‘Wie het op de kostprijs

niet kan redden, zal

zich moeten

onderscheiden’

Toine HattinkPag. 12

4 D E C E M B E R 20 0 9 , J A A R G A N G 9 9

49w e e k b l a d v a n d e n e d e r l a n d s e f r u i t t e l e r s o r g a n i s a t i e

.

.

.

.

Eisen aan het plafondluik

F ruit op het versschap over tien jaar

O n d e rzoek wegens meningsverschil

We g g roei van perenbomen onderz o c h t

Voor info en dealer in de buurt

0032 496 203839

Fructura beurs 18, 19 en 20 december

snoeischaar nodig?

Voor snoeischaren lucht of elektrisch, moet U bij

H.Hol & Zn. zijn!

Lucht: Elektrische :-PATERLINI -PELLENC-FELCO -FELCO-CAMPAGNOLA-LISAM

repair center PELLENC

elektrische snoeischaren

grote voorraad onderdelen

Garage- & landbouwmechanisatiebedrijf H. HOL & ZN.meer dan 75 jaar ervaringDen Bommel 8, 4194 TZ Meteren, tel: 0345-569294, fax: 0345-569542www.hholenzoon.nl

NOG BESCHIKBAAR:APPEL M.9 VV: KNIP MORREN’S JONAGORED SUPRA®, GOLDEN

REINDERS, RED ELSWOUT – BEL-EL®, SISSIRED®,GOLDEN GEM, PROF. SPRENGER

PERENBOMEN: CONFERENCE 2/3 JR KWEE ADAMS EN KWEE C

Jos MORREN Boomkwekerij – Fruitteelt – Fruithandel

TEL: +32 (0)13-441 966FAX: +32 (0)13-443 963Bosstraat, 83 - 85,3545 - HALEN – BelgiëINFO@MORREN.BE

WIJ LEVEREN:TOPKWALITEIT

MAATWERKDIVERS ASSORTIMENT

HOOGVEREDELDE BOMEN

www.nicolai-johan.beVertegenwoordiger voor Nederland:

MARCO VAN BEUSICHEM: +31 654 950 432info@loonbedrijfvanbeusichem.nl

Lichtenberglaan 2050 B3800 Sint-Truiden (België) Tel. +32 (0)11 70 20 00

C O L O F O N

Fruitteelt is het verenigings-orgaan van de NederlandseFruittelers Organisatie.Abonnementen zijn alleen teverkrijgen door leden van deorganisatie.O p z e g g i n g:schriftelijk, minstens driemaanden voor het einde vanhet kalenderjaar.Wijziging bedrijfsgegevens:schriftelijk, voor 1 januari.AdresgegevensPostbus 3442700 AH ZoetermeerLouis Pasteurlaan 62719 EE ZoetermeerTelefoon: (079) 368 13 00Fax: (079) 368 13 55E-mail NFO-secretariaat enledenadministratie: info@nfofruit.nlE-mail redactie: fruitteelt@nfofruit.nl Website: www.nfofruit.nlRedactieHerman Bus (hoofdredacteur)Caroline van AsscheMarai EbbenMarijke van SchaikRedactiecommissieJ. Elenbaas (voorzitter)H. BalkhovenA. GoesG. JeukensL. van LieropA. OostveenM. RaveslootC. UijttewaalB.J. van WestreenenAdvertentie-acquisitieRuud van ViersenPostbus 20, 2040 AA Zandvoortr.vanviersen@bureauvanvliet.comTelefoon: (023) 571 47 45Fax: (023) 571 76 80DrukkerijDen Haag offset, RijswijkVormgevingMirella Colauto

Uitgever en auteurs verklaren datFruitteelt op zorgvuldige wijze ennaar beste weten is samengestelden aanvaarden dan ook geen en-kele aansprakelijkheid voor scha-de, van welke aard ook, welke hetgevolg is van handelingen en/ofbeslissingen die gebaseerd zijn opbedoelde informatie. Gebruikersvan Fruitteelt wordt met nadrukaangeraden deze informatie nietgeïsoleerd te gebruiken, maar af tegaan op hun professionele kennisen ervaring. Niets uit deze uitgavemag op enige wijze worden ver-veelvoudigd, opgeslagen in eengeautomatiseerd gegevensbe-stand, of openbaar gemaakt zon-der voorafgaande schriftelijketoestemming van de uitgever.

Adri van Eck (rechts) van DLV

geeft uitleg bij een snoeibijeen-

komst in bes georganiseerd door

de NFO.

Foto: Marijke van Schaik

A R T I K E L E N

.Monsteren via het p l a f o n d l u i k 1 1Bemonsteren is een risico-volle activiteit, maar hetbedrijfsleven wil het wel blij-ven uitvoeren.

. ‘De consument wil versmet een goed verhaal’ 1 2Zet handelaren, aanbodma-nagers, toptelers en andereversspecialisten bij elkaar enproef dan de fruitconsump-tie over tien jaar.

. Scala aan praktische proe-ven bij peer op Belgischep r o e f t u i n 1 4Een nieuwe proef waarbij deklassieke 1-2-3-snoei bij peeris vergeleken met stompen-s n o e i .

.Onderzoek: Weggroeijonge perenbomen 1 8Neem geen genoegen meteen restpartij bomen vanmindere kwaliteit. Dit levertvaak teleurstellingen opzoals slecht weggroeien.

R U B R I E K E N

N F O - i n f o 5Van week tot week 6M a r k t z i c h t 8W e r k w i j z e r 1 6A g e n d a 1 9

I n h o u d

o m s l a g

Advies-bureau-LJ de Lang

Zoekt u begeleiding bijULO en DCS bewaring?Veiligheid bij werken metlage zuurstof

Bel vrijblijvend voor informatie

Tel 0348 - 445153Fax 0847 - 325670Mob. 06 - 50214770Email l.delang@casema.nl

GEBR. BONENKAMP Rivierenland b.v. Techniek en Handel b.v.Tiel IJsselstein

Tractoren en Werktuigen / Tuin en Parkmachines

W W W. G E B R B O N E N K A M P. N L

OCCASIONS

Voor meer occasions en informatie kijkt u op onze website ofneemt u contact op met dhr. D. Buijs: 0651 790 626

Fendt 206 VA - Bouwjaar 1996 Fendt 270 VA - Bouwjaar 2000 Fendt 270 VA – bouwjaar 1989( m a r g e )

Fendt 207 VA - Bouwjaar 2004 Fendt 209 VA – Bouwjaar 2004 Fendt 209 VA Vario – 2009

New Holland 70-86S Kubota B4200 – bouwjaar 1992 Fendt 203V – Bouwjaar 1987

5

om opgebouwde kennis samente brengen en te delen

Overleg Rabobank

Vorige week heeft het dage-lijks bestuur van de NFO

overleg gepleegd met RabobankNederland. De aanleiding vanhet overleg vormde de slechtegang van zaken bij de afzet vanappels, peren en het kleinfruit. Veel fruittelers kampen door deslechte prijsvorming met liquidi-teitsproblemen. Sommige bedrij-ven kampen met structurele pro-blemen, andere fruitbedrijvenhebben incidentele problemen.De Rabobank gaf aan dat in hetmidden van het land de proble-men groter zijn dan in de restvan het land. Daar heeft 50%van de fruitbedrijven liquidi-teitsproblemen, in de overigefruitgebieden is dit percentage15 tot 20 %. Vaak zijn proble-men op de bedrijven oplosbaardoor de regionale banken. Somsleveren de fruitbedrijven te wei-nig cijfers aan. Tot het eindevan dit jaar is er een regeling

waarin de overheid 50% subsi-die geeft op het maken van be-drijfsdoorlichtingen door advi-seurs. De NFO drong bij deRabobank aan om ook subsidiete geven op deze regeling. De NFO gaat bij de overheidaandringen om de subsidierege-ling ook in 2010 door te latenlopen.De Garantiestellingsregeling, dievanaf dit najaar van kracht is, isniet interessant voor fruittelers.Hier zal slechts een enkel fruit-bedrijf gebruik van kunnen ma-ken. Deze regeling is meergeënt op de glastuinbouw. Vol-gens de NFO en Rabobank biedthet Bijstand Besluit Zelfstandi-gen( BBZ) meer mogelijkheden.

Gewaarschuwd werd wel voorde lange doorlooptijd van dezeregeling. Indien bedrijven vandeze regeling gebruik willenmaken zullen ze zeer tijdig moe-ten starten met het aanvragenvan deze regeling.

H a g e l n e t t e n

Leveranciers, onderzoekers,teeltvoorlichters en fruittelers

met hagelnet-ervaring kwamenvorige week op initiatief van deNFO bijeen om de knelpuntenbij het gebruik van hagelnettenbloot te leggen en oplossingenaan te dragen. Enkele conclusies die volgden uitdeze bijeenkomst waren ondermeer dat potentiële nieuwe ras-sen in de testfase onder hagel-netten geplaatst moeten wor-den. Een nieuw ras wordtimmers geïntroduceerd voor hettopsegment van de markt. Eenonderzoekswens is ook het beïn-

vloeden van de vruchtkleur. Zijner stoffen of methoden voor dietelers kunnen toepassen om dekleuring te bevorderen? Verderkwam ter sprake dat de hagel-nettenbrochure die de NFO uit-gaf een goede basis is voor fruit-telers die overwegen hagel-netten te plaatsen. Wel moetmen nieuwe informatie uit hetbuitenland en de ervaringen vanpraktijkbedrijven in Nederlandbundelen. De NFO gaat met deresultaten van de bijeenkomstverder aan de slag, met als doelde fruittelers zo goed mogelijkte ondersteunen. De deelnemersvonden de bijeenkomst zeerwaardevol. Zij spraken af vol-gend jaar weer bijeen te komen

De NFO heeft Berenschot ge-vraagd via een Quick Scan mo-

dellen in beeld te brengen die de po-sitie van fruitteeltbedrijvenstructureel kan verbeteren. De NFOwil met de Quick Scan meer duidelijk-heid krijgen over perspectiefvolle enhaalbare modellen voor de fruitteelt-sector. De modellen zullen met namegericht zijn op verbetering van de af-zetstructuur en -positie van de Neder-landse fruitteeltsector.Door de uitbreiding van de EU, de toename van met name de ap-pelproductie in de wereld en de internationalisering opereert desector in een andere omgeving dan tien jaar geleden. Naast deomgeving zijn ook de verhoudingen in de sector veranderd. Coö-peratieve en private afzetorganisaties hebben ontwikkelingendoorgemaakt. Ook op fruitteeltbedrijven hebben tal van ontwik-kelingen plaatsgevonden. Kortom, de situatie in de sector is nietmeer te vergelijken met tien jaar geleden. Gedurende het afge-lopen decennium zijn bovendien diverse pogingen, met het doelom de positie te versterken, gestrand. De NFO wil daarom scherpin beeld hebben wat de beste strategie is om de positie van desector te versterken.Het project begint met het in kaart brengen van de situatie ende ontwikkelingen in de fruitteeltsector en met een inventarisa-tie van potentiële modellen. Daarbij wordt gebruik gemaakt vaneerdere analyses. De potentiële modellen komen op een longlistte staan. Op basis van eenduidige criteria worden de modellenbeoordeeld op hun waarde. Uit verschillende modellen wordende sterkste geselecteerd, de zogenoemde shortlist. De gekozenmodellen (3 á 4) worden nader uitgewerkt en zorgvuldig beoor-deeld. De bruikbaarheid van de modellen in de toekomst staatdaarbij centraal.De NFO wil dat via een snelle, indringende beoordeling van per-spectieven de wenselijkheid, het draagvlak en de haalbaarheidvan de modellen in beeld komen. Ook moet duidelijk wordenwat de voorwaarden voor een succesvolle introductie zijn en hoede realisatie van een model kan plaatsvinden.De NFO wil dit jaar nog met het onderzoek starten. Voorwaardeis dat de financiering volgende week via het PT rondkomt. Zodrahet project start, informeert de NFO uitgebreider over de opzeten betrokkenheid bij het project van diverse stakeholders in desector.

Siep Koningdirecteur NFOs k o n i n g @ n f o f r u i t . n l

Quick Scan voor de fruitteeltbedrijven

n f o i n f o

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9

____________

De NFO gaat met de resultaten van de bijeenkomst verder aan de slag

*

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 96

KerstnummerHet kerstnummer van2009 verschijnt vrijdag 18december. Vervolgenskomt omstreeks woens-dag 30 december 2009Fruitteeltnummer 53 uit.Omdat de redactie beidenummers al in een vroegstadium drukklaar moetmaken, verzoeken wij ude voor deze nummers be-stemde agendaberichtenen vangbandjes eerderaan te leveren dan gebrui-kelijk. Voor het kerstnum-mer is dit woensdag 9 de-cember 12.00 uur. Deagendaberichten en vang-bandjes die bestemd zijnvoor nummer 53 zien wijgraag uiterlijk woensdag16 december 12.00 uur.

ResiduoverlegRusland heeft beslotenom bestaande voorstellenvan de EU over een proto-col voor residucontrole opgroenten en fruit af tewijzen. De NFO geeft aandat de onderhandelingentussen Rusland en de EUzich nu gaan richten op deonderdelen van het proto-col waarin beide partijenzich wel kunnen vinden.Daarbij zal ook voortge-borduurd moeten wordenop het inmiddels tweejaar oude memorandummet algemene bepalin-gen. Reden voor Ruslandom het protocol af te wij-zen zou zijn dat zij hetoverleg met de EU en delidstaten te langdurig engecompliceerd vinden.Wel is Rusland bereiddoor te gaan met de aan-passingen en betere af-stemming van de residu-eisen. De Europesehandelskoepel Freshfelheeft voor de exporteursde eisen in kaart gebracht.Deze week is er weeroverleg tussen de EU enRusland. Enkele Russischeafgevaardigden brengennog een bezoek aan Brus-sel.

Fruittelers kiezen bij de aanplantvan een nieuw perceel Conferencesoms voor doorgroeibomen om zosneller in productie te zijn. Bijdoorgroeibomen wordt immerseen groter volume geplant dan bijbijvoorbeeld een traditionele spil.Om te toetsen of doorgroeibomeninderdaad sneller in productie zijn,plantten onderzoekers van de PC-fruit-proeftuin in het Belgische St. Truiden in 2005 tweejarige,goed vertakte spillen met daar-naast doorgroeibomen. De plantaf-stand bij de spillen bedroeg 3,5 x1,5 m en bij de doorgroeibomen3,5 x 1,0 m. Vanwege het groteraantal bomen, extra bamboestok-ken en arbeid, zijn de aanlegkos-

ten bij doorgroeibomen ongeveer70 procent hoger dan bij een tradi-tionele spillenaanplant. De productie van de doorgroeibo-men was in 2007 en 2009 bijna dehelft hoger dan bij de spillenaan-plant (zie tabel). De vruchtmaataan de doorgroeibomen bleef ech-ter duidelijk achter ten opzichte

van de spillen. Zelfs in 2008 toende productie van beide systemenmet 15,6 en 15,8 ton per hectarenagenoeg gelijk was, was devruchtmaat aan de doorgroeibo-men beduidend kleiner. Gemiddeldwaren de vruchten toen 20 gramlichter dan aan de spillen.

K l e i n e re vruchten aan doorg ro e i b o m e n

Het perenras Xenia werd onlangsals beste gewaardeerd tijdens eensmaakproef die onderzoekers vanhet Belgische PCFruit hadden ge-organiseerd. Wel waren de ver-schillen tussen de aangeboden ras-sen erg klein. Xenia werdbeoordeeld met een 6,2, gevolgddoor Sweet Sensation, Queens Fo-relle en Gepa Early Desire die alledrie gemiddeld een 5,9 kregen.Het ras P6R31A18 beoordeeldende proevers gemiddeld met een5,5. Onderzoekster Ann Gomandbeaamde dat de verschillen tussende rassen vrij klein waren. Boven-

dien was er soms grote variatie insmaak tussen partijen van hetzelf-de ras. De smaakproef ging vooraf aan

een snoeidemonstratie. In totaaldeden 36 bezoekers, hoofdzakelijkfruittelers, hieraan mee.

De Onderlinge Fruittelers Hagelverzekeringsmaat-schappij (OFH) keert in 2009 aan haar verzekerden 6,6miljoen euro uit wegens hagelschade. Dit is in procen-ten van het verzekerde bedrag uitgedrukt, het hoog-ste uitkeringpercentage sinds 2000. In 2008 werd bijna3 miljoen euro uitgekeerd. De hagelbuien vielen ditjaar verspreid over het gehele land, volgens de OFH.Omvangrijke schade trad op tijdens het noodweer inde nacht van maandag 25 op dinsdag 26 juni. Vooralde westelijke helft van België en de westelijke helftvan Nederland werden toen getroffen. Uitschieters

waren West Noord-Brabant en de Noordoostpolder.Eerder trad schade op in Zuid-Limburg op11 juni, 16juni in Midden- en Overbetuwe en het Land van Maasen Waal. Later, op 21 juli, werd Noord-Limburg ge-troffen. Belgische verzekerden kregen hagelbuien teverduren op 21 en 24 juli en 20 augustus.De OFH registreerde in de periode van half april tothalf oktober 43 dagen met hagel tegen ‘slechts’ 25 da-gen in 2008. Verzekeraar Vereinigte Hagel liet beginnovember al weten dat haar uitkeringsbedrag 60 pro-cent hoger ligt dan vorig jaar.

Weer hogere hagelschade-uitkeringen

49van week tot week

Tabel. Productie en vruchtgewicht bij doorgroeibomen en spillen

2009 2006-2009Productie Vruchtgewicht Productie Totale (ton/ha) (gram) > 60 mm productie

(ton/ha) (ton/ha)

Spillenaanplant 34,3 178 25,9 77Doorgroeiboom 45,0 166 30,1 95

Bezoekers van de snoeidemonstratie proeven de diverse perenras-s e n . Foto: Petra Koster

Weinig smaakverschil tussen pere n r a s s e n

FaillissementenIn het derde kwartaal van2009 zijn 39 bedrijven, in-stellingen en eenmansza-ken, in de landbouw fail-liet verklaard. Een jaareerder waren dat er nog23. Het aantal landbouw-faillissementen in het der-de kwartaal van 2009 ishet hoogst sinds 2004. Vol-gens een medewerker vanhet CBS is het aantal fail-lissementen in de fruit-teeltsector nihil. In 2006zijn er twee bedrijven fail-liet gegaan, in de jaren er-na zijn er volgens de me-dewerker geen bedrijvenmeer opgedoekt. Telersdie hun bedrijf langzaamafbouwen of stopzettenzijn hierin niet meegere-kend.

Inova bomenDe AA-kwaliteit bomen,45.000 Rubens en 140.000bomen Junami, zijn uitver-kocht. Dit meldt Karel vander Linden van Inova-Fruit.Van de A-kwaliteit zijnvan Junami nog circa35.000 bomen beschikbaaren van Rubens ongeveer14.000. De prijsaanpassingvan het plantmateriaalwordt een jaar opgescho-ven. Dit vanwege de slech-te omstandigheden op deappelmarkt.

Fruitserie op televisieDe Belgische televisieserieKatarakt, welke zich af-speelt op een Belgischfruitbedrijf, wordt met in-gang van zondag 10 janu-ari om 19:10 uur op Ne-derland 2 uitgezonden. De13-delige serie speelt zichaf op een Belgisch fruitbe-drijf waarbij naast allerleipersoonlijke- en bedrijfs-perikelen ook alle jaar-rond-werkzaamheden aanbod komen. In België is deserie tweemaal uitgezon-den.

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 7

Tijdens de jaarlijkse snoeibijeenkomst in ro-de bes op 26 november, georganiseerd doorde NFO en uitgevoerd door DLV, lieten on-geveer 25 telers zich informeren over deteelt, snoei en onderzoeken. Hiervoor be-zocht het gezelschap de bedrijven van Ger-win van Maanen in Dodewaard en ChrisTijssen in Andelst. Op beide bedrijven lopensnoei- en opbrengstproeven van Adri vanEck (DLV). Volgens de adviseur moeten te-lers niet bang zijn de planten goed aan tepakken tijdens de snoei. “De grootste foutis dat mensen te veel hout laten zitten.” Hijzei tevens dat telers de takken die blijvenzitten zoveel mogelijk moeten verdelen. Uithet onderzoek van DLV blijkt dat voor eenjonge aanplant gemiddeld twee zijtakkengenoeg zijn voor een goede productie. Bijoudere aanplanten ligt dit op ongeveer vijftakken.Verder ontstond de discussie wat te doenmet het knotserige hout in de kop waarmeestal niet de mooiste bessen aan hangen.Van Eck adviseerde de kop zoveel mogelijkop te schonen. “Wanneer je de kop weg-snoeit en de hoogste tak tot harttak maakt,krijg je veel zijscheuten bij de knip en nietbovenin. Het jaar erop zit je met hetzelfdeprobleem en blijf je inknippen.”Aandacht voor de bessenglasvlinder magevenmin verdwijnen, zei Van Eck. “Indirectheeft deze plaag ook negatieve effecten op de langebewaring van rode bes.” De plaag tast de plant aan,waardoor het functioneren van de plant negatiefbeïnvloed wordt en de kwaliteit van de bessen ver-mindert.

Van Eck adviseerde om tijdens het snoeien ook eendun stukje ijzerdraad mee te nemen. De larven zijnmakkelijk te doden door een stukje ijzerdraad in deboorgang te steken. “Het is alleen wel weer een extrahandeling.”

Het Rodenatorapparaat dat woel-ratten en mollen bestrijdt, wordtnog gebruikt in de fruitteelt. Vöen,ook wel bekend van de overkap-pingen, is de importeur van het ap-paraat. Volgens Peter ter Sluysenvan Vöen wordt de Rodenator nogsteeds gebruikt. De druk van dewoelrat is volgens hem wel watminder dan zo’n vijf jaar geleden.Op diverse locaties verzorgde TerSluysen toen demonstraties. “Afge-lopen seizoen zijn er nog enkeleverkocht.” Hij schat dat er in Ne-

derland in totaal tussen de 80 á100 Rodenators verkocht zijn. De werking van de Rodenator isgebaseerd op drukgolven in degangenstelsels waardoor de dierenoverlijden. 97 procent zuurstof en3 procent propaan wordt met el-kaar vermengd in het apparaat.Het apparaat spuit daarna hetmengsel in de gang. Dit mengsel iszwaarder dan lucht, waardoor hetgangenstelsel egaal volloopt. On-geveer 40 seconden nadat de gas-sen ingepompt zijn worden zij tot

ontploffing gebracht. Er ontstaateen luide knal en een drukgolf vanongeveer 80 bar. Zoveel kan eenwoelrat of mol niet aan, waardoorhij overlijdt. Na de ontploffing valthet gangenstelsel ineen zodat ergeen dieren meer doorheen kun-nen.Het Kenniscentrum voor ongedier-tebestrijding in Wageningen voertmomenteel een onderzoek uitnaar de mate van diervriendelijk-heid waarin de dieren met de Ro-denator hun dood vinden.

Rodenator wordt nog toegepast in de fru i t t e e l t

Een ingeknipte (links rood rondje) en gehandhaafde kop (rechtsrood rondje). Foto: Marijke van Schaik

Snoeien in rode bes

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 98

Prijzen hardfruit stabiel

Uit de grafieken van de Ne-derlandse appel- en peren-

prijzen valt af te leiden dat demarktsituatie bij appel en peerstabiel is. Dat klinkt goed. Bij deperen is dat wellicht het geval,maar dat is het bij de appels ze-ker niet. Vooral bij Jonagoldhebben dergelijke prijzen meerweg van een minimum waarvoornog product wordt klaarge-maakt voor export of binnen-landse markt.Natuurlijk geven de grafiekenslechts een sortering per rasweer. Dat is dan wel de maat-voering die dit jaar voor wat be-treft het volume het meest be-langrijk is. De betere prijzen vanbijvoorbeeld Jonagold in demaat 70-80 mm zullen de mid-denprijs maar weinig omhoogbrengen. Deze maat brengt ruime 0,30 per kilo op. Het omge-keerde geldt ook; Elstar boven80 tot 85 mm is bijna niet af tezetten. Enkele afnemers zijn wel-willend om de 5 mm sortering opte schuiven van 75-80 naar 77-82.Ook al zijn de prijzen laag, inverhouding kan het effect daar-van al van betekenis zijn. Bij deperen vallen de prijzen van deoverige sorteringen mee, ook alricht de vraag zich vooral op degrovere maten.De perenmarkt lijkt beter ondercontrole dan die van de appels.Dat was vorig jaar het geval bij

een krappe markt.Ondanks deschaarste zijn toenalle peren, cq Con-ference, regelma-tig over het sei-zoen afgezet. Dehuidige stabieleprijzen wijzen ookop zelfbeheersingvan de aanbieders.Meer vraag wordtingevuld met watmeer aanbod, zo-dat het effect op de prijzen ge-ring is. Vooralsnog blijft het aan-bod zo afgestemd op de vraag.Voor het afbouwen van de voor-raden is het voor de Benelux alsgeheel wel belangrijk hoeveelConference de Russische marktdit jaar zal opnemen.

A c t i e s

De stabiliteit van de peren-markt is ook terug te zien in

het winkelschap. Acties met Con-ference zijn er nauwelijks. Eensupermarkt heeft ze in de aan-bieding voor e 0,99 per kilo.Ongetwijfeld minder dan denormale prijs zou moeten zijn,maar niet meer zo laag als en-kele weken geleden.Bij de appels is het gangbaresortiment opvallend afwezig bijde supermarktacties van dezeweek. Braeburn en Royal Galazijn met e 0,99 en e 0,86 voorminder dan een euro per kilo

geprijsd. Kanzi ligtincidenteel in deaanbieding voor e 1,49 per kilo. Alsdit al een actieprijsis, baart de totalemarge in de ketennog geen zorgen.Wat verder opvalt bijde acties met dit sor-timent zijn de volu-mes. Alles geldt perkilo en niet per an-derhalf, twee ofsoms drie kilo, zoalsbij Elstar en Jonagoldwel vaak het geval is.

R u b e n s

De verkoop van Rubens ver-loopt goed, meldt The Gree-

nery. In de eerste twee maandenvan het afzetseizoen van dit rasis al net zoveel verkocht als degehele productie van vorig jaar.De afzet wordt vanaf het beginvolop ondersteund, onder ande-re op televisie. Vanaf septemberwordt het ras op RTL4 aangepre-zen rondom drie veel bekekenprogramma’s.Daarnaast hebben ook telers zelfactie gevoerd in supermarkten,

met een positieve respons. Voor-al Rubens is hier dankbaar voor.De appel ziet er op het eerstegezicht misschien niet zo geliktuit als andere rassen, maar desmaak is een sterke eigenschap.En juist dat is ook een belangrijkargument waarop een consu-ment zijn keuze voor een be-paald appelras maakt, zo blijktuit onderzoek dat de supermark-ten hebben laten uitvoeren. Alshij of zij tijdens zo’n winkelactieuitgelegd krijgt hoe lekker Ru-bens is, moet de smaak van hetras tot de beoogde herhalings-aankopen leiden.De toename van de afzet bij Ru-bens is ook min of meer nodig.Volgens het concept van InovaFruit neemt Junami het stokje inhet nieuwe jaar over. De groei-ende productie van Rubens moetdan wel in dezelfde korte perio-de worden afgezet.Uit een inventarisatie onder degroothandel van het AgrarischDagblad blijkt dat de afzetorga-nisaties erin slagen de prijzen

marktzicht

Kanzi ligt incidenteel in de aanbieding voor e 1,49 per kilo. Foto’s: NFO

De betere prijzen van Jonagold in de maat 70-80 mm brengen de middenprijs maar weinigomhoog. Foto: Marijke van Schaik, NFO

Met de feestdagen voor deboeg is de vraag naar ro-

de bes aangetrokken en hetligt voor de hand dat zich datde komende weken voortzet.Daardoor zitten ook de prijzenin de lift. Die waren tot nu toelager dan vorig jaar door hetgrote aanbod. “We hadden nade oogst meer af moeten enkunnen zetten”, merkte een te-ler onlangs op. Maar dat is innovember voor een deel goed-gemaakt; toen is meer afgezetdan voorgaande jaren. De kwa-liteit van de bessen uit de be-waring is goed. Dat motiveertde horeca bijvoorbeeld om metproduct aan de slag te gaan.Deze afnemers kopen vaak ro-de bes in open verpakking van150 gram, waar de laatste weekmeer vraag naar ontstaat.Naast de binnenlandse markt

zit ook de export in de lift. Ne-derland is een van de weinigelanden waar rode bes langwordt bewaard. In België zijnde meeste rode bessen voor dejaarwisseling geruimd. *

Vraag naar rode bes neemt toe

van de nieuwe rassen vast tehouden in deze moeizame ap-pelmarkt. De groothandel zouongeveer een euro per kilo beta-len, die van Kanzi ligt daar ietsboven. Wel klagen de groothan-delaren dat supermarkten doorhun schaalgrootte iets lagere in-koopsprijzen kunnen bedingen.

F o o d m i l e s

Appels van eigen bodem be-lasten het milieu qua CO2-

uitstoot nauwelijks minder danappels van het zuidelijk half-rond, zo blijkt uit Duits onder-zoek naar de keuze van biologi-sche groenten en fruit. Na vijfmaanden ULO-bewaring brengthet transport van appels uitNieuw-Zeeland 30 procent meerCO2 in de atmosfeer dan de op-slag van appels van eigen bo-dem. Dat impliceert dat de ver-schillen kleiner zijn bij langerebewaring of herkomsten dieminder ver liggen, zoals Chili.Overigens is CO2 niet het enigecriterium bij het transport over-zee. Scheepsmotoren zijn weinigkritisch voor wat betreft brand-stof. Daardoor draaien ze vaakop minder schone stookolie, watweer andere milieubelasting totgevolg heeft.

Appels uit China

China verwacht dit seizoeneen kwart meer appels te

exporteren. Oorzaak is de toe-genomen productie van kwali-teit die voldoet aan de normenvoor de Europese verse markt.Dat komt door zowel de uitbrei-ding van het areaal met moder-ne boomgaarden als het toepas-sen van moderneteelttechnieken als fertigatie.

China exporteert on-der meer naar Rus-land, maar ook intoenemende matenaar het Midden- enVerre Oosten.In tegenstelling totde verse markt zijnde vooruitzichtenvoor de industriëlemarkt minder roos-kleurig, meldt AGF-news. De Chinese fa-brikanten vanconcentraat ver-wachten bijna 20procent te kunnenafzetten in het bui-tenland. Daaruit valt

af te leiden dat de wereldwijdemarkt van concentraat dit sei-zoen ruim voorzien blijft.

F r a m b o o s

In tegenstelling tot rode besheeft framboos het juist moei-

lijk bij de export. Veel Spaanseframbozen zijn op commissieba-sis naar bestemmingen in Enge-land en Duitsland gebracht. Datzet veel druk op de prijs. Daar-entegen neemt het binnenlandgoed frambozen op. Nederland-se frambozen hebben door dekorte doorlooptijd een kwali-teitsvoordeel ten opzichte vanhet importproduct.

Optimisme in Italië

Ook in Italië verloopt de ap-pelafzet boven verwach-

ting, zo blijkt uit een publicatievan de Italiaanse afzetcoöpera-ties. Zoals in veel gebieden is deoogst uiteindelijk groter uitge-vallen dan aanvankelijk was ge-raamd. Maar de eerste voor-raadcijfers per 1 november

zouden juist wat lager zijn danin de afgelopen jaren. Daaruitvalt af te leiden dat de afzet inde eerste maanden hoog is ge-weest. In Duitsland is het drin-gen voor alle exporterende lan-den. Daarom hebben deafzetcoöperaties in bijvoorbeeldZuid-Tirol hun aandacht ook opSpanje gericht. Met Marlene,het label voor topkwaliteit ap-pels, oogsten ze bij de Spaanseconsument voorzichtige succes-j e s .

Speciaalzaak in de lift

Voor de speciaalzaken ziet detoekomst er weer wat zon-

niger uit. Het hoofdbedrijfsschapvoor de detailhandel voorzietvolgend jaar dat deze zaken detrend vormen op winkelgebied.Kleinschalige, individuele onder-nemers die zich onttrekken aande monotone winkelstratendoen het steeds beter, zo blijktuit het Financieel Dagblad. Dezogenoemde filialisering, waar-bij individuele winkeliers steedsmeer plaatsmaken voor ketens,zet nog wel door. Maar dezetoename gaat niet meer zo snelals vorig jaar werd gedacht Anton Oostveenfreelance journalist

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 9

De prijsvorming van Jonagold in centen, 80-90 mm, klasse I opde Nederlandse afzetmarkt. Bron: AMI, Hamburg

45 46 47 48 49 (week)

De prijsvorming van Elstar in centen, 70-75 mm, klasse I op deNederlandse afzetmarkt. Bron: AMI, Hamburg

45 46 47 48 49 (week)

De prijsvorming van Conference in centen, 65-70 mm, klasse I op de Nederlandse afzetmarkt. Bron: AMI, Hamburg

45 46 47 48 49 (week)

max. prijs

min. prijs

max. prijs

min. prijs

max. prijs

min. prijs

P r i j s v o r m i n g

In de eerste twee maanden van het afzetsei-zoen van Rubens is al net zoveel verkochtals de gehele productie van vorig jaar.

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 91 0

Decembermaand - traktatiemaand

Dat het slecht gaat bij de boerenen tuinders is, denk ik, alge-

meen bekend. Radio en televisieschenken er aandacht aan (‘Boerzoekt vrouw’ laat alleen de romanti-sche kanten zien).Ook deskundigen hoor en zie ik. Hetis opvallend dat zij de oorzakenhaarfijn uit de doeken kunnen doen,maar ze zijn uit beeld als de oplos-sing aan de orde komt.Maar dit is natuurlijk ook een heel moeilijk, mondiaal vraag-stuk.Waarin verschilt een landbouwondernemer nu eigenlijk vanandere (doorsnee) ondernemers? Als je er van uitgaat dat dekwaliteit van de ondernemer, zoals opleiding bijvoorbeeld,dezelfde is, blijft over dat doorgaans in de landbouw per ver-diende euro de investering misschien wel vijftig keer zo hoogligt dan in niet-landbouwondernemingen.Volgens mij is dat de reden waardoor een boer niet gauw fail-liet gaat. Een boer stopt. Er zit dus veel ongebruikt kapitaal inde landbouw. Een deel van dit kapitaal zou gebruikt kunnenworden om een hoger rendement te scoren. Maar hoe?Ik heb daar wel ideeën over, maar ik kan me niet voorstellendat hoog opgeleide economen geen antwoord kunnen beden-ken op het verzoek: zorg dat de inkomens van de gemiddeldeboer en tuinder op een aanvaardbaar niveau uitkomen.Wat het idee kost, maakt eigenlijk niet zoveel uit. Dit vraag-stuk oplossen moet toch voor iedere econoom een traktatiezijn!

Ton van Steenfruitteler in Kraggenburg

Dit houdt mij bezig

In de rubriek ‘Dit houdt mij be-zig’ vertellen enkele telers waarze op dit moment mee bezigzijn. Deze week is Anton vanGarderen uit Schalkwijk aan hetwoord.

Het oogstwerk zit er bij VanGarderen voor dit jaar echt

op. Vorige week zijn de laatsteonder regenkappen geteeldeframbozen van het ras Brilliancegeoogst. Vanwege het warmeweer liep de oogst een week oftwee langer door dan was ver-wacht. En nog bleven er vruch-ten hangen, maar de lage prijzen

gaven de doorslag om nu tochecht te stoppen met de frambo-zenoogst Van Garderen: “Deprijzen zijn redelijk gebleven totvorige week. Maar er komen nuveel Spaanse frambozen op demarkt, waardoor de prijzen zijngezakt.” Deze week is hij druk bezig ge-weest met het plannen van deafzet van de rode bessen voordecember. Gedurende de afgelo-pen maanden zijn continu bes-sen afgezet, maar vanwege defeestdagen is het in de decem-bermaand extra druk. Op de prij-zen wil Van Garderen niet telang ingaan: “Die zouden betermogen.” Of de opbrengsten de

lezerspagina

komende weken zullen aantrek-ken, is nog de vraag, maar tochlijken er wel wat lichtpuntjes tezijn. “De kilo’s lopen goed weg

en er is al een hoop opgeruimd.We verwachten dat er aan heteind van het seizoen misschienzelfs wel een tekort zal zijn”,geeft de teler aan. In oktober is op het bedrijf zo’ndriekwart hectare Rovada ger-ooid. Van Garderen gaat ditleeggekomen perceel deels weer

opnieuw inplanten met Rovadaen deels met het frambozenrasBrilliance. Daarmee breidt hetaandeel framboos licht uit. Uiter-

aard blijven de rode bessen eenbelangrijk deel van het bedrijfuitmaken. Wel ziet hij op dit mo-ment meer perspectief in de uit-breiding van het nieuwe frambo-zenras Brilliance Petra Kosterfreelance journalist

Vorige week werden de laatste frambozen geoogst en afgezet.Foto: Petra Koster

____________

‘Er komen nu veel Spaanse frambozen op de markt, waardoor de

prijzen zijn gezakt’

*

Het blijkt dat de praktische uitvoer-baarheid van het ULO-protocolnog niet voor elke teler gesneden

koek is. In het protocol staan ook regelsdie dit jaar nog niet toepasbaar zijn of die

vragen oproepen. Echter, hetvertrekpunt voor het proto-col was vanuit de Arbeidsin-spectie dat zij de risico’s, of-tewel monstername, zoveel mogelijk wildestopzetten. Bemonsteren is een risicovolleactiviteit, maar het bedrijfsleven wil hetwel blijven uitvoeren. Met het protocol isnu gerealiseerd dat een teler toch via diver-se methoden kan blijven monsteren, zij hetmet enkele nieuwe restricties.

Eisen voor plafondluikLuiken in een cel moeten, wanneer dezeop ULO-regime staan, op slot zitten. Desleutels worden op een veilige plek be-waard en alleen de sleutelhouder heeft toe-gang hiertoe.

Wand- en plafondluiken die zich achtereen gesloten toegangsdeur bevinden, hoe-ven niet verplicht op slot. Iemand mag dusnooit door die deur kunnen gaan zondermedeweten en toestemming van de sleutel-houder. In het protocol staat verder dat wand- enplafondluiken voorzien moeten zijn vanflappen aan de binnenkant. Dit is momen-teel nog niet verplicht gesteld. Afsg doetmomenteel onderzoek naar de haalbaar-heid, zoals gebruiksgemak en materiaal-keuze. Tralies voor invalbeveiliging is niet ver-plicht. Wel wordt bij nieuwbouw sterk ge-adviseerd dit te plaatsen. Nadeel van tralieskan echter wel zijn dat grotere monster-zakken klem blijven zitten tussen de tra-lies. Dit kan ook weer voor onveilige situ-aties zorgen.

M a t e r i a a l k e u z eMonstername via het wandluik moet ge-beuren met een stok van minimaal 130 cmlang. Daarbij kan gebruik gemaakt wordenvan een haak of knijper om zo het mon-sterzakje te pakken. Een stok met eenprikker eraan met als doel telkens een

vrucht tegelijk te pakken is niet wenselijk.Dit kost veel tijd en is daardoor gevaarlijk.

De monsternameAlvorens wordt gestart met de monsterna-me mag de cel niet op overdruk staan. Dewerkzaamheden worden altijd uitgevoerd

door twee personen, beiden uitgerust meteen zuurstofmeter en een mobiele telefoonvoor noodgevallen. Vooraf moet de taak-verdeling duidelijk zijn om zo snel te kun-nen monsteren. De medewerkers moetenvoldoende bewegingsruimte hebben bij hetluik. Zodanig dat de lengte van de stokgeen belemmering kan zijn. Let verdergoed op mogelijk stootgevaar aan dak enof spanten. De monsternemer neemt eenveilige monsterpositie in door op deknieën te gaan zitten. Bij gebukte houdingverliest iemand eerder het evenwicht.De monsters die worden gepakt zijn bijvoorkeur verpakt in netzakjes. De mede-werker die het luik opent en sluit bevindtzich tegenover de monsternemer op eenafstand van tenminste 80 centimeter. Demonsternemer pakt met de stok van mini-maal 130 cm lang het monsterzakje uit decel. Hij steekt alleen de stok door hetwandluik en blijft met het lichaam buitende cel

Marijke van Schaikvakredacteur NFOm v s c h a i k @ n f o f r u i t . n l

Monstername in ULO-

cellen is en blijft belangrijk,

maar kent wel de nodige

gevaren. In het onlangs

geïntroduceerde ULO-

protocol is opgenomen hoe

de teler moet handelen bij

verschillende monster-

names. Wat mag wel en wat

niet bij een monstername?

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9

S E R I E B E W A R I N G , D E E L 3

M o n s t e ren via het plafondluik

1 1

Dit artikel is mede tot stand gekomen met medewerking van: Van Haaften Fruit, Wadenoijen, Dirk Bok van DB Arbo Adviesen Matthijs Montsma van Afsg. Dirk Bok,arbeidshygiënist en veiligheidsdeskundige,stelde het ULO-protocol op in opdracht vande NFO in het kader van het PT-project:

ULO en veiligheid. Hetprotocol is te downloadenvia www.nfofruit.nl, Informatie/Bewaring.

Serie monsteren door middelvan het wandluik.

Foto’s: Marijke van Schaik,N F O

Handelaren, aanbodmanagers, topte-lers en andere versspecialisten ver-zamelden zich in de aula van de

Agrarische Hogeschool in Den Bosch. Sa-men probeerden zij een beeld te schetsenvan het aanbod groenten en fruit over tienjaar. Omdat de opleiding Tuin- en Akker-bouw het symposium verzorgde, was erook ruim aandacht voor de positie van deteler. “Telers hebben er vaak een hardhoofd in dat ze kunnen opboksen tegen demacht van de grote retailers”, zei econo-miedocent Toine Hattink. “En daar heb-ben ze voor een deel ook gelijk in. Op eenmarkt waarin veel aanbieders met hetzelf-de product komen, stabiliseert de prijszich rond de kostprijs. Dat is de harde wetvan de agrarische economie. Wie het opkostprijs niet kan redden, zal zich moetenonderscheiden. Dat kan zijn met je pro-duct of in de manier waarop je het aan-biedt. Ik verwacht dat de komende tienjaar nieuwe, sterke ketens ontstaan diezich losmaken van het massaproduct. Opdie manier voorkom je dat je elkaar de tentuitvecht totdat niemand meer iets ver-dient.” Gevraagd naar een goed voorbeeld, werdvanuit de zaal de samenwerking binnen

Inova Fruit genoemd. Het voorbeeldkwam van Boudewijn van de Wal,verkoopleider bij Veiling Zaltbommel.“Inova Fruit laat zien dat je vraag kuntcreëren. Eerst is er gekeken naar wat deconsument wil. Bij die wensen zijn dejuiste rassen gezocht en is de teeltopgezet. Aanvankelijk wilden de super-markten de rassen niet voeren. Maar doorintensieve reclamecampagnes is er zoveelvraag ontstaan dat de supermarkten erdomweg niet omheen kunnen. Na de tv-uitzending Ik hou van Holland, waarinMartine Bijl vertelde dat Rubens delekkerste appel is, werden wij meteendoor de supermarkten gebeld. Ze wildenplotseling toch Rubens hebben.”

A p p e l t a a r tSpreker Domingo Loth wees zijn toe-hoorders op de mogelijkheden om eenuniek product te leveren. Loth is directeurvan het Anton Jurgens Instituut, datopleidingen verzorgt voor specialisten inde versbranche. Hij onderscheidt vierzaken waar consumenten in toenemendemate gevoelig voor zijn: gemak, genieten,gezond en goed gedrag. Ofwel de vier g’s.Loth: “Bij genieten hoort topkwaliteit. De

‘De consument wil vers met

een goed verh a a l ’Wat ligt er in 2020 in het

versschap van de super-

markt? Die vraag stond

centraal op het symposium

Supervers, dat HAS Den

Bosch onlangs organiseerde.

Dat de machtige super-

markten het aanbod niet

alleen zelf bepalen, bewijst

de fruitsector met de Inova-

rassen. En zo liggen er meer

kansen.

S Y M P O S I U M

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 91 2

Foto: Marijke van Schaik, NFO

consument wil het beste voor zichzelf.Denk aan het succes van de tomaten vanTasty Tom of aan de frambozen vanRaspberry Maxx. Bij gemak moet jedenken aan voorgesneden of geschildeproducten, maar ook op duidelijke pro-ductinformatie. Mensen hebben steedsminder kennis van groenten en fruit. Datgeldt zowel voor het winkelende publiekals het personeel op de winkelvloer. Kijkbijvoorbeeld hoe de aardappelbranchedaar op inspeelt. Vroeger pakten mensenBintjes als ze stamppot gingen maken. Nupakken ze een zak waar op staat:Aardappelen voor de stamppot.” Op eensoortgelijke manier is de klant ook bij deaankoop van fruit te helpen. Welke appelmoet je bijvoorbeeld gebruiken om eenappeltaart te bakken? Dat zou op de zakkunnen staan, eventueel met het recepterbij. Naast informatie over het product, wil een

groeiende groep consumenten meer wetenover de oorsprong ervan. Dat komt terugin de derde g: goed gedrag. Loth: “Mensenwillen het verhaal achter het producthoren. Zij zoeken zekerheden. Zie depopulariteit van biologische en lokaleteelt. In Engeland zie je steeds vaker de

foto van een boer of boerderij terug op deverpakking.” Gezondheid tot slot is een lastige. Hoeweler genoeg studies zijn die de gezondeeigenschappen van groenten en fruitonderschrijven, mogen claims niet zomaarop de verpakking. Algemene promotievoor groenten en fruit lijkt op dit puntmeer op zijn plaats.

‘Exit veiling’De tomatenhoek bekritiseerde de langeweg van producent naar winkelschap.

Zowel voor de portemonnee van de telerals de versheid van het product, is hetbeter dat telersverenigingen direct zaken-doen met de supermarkten, vindt ErikHelderman van het tomatencollectiefFresteem. Binnen de vereniging telen 48tuinders 285 hectare tomaten en 135hectare paprika’s, waarvan een klein deelin Zuid-Europa om jaarrond te kunnenleveren. Zij leveren hun productenwinkelklaar af. Helderman: “Ik ben erheilig van overtuigd dat de versketen ge-minimaliseerd wordt. Supers gaan directinkopen bij telersverenigingen. De veilingzal er niet meer aan te pas komen. Deteler wordt medeverantwoordelijk voorde kwaliteit in het winkelschap en krijgtdaardoor ook een gezicht. Ik denk dat wein de tomatenbranche uiteindelijk metdrie telerscollectieven overblijven.”Gevraagd naar hoe hij omgaat met het feitdat supermarkten steeds vaker stuntenmet de prijzen van verse producten zegtHelderman: “Natuurlijk baart ons datzorgen. We realiseren ons dat we het nietalleen redden met het leveren van goedekwaliteit. We moeten ook goedkoop blijven produceren. Aan de andere kantwillen supermarkten vaste leveranciers.Het is de kunst om een goede relatie op tebouwen ”

Egbert Jonkheerfreelance journalist

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 1 3

____________

‘Op een markt waarin veel aanbieders met

hetzelfde product komen,s t a b i l i s e e rt de prijs zich

rond de kostprijs’

*

F ruit bestellen via internet

Komt de consument in 2020 überhauptnog wel in de supermarkt? Als het

aan het bedrijf Bestelvers.nl ligt niet. Hetjonge bedrijf springt handig in op detrend dat consumenten aankopen doenvia internet. Bestelvers betrekt de verseproducten direct van de leverancier of im-porteur, waarna de bestelling in karton-nen dozen per TNT naar de klant wordtvervoerd. Verser dan dat kan bijna niet,volgens oprichter Corné Ooms. “Ook tij-dens warme dagen hebben we geen pro-blemen gehad. We maken gebruik vankoeltassen met een strip die de tempera-tuur controleert.” Op de website van Be-stelvers is een keur aan verse productente vinden, compleet met handige tipsvoor het bewaren en bereiden. Op ditmoment beperkt het aanbod zich nog totgroenten en fruit. Binnenkort komendaar brood, sappen, vlees en zuivelpro-ducten bij. Wat Ooms opvalt is dat hetniet alleen jonge tweeverdieners zijn diegebruikmaken van zijn diensten. “Veertigprocent van ons klantenbestand is ouder

dan vijftig jaar. Het is dus een vooroor-deel dat ouderen liever niet via internetkopen. Ook is het een fabel dat mensenhun fruit en groenten willen zien en voe-len voordat ze het kopen. Dat doen ze al-leen omdat ze slechte ervaringen hebbenmet het aanbod in de winkel. Mensen dievia internet kopen, verwachten gewoondat het goed is. Dus is het voor mij zaakom kwaliteit te leveren. Anders houdt hetgauw op.” *

Consumenten zijn gevoelig voor: gemak, genieten, gezond en goed gedrag. Foto: NFO

Komt de consument in 2020 überhaupt nog wel inde supermarkt?

Vrijdag 27 november. Een traditio-nele snoeidag onder al even tradi-tionele weersomstandigheden;

grijs met af en toe wat regen. De nieuweproef werd aangelegd in een kandelaarsys-teem Conference dat deze winter het ne-gende groei-jaar ingaat. Want wanneerpartijen van mening verschillen, is de con-clusie voor onderzoekers simpel: zet eenproef op en meet welk systeem het besteis. Doordat bij stompensnoei alle bloem-knoppen op de tak gespaard worden, gafdeze snoeimethode een iets rijkere bloei,maar ook een sterkere rui vanwege de ster-kere concurrentie tussen de vruchten. Uit-eindelijk was het aantal vruchten per taken ook per 100 clusters lager bij de stom-pensnoei (0.8 bij stompensnoei tegen 1.2bij de 1-2-3-snoei). Het vruchtgewichtwas daarentegen gemiddeld 11 gram hoger(tabel 1). In een andere proef werd speci-fiek gekeken naar het effect van beidesnoeimethoden op verschillende soortenvruchthout. De takken werden hiervoor invier categorieën - licht, zwaar, vlak en steil- ingedeeld. Vooralsnog leken er weinigverschillen tussen beide snoeimethoden te

Scala aan praktische proeven bij peer

op Belgische pro e f t u i n

Op de PC-fruit-proeftuin in

het Belgische St. Truiden

toonden onderzoekers tij-

dens de jaarlijkse snoei-

namiddag een nieuwe proef

waarbij de klassieke 1-2-3-

snoei bij peer werd vergele-

ken met stompensnoei.

Aanleiding voor deze proef

was het feit dat sommige

voorlichtingspartijen sterk

pleiten voor stompensnoei,

terwijl onderzoekers van

PC-fruit juist menen dat de

klassieke snoei beter uit-

pakt. Wie gelijk krijgt, moet

vervolgonderzoek bepalen.

S N O E I

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 91 4

Tabel 1. Vergelijking van de productie na 1-2-3-snoei en stompensnoei, productie2 0 0 9 .

Productie Vruchtgewicht Aantal vruchten/(kg/boom) (gram) boom

1-2-3-snoei 29,3 163 181Stompensnoei 27,2 174 156

Guy Peumans verwacht dat stompensnoei op de groeikrachtige grond van de proeftuin geensucces zal zijn. Foto’s: Petra Koster

Net als in de praktijk ook wel gebeurt,zijn op de proeftuin van PC-fruit een

aantal jaar geleden Conferencebomenvan slechte kwaliteit geplant. Om snel inproductie te komen is de spillenaanplantde eerste jaren vrij lang gesnoeid. Op dekorte termijn slim bekeken, maar hoe zijndeze bomen te corrigeren? In een proefzijn de afgelopen drie jaar drie objectenmet elkaar vergeleken. In het eerste ob-ject wordt sinds een aantal jaar kort ge-snoeid, in het tweede object is men de af-gelopen winter begonnen met hetopruimen van zwaar hout en in het laat-ste object is doorgegaan met de langesnoei. De bomen met lange snoei gaven

veel bloemknop, maar uiteindelijk met23.3 kg per boom de laagste productie ende kleinste vruchtmaat. Het kort snoeiengaf dit jaar 27.0 kg product per boom enhet opruimen van het zware hout 29.9 kgproduct. Hierbij moet wel gemeld wordendat de extra productie in het laatstge-noemde object in de maatklasse 50 tot 60mm plaatsvond. De hoeveelheid vruchtengroter dan 60 mm waren bij de kortesnoei en bij het opruimen van het zwarehout ongeveer gelijk. Het beste is uiteraard beginnen met goe-de bomen en het toepassen van een con-sequente korte snoei om zoveel mogelijklicht in de boom te houden. *

C o rr i g e ren slechte boomkwaliteit

zijn bij zwakgroeiende takken. Wel gaf destompensnoei iets meer bloemknop voorhet volgende seizoen. Bij sterkgroeiendetakken lijkt stompensnoei minder ge-schikt. Deze snoeimethode gaf duidelijkmeer scheutgroei. Onderzoek op de lange termijn moet uit-wijzen welke snoeimethode uiteindelijkhet beste is. De vraag is of met stompen-

snoei, met name op de zware en groei-krachtige grond waarop de proeftuin ligt,uiteindelijk niet te veel groei ontstaat. Bijde 1-2-3-snoei wordt door de bloemknop-pen geknipt en worden afgedragen takkenvervangen. Bij stompensnoei blijft de takstaan en komt de productie steeds verdervan de harttak. “We weten niet hoe langdit systeem houdbaar is. Wel kan het zijn

dat stompensnoei op lichtere gronden be-ter werkt”, zei Guy Peumans van PC-fruit. Metingen in de komende jaren moe-ten uitwijzen wie in dit geval gelijk gaatkrijgen

Petra Kosterfreelance journalist

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 1 5

Bij de aanleg van een kandelaarsysteem,met per boom drie opgaande takken

in de rij, is het de kunst de takken gelijktij-dig boven te krijgen. Vaak groeit de mid-delste tak het hardst en blijven de tweebuitenste achter. PC-fruit-onderzoekersvroegen zich af of het zin heeft het aan-leggen van het gestel of de tafel onderinhet systeem uit te stellen tot de opgaandetakken boven zijn. In een proef met Con-ference, die het negende groei-jaar ingaat, is het aanleggen van de tafel in hetvierde groei-jaar vergeleken met het aan-leggen in het achtste groei-jaar. Vaakwordt gedacht dat, wanneer men te langwacht met het aanleggen van het gestel,er onderin te weinig groei meer is. Maardie angst bleek op de groeikrachtigegrond van de proeftuin ongegrond. Hetafgelopen jaar waren de productie envruchtmaat gelijk, maar gemeten over deafgelopen vijf seizoenen gaf het systeemmet de vroege aanleg van de tafel dehoogste productie. Gemeten over de pe-riode 2005 tot en met 2009 bedroeg de to-tale productie bij de vroege aanleg van

het tafelsysteem 91.8 kg per boom en bijde late aanleg 80.6 kg per boom. Bij de bomen waarin al vroeg een tafelwas aangelegd, en waarbij de opgaandetakken niet tot bovenaan de draad groei-den, keken de onderzoekers of zij met hetinzagen of omzetten van de middelstetak, de groei van de buitenste takken kon-

den stimuleren. Hetinzagen of omzet-ten in 2006, ge-beurde in het vijfdegroei-jaar. Het om-zetten was demeest drastischemaatregel. De mid-delste tak werdhierbij tot onder detwee zijtakken in-gekort. Bij het inza-gen werd de mid-delste tak tot dehelft ingezaagd. Bijde oogst van afge-lopen seizoen wa-ren er nauwelijks

nog verschillen in productie en vruchtge-wicht terug te vinden. Maar werd gekekennaar de afgelopen vier jaar, dan gaven deingezaagde bomen, met in totaal 84.1 kgper boom, de hoogste productie. De om-gezette bomen gaven in totaal 70.3 kg perboom en de controlebomen 72.8 kg. *

P l a n t s y s t e m e n p roef

Een jaarlijks terugkerend onderdeel vande snoeidemonstratie op de PC-fruit-

proeftuin is de rondgang langs de plantsys-temen bij Conference. In 2002 zijn zevenplantsystemen geplant die een teler, diehet systeem zelf ook heeft staan, jaarlijkssnoeit. De kosten voor materiaal en arbeidwaren het hoogst bij de V-haag en desnoerbomen. De V-haag geeft echter jaar-lijks hoge producties met gemiddeld eengoede vruchtmaat. De investeringskostenzijn dan ook in zeven jaar terugverdiend. Inde snoerbomen is te weinig productiehoutaanwezig met, vooral in de beginjaren, telage producties tot gevolg. De investerings-kosten werden amper terugverdiend. Hetdrapeausysteem vroeg vrij veel arbeid in deeerste jaren na de aanleg, maar doet hetvoor wat betreft de productie opvallend

goed. Hetzelfde geldt voor het kandelaar-systeem, al zijn de producties bij dit sys-teem wel wat lager. De lange snoei gaf nazeven jaar het beste financiële resultaatvanwege de lage aanlegkosten en de hogeproducties. Nadeel is wel dat de vrucht-

maat bij dit systeem steeds verder achter-blijft. De producties van de spillenaanplantblijven tegenvallen, maar dat is ook te wij-ten aan de slechte boomkwaliteit bij deaanplant. *

Van de zaagsnede is na vier jaar weinig meer te zien.

Tabel 2. Productie en vruchtgewicht bij de verschillende plantsystemen Conference.

2009 2003-2009Productie Vruchtgewicht Productie > 60 mm Totale productie(ton/ha) (gram) (ton/ha) (ton/ha)

Tiense haag 39,8 169 27,8 166Lange snoei 56,6 145 28,2 224Struik-spil 39,9 171 28,4 152Kandelaar 46,7 174 32,8 181V-haag 47,3 199 41,0 231Snoerboom 52,4 173 37,0 184Drapeau 48,9 173 37,5 213

G roei stimuleren op zijtakken kandelaar

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 91 6

Teelt Grootfruit

P r u i m e n s t a m m e nwitten De uitval op diverse percelenpruim als gevolg van bacterie-kanker was dit jaar op een aan-tal percelen erg groot. Maatre-gelen die de ziekte geheeloplossen zijn vooralsnog niet be-kend. Wel kan het wit makenvan de stammen verbeteringbrengen. Vooral als de bacterie-kanker ontstaan is als gevolg vanvorstbeschadiging van het hout.Er kunnen namelijk grote tempe-ratuurverschillen van de stam-men ontstaan als het vriest door-dat de zon op de zuidwestkantvan de bomen schijnt. Door dietemperatuurverschillen ontstaanbeschadigingen van de houtcel-len die vervolgens aangetastkunnen worden door de bacte-riën. Later zien we dan plotselin-ge afsterving. Het is wel typischdat nu ineens bacteriekanker isopgetreden, na een winter meterg lage temperaturen, terwijlde aantasting in de voorafgaan-de winters beperkt is gebleven.Op jonge percelen pruim is aan teraden de stammen wit te makenvoordat het begint te vriezen. Ge-bruik voor het wit maken water-vaste verf en smeer in ieder gevalde zuidwestkant van de boomheel zorgvuldig in tot net bovende frametakken. Het is zekergeen garantie dat er zich geenproblemen voordoen met uitval-lende bomen, maar de kans eropis mogelijk toch een stuk minder.

Eenjarige scheutenEenjarige scheuten vormen vaakeen sleutelpositie bij de beoor-deling van de groeikracht vaneen perenboom en van de ma-nier van snoeien die daarbij past.Het aantal scheuten, de totalelengte en de variatie in lengtegeven een eerste indruk over degroeikracht: zwak, goed of te

sterk. Het lijkt er steeds meer opdat mensen niet de snoei aan-passen aan de groei, maar dat zeandersom redeneren. Ze komendan tot de conclusie dat er nogmeer aan het groeiniveau ge-sleuteld moet worden. Om opdezelfde manier te kunnen blij-ven snoeien, liggen er mogelijk-heden om ook via een iets aan-gepaste snoei de vruchtbaarheidte vergroten.Meestal zullen we te maken heb-ben met een (iets) te sterkegroei. Dan is het, net zoals bijjonge bomen, belangrijk omeenjarige scheuten met een ge-mengde eindknop te sparen. Deproductiezekerheid van dezeknoppen is immers vrij groot endoor niet te knippen genereer jegeen nieuwe scheutgroei. Naarhet volgende jaar ontstaat erdan ook meteen tweejarig houtwaarop in principe goede perenkunnen groeien. De beperkendefactor is echter de toebedeelderuimte en omvang van de boom.

EindknopEen ander probleem is vaak dater op een boom met veel scheut-groei juist weinig twijgen staanmet een eindknop. Het maaktwel uit of een twijg is ontstaanvanuit een snoeireactie of vanuiteen natuurlijke verlengenis. Twij-gen die gegroeid zijn vanuit eenknipplek maken maar moeilijkbloemknoppen en dan wordt heteen lang gevecht van steedsmaar wegknippen en hergroei.Om uit die impasse te komenmoet óf het groeiniveau dras-tisch aangepakt worden óf ermoet eenjarig hout gespaardworden om op het tweejarigehout bloemen te krijgen. Hiervoor is een selectie van detwijgen belangrijk en een in-schatting of een twijg het gaatdoen of niet. Dat is voor eendeel een gevoel, maar het is ookte analyseren. Voor een goedebloemknopvorming is licht no-dig. Scheuten sparen in te don-kere gedeelte heeft dan ook

weinig zin. De bloemknopvor-ming begint bij staand hout aanhet eind van het dan tweejarigegedeelte. Te lang eenjarig houtsparen gaat dan ook problemengeven met de omvang van deboom.

HorizontaalTwijgen met een horizontalestand geven makkelijker ge-mengde knoppen dan verticale,daar komt bij dat een horizonta-le twijg bij peer zijn groei nage-noeg geheel verliest en dus ooklater makkelijk is door te knip-pen. Indien er onvoldoende hori-zontaal hout is, kan het een op-lossing zijn om enkele langerescheuten onder oudere takken tebuigen zodat de stand veranderten ze hun groei kwijtraken. Ze-ker bij iets ruimere spillenafstan-den kunt u dit toepassen. Korte,dikkere twijgen geven vaak eengoede bloemknopvorming mitsde verlengenis die erop ontstaatniet buitensporig is. Dat zal voor-al het geval zijn bij hergroei-twijgjes op jonge bomen en bijtwijgen die binnen een boomstaan op de bovenkant van eentak.Probeer dus bij een sterke taktoch enkel twijgen van 20 tot

30 cm naar het uiteinde van detakken te buigen die een hori-zontale stand hebben en vol-doende licht opvangen. Ook alhebben ze nu geen bloemknop-pen dan kunnen ze volgend jaarbloemen hebben op het tweeja-rig gedeelte. Er zullen er eenaantal mislukken in die zin datze geen bloemknoppen maken,maar dat is volgend jaar weer opte lossen. Het is daarom nog nietnodig om alle eenjarige scheutenzonder gemengde eindknoppente ‘demoniseren’.

SnoeibalansAls een boom eenmaal in eengoede groei en snoeibalans zit,moet u opletten om niet te veeleenjarige twijgen met gemeng-de knoppen te sparen. Het voor-deel van productiezekerheid kandan doorslaan naar een te pro-ductieve boom die aanmerkelijkmeer dunuren nodig heeft. Hetgericht sparen van twijgen métgemengde eindknoppen kunt udan beter loslaten. Het is beterer voor te kiezen enkele twijgenvan rond de 20 tot 30 cm lengtete sparen of ze nu een gemeng-de knop hebben of niet. Hetovergrote deel zal immers hetjaar later enkele bloemen geven

werkwijzer

Het snoeien van peer vereist veel aandacht en kennis van de teler.Foto: Marijke van Schaik, NFO

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 9 1 7

op het tweejarige hout. Op deovergang van één- naar tweeja-rig kan er dan doorgeknipt wor-den.Tonnie van KesselAgroBuren/Van WesemaelG r o e pa m m v a n k e s s e l @ h o t m a i l . c o m

Ge w a s b e -s c h e rm i n g

Grootfruit

Blad versnipperenOp percelen waar dit jaar veelschurftaantasting voorkwam,moet de schurftdruk komendvoorjaar verlagen. Op veel perce-len is een eerste aanzet gegevendoor het spuiten van ureum enScore. De volgende stap is hetblad naar de grasbaan poetsenen versnipperen. Om alles goedfijn te krijgen is het soms nodigtwee keer te versnipperen. Hetbeste is om niet meer te wachtenmet poetsen en versnipperen.

V r u c h t b o o m k a n k e rDe bladval is dit jaar vrij snel ge-gaan. Bij Elstar hangt nog welvrij veel blad. Ga met de bestrij-ding door tot het blad er af is.Door de regen van de laatste tijdwordt het moeilijk om zonderspoorvorming te spuiten. In diesituaties is het verstandig omdoor te gaan met Neccal (kalk-melk). Topsin M Vloeibaar mag uniet meer toepassen na 30 no-vember. Nu al veel blad is verdwenen,kunt u een ronde maken om dekankerwonden te behandelen.Als het om een enkele wondgaat, is uitsnijden of -zagen eninsmeren het beste. Wanneer ererg veel kanker voorkomt kostdit echter veel tijd. Als die tijdontbreekt, kunt u het beste dewonden alleen insmeren.Jan van MourikCentrale Adviesdienst F r u i t t e e l tj v m o u r i k @ c a f . n l

Be w a r i n gProductcontrole De meeste peren staan in de eer-ste weken van december al enke-le weken onder CA-omstandig-heden. Dit is het moment om deConference inwendig te contro-leren. Nu kunt u namelijk eenverdere ontwikkeling van even-tuele schade voorkomen door decondities aan te passen. Contro-les tot op dit moment gevenvooralsnog een positief beeldvan de inwendige kwaliteit. Ui-teraard vindt u wel een enkeleverkeerde peer, maar structureleproblemen blijven tot nu toe uit.De hardheid van Conference is inde eerste weken na inslag flinkgezakt (uitgaande van gemid-deld prima waarden) en is inmid-dels gestabiliseerd op het niveauvan 5 tot 6 kg.Zorg dat u productcontroles uit-voert met twee personen (zie ookdeel 3 uit de Serie Bewaring oppagina 11). Voor een goede be-oordeling zijn per herkomst zekertien vruchten nodig. Bij afwijkin-gen in de kwaliteit is het verstan-dig een extra monster te nemen.Let bij de beoordeling van de in-wendige kwaliteit ook op anderezaken. Bij het snijden van devruchten is al een goed gevoel tekrijgen van de structuur van deperen. Besteed aan afwijkendevruchten extra aandacht.

Z u u r s t o fBij diverse cellen is het strevennaar lage zuurstofwaarden be-gonnen. Zeker bij appels is hetbelang van zuurstofwaardenvoor het maximaal behoud vanhardheid en grondkleur belang-rijk. Specifiek bij Jonagold enBoskoop met een lage zuurstof-waarde, realiseert u een reductievan scald. Cellen die behandeldzijn met SmartFresh hebben min-der belang bij het strikt lagezuurstofpercentage. Uitzonde-ring op die regel is Elstar omdatbij deze appel, door de lagere

zuurstofwaarden, reductie vanschilvlekjes kan worden gereali-seerd. Veel cellen zijn geholpendoor, bij problemen met hetzuurstofpercentage, water op devloer te laten lopen. Hierdoorworden de poreusheid van hetbeton en eventuele scheuren af-gesloten. Ook sluit het water degevoelige wand-vloerverbindingen de deuraansluiting op devloer af met een waterfilm.Daarnaast zien we veel lekkagesbij de gasdichte deuren. Dit isgoed meetbaar door in de kne-velgaten met een zuurstofmeterte meten als de koeling uit staat.Waar exact de lekkage zit, is ove-rigens moeilijk te bepalen. Welmoet u voor het volgende sei-zoen de naden en het kozijn ex-tra aandacht geven.

N2-injectie en beluchtenGeregeld is in de registratielijs-ten te zien dat cellen op eenzelf-de dag zowel belucht worden enN2 geïnjecteerd krijgen. Ditkomt voor bij de geautomati-seerde systemen. U kunt de in-stellingen verbeteren om dit no-deloos, tegenstrijdig geregel tevoorkomen. De situatie kan ont-staan door te strakke instellin-gen van de regelwaarden. Bij 0.1procent onder de gewenstewaarde wordt belucht en bij 0.1procent boven de gewenstewaarde wordt N2 geïnjecteerd.

Het vergroten van de differen-ties en het verkorten van de re-geltijd per 0.1 procent afwijkingvoorkomt dit. Met andere woor-den: door met heel kleine beet-jes te beluchten, kunt u een be-ter resultaat bereiken.

Afstellen bevochtigingHet exact regelen van de hoe-veelheid vocht die bevochtiging-systemen aan de cel toedienen,kunt u het beste afstemmen opbasis van een visuele beoorde-ling. Bij beperkte ijsvorming opde peren (of op het plastic) in deuitblaas van de bevochtigingunitlijkt de optimale instelling be-reikt. Sommige bewaarders zoe-ken de oplossing in enkele da-gen/weken continu tebevochtigen en dan enkele da-gen stoppen terwijl anderen deafstemming in tijd per dag zoe-ken of in het instellen van eenniveau van vochtigheid. Een con-crete vochtigheid of tijd is nietaan te geven. Het komt neer opbeoordelen in de cel of de ijsvor-ming niet te extreem wordt.Punt van aandacht: als de tempe-ratuur in de omgeving van de celverandert, verandert ook devochtigheid in de cel waardoor uwaarschijnlijk de instellingenmoet wijzigen Frank van de GeijnWageningen URf r a n k . v a n d e g e i j n @ w u r . n l

Wanneer er beperkt ijsvorming optreedt de peren (of op het plastic) in deuitblaas van de bevochtigingunit, lijkt de optimale instelling bereikt.

Foto: NFO

n f oa g e n d a

M i d d e n - N e d e r l a n dT e r w o l d eDinsdag 8 decemberSnoeibijeenkomst onder leiding vanTonnie van Kessel (AgroBuren/VanWesemael Groep). Locatie: bedrijfvan H. Klomp, Kruisvoorderweg 4,Twello. Aanvang 13.30 uur.B e t u w e l a n dDinsdag 8 decemberBHV-herhalingscursus. Opgeven enmeer informatie bij E. van Branden-burg, tel. 026-4742837. Locatie: DeOude Duikenburg, Voorstraat 30,E c h t e l d .Boven-Betuwe & LiemersDinsdag 8 decemberSnoeidemonstratie appel en peeronder leiding van R. Vermeulen(DLV). Locatie: bedrijf van J. Giesen, Lodderhoeksestraat 24,Angeren. Aanvang:13.30 uur.

Z e e l a n d /N o o rd - B r a b a n tZ e e u w s - V l a a n d e r e nWoensdag 9 decemberBijeenkomst over bemesting: ijzerbij peer, zink en borium, organischemest bladbemesting. Onder leidingvan Rien van der Maas (PPO). Loca-tie: Dallinga, Nieuwe Kerkstraat 5,4541 EB, Sluiskil. Aanvang: 19.30 uur.Midden-Brabant Woensdag 9 decemberSnoei van appel- en perenbomenonder leiding van Han Weustenraad(Alliance) op de bedrijven van A. in’t Groen en John Verkooijen, in deWaspikse polder. De snoei begintbij de perenbomen op het fruitbe-drijf van Verkooijen, Overstortweg9, 5145 PT, Waalwijk.Aanvang: 13.15 uur.O o s t - B r a b a n tMaandag 14 decemberSnoeidemonstratie onder leidingvan Peter van Arkel (Fruit Advies).Locatie: bedrijf van Walter Ruis,Valkseweg 29, Lithoijen. Aanvang: 13.30 uur. D e l t a - N o o r dMaandag 14 decemberSnoeibijeenkomst onder leiding vanJoris Wisse (CAF). Locatie: bedrijfvan familie Paardekooper, Zuidweg

15, Kattendijke. Aanvang: 13.30 uur.

Z u i d - H o l l a n dV i j f h e e r e n l a n d e n /A l b l a s s e r w a a r dDinsdag 8 decemberActualiteiten uit het fruitteelton-derzoek onder leiding van ArnaVliegen-Verschure (NFO/PT). Loca-tie: Brandpunt, Torenstraat 2,Nieuwland. Aanvang: 20.00 uur.

N o o rd - H o l l a n dDonderdag 10 decemberMiddag-avond bijeenkomst met le-zingen, snert en brood. Lezing vanMarcel Kers (Croppings). Teeltsei-zoen 2010 en oorzaak dat jonge pe-ren in 2008 niet zijn gezet. Aanvang: 16.00 uur. Lezing van Monique van Kessel(Koppert BV). De toegevoegdewaarde van hommels als bestuiverin appel, peer en kers. Aanvang: 19.00 uur.Lezing van Arna Vliegen-Verschure(NFO/PT). Prijsvorming appel enpeer in het buitenland. Voor- ennadelen nieuwe rassen. Locatie: DeSchalm, Pastor Nuyensstraat 14b,1617KC, Westwoud. Aanvang: 20.00 uur.Woensdag 9 decemberSnoeidemonstratie onder leidingvan Ronald Vermeulen (DLV). Loca-tie: bedrijf van Frits en Jan ter Hof-stede, Lekerweg 66b, 1608 ME, Wij-denes. Aanvang: 13.30 uur.

Flevo NoordMaandag 14 decemberLezing over de fruitcrisis onder lei-ding van Wouter van Teeffelen(WTE Fruitadvies). Van Teeffelenverzorgt een inleiding over ondermeer het ondernemerschap, wel ofniet investeren in nieuwe appelras-sen en de grote verschillen in ren-dement per bedrijf. Locatie: HotelVan Saaze, Dam 16, 8317 AV Krag-genburg. Aanvang: 20.00 uur.

FR U I T T E E L T 49, 4 D E C E M B E R 2009, J A A R G A N G 9 91 8

Weggroei jongep e r e n b o m e n

Weggroeien van jonge pe-renbomen blijft een aan-

dachtspunt. Frank Maas, senioronderzoeker bij PPO-fruit voerdein 2006 en 2007 een praktijkge-richte inventarisatie uit. In 2008is de weggroei op een aantal be-drijven onderzocht. Uit het on-derzoek bleek dat er niet éénspecifieke oorzaak is voor groei-problemen van perenbomen. Erzijn meer oorzaken. Wel kan een teler zelf wat doen.Neem geen genoegen met eenrestpartij bomen van minderekwaliteit. Dit levert vaker teleur-stellingen op. Uit onderzoekblijkt dat slechte restpartijen nietterug te voeren zijn op één spe-cifieke boomkweker. Het teelt-gebied gaf ook de oplossingniet, de situatie deed zich voor inalle teeltgebieden in Nederland.Voor een belangrijk deel is zwakweggroeien te herstellen metgoede bemesting en een goedevereniging van onderstam en hetras Conference. Stressomstandig-heden zoals hoge temperatuur,slechte bodemcondities en ziek-ten als pear decline, maar ookverticillium (verwelkingsziekte),versterken zwak weggroeien. Peer is zelf niet gevoelig voorverticillium, maar Cydonia(kwee) is dat wel. Door deze ge-voeligheid van kwee kan de ge-hele perenboom doodgaan alsgevolg van verticillium. Dit kanworden versterkt bij een ras alsConference dat niet zo goed metkwee verenigbaar is. Een tussen-stam van bijvoorbeeld Doyennédu Comice is aan te bevelen.

Pear declineIn het onderzoek zijn geen Con-ferencebomen, met tussenstamDoyenné du Comice, aangetrof-fen met symptomen van pear de-cline. Hoewel deze in minderemate waren aangeplant, zijn eraanwijzingen dat de situatie ver-ergert wanneer de verenigbaar-heid moeizaam is. Dit werd zicht-

baar bij een onderstamproef bijPPO waar Conference was geëntop een Conferenceonderstamwaardoor er geen sprake wasvan onverenigbaarheid. Confe-rence op Conference had geenlast van pear decline, maar inhetzelfde perceel werden veelzwakker groeiende Conference-bomen, geënt op minder goedverenigbare onderstammen, welaangetast. Pear decline leeft envermeerdert zich in de zeefva-ten. Een reactie van de boom opdeze ziekte is het afsluiten vande zeefvaten bij de overgangvan onderstam naar ras. Dit is debruine verkurkte ring die veelalzichtbaar is wanneer de bastwordt verwijderd. Duits onder-zoek van Hans Josef Weber vanKompetenzzentrum Klein-Al-tendorf, bracht naar voren datdit verholpen kan worden dooreen verticale inkeping te makenover de entknobbel. Hierdoorontstaat een soort bypass metweer gezonde zeefvaten. Een te-ler die dit in het voorjaar van2009 toepaste heeft nu bedui-dend minder last van pear de-cline. Het is wenselijk te zoeken naareen onderstam die goed verenig-baar is met Conference en tege-lijkertijd immuun is voor pear de-cline. Tot die tijd zijn bomen mettussenstam Doyenné du Comiceaan te bevelen en optimalegroeiomstandigheden. Pear de-cline komt soms voor op de kwe-kerij. De bomen die verschijnse-len van pear decline vertonenworden er netjes uitgeselec-teerd. Het is echter niet bekendin hoeverre bomen die geenzichtbare symptomen hebbentoch al het fytoplasma pear de-cline in zich kunnen dragen Arna Vliegen-Verschurekennisconsulent grootfruitvan NFO en PT

onderzoek

Het Productschap Tuinbouw financierde dit onderzoek.

Opruimen van gladdraad in uw boomgaard

een probleem?

Wij rollen het voor u op.

Bel 0345 - 558475

Geheel verwijderen van boomgaardenVerklepelen, versnipperenboomgaardStobben vrezenVerhuur champost wagensVerhuur sporenvuller

Bel vrijblijvend voor informatie:

Bart Kempwww.kempschalkwijk.nl

Tel. 030 - 6012595Mob. 06 - 22548402

G e z o c h tOude houten fruitkisten

Alleen grotere partijen vanaf ± 250 stuks.

Contact: Handelsonderneming Hogewoning

Tel. +31(0)71-4023893Mail. sales.hogewoning@gmail.com

Regio: Zeeuws Vlaanderen - Zeeland

BENT U AAN ROOIEN TOE?Wegfrezen fruitbomenUitfrezen stobben (groot en klein)Windschut wegfrezen

De Keersmaeker Raf BVBA - Beveren (België)Tel. 0032 - 37798524 (vraag vrijblijvend inlichtingen)w w w . d e k e e r s m a e k e r r a f . b e

Te koop hele mooie WOONCONTAINER8.00 X 2.50 in prima staat 2 kamers + toilet+keuken

E-mail - heijmansconstructie@xs4all.nlGSM - 0654271661 FAX - 0475 403 406

TE KOOPTunnel/wandelkap poothoogte 2 m,

br. 5.00 m, met boogversteviging, deu-

ren, zijluchting etc. 888 lm = 4440 m2.

Reeds afgebroken en gebundeld.

Tel. 06 54 77 13 18.

TE KOOPLandbouwwagen, 5.20x2.05m, oploop-

rem, 6 ton. Cirkelmaaier Perfect,

maai/spuit, 2 m breed. Dieseltank + lek-

bak 1100 l. 80 boompalen 3 m, Ø 8-10

cm. 125 boompalen, 2,5 cm Ø 6-6cm.

Tel. 06 51 06 62 44 (Zuid Limburg).

A A N G E B O D E NPlantmateriaal van het nieuwe stekelloze

herfstframbozenras Annabel, zeer grote

vrucht, stevig en goed van smaak. Inte-

resse? Tel. 0543 56 55 88.

A A N G E B O D E NZZP-er in Betuwe zoekt werk: snoeien,

poten, rooien. Tel. 06 20 99 10 69.

G E V R A A G DFruitteeltmachines of inventaris.

Tel. 0344 65 15 28.

vangbandjeVangbandjes dienen uiter-

lijk maandagochtend 12.00 uur schriftelijk in het bezit te zijn van

het NFO-secretariaat. Kosten:e 27,50 incl. btw voor vijf regels;

elke regel meer kost e 2,50. Alleen voor fruittelers die lid zijnvan de NFO en als het geen han-

delsdoeleinden betreft.

A d v e r t e r e n . . . e n d a n

v e r k o p e n !