Fietsplan Gemeente Amersfoort

Fietsplan Gemeente AmersfoortMaart 2016

2

6 Vergroten Veiligheid & Vitaliteit 46 Doelen en acties 47 Veilig fietsen 48 Gezond fietsen 53 Vergroten vitaliteit 55

7 De fiets in de hoofdrol 58 Doelen en acties 59 Ruimtelijke ontwikkelingen 60

8 Van ideeën naar doen 62

9 Uitvoeringsprogramma 2016 - 2020 66 Bronnen 68

Bijlage A : Verklaring gebruikte afkortingen en termen 72

Bijlage B : Eisen en definities 74

Noten 78

Colofon 80

InhoudsopgaveVoorwoord 3

1 Wat beweegt Amersfoort? 4 Autobereikbaarheid 5 Openbaar vervoer 5 Sleutelrol voor de fiets 6

2 The Bike Five: de Amersfoortse Fiets-5 10

3 Een compleet fietsnetwerk 14 Doelen en acties 15 Samenhang en directheid van het netwerk 16 Aantrekkelijkheid en comfort 28

4 Verbeteren van fietsvoorzieningen 30 Doelen en acties 31 Fietsenstallingen 32 De mobiliteitsketen 37

5 Stimuleren van innovatie en distributie per fiets 38 Doelen en acties 39 Doorfietsen bij slimme kruisingen 40 Veiligheid 41 Big data 43 Distributie per fiets 44

2

2

3

We zorgen voor een stevig netwerk van fietsroutes en goede, vindbare stallingsmoge-lijkheden. We geven de ruimte aan innovatie en nemen een actieve rol in de promotie en stimulering van de fiets, ook voor goederenvervoer. We verhogen de veiligheid en zorgen dat fietsen aantrekkelijker wordt. Op die manier creëren we voorzieningen die verleiden om voor de fiets als vervoermiddel te kiezen. Zo houden we Amersfoort bereikbaar en leefbaar. Zo blijven we die aantrekkelijke stad waar het goed wonen, werken, studeren, recreëren en fietsen is.

Hans BuijtelaarWethouder Mobiliteit

VoorwoordAmersfoort groeit. Over een aantal jaren telt onze stad 170.000 inwoners die zich dagelijks verplaatsen, op weg naar werk of school. Meer mensen met meer verkeersbe-wegingen terwijl de beschikbare ruimte niet toeneemt. Zonder tijdig maatregelen te nemen leidt dit tot een toename van verkeersdruk op het centrum en de rest van de stad waardoor bereikbaarheid en leefbaarheid worden aangetast. Deze ontwikkeling vraagt om het stimuleren van de fiets als alternatief voor de groei van het overige verkeer en als oplossing voor de opvang van de mobiliteitsstijging. De fiets is immers een duurzaam vervoermiddel met een relatief beperkt ruimtebeslag. Met het stimuleren van fietsen dragen we ook bij aan een schone en leefbare stad en aan de gezondheid en vitaliteit van onze inwoners.

De laatste jaren heeft het gebruik van de fiets veranderingen te zien gegeven. Snellere en bredere fietsen vereisen een andere ruimtelijke inrichting. Op sommige plaatsen in de stad komt de fiets momenteel in de knel. Deze ontwikkelingen zijn aanleiding om, voortbouwend op en binnen de kaders van het in 2013 vastgestelde Verkeer- en VervoerPlan (VVP), een separaat en integraal fietsplan op te stellen. Dat plan ligt voor u. In ‘Amersfoort fietst’ kiezen we voor de fiets als hét middel om de groei van het verkeer op te vangen. Wij stellen een ‘fietsinclusief’ beleid voor. Dit betekent dat we in de toekomst de fiets meer dan nu meewegen in beslissingen over de ruimtelijke inrichting, bij vestigingsbeleid, bij investeringen.

Wat beweegt Amersfoort?

Amersfoort kent anno 2015 154.000 inwoners en naar verwachting zal dit aantal oplopen tot 170.000 Amersfoorters in 2030. Groei betekent de bouw van meer woningen, meer voorzieningen op het gebied van cultuur, onderwijs, sport en zorg en meer bedrijven om ook werkgelegenheid te creëren. Dit leidt tot meer verkeersbewegingen; mensen gaan naar school of werk, doen boodschappen, winkelen, recreëren. Een groeiend autogebruik in combinatie met verdichting van de stad zal de bereikbaarheid onder druk zetten. Het zal leiden tot vermindering van de economische aantrekkingskracht van Amersfoort maar zal ook van invloed zijn op de leefbaarheid. Deze ontwikkeling leidt tot een verschuiving in de te maken keuzes binnen het mobiliteitsbeleid.

5

Op basis van de huidige inzichten zijn, na afronding van VERDER, de hoofdstructuren in en rond Amersfoort klaar voor de auto.

Openbaar vervoer

Vanaf 11 december 2016 verzorgt Syntus het openbaar (bus)vervoer (OV) in Amersfoort. Als opdrachtgever van het OV heeft de provincie deze concessie recent verleend. In de nieuwe situatie is er sprake van betere verbindingen en meer duurzaamheid door inzet van elektrisch vervoer en bussen met lage emissie. De concessie van het busvervoer valt buiten het bestek van dit fietsplan. Wel wordt in dit plan aandacht gegeven aan de keten die fiets en OV met elkaar (kunnen) vormen zodat hierdoor een aantrekkelijk alternatief kan worden geboden voor de auto bij vervoer over grotere afstand.

1. Wat beweegt Amersfoort?

Verkeer- en VervoerPlan 2030 en ‘Amersfoort fietst’

In het Verkeer- en VervoerPlan 2030 (VVP) hebben we kaders, uitgangspunten en doelstellingen vastgelegd voor het mobiliteitsbeleid tot 2030. Dit fietsplan is daarvan een nadere uitwerking. In dit plan geven we aan wat we de komende jaren willen gaan doen om de fietsdoelstellingen uit het VVP te bereiken. We streven namelijk naar een flinke groei van het fietsgebruik in de stad. In dit plan benoemen we concrete fiets-maatregelen en -projecten waarmee we de komende jaren aan de slag gaan, maar ook uitgangspunten en kaders zodat we op andere beleidsterreinen kansen kunnen pakken voor de fiets. We kijken in dit plan in eerste instantie vooruit naar 2020. Daarvoor stellen we een uitvoeringsprogramma op.

Autobereikbaarheid

Lange tijd liep de autobereikbaarheid achter bij de ontwikkeling van de stad. De afgelopen periode is een belangrijke inhaalslag gemaakt. Projecten als de Kersenbaan, Energieweg, Hogewegzone en de groene golven op de hoofdroutes zijn de laatste twee jaar uitgevoerd en opgeleverd. Na vele jaren van voorbereiding wordt ook besloten tot verbetering van de (auto)bereikbaarheid aan de westzijde van Amersfoort door de aanleg van de Westelijke ontsluiting. Voorts zal het Rijk knooppunt Hoevelaken aanpakken waarbij het behoud van de afslag Hoevelaken als belangrijke wens is gehonoreerd. Dergelijke ‘autoprojecten’ vergen in de regel veel tijd, wat logisch is vanwege de impact die zij hebben in de stad. Met de verdere groei en intensivering van de bebouwde ruimte, wordt het kostbaarder en lastiger om dergelijke grootschalige projecten te realiseren. Binnen het VVP gelden de maatregelen uit het mobiliteits-programma VERDER en de andere reeds vastgestelde projecten als uitgangspunt.

Groei inwonertal Amersfoort1

6

Wat beweegt Amersfoort

Binnen Amersfoort Het aandeel fiets in het totaal van verplaatsingen binnen Amersfoort moet stijgen van 52% (in 2010) naar 60% (in 2030)2. De focus ligt daarbij op het opvangen van de verwachte groei van het autoverkeer voor korte verplaatsingen (tot 7,5 km).

Buiten Amersfoort Het aandeel fiets in het totaal van verplaatsingen buiten Amersfoort moet stijgen van 10% (in 2010) naar 20% (in 2030). De focus ligt daarbij op het opvangen van de verwachte groei van het regionale autoverkeer (verplaatsingen 7,5 – 15 km).

Sleutelrol voor de fiets

Voor de opvang van de toekomstige mobiliteitsgroei is een belangrijke rol weggelegd voor de fiets. Fietsen is schoon, stil en gezond. Zo draagt het bij aan een aangenaam leefmilieu en aan de vitaliteit van onze inwoners, maar ook aan die van de werknemers.De fiets vervult een sleutelrol voor mobiliteit in de stad, maar ook daar buiten. In een compacte gemeente als Amersfoort is de fiets bij uitstek geschikt om de stad en haar omgeving te beleven voor winkelen, recreatie en ontspanning. Dat draagt ook bij aan de economische ontwikkeling van de stad. Door de komst van de e-bike en de combinatie-mogelijkheden met het openbaar vervoer, is de fiets ook van belang voor verplaatsingen op grotere afstand. Dat levert een belangrijke bijdrage aan de bereikbaarheids-doelstellingen van de regio.

VVP doelstellingen fietsWe leggen in het VVP de lat hoog voor de fiets. Een bevolkingsgroei van 154.000 naar 170.000 betekent al 10% meer fietsbewegingen in de stad bij gelijkblijvend fietsgebruik. 8%-punt groei betekent in absolute zin nog eens groei van meer dan 15% erbij: 25% meer fietsbewegingen in de stad. Dat vraagt flinke maatregelen om die groei te bereiken, maar ook om die op te vangen in de vorm van fietsvoorzieningen en bijvoorbeeld fietsparkeren.

Verkeer- en VervoerPlan Amersfoort “Autobereikbaarheid is en blijft essentieel voor onze bereikbaarheid. We faciliteren bezoekers en bewoners om ook in de toekomst snel de stad in en uit te komen, door ze over logische routes te leiden. We zetten zwaar in op het stimuleren van de fiets en op het openbaar vervoer voor regionale verplaatsingen. Zo vangen we de groei aan mobiliteit in Amersfoort op. Hier ligt voldoende ruimte voor meer reizigers. Bovendien zijn deze vervoerwijzen duurzaam. Door gebruik van de fiets en het openbaar vervoer te stimuleren, ontstaat meer ruimte op het autonetwerk.”

76%

10%

14%

Verkeer binnen Amersfoort

2010 2030

Extern verkeer

2010 2030

60% 38%52% 46%

2%2%

56%20%

24%

76%

10%

14%

Verkeer binnen Amersfoort

2010 2030

Extern verkeer

2010 2030

60% 38%52% 46%

2%2%

56%20%

24%

7


Trends en kansen De afgelopen tien jaar zijn we vaker en verder gaan fietsen (groei van 9%4). Die groei vinden we zowel in het woon-werkverkeer, verplaatsingen naar en van onderwijsinstel-lingen en in het recreatieve verkeer. De elektrische fiets (e-bike) heeft de afgelopen jaren een enorme opmars gemaakt. Ons land kent per hoofd van de bevolking het meeste aantal e-bikes. Op een totaal van 18 miljoen fietsen telt Nederland 1 miljoen e-bikes, waarmee 12% van het totaal aantal fietskilometers wordt afgelegd5. De afstand die met de e-bike wordt afgelegd voor woon-werkverkeer is twee keer zo ver als met een gewone fiets. De groei van het gebruik van de e-bike biedt kansen voor verduur-zaming van de mobiliteit. Het kan mensen die tot nu toe nog geen gebruik konden of wilden maken van de fiets, aanzetten tot (elektrisch) fietsen. De e-bike kan de gewone fietser stimuleren om meer en langere afstanden, en naar andere bestemmingen, te gaan fietsen. Dit leidt mogelijk tot vervanging van autoritten en kan een gunstige invloed hebben op de gezondheid. Dit maakt de e-bike ook tot een uitstekend alternatief voor inwoners van bijvoorbeeld Soest, Zeist, Leusden, Woudenberg, Nijkerk en Bunschoten-Spakenburg die in Amersfoort werken en/of er een opleiding volgen (of omgekeerd). Als we een doorkijkje maken naar de toekomst zien we op landelijk niveau het aantal eenpersoonshuishoudens steeds verder toenemen. Deze eenpersoons-huishoudens fietsen gemiddeld meer dan sommige andere typen huishoudens6. Ook in Amersfoort doet die ontwikkeling zich voor. Verder gaan steeds meer Nederlanders in de stad wonen en nemen hierdoor de fietsvolumes toe.

Milieu en gezondheid Een sleutelrol voor de fiets past niet alleen goed bij de binnen het VVP gemaakte beleidskeuzes, ook op het gebied van milieu en gezondheid draagt de fiets bij aan realisatie van doelstellingen. Amersfoort heeft uitgesproken in 2030 CO2-neutraal te willen zijn. Die doelstelling komt sneller binnen bereik als we de fiets beter faciliteren. De CO2-uitstoot van de fiets is immers nihil. Om te komen tot het verlagen van de CO2-uitstoot is de fiets vele malen kosteneffectiever dan andere vervoersvormen. Fietsen is bovendien gezond. Zo helpt de fiets bij het aanpakken van een ongezonde leefstijl, die leidt tot overgewicht en een kortere levensverwachting. Fietsen is boven-dien een sociale activiteit en draagt daardoor bij aan de mentale gezondheid.

TNO onderzoek3 uit 2009 gaf te zien dat frequente fietsers minder vaak van het werk verzuimen. Zij zijn gemiddeld 7,4 dagen per jaar ziek, tegenover 8,7 dagen per jaar bij de niet-fietsers. Ook blijkt uit deze studie een relatie tussen de fietsafstand en -frequentie en de mate van verzuim: hoe vaker men fietst en hoe groter de afgelegde afstand, hoe lager het verzuim. TNO berekende dat als werkge-vers in Nederland fietsen naar het werk extra stimuleren, hen dit 27 miljoen per jaar aan verzuimkosten kan besparen.

8

aandeel extern verkeer ook (van 10 naar 11%), zie figuur 1. Het aandeel fietsverkeer voor woon-werkverkeer (46%) ligt iets lager dan het totaal aandeel fietsverkeer (53%). Dat betekent dat er voor sociaal-recreatieve doeleinden meer wordt gefietst. Voor een bezoek aan de stad pakt het merendeel van de bezoekers de fiets (56%), terwijl een kwart de voorkeur geeft aan de auto7. In 2006 ging circa 37% nog met de auto. Het gebruik van de fiets is in die periode gestegen van 42% naar 56%. Hieronder is weerge-geven hoe het fietsverkeer zich verhoudt tot andere vervoerwijzen als lopen, bromfiets en taxi, worden meegenomen.

De Amersfoortse situatie Kijkend naar Amersfoort zijn de compacte vorm van de stad en de ligging in het centrum van de regio zeer geschikt voor het gebruik van de fiets voor woon-werkverkeer.

Waar staan we nu? Voor verplaatsingen binnen de stad is de fiets het meest gebruikte vervoermiddel. Ten opzichte van het vertrekpunt in het Verkeer- en VervoerPlan is het aandeel fietsverkeer ten opzichte van auto en OV binnen Amersfoort licht gestegen van 52% naar 53% en het

(figuur 1) Modal split (alleen fiets / OV / auto)

(figuur 2) Modal split totaal (lopend / fiets / OV / overig / auto)


Binnen Amersfoort- werkgerelateerd

Binnen Amersfoort- totaal

Van/naar Amersfoort- werkgerelateerd

Van/naar Amersfoort- totaal

Binnen Amersfoort- werkgerelateerd

Binnen Amersfoort- totaal

Van/naar Amersfoort- werkgerelateerd

Van/naar Amersfoort- totaal

9

De fiets is al het meest gebruikte vervoermiddel naar de binnenstad. In een enquête die werd gehouden voor het opstellen van het VVP gaven inwoners van Amersfoort aan dat zij zowel voor woon-werkverkeer (9%) als centrumbezoek (20%) bereid zijn om hun (andere) vervoermiddel te ruilen voor de fiets. Hierbij is het verbeteren van de fiets-routes één van de belangrijkste voorwaarden, samen met het aanbieden van betere stallingslocaties8.

Vervoermiddel naar binnenstad9


The Bike Five: de Amersfoortse Fiets-5

Met de groei van de stad wordt de opgave om de stad leefbaar en bereikbaar te houden groter. Waar de beschikbare ruimte en financiële middelen beperkter worden, neemt de fiets aan belang toe als duurzaam onderdeel van de opvang van de toekomstige mobiliteitsgroei.

11

2. The Bike Five: de Amersfoortse Fiets-5

Om de groei van mobiliteit door de fiets op te kunnen vangen, zijn strategische keuzes nodig: voorwaarden waaraan moet worden voldaan om de fiets de rol te kunnen geven van aantrekkelijk en veilig alternatief als duurzaam vervoermiddel. In de keuze voor de fiets, zetten we in op de volgende strategieën: the Bike Five ofwel de Amersfoortse Fiets-5.

1 Bouwen aan een compleet, samenhangend en veilig fietsnetwerk We bouwen aan een samenhangend netwerk van hoofd- en snelfietsroutes. Dit netwerk is goed onderhouden en comfortabel, makkelijk te vinden en is goed bereikbaar vanuit de wijken en de regio. De aanwezige knelpunten moeten worden opgelost en ontbrekende schakels worden ingevuld. Op deze hoofdfietsroutes worden fiets en auto waar mogelijk gescheiden van elkaar.

2 Verbeteren van fietsvoorzieningen De ketting is zo sterk als de zwakste schakel. Om de fiets als aantrekkelijk alternatief voor andere vervoersmiddelen te gaan zien, zullen naast een goed fietsnetwerk ook de voorzieningen op orde moeten zijn: de hele fietsreis moet ‘kloppen’. Fietsparkeren is daarom goed geregeld. Er zijn voldoende plekken, fietsenstallingen zijn goed te vinden, zijn makkelijk toegankelijk en liggen op alle ‘fietsrijke’ plaatsen. Ze dienen ruim genoeg te zijn voor de verschillende soorten fietsen. Er zijn voldoende oplaadmogelijkheden voor de e-bike. De voorzieningen sluiten aan op OV en auto voor vervoer op grotere afstand.

12

The Bike Five

5 De fiets in de hoofdrol Bij alle ruimtelijke ontwikkelingen wordt de fiets meegenomen in de plannen: het zogenoemde ‘fietsinclusief beleid’. Bij besluiten over de inrichting van de stad – zowel bij nieuwe infrastructuur als in de bestaande ruimte – worden de consequenties voor de fiets meegewogen. Zijn bijvoorbeeld nieuwe woningbouw-, bedrijfs- of sportlocaties goed ontsloten voor de fietser? In het fietsinclusief beleid geven werkgevers de fiets een prominente plek in hun mobiliteitsbeleid voor werknemers.

4 Vergroten van veiligheid & vitaliteitDe fiets is niet alleen een goed vervoermiddel om van A naar B te gaan, ook levert het winst voor de gezondheid. Sport en bewegen via recreatieve fietsroutes dragen bij aan de vitaliteit van de Amersfoorter. Door grotere snelheidsverschillen tussen gewone fietsen en snorfietsen, e-bikes en hogesnelheidsfietsen (speedpedelecs), moet werk gemaakt worden van de veiligheid, met name voor de kinderen en ouderen. Waar mogelijk scheiden we fietsroutes van het autoverkeer en van de brommers en snorfietsen (van het fietspad af). Dit is veiliger en geeft minder blootstelling aan uitlaatgassen.

3 Stimuleren van innovatie en distributie per fiets Met de inzet van nieuwe technieken kan het fietsen veiliger, sneller en comfortabeler gemaakt worden. Het gebruik van big data levert een schat aan informatie over fietsroutes, fietsendiefstal, etc.. Innovatie zien we ook terug in de voortschrijdende technieken voor fietsdistributie. Transportfietsen (cargobikes) kunnen een belangrijke bijdrage leveren in het vergroenen van de toelevering van goederen voor winkels en bedrijven in met name het stadshart. Zo houden we het stadshart bereikbaar en beschermen we het historische centrum.

13

The Bike Five

Een compleet fietsnetwerk

Een goed en compleet fietsnetwerk is de ruggengraat voor een optimale fiets-bereikbaarheid in de stad en van de regio. Een fijnmazig en kwalitatief hoogwaardig fietsnetwerk zorgt voor vlot, veilig, comfortabel en aantrekkelijk fietsen voor alle doelgroepen.

15

3. Een compleet fietsnetwerk

Doelen en acties

Wat willen we bereiken? • Een fijnmazig fietsnetwerk:

> Tussen de belangrijkste woon-werkgebieden van en naar de stad > Voor de routes van OV-knooppunten naar de werklocaties > In de verbindingen met grote schoollocaties en publiekstrekkers zoals het

stadshart, het ziekenhuis en sportcomplexen > Naar omliggende gemeenten als onderdeel van het regionale fietsnetwerk

• Het basis-, hoofd- en snelfietsnetwerk voldoen aan de kwaliteitseisen zoals die in het VVP zijn vastgelegd

• Doorgaand fietsverkeer vlot langs de binnenstad • Het fietsnetwerk is altijd te gebruiken: bij omleidingen, gladheid en in het donker

Wat willen we gaan doen? • Het hoofdfietsnetwerk inrichten conform de kwaliteitseisen van het VVP • Ontbrekende schakels realiseren • Meer aandacht voor de fiets bij wegwerkzaamheden en omleidingen • Onderzoek verbeteren doorgaande routes rond de binnenstad • Aanpak kleine fietsknelpunten • Opstellen bewegwijzeringsplan • Fietsvriendelijke verkeerslichten • Fietsvriendelijk ontwerpen

16


Samenhang en directheid van het netwerk

Samenhangende fietsinfrastructuur In het VVP onderscheiden we in ons fietsnetwerk drie niveaus: het basisfietsnetwerk, het hoofdfietsnetwerk en de snelfiets-/regionale routes. Voor deze drie niveaus hebben we in het VVP kwaliteitseisen opgesteld. Deze zijn opgenomen in bijlage B.

Basisfietsnetwerk Dit netwerk verbindt alle wijken met elkaar en met alle belangrijke functies in de stad. De maaswijdte van dit netwerk is maximaal 500 meter. We brengen knelpunten in beeld en pakken deze aan.

Hoofdfietsnetwerk Binnen het basisnetwerk hebben we hoofdroutes onderscheiden. In het VVP noemen we het hoofdfietsnetwerk ‘de verbindende routes vanuit de wijken naar het centrum en stations. Het zijn de drukke fietsroutes in de stad.’ We leggen in dit plan de lat een stukje hoger. Als hoofdfietsroutes zien we de routes die alle belangrijke herkomsten en bestemmingen met elkaar verbinden: woongebieden, werklocaties, stations, middel-bare scholen, stadshart, ziekenhuis, verpleegcentra, sportcomplexen en winkelcentra. We kijken daarbij ook naar herkomsten en bestemmingen over de gemeentegrenzen heen. Daardoor kan ook een rustiger fietsroute toch een hoofdfietsroute zijn, als die route een belangrijke schakel is tussen twee gebieden. Door deze insteek is het hoofdfietsnetwerk fijnmaziger geworden. Dat betekent dat we op nog meer fietsroutes de kwaliteit willen verbeteren. Maatwerk blijft daarbij soms nodig: voorrangsmaatregelen voor de fiets binnen 30km-gebieden moeten bijvoorbeeld niet leiden tot te hard rijden door auto’s en daardoor tot verkeersonveiligheid. Voor sommige routes in Amersfoort-Noord, met name in en rond Kattenbroek, moet nader worden bekeken welke routes het best kunnen worden aangeduid als hoofdfietsroute.

17


Hoofdfietsroute

Indicatief tracé

Ontbrekende schakel

Nieuw Snelfietsnetwerk(tracé nader te bepalen)

Legenda

2 km

Bestaand Snelfietsnetwerk

Hoofdfietsnetwerk

Basisfietsnerwerk

Ontbrekende schakels

Baarn 10km

Soest 8km

Baarn 10km

Hoogland 4km

Nieuwland 5,5km

Vathorst 6,5km

Soesterberg 10kmZeist 14km

Vathorst-West8km

Leusden-Zuid 5kmWoudenberg 10km

Bunschoten 12km

Leusden5km

Leusden5km

Hoevelaken 5km

Nijkerk 12km

Centrum

Hoofdstructuur fiets VVP 2030 Geactualiseerde hoofdfietsroutes ‘Amersfoort Fietst’

18

Voorbeelden van doorgaande fietsverbindingen:• Nijkerk-Vathorst-De Hoef- Brenninkmeijerlaan- Jan Van Riebeeckpad-Smallepad-

BW-laan- Monnickenbospad – Den Dolder-Bilthoven-Utrecht/USP • Hoevelaken-Van Randwijcklaan- Scheltussingel-Schimmelpenninckstraat-

Smallepad-USP • Bunschoten-Hoogland-centrum-Heiligenbergerweg/fietstunnel Valleikanaal-Leusden • Soest- BW-laan- station-Smallepad-Schimmelpenninckstraat-Jan van Riebeeckpad-

Hoefseweg-Brenninkmeijerlaan-Hooglanderveen/Vathorst (zuidoost naar noordwest)• BW-laan – Monnickenbospad - Den Dolder – Bilthoven - Utrecht

Snelfiets-/regionale routes Met snelfietsroutes zorgen we voor directe, snelle en comfortabele (regionale) fiets-verbindingen vanuit verschillende stadsdelen en omliggende gemeenten naar het centrum van de stad. Waar mogelijk worden bedrijventerreinen en stations aangedaan. Deze routes richten zich op vooral fietsen over grotere afstanden, vanaf 7,5 tot 20 kilometer of meer. Deze routes hebben we benoemd in het VVP. We hebben inmiddels een aantal snelle fietsroutes richting het centrum, zoals de route Vathorst-Schothorst- centrum en Nijkerk- Vathorst-De Hoef-centrum. Vanuit Leusden zijn er twee snelle routes, via de Heiligenbergerweg en langs het Valleikanaal. Op deze routes zien we de ‘dikke fietsstromen’ richting het centrum. We willen dit netwerk uitbreiden naar de andere windstreken: Soest, Baarn, Bunschoten, Utrecht, Barneveld. Met ons fietsnetwerk richten we ons niet alleen meer op Amersfoort zelf. De actiera-dius van de fiets is door de e-bike enorm gegroeid, afstanden van 15-20 kilometer of nog verder zijn daardoor prima af te leggen met de fiets. We kijken daarom ook nadrukkelijk naar fietsrelaties met de regio, waarbij de (snel)fietsroutes van buiten Amersfoort in de stad logisch op elkaar aan moeten sluiten. Amersfoort is niet alleen een ‘fietstrekker’ voor de regio vanwege de vele werkgelegenheid en middelbare scholen, maar er is ook veel uitgaande pendel. Zo is het Utrecht Science Park (USP) een economisch kerngebied op fietsafstand van Amersfoort. Amersfoort is ook niet meer automatisch een begin- of eindpunt van een fietsroute maar zal meer en meer door ‘doorgaande’ fietsers worden gebruikt. We zorgen daarom dat ons eigen netwerk goed aansluit op regionale fietsroutes.

Ede

Zeist

Bussum

UTRECHTWoerden

Hilversum

Nieuwegein

Amersfoort

Veenendaal

Amstelveen Weesp

Doorn

Laren

Baarn

Soest

Houten

Zetten

Putten

Bunnik

Rhenen

Renkum

ErmeloHuizen

Eemnes

Vianen

Nijkerk

Leusden

Leersum

Lienden

De Bilt

Abcoude

Vleuten

Naarden

Uithoorn

Lunteren

Maarssen

Zuidoost

Blaricum

Kesteren

De Meern

Barneveld

Amerongen

Bilthoven

Culemborg

Breukelen

Mijdrecht

Montfoort

Vinkeveen

Oudewater

Woudenberg

BunschotenKortenhoef

Wageningen

Hoevelaken

Amsterdam-

Spakenburg

Voorthuizen

Schoonhoven

IJsselstein

Scherpenzeel

Wijk bij Duurstede

Driebergen-Rijsenburg

INTERLOKALE UTILITAIREHOOFDFIETSROUTES

Beheerder

Provincie Utrecht

Overig

Buiten de provincie Utrecht

Gewenst

Aantal leerlingen voortgezet onderwijs

300 - 750

751 - 1500

meer dan 1500

meer dan 1000 arbeidsplaatsen

woonkern

0 12,5 km

Regionale hoofdfietsroutes10


19

Door ervoor te zorgen dat ons netwerk binnen de stad hoge kwaliteit heeft, faciliteren we ook die doorgaande fietser en dragen we bij aan een betere bereikbaarheid van Amersfoort en de regio. Snelfietsroutes zijn vaak gemeentegrens overschrijdende routes. Daarom werken we voor de regionale routes nauw samen met de provincie Utrecht en buurgemeenten, onder meer via de Regio Amersfoort. Ook de provincie Gelderland kan daarbij een gesprekspartner zijn. We sluiten hiermee aan bij landelijke ontwikkelingen op het gebied van snelfietsroutes. Een aantal regio’s, provincies en landelijke Fietsersbond hebben een ’Toekomstagenda voor snelfietsroutes’ opgesteld waarin wordt ingezet op een landelijk netwerk aan snelfietsroutes van in totaal 675 kilometer voor de belangrijkste stedelijke regio’s van Nederland11. Door deze samenhangende regionale netwerken van snelfietsroutes verbetert de (fiets)bereikbaarheid sterk en wordt fietsen naar het werk voor meer mensen een optie.


Landelijk netwerk snelfietsroute 12

20

autoverkeer (ca. 5000-6000 motorvoertuigen per etmaal), busroute• Zevenhuizerstraat: smal profiel, veel autoverkeer (6000-8000 motorvoertuigen per

etmaal, busroute)• Noordewierweg: wel fietsstroken maar veel parkeerbewegingen en laden/lossen

vanwege winkelfuncties, veel autoverkeer (5000-7000 motorvoertuigen per etmaal), busroute

Kruispunten van het hoofdfietsnetwerk met door-stroomroutes auto en OV vinden we vooral op de volgende wegen, meestal wegen met 2x2 rijstroken:• Hogeweg - Energieweg• Ringweg Kruiskamp/

Koppel - Rondweg-Noord• Industrieweg - Maatweg• Hogeweg - Amsterdamse-

weg

Wegen als de Paladijnenweg en Zangvogelweg zijn drukke schoolfietsroutes en busroutes. In de schoolspitsen geeft dat soms conflicten.

Zie afbeelding voor doorstroom-routes voor auto, de belang-rijkste busroutes en de relatie met het hoofdfietsnetwerk.

Samenhang met auto-, OV- en voetgangersnetwerkenWensen voor vlot, veilig en comfortabel fietsen kunnen soms tegenstrijdig zijn aan die voor auto, openbaar vervoer en voetganger. Met de auto en bus doet zich dat voor op plekken waar drukkere autoroutes (vanaf ca. 5000-6000 auto’s/etmaal) samenvallen met fietsroutes en er geen aparte fietspaden aanwezig of mogelijk zijn. Maar ook op een vrijliggend fietspad langs een drukke weg fietsen kan onaantrekkelijk zijn, vanwege bijvoorbeeld lawaai en stank. Bij kruispunten met verkeerslichten kunnen wensen voor de doorstroming voor auto en OV en prioriteit voor fietsers dan met elkaar conflicteren.

Waar routes samenvallen kijken we naar de volgende mogelijkheden:• Aparte voorzieningen voor de fiets of bijvoorbeeld snelheid van het gemotoriseerd

verkeer verlagen• Verleggen auto- en OV-stromen naar andere routes • Verleggen fietsstromen naar aantrekkelijker routes

Op kruispunten kan worden gekozen voor:• Voorrang voor de fiets (mits de veiligheid het toestaat)• Verkeerslichten • Ongelijkvloerse kruisingen

We nemen deze aspecten mee in het bepalen van bijvoorbeeld de tracés van nieuwe snelfietsroutes. Wanneer dergelijke maatregelen niet haalbaar zijn, moet de keuze worden gemaakt of er concessies worden gedaan aan wensen voor fiets, dan wel auto of OV.

We zien in de stad een aantal routes waar verschillende verkeersfuncties met elkaar conflicteren en vlot, veilig en comfortabel fietsen onder druk staat:• Leusderweg: geen fietsvoorzieningen, veel autoverkeer (ca. 9000 motorvoertuigen

per etmaal), busroute, veel winkelfuncties• Hamseweg: smal profiel, wel 30km, verder geen fietsvoorzieningen, relatief veel

Hoofdfietsroute

Indicatief tracé

Ontbrekende schakel

Doorstroomroute auto

Belangrijke busroute

Ongelijkvloerse kruising

Ongelijkvloerse kruising gepland

Doorstroomroutes auto en OV


21

Fietsen in en door de binnenstadWe willen de binnenstad goed bereikbaar houden voor de fiets, maar voor de doorgaande fietser leent de kern van de binnenstad zich minder goed. In de historische kern domineren voetgangers het straatbeeld. Om zowel de fietser te faciliteren als de voetganger de ruimte te geven, willen we de fietsstructuur rond de binnenstad verbeteren. De binnenstad kent voor de fiets twee ringen: de Stadsring en de singels. In deze structuur zit nog een aantal ontbrekende schakels:• Weverssingel: eenrichtingverkeer vanaf de Kamp tot aan de Boldershof.

• Stadsring: geen doorlopend tweerichtingsfietspad langs de noordzijde Stadsring tussen Arnhemseweg en Flierbeeksingel.

Daarnaast kijken we of een route als Achter de Kamp aantrekkelijker kunnen maken voor doorgaande fietsers, als alternatief voor de drukke Kamp. Door deze routes te verbeteren maken we het aantrekkelijker om rond de binnenstad te fietsen en daarmee ontlasten we de historische kern.

Fietsers op het Kleine Spui


22

Het doortrekken van het fietspad Kleine Koppel-Geldersestraat langs de Eem richting het Bernard de Roijpad biedt een directe verbinding van de binnenstad naar Hoogland-West is daarmee een interessante recreatieve schakel. Ook de verbinding Peter van den Breemerweg- Birkstraat heeft recreatieve waarde. Nieuwe schakels in de Danzigtunnel en de verbinding Soesterweg-Birkstraat zijn al gepland binnen respectievelijk de projecten planstudie Knooppunt Hoevelaken en de Westelijke ontsluiting. Naar nieuw te ontwikkelen stadsdelen (Vathorst-Waterdorp, Vathorst-West, Wagenwerkplaats-Soesterhof) komen vanzelfsprekend hoofdfietsroutes.

Ontbrekende schakels Ontbrekende schakels kunnen bestaan uit het volledig ontbreken van de mogelijkheid om te fietsen, maar ook uit de mogelijkheid om op een logische wijze de fietsroute te vervolgen. Bijvoorbeeld doordat een tweerichtingsfietspad ophoudt, er éénrichting-verkeer geldt voor de fiets, of een fietsoversteek bij verkeerslichten die maar in éen richting open staat. De ontbrekende schakels gaan ook om nieuwe verbindingen die het netwerk verfijnen en zorgen voor kortere en snellere routes. Deze zijn benoemd in de nieuwe ‘Hoofdstructuur Fiets’. Met behulp van ons fietsrekenmodel is indicatief doorgerekend welke fietsgebruik deze ontbrekende schakels kunnen hebben. Verder is aangegeven wat de globale afstands-winst is voor het grootste deel van de gebruikers. Deze combinatie van gegevens geeft een eerste indicatie van het belang en potentie van de schakel. Het gaat bij een kortere route ook om de rijtijdwinst en daarin kan ook nog mogelijke winst zitten door het vermijden van verkeerslichten. Ruimtelijke inpasbaarheid en haalbaarheid moeten per schakel uiteraard nog nader worden onderzocht.

Als belangrijke ontbrekende schakels zien we de fietsverbindingen over het spoorwegemplacement. Deze zorgen voor een grote verbetering van de fietsbereikbaarheid en rijtijdwinst tussen met name Soesterkwartier, de Wagenwerkplaats en het Bergkwartier. In het Masterplan Wagenwerkplaats wordt ruimtelijk rekening gehouden met een verbinding over het emplacement ter hoogte van het station.

In de geplande ombouw van de Outputweg naar een eenrichtingsweg (als onderdeel van de planstudie Knooppunt Hoevelaken) ontstaan wellicht mogelijkheden voor een naastgelegen fietspad en daarmee kansen voor een betere fietsbereikbaarheid van bedrijventerrein De Hoef.

Ontbrekende schakel Potentieel aantal fietsers

Afstands-winst

Verbinding over spoorwegemplacement thv station 5000 500-1000m

Verbinding over spoorwegemplacement thv Bokkeduinen 2700 Tot 900m

Danzigtunnel (verbinding Vathorst-De Hoef) 700 Tot ca 500m

Kortsluiting Birkstraat- Soesterweg 650 250m

Fietspad langs Outputweg 1000 800m

Fietsunnel Rustenburg De Hoef 1700 300m

Fietspad Lockhorsterweg-Leusen Zuid 1600 200m

Fietsverbinding Bunschoterstraat-Stadstuinen 1100 400m

Verbinding Peter van den Breemerweg-Birkstraat 170 600m

Verbinding AP Hilhorstweg Nijverheidsweg Noord 500 400m

Verbinding Laan der Hoven-Emiclaerseweg 1700 Tot 300m

Verbinding Geldersestraat-Bernard de Roijpad 3000 300m

Fietstunnel Sterrebos 2800 350


23

Bewegwijzering Een belangrijk deel van fietsverplaatsingen gaat over vaste dagelijkse routes naar werk, school of winkel. Daar heeft de (reguliere) fietser geen bewegwijzering nodig. Maar we willen meer en nieuwe fietsers de stad laten ontdekken. Voor die groep, maar ook voor incidentele fietsers of fietsers van buiten, is bewegwijzering een belangrijk hulpmiddel om de weg te vinden. Hoewel er fietsnavigatiesystemen in ontwikkeling zijn, blijft (fysieke) bewegwijzering op straat belangrijk. Niet in de laatste plaats omdat het veiliger is als de fietser de ogen op de weg heeft in plaats van op een beeldscherm.

In 2010 hebben we daarin al een slag gemaakt en zijn hoofdroutes vanuit omliggende gemeenten naar het centrum en het Dierenpark bewegwijzerd. We gaan een aanvul-lende bewegwijzeringsplan opstellen om de bewegwijzering te verbeteren en ook andere belangrijke fietsbestemmingen zoals de stations daarin op te nemen. Zo hebben we een blauwdruk om bij toekomstige (fiets)projecten de fietsbewegwijzering aan te brengen, en kan gaandeweg het netwerk van bewegwijzering worden gecompleteerd.

Bruikbaarheid van het fietsnetwerkWe vinden het belangrijk dat het fietsnetwerk niet alleen compleet is, maar ook zoveel mogelijk bruikbaar: bij werkzaamheden, gladheid en in het donker.

WerkzaamhedenBij wegwerkzaamheden wordt de fietser zoveel mogelijk ontzien. We houden routes zoveel mogelijk in stand, en als dat vanwege veiligheid echt niet kan zijn er duidelijke en korte omleidingen. Deze worden uiteraard goed aangeduid en gecommuniceerd. Grote omleidingen en afsluitingen plannen we zoveel mogelijk in aan de hand van het gebruik, zodat zo weinig mogelijk fietsers daar last van hebben. School- en woonwerkroutes tijdens vakanties, recreatieve routes buiten het recreatieve seizoen.

GladheidWe zorgen ervoor dat minimaal het hoofdfietsnetwerk is opgenomen in het strooi-routeplan. Het is niet haalbaar om elke fietsroute te strooien, maar we communiceren duidelijk over wat de fietser op dit punt mag verwachten. Daarbij worden we geholpen door een burgerinitiatief als #gladheid033 dat via Twitter actuele informatie geeft over gladheid en strooien.

Ook in het donker beschikbaarOns hoofdfietsnetwerk moet goed verlicht zijn. Dat draagt bij aan de zichtbaarheid van fietsers, en aan een goede zichtbaarheid van het verloop van fietspaden en routes, vooral belangrijk voor oudere fietsers. We verbeteren onvoldoende verlichte plekken op ons hoofdfietsnetwerk. Dit draagt ook bij aan sociale veiligheid.


24

Betere afstelling van de regelingAls een verkeerslicht niet kan worden weggehaald, kijken we naar een betere instelling om snellere doorstroom te bereiken. We gaan al onze kruispunten met verkeerslichten daarom een “Fiets-APK” geven om optimalisatiemogelijkheden voor de fiets zoveel mogelijk te benutten. Daarbij kijken we naar zaken als:• Zijn er veel fietsers die linksaf slaan en kunnen we die oversteken direct achter

elkaar groen geven zodat fietsers in één keer door kunnen rijden?• Kan fietsverkeer altijd automatisch groen krijgen met recht doorgaand autoverkeer? • Bij tweerichting fietsoversteken automatisch het licht aan beide zijden op groen?• Is er voldoende en goede lusdetectie van fietsers die een kruising naderen?• Kan het verkeerslicht uit op de rustige tijden?• Is er voldoende opstelruimte voor fietsers? • Kunnen groepen fietsers wel in één keer door groen?

Doorstroming fiets, auto en openbaar vervoerIn het VVP zijn kwaliteitseisen opgenomen voor verkeersregelingen (zie bijlage B). Op verschillende plekken blijken deze maximale wachttijden voor de fiets vooralsnog niet haalbaar, zeker niet waar de snelfietsroutes kruisen met doorstroomroutes voor het autoverkeer. Door met bijvoorbeeld twee keer groen per cyclus meer prioriteit aan de fiets te geven, belemmeren we de gewenste doorstroming van het autoverkeer. Bijvoor-beeld op de Ringweg Kruiskamp-Koppel, die we als alternatief zijn voor de Stadsring.

Op dit soort kruispunten van het hoofdfiets- en hoofdautonetwerk is de aanleg van ongelijkvloerse kruisingen dé manier om goede doorstroming voor alle vervoerswijzen te realiseren. Binnen de planstudie Knooppunt Hoevelaken zijn op dit soort locaties fietstunnels gepland rond de open afritten van de A1 en A28 en binnen het programma VERDER bij de kruising Coelhorsterweg-Bunschoterstraat. In stedelijk gebied is de inpassing van ongelijkvloerse kruisingen een grote opgave. De hoofdfiets-routes vanuit Amersfoort-Noord en -Oost kruisen bijvoorbeeld niet alleen de Ringweg Kruiskamp-Koppel, maar ook het Valleikanaal. Ook dat moet overbrugd worden.

Verkeerslichten Verkeerslichten zijn nodig om het verkeer te kunnen regelen en doseren. Op drukke wegen zijn ze ook voor fietsers noodzakelijk om veilig over te steken, maar vaak ook een bron van ergernis. Veel gehoorde klachten zijn dat er lang gewacht moet worden, men het gevoel heeft te worden overgeslagen en dat auto of bus vaker groen krijgt. We vinden vlot doorfietsen belangrijk en willen er daarom voor zorgen dat fietsers zo min mogelijk vertraging en ongemak hebben bij verkeerslichten. Dat voorkomt ook dat fietsers in de verleiding komen om door rood te fietsen. We gaan daarom kijken hoe we onze verkeerslichten fietsvriendelijker kunnen maken.

Weghalen verkeerslichtenAls er geen verkeerslicht is, hoef je ook niet te wachten op ‘groen’. Het weghalen van verkeerslichten kan echter alleen als de verkeersveiligheid en doorstroming dit toelaat. In onze stad staan de meeste verkeerslichten op de hoofdwegenstructuur; wegen met 2x2 rijstroken. Weghalen van verkeerslichten en herinrichting naar bijvoorbeeld rotondes is op dit soort kruisingen vaak niet wenselijk omdat rotondes vrijwel geen mogelijkheid bieden het verkeer te doseren en sturen of prioriteit te geven aan bijvoorbeeld de bus of bepaalde verkeersstromen.We zien voor een beperkt aantal kruisingen mogelijkheden deze te vervangen door een ander soort kruising of rotonde, omdat ze geen deel uitmaken van de hoofdwegen-structuur. Voorbeelden daarvan zijn de kruising Bisschopsweg-Vermeerstraat of Leusderweg-Van Campenstraat. Per locatie is nader onderzoek nodig welke alternatieven haalbaar zijn.Daarnaast wordt gekeken of het aantal voetgangersoversteekplaatsen met verkeers-lichten kan worden beperkt en worden vervangen door een goed alternatief zoals een middengeleider. Dit soort verkeerslichten geeft overigens doorgaans betrekkelijk weinig overlast voor fietsers en wordt soms ook als oversteek voor fietsers gebruikt op school-routes. Ook daarbij is maatwerk dus noodzakelijk.


25

Bij vervanging en onderhoud van verkeerlichten plaatsen we wachttijdvoorspeller. Deze is gekoppeld aan de detectielussen en drukknoppen en geeft de fietser het signaal ‘ik heb je gezien’ en wanneer het licht weer op groen gaat. Verder volgen we technologische en innovatieve ontwikkelingen op de voet en passen we deze waar mogelijk toe. Zie verder: ‘Stimuleren van innovatie en distributie per fiets’.

Eerder zijn raadsvragen gesteld over het mogelijk toepassen van regensensoren op de verkeerslichten in Amersfoort13. Zodra zo’n sensor regen detecteert, wordt de wachttijd bij het verkeerslicht voor de fietser ingekort. Destijds is aangegeven dat plaatsing van regensensoren onder voorwaarden mogelijk is, waarbij de kruising Stationsstraat-Vlasakkerweg is genoemd als eerste optie. Ervaringen met regensensoren elders tonen inmiddels meer na- dan voordelen14. We kiezen daarom liever voor maatregelen die in het algemeen (onnodige) wachttijden verminderen en doorstroming verbeteren.

Fietstunnels- of bruggen hebben daar grote ruimtelijke en financiële impact en de haalbaarheid daarvan is vooralsnog beperkt. Verbetering van doorstroming voor de fiets zoeken we in elk geval in optimaliseren van de afstelling van verkeerslichten.

Wachttijdvoorspellers en regensensorenBij vervanging en onderhoud van verkeerlichten plaatsen we een wachttijdvoorspeller. Deze is gekoppeld aan de detectielussen en drukknoppen en geeft de fietser het signaal ‘ik heb je gezien’ en wanneer het licht weer op groen gaat. Verder volgen we technologi-sche en innovatieve ontwikkelingen op de voet en passen we deze waar mogelijk toe. Zie verder: ‘Stimuleren van innovatie en distributie per fiets’.


Wachttijdvoorspellers

26

fietsers ten opzichte van de auto’s wel flink in de meerderheid is. Dat kan betekenen dat het soms wenselijk kan zijn het autoverkeer te beperken, bijvoorbeeld door eenrichtingverkeer of andere circulatiemaatregelen. Maatwerk is hier op zijn plaats.

Voorbeelden van straten die mogelijk hiervoor in aanmerking komen zijn:• Bisschopsweg• ColumbuswegOok andere onderdelen van het hoofdfietsnetwerk, verder buiten het centrum, kunnen hiervoor in aanmerking komen.

Aantrekkelijkheid en comfort

Aantrekkelijkheid Voor een aantrekkelijke fietsverbinding is niet alleen de snelste en kortste route belang-rijk. Tijdsduur met een hoge belevingswaarde wordt structureel korter ingeschat en tijdsduur met een lage belevingswaarde structureel langer. Een kaarsrechte lange weg zonder (al te veel) afleiding wordt als saaier ervaren dan een afwisselende route waar van alles te zien is.

De keuze voor een vervoersmiddel wordt mede bepaald door de tijd die we denken dat de rit kost. Aantrekkelijk vormgegeven routes zorgen voor een lagere subjectieve tijdsbeleving en bepalen zo mede de waardering voor de fiets. Een rustige route langs bijvoorbeeld groen en water kan dan langer zijn dan langs een drukke weg, maar de beleving kan de keuze toch doen uitgaan naar de wat langere maar meer aantrekkelijke route.

Ook het verlagen van stress (lang wachten bij verkeerslichten, lang moeten zoeken naar een stallingsplek, planning van aansluiting op OV, verstorend autoverkeer op de fiets-route) draagt bij aan bij het bevorderen van het gebruik van een fietsroute, niet alleen sturen op snelheid15.

FietsstraatMet fietsstraten zorgen we voor aantrekkelijke en herkenbare hoofdfietsroutes en geven we de fietser letterlijk en figuurlijk voorrang. In aanvulling op de fietsstraten Keerkring en Schimmelpenninckstraat willen we meer fietsstraten inrichten. Deze straten krijgen een duidelijk herkenbare inrichting: alleen een bord voldoet niet, in de verharding en voorrangsmaatregelen is zichtbaar dat in deze straat de fiets de hoofdrol heeft.

Wil een fietsstraat goed tot zijn recht komen, dan is het van belang dat het aantal

Fietsstraat Keerkring


27

ComfortVerhardingAsfaltverharding fietst het meest comfortabel en wordt door fietsers het beste gewaardeerd als verharding16. Daarom is asfaltverharding het uitgangspunt voor ons hoofdfietsnetwerk. Momenteel is ongeveer 60% van het hoofdfietsnetwerk voorzien van asfaltverharding. We streven er naar een zo groot mogelijk deel van ons hoofdfietsnetwerk te voorzien van asfalt verharding.

Voor de historische binnenstad maken we een uitzondering. In bijzondere gevallen, zoals beschermd stadsgezicht, kunnen we vanwege de kwaliteit van de openbare ruimte kiezen voor andere materialen dan asfalt. Uiteraard streven we ook daar wel naar zoveel mogelijk fietscomfort.

Toepassen van asfalt kan soms lastig zijn door nabijheid van bomen en boomwortels. Van geval tot geval kijken we dan of bijzondere maatregelen mogelijk zijn, zoals betonverharding, of dat wordt gewacht tot bomen aan vervanging toe zijn. In nieuwe situaties kan dat vragen om extra investeringen om de combinatie van bomen met asfaltfietspaden mogelijk te maken.


Hoofdfietsroute

Indicatief tracé

Ontbrekende schakel

Open verharding

Deels open verharding

Fietsroutes nog niet voorzien van asfalt.

28

Door deze in kaart te brengen, kunnen ze tijdens overige werkzaamheden aan de weg meteen aangepakt (werk met werk maken). Nieuwe fietspaden dienen qua ontwerp aan te sluiten op de veranderende behoefte. Door de paden breder te maken op drukke routes kunnen verschillende fietssnelheden beter worden opgevangen en wordt ruimte geboden aan kwetsbare deelnemers zoals kinderen en ouderen maar ook bakfietsen, cargobikes en fietskarren. Dit vergemakkelijkt het doorfietsen en vergroot de veiligheid. Langs vrijliggende fietsroutes waar veel wordt gewandeld is ook aandacht nodig voor voetgangersvoorzieningen.


Vormgeving / inpassingFietsen worden breder, sneller en gevarieerder. Door die groter wordende variëteit in aantal en omvang en snelheid bieden de fietspaden niet altijd meer het comfort dat aansluit op die diversiteit. Fietspaden kennen soms nog een onlogische route, scherpe bochten die niet prettig te nemen zijn of versmallingen van fietspaden.

Sneller: de e-bikeLogische route? - Meridiaan hoek Keerkring Breder: de bakfiets

29

Nieuwe fietsvoorzieningen laten we aansluiten op die veranderende behoefte. Bestaande knelpunten willen we aanpassen. De snelfietsroute naar Amersfoort-Noord, één van de drukste fietsroutes in de stad, is hiervan een voorbeeld en vraagt op sommige plekken om maatregelen om de hoeveelheid en verscheidenheid aan fietsers in goede banen te leiden.


Jan van Riebeeckpad / Meridiaantunnel

Daar waar grote stromen fietsers bijeen komen, kunnen fietsers elkaar in de weg zitten en ontstaan minder veilige situaties en oponthoud. Een bekend druk knooppunt is vlak voor de Schimmelpenninckstraat waar de route Holkerweg-Keerkring-Meridiaantunnel samenkomt met het fietspad op het Jan van Riebeeckpad. In dit soort situaties vraagt een comfortabele en veilige doorstroming van het fietsverkeer om ruimte en soms speciale voorzieningen, zoals afslag-, invoeg- en -wisselstroken.

Verbeteren van fietsvoorzieningen

Een goed netwerk is de basis om de fiets als alternatief voor andere vervoersmiddelen te gaan zien. Daarnaast moeten ook fietsvoorzie-ningen op orde zijn. We willen de fietser een aantrekkelijke reis bieden van deur tot deur. Elke fietsrit begint of eindigt met het pakken of stallen van de fiets. Fietsparkeren willen we daarom goed regelen. De fiets is een ideaal middel als start- of eindpunt van een langere reis met bus, trein maar ook de auto. We zetten daarom in op het verbeteren van de zogeheten ketenmobiliteit. En we willen beschikbaarheid van fietsen vergroten, om de keus voor de fiets te vergemakkelijken, bijvoorbeeld door deelfietssystemen.

31

4. Verbeteren van fietsvoorzieningen

Doelen en acties

Wat willen we bereiken? • Goede stallingvoorzieningen van deur tot deur bij alle voorzieningen• Verbeteren fietsparkeren binnenstad:

> Beter gebruik van de huidige bewaakte stallingen > Vergroten aanbod inpandige bewaakte stallingen

• Goede voorzieningen voor de fiets in voor- en natransport voor OV en auto.• De beschikbaarheid van (deel)fietsen vergroten

Wat gaan we doen?• Verbeteren stallingsmogelijkheden fietsparkeren binnenstad• Verbeteren vindbaarheid, aantrekkelijkheid, service, gemak en comfort van

bestaande bewaakte stallingen• Experimenten pop-up stallingen• Verbeteren fietsparkeren bij publieke voorzieningen• Monitoren stallingsbehoefte en (waar nodig) uitbreiden bij OV-knooppunten• Onderzoek naar en experimenten met Park & Bike en deelfietssystemen

32


In 2015 is het aantal fietsparkeerplekken in en rond de binnenstad uitgebreid met ongeveer 300 plekken en is een proef gestart met fietsparkeervakken. In het voorjaar 2016 wordt een nieuwe bewaakte stalling geopend bij Amicitia met ongeveer 140 plekken. Deze goede alternatieven in de directe omgeving maken het mogelijk de kop van de Utrechtsestraat fietsvrij te maken. Voor de toekomst zetten we in op meer fietsgebruik naar de binnenstad. De uitdaging blijft om ervoor te zorgen dat fietsgebruik en fietsparkeren in de binnenstad aantrek-kelijk blijft, en tegelijkertijd de druk op de openbare ruimte niet teveel toeneemt. In het openbaar gebied is inmiddels ongeveer elke mogelijke stallingslocatie voor bijvoorbeeld fietsklemmen ingevuld. Meer stallingsruimte voor fietsen in de openbare ruimte gaat ten koste van andere functies. Een alternatief is inpandige stallingen.

Om inpandige stallingen goed te laten functioneren is een aantal aspecten erg belangrijk: • Op de juiste plek liggen: fietsers gaan voor gemak en willen zo dicht mogelijk bij

hun bestemming stallen. Dat vraagt om een fijnmazig en breed aanbod en strategisch gelegen aan de fietsroutes naar de binnenstad: beter vijf stallingen voor 100 fietsen verspreid over de binnenstad dan één centrale stalling van 500 plekken. Dat betekent wel dat exploitatielasten uiteraard hoger zijn.

• Laagdrempelig (letterlijk) zijn, dus bij voorkeur op maaiveldniveau zonder trappen of helling. Als dat niet kan is een stalling voorzien van hulpmiddelen voor een goede toegankelijkheid zoals een tapis roulant (rolband).

• Aantrekkelijk ingericht en een gastvrije ontvangst. In het plan van aanpak fietsparkeren binnenstad hebben we aangegeven in 2017 de fietsparkeermaatregelen te evalueren. We maken daarmee al in 2016 een start met de evaluatie van de fietsparkeervakken en het fietsparkeren op de Havik. Deze ervaringen nemen we mee in het bepalen hoe we het fietsparkeren op de lange termijn in de binnenstad willen faciliteren. We willen daarbij de kracht van de fiets blijven benutten om dicht bij de bestemming te komen en te kunnen stallen en voor wie dat wil de fiets als ‘rijdende boodschappentas’ te kunnen gebruiken.

Fietsparkeren

We willen de fietser goede stallingsmogelijkheden bieden. Dit kan buiten op maaiveld zijn met bijvoorbeeld fietsklemmen of vakken, maar ook in inpandige stallingen. Stallingsplekken moeten goed bekend en goed te vinden zijn en op alle ‘fietsrijke’ plaatsen liggen. Daarnaast zijn ze makkelijk toegankelijk en geschikt voor de verschillende soorten fietsen en gebruikers.

Fietsparkeren in de binnenstadOnze binnenstad vraagt bijzondere aandacht voor fietsparkeren. Afgezien van station Amersfoort staan in één gebied nergens zoveel fietsen en het soort fietser dat er stalt is heel divers: jong, oud, kortparkeerder, langparkeerder, bewoners en uitgaanspubliek. Dé fietser bestaat niet, en dé stalling dus ook niet. Dat vraagt om een maatwerkaanpak per locatie, tijd en doelgroep. Verder hebben we in de binnenstad natuurlijk te maken met aspecten als goede toegankelijkheid voor voetgangers en het straatbeeld.In maart 2014 is de visie op het fietsparkeren in de binnenstad vastgesteld.

Visie fietsparkeren binnenstadHet is aantrekkelijk om met fiets naar de binnenstad te komen. Fietsen mogen overal gestald worden, behalve waar dat vanuit het oogpunt van veiligheid of toegankelijkheid of vanuit het gewenste straatbeeld echt niet kan. Daar handhaven we dan ook op. We zorgen voor voldoende en kwalitatief goede stallingsmogelijkheden aan de rand van het kernwinkelgebied. Deze zijn goed vindbaar en bereikbaar. We nemen maatregelen om het stallen in winkelstraten zo te laten plaatsvinden dat andere gebruikers van de openbare ruimte daarvan zo min mogelijk hinder ondervinden en het straatbeeld verbetert.

33


Tijdelijke stallingen of alternatieve ruimtesWaar het fysiek moeilijk is kan extra stallingsruimte worden gecreëerd door leegstaande bedrijfspanden of winkelruimtes tijdelijk als extra stallingsmogelijkheid te benutten. We onderzoeken de mogelijkheden voor deze tijdelijke stallingen. In de binnenstad staan geregeld winkelruimtes voor langere tijd leeg. Deze kunnen op piektijden zoals bijvoorbeeld de zaterdagen worden ingezet als tijdelijke ‘pop-up’ bewaakte stallingen.

Vindbaarheid en herkenbaarheid bewaakte stallingen De huidige overdekte fietsenstallingen in Amersfoort, zoals bij de Kamperbinnenpoort worden niet altijd goed gevonden en daardoor niet optimaal benut. Er is nog veel ruimte over om fietsers een veilige en droge plek te bieden en zo ook de druk op het openbaar gebied te verminderen. We gaan daarom maatregelen nemen om het gebruik van de stallingen te verhogen. Een van de verbeterpunten is vindbaarheid en herkenbaarheid. We gaan de routing naar onze bewaakte stallingen onder de loep nemen, en kijken daarbij naar mogelijkheden van zowel ‘statische’ als ‘dynamische’ bebording om de vindbaarheid te verbeteren.

Statisch verwijsbordDynamisch verwijsbord

De (on)vindbaarheid van de fietsenstalling Kamperbinnenpoort

34

een veilige parkeerplek en het lopen naar het perron kosten relatief veel tijd. Bij aankomst na de treinrit zijn de vervoersmogelijkheden meestal beperkter dan bij de rit van huis naar station. Bijna 60% gaat lopend naar de eindbestemming17. Door in te zetten op het verkorten van de reistijd in het voor- en natransport wordt de totale keten aantrekkelijker, maar wordt ook het verzorgingsgebied van het OV-knooppunt groter. Daarom zorgen we voor vlotte fietsverbindingen en comfortabel en snel stallen.

In de afgelopen jaren is als fors geïnvesteerd in uitbreiding van een aantal stations-stallingen: station Schothorst, het Piet Mondriaanplein en de stallingen aan het Smallepad en Barchman Wuytierslaan bij station Amersfoort. De bewaakte stallingen Piet Mondriaanplein en station Schothorst zijn al een aantal jaren gratis met gemeentelijke bijdrage om deze zo optimaal mogelijk te benutten.De grootste opgave, de uitbreiding van de fietsenstalling op het Stationsplein, bevindt zich in de ontwerpfase. Realisatie is gepland in 2019. Hier breiden we het aantal plekken voor fietsparkeren Stationsplein uit van 3.200 naar 4.800. Belangrijke uitgangspunten voor deze ondergrondse stalling: toegankelijkheid voor elke fietser en alle soorten fietsen. De stalling wordt voorzien van de nieuwste techniek voor een verwijssysteem naar vrije plekken en kent het regime van de eerste 24 uur gratis stallen. De gemeente deelt in de exploitatie van deze stalling.

Fietsparkeren bij stations en bushaltesFiets en openbaar vervoer zijn een prima combinatie voor overbrugging van langere afstanden. Met de fiets liggen stations en bushaltes binnen handbereik van de OV-reiziger. Onder treinreizigers is de fiets zeer populair: gemiddeld bezien komt landelijk ca. 45% op de fiets naar het station. In Amersfoort is dat nog wat hoger, ca. 48%.Een relatief groot deel van de reistijd met de trein wordt niet in beslag genomen door de treinrit zelf, maar door de rit naar het station toe en vanaf het eindstation naar de bestemming. De treinreis zelf verloopt relatief vlot maar in het voor- en natransport is nog veel winst te behalen. De laatste kilometer fietsen naar het station, het vinden van

2,5 km

Afstand

Reistijd

33 km 1 km

10 min 31 min 10 min

21%36%44%

39%34%27%

2

2

2

2

2

2

2

2

Van huis naar station

Treinreis Van stationnaar bestemming Snelweg

Buiten bebouwde kom Binnen bebouwde kom

Afstand

Reistijd... toch zit er relatief veel reistijd in de reis naar

het station en van het station vandaan.

Bij een gemiddelde treinreis wordt de grootste afstand uiteraard in de trein afgelegd ...Bij een gemiddelde treinreis wordt de grootste afstand uiteraard in de trein afgelegd ...

... toch zit er relatief veel reistijd in het rijdendoor de bebouwde kom.

Met de auto worden de meeste kilometers buiten de stad afgelegd ...

Afstanden buiten de stad worden vaak afgelegd met de trein of met de auto. Een relatief groot deel van de reistijd met de trein wordt niet in beslag genomen door de treinrit zelf, maar door de rit naar het station toe en vanaf het eindstation naar de bestemming. De treinreis zelf verloopt relatief vlot, onder andere doordat treinen vaker zijn gaan rijden en door andere verbeteringen in de afgelopen decennia. Op

Voor het autoverkeer geldt een vergelijk-baar principe. Ook de auto maakt relatief veel kilometers buiten de stad, terwijl de autorit binnen de stad relatief veel tijd kost. Een groot deel van de woon- en werklocaties in de Randstad ligt binnen bereik van een snelweg. Op die snelweg stroomt het verkeer redelijk door, mede door de vele investeringen in wegverbredingen van de afgelopen

Veel kilometers buiten de stad, het stukje voor en na de ov-rit is nog veel winst te behalen. Onder treinreizigers is de fiets zeer populair: zo’n 45 procent komt op de fiets naar het station. Als onderdeel van het verkeersnetwerk rondom stations komt de fiets er echter regelmatig bekaaid vanaf. De laatste kilometer fietsen naar het station, het vinden van een veilige parkeerplek en het lopen naar het perron kosten relatief veel tijd. Bij aankomst na

jaren. Een toenemend probleem is echter de moeizame doorstroming vanaf het hoofdwegennet de stad in, vooral in de ochtend- en avondspits, en soms ook het vinden van een parkeerplaats bij aankomst: de eerste en de laatste kilometers van de reis dus. De opgave om de doorstroming te verbeteren is daarmee verschoven van het hoofdwegennet naar het stedelijk netwerk. Klassieke oplossingen als wegverbreding of

de treinrit zijn de vervoersmogelijkheden beperkter dan bij de rit van huis naar station. Bijna 60 procent gaat lopend naar de eindbestemming. Daardoor is het bereik van het bestemmingsstation voor de meerderheid van de reizigers veel kleiner dan die van het herkomststation. Nieuwe vervoersoplossingen, zoals de ov-fiets, vergroten het bereik van treinstations en daarmee ook hun reizigerspotentieel.

de aanleg van nieuwe verbindingen zijn daar vaak niet mogelijk. Alternatieven zijn bijvoorbeeld een betere benutting van het bestaande wegennetwerk, verbetering van netwerken voor lopen, fietsen en openbaar vervoer. Maar ook kan een strategische locatie in de stad worden gekozen voor voorzieningen die veel bezoekers trekken, zoals kantoren en ziekenhuizen.

veel reistijd binnen de stad

21pbl.n

l

De trein: relatief veel reistijd in voor-en natransport18


35

Fietsparkeren in wijken, bij voorzieningen en evenementenBij nieuwe ontwikkelingen wordt fietsparkeren integraal meegenomen. We vertellen daarover meer bij ‘Fietsinclusief beleid’, verderop in de fietsplan. We vinden goede stallingsvoorzieningen bij wijkwinkelcentra, sportclubs en scholen belangrijk. We brengen in kaart hoe de kwaliteit van stallingsplekken bij dit soort voorzieningen is en kijken of we op een slimme manier tot verbeteringen kunnen komen, zoals door hergebruik van de vrijkomende fietsrekken van station Amersfoort. Organisatoren van evenementen zijn medeverantwoordelijk voor het creëren van voldoende stallings-ruimte voor fietsende bezoekers.

Afstemming met NS/Prorail, Rijk en andere gemeentenHet stallen bij de stations blijft ook na oplevering van de nieuwe stallingen de aandacht houden. De (landelijke) ervaringen van de afgelopen jaren laten zien dat het aantal stallers bij stations nog steeds aantrekt. We monitoren frequent hoe het gebruik van de stallingen is en overleggen daarover met NS en ProRail. Wanneer de bezetting van stallingen te hoog dreigt te worden kijken we tijdig in overleg met de spoorpartners of uitbreiding nodig is, of dat bijvoorbeeld ruimte beter kan worden benut. Het fietsparkeren bij stations is in de praktijk een gedeelde verantwoordelijkheid van NS, ProRail en gemeente. De rol van de gemeente is co-financier voor uitbreidingen en handhaver in het openbaar gebied. NS is beheerder van inpandige stallingen (al dan niet cofinanciering door gemeente) en ProRail is co-financier vanuit het Rijk. Op termijn wil het Rijk de financiering van fietsparkeren bij stations bij gemeenten neerleggen. We zijn nauw betrokken bij overleg met andere gemeenten om samen met het Rijk en NS te zorgen voor een evenwichtige verdeling van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van fietsparkeren bij stations.

HandhavingWe blijven regelmatig handhaven op wrakken en de zogeheten weesfietsen, dat zijn fietsen die langer dan de toegestane 21 dagen staan gestald staan. Daarmee houden we ruimte voor de dagelijkse treinreiziger. Om toegankelijkheid en kwaliteit van de openbare ruimte te behouden is stallen buiten de rekken niet toegestaan binnen de aangewezen gebieden rond de stations.

Stallen bij bushaltes Bushaltes zijn voorzien van voldoende stallingsplekken met aanbindmogelijkheden. We werken daarin samen met de provincie als concessieverlener en met de vervoerder.


36

Toegankelijkheid, laadpalen en overige servicesToegankelijkheidGoede toegankelijkheid van fietsenstallingen vergroot de aantrekkelijkheid. Dit is een ontwerpopgave bij nieuwe stallingen en vraagt om investeringen voor bouwkundige aanpassingen bij bestaande voorzieningen. We gaan in beeld brengen wat daar voor nodig en mogelijk is. Het matige gebruik van overdekte fietsenstallingen wordt mede veroorzaakt door de toegankelijkheid. Trappen naar ondergrondse stallingen worden vooral door ouderen en reizigers met zwaardere fietsen of lichamelijke beperkingen als onprettig ervaren.

Laadpalen en overige servicesHet spreekt voor zich dat de stallingen voldoende oplaadmogelijkheden voor de e-bike hebben. In samenspraak met de beheerder van de bewaakte stallingen kijken we of het bieden van extra services aan gebruikers, zoals kleine reparaties, de aantrekkelijkheid kan vergroten. Deze kunnen worden ingevuld met werkervaringsplekken.


Fietsoplaadpunt

37

De mobiliteitsketen

Park + Bike Net als bij de trein geldt ook voor de auto dat het laatste deel van de rit relatief veel tijd kan kosten: door drukke routes in de stad, het zoeken van een parkeerplaats en een wandeling naar de bestemming. In de combinatie met de fiets liggen hier kansen om het woon-werk(auto)verkeer van forenzen of bezoekers aan de rand van de stad op te vangen. We gaan de potentie van Park + Bike-locaties voor Amersfoort onderzoeken, waar de automobilist de auto buiten de stad kan parkeren en voor de resterende afstand de fiets pakt. In het VVP is daarover aangegeven dat dit nauw samenhangt met de autobereikbaarheid en parkeermogelijkheden in de binnenstad. Inmiddels zijn er landelijk ervaringen opgedaan met Park + Bike-locaties. Hier zit ook de samenhang met deelfietssystemen (zoals de Vélib in Parijs, de Boris Bikes in Londen en de GoBikes in Kopenhagen).

DeelfietsenDe OV-fiets maakt een grote opmars en bewijst de kracht van de fiets in combinatie met openbaar vervoer. Dit concept kan - naast de Park + Bike plekken - ook voor drukke en strategisch gelegen bushaltes interessant zijn om na de busreis een leenfiets te bieden aan de busreiziger, bijvoorbeeld bij bedrijventerreinen. In overleg met vervoers-maatschappijen, provincie en andere stakeholders kijken we of er behoefte is aan en potentie voor dat soort systemen aangezien niet ieder systeem even succesvol is gebleken19. Waar mogelijk faciliteren we dat soort systemen in de openbare ruimte. Het gaat vaak over flinke investeringen en exploitatielasten, over financiering moeten dan nadere afspraken worden gemaakt met belanghebbende partijen. We gaan kijken of er in Amersfoort mogelijkheden zijn voor dergelijke deelfietssystemen. Dat doen we samen met bedrijven (werkgevers en werknemers) en de toeristische sector.

De GoBikes (Kopenhagen)

BorisBikes (Londen)


Stimuleren van innovatie en distributie per fiets

Nieuwe technieken of nieuwe combinaties van bestaande technieken kunnen de fiets aantrekkelijker maken als alternatief vervoermiddel: veiliger, sneller en comfortabeler. Ontwikkelingen op het gebied van stadsdistributie door middel van de cargobike kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het vergroenen van de toelevering van goederen voor winkels en bedrijven in met name het stadshart.

39

Doelen en acties

Wat willen we bereiken? • Vergroten gemak, comfort en veiligheid voor de fiets door inzet van

nieuwe technieken• Verduurzamen stedelijke distributie• Kennis over fietsgebruik in de stad vergroten

Wat willen we doen? • Doorstroming fiets verbeteren door slimme kruisingen• Toepassen nieuwe technieken voor gladheidsbestrijding, verlichting etc.• Verbeteren stallingsgemak en registratie bewaakte stallingen• Data inzamelen fietsgebruik door nieuwe technologie• Ondersteunen initiatieven distributie per fiets

5. Stimuleren van innovatie en distributie per fiets

40

Stimuleren van distributie en innovatie per fiets

Doorfietsen bij slimme kruisingen Afremmen en weer optrekken bij verkeerslichten kost de fietser energie. We willen op dit punt fietscomfort en fietsgemak bij verkeerslichten verbeteren en doorfiets-mogelijkheden vergroten. Groene golven voor fietsers zijn eerder in andere steden toegepast, veelal via een passief systeem met vaste groentijden op basis van een gemiddelde rijsnelheid. Nadien is ook gewerkt met indicatieverlichting op het fietspad die de snelheid aangaf die gereden moest worden om het eerstvolgende groene verkeerslicht te halen20.

Nieuwe technieken bieden mogelijkheden voor dynamische groene-golf-achtige maatregelen. Binnen het regionale mobiliteitsprogramma Beter Benutten Vervolg doet Amersfoort mee met het project Slimme Kruisingen. Dit is een ITS maatregel21 waarbij big data wordt gebruikt om de kruispunten met verkeerslichten te optimaliseren en door middel van (on board / smartphone) communicatie de weggebruiker in het gedrag te beïnvloeden22.

Voor de Amsterdamseweg, een weg met veel verkeerslichten, wordt de markt in een pilot uitgedaagd met innovatieve oplossingen te komen om fietsers makkelijk en snel over deze kruisingen te helpen, bijvoorbeeld door detectie aan de hand GPS- of bluetooth signalen van mobiele telefoons. Door fietsers en verkeerslichten met elkaar te laten communiceren kan de verkeersregeling anticiperen op naderende fietsers en bijvoorbeeld tijdig groen geven, of de fietser laten weten of hij bijvoorbeeld sneller of langzamer moet rijden om met groen licht door te kunnen rijden. Dat kan bijvoorbeeld met een signalering langs het fietspad. Hiermee is in 2015 in Utrecht een proef gedaan. De ervaringen vanuit het Beter Benutten Vervolg project gaan we meenemen in mogelijke toepassingen op andere routes.

Zo werkt de groene golf voor de fiets23

Indicatieverlichting groene golf – Kopenhagen

41


GladheidsbestrijdingHergebruik van warmte uit afvalwater (riothermie) biedt een kans om fietspaden in de winter sneeuwvrij te houden. Proeven met een verwarmd fietspad zijn succesvol gebleken24. Toepassing daarvan is wellicht mogelijk in nieuwe woongebieden. Ook worden landelijk pilots gedaan met technieken als anti-vriesasfalt. We kijken of we in nieuwe fietsprojecten succesvol gebleken maatregelen kunnen toepassen. Daarmee kan ook nog eens worden bijgedragen aan minder belasting van het milieu door strooizout.

Veiligheid

Verlichting op maatMet name in de buitengebieden is het voor de natuur niet altijd wenselijk volop met straatverlichting lantaarns toe te passen om de fietspaden te verlichten. De fietser moet zich echter wel goed kunnen oriënteren op het verloop van zijn route. Voor dit soort situaties lenen zich maatregelen als glow-in-the dark belijning of verlichting die alleen aan gaat wanneer een fietsers langs rijdt. Met name voor de buitengebieden waar beschermde dieren niet of zo min mogelijk gestoord dienen te worden, en om energie te sparen, worden ‘glow in the dark’-achtige technieken ingezet. Toepassing van dit soort technieken is maatwerk en leent zich meer voor rustige dan drukke fietsroutes.

Voorbeeld van verlichting in het fietswegdek: Het Van Gogh-Roosegaarde fietspad in Eindhoven

42

Nieuwe technieken in fietsenstallingen In Amersfoort is begin 2016 gestart met een pilot met een nieuwe uitvoering van het zogenoemde HBF systeem (Handhaven en Benutten Fietsenstallingen). De kern van dit systeem ligt in het registreren van de stallingsduur per parkeerplaats en de plaats-verwijzing voor de fietser26. De fietser wordt hiermee snel verwezen naar een vrije plek en hoeft niet te meer te zoeken. Een dergelijk systeem is vooral nuttig bij grote stallingen met een hoge bezettingsgraad. We passen dit systeem toe in de nieuwe fietsstalling onder het stationsplein.

Het fietsparkeren bij station Amersfoort wordt de eerste 24 uur gratis. In- en uitchecken gaat snel en makkelijk met de OV-chipkaart. Daarmee maken we het fietsparkeren makkelijk.

In onze bewaakte stallingen in de binnenstad gebeurt het in- en uitchecken nog met de klassieke bonnetjes. We gaan onderzoeken of we ook hier nieuwe technieken kunnen toepassen, zoals het scannen van de fiets met bijvoorbeeld chip of barcode27. Dat maakt het stallen makkelijker en geeft tegelijkertijd nuttige informatie over het gebruik van de stallingen, zoals stallingsduur en bezettingsgraad. Daarbij kijken we ook hoe we potentiële gebruikers kunnen informeren over vrije plekken.

Vroeg-waarschuwingssysteemFietsers of scooters die onverwacht opduiken op een oversteekplaats; ze vormen maar al te vaak een plotseling gevaar. Automobilisten zien ze vaak te laat door diverse oorzaken. De fietser zelf is vaak niet bewust van zijn of haar eigen kwetsbaarheid. De industrie heeft hier een systeem voor ontwikkeld dat automobilisten tijdig waarschuwt door middel van LED-indicatie in het wegdek voor kruisend verkeer van naderende fietsers die op dat moment voor hen niet of beperkt zichtbaar zijn25.

Het vroeg-waarschuwingssysteem De verwijsborden in het HBF systeem – fietsenstalling station Amersfoort


43

Big data en open data

Het gebruik van big data is sterk in opkomst en biedt diverse mogelijkheden om kennis over fietsgebruik en gedrag te vergroten. Analyses die met behulp van veel verschil-lende gegevens gemaakt kunnen worden, geven inzicht in bepaalde patronen. In verschillende sectoren is big data al enige jaren in opkomst. Met name voor het fietsen staan zaken nog in de kinderschoenen, maar zijn er toch al interessante initiatieven die op termijn vruchten kunnen afwerpen. We werken op dit gebied nauw samen met de provincie Utrecht, waar wordt gewerkt aan een regionaal fietsmodel. Nationale Fiets TelweekBetere data over zowel het gebruik als het verplaatsingsgedrag draagt bij aan het inzicht in de effecten van fietsmaatregelen, met name over fietsgebruik, verkeersveilig-heid en de economische waarde van fietsverkeer. We sluiten aan bij initiatieven die inzicht in fietsgedrag vergroten zoals de Nationale Fiets Telweek die in september 2015 voor het eerst werd gehouden. Bijna 750 Amersfoorters deden daar aan mee en hebben zo inzicht gegeven in bijvoorbeeld veelgebruikte routes en locaties waar oponthoud voor fietsers plaatsvindt. Die informatie helpt om gericht knelpunten aan te pakken. In 2016 is een vervolg op de Nationale Fiets Telweek gepland. Samen met de landelijke organisatoren gaan we ervoor zorgen in 2016 nog veel meer fietsers meedoen.

Nationale Fiets Telweek 2015 (Bikeprint): inzicht in snelheid van fietsers


44

Distributie per fiets

Waar de bakfiets vroeger een vertrouwd straatbeeld was voor het aanleveren van brood door de bakker en aardappelen, groente en fruit door de groenteman, kan de cargobike een belangrijke bijdrage leveren in het vergroenen van de toelevering van goederen voor winkels en bedrijven in met name het stadshart.

Dat biedt kansen om de druk op het stadshart en de ringweg rond het centrum te verminderen. Dit vraagt om innovatieve oplossingen zoals kleinschaliger elektrisch autovervoer, maar ook de fiets kan een rol spelen. De cargobike is in andere, met name sterk verdichte steden al geen nieuw verschijnsel meer. Daar is men met de fiets sneller met de vracht op de plek van bestemming dan via andere vervoersmiddelen.

Een ander voorbeeld van gebruik van big data is Strava: een website en mobiele appli-catie (met name populair bij hardlopen en wielrennen), waarmee routes kunnen worden bijgehouden via GPS. Wekelijks worden op die manier twee miljoen trips vastgelegd. Dat levert miljarden datapunten, die als ze gekoppeld worden goed inzicht geven in de bewegingen van fietsers en lopers. Door de data te filteren op tijdstip van de dag en de week en soort gebruiker, wordt inzicht verkregen in fietsgedrag van verschillende soorten fietsers. Dit levert veel informatie op over de favoriete fietsroutes en fietsbewegingen. Als deze op kaart worden gezet ontstaat een zogenoemde heatmap28. Of de data al gedetailleerd genoeg is voor Nederlandse verkeerskundigen en planologen, is nog niet duidelijk maar in Amerika lopen al pilots29.

De cargobike van weleer30Heatmap Strava


45

meerdere overslagpunten (hubs) aan de rand van de stad gerealiseerd te worden. Vanuit zo’n hub kan het vervoer van kleinere goederen bijvoorbeeld per elektrische cargobike worden voortgezet. Dit werkt natuurlijk alleen indien dit concept (na verloop van tijd) ook zakelijk haalbaar is. Innovatieve bedrijven worden uitgedaagd om met voorstellen te komen, waarbij de gemeente ondersteunt. Bijvoorbeeld door deze bedrijven een netwerk aan te reiken, te ondersteunen door zelf als launching customer op te treden of bij ons inkoopbeleid voorwaarden te stellen aan duurzaam transport. Het gebruik van de cargobike beperkt zich uiteraard niet tot het stadshart maar kan ook bijdragen aan duurzaam vervoer in de wijken.

The last mile Transporteurs zorgen (veelal) voor een efficiënte wijze van toelevering. Hoe efficiënter, des te winstgevender. Dit heeft geleid tot specialisatie van vervoerders voor het groot materiaal. Hierbij moet gedacht worden aan Langere en Zwaardere Vrachtautocombi-naties (LZV), ook wel Ecocombi genoemd, waarbij 4 tot 30% brandstof wordt bespaard. Meer efficiëntie is te behalen via ‘platooning’. Hierbij wordt door één chauffeur via automated driving technology een colonne van meerdere dicht op elkaar rijdende (niet bemande) vrachtwagens aangestuurd. Dit zorgt voor minder brandstofverbruik, hogere productiviteit, minder verkeersopstoppingen en grotere verkeersveiligheid31. Voor dergelijk groot efficiënt materiaal is in de binnenstad geen plek. Aflevering vindt dan ook bij voorkeur plaats op zogenoemde ontkoppelplaatsen (of hubs) waar de overslag voor fijndistributie plaatsheeft.

Het transport naar de eindbestemming, the last mile, is vaak de minst efficiënte waarin een groot deel van de totale transportkosten zitten. De kleinschalige belevering zorgt voor relatief veel bezorgbusjes in het centrum.

Voor die fijndistributie van de laatste paar kilometer tot de afleverbestemming liggen kansen voor een duurzame invulling waarbij de leefbaarheid sterk kan verbeteren. PicNic doet dit bijvoorbeeld met elektrische wagentjes. Bedrijven als Amazon en UPS zijn al bezig met bezorging per drone. DHL heeft zijn lockerpoints en internet-leverancier BOL.com heeft zijn pick-up point bij Albert Heijn.

Uiteraard liggen er ook mogelijkheden voor distributie per fiets. Transport per fiets is schoon en snel en ontziet het kwetsbare centrum. Een markt die inmiddels volop in ontwikkeling is waarbij fietskoerierbedrijven ook de handen ineen slaan voor een landelijk dekkend servicenetwerk32.

Om de distributie per fiets in de komende jaren goed op gang te krijgen, is voor de gemeente een actieve rol weggelegd. In overleg met distributeurs dienen één of


Overslagpunten (hubs) voor stadsdistributie per cargobike Cargobike

Vergroten van veiligheid en vitaliteit

Fietsers zijn kwetsbare verkeersdeelnemers, met name kinderen en ouderen. Veiligheid vergroten we door fysieke maatregelen en gedragsbeïnvloeding. Het uit elkaar halen van verkeersstromen met verschillende rijsnelheden levert een belangrijke veiligheidsbijdrage. Daarnaast beperken we de blootstelling van fietsers aan uitlaatgassen. De fiets is niet alleen een goed vervoermiddel om van A naar B te gaan, het levert ook winst voor de gezondheid. Sport en bewegen via recreatieve fietsroutes dragen bij aan de vitaliteit van de Amersfoorter.

47

Hoofdstukaanduiding

Wat willen we doen? • Snor- en bromfiets waar mogelijk naar de rijbaan• Scan en aanpak (potentieel) onveilige fietsknelpunten • Fietsvaardigheid jong en oud stimuleren• Aansluiten bij initiatieven om fietsbezit van kinderen te vergroten• Stimuleren van fietsinitiatieven uit de stad• Aanpak eenzijdige fietsongevallen• Fietsverlichtingsacties• Continueren aanpak fietsdiefstal• Sociale veiligheid op fietsroutes

6. Vergroten van veiligheid & vitaliteit

Doelen en acties

Wat willen we bereiken? • Terugdringen van het aantal fietsongevallen• Vergroten fietsvaardigheid kwetsbare groepen• Een fietsgezonde stad door beperken van blootstelling van fietsers

aan uitlaatgassen.• Vergroten sociale veiligheid op fietsroutes• Elk kind op de fiets

48


Veilig fietsen

Verkeersveiligheid Fietsen is een gezonde bezigheid, maar verkeersveiligheid van fietsers mogen we niet uit het oog verliezen. Landelijke cijfers laten zien dat het aantal dodelijke slachtoffers onder fietsers maar niet wil dalen en het aantal ernstig gewonden onder fietsers toeneemt.

Scan op onveilige puntenHet is momenteel moeilijk om goed inzicht te krijgen in het ongevallenbeeld van fietsers in Amersfoort. De registratie van verkeersongevallen is de laatste jaren incompleet, en een deel van de ongevallen haalt de statistieken niet, waardoor het moeilijk is trends te achterhalen of objectief zicht te krijgen op locaties waar veel ongevallen gebeuren.

De aanpak van veiligheid vraagt daarom een meer risico-gestuurde aanpak: wat zijn kwetsbare groepen, welke verkeerssituaties brengen risico’s met zich mee, hoe kunnen die worden voorkomen. Risicovolle locaties zijn bijvoorbeeld fiets-oversteekplaatsen waar de snelheid van het gemotoriseerd verkeer hoger ligt dan 30km/uur en waar sprake is van hoge intensiteiten. Dat soort locaties vraagt extra aandacht, zoals in de vorm van brede middengeleiders en snelheidsremmende maatregelen. Recente voorbeelden hiervan zijn het verbeteren van de oversteekbaarheid van de Albert Schweitzersingel en Gasthuislaan. 14 Fietsberaadpublicatie 19a

Enkelvoudige fietsongevallen1.2

Kenmerken De kenmerken van enkelvoudige fietsongevallen verschillen niet veel van veel andere fietsongevallen. Per fietskilometer lopen kinderen en ouderen een verhoogd risico [3a]. Voor beide groepen geldt dat ze per gereden fietskilometer vaker op de SEH behandeld worden, waarbij kinderen niet en ouderen wel een sterk verhoogd risico lopen om opgenomen te worden. Het aantal behandelin-gen in het ziekenhuis is relatief hoog in de weekendnachten. Slachtoffers van fietsongevallen in weekendnachten hadden vaker alcohol gebruikt voorafgaand aan het ongeval.

Oorzaken bij fietsersOver de directe oorzaken is niet veel bekend, maar die variëren waarschijnlijk per leeftijdsgroep. Bij de jongeren tot 12 jaar spelen vermoedelijk vaardigheden bij het fietsen een rol. Bij de leef-tijdsgroepen tot 19 jaar fietst men vaker samen tijdens het ongeval, waarbij vermoedelijk aflei-ding, onoplettendheid en ook bravouregedrag een rol spelen. Bij de leeftijdsgroep vanaf 55 jaar spelen waarschijnlijk fysieke beperkingen een grotere rol. Veel ongevallen bij senioren gebeuren tijdens het op- of afstappen. Ook lijken ouderen eerder te worden afgeleid door of te schrikken van andere verkeersdeelnemers. Enkelvoudige ongevallen hebben bij senioren vaker ernstigere gevolgen dan bij andere leeftijdsgroepen, vanwege een grotere lichamelijke kwetsbaarheid. Een kwart van de senioren wordt na een ongeval in het ziekenhuis opgenomen.

Invloed infrastructuur Uit onderzoek van Ministerie van Infrastructuur en Milieu in samenwerking met de Stichting Con-sument en Veiligheid blijkt dat circa de helft van de enkelvoudige fietsongevallen mede wordt veroorzaakt door één of meer aan infrastructuur gerelateerde factoren [3]. Het volgende hoofd-stuk behandelt de onderzoeksresultaten van dit type fietsongevallen en de aangrijpingspunten om ze te voorkomen. Afbeelding 1.2 geeft een overzicht van de belangrijkste infrastructuurgere-lateerde ongevallentypen die worden beschreven.

Afbeelding 1.2. Overzicht van typen enkelvoudige fietsongevallen gerelateerd aan infrastructuur [3]

Hobbels, kuilen envoorwerpen

op de weg10%

Glad wegdeken langsgleuven

29%

Botsingen tegentroittoirbanden

23%

Bermongevallen12%

Botsingentegen paaltjes

en bijwegversmallingen

12%

Botsingen tegenportieren engeparkeerdevoertuigen

7%

Ongevallen doorwerkzaamheden

op of langs de weg7%

Enkelvoudige fietsongevallen gerelateerd aan infrastructuur (landelijk)33

49


30 km-zonesVanuit de aanpak Duurzaam Veilig zijn alle woongebieden in Amersfoort tussen 2002 en 2014 ingericht als 30km-zone. Uit kostenoverwegingen is dat veelal op een sobere manier gedaan, waardoor soms spaarzaam is omgegaan met snelheidsremmende maatregelen. We grijpen groot onderhoud en rioleringswerkzaamheden aan voor het optimaliseren van de 30km-inrichting van wijken. We verbeteren daarmee de fietsvei-ligheid in buurten en wijken. Routes naar scholen en winkels worden daardoor veiliger.

In de monitor Leefbaarheid en Veiligheid 2015 is onder meer gevraagd naar verkeersveiligheidsknelpunten in de wijken. Over de fiets worden daarin als concrete knelpunten vaak genoemd: • Binnenstad: (te) smalle straten voor combinatie fiets en gemotoriseerd verkeer,

drukke fietsknooppunten begin en eind Schimmelpenninckstraat.• Soesterkwartier: Noordewierweg en rotonde Eemplein.• Schothorst: rotondes langs de Paladijnenweg, situatie bij Pieter Stastokerf.• Hoogland: Zevenhuizerstraat, Hamseweg.• Liendert en Kruiskamp: Van Randwijcklaan.• Randenbroek: oversteek Blekerssingel, kruising Ringweg Randenbroek-

Mendelssohnstraat.• Leusderkwartier/Bergkwartier: Leusderweg en rotonde Borneoplein.• Zielhorst: Albert Schweitzersingel (oversteekbaarheid) en kruisingen Trompetstraat

met Albert Schweitzersingel en Bombardonstraat.• Kattenbroek: de Ring en rotonde Jonkvrouw Foeytweg.• Vathorst/Hooglanderveen: rotondes, kruispunt Heideweg-Caraïben.

Voor de rotonde Holkerweg–Paladijnenweg onderzoeken we of we auto- en busverkeer niet meer hoeven laten kruisen met de snelfietsroute naar Amersfoort-Noord.

Rotondes met tweerichtingsfietspaden worden in de monitor vaak als knelpunt genoemd en als lastig ervaren, vooral door automobilisten. Het toepassen van tweerichtingsverkeer voor fietsers vraagt daarom telkens om een zorgvuldige afweging. In sommige gevallen sluiten fietsroutes zodanig aan op een rotonde dat in één richting laten rijden tot zodanige omrijdbewegingen leidt, dat fietsers toch de kortste weg gaan kiezen. In die gevallen kan worden gekozen fietsers in twee richtingen toe staan. Dat vraagt wel aandacht voor een veilige inrichting.

Fietsers in de knel op de Leusderweg

50

zijn te betreuren bij aanrijdingen tussen fietsers en motorvoertuigen34. In 2012 hebben we een slag gemaakt met het verwijderen van palen op fietspaden. Uiteindelijk heeft dit geleid tot het weghalen van ca. 100 fietspaaltjes. We gaan hiermee door. Daarbij kijken we ook naar andere overbodige obstakels zoals geleiders of hoge stoepranden. In nieuwe situaties plaatsen we alleen paaltjes als het echt noodzakelijk is en dan zorgen we voor een veilige vormgeving. In het ontwerp van fietsvoorzieningen hebben we aandacht voor veilige trottoirbanden, bermen en andere inrichtingsmaatregelen die eenzijdige fietsongevallen zoveel mogelijk voorkomen.

Sociale veiligheidSociale veiligheid op fietsroutes wordt vooral bereikt door ‘ogen’ op de route: veel andere medeweggebruikers zoals anders fietsers of medeweggebruikers en door fietsen in de bewoonde omgeving. Voor nieuwe fietsroutes is een sociaal veilige inpassing en goede verlichting een belangrijk aandachtspunt. Er is een aantal kwetsbare routes in de stad. Deze routes lopen vooral door de buitengebieden, Park Schothorst en de bedrijventerreinen. Van belang is dat deze routes in ieder geval goed verlicht zijn. Dit zorgt voor vergroting van de sociale veiligheid maar ook voor de verkeersveiligheid: zien en gezien worden. Goede verlichting en prettige aankleding van fietstunnels draagt ook bij aan een veilig gevoel. Een mogelijke oplossing is samen ‘op te fietsen’ op sociaal onveilige routes. We onderzoeken of er behoefte is aan bijvoorbeeld ‘fiets-poolpunten’ aan het begin van rustige routes. We vragen bewoners in de stad daar over mee te denken.

FietsdiefstalDe aanpak van fietsdiefstal loopt via verschillende sporen: bewustwording bij fietsers over risico’s van diefstal, toezicht, fysieke maatregelen (zoals bewaakte stallingen en aan-bindmogelijkheden) en opsporing (zoals met de lokfiets). Daarbij werken we nauw samen met de politie.

Aanpak eenzijdige fietsongevallenVan de jaarlijks in totaal circa 9.000 ernstig gewonde fietsers in het verkeer is 60% het slachtoffer van een zogeheten eenzijdig fietsongeval. Dat betekent dat daarbij geen andere verkeersdeelnemers zijn betrokken. Het gaat dan om valpartijen door gladheid door bijvoorbeeld ijs of zand en botsingen met paaltjes of stoepranden. Daarnaast zijn er nog vele ‘lichtere’ letsels. Volgens Stichting Consument en Veiligheid worden er jaarlijks 67.000 fietsers behandeld op de spoedeisende hulp (SEH). Daarvan gaat het bij 46.000 fietsers om een enkelvoudig fietsongeval. Enkelvoudige fietsongevallen met dodelijke afloop vinden gelukkig weinig plaats. De meeste dodelijke fietsslachtoffers

Fietspaaltjes: één van de oorzaken van eenzijdige fietsongevallen


51

FietsverlichtingHet gebruik en kwaliteit van fietsverlichting is veelal nog onder de maat. Specifiek Amersfoortse gegevens zijn er niet, maar uit landelijk onderzoek in grotere steden blijkt dat maar iets meer 60% van de fietsers goede verlichting op de fiets heeft. Onder 50-plussers is het aandeel dat licht voert het hoogst met 80%. Het aandeel jongeren onder de 18 jaar dat licht voert ligt met 50% laagst35. Bij fietsverlichting gaat het om zelf zien en gezien worden. Zelf zien is vooral voor oudere fietsers van belang, gezien worden voor jongeren. Uit onderzoek36 blijkt bijvoorbeeld dat het risicobesef van het niet voeren van verlichting vaak maar beperkt is. Veel fietsers doen hun verlichting pas aan als het echt donker is en nog niet in de schemer. Ook kennis over en beschikbaarheid van robuuste fietsverlichting ontbreekt.

We geven in samenwerking met organisaties als VVN, ANWB en politie blijvend aandacht aan het gebruik van fietsverlichting. Op het gebied van infrastructuur ligt hier een verband met goede verlichting van fietsroutes, belijning e.d.. Goede fietsverlichting draagt wezenlijk bij aan de zichtbaarheid van fietsers voor andere verkeersdeelnemers. Met acties als ‘Ik val op’ en ‘Ik wil je zien’ geven we ieder najaar aandacht voor goede fietsverlichting bij met name de fietsende jeugd. Hier gaan we mee door. Fietsverlich-ting blijkt in de praktijk wel vaak kwetsbaar en daar ligt een uitdaging voor fietsfabrikanten en -leveranciers om de kwaliteit van verlichting te verbeteren.

001 OW Basisposter_A4.indd 1 23-07-15 14:03


52

Jong en oud fietsvaardigJong geleerd is oud gedaan. Dat geldt zeker ook voor fietsen. We ondersteunen daarom scholen bij het aanbieden van verkeersonderwijs.

We willen kinderen niet alleen veilig leren fietsen, maar ook stimuleren om fietsend of lopen naar school, sport of andere activiteiten te gaan. Ook voor kinderen is bewegen immers gezond. Onderzoek naar de mobiliteit van basisschoolkinderen geeft aan dat 89,7 % op loopafstand (1 km) van school woont en 97% op fietsafstand (2 km). Toch wordt 30% met de auto gebracht en komt slechts tweederde te voet of per fiets37. De beleving van ouders van de verkeersonveiligheid is een belangrijke verklaring voor het halen en brengen van de kinderen. Gevolg is dat kinderen steeds minder verkeerserva-ring opdoen. Dat vormt een risico wanneer ze (zelfstandig) naar de middelbare school gaan, die vaak verder weg ligt. Kinderen hebben overigens vaak een veel reëlere kijk op de weg van huis naar school dan hun ouders. De visie van de ouders beperkt zich vaak tot de parkeersituatie bij de school. Om kinderen ‘verkeers-weerbaar’ te maken, is ons streven dat elk kind in Amersfoort een fiets heeft om verkeerservaring op te doen. Om dat te bereiken zoeken we aansluiting bij initiatieven, zoals het ANWB Kinderfiet-senplan38, die (kinder)fietsen inzamelt en opknapt zodat ook de kinderen uit gezinnen met een laag inkomen van een fiets kunnen worden voorzien.De toenemende vergrijzing zorgt ervoor dat de groep oudere en kwetsbare fietsers groeit. Tegelijkertijd is fietsen voor deze groep enorm belangrijk. Fietsen is niet alleen een gezonde vorm van bewegen, maar heeft daarnaast een belangrijke sociale functie voor bijvoorbeeld bezoek en boodschappen doen. Met het ouder worden nemen de fysieke vaardigheden wel af, en het is belangrijk ouderen daarmee om te leren gaan. Momenteel werkt Amersfoort met de gemeente Dronten en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu aan een pilot voor deze doelgroep. Voor de verdere invulling onderzoeken we de mogelijkheden voor samenwerking en afstemming met organisaties als SRO en Welzin om het contact met de doelgroep ouderen te leggen.


53

Bromfiets en ook snorfiets naar de rijbaanEen eerste stap in de verbetering van de gezondheid van fietsers is om de bron van extra geluid en uitstoot minder in de directe nabijheid te hebben. Het wachten achter een stationair draaiende tweetakt scooter is zeer slecht voor de gezondheid44. In 1999 is de bromfiets op veel wegen binnen de bebouwde vanwege de verkeersveiligheid al verwezen naar de rijbaan. Buiten de bebouwde kom rijden bromfietsen doorgaans op het fietspad. We gaan bekijken of de bromfiets op meer locaties naar de rijbaan kan of van fietspaden geweerd. Dit onderzoeken we ook voor snorfietsen.

Snorfietsen moeten nu nog steeds op het fietspad rijden. De sterke toename van het aantal brom- en snorfietsen heeft geleid tot onveiligheid en hinder op de fietspaden door hardrijdende snorfietsen. Hoewel de snorfiets officieel niet harder mag dan 25 km/u, is de praktijk dat ze de snelheid van bromfietsen vaak evenaren. Het hierdoor ontstane verschil in snelheid op het fietspad leidt geregeld tot ongelukken tussen scooters en fietsers.

Gezond fietsen Voldoende bewegen reduceert het risico op gezondheidsklachten en fietsen is een prima manier van bewegen. Uit onderzoek39 is gebleken dat de gezondheidsvoordelen van fietsen ruimschoots opwegen tegen de verkeersveiligheids- en gezondheidsrisico’s van fietsen. In stedelijk gebied loopt de fietser wel hogere kans op een ongeval en wordt men meer blootgesteld aan de uitlaatgassen.

Luchtverontreiniging snorfietsenDaar waar veelal gedacht wordt dat auto’s en vrachtwagens de grootste luchtvervuiling veroorzaken, laat een studie naar luchtvervuiling in grote steden zien dat snorfietsen (ook wel scooters genoemd) de grootste uitstoot veroorzaken. De emissie van tweetaktscooters is gemiddeld 20x vuiler dan die van een bestelbus41. Snorfietsen met een tweetaktmotor veroorzaken door het gebruik van mengsmering en de mindere spoeling een hogere luchtvervuiling dan de exemplaren met een viertaktmotor. Ook qua geluid en brandstofgebruik scoort de tweetaktmotor slechter. Als fietsers op korte afstand worden blootgesteld aan dit extra geluid en uitstoot is dit hinderlijk en ongezond.

Uit cijfers van de BOVAG en RAI Vereniging blijkt dat er eind vorig jaar in Nederland bijna 1,2 brommers en snorfietsen rondrijden, een toename van 65% ten opzichte van eind 200642. Het aantal snorfietsen in Amersfoort is in de periode van 2007-2015 gestegen met 85%, het aantal brommers met 35%43 (zie ook bijlage B), terwijl de bevol-kingsgroei maar 10% bedroeg. Hoeveel daarvan tweetakt zijn is onbekend, omdat dit niet door de RDW wordt geregistreerd.

Met maatregelen voor scooters en brommers zien we kansen om luchtkwaliteit en ook veiligheid voor fietsers te verbeteren. We willen dat doen met gerichte maatregelen.

Af- en toename van de levensverwachting van fietsers in steden t.o.v. automobilist40


54

Milieuzones en inzet duurzame elektrische voertuigenEen ander instrument om brommers en scooters van fietsroutes te weren is het invoeren van milieuzones. Amsterdam heeft dergelijke plannen aangekondigd46. De omvang van de problematiek daar is van een andere orde dan die in Amersfoort. Er is nader onderzoek nodig om vast te stellen of zo’n algemene maatregel in Amersfoort het gewenste effect heeft. Gelet op het onderhavige aantal en de mate van vervuiling, wordt een milieuzone voor (oudere) dieselauto’s hier niet overwogen.Wel maken we werk van het vervangen van oude vervuilende snorfietsen door duurzame elektrische snorfietsen. Daarmee doen we in 2016 een pilot in samenwerking met bezorgdiensten.

Er is een landelijke wetswijziging in voorbereiding die voor gemeenten de mogelijkheid biedt om lokaal te besluiten dat snorfietsen met (eventueel lokale) helmplicht van het fietspad naar de rijbaan moeten45, net als de bromfiets. Daarnaast is er nu al de mogelijkheid om de snorfiets te weren van fietspaden, door fietspaden met een verkeersbord aan te wijzen als (exclusief) fietspad.

We gaan alvast bekijken of er nu al fietspaden zijn waar we de snorfietser kunnen weren. Dat zou bijvoorbeeld kunnen op vrijliggende fietsroutes waar snorfietsers een goede alternatieve parallelle route hebben. Deze maatregel moet wel veilig, begrijpelijk en uitlegbaar zijn en niet leiden tot verplaatsing van de problematiek.


55

Vergroten vitaliteit

Sport en bewegenSport en bewegen via recreatief fietsen draagt bij aan de vitaliteit van de Amersfoorter. Sportief en recreatief fietsen staat in de top-vijf van meest beoefende sporten onder Amersfoorters .

Er zijn al verschillende initiatieven in de stad om gezond bewegen in de vorm van fietsen voor bepaalde doelgroepen te stimuleren, bijvoorbeeld senioren maar ook kinderen. We werken daarin samen met partijen als SRO en Welzin.

Het fietsplatform Fiets033 bundelt in een aantal weekenden per jaar fietsevenementen zoals fietstoer- en recreatietochten en ‘Kika de Berg op’. We zien deze initiatieven als goede aanknopingspunten om een breder publiek te bereiken en op de fiets te stappen. We gaan met deze partijen in gesprek om te verkennen waar mogelijkheden zitten voor samenwerking om fietsen in de breedte te stimuleren en om aansluiting te zoeken bij fietsstimuleringsprojecten binnen bijvoorbeeld het Programma Beter Benutten Vervolg.

0% 5% 10% 15% 20%

* Hardlopen/joggen/trimmen

Fitness conditie/spinning

* Wandelsport/recreatiefwandelen

Wielrennen/mountainbiken/recreatief fietsen

Fitness kracht

2014 2010

Vrijetijdsmonitor 201447


56

In het kader van de planstudie Knooppunt Hoevelaken wordt een aantal recreatieve verbindingen verbeterd en toegevoegd, zoals langs de Barneveldsebeek naar de Schammer en de Paradijsweg naar de Treek. Voor nieuw te ontwikkelen gebieden (Vathorst, nieuwbouw Wagenwerkplaats/Soesterkwartier) bekijken we hoe die kunnen aansluiten op het Fietsknooppuntennetwerk. In de afgelopen jaren is in het gebied rond de Laak het fietspadennetwerk versterkt.

Met het verbeteren van het fietsnetwerk maken we ook recreatief fietsen aantrek-kelijker en dragen zo ook bij aan het versterken van de vrijetijdseconomie op het gebied van horeca en toerisme. Een concreet voorbeeld daarvan is de invulling van het ‘Stijl-jaar’ in 2017 (‘Van Mondriaan tot Dutch design’). In samenwerking met de provincie Utrecht, gemeente Utrecht en Citymarketing wordt gewerkt aan een aantrekkelijk programma voor nationale en internationale toeristen. Daarbij wordt onder meer gedacht aan aantrekkelijke fietsroutes rond dit thema.

Recreatie en toerismeEen vijfde van de fietsritten in Nederland heeft recreatie als doel. Door haar ligging dichtbij het Gooi, Randmeren, de Gelders Vallei, de Veluwe, de Utrechtse Heuvelrug en Arkemheen-Eemland is Amersfoort een aantrekkelijke bestemming en uitvalsbasis voor de recreërende fietser.

We willen de mogelijkheden verbeteren om vanuit de stad de recreatiegebieden met de fiets te beleven. In ons hoofdfietsnetwerk hebben we daarom ook de ontbrekende schakels opgenomen die een recreatieve functie hebben. Daarmee verfijnen we het volledige fietsnetwerk ook voor andere doelgroepen, zoals de recreatieve fietser. Een mooi voorbeeld daarvan is het nieuwe fietspad langs de Eem dat aangelegd is als recreatieve verbinding maar ook een aanwinst is voor woon-werkfietsers.

We werken hiervoor samen met partijen als de provincie, buurgemeenten en Stichting Landelijk Fietsplatform, bijvoorbeeld over de uitbouw van het recreatief fietsnetwerk en het Fietsknooppuntennetwerk.


57

Grebbeliniedijk


De fiets in de hoofdrol

We gaan voor fietsinclusief beleid: bij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen en planvormingnemen we de fiets integraal mee. We richten ons op doelgroepen om fietsgebruik te stimuleren.

59

7. De fiets in de hoofdrol

Doelen en acties

Wat willen we bereiken? • Kansen pakken voor de fiets: de fiets centraal en integraal onderdeel van

planvorming voor goede fietsbereikbaarheid, routes en stallen• Doelgroepen zijn goed geïnformeerd en gericht benaderd om meer en

vaker te fietsen• Een grotere tevredenheid van fietsers over de aanwezige fietsvoorzieningen

Wat willen we doen? • Fiets centraal bij nieuwe ontwikkelingen• Gedragscampagnes via doelgroepbenadering• Pilot met verhuur van e-bakfiets• Onderzoek gezamenlijke communicatieaanpak fietsinitiatieven in de stad• Monitoren tevredenheid fietsers over fietsvoorzieningen

60


GedragsbeïnvloedingFietsen is snel, goedkoop, gezond, milieuvriendelijk én leuk. Om mensen de overstap te laten maken naar de fiets, of vaker te laten fietsen, vraagt een doelgroepgerichte aanpak.

De voordelen van de fiets brengen wij samen met werkgevers, onderwijsinstellingen en sportclubs actief onder de aandacht van forensen, scholieren en sporters. We richten ons daarbij op specifieke doelgroepen, zoals werknemers, ouders van kinderen (fietsen naar school) en nieuwe inwoners.

Binnen het programma Beter Benutten Vervolg werken we samen met andere overheden en bedrijven aan een betere bereikbaarheid, onder meer door gedrags-beïnvloedingsprojecten gericht op meer fietsgebruik. De focus ligt daarbij op Amersfoort-Noord. We kijken of de goede ervaringen uit dat programma kunnen vertalen naar nieuwe doelgroepen en andere delen van de stad.

In de periode 2016-2017 voeren we binnen Beter Benutten Vervolg onder meer de volgende projecten uit:• Stimuleren fietsen naar school• Probeeraanbod jonge ouders voor o.a. e-bakfiets• Stimuleren e-bike en fietsgebruik werknemers• Fietskaart met fietsroutes verstrekken aan nieuwe inwoners • Stimuleren lopen en fietsen voor korte ritten in de wijk

Kennis laten maken met de voordelen van fietsen kan ook door uitproberen. We doen daarvoor in 2016 een pilot met de laagdrempelige verhuur van een e-bakfiets.

Ruimtelijke ontwikkelingen

Fiets integraal onderdeel planvormingBij nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen van een stadsgebied (Vathorst, Wagenwerk-plaats) maar ook bij grootschalige herinrichting van andere gebieden, is de fiets centraal en integraal onderdeel van de planvorming voor een goede fietsbereikbaar-heid, routes en stallen. Daarmee zorgen we ervoor dat van meet af aan de kansen voor de fiets optimaal worden benut. Er wordt vanuit de fiets gedacht: Wat is de logische route? Hoe fiets je daar het snelst en het prettigst? Hoe kom je zo min mogelijk obstakels (verkeerslichten) tegen? Hoe creëren we een uitnodigende route?

Voorbeelden hiervan zijn:• Ruimte voor de fiets bij scholen en nieuwe voorzieningen.• Beleving en kwaliteit bestaande en nieuwe routes verbeteren met ruimtelijke

ontwikkelingen, door oriëntatie van woningen op fietsroutes voor sociale controle.

Kansen pakken voor de fiets betekent ook doordacht locatiebeleid van publieke voorzie-ningen en economische functies. De kracht van de fiets zit vooral ook in de korte afstand. Nabijheid van functies als scholen, winkels en andere sociaaleconomische voorzieningen bij de woning vergroot de kans op fietsgebruik.

Kencijfers fietsparkeren In 2014 hebben we fietsparkeerkencijfers vastgesteld om ervoor te zorgen dat bij nieuwe ontwikkelingen voldoende fietsparkeerplaatsen worden gerealiseerd. We evalueren in 2017 of deze werkwijze met kencijfers voldoet, of dat het vastleggen in normen nodig is, zoals bij het autoparkeren.

61


Voorlichting en promotieWe gaan meer en beter uitdragen wat we doen voor de fietser. Nieuwe fietsvoor-zieningen zetten we in de schijnwerpers en we benaderen doelgroepen gericht om het gebruik van fietsvoorzieningen te verbeteren. Binnen het programma Beter Benutten Vervolg maken we daarmee een begin. We gaan kijken hoe we in die communicatie-aanpak kunnen optrekken met initiatieven van andere partijen in de stad.

Tevreden fietsersIn de Amersfoortse Bike Five hebben we benoemd wat we gaan doen om meer mensen vaker te laten fietsen. Dan is het in elk geval belangrijk dat fietsers tevreden zijn en blijven fietsen. De beste reclame is immers een tevreden collega of buurman/-vrouw die enthousiast vertelt over zijn of haar goede fietservaringen. We gaan daarom geregeld onderzoeken hoe onze fietsers aankijken tegen het fietsen in de stad, waar ze verbeterpunten zien, en of ze verbeteringen ervaren.

BedrijvenWerkgevers hebben een belangrijke rol in stimuleren en faciliteren van fietsgebruik voor hun werknemers. Dat mes snijdt aan meer kanten: gezondere werknemers, minder ziekteverzuim en bijvoorbeeld minder noodzaak en dus kosten voor autoparkeerruimte. Denk aan maatregelen als:• voldoende stallingsmogelijkheden: vindbaar, veilig en oplaadmogelijkheid

voor e-bikes• ruimtes om te douchen en om te kleden• mobiliteitsregeling waarin ook de fiets als attractieve keuze is opgenomen

Binnen het programma Beter Benutten Vervolg werken we hier aan in samenwerking met het bedrijvenplatform U15.

Van ideeën naar doen

63

8. Van ideeën naar doenSamenwerkingIn de voorgaande hoofdstukken hebben we onze doelen en acties benoemd. Per maatregel kijken we wie dat het beste kan doen. De rol van de gemeente in het realiseren van maatregelen en werken aan doelstellingen verschilt per onderwerp. Het realiseren van de ‘traditionele’ fietsmaatregelen in de openbare ruimte zoals aanleg en onderhoud van fietspaden ligt vrijwel altijd op het bordje van de gemeente of bijvoorbeeld provincie, wanneer die de wegbeheerder is. De gemeente kan zo de rol hebben van initiatiefnemer, trekker en uitvoerder.

Op andere onderwerpen en thema’s, zoals sportief en recreatief fietsen heeft de gemeente meer de rol van aanjager en verbinder. Bijvoorbeeld om partijen met elkaar in contact te brengen en initiatieven die bijdragen aan een prettig fietsen in Amersfoort te faciliteren of om doelgroepen te bereiken.

Er zijn al veel kleine en grotere initiatieven binnen en buiten de stad op het gebied van de fiets, bijvoorbeeld op recreatief en sportief gebied. Wij zien daarin een rol voor ons om die initiatieven met elkaar te verbinden en waar mogelijk te faciliteren, zodat het geheel meer wordt dan de som der delen.

We zoeken daarvoor actief de samenwerking met bewoners, bedrijfsleven en ondernemers (bijvoorbeeld via het regionale werkgeversplatform voor mobiliteit U15), ‘fietspartijen’ zoals de Fietsersbond, omliggende gemeenten, provincie en Rijk om ons ‘fietsnetwerk’ uit te bouwen en te versterken.

In de vorige hoofdstukken is benoemd wat we binnen de ‘Bike Five’ willen bereiken en gaan doen. De stip aan de horizon is 2030. Dat is ver weg. Om qua programmering aan te sluiten bij de planning van onderhoudsprojecten, kijken we nu eerst 5 jaar vooruit. Deze programmering gaan we jaarlijks actualiseren.

64


Na vaststelling van dit fietsplan wordt in de loop van 2016 wordt een verdere uitwerking, raming en prioritering van projecten en maatregelen gemaakt.

Maatregelen om fietsparkeren te verbeteren in de binnenstad, zoals extra bewaakte stallingen, brengen flinke jaarlijkse exploitatielasten met zich mee. Voor sommige maatregelen, zoals deelfietssystemen, is onderzoeksbudget noodzakelijk om de kansrijkheid en haalbaarheid te onderzoeken.

Infrastructuurmaatregelen prioriteren we op basis van: • Aantallen fietsers (zowel bestaande als potentiële)• Specifieke doelgroepen, zoals kwetsbare verkeersdeelnemers, of juist

woon-werkverkeer• Bijdrage aan veiligheid/snelheid/comfort/gemak/beleving• Meldingen vanuit de stad

Bij het programmeren van maatregelen kijken we onder meer naar mogelijkheden om werk met werk te maken en zoeken we aansluiting bij ruimtelijke ontwikkelingen. Voor de regionale routes stemmen we af met buurgemeenten en provincie.

De stad denkt meeWe hebben in dit plan op verschillende thema’s benoemd wat we willen bereiken. Hiervoor hebben wij vooraf al met een aantal belangenorganisaties gesproken. Per doelstelling en thema bepalen we nu hoe we de stad bij de uitwerking van het vervolg het best kunnen betrekken. Sommige onderwerpen, zoals het vergroten van sociale veiligheid op fietsroutes, lenen zich goed voor een uitvraag voor ideeën. Voor het in kaart brengen van fietsknelpunten op routes, of het aandragen van verkeerslichten die verbeterd kunnen worden, doen we oproepen aan de fietsers in onze stad.

Wat kost het?Sommige maatregelen kunnen budgetneutraal worden uitgevoerd, zoals het verbeteren van de afstelling van verkeerslichten, en vragen vooral capaciteit in de vorm van uren. Bij de vervanging van verkeerslichten kan met nieuwe regelprogramma’s fietsdoorstroom worden verbeterd.

Als kosten voor fietsmaatregelen kunnen de volgende bedragen als indicatie worden aangehouden:

Inrichten hoogwaardige snelfietsroute als landelijke vuistregel geldt ca. € 1 miljoen per km

Bewaakte fietsenstallling binnenstad (bemensing, huur, etc)

ca. € 50.000-100.000/jaar (locatie- en grootte afhankelijk)

Asfalteren tegelfietspad (2,5m breed) ca € 250.000/km

Aanbrengen middengeleider voor verbeteren oversteekbaarheid op wijkontsluitingsweg

ca €50.000-100.000 per locatie

Fietstunnel > € 2-4 miljoen per locatie

65


Actieplan Fietsparkeren bij stationsVanuit dit rijksprogramma wordt cofinanciering geleverd voor het verbeteren van fietsparkeren bij station Amersfoort.

EU- en andere subsidiesWe onderzoeken de mogelijkheid van Europese subsidies voor fietsprojecten of vanuit andere provinciale of rijksprogramma’s.

Eigen middelenVoor aanvullende financiering vanuit eigen middelen moet nog dekking worden gevonden.

Monitoring en evaluatie In het VVP 2030 is aangegeven dat we een jaarlijkse evaluatie doen van de maatregelen uit dat plan. De voortgang van dit fietsplan brengen we daar in onder.

We evalueren twee zaken:

Output Wat hebben we jaarlijks gerealiseerd (gebouwd, gemaakt, gedaan)?

Outcome Wat hebben we bereikt? We streven naar meer fietsgebruik, en meten dat aan de hand van onder meer het MON (Mobiliteits Onderzoek Nederland = indicator uit het VVP). We willen ook een grotere tevredenheid van fietsers over de kwaliteit van fietsvoorzieningen zoals verharding, verkeerslichten en dergelijke, en bekendheid met en gebruik van voorzieningen, zoals de bewaakte stallingen in de binnenstad.

Binnen de programma’s VERDER en Beter Benutten Vervolg worden alle afzonderlijke deelmaatregelen uitbreid geëvalueerd.

Middelen Voor de financiële dekking van maatregelen zien we als belangrijkste bronnen:

Integreren en meenemen in ruimtelijke ontwikkelingenBij grote ruimtelijke ontwikkelingen (als Vathorst West, Amersfoort-Vernieuwt) worden fietsvoorzieningen integraal meegenomen in de planvorming en uitvoering. In de planstudie Hoevelaken worden ook diverse fietsmaatregelen gerealiseerd.

Werk met werkDoor aan te sluiten bij reconstructie- of rioleringsprojecten kunnen de meerkosten voor fietsvoorzieningen beperkt blijven.

VERDERBinnen het programma VERDER (looptijd t/m 2020) staat nog een flink aantal fiets-projecten gepland voor realisatie. Twee fietsprojecten nog niet opgestart: maatregel 11 (Fietsroute Baarn Amersfoort-Noord, 1 miljoen) en deelmaatregel 116 (gebouwde fietsparkeervoorziening station Vathorst, 1 miljoen). Omdat de gemeente Baarn geen fietsbrug over de Eem gaat aanleggen is op dit moment de noodzaak voor deze maatregel vervallen. Voor station Vathorst wordt medio 2016 bekend of het wenselijk en noodzakelijk is de stallingcapaciteit nog uit te breiden. Deze twee projecten kunnen worden geherprioriteerd, mits ze voldoen aan de spelregels voor evaluatie en herijking binnen VERDER.

Beter Benutten VervolgIn het programma Beter Benutten zijn zowel fietsinfraprojecten als gedragsprojecten opgenomen. Dit programma ligt nu vast voor de periode tot en met 2017.

Actieplan Fiets en Veiligheid provincie UtrechtDe provincie kan financieel bijdragen aan het verbeteren van fietsroutes met een regionaal belang, ook als deze binnen de bebouwde kom liggen.

66

9. Uitvoeringsprogramma infrastructuur 2016 – 2020

Geplande fietsprojecten

Locatie Maatregel Dekking Planning

Bisschopsweg gedeelte Heiligenberger-weg-Arnhemseweg (werk met werk)

Fietsstraat Bijdrage actieplan Fiets Provincie (onder voorbehoud)

2017-2018

Columbusweg (werk met werk) Fietsstraat Bijdrage actieplan Fiets Provincie (onder voorbehoud)

2017-2018

Rotonde Van Randwijkclaan-Zangvogelweg Ombouw naar rotonde met vrijliggende fietspaden en asfalteren toeleidende fietspaden

VERDER 2016

Mgr. Van de Weteringstraat Fietscomfort, bewegwijzering VERDER 2016

Hogeweg (Schakelaar-Nijkerkerstraat) Asfalt fietsstroken, autoluw VERDER 2016

Kruising Coelhorsterweg-Bunschoterstraat Fietstunnel VERDER 2018-2019

Fietsroute Nijkerk Amersfoort Inrichting als snelfietstoute VERDER, Fietsfilevrij 2018-2019

Fietsroute Masker Nieuwland Comfortverbetering VERDER 2017

Fietsroute Soest Amersfoort Comfortverbetering VERDER 2017

Westelijke ontsluiting Fietsviaduct spoorlijn Amersfoort-Utrecht, tweerichtingfietspaden langs BW-laan, fietstunnels Daam Fockemalaan en N237

VERDER 2018-2020

Fietsverbinding Calveen-Kattenbroek Comfort en herkenbaarheid Beter Benutten/VERDER 2017

Fietspad Heideweg (A1-viaduct)- Laan naar Emiclaer

Verbreden en comfortverbetering Beter Benutten/VERDER 2017

Fietsverbinding station Schothorst De Wieken Comfort en herkenbaarheid Beter Benutten/VERDER 2017

Fietsverbinding langs de Laak Ontbrekende schakel Beter Benutten/VERDER 2017

67

Uitvoeringsprogramma infrastructuur 2016-2020

Voor regionale (snel) fietsroutes is de stand van zaken als volgt :

Route Stand van zaken Grootste knelpunten Amersfoort

Grootste knel-punten buiten Amersfoort

Reeds geplande maatregelen Planning

Hoevelaken Grotendeels al goede kwaliteit (verharding, voorrang)

Verkeerslichten (Ringweg Kruiskamp, knooppunt Hoevelaken)

Fietstunnels binnen planstudie knooppunt Hoevelaken

2019-2022

Nijkerk Deels als goede kwaliteit (route langs het spoor, fietsstraat Fliersteeg)

Tracé tussen Brenninkmeijerlaan en gemeentegrens Nijkerk

Routedeel Vathorst is onderdeel Laak3Fietstunnel Sterrebos en overige tracé (maatregel binnen VERDER)

2017-2020

2018-2020

Bunschoten /Hoogland

Planvorming moet nog starten p.m. p.m. p.m. p.m.

Soest Planvorming loopt Route door/langs Soesterkwartier

Birkstraat Planvorming 2016 gereed (maatregel binnen VERDER)

Realisatie Amersfoorts deel 2018

Utrecht-Utrecht Science Park

Provincie trekt ambtelijke verken-ning. Tracé grotendeels al aanwezig langs spoorlijn Amersfoort-UtrechtAansluiting op fietsviaduct westelijke ontsluiting is voorzien.

Verbreden fietspad langs spoor

Route door kernen De Bilt, Den Dolder

Fietsviaduct als onderdeel westelijke ontsluiting (maatregel binnen VERDER)

Studie 2016

Zeist-Soesterberg Tracé loopt langs N237 Aansluiting op Stichtse Rotonde

Fietstunnels bij Daam Fockemalaan en Stichtse Rotonde als onderdeel westelijke ontsluiting (VERDER)

2018-2020 (i.v.m. Westelijke ontsluiting)

Leusden Zuid-Woudenberg

Fietspaden langs Kersenbaan en Dorresteinseweg gereed

Verbinding Diamant-weg-Kersenbaan

Ontbrekende schakel langs PON-lijn

- p.m.

Leusden (via Heili-genbergerweg en Verdistraat)

Grotendeels goede kwaliteit Deels open verharding vanwege bomenBeperkte breedte

p.m. - p.m.

68

Bronnen

Nederlands Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, Ministerie van Infrastructuur en Milieu• Fietsen en lopen: de smeerolie van onze mobiliteit, oktober 2015

Planbureau voor de Leefomgeving• Bereikbaarheid verbeeld, 2014

Platt, S.M. et al (Paul Scherrer Institut, Zwitserland) • Two-stroke scooters are a dominant source of air pollution in many cities, 13 mei 2014

(publicatie in Nature Communications)

Prorail• Evaluatie Handhaven en Benutten Fietsenstallingen (HBF), 13 november 2012

SWOV• Achtergronden bij de vijf Duurzaam Veilig-principes, november 2012

TNO Preventie en Zorg (Ingrid Hendriksen)• Regelmatig fietsen naar het werk leidt tot lager ziekteverzuim, januari 2009

TNO (Janssen, R. et al)• Truck platooning driving the future of transportation, februari 2015

Universiteit van Utrecht, Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS), Hartog, J.J. de, et al• Do the Health Benefits of Cycling Outweigh the Risks?, augustus 2010 – gepubliceerd in

Environmental Health Perspectives (volume 118, nr. 8)

Bronnen

Documenten

CROW Fietsberaad • Fietsen in Nederland, patronen, trends en beleid, publicatie 26 - 2014 • Grip op enkelvoudige fietsongevallen (publicatie 19a), april 2011, Utrecht

Fietsersbond• Een toekomstagenda voor snelfietsroutes, september 2013

Gemeente Amersfoort – Onderzoek & Statistiek • Bevolkingsprognose van Amersfoort 2013-2030, maart 2013• Vrijetijdsmonitor 2014, mei 2015

Gemeente Amersfoort• Verkeer- en vervoerplan Amersfoort - Visie op verkeer en vervoer tot 2030,

23 september 2013

Hagen, Mark van (NS), Govers, Bas (Goudappel Coffeng), Haan, Marc de (Tiem)• Robuust sturen op keuzegedrag van mobilisten, Waarom consequent sturen op

veraangenaming zo effectief is in de stedelijke mobiliteit, Bijdrage aan het Colloquium Vervoersplanologisch Speurwerk 22 en 23 november 2012

Ministerie van Infrastructuur en Milieu• Lichtvoering fietsers 2012/2013, 22 februari 2013• Verbetering van fietsverlichting, verkenning van beleidsmogelijkheden, december 2012

69

Bronnen

Foto’s

p. 3 Björn Hählenp. 4 Eigen fotop. 6 Nienke Gorterp. 14 Eigen fotop. 21 Eigen fotop. 26 Eigen fotop. 28 BMW, Cangoop. 29 Eigen fotop. 30 Eigen fotop. 33 Google Streetviewp. 37 GoBikesp. 38 Fabian Magri ‘Eco Fuv’p. 40 Green Waves for Cyclists in Copenhagen (uit presentatie)p. 41 Studio Roosegaardep. 42 Heijmans + eigen fotop. 44 Strava + Oudestedebroec.nlp. 45 Fietsersbond afd. Amersfoort - Wouter Wagemakersp. 46 Eigen fotop. 49 Eigen fotop. 50 Eigen fotop. 51 Veilig Verkeer Nederlandp. 57 Eigen fotop. 58 Black Theatre of Prague, http://www.blacktheatre.cz/p. 62 Wolverhampton Bikeshed, http://wolverhamptonbikeshed.org

overig internet

Wij hebben zoveel mogelijk geprobeerd rechthebbenden van het beeldmateriaal te achterhalen. Meent u desondanks dat u in uw belang geschaad bent, dan kunt u contact opnemen met de gemeente Amersfoort.

70

BNR Nieuwsradio• Recordaantal brommers en snorfietsen, 8 december 2015

http://www.bnr.nl/nieuws/mobiliteit/723751-1512/recordaantal-brommers-en-snor-fietsen

Copenhagenize (Bicycle Urbanism for Modern Cities) • Green Waves of Copenhagen

http://www.copenhagenize.com/2014/08/the-green-waves-of-copenhagen.html• Watching Copenhagen bike share die, Mikael Colville-Andersen, 24 februari 2015

http://www.copenhagenize.com/2015/02/watching-copenhagen-bike-share-die.html

CROW Fietsberaad• Fiets ‘Big Data’ beschikbaar voor de hele wereld

http://www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=nieuws&mode=newsArti-cle&repository=Fiets+‘Big+Data’+beschikbaar+voor+de+hele+wereld

• Inchecken met de OV-chipkaart in nieuwe Utrechtse stalling, 20 mei 2014 http://www.fietsberaad.nl/index.cfm?lang=nl&section=nieuws&mode=newsArti-cle&repository=Inchecken+met+de+OV-chipkaart+in+nieuwe+Utrechtse+stalling

Emerce• Nederlandse fietskoeriers bundelen krachten, 25 januari 2016

http://www.emerce.nl/nieuws/nederlandse-fietskoeriers-bundelen-krachten

Fietsersbond • Kamer maakt scooter naar de rijbaan mogelijk, 26 januari 2016

http://www.fietsersbond.nl/nieuws/kamer-maakt-scooter-naar-de-rijbaan-moge-lijk#.VrexCY-cHcs

Presentatie(s)• Nicolai Ryding Hoegh (The Technical and Environmental Administration Traffic

Department, Kopenhagen)Green waves for cyclists in Copenhagen, 2007

WebsitesAD/Rotterdamse Courant • Boze chauffeurs vanwege regensensor voor fietsers, 18 januari 2016

http://www.ad.nl/ad/nl/1038/Rotterdam/article/detail/4226618/2016/01/18/Boze-chauffeurs-vanwege-regensensor-voor-fietsers.dhtml

Amsterdam• Milieuzone

https://www.amsterdam.nl/parkeren-verkeer/milieuzone/

ANWB• Ongekend snel met de speed pedelec

http://www.anwb.nl/fietsen/nieuws/2014/augustus/speed-pedelec

Bike Portland• ODOT embarks on “big data” project with purchase of Strava dataset

http://bikeportland.org/2014/05/01/odot-embarks-on-big-data-project-with-pur-chase-of-strava-dataset-105375

• A closer look at Strava’s ‘heat map’ for the Portland regionhttp://bikeportland.org/2014/04/30/a-closer-look-at-stravas-heat-map-for-the-portland-region-105280

Bronnen

71

Strava• Global Heatmap http://labs.strava.com/heatmap/#8/5.93811/52.20984/blue/bike Studio Roosegaarde - Van Gogh-Roosegaarde fietspad https://www.studioroosegaarde.net/project/van-gogh-path/

Van Gogh Brabant http://www.vangoghbrabant.com/nl/meer-van-gogh/fietspad

Verkeersnet• Verwarmd fietspad doorstaat sneeuwtest, 22 januari 2013 http://www.verkeersnet.nl/8714/verwarmd-fietspad-doorstaat-sneeuwtest/

VVV Amersfoort• Fietsroutes http://www.vvvamersfoort.nl/fietsroutes#list

Goed op weg• Amersfoort verwijdert gevaarlijk paaltje, 22 april 2014

https://www.goedopweg.nl/nieuws/amersfoort-verwijdert-gevaarlijk-paaltje

Heijmans http://heijmans.nl/nl/bikescout/ http://www.heijmans.nl/nl/nieuws/11-innovaties-die-fietsen-leuker-maken/ http://www.heijmans.nl/nl/nieuws/van-gogh-fietspad/

NOS• Surfen op de groene golf voor fietsers http://nos.nl/op3/artikel/2066808-surfen-op-de-groene-golf-voor-fietsers.html

Oudestedebroechttp://www.oudstedebroec.nl/Middenstand%20Grootebroek/Bakkers%20en%20cafees%20grootebroek.htm

Paul Scherrer Institute PSI • Unassuming rampant polluters on two wheels https://www.psi.ch/media/unassuming-rampant-polluters-on-two-wheels

RTL Nieuws • 12 doden per jaar door fietspaaltjes, 3 februari 2012 http://www.rtlnieuws.nl/economie/12-doden-jaar-door-fietspaaltjes

StatLine - elektronische databank van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) http://statline.cbs.nl/

Bronnen

72

Bijlage A

Afkortingen

HBF Handhaven en Benutten Fietsenstallingen

ITS Intelligente Transportsystemen

LZV Langere en Zwaardere Vrachtautocombinaties (of Ecocombi) MON Mobiliteitsonderzoek Nederland Nu: OViN = Onderzoek verplaatsingen in Nederland (CBS)

USP Utrecht Science Park (De Uithof)

VRI Verkeersregelinstallatie

VVP Verkeer en Vervoerplan 2030

Termen

Duurzaam Veilig Een verkeersveiligheidsvisie gebaseerd op vijf principes:

Functionaliteit van wegen Monofunctionaliteit van wegen: ‘stroomweg’, ‘gebiedsontsluitingsweg’ of ‘erftoegangsweg’ in een hiërarchisch opgebouwd wegennet

Homogeniteit van massa en/of snelheid en richting

Gelijkwaardigheid in snelheid, richting en massa bij matige en hoge snelheden

Herkenbaarheid van de vormgeving van de weg en voorspelbaarheid van wegverloop en van gedrag van wegge-bruikers

Omgeving en gedrag van andere weggebruikers die de verwachtingen van weggebruikers ondersteunen via consistentie en continuïteit van het wegontwerp

Vergevingsgezindheid van de omgeving en van weggebruikers onderling

Letselbeperking door een vergevings-gezinde omgeving en anticipatie van weggebruikers op gedrag van anderen

Statusonderkenning door de verkeers-deelnemer

Verkeersdeelnemer Vermogen om taakbekwaamheid te kunnen inschatten

Bijlage A : Verklaring gebruikte afkortingen en termen

73

Bijlage A

Intelligente Verzamelbegrip voor de toepassing van informatie- en communicatie-Transport technologieën in voertuigen en transportinfrastructuur om het verkeer Systemen veiliger, efficiënter, betrouwbaarder en milieuvriendelijker te maken.

Modal split De verdeling van de (personen-)verplaatsingen over de vervoerwijzen (modaliteiten)

Big data Gegevens te definiëren door 4 V’s48: Een omvangrijke hoeveelheid gegevens (Volume), die in hoog tempo worden ontvangen (Velocity), in een veelheid aan soorten/vormen (Variety), veelal ongestructureerd met een intrinsieke waarde (Value) die nog wel ontdekt moet worden.

VERDER Regionaal pakket aan bereikbaarheidsmaatregelen (www.ikgaverder.nl)

Beter Regionaal pakket aan bereikbaarheidsmaatregelen (www.goedopweg.nl)Benutten Vervolg

74

Bijlage B : Eisen en definitiesEisen goed fietsnetwerk (VVP)

Binnen het VVP zijn de eisen die gesteld worden aan een goed fietsnetwerk in kaart gebracht: samenhang, directheid, aantrekkelijkheid, veiligheid en comfort49.

Samenhang De fietsinfrastructuur vormt een samenhangend geheel en sluit aan op alle herkomsten en bestemmingen van fietsers. De routes worden ondersteund met bewegwijzering en verlichting.

Directheid De fietsinfrastructuur biedt de fietser steeds een zo direct mogelijke fietsroute (zo min mogelijk omrijden). Rechte lijnen in de fietsstructuur moeten ook op straat directe routes opleveren. Wachttijden worden zo veel mogelijk geminimaliseerd.

Aantrekkelijkheid De fietsinfrastructuur is zodanig vormgegeven en in de omgeving ingepast dat fietsen aantrekkelijk is, ook ’s nachts. Bij voorkeur worden fietsroutes ontvlochten van drukke autoroutes.

Comfort Een goed wegdek waarover comfortabel kan worden gefietst. Ruime boogstralen zodat de snelheid behouden kan blijven.

Veiligheid De fietsinfrastructuur waarborgt de verkeersveiligheid van fietsers en overige weggebruikers. Uitgangspunt is het ‘Duurzaam Veilig’principe50. Ook zal het fietsnetwerk sociaal veilig uitgevoerd worden met voldoende verlichting en sociale controle.

Kwaliteitseisen ‘doorstromen en benutten’ Vanuit de Beleidsnota Verkeersregelingen Amersfoort (2011) zijn voor het operationaliseren van het maatregelpakket ‘doorstromen en benutten’, de volgende kwaliteitsdefinities gehanteerd: zie volgende bladzijde (75).

Bijlage B

75

Bijlage B

76

Modaliteit Kwaliteitsdefinitie

Hoogwaardig Openbaar Vervoer Reissnelheid (gemiddeld)> 24 km/uur Betrouwbaarheidsinterval 10%

Openbaar Vervoer

• verkeersregelingen route CS – Hogeweg Reistijd < 8 min.

• verkeersregelingen route CS – Ringweg Koppel / Kwekersweg Reistijd < 6 min.

• overige verkeersregelingen met busstroken gemiddelde wachttijd < 10 sec. in de spits gemiddelde wachttijd < 5 sec. buiten de spits

• overige verkeersregelingen zonder busstroken gemiddelde wachttijd < 15 sec. in de spits gemiddelde wachttijd < 10 sec. buiten de spits

Snelfietsroutes

• verkeersregelingen in de spits gemiddelde wachttijd < 30 sec., maximale wachttijd < 45 sec.

• verkeersregelingen buiten de spits gemiddelde wachttijd < 20 sec., maximale wachttijd < 35 sec.

Netwerk fiets

• In de spits - doorstroomroutes Maximale wachttijd: 75 sec.

• in de spits - overige wegen Maximale wachttijd: 60 sec.

• buiten de spits Maximale wachttijd: 45 sec.

Doorstroomroutes Reissnelheid > 20 km/uur

Binnenring – Noord sneller dan route via Stadsring

Nooddiensten Altijd ongehinderde doorstroming bij uitruk van nooddienst

Voetgangers

• Route CS – centrum Maximale wachttijd 30 sec.

• CS en Stadsring Maximale wachttijd 30 sec.

Bijlage B

77

Bromfiets / snorfietsBromfiets gele kentekenplaat / helmplicht maximumsnelheid - op de rijbaan: 45 km/u - op fiets-/bromfietspad 30 km/u (binnen bebouwde kom) 40 km/u (buiten bebouwde kom)

Snorfiets blauwe kentekenplaat / geen helmplicht(snorscooter) maximumsnelheid 25 km/u

CBS cijfers

Bijlage B

Bromfietsen; aantal (per 1000 inwoners)

78

Noten

24 Verwarmd fietspad doorstaat sneeuwtest, Verkeersnet, 22 januari 201325 BikeScout, ontwikkeld door Heijmans26 Evaluatie Handhaven en Benutten Fietsenstallingen (HBF), Prorail, p. 627 Inchecken met de OV-chipkaart in nieuwe Utrechtse stalling, CROW Fietsberaad28 Fiets ‘Big Data’ beschikbaar voor de hele wereld, CROW Fietsberaad, 20 juni 201429 ODOT (Oregon Department of Transportation) embarks on “big data” project with

purchase of Strava dataset, Bike Portland30 Bakker Gerrit Breed uit de Snoekstraat (Grootebroek) met zoon Vincent aan het

uitventen van brood. 195031 Truck platooning driving the future of transportation, TNO, p. 2 en 632 Nederlandse fietskoeriers bundelen krachten, Emerce, 25 januari 201633 Grip op enkelvoudige fietsongevallen, Fietsberaad, p. 1434 Grip op enkelvoudige fietsongevallen, Fietsberaad, p. 1235 Lichtvoering fietsers 2012/2013, Ministerie van IenM, p. 1936 Verbetering van fietsverlichting, verkenning van beleidsmogelijkheden, Min van

IenM, p. 437 kpVV, dashboard ‘Onderweg naar de basisschool’38 http://www.anwb.nl/over-anwb/anwb-kinderfietsenplan/informatie-voor-profes-

sionals39 Do the Health Benefits of Cycling Outweigh the Risks?, Universiteit van Utrecht,

Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS)40 Do the Health Benefits of Cycling Outweigh the Risks?, Universiteit van Utrecht,

Institute for Risk Assessment Sciences (IRAS) - Summary of impact on all-cause mortality for subjects shifting from car to bicycle

41 Two-stroke scooters are a dominant source of air pollution in many cities, Stephan M. Platt, p. 1

42 Recordaantal brommers en snorfietsen, BNR Nieuwsradio, 8 december 2015

Noten 1 CBS gegevens Statline en Bevolkingsprognose van Amersfoort 2 MON data 2005-2007, gemiddelde werkdag 3 TNO Preventie en Zorg, Regelmatig fietsen naar het werk leidt tot lager ziektever-

zuim 4 Nederlands Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, Fietsen en lopen: de smeerolie

van onze mobiliteit, p. 26 5 CROW Fietsberaad, Fietsen in Nederland, patronen, trends en beleid, p. 25 6 Nederlands Kennisinstituut voor Mobiliteitsbeleid, Fietsen en lopen: de smeerolie

van onze mobiliteit, p. 28 7 O&S stadspeiling 2013 8 VVP, p. 22 9 O&S, stadspeiling 201310 Mobiliteitsvisie Provincie Utrecht, p. 2311 Een toekomstagenda voor snelfietsroutes, p. 912 Een toekomstagenda voor snelfietsroutes, p.2., bewerkte versie13 Schriftelijke vragen 2012-172 d.d. 7 november 201214 Boze chauffeurs vanwege regensensor voor fietsers, AD/Rotterdamse Courant, 18

januari 201615 Robuust sturen op keuzegedrag van mobilisten, p. 8 en 916 Asfalt als fietsverharding, gewenst en mogelijk (Fietsberaad/KOAC/NPS, 2006)17 Bereikbaarheid verbeeld, Planbureau voor de Leefomgeving, p.2018 Bereikbaarheid verbeeld, Planbureau voor de Leefomgeving, p.2019 Watching Copenhagen bike share die, Mikael Colville-Andersen20 De ‘Light Companion’, ontwikkeld door Innovatiebureau Springlab en Frolic Studio21 ITS = Intelligente Transport Systemen22 Beter Benutten Vervolg, Project Slimme Kruisingen (MNL.BBV.501)23 Surfen op de groene golf voor fietsers, nieuwsbericht NOS, 3 november 2015

79

Noten

43 CBS gegevens Statline44 Two-stroke scooters are a dominant source of air pollution in many cities,

Stephan M. Platt, p. 345 Kamer maakt scooter naar de rijbaan mogelijk, Fietsersbond, 26 januari 201646 Milieuzone, Gemeente Amsterdam47 Vrijetijdsmonitor 2014, gemeente Amersfoort O&S, p. 748 https://www.oracle.com/big-data/index.html49 VVP, p. 5350 Zie voor uitleg in Bijlage A: Verklaring van afkortingen en termen

80

ColofonUitgave gemeente Amersfoort, 29 maart 2016Afdeling Stad en OntwikkelingVormgeving: Harry Prins grafisch ontwerp

Gemeente Amersfoort t 14 033e [email protected] www.amersfoort.nl

PostadresPostbus 40003800 ea Amersfoort

BezoekadresStadhuisplein 13811 lm Amersfoort

Fietsplan Gemeente Amersfoort

Documents

Transcript of Fietsplan Gemeente Amersfoort