze laatste Kerst hier”, vertelt Janet. “We gaan volgend jaar verhuizen naar Dronten.” Blijven in Vorchten was geen optie; er moet ruimte gemaakt worden voor de hoogwatergeul Veessen-Wapenveld. “We zijn de laatsten die hier nog zitten, de rest is allemaal al weg.”

Momenteel is het bedrijf (220 runderen, waarvan 125 melkkoeien met een produc-tie van 8.700 kilo melk per koe per jaar) nog een maatschap van Wernjan en zijn ouders, maar deze wordt in april 2013 ont-bonden. “Als wij straks gaan verhuizen, blijven mijn ouders hier; zij wonen een kilometer verderop en vallen net buiten de geul. Ze helpen ons nog veel, dat gaan we straks wel missen als we in Dronten zitten. Maar als het goed is wordt de werklast daar ook iets lager. We melken nu 2 x 6, daar gaan we 2 x 14 melken, dat scheelt me al gauw 2 uur op een dag. Bovendien gaat Janet, als de kleine iets groter is, weer wat meer meehelpen op het bedrijf.”

salmonelladrager-projectIn 2005 deed de maatschap van Wernjan en zijn ouders mee aan het ‘salmonelladrager-project’, waarbij de GD onderzocht wat de meest effectieve manier is om salmonella op een bedrijf aan te pakken. “We kwamen hiervoor in aanmerking omdat er al langer dan een jaar afweerstoffen tegen salmo-nella in onze tankmelk werden gevonden.” Om de salmonelladragers op het bedrijf op te sporen werd bij alle runderen, inclusief het jongvee, het bloed onderzocht op afweerstoffen tegen salmonella. In het geval van Wernjan en zijn ouders ging het om 171 dieren, waarvan er 21 afweerstof-fen bleken te hebben.

Van deze 21 dieren is de mest onderzocht om te kijken of het ging om actieve dragers (die constant de salmonella-bacterie uitscheiden en zodoende een permanente bron van besmetting zijn). Er werd één actieve drager gevonden, die meteen is afgevoerd naar het slachthuis. Toen na een aantal maanden bij de dieren opnieuw individueel bloedonderzoek werd gedaan, bleken 8 runderen nog steeds afweerstoffen te hebben. Omdat deze 8 dieren hierdoor verdacht waren van latent dragerschap (latente dragers scheiden de bacterie met tussenpozen uit, afhankelijk van de mate waarin ze dit doen zullen ze besmettingsbronnen blijven), werden ook deze runderen afgevoerd naar het slacht-huis.

Voor het onderzoeksproject werden twee van de afgevoerde runderen verder onder-zocht op het slachthuis. Wernjan: “Hierbij kwam de leverbot aan het licht. Ik kon het nauwelijks geloven; ik had geen idee dat leverbot hier speelde. Maar het bleek een groot probleem en een belangrijke oorzaak van het feit dat salmonella de kop op kon steken. Lammert Moll (buitendienstmede-werker van de GD, red.) heeft de percelen hier onderzocht en die bleken vol te zitten met besmette leverbotslakken.”

nóg een probleem“Later bleken we ook BVD op ons bedrijf te hebben”, gaat Wernjan verder. “Dat moesten we dus ook aanpakken, des te meer omdat BVD, net als leverbot, maakt dat de dieren gevoeliger zijn voor een salmonella-infectie.” Het bedrijf stapte in het GD BVD-virusvrij programma, waarmee systematisch alle BVD-dragers werden opgespoord en afgevoerd. In totaal ging het om 6 kalveren.

“het liep niet lekker”“Het kostte heel wat tijd en moeite om van salmonella en BVD af te komen, maar het heeft ons erg veel opgeleverd. Beiden zijn sluimerende ziektes die je op den duur behoorlijk wat centen gaan kosten. Het bijzondere is dat we achteraf pas kunnen zeggen dat we er last van hadden. Als je terug kijkt, besef je dat de koeien toen een doffere vacht hadden en dat de vruchtbaarheid en de productie minder waren. Het liep net niet lekker, toch mod-derden we langere tijd maar wat door. Dat constateer je dan later eigenlijk pas.”

Het melkveebedrijf van Wernjan en zijn ouders is inmiddels al een aantal jaar “salmonella onverdacht” en BVD-virusvrij. Het leverbotprobleem speelt nog steeds. “Op advies van Lammert Moll werken we met een beweidingsplan en behandelen we de droge koeien. Ook letten we goed op de hygiëne. Dat moet ook wel, want we heb-ben de stal goed vol. Maar we zitten nu eenmaal in een leverbotgebied en dan is het, als je weidegang toepast, bijna niet te voorkomen dat je dieren besmet raken.” Na de verhuizing is Wernjan van plan de dieren binnen te houden. “De stal in Dron-ten is mooi hoog en goed geventileerd, dus prima geschikt om de dieren binnen te houden. Weiden is leuk hoor, en een koe hoort wat mij betreft ook in de wei, maar binnen geven ze wel veel constanter melk. Misschien dat we later, als de prijs van de weidemelk omhoog gaat, weer overgaan op weiden. De ruimte is er wel en het risico op leverbot is daar veel kleiner, dus het zou kunnen.”

“We gaan in Dronten een mooie nieuwe start maken”, besluit Wernjan. “We zitten nu toch al een aantal jaar tegen die ver-huizing aan te hikken en als je weet dat je weggaat, investeer je niet echt meer in je huidige locatie. Straks beginnen we in een nieuwe boerderij en het plan is over een aantal jaar ook een nieuwe stal erbij te bouwen, genoeg om naar uit te kijken dus.”

“Achteraf zien we de problemen pas”

“De percelen bleken vol te zitten met besmette

leverbotslakken”

GD Herkauwer | Februari 2013 | 17

Tot 50% van de spenen vormtgeen natuurlijke keratine plug1

Infecties tijdens dedroogstand leiden vaak

tot mastitis in devolgende lactatie

En gemiddeld kost een geval van mastitis € 2102

De beste manier om mastitis

te voorkomen is allereerst

om het niet binnen te laten....

Bescherm uw koeien metOrbeSeal tijdens de droogstand*…

dat verlaagt het risico opmastitis in de volgende lactatie!

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. - REG NL 10082 –UDA •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: rund (melkkoeien) •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement en mastitiscontrole. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren.Toediening: Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Wijze van gebruik / Aanwijzingen voor een juiste toediening: zie bijsluiter •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het somatische celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uit gestript te worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn: (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen, speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Verdere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Pfizer Animal Health BV- Postbus 37 - 2900 AA Capelle a/d IJssel, Nederland (e-mail: info@pfizerah.nl).

JJ

Pfi zer Animal Health b.v.,Postbus 37, 2900 AA Capelle a/d IJsselwww.pfi zerah.nl - info@pfi zerah.nl© 2012 Pfi zer Animal Health b.v.®Merknaam van Pfi zer Inc., N.Y., U.S.A.

1. Dingwell, R.T., et al. Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period. Preventive Veterinary Medicine 63 (2004) 75-89. 2. Huijps, K., Lam, T.J.G.M., Hogeveen, H. 2008. Cost of mastitis: facts and perception. J. Dairy Res. 75: 113-120.

* Bij koeien die verdacht worden van subklinische mastitisdient OrbeSeal gecombineerd te worden met een anti-bioticumdroogstandinjector. Vraag uw dierenarts om advies.OrbeSeal is uitsluitend verkrijgbaar bij uw dierenarts.

655724_PFA_[F]_ORBESEAL Strip 216x293_Adv.indd 1 18-01-13 10:52

IBR Swabs Uitslag

NTB: 1VNA: 52VVA: 24

©2012

Geografi sche sprei-ding van ingestuur-de neusswabs voor onderzoek op het IBR-veldvirus in het derde kwartaal van 2012 (VVA = veld-virus aangetoond, VNA = veldvirus niet aangetoond, NTB = niet te beoordelen).

Meer ibr-uitbraken in Nederland

Opvallend is dat 6 van deze uitbraken in Friesland plaatsvonden. Over het hele 3e kwartaal van 2012 zijn van 77 bedrijven neusswabs ingestuurd. In 24 (= 31%) van deze neusswabs werd IBR-virus gevonden. Normaal gesproken wordt er in ongeveer een kwart van de inge-zonden neusswabs IBR-virus gevonden (waarbij de meeste uitbraken in de winter plaatsvinden). Ter vergelijking: in het 3e kwartaal van 2011 zijn van 88 bedrijven neusswabs ingestuurd, toen werd in 14 (= 16%) swabs IBR-virus aangetoond.

typische ibr-verschijnselenDe verschijnselen die genoemd werden waren typische IBR-verschijnselen: neus- en ooguitvloeiing, snotteren, ademhalingsproblemen, koorts, soms productieproblemen en eenmaal zelfs plotselinge sterfte. Het is belangrijk om het hele jaar door alert te zijn op deze verschijnselen. Maar geregeld komen er ook IBR-uitbraken voor zonder of met heel weinig verschijnselen. Dergelijke uitbraken zijn o.a. vast te stellen door de tankmelk regelmatig op IBR-afweerstoffen te laten onderzoeken.

diagnose & behandelingWanneer u denkt dat IBR op uw bedrijf speelt, kunt u uw dierenarts, het liefst dezelfde dag, van dieren die acuut ziek zijn een neusslijmmonster laten nemen.Bij een klassieke, zichtbare uitbraak van IBR kan verdere schade door de uitbraak worden beperkt door het koppel zo snel mogelijk in de neus te vaccineren met levend vaccin. Nog niet besmette groepen runderen die in een andere ruimte staan kunnen mogelijk beschermd worden door extra hygiënemaatregelen en vaccinatie.

actie gd ibr-tankmelkabonnementGedurende het tweede kwartaal van 2013 (april t/m juni) kunt u voor slechts € 44,95 (excl. btw) vrijblijvend kennismaken met het GD IBR-tankmelk-abonnement. Wie gebruik maakt van deze actie kan in dezelfde periode gratis het bloed van verwerpers laten onderzoeken op afweerstoffen tegen IBR. Daarnaast ontvangen deelnemers kosteloos de IBR-checklist om risicofactoren op hun bedrijf in beeld te brengen. Mocht u besluiten om IBR blijvend onder controle te houden op uw bedrijf, dan kan deelname aan het IBR-tankmelkabonnement dienen als opstap naar vrij-certifi cering. Na twee jaar kunt u op deze manier het certifi caat behalen voor ongeveer een derde van de kosten van certifi ceren via bloedonder-zoek. Tankmelkonderzoek op afweerstoffen tegen IBR is interessant voor zowel bedrijven die vaccineren als bedrijven die niet vaccineren. Er wordt namelijk al-leen onderzocht op afweerstoffen tegen het veldvirus en niet op afweerstoffen van vaccin.

Na drie maanden wordt het abonnement automatisch stopgezet en na aanmelding hoeft u verder niets te doen; de melkmonsters worden automatisch genomen via de RMO. Aanmelden kan online via de GD-webwin-kel (www.gd-winkel.nl) of telefonisch via 0900-1770.

IBR aanpak in Europa

Verplicht programmasinds januari 2012

Artikel 10-status

Artikel 9-status:Verplicht programma

Vrijwillig programma

0 1.000 km

aanpak ibr in europaIn Nederland geldt voor IBR een vrijwillige bestrij-ding. Melkveehouders die IBR willen bestrijden kun-nen kiezen uit een IBR-vrij certifi cering, IBR monito-ren door tankmelkonderzoeken en/of vaccineren.Steeds meer landen om ons heen hebben een artikel 9- of een artikel 10-status voor IBR: bij een artikel 9-status werkt de regio of de lidstaat met een door de EU erkend bestrijdingsplan, bij een artikel 10-status is de regio of het land offi cieel vrij van een bepaalde dierziekte. In beide gevallen kunnen eisen worden gesteld aan dieren die die landen importeren.

In de tweede helft van 2012 zijn er meer IBR-uitbraken geweest dan normaal gesproken in dezelfde

tijd van het jaar. Van 18 bedrijven die in de maand juli neusswabs hebben ingezonden voor het

aantonen van IBR-virus (met de PCR), bleek op de helft sprake te zijn van een IBR-uitbraak.

Tot 50% van de spenen vormtgeen natuurlijke keratine plug1

Infecties tijdens dedroogstand leiden vaak

tot mastitis in devolgende lactatie

En gemiddeld kost een geval van mastitis € 2102

De beste manier om mastitis

te voorkomen is allereerst

om het niet binnen te laten....

Bescherm uw koeien metOrbeSeal tijdens de droogstand*…

dat verlaagt het risico opmastitis in de volgende lactatie!

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. - REG NL 10082 –UDA •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: rund (melkkoeien) •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement en mastitiscontrole. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren.Toediening: Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Wijze van gebruik / Aanwijzingen voor een juiste toediening: zie bijsluiter •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het somatische celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uit gestript te worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn: (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen, speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Verdere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Pfizer Animal Health BV- Postbus 37 - 2900 AA Capelle a/d IJssel, Nederland (e-mail: info@pfizerah.nl).

JJ

Pfi zer Animal Health b.v.,Postbus 37, 2900 AA Capelle a/d IJsselwww.pfi zerah.nl - info@pfi zerah.nl© 2012 Pfi zer Animal Health b.v.®Merknaam van Pfi zer Inc., N.Y., U.S.A.

1. Dingwell, R.T., et al. Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period. Preventive Veterinary Medicine 63 (2004) 75-89. 2. Huijps, K., Lam, T.J.G.M., Hogeveen, H. 2008. Cost of mastitis: facts and perception. J. Dairy Res. 75: 113-120.

* Bij koeien die verdacht worden van subklinische mastitisdient OrbeSeal gecombineerd te worden met een anti-bioticumdroogstandinjector. Vraag uw dierenarts om advies.OrbeSeal is uitsluitend verkrijgbaar bij uw dierenarts.

655724_PFA_[F]_ORBESEAL Strip 216x293_Adv.indd 1 18-01-13 10:52

GD Herkauwer | Februari 2013 | 19

tekst: DRS. LINDA VAN DUIJN | MONITOrING

10 jaar diergezondheidsmonitoring:

uniek én effectief!

De samenwerking van de GD met diverse partijen binnen en buiten de sector heeft zeker zijn vruchten afgeworpen, zo bleek wel tijdens de twee bijeenkomsten die de GD in november organiseerde. Tijdens het seminar voor dierenartsen in Apeldoorn en het symposium voor het bedrijfsleven in Amersfoort spraken onder andere Anton Pijpers (Universiteit Utrecht), Christianne Bruschke (Ministerie EZ), Stephanie Wiessenhaan (Ministerie VWS), Simone Hertzberger (Ahold) en Toon van Hoof

(LTO Nederland) over het nut en de waarde van diergezondheidsmonitoring. Uiteraard blikte Petra Kock, manager monitoring bij de GD, ook terug op de afgelopen 10 jaar.

“Met Q koorts, Bluetongue en het schmal-lenbergvirus als voorbeelden, is na 10 jaar het belang van de diergezondheidsmoni-toring in Nederland nog steeds groot”, aldus Kock. “Met het snel signaleren van bekende en onbekende dierziekten en het zicht houden op trends en ontwikkelin-gen, wordt de volks- en diergezondheid beschermd, de voedselveiligheid en de export bewaakt en zo het bedrijfsecono-misch rendement verhoogd.”

vertrouwelijk en vrijwillig De basis van het succes van de diergezond-heidsmonitoring ligt volgens Kock in de vertrouwelijkheid en vrijwilligheid waarmee dierenartsen en veehouders vanuit hun dagelijkse praktijk bijzonderheden rondom diergezondheid signaleren. “Elk jaar krijgen we zo’n 9.000 telefoontjes met vragen en komen er 9.000 verschillende landbouw-huisdieren op de sectietafel te liggen. De monitoring zorgt voor analyses om zo inzicht te geven in trends en ontwikkelin-gen. Ook het snel detecteren van nieuwe aandoeningen is een belangrijke taak.”

De monitoring is de plek waar alle infor-matie bij elkaar komt, legt Kock uit: “Het begint altijd bij veehouders en dieren-artsen die bijzonderheden signaleren en melden. Zij zijn dan ook van essentieel belang. Daarbij komt informatie uit de sectiezaal, het laboratorium en de data-analyse. Gecombineerd met de expertise uit binnen- en buitenland, werken we zo gestructureerd aan het verbeteren van de diergezondheid in Nederland.“

overheid en bedrijfsleven“Dat bedrijfsleven en overheid samenwer-ken aan de bewaking van de diergezond-heid is uniek en bijzonder effectief”, aldus Anton Pijpers van de Universiteit Utrecht. Gezond vee levert gezond voedsel en daarmee gezonde mensen, zo onderstre-pen ook andere belanghebbende partijen zoals VION, FrieslandCampina, LTO, GGD en PVE. Ook bij internationale contacten is men enthousiast, zoals verwoord door een rijksdierenarts uit Schotland: “Ik wou dat we in het Verenigd Koninkrijk zo’n monito-ring hadden.”

2002 was niet alleen het jaar van de euro en van Willem Alexander en

Maxima; het was ook het jaar waarin gestart is met het landelijke sys-

teem voor de diergezondheidsmonitoring, op verzoek van de overheid en

het agrarisch bedrijfsleven. Eind vorig jaar werd stilgestaan bij het feit

dat de GD deze monitoring inmiddels al tien jaar uitvoert.

Petra Kock, manager monitoring bij de GD: “Het is

bijzonder waardevol om samen te werken aan een

betere diergezondheid. Het is dé weg om te gaan.”

Filosoof Bas Haring was de dagvoorzitter van het

symposium in Amersfoort.

MONITOrING | tekst: ALICE BOOIJ

20

humane gezondheidszorgChristianne Bruschke van het ministerie van EZ benadrukt het nut van diergezond-heidsmonitoring in een dichtbevolkt land als Nederland (16,7 miljoen mensen en 100 miljoen dieren). “Met de GD als spin in het web hebben we één organisatie met gespecialiseerde deskundigen die haar tentakels door heel Nederland heeft en prima kan samenwerken.”

Stephanie Wiessenhaan van het ministerie van VWS ziet dat de samenhang tussen diergezondheid en humane gezondheid groeit. “Door onder andere verstedelijking en toenemende welvaart krijgen we in de toekomst steeds vaker te maken met infectieuze ziekten.”

Ook vanuit de retail wordt het werk binnen de diergezondheids-monitoring geroemd. Simone Hertzberger van Ahold geeft aan dat productveiligheid het allerhoogste risico vormt voor haar organisatie. “Een staking of vijf dagen sneeuw staat in geen verhouding met de discussie over voedsel-veiligheid. Consumenten moeten blinde-lings kunnen vertrouwen op hun aanko-pen.” Om antwoord te geven op de vraag ‘is het veilig om te eten?’ is de monitoring van groot belang, zo geeft Hertzberger aan. “We varen blind op alles wat de moni-toring doet, nu en in de toekomst.”

voorbeeld voor buitenlandHet delen van kennis en informatie over diergezondheid gaat ook over landsgren-zen heen, vertelt Kock met als voorbeel-den het erfelijk gebrek Brachyspina en het schmallenbergvirus. “We pakken de

uitwisseling met een aantal landen om ons heen structureel op, wat ons betreft mogen nog meer landen aansluiten.” In het buitenland is men enthousiast over de werkwijze van de Nederlandse dierge-zondheidmonitoring en een aantal landen

nemen het systeem ook over. “Het is uniek doordat het privaat georganiseerd is vanuit de pro-ductschappen én het ministerie”, weet Pijpers. “Het gaat veel verder dan de wettelijk gere-gelde aangifteplichtige zieken, want veehouders en dierenartsen

werken actief mee met het signaleren.”

En de toekomst van de diergezondheids-monitoring? Kock ziet voor de huidige monitoring nog een mooie toekomst weg-gelegd. “Ik hoop dat het op deze manier door kan gaan. Het is bijzonder waardevol om sámen te werken aan een betere dier- en volksgezondheid. Het is dé weg om te gaan.” Toon van Hoof van LTO Nederland wil nog wel een stapje verder gaan. “Ik pleit voor een diergezondheidsmonito-ring over landsgrenzen heen. Dierziekten stoppen niet bij de grens. Wanneer onze buurlanden ook zo’n diergezondheidsmoni-toring hebben, werkt het streven naar ge-zonde dieren, gezond voedsel en gezonde mensen nog beter.”

Met haar monitoringsactivitetien waakt GD over de diergezondheid in Nederland. Onder andere via GD Veekijker, waar vragen van dierenartsen en veehouders binnenkomen. Naast de helpdesk functie is GD Veekijker hét centrale verzamelpunt voor alles rondom dier gezondheid, in het belang van veehouder en sector. Deze rubriek verhaalt over bijzon-dere gevallen, speciaal onderzoek en opvallende resultaten die het werk van de dierenart-sen oplevert. De GD-Veekijker wordt gefi nancierd door het Ministerie van EZ, PVV en PZ.

MO

NITO

rIN

G

“Dierziekten stoppen niet bij de grens”

Jan Jansen (directeur GD) overhandigt het eerste

exemplaar van het boek ‘Samen voor gezond-

heid’ over 10 jaar diergezondheidsmonitoring aan

Christianne Bruschke (Ministerie EZ).

Trendwatcher Adjiedj Bakas voorspelde tijdens

het seminar in Apeldoorn een ´supercomputer´ die

alle data kan analyseren om zo de diagnostiek

te stellen. ”Ik geloof zelfs in zelfdiagnostiek bij

dieren dankzij een slimme chip.”

Toon van Hoof (LTO Nederland), Simone Hertzberger (Ahold) en dagvoorzitter fi losoof Bas Haring op het

podium tijdens het symposium in Amersfoort.

GD Herkauwer | Februari 2013 | 21

Duurzaam zachte corduroykraag – klassieke vorm, aangenaam op de huid

Robuuste ritssluitingin praktische 2-wegs uitvoering

2 insteekzakkenaan de voorkant, beide met 2 druk-knopen te sluiten

Afgedekteritssluiting tegen wind

Bruin

Marineblauw

Groen

Verticaleinsteek-zakjes vlakonder de borst

5 drukknopen aan de voorkant

Made inEngland

Authentiek tot in het kleinste detail

Traditie met stijlDe origineel Engelse waxjas is een klassieker uit Groot-Brittannië.Met deze Royal Spencer jas “made in England” kiest u voor eenhoogwaardig origineel product.

Topkwaliteit bij model en materiaalEen goede waxjas herkent men aan het typische model en aan hetonmiskenbare karakter van het materiaal. Klassieke waxjassen zijnrecht en lang van model want bij regenachtig weer moet dezedroog, warm en behaag lijk zijn. Het buitenmateriaal van de jaswordt met een speciale behandeling geïmpregneerd en behoudtdesondanks zijn zachte greep en de karakteristieke geur.

“Waxjas Royal Spencer Classic”Groen Art.nr. 98.204.907Marine blauw Art.nr. 98.204.910Bruin Art.nr. 98.204.923

Personalshop bestelformulier met 30 dagen omruil- en retourrecht

Afzender (AUB in blokletters invullen): P Mevrouw P Heer

Achternaam, Voornaam

Straat en huisnr.

Postcode en plaatsnaam

Geboortedatum

Levering gebeurt op rekening in de volgorde van de ontvangen bestellingen. Alstublieft geen be-taalmiddelen meezenden. Aanbiedingen gelden alleen in Nederland en zolang de voorraad strekt.

Aanbieding alleengeldig voor de lezers

van dit magazine

Actie nr. 3005

PersonalshopPostbus 16

7030 AA Wehlu* i.p.v.-prijzen hebben be-trekking op de fabrikanten-prijslijst of deverkoopadviesprijzen vande fabrikant

5-sterren Personal-shop garantie

H 2 jaar garantie zonder “maar”

H Hoogste kwaliteits -garantie

H Laagste prijs garantie

H Snelle leveringH 30 dagen niet goed,

geld terug garantie

Persoonlijk voor u aanwezig

FAX0 800 / 020 33 770 341 / 390 007

www.personalshop.com

Bestelmaten:S M L XL XXL XXXL

Geen chemische reiniging, niet met de wasmachine wassen, geen was- of reinigingsmiddel gebruiken zodat de geïmpreg neerde waslaag behouden blijft.

U bespaart meerdan : 180,–!Kennismakingsaanbieding!

i.p.v. 279,00*Personalshopprijs

:98.00Art.nr. zie tekst

–64%Korting

versturen aan:

GRATIS

N 3 0 0 5 LVeiligheids-code

Aantal Art.nr. Bestel-maat Artikelbeschrijving Prijs per stuk

of set: :

Verwerking- en verzendkosten à : 5,90

3005 - 216x293 - GD Herkauwer_Inserat NL 15.01.13 13:27 Seite 1

Duurzaam zachte corduroykraag – klassieke vorm, aangenaam op de huid

Robuuste ritssluitingin praktische 2-wegs uitvoering

2 insteekzakkenaan de voorkant, beide met 2 druk-knopen te sluiten

Afgedekteritssluiting tegen wind

Bruin

Marineblauw

Groen

Verticaleinsteek-zakjes vlakonder de borst

5 drukknopen aan de voorkant

Made inEngland

Authentiek tot in het kleinste detail

Traditie met stijlDe origineel Engelse waxjas is een klassieker uit Groot-Brittannië.Met deze Royal Spencer jas “made in England” kiest u voor eenhoogwaardig origineel product.

Topkwaliteit bij model en materiaalEen goede waxjas herkent men aan het typische model en aan hetonmiskenbare karakter van het materiaal. Klassieke waxjassen zijnrecht en lang van model want bij regenachtig weer moet dezedroog, warm en behaag lijk zijn. Het buitenmateriaal van de jaswordt met een speciale behandeling geïmpregneerd en behoudtdesondanks zijn zachte greep en de karakteristieke geur.

“Waxjas Royal Spencer Classic”Groen Art.nr. 98.204.907Marine blauw Art.nr. 98.204.910Bruin Art.nr. 98.204.923

Personalshop bestelformulier met 30 dagen omruil- en retourrecht

Afzender (AUB in blokletters invullen): P Mevrouw P Heer

Achternaam, Voornaam

Straat en huisnr.

Postcode en plaatsnaam

Geboortedatum

Levering gebeurt op rekening in de volgorde van de ontvangen bestellingen. Alstublieft geen be-taalmiddelen meezenden. Aanbiedingen gelden alleen in Nederland en zolang de voorraad strekt.

Aanbieding alleengeldig voor de lezers

van dit magazine

Actie nr. 3005

PersonalshopPostbus 16

7030 AA Wehlu* i.p.v.-prijzen hebben be-trekking op de fabrikanten-prijslijst of deverkoopadviesprijzen vande fabrikant

5-sterren Personal-shop garantie

H 2 jaar garantie zonder “maar”

H Hoogste kwaliteits -garantie

H Laagste prijs garantie

H Snelle leveringH 30 dagen niet goed,

geld terug garantie

Persoonlijk voor u aanwezig

FAX0 800 / 020 33 770 341 / 390 007

www.personalshop.com

Bestelmaten:S M L XL XXL XXXL

Geen chemische reiniging, niet met de wasmachine wassen, geen was- of reinigingsmiddel gebruiken zodat de geïmpreg neerde waslaag behouden blijft.

U bespaart meerdan : 180,–!Kennismakingsaanbieding!

i.p.v. 279,00*Personalshopprijs

:98.00Art.nr. zie tekst

–64%Korting

versturen aan:

GRATIS

N 3 0 0 5 LVeiligheids-code

Aantal Art.nr. Bestel-maat Artikelbeschrijving Prijs per stuk

of set: :

Verwerking- en verzendkosten à : 5,90

3005 - 216x293 - GD Herkauwer_Inserat NL 15.01.13 13:27 Seite 1

GD Herkauwer | Februari 2013 | 23

Meer leverbotresistentievoor middel met triclabendazol

Lange tijd (vanaf 1986) werden in Nederland voor de be-strijding van de leverbotziekte bijna uitsluitend middelen gebruikt met als werkzame stof triclabendazol (Fasinex, Endex, Tribex en Cydectin-TriclaMox). Het grote voordeel van deze middelen is dat het al enkele dagen na besmet-ting werkzaam is en werkt tegen de zeer jonge stadia van de leverbot. De meeste andere leverbotmiddelen zijn pas 2 tot 3 maanden na infectie voldoende werkzaam om de leverbot te bestrijden.

eerste gevallen resistentieIn 1998 kreeg een bedrijf in de regio ten noorden van Amsterdam voor het eerst te maken met resistentie van de leverbot voor triclabendazol. In de jaren daarna kwamen er uit die regio steeds meer berichten van vooral schapenbedrijven met resistentie. In dit gebied, waar veel leverbot voorkomt, is het nauwelijks mogelijk om schapen te houden als er geen leverbotmiddel gebruikt kan worden dat ook de jonge leverbotstadia bestrijdt.

niet alleen schapenDe problemen in de schapenhouderij in West-Nederland deden de vraag rijzen of op bedrijven met leverbotresi-stentie voor triclabendazol bij schapen, ook bij rundvee resistentie kon worden aangetoond. In 2006 en 2007 bleek na GD-onderzoek dat op de meeste bedrijven waar bij schapen leverbotresistentie was aangetoond, ook de leverbot bij het rundvee resistent was.

zorgelijke ontwikkelingIn de jaren daarna is het aantal bedrijven met leverbot-resistentie voor triclabendazol gestaag uitgebreid en de laatste jaren blijkt de resistentie ook vaker voor te komen in andere gebieden in Nederland. Dit baart zorgen. In de gebieden met het grootste risico op leverbotziekte en waar ook resistentie is geconstateerd, wordt het zeer lastig om met de huidige geregistreerde leverbotmiddelen de leverbotziekte goed te bestrijden.

Leverbot voorkomenOmdat het bestrijden van leverbot met de huidige mid-delen lastiger wordt, zal in de toekomst het accent meer komen te liggen op het voorkómen van een leverbotbe-smetting. Een belangrijke stap hierbij is het maken van een goed beweidingsplan. Ook is het noodzakelijk om onnodig behandelen tegen te gaan. Door middel van on-derzoek van bloed, melk en/of mest is aan te tonen of een behandeling tegen leverbot werkelijk noodzakelijk is.

80% geeft te lage dosisIndien een behandeling nodig is, let dan op de werkzaam-heid van het leverbotmiddel en zorg dat de dieren de juiste hoeveelheid toegediend krijgen. Uit een onderzoek van de GD is gebleken dat ongeveer 80% van de veehouders hun dieren onderdoseren omdat ze niet het juiste gewicht schatten. Daarom wordt elke veehouder aangeraden vóór het behandelen de juiste gewichten van de te behandelen dieren te bepalen door middel van wegen of meten (meetband).Om te controleren of de behandeling tegen leverbot ef-fect heeft gehad kunt u vanaf 14 dagen na behandeling een mestonderzoek laten uitvoeren.

tekst: LAMMERT MOLL MSc | DIErZIEKTEN

Ontwikkeling leverbotresistentie voor triclabenda-zol. Van links naar rechts: gevallen van leverbot resistentie tot en met 2001(1), tot en met 2007(2)

en tot en met 2013(3).

Zoals al via verschillende media gemeld, is de leverbotbesmetting die afgelopen najaar en deze winter is afgezet op

het gras, ernstiger dan afgelopen jaren. Tijdens een periode met ernstige infecties komt duidelijker naar voren dat op

steeds meer bedrijven dieren niet meer kunnen worden behandeld met een leverbotmiddel dat triclabendazol bevat.

1 2 3

Buitenbeeld: De familie Zonderland krijgt een ingelijste uitvergroting van hun inzending. Hebt u zelf ook een foto die niet ‘buiten beeld’ mag blijven? Stuur deze dan (onverkleind) met uw naam en een originele toelichting naar redactie@gddeventer.com.

BUITENBEELD

KoeienritjeToen Anouk en Matthijs Zonderland uit Espel afgelopen zomer samen met hun vader Herman de koeien gingen ophalen, vroegen zij zich af of hun vader op een koe kon zitten. Nadat vader Herman een korte demonstratie had gegeven, wilden Anouk en Matthijs elke dag wel een koeienritje maken. Ze vonden het zó leuk dat de TV en de computer in de vergetelheid raakten.Want rijden op een koe is zo stoer, het liefst maken zij elke dag een mooie koeientoer!

De gezondheidsdienst voor dieren

gd, Postbus 9, 7400 aa deventer

t. 0900-1770, f. 0570-63 41 04

www.gddeventer.com

info@gddeventer.com

Bereikbaarheid

U kunt de GD telefonisch bereiken via

0900-1770. Van maandag tot en met

vrijdag van 8.00 tot 17.00 uur.

Tarieven

Alle genoemde GD-tarieven in deze

uitgave zijn exclusief btw en € 9,20 basis-

kosten.

Ophaaldienst voor sectie- en

monstermateriaal

Aanmelden: telefonisch 0900-202 00 12

(24 uur per dag). Wij halen het materiaal

dan zo spoedig mogelijk bij u op.

Sectie- en monstermateriaal kunt u

brengen van maandag tot en met vrijdag

van 8.00 tot 17.00 uur.