muziek#onderwijs / digitale nieuwsbrief van de Vereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) 1

Redactioneelbij m#o.nl 1, 2010 pag. 2 >

Frans van der HeijdenTer nagedachtenis aan een groot vakcollega pag.3 >

BOEM PAUKESLAGColumn pag. 8 >

Nr. 1, 4e jaargang, februari 2010

TeleblikGrabbelton YouTube pag. 7 >

CanonsComposities van Jetse Bremer pag. 6 >

Berichtenpag. 9 >

Iedereen is muzikaalBoekbespreking pag. 4 >

ArtishockNieuw tijdschrift voor kunst en cultuur pag. 5 >

Van het bestuurStudiedag kunstvakdocenten op 10 april 2010 pag. 3 >

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.2

Beste lezers,

Dit is het eerste nummer van 2010. De eerste maand ligt al weer achter ons. Als u (gratis) geabonneerd bent op onze Nieuwsbrief, dan blijft u geïnformeerd over de actuele ontwik-kelingen met betrekking tot vrijwel alles wat er speelt in het muziekonderwijs in en rondom de school. In de loop van februari worden de laatste voorbereidingen getroffen voor de start van de Perspectiefcommissie Kunst-vakken. Deze commissie zal een verkenning uitvoeren naar de situatie van de kunstvakken in de bovenbouw, zowel die van de ‘oude’ als van de ‘nieuwe’ en alles wat daarmee samenhangt: de examens, de examenvakken en de examenprogramma’s, de aansluiting met de onderbouw, de lerarenopleidingen. Wat dragen de kunstvakken bij aan waarde(n)volle kennis en vaar-digheden voor leerlingen van de 21ste eeuw, en hoe kunnen de kunstvakken hun positie in het onderwijs zodanig veran-keren dat – kijkend naar muziek – creativiteit, muzikantschap en culturele competenties tot volle bloei kunnen komen. Het ministerie van OCW zal de perspectiefcommissie instellen, de leden worden voorgedragen door de SLO in samenspraak met het Samenwerkingsberaad Kunstvakken. In 2010 en 2011 zal de commissie onderzoek verrichten en praten met betrokkenen en allerlei geïnteresseerden. De samenstelling van de commis-sie zal breed zijn om met gezag te kunnen adviseren over de verdere toekomst van de kunstvakken en de opvattingen in het veld over wenselijke veranderingen en/of vernieuwingen. De perspectiefcommissie zal begin 2012 rapporteren. Op basis van dat rapport zal de staatssecretaris beslissen hoe het verder zal

redactioneel

Jos Herfsredactie

gaan met de kunstvakken in de Tweede Fase. Als dat bekend is, kunnen vernieuwde examenprogramma’s en syllabi worden opgesteld. De redactie houdt u graag op de hoogte.

In dit nummer staan we stil bij het overlijden van Frans van der Heijden die als vakcollega voor velen van ons een goede vriend en bekende was. Thomas de Baets verhaalt over Arti-shock, een nieuw, in het oog springend initiatief van Muzes, de Vlaamse zustervereniging van de VLS. Clara Legêne komt twee keer aan het woord: allereerst in haar vaste rubriek Boem Paukeslag, vervolgens met een bespreking van het boekje van Henkjan Honing dat sterk de aandacht van de pers wist te trekken: Iedereen is muzikaal. Wat we weten over het luisteren naar muziek. Onze redacteur Frits Mennen vond op zijn speur-tochten door het Web weer allerlei nuttig en bruikbaar digitaal materiaal voor de muziekles. En tot slot brengen wij u in de muziekbijlage canons van Jetse Bremer.

Hartelijke groeten van de redactie

De Open Universiteit Nederland en Kennisnet hebben van OCW de opdracht gekregen om met het onderwijsveld ‘Wikiwijs’ tot stand te brengen. In december 2009 is Wikiwijs officieel door de minister van OCW opengesteld. Het is de bedoeling dat Wikiwijs een rijke plek op internet wordt waar elke leraar leermateriaal kan vinden, gebruiken en aanpassen, van basisschool tot uni-versiteit. Binnenkort verschijnt een update. Vanaf het nieuwe schooljaar 2010-2011 zou Wikiwijs operationeel moeten zijn.

Leraren kunnen leermateriaal ontwikkelen, bewaren en het delen met collega’s. Wikiwijs is dus vooral een open leermaterialen-bank. Iedereen mag bijdragen: Wikiwijs is voor en door docen-ten. Omdat Wikiwijs tot op heden vooral oud materiaal van Kennisnet bevat worden opleidingen en nascholingsinstellingen benaderd met de vraag of ze hun materialen aan Wikiwijs willen koppelen. #

Wikiwijs gelanceerd

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.3

Janneke de HaanSecretaris VLSbestuur

Van het

2010 is al weer even in volle gang. Hoewel het schooljaar al weer op de helft is, is dit voor de VLS het begin van een be-langrijk “overgangsjaar”. Vooral op bestuurlijk gebied zullen er belangrijke veranderingen plaatsvinden. Onze penningmees-ter, tevens waarnemend voorzitter zal na een lange staat van dienst per 1 januari 2011 stoppen met zijn werkzaamheden voor de VLS. Dat betekent het einde van een tijdperk voor de VLS, maar ook de start van een nieuwe generatie. Ook inhou-delijk staan we voor nieuwe ontwikkelingen.

In de vorige m#o.nl werd de bijzondere studiedag van 10 april aanstaande al aangekondigd. Bestuurslid Frits Evelein is de organisator en centrale spil voor deze studiedag. De kunsten nemen een unieke plaats in het leven van mensen en daarom ook in de ontwikkeling van kinderen. Op de studiedag zal een verzameling aan ontwikkelingen, inhouden en integratievor-men en visies worden getoond en gedeeld. Uit het hele land komen kunstdocenten van alle disciplines, zoals beeldende vorming, muziek, dans, drama en audiovisueel en zij leggen

contact op belangrijke thema’s. Het zal gaan om vakgebon-den vaardigheden per discipline, voorbeelden en workshops rond de samenwerking tussen kunstvakken, ontwikkelingen in scholen, inspirerende voorbeelden en toekomstvisies. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de praktische uitwer-king van het programma, de workshops en alle inspirerende activiteiten. Er zullen drie workshoprondes zijn waarin u kunt kiezen uit diverse onderwerpen. Zodra hierover meer concrete mededelingen gedaan kunnen worden, wordt dit op onze website en die van de andere vakverenigingen gemeld. Inschrijvingen via www.kunstzone.nl/downloads. #

Op 14 januari overleed na een kort ziekbed Frans van der Heijden. In Frans verliest de Philips van Horne scholengemeen-schap in Weert een markant oud-docent die decennia lang een indrukwekkend muzikaal stempel heeft gedrukt op de ontwik-keling van het vak muziek op onze school. De musicals die Frans tijdens zijn loopbaan als docent muziek voor onze school heeft geschreven werden door leerlingen en docenten telkens met veel succes uitgevoerd. Ook op vele andere scholen in het land zijn musicals van Frans waaronder “Boem”, “De Sterren” en “Bananaville” opgevoerd. Naast het schrijven van musicals heeft Frans jarenlang de toon gezet van de methode “Muziek op maat”. Als huiscomponist van Educaboek, later EPN, schreef en bewerkte Frans het grootste gedeelte van het musiceermate-riaal voor deze methode. Het succes van deze methode is voor een groot deel te danken aan de hoge muzikale en didactische kwaliteit van zijn werk. Als leerling heb ik drie jaar lang van Frans les gehad en ik heb hem in die tijd ervaren als een zeer inspirerende docent. Hij kende zijn klassieken en was daarnaast op de hoogte van de laatste trends in de lichte muziek. Met hem als voorbeeld werd mijn beslissing om schoolmuziek te gaan studeren bijna vanzelf-sprekend.

In de jaren waarin wij als collega’s hebben samengewerkt heb ik Frans leren kennen als een docent wiens belangrijkste drijfveer het was om leerlingen muziek te laten beleven door ze er op een actieve manier mee te laten omgaan. Frans schreef en ar-rangeerde “op maat” voor zijn leerlingen, steeds rekening hou-dend met de verschillende capaciteiten en vaardigheden van zijn leerlingen. Daarmee heeft hij muziek en actief musiceren voor veel leerlingen toegankelijk gemaakt en dit beschouw ik als een van zijn grootste verdiensten voor het muziekonderwijs in Nederland.

Fons Heuvelmans is docent muziek aan de Philips van Horne scholengemeenschap te Weert

In Memoriam

Frans van der Heijden8 juni 1935 / 14 januari 2010

Fons Heuvelmans

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.4

Het eind vorig jaar verschenen boek van wetenschapper Henkjan Honing, ‘Iedereen is muzikaal’, heeft opmerkelijk veel

media-aandacht gekregen. Of verworven. In vele kranten, op tv, op internet. Honing is hoofddocent Muziekcognitie

aan de Universiteit van Amsterdam. Een nieuw interdisciplinair vakgebied, waarbij hij zich volgens de achterflap van zijn

boek bezighoudt met de rol van perceptie, emotie, geheugen, aandacht en verwachting bij het luisteren naar muziek.

Als docent die haar vak, muziek, al bijna dertig jaar hardnekkig en tegen alle hooggespannen verwachtingen van leerlingen, ouders en haar school in ‘Luisterkunde’ blijft noemen (maar het staat wel elk jaar even hardnekkig als muziekles op het rooster), was ik uiteraard meer dan nieuwsgierig naar dit boek. Hoewel ik het vanwege de titel ‘Iedereen is muzikaal’ niet had hoeven lezen, want dat vind ik zelf ook. Al jaren. Sterker nog, het is de basis waarop al mijn lessen zijn ingericht. Alleen noem ik het zelf nooit muzikaliteit, ik kijk wel uit. Ik noem het ‘Iedereen heeft ge-voel voor muziek, ook wie denkt dat hij het niet heeft’. Ik noem het nooit muzikaliteit, omdat muzikaliteit altijd geassocieerd wordt met zelf (buiten school) geleerd hebben te musiceren en dan liefst zo talentvol (lees: succesvol) mogelijk. En niet alleen kunnen niet alle leerlingen dat, maar daar gaat het ook helemaal niet om in mijn lessen. Maar goed, het boek heet nou eenmaal zo en het is altijd prettig als je uit onverdachte en onverwachte wetenschappelijke hoek gelijk krijgt. Want wat ik hierboven zeg, zegt Honing ook allemaal in zijn boek. Waarmee ik deze recensie nu had kunnen besluiten.

Ik beken het maar gewoon: ik vond bij eerste lezing het boek stomvervelend. Ik geef daarbij ook direct toe dat dat vooral aan mij ligt. Ik weet denk ik als direct betrokkene en geïnteresseerde te veel. Maar het ligt ook aan de schrijver. Ik krijg als direct belanghebbende en geïnteresseerde van Honing namelijk niet wat ik verwacht. Zijn boek is een poging zijn jonge wetenschaps-gebied zó populair en zó algemeen toegankelijk te beschrijven dat die wetenschap zelf soms onderschikt lijkt te worden en alle kanten uit kan bewegen. Het boek wandelt van het ene interes-sante onderzoek naar het andere en gaat daarbij voortdurend uit van vooronderstellingen, associaties en veronderstelde dwars-verbanden die ik soms hoe graag ik ook wil helemaal niet kan delen of plaatsen. Maar kennelijk het grote publiek wel, hoewel ik ook daar af en toe vraagtekens bij plaats. De titel ‘Iedereen is muzikaal’ gaat daarbij bij het lezen steeds meer in de weg zitten. Omdat ook de definitie van wat volgens Honing muzikaal is niet echt vast wil komen te liggen en beweegt. Alsof er in dit boek

steeds iets bewezen moet worden wat niet echt bewezen hoeft te worden. Daarbij staan er ook dingen in die gewoon niet klop-pen. Als het over absoluut gehoor gaat, bijvoorbeeld en Honing het over toonsoort heeft als hij toonhoogte bedoelt. Of als hij het over ritme heeft, waar hij metrum bedoelt. En zo zijn er nog veel meer voorbeelden te geven.Geen goed boek dus? Nou nee, dat wil ik nou ook weer niet beweren. Want ik geloof echt in het belang van Honing’s nieuwe vakgebied muziekcognitie. Ook als zeer welkome, noodzake-lijke en gezaghebbende ondersteuning voor ons vakgebied. Ik verwacht daar eerlijk gezegd nogal wat van. En als eerste ken-nismaking daarmee zal het boek voor velen, ook voor muziekdo-centen, een ear-opener kunnen zijn. En geïnteresseerde muziek-docenten zoals ik die meer willen, en meer hadden verwacht, wachten gewoon op een nieuwe uitgave die wetenschappelijk meer te bieden heeft dan een serie aan elkaar vertelde verza-melde berichten uit het wetenschappelijk weekendkatern van een krant.

Boekbespreking Clara Legêneredactie

Iedereen is muzikaal

IEDEREEN IS MUZIKAAL Wat we weten over het luisteren naar muziekHenkjan Honing189 bladzijden, geïllustreerd Nieuw Amsterdam Uitgevers 2009ISBN 978-90-46805-98-5

Lees verder op de volgende pagina

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.5

Bij het boek hoort ook een website. Je kunt daar de video- en luistervoorbeelden uit het boek zien en horen. En als je wilt, kun je meedoen aan een serie luistertests. Ik vind het vervelend om te moeten zeggen, maar vele videovoorbeelden kreeg ik niet goed aan de praat en bij de keuze van de luistervoorbeelden en Honing’s conclusies erbij heb ik honderd vragen. Vervelend ja, want ik geloof echt in de mogelijkheden van zo’n slimme combi-natie van boek en website. Dat Honing daarnaast ook nog een facebook voor zijn leesboek heeft en we op al zijn websteks kun-nen volgen waar hij nu weer overal is uitgenodigd om over zijn boek te komen vertellen en hoeveel drukken het boek al heeft beleefd en hoe de reacties waren, neem ik voor kennisgeving aan. Zijn boek (en vakgebied?) wordt met alle mogelijke mo-

Ook gaat er, naast het vakdisciplinaire denken, aandacht uit naar kunsteducatieve projecten in de ruime betekenis. Tot onze le-zersgroep behoren vooral leraren, directies en studenten. Naast inspirerende suggesties voor en getuigenissen uit de onderwijs-praktijk, is er plaats voor diverse opvattingen met pedagogisch-didactisch inslag. Artishock is een tijdschrift voor de praktijk, met een uitgesproken aandacht voor de reflectie op deze praktijk. We willen de praktijk doen denken. Dat is de eigenheid van Artishock: geen uitgebreide stappenplannen maar wel bruikbare sleutels tot reflectie. Elk nummer wordt opgebouwd rond een centraal thema van esthetische, maatschappelijke of pedagogi-sche aard.Op de cover van het 0-nummer staat te lezen: “In projectverpak-king smaakt het koekje veel beter”. Het thema van de eersteling is projectonderwijs. We lieten Luc Dekeyser aan het woord. Hij is als hoogleraar verbonden aan het Centrum voor Sociaal-cul-turele en Arbeidspedagogiek van de K.U. Leuven. In een vooral theoretische, maar zeer waardevolle uiteenzetting belicht hij de fundamenten van projectonderwijs. Naast tal van voordelen die aan deze werkvorm gekoppeld zijn, wijst hij ook op mogelijke valkuilen van een onvoldoende doordachte didactiek. Reinhilde Cortvrient, coördinator van “De Step” in Beringen vertelt ons over het eigene van (kunst)projecten in het Freinetonderwijs. Kris Flameng en Loes Vandewalle inspireren ons met een bijdrage vanuit de praktijk. Verder is er aandacht voor enkele nieuwe publicaties, is er een column en trakteerden we de lezers op een nieuw kerstlied van de Vlaamse componist Michaël Vancraey-

nest. Interesse? U kunt gratis een digitale versie van het 0-nummer opvragen bij Jos Maes. Een abonnement is mogelijk via het Muzes lidmaatschap.

Artishock is een uitgave van Muzes, de Vlaamse lerarenver-eniging voor kunst en cultuur. Begin 2004, amper enkele jaren geleden, bestond er geen vereniging (meer) voor de vakleraren muzikale opvoeding, plastische opvoeding en esthetica in het voortgezet onderwijs. De behoefte van het veld aan een nieuwe organisatie was op dat moment dus groot. Bovendien bleken de zachte vakken ook vaak de zwakke vakken te zijn als het op wet-telijke verankering aankomt. Het is vanuit deze vaststelling dat enkele jonge leraren Muzes hebben opgericht. In 2009 vierde Muzes haar vijfjarige bestaan. In deze relatief korte tijd is er veel veranderd. Muzes bouwde, naast een gezonde muziek- en beeldwerking, ook een werkgroep muzische vorming uit, die zich richt op de kunstvakken in het basisonderwijs. Daarnaast stond de vereniging aan de wieg van het muziekpedagogisch centrum Klankendaal te Mechelen. In 2010 wil Muzes een stevige door-start maken. De volledige werking werd herdacht en Artishock is daar een product van. Na vier jaargangen Muzes Nieuwsbrief werd gekozen voor de uitgave van een (voorlopig nog digitaal) tijdschrift. Ook de studie- en ontmoetingsdagen zullen vanaf 2010 aan de thema’s van Artishock gekoppeld worden. #

Thomas de Baets is hoofdredacteur Artishock

Sinds december 2009 heeft Vlaanderen haar eigen tijdschrift voor kunst en cultuur in

het onderwijs, haar eigen Kunstzone, zeg maar. Het nieuwgeboren Artishock focust

op de pedagogische relevantie, betekenis en gebruik van alle kunstvormen (muziek,

beeldende kunsten, theater, dans, enz.) en richt zich bijgevolg op het leerdomein

muzische vorming (kunstzinnige oriëntatie) in het basisonderwijs en tot de artistieke

vakken (kunstvakken) in het voortgezet onderwijs.

ARTISHOCK,NIEUW TIJDSCHRIFT IN VLAANDEREN

Thomas de Baets

derne middelen in de markt gezet, dat moge inmiddels duidelijk zijn. En dat is ook niet erg, als het leidt tot conclusies en advie-zen waar wij als muziekdocenten in alle soorten van onderwijs, ook buitenschools, op langere termijn wat aan hebben. En waar de culturele sector in zijn algemeenheid iets aan heeft.Want dat is natuurlijk de vraag waar voor ons alles om draait. Laten we dit boek als een eerste populaire aanzet beschouwen. Maar is Henkjan Honing als wetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam in staat het belang van ons vak te blijven bena-drukken en te onderbouwen? En wat gaan zijn studenten doen? En wanneer mogen we met hem en zijn studenten eens meepra-ten? En heeft hij tussen het promoten van zijn boek door nog wel tijd voor al deze vragen? #

CANONS IN EN BUITEN DE KLASCANONS IN EN BUITEN DE KLAS

CANONS IN EN BUITEN DE KLAS

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.6

&&&

bbbb bbb bb

812 œqk

˚œ œ œ œ œ ˚œ œ œ œ

œ œ œ .œ œ ˚œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

œ ˚œ œ ˚œ œ ˚œ Œ .

œ œ œ .œ Œ .

.˙n œ œ œ

œ ˚œ œ œ œ œ ˚œ œ œ œœ œ œ .œ œ ˚œ œ œ œ.w

œ ˚œ œ ˚œ œ ˚œ Œ .

œ œ œ .œ Œ .

.˙ Ó .U

&&&&

bbbb bbb bbb bb

44 œ h

œ ŒU œ œ

œ œ Ó

œ œ œ œ Œ Œ œ œ œ Œ

œ œ œ œ œ œ œ

Œ .œb .œ

‰ ˚œb œ œ œ œ œ œ Œ .œ .œ

œ œ Œ œ œ

œ œ Ó

œ œ œ œ œ œb

œ œ œ œ Œ

œ œ œ œ œ œ œ

Œ .œ .œ ˙ .œ œ

Œ .œb .œ

&&&&

bbbb

œ h

œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ Œ

w

œ œ .œ ‰

œ œ œ œ .œ ‰

œ œ œ œ

wU

œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ Œ

∑

˙ ˙

œ œ œ œ

œ œ œ œ

∑

&&&

44

˙

˙

œ œ œ ‰ ˚œ œ

‰ œ œ œ œ œ œ œ œ œ

˙ ˙

œ œ œ ‰ ˚œ œ

œ œ œ œ œ œ œ ŒU

&&&

bbb

22

œ

œ œ œ œ œ œ œ

Œ œ œ Œ

œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ

œ œ Ó

˙ Œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ

Œ œ œ Œ

œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ

œ œ ÓU

˙ ˚œ œ œ œ

&&&

bbb

‰ œ œ œ

œ

œ œ œ œ œ œ

˚œ ‰ >̇ ˚œ ‰

Œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ

Œ >̇ ˚œ ‰

Œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ

Œ >̇œ

Œ œ œ œ œ œ

œ œ œ œ œ œ œ œ

wœ œ œ

Uœ œ œ

&

&

&

&

########

####

####

43 œ

œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

œ œ œ œ œ œ

.˙

˚œ œ œ ˚œ

œn œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

.œ ˚œ œ

œ œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

œn œ œ œ œ œ

˙ œ

˚œ œ œ ˚œ

œ œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

˙ Œ

œ œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

œ œ œ œ œ œ

.˙

˚œ œ œ ˚œ

œn œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

.œ ˚œ œ

œ œ œ œ œ œ

˚œ œ œ ˚œ

œn œ œ œ œ œ

˙ œ

U

U

U

U

˙ Œ

˙ Œ

˙ Œ

˙ Œ

Canons zingen en componeren is altijd een enthousiasmerende activiteit voor alle leeftijden. Geregeld verschijnen in binnen- en buitenland nieuwe canons. Componist en arrangeur Jetse Bremer is bekend om zijn succesvolle koormuziek en veelzijdige vocale arrangementen voor professionals (bijvoorbeeld het Ned-erlands Kamerkoor) en amateurs. Hij schrijft ook voor schoolk-

Jetse BremerCompositie

CANONS IN EN BUITEN DE KLAS

oor, popkoor, vocal groups, enz. De stijlen variëren van jazz, pop tot klassiek en hedendaags. Onlangs publiceerde hij via zijn site een serie canons in drie delen. Alle informatie daarover staat on-line, daar kan men ook luisteren naar klinkende voorbeelden. De drie delen zijn: Pop-around, Sound-around, en Classic-around. In deze m#o.nl geven wij twee voorbeelden.

Voorbeeld 1

Voorbeeld 2

Tel-eblikTeleblik Frits Mennen redactie

De Pianola (3:00)Even uitleggen wat een pianola is? Met dit filmpje hoef je niet veel te vertellen; enkele minuten beeld en geluid spreken voor zich.

Tweedimensionale Canon in D van Pachelbel (5:00)In de vorige aflevering besprak ik enkele filmpjes waarbij de visualisatie in de muziek weer een stap verder ging dan alleen maar het bekijken van noten en/of blokjes. De na Vader Jacob beroemdste canon aller tijden, Johann Pachelbels Canon in D, is tweedimensionaal te zien en te horen via het internet. Voices of Music speelt en de melodienoten lopen in blokjes mee over het scherm. Onder het filmpje staan nog allerlei vermeldenswaardig-heden over deze Canon en links naar meer informatie.

Hallelujah van Händel met zichtbare koorpartijen (4:00)

Lees de koorpartijen mee in dit youtube-fragment! Zeer geschikt voor gebruik in examenklassen. Al eerder werden dit soort filmpjes besproken in deze rubriek. Inmiddels heeft een zekere “margotlorena” meer dan 300 van dit soort klassieke fragmen-ten op YouTube geplaatst. We zijn haar dankbaar!

Reincarnatus (3:00)Een opname uit een tv-programma van de omroep Max, waarin de Limburgse groep Reincarnatus het nummer Jeanne D’Arc

uitvoert. De groep bestaat uit zeven vrouwen en men gebruikt een mix van oude en moderne instrumenten. Naast basgitaar en elektrische gitaar zien en horen we ook de schalmei en de sleutelvedel. Het fragment begint met een kort interview met de zangeres en uitleg over de sleutelvedel.

Drummen op een simpele kist: de Cajón (0:52) Cajón solo (1:11)Martin Roettger plays cajón (1:30)Martin Roettger plays cajón (10:50)Cajón demo (0:34)Enkele filmpjes over een slaginstrument dat populair begint te worden: de cajón (spreek uit “kachon”), een handtrommel die oorspronkelijk uit Peru komt. De cajón is op verschillende manieren te bespelen, waardoor de elementen van een drumstel (bass, snare en hi-hat) gecombineerd kunnen worden. Binnenin de veelal rechthoekige holle kast zijn tegen de voorkant metalen snaren gespannen. Hierdoor wordt het “snare”-geluid van de traditionele snare-drum gecreëerd. Ook wordt er vaak een bosje met lichtmetalen belletjes aan de binnenkant gespannen. Aan de achterkant van de cajón bevindt zich een rond gat voor de akoestiek. Opvallend veel mogelijkheden voor een gemakkelijk te hanteren en eenvoudig slaginstrument. Overigens, voor een paar honderd euro koop je al een mooi exemplaar. #

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.7

Grabbelton YOUTUBEDit keer behandelen we geen thema maar presenteren vijf verschillende onderwerpen op YouTube. Naast Pachelbel en Händels Hallelujah aandacht voor de pianola en Reincarnatus, een Limburgse popgroep die een cross-over maakt van popmuziek met middeleeuwse muziekinstrumenten. Als laatste een slaginstrument dat naast de djembé erg populair is: de cajón.

In de NRC woedt een vreemde discussie. De Duitse Eurocommissaris Günter Verheugen (!) wil dat aan elektrische auto’s, die zoals bekend fluis-terstil zijn, verplicht kunstmatig autogeluid wordt toegevoegd. Twee redenen: anders hoor je ze niet aankomen en anders willen mannen ze niet kopen. Groot gelijk, die Günter. Want we heb-

ben Europa niet voor niets volgeplempt met geluidsschermen. Een paar dagen later gaat het gesprek over achtergrondmuziek bij tv-programma’s. Groot artikel in VPRO-gids 4-2010. Onder de titel ‘Nooit meer stil’ gaat Hugo Hoes langs bij program-mamakers. Maar die zien, pardon horen het probleem niet. Zo raar: er wordt in het hele artikel met geen woord gesproken over een onderzoek dat de publieke omroep (PO) in 2003 zélf liet doen. Waaruit bleek dat die zeurende muzak achter beel-den en gesproken woord enorme irritatie wekt. En dus beloof-den de omroepen in 2006 beterschap. Sindsdien is het onder-zoek van de aardbodem verdwenen en verwijst de PO op zijn website klagers zuchtend door naar de zondigende omroepen.Weer een paar dagen later: twee van onze bovenbouwers be-sluiten hun muziekjuffrouw een handje te helpen in haar strijd tegen oprukkende gehoorschade. Ze gaan hun PWS wijden aan mogelijke schade aan brugklasoren door het gebruik van iPods en dergelijke en hebben daarvoor een enquête en een gehoor-test ontworpen.Wat een PWS is, wilden de brugklassers eerst weten. Daar moesten de bovenbouwers zelf ook even over nadenken. Een PWS is gewoon een PWS. O ja, het staat voor een werkstuk dat je moet maken voor je eindexamen. Een Profielwerkstuk dus, hielp ik ze. (Raar eigenlijk dat profiel alleen een P krijgt, en werkstuk een W en een S. Maar dat terzijde.) De leerlingen vulden de enquête naar eer en geweten in en intussen maakten de bovenbouwers hun gehoortest startklaar. Het begon met een controletoon. Kan iedereen die goed ho-ren? Ook achterin de klas? Iedereen kon de controletoon goed horen. Ik ook. Kom maar op met die test.Oké, we gaan jullie nu tien tonen laten horen. We zullen er steeds bijzeggen wanneer de volgende toon begint en op-houdt. Het enige wat je hoeft te doen, is aankruisen of je de toon hebt gehoord.

Clara Legêne redactie

Bij de eerste toon zat de helft van de klas ingespannen te luisteren of ze iets konden horen, de andere helft zette meteen een tevreden kruisje bij ‘deze toon kan ik horen’. De tweede hoorde iedereen. Bij de derde en zevende toon zag ik de hele klas in paniek in elkaar krimpen en de vingers in de oren stoppen. Eén jongetje riep: dat hoor ik ook altijd als ik uit ben geweest. Echt eng! Een paar kinderen knikten instemmend: ja, dat hebben wij ook.Toen de tien tonen aan de beurt waren geweest, wilden de kinderen van mij weten wat er precies gebeurt als je zo’n me-gapiep in je oren hebt. Is dat dan wat u hebt verteld, mevrouw, dat dan die haartjes in je slakkenhuis kapot gaan? Ja, kinderen, dat is het. In het begin merk je daar nog weinig van. Maar op = op. Je merkt pas dat je gehoorschade hebt opgelopen als je ouder wordt en die haartjes vanzelf afsterven. Want dan blijkt je gehoor veel sneller te verslechteren dan zou horen. Terwijl je dan pas veertig bent of zo. Er werd ernstig geknikt en de bovenbouwers bedankten me voor de technische toelichting. Ze komen de uitslag nog bekendmaken. Toen ik weer thuis was, heb ik de huisarts gebeld. Want ik heb het niemand durven vertellen. Ik heb zelf geen enkele van de tien tonen gehoord. Diezelfde avond verschenen drie luidruchtige types in het 8-uurjournaal. Mannen van Top Gear, een popi BBC-autoshow die ook ons land aandoet. “You don’t learn much,” zei de top-TopGear-man in het journaal, “but hopefully your ears will bleed.” Ik zat te denken: kan dat autogeluid niet gewoon bin-nenin een elektrische auto worden geïnstalleerd? Met lekker gierende banden in de bochten en zo? En een knopje waar-mee je het uit kunt zetten voor vrouwen?

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.8

Colofon

m#o.nl nummer 1 februari 2010

m#o.nl / digitale nieuwsbrief van de Vereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) bestemd voor muziekdocenten in het basis- en voortgezet onderwijs, professionals in de muziek- en cultuureducatie, directies en beleidsmakers.

m#o.nl wordt digitaal verspreid onder leden van de VLS en andere belangstellenden en is te vinden op:www.muziekenonderwijs.nl.

m#o.nl is een uitgave van de Vereniging Leraren Schoolmuziek. De VLS is aangesloten bij de Centrale van Middelbare en Hogere Functionaris-sen (CMHF), een koepel van beroeps- en belangenverenigingen bij overheid, onderwijs, zorg en bedrijfsleven.

Het bureau van de VLS is gevestigdKluppelshuizenweg 32, 7608 RL Almelo

Contactbureau@vls-cmhf.nl

WebsitesVLS: www.vls-cmhf.nlm#o.nl: www.muziekenonderwijs.nl

WebredactieClara Legêne

Redactie m#o.nlJos Herfs, Clara Legêne, René Meeuws en Frits Mennen

Aan deze uitgave werkte verder mee: Janneke de Haan, Fons Heuvelmans en Thomas de Baets

Contactredactie@muziekenonderwijs.nl

Vormgeving en IllustratiesMarcel Grotens

Overige Illustraties Stock.xchng, Morguefile en beeldarchief VLS

BijdragenIeder wordt uitgenodigd bijdragen te leveren of berichten voor m#o.nl te zenden. De redactie zal graag nadere informatie verstrekken.

© VLShet copyright van artikelen en illustraties ligt bij de Vereniging Leraren Schoolmuziek, tenzij

anders aangegeven. Overname van artikelen of illustraties op welke manier dan ook, zonder

schriftelijke toestemming van de Vereniging leraren Schoolmuziek, is verboden.

muziek#onderwijs / digitale nieuwsbrief van de

Vereniging Leraren Schoolmuziek (VLS) 1Redactioneelbij m#o.nl 1, 2010 pag. 2 >

IM Frans van der Heijden

Ter nagedachtenis aan een groot

vakcollega pag.3 >

BOEM PAUKESLAG

Column pag. 8 >

Nr. 1, 4e jaargang, februari 2010

TeleblikGrabbelton YouTube pag. 7 >

CanonsComposities van Jetse Bremer

pag. 6 >

Berichtenpag. 9 >

Iedereen is muzikaal

Boekbespreking pag. 4 >

ArtishockNieuw Vlaams tijdschrift voor kunst

en cultuur pag. 5 >

Van het bestuur

Studiedag kunstvakdocenten

op 10 april 2010 pag. 3 >

BERICHTEN > > >

Jaargangen PyramideGyula Véber heeft voor de liefhebber twaalf jaargangen van muziekpedagogisch tijdschrift De Pyramide beschikbaar. Gratis af te halen in Malden. Telefoon 024-358716

NVTO en VLBV samen in VONKCMet ingang van 1 januari 2010 zijn de Nederlandse Vereniging voor Beeldend Onderwijs (NVTO) en de Vereniging Leraren Beeldende Vakken (VLBV)gefuseerd tot één organisatie. De aansprekende naam voor de nieuwe vereniging luidt Vereniging Onderwijs Kunst en Cultuur (VONKC). Het januarinummer van Kunstzone gaat uitvoerig in op deze verheugende en belang-rijke ontwikkeling.

ALUMNIDAG MUZIEKTHEATERDe NHL Hogeschool Opleiding docent theater in Leeuwarden is op zoek voor haar alumnidag op 9 april aanstaande naar een succesvol muziekdocent (muziek- en theaterdocent) die enthou-siast kan vertellen over zijn/haar good practice op het gebied van muziektheater en/of de samenwerking tussen muziek en theater in het voortgezet onderwijs aan de alumni en studenten van de opleiding. Graag reacties naar Lidwine Janssens.

ONTWIKKELGROEP BEROEPSSTANDAARDEN KUNSTVAKKENOnder de vleugels van SBL gaat een Ontwikkelgroep Kunstvak-ken van start om te onderzoeken of brede, disciplineoverstij-gende brede beroepstandaarden ontwikkeld kunnen worden die van betekenis zijn voor de praktijk van docenten muziek, beeldende vorming, dans en theater. Vertegenwoordigers van de verschillende beroepsorganisaties van leraren in de kunst-vakken nemen eraan deel. Al eerder zijn er voorlopige vakgere-lateerde standaarden geformuleerd voor docenten drama (the-ater), muziek, en beeldende vormgeving. Nu zal worden bezien of er kijkend naar de schoolgebonden en niet-schoolgebonden praktijk in de kunst- en cultuureducatie betekenisvolle overeen-komsten en raakvlakken kunnen worden beschreven.

EAS CONFERENTIEDe EAS, de Europese Associatie voor Schoolmuziek (European Association for Music in Schools) organiseert van 26-29 april aanstaande voor de 18de keer een jaarcongres voor muziekpe-dagogen, wetenschappers en muziekstudenten. Het thema van het congres dat plaatsvindt in Bolu (Turkije) luidt: ‘Music and Music Education within the context of socio-cultural changes’. Het huidige bestuur van de EAS bestaat o.a. uit Sarah Hennessy (voorzitter), Adri de Vugt (vice-voorzitter), Herbert Meyer (pen-ningmeester) en Thomas de Baets.

www.eas-music.org

DUITSE WEBSITESOmdat de Wikipedia bijna uit zijn voegen barst, ontstaan er steeds meer specialistische websites, sommige kun je goed gebruiken als bron bij het muziekonderwijs. Een mooie, reeds langer bestaande Duitstalige site voor informatie over klassieke muziek is Klassika.Wie meer wil weten over muziek en ICT in Duitsland kan veel plezier beleven aan de berichten op tasten:gott.

m#o.nl nr.1 / februari 2010 pag.9