4x werken aan bomenHoe het kappen van bomen voor nieuw leven zorgt…

Wist-je-dat…

- eiken, essen, elzen en wilgen een grondige snoeibeurt goed doorstaan, maar dennen en sparren niet?

- een boom langer leeft wanneer hij regelmatig wordt gesnoeid? De oudste bomen van Europa zijn vaak knotbomen of hakhoutstoven!

- onze houtkanten vroeger om de 7 à 9 jaar werden ‘geoogst’ door de takken af te hakken? Met het takhout werd de bakoven warm gestookt om brood te kunnen bakken, of ze werden gebruikt voor allerhande gereedschap.

- we ons prima kunnen verwarmen met een kachel op houtsnippers?

- heel wat typische dieren van onze streek, zoals de geelgors, gevarieerde houtkanten nodig hebben? Variatie in ons landschap = variatie aan soorten!

- we samenwerken met landbouwers en arbeiders uit de sociale economie om de werken uit te voeren? Ze krijgen hiervoor een goede opleiding.

Het kappen van de bomen, als onderdeel van een goed uitgevoerd houtkantbeheer, is een uitstekende verjongingskuur voor bomen en struiken.De werkzaamheden van het Regionaal Land-schap Lage Kempen herken je steeds aan het werfbord waarop je alle informatie vindt.Meer info krijg je bij de milieudienstvan je gemeente of bij hetRegionaal Landschap Lage Kempentel: 011/78 52 59 of www.RLLK.be

Een boom kappenals vorm van

natuurbeheer?Kan dat!?

Onroerend Erfgoed

kaprijke boom net gekapt Jonge scheutenin de lente

na het kappen

Na 7-9 jaar kanopnieuw gekapt

worden

V3_Houtkanten_A4_11_2011.indd 1 7/11/11 11:03

Verjongingskuur voor oude houtkanten

Langs heel wat wegen, velden en akkers staan rijen bomen en struiken. Steeds vaker zie je dat hierin wordt gewerkt. Bomen in deze ‘houtkanten’ worden stevig aangepakt: er wordt gekapt, gezaagd en gehakt. Na afl oop van de werkzaamheden blijft er van de houtkant enkel nog een rij korte stompjes over, met hier en daar nog een grote boom.

Natuurvernieling! Het is toch niet de bedoeling dat we bomen gaan kappen? Fout. Het kappen van de bomen, als onderdeel van een goed uitgevoerd houtkantbeheer, is een verjongingskuur voor de bomen en struiken in de houtkant. Zo zorgt het Regionaal Landschap Lage Kempen met al haar partners voor een noodzakelijke verjonging van de bomen en tegelijk voor eerherstel van een eeuwenoud gebruik.

Er zijn verschillende snoeivormen in houtkanten of hagen:

- Bij hakhout worden de stammen of takken net boven de grond afgezaagd. Later groeien de takken terug vanaf de overgebleven knoest. We noemen de steeds groter wordende wortelknoest een ‘hakhoutstoof’.

- Bij knotten worden de takken hoger op de stam afgezaagd. Je krijgt dan een knot bovenaan, waaruit later nieuwe takken

groeien. Dit heet een knotboom.Bij het snoeien wordt de stam tot net boven de grond afgezaagd. Een jaar later schieten alweer nieuwe scheuten uit de afgezaagde stammen, die kunnen uitgroeien.

Vergelijk het met snoeien in je tuin!In je tuin snoei je regelmatig je haag op de afscheiding met de buren. Ook de leilinde wordt jaarlijks onder handen genomen en de rozenstruik ontsnapt niet aan de snoeischaar. Doe je dat niet, dan verwildert alles en is er geen houden meer aan. Meer nog, de meeste planten hebben zo’n snoeibeurten echt nodig!Zo is het ook met de houtkanten in onze natuur. Ook zij zijn gebaat bij een goed snoeibeheer. Willen we ze behouden, dan is het opnieuw snoeien van onze houtkanten zelfs een must!

Wit + Pantone: 228 C Wit + C=0 M=100 Y=5 K=40

Tot halverwege de 20e eeuw werden bomen intensief gebruikt voor het hout. Ze werden zó gekapt, dat er de volgende lente veel nieuwe scheuten konden groeien. Daarvan kon men gereedschap maken of de bakoven stoken.

Japanse duizendknoop woekert en geeft

geen kans meer aan inheemse struiken.

4 x werken aan bomen

1 Bestrijding van woekerende exotische bomen en struiken.

Exoten zijn planten zoals de Ameri-kaanse vogelkers of Japanse duizend-knoop, die onze eigen inheemse planten verdringen. Ze verspreiden zichrazendsnel en geven onze eigen eiken, die veel meer waarde hebben voor onze natuur, geen kansen meer. Deze exoten worden gekapt en vaak ook chemisch behandeld zodat ze niet meer terugkomen.

Na het bestrijden van exoten moeten we soms noodgedwongen een jaar wachten met het planten van nieuwe bomen. Zaad van exoten kan immers het volgende jaar nog opnieuw uitgroeien en dat moet eerst worden bestreden. Deze tussenfase kan er erg ‘kaal’ uitzien.

2 Nieuwe inheemse bomen planten Voor het aanplanten van nieuwe, jonge bomen, kiezen we altijd

voor boomsoorten die hier het best passen én die hier van oudsher thuishoren. Ze dragen het label ‘Plant van hier’. Meer info over Plant van hier vind je op www.plantvanhier.be.

Hier vind je trouwens ook een plantwijzer om zelf de juiste boom op de juiste plaats te planten.

3 Oude bomen kappen om ze te verjongen Onze houtkanten zijn vandaag vaak te ‘uniform’: de meeste bomen

zijn even hoog en even oud. Maar de natuur heeft variatie nodig! Om houtkanten gezond te houden moeten we dus een deel oude bomen weghalen ten voordele van jong grut en middelgrote bomen. Deze oude bomen zijn ‘kaprijp’ en het hout brengt op. Hier en daar blijft een stevige en gezonde ‘toekomstboom’ staan die mag doorgroeien.

4 Toepassen van een typische oude snoeivorm in Vlaanderen: hakhoutbeheer

Snoeien doet groeien. Van oudsher werden langs wegen en velden de bomen om de 7 à 9 jaar drastisch ‘gesnoeid’, net boven de grond of op de stam. We noemen dit hakhout. Net zoals snoeien in je tuin schaadt dit de boom niet: hij groeit immers weer terug. Het ziet er akelig uit, maar kom na een half jaar nog eens kijken en je zult versteld staan van de groeikracht van de boom.

Toen ze mevoor het eerst voorstelden om mijn bomen tot op de grond te

kappen, had ik schrik dat de bomen het niet zouden overleven.

Nu sta ik versteld van hoe goed ze zijn uitgelopen. Ik heb nu weer

de dichte afscheiding die we eigenlijk wilden!

V3_Houtkanten_A4_11_2011.indd 2 7/11/11 11:04