E1.15 fl BETH.ZEEiF1J1E

fEll 5PRDDKJC

DEWWHftBUUR[H PU1RItU11

ELISABETH ZERNIKE

EEN SPROOKJE

1927 DE W AELBURGH · BLARICUM

IN DEN STILLEN NACHT WAS ERsneeuw gevallen . Maar de morgen, die in eengroote stad zoo ontij dig begins, wroette het kleedweg van de aarde. En de dag was bleek-grauw,zooals ook de vorige dagen waren geweest .

Een enkele mensch had het wonder van diennacht gezien.lules, die zij n boek last dicht sloeg,had temidden van de vallende vlokken geloopen,en droomde daarna van besneeuwde heuvels eneen eentonige, toegestopte lucht . In 't schemer-duisterliephij naar zijnvriend Pierre . Schilderszoeken elkaar als het licht verkwijnt - dankunnen ze een oogenblik rusten en praten . -- Ikwil het witte land zien, zei hij, morgen, Zondag .Alle teere tinten van het wit, en het forsche geheelvan zoo een breedgestrekten heuvelrug . Geenwind, en geen kermis in de dorpen alles kleuren zatheid voor het oog .

Pierre tuurde op een penseel, dat hij tusschenzij n handpalmen ronddraaide en waaraan de vettegrijze verf nog even glom .

Ik weet het zei

5

hij, halftien Gare des Invalides . Mijn neef is hiergeweest, die heeft niets beters to doen . Hij sprakvan een meiske met rood haar ik heb hem dedeur uitgegooid .

Tja, geen vrouwvolk ; maar wij gaansamen, morgen.

Vent, jij praat toch meer dan een oud wijf.We zullen zien . Dus Pits met zijn Aurora,

en Jacques - hij ook?Jacques en D utout

maar ik blij f thuis .En toch kwam Pierre den volgenden morgen,

tot verbazing van de vrienden, want ze noem-den hem een eenzelvig man . Wel was hij nietmenschenschuw. Hij had een scherpen, onbe-vreesden blik, die door de overwelving van zijnzware oogleden-als-doppen een groote mildheidkreeg. Hij was nauwelijks vijftig, maar leek eenoud man, hoewel zijn lange lichaam niet wasgebogen. Maar de loome opslag van die oog-leden, het vaal vergrijsde van zijn blonde haar,het afgeklovene van zijn gestalte, dat alles hoordeniet bij jeugd. En eenzaam was hij onder demenschen, maar poogde hij niet altijd nog toheerschen over zijn vurig brein, de bezonkenrust to vinden voor zijn hart in de warme be-leving van al het schoon dat in hem opwelde?

6

Hij zocht de kameraden, juist als hij hen nietzeer behoefde. In buuen van vertwijfeling, dieflu zelden waren, had hij geleerd zich afzijdigto houden. Niet tot de menschen gaan met leegehanden, niet vragen - maar fier zijn en mild .

Nu trail hij in hun midden met ontbloothoofd. Ze keken alien naar hem, maar meteenook zette het groepje zich in beweging, Hetvreemde meisj e gaf hij een hand, zonder haarnaam to hooren, of den zijnen to noemen . - Enzoodra ze waren ingestapt, reed de trein weg .In hun coupe leefde een stille, dompige kleurig-heid, gevat in grauwe omlijsting : een wijd em-placement, rails en kiezel, hooge huizenmuren ;ook het stampen van de locomotief was grauw .

Jules praatte met Dutout, zijn zwarte kop naarvoren gestoken ; Jacquesen Pie hadden een kraut,die ze telkens wegwaaierden ; en het meisje zattusschen hen in, recht tegenover Pierre . Hij be-keek haar i n rustige aandacht . Ze was lang enkinderlijk mager, ze droeg een hoedje van groencastoor en heur haar was donkey, kastanje-bruin .Heeriijk, die kieuren . En de oogen, teer, por-celein-blauw, wat ver van elkaar in het breedegezicht ; de mond, flets en groot, in goede ver^houdingtot de jukbeenderen . Een zachte, blanke

7

hats - een vrouwenhals. Toch niet zoo heeljong meer, dacht hij ; vier, vijf en twintig . Maarongevormd - en kijk, een ring met een glas-diamantje aan haar vinger .

Waar komt u vandaan ? vroeg hij .Ze noemde een dorpje ver van Parijs .

En bent u al lang hier?Twee weken, in betrekking, hulp van de

huisvrouw. Niet prettig-de kinderen snauwenme af. - Terwijl ze sprak, veranderde de uit-drukking van haar gezicht niet, maar bleef on-verschillig-rustig .

Pig keek haar even aan. - Jij snauwt zekerniet terug zei hij . Ze gaf geen antwoord .

Toen ze buiten waren gekomen, liepen zezwijgend. Veel sneeuw lag er niet meer : deboomen waren naakt en zwart; het lage hour,Waar het ver en ineengedrongen stond, was vaneen diep purper. De zon brak door wolkenlagen ;een akker, hier en daar, glinsterde hel-wit vansneeuw ; maar overal kwam de grauwe, hardeaarde bloot. Dit was 's winters begin . Er viel eveneen moedeloosheid in Pierre . Nog drie maanden,dacht hij, dit weifelend licht, de lange uren bij delamp. Och; hij greep wel naar boeken en dankon er veel uitgevochten worden . Maar mijn

8

God, hij wilde werken, doers, in de eerste plaats .Niet peinzen, als een oud man, en geen geschettervan woorden, als in zijn jeugd . Werken-er vielnog zoo veel to doers . Hij zag zich in zijn atelier,hij teekende poppers . Clautel, de beeldhouwer,zou ze snijden : popper voor een marionetten-theater. Waarom deed hi] het zelf niet ? - hoekon hij ontwerpen voor een antler? Clautel ietsopdragen ? De man was toch ook kunstenaar. Nietmodern genoeg? wat beteekende dat? Hij konweten dat een pop geen verkleinde mensch was .Een onvolgroeide mensch, door kinderoogengezien. Ha, wat lagers daar een mogelijkheden .En als hijzelf blokken hour kocht dan konhij maar beginners . Maar er was nooit tijd, tegen-woordig - of hij werd toch oud, misschien .Voor hij de kachel had aangemaakt, en de koffiegezet - tiers uur op de klok . - Vroegere wintersstookte hij niet . - En hij kon geen rommel meerverdragen - en geen geschonden aardewerk .Mocht hij daarom niet meer levers? - Ookkwam er zooveel yolk aan de deur, den laatstentij d, allerlei jonge sn uiters, die maar vroegen naarzijn werk, en ondragelijk-bescheiden rondkeken .

Wel oompj e- zei Pie en ram zijn armhoe vaart de kunst in de Rue St . Jacques?

9

Ik weet niet

Ik ben verhuisd.Met kat en al?

- Met mijn ezel .En wanneer vieren we dat?Mijn jongen, ik ben nog altijd een kunste-

naar; ik vier niets . Niets en alles .Jawel - dan is de lamp gauw leegge-

brand .Zorg jij maar voor je eigen lamp .

Maar u wordt to eenzelvig . Renee riephij luid - heb jij ooit zoo'n alleenigen man ge-zien? - Het meisje draaide zich om en kwamnaast Pierre loopen .

Ik heb mijnheer nog nauwelijks gezienzei ze

maar op ons dorp was een kluizenaar,die

Kom, ga me Been verhaaltjes vertellen .Een kluizenaar . En?Een echte. Maar hij moest toch ook eten .

Ik bracht hem kool-soep en groene erwten .Maakte u wel eens de kachel voor hem

aan ?Nee, hij had geen kachel .Werkte hij ?Neen, hij peinsde en las .Wat noemt u „werken" ?

I0

Och, wat je zoo to doen hebt.Ze zwegen een poosje .De zon ging warmer schijnen, de wolken

werden ijle nevel.lacques en Dutout zetten eenboom op ; Pie voegde zich bij hen, verlangendom ook wat to praten .

Pierre liep met gebogen hoofd . Nu was datlicht weer in koestering om hem heen . Waaromging hij niet meer naar buiten? Als er zon was,moest hij die toch ook op zijn lijf voelen-hetwas niet enkel licht en kleur . Bovendien : lichtin de wijdheid van hemel en land . Hij dachtplotseling aan een schilderij van Monet . Sneeuwin een bosch, een diep karrespoor-dikke, rullesneeuw. Alle kleur verstierf in dat wit ; -- eenvolheid van wit en zwart, maar geen lijnen, geenteekening ; -- niets dan kleur, sterk, intens engaaf. Vergelijk daarbij een landschap als ditsneeuw hier en daar, zoo'n beetje neergestrooid,zonder kleur-beteekenis . Wat overheerschtehier ? een teere doezeligheid - jets slaperigsjets van een oud man . - Hij mijmerde voort .

Toen hij na geruimen tij d opkeek - zewaren de eerste huizen van een dorp genaderd,en hij voelde de zon niet meer -- zag hij hetmeisje nog mast zich loopen . Hij bedacht dat

II

ze niets tegen hem gezegd had, en dat vond hijaardig van haar .

Waar zijn de anderen ? vroeg hij, wanthij zag hen niet meer.

Ze zijn ergens binnen gegaan .0 . -- Heeft u wel eens een schilderij

gezien?Ze keek hem onbevangen aan .

Bent uschilder ?

Ja . Ik zou niets antlers kunnen zijn, ziet u .

Het meisje, Renee, kwam bij hem in dienst .H ij had gezegd : ik zal je niet afsnauwen, maarje moet veel voor me doers en zonder dat ik hetje vraag. En je zult weinig geld verdienen ---maar toen hij haar de som noemde, was ze te-vreden) . En je hebt geen gezelligheid aan me .Nu, ze wilde het wet eens probeeren .

Tot nu toe had hij maar een kamerbewoond .Nu huurde hij een groote achterkamer erbij, dietoevallig leeg stond . Dat werd zijn atelier . Erwaren breede ramen en diepe vensternissen . Demeeste ruimtebleef vrij . Langs de muren stondenzijn boeken. Hij sliep op een rustbank . Reneemoest den vloer goed schoonhouden, hij haattestof. Ze moest ook de ramen lappen en voor

12

helder beddegoed zorgen . En iederen morgenwend de hoektafel opgeruimd. Ik wil bet boutzien, zei Pierre, bet is donkey, glimmend noten-bout. En iederen dag bedekte hij bet weer metpapieren, schrijfgerei, verf. Renee huisde in devoorkamer. Ze kookte op de kachel, ze had eenruw-houten tafel die voor aanrecht diende, eenijzeren ledikant waarin ze sliep . Ze aten aaneen ronde tafel in 't midden . De vloer was biermet matten bedekt. Dan stonden er ook aller-bande stoelen, en een oude, hollandsche kast .Die kast had Pierre voor bet meisje gekocht .Een vrouw moet zooiets hebben, zei hij, voorde huishouding .De eerste bezoeker was Pierre's zuster, de

moeder van Pie . Ze keek heel verbaasd, niet naarbet meisje, maar naar de zindelijkheid overal,en naar a moose kast .

Is mij n broer thuis ? -- ik wil hemzien. - Ze was in een grooten armstoel gaanzitten .

Ik zal bet hem vragen, mevrouw .Wat? of hij thuis is? Waar denkt U hem

to vinden? Bovendien boor ik van mijn zoondat hij verhuisd is?

Hij heeft nu de achterkamer, mevrouw .

I 3

--- Is hier een achterkamer ?

en dat hebik niet geweten .

f Mijnheer wist het ook niet.Maar toen kwam Pierre binnen. -- Ben jij

het, Marian? je mag verder komen .Mijn God, wat beteekent dit .

Hij sloot de tusschendeur achter hen .

Datik een huishoudster heb . Ze zorgt voor alles, en ikkan flu weer beter werken .

Zoo - hoe lang zal dat duren ?Ik weet niet, maar het is een goed ding .Ik bedoel : die vrouw hier in huffs .Tj a, ik weet niet . Is er iets in dat j e me e

misgunt?Integendeel. Maar kan je het bekostigen?

ja . . . .Het is een jong ding, en heelemaal niet

leelijk. Ze zal lastig worden .Och, alles gaat nu heel goed .Begrijpen doe ik het niet zoo plotseling

flu je niet jong meer bent -en vroeger nooit .Nee. Nu heb ik er meer behoefte aan ge-

kregen . Ik heb niets van een boh~mien, zie je,ik houd van netheid en regelmaat . Ik dorst ernooit zoo goed voor uit to komen, vroeger . Dejeugd heeft valschen zwier . Wel, Marian, en

z 4

was doer onze zoon en neef? Hij was in devensterbank gaan zitten en keek met een gum-lach

inaar zijn zuster .

-- Meer neef dan zoon, dunks me ; was weerik van den jongen?

-- Zoo -- Ja, Hamlet is onsterfelijk ;

jetsmeer dan bloed- en minder geestverwant .Maar Pie -- Hij lachte . Zoo een echt Parijscheschavuit. Straks zit hij weer aan j evoeten, Marian .

Na, die vertrouwelijke buien heb ik in 'tsnot] e .

Mevrouw, u weer tenminste dat u eenzoon heeft .

Ze trok haar handschoenen aan .

Ik zal jeniet ophouden. Heeft e --- dat meisje familie?

-- Ik weet nog niet .us -- tot ziens. Laat me zoo nu en dan

eens bij je toe .Zeker, graag. waarom ga je al? --- Maar

hij volgde haar naar de deur .In de huiskamer zat Renee stilletjes to breien .

Even keek ze op en gaf Marianne een hoofd-knik terug .

Dag.Dag mevrouw .

-- Dat was mijn zuster, zei Pierre, terug-

I 5

keerend naar zij n atelier . Mevrouw Roches .Je kunt haar altij d bij me binnen laten, want zekomt niet dikwijls . En in gedachte voegde hijerbij : en we hebben elkaar niets to verbergen .

Na den maaltij d Renee had de tafel al af-geruimd--bleed hij nog zitten . Het meisje letteniet op hem, ze nam een ketel water van dekachel en maakte zeepsop in een teil . H ij keeken Iuisterde naar haar. Nu waschte en droogde zede borders ; flu greep ze een pan en begon diezachtjes to schuren . - Het is wel aardig werk,dacht hij -- ik zie dat ze het prettig vindt . Ze iszwijgzaam, maar opgewekt, en hoewel al ditdoers om mij is, stoort ze zich niet aan me .Na korte pool was ze klaar ; ze droogdezorgvuldig haar handers af.

Renee

zei hij .Ja?

- Je bent hier nu tiers dagen ; bevalt het je?Mij best -- en u?Mij heel best, maar -- wat heb je eigenlijk

vroeger gedaan? - heb je familie?Ze lachte . - Dat vraagt u to laat ;

als ikflu eens uit een slecht gezin kom

Dan zal ik verwonderd zijn .

Ze keek hem even aan . 0 En toen be-gon ze to vertellen . Ze had een moeder en eenzuster. Ze hield niet veel van hen ; van de zusternog minder dan van de moeder - of omgekeerd

dat wist ze niet precies. Vanaf haar twaalfdejaar was ze uit huffs geweest ; ze diende bij denburgemeester van het dorp . Dat was een besteman, en zij n vrouw was zoo lief en goedongelooflijk. Ze gaven haar ook een erfenisje,want ze stierven in het zelfde jaar . En dat geldhadden ze eerlij k gedeeld . Wie -- ze? -- Nou,natuurlij k zij met haar moeder en zuster. Enmet haar derde part kwam ze naar Parijs, wantze kon toch niet thuis in dat gekibbel blijven,

en ze wilde werken .Maar is het hier niet veel to stil en saai?

Ze schudde haar hoofd. - Bij den burge-meester was het ook stil, en het is hier net of ikin mij n eigen boeltje zit .

Je zult eens willen trouwen .Ja -- zei ze aarzelend - misschien wel .1k hoop maar dat je zoolang mogelij k bij

me blijft . - Laat me eens een portret van jefamilie zien .

Ze haalde een ouderwetsch houten kistj e uitde kast, en zette dat voor zich op tafel . Eerst

I 7

kwam er een portret van den burgemeester metzijn vrouw. Pierre bekeek het aandachtig. -Goede men schen- zei hij-eerlij ke menschen .Toen de moeder, en de zuster. Ze leken veelop elkaar, ze waren dom en hard .

Beloof me dat je niet naar huffs terugzult gaan .

Niet terug gaan

nooit?Alleen dan als je moeder sterft - of je

zuster trouwt .Ze lachte een beetje en zei : Goed.Ze mag niet door die wij ven worden bedorven,

dacht hij, neen, dat mag toch niet . Gelukkig, demoeder ziet er nog zoo fiks uit, die zal niet gauwsterven ; - en de zuster hm - trouwen ? Eenvrouw die nog zoo jong is en al zoo leelijk. -

Hij zag hoe ze langzaam de portretten weer inhet kistje borg: - haar verleden ; een paar oudemenschen, die goed voor haar waren geweest .

Zeg me maar, als je bij me vandaan wilt,zei hij, de deur staat altij d open .

Maar ik houd niet van open deuren .Ze lachte .

Kom, je begrijpt me we!. Toen stond hijop en liep de kamer uit .

In haar !even was veel vreugd . Ze had een

i 8

mensch om voor to zorgen, en niemand antlerstrachtte de dingen to doen die zij deed voor hem .Vroeger, bij den burgemeester, toen snoeptemevrouw haar de prettigste werkjes af. Watstond j e dan gek to kij ken ineens ; je wilde kof ezetten, en de versche kofhegeur drong al in jenews ; - je wilde de planten verzorgen, en zagjuist dat kleine ouwe vrouwtj e door de gangdribbelen met gieter en sponsje . Maar hier - zeregelde haar werk, en niemand kwam tusschen-beiden . Alleen wend ze soms opgehouden doormenschen aan de deur, maar heimelij k vond zedat leuk, want nu moest ze mijnheer bescher-men . - Hij kan niemand ontvangen u ookniet, nee, ik hoef het heusch niet eerst to vragen .Waar komt u voor? - lijsten verkoopen? - 0nee -- mijnheer werkt, en hij heeft niets noodig .Prachtige lijsten -ja, maar wat dacht u -- wehebben zelf veel mooiere . - En ze liep haastigweg. -- Nu waren kooplieden nog niet hetlastigst. Meer moeite had ze met jonge kunste-naars, die den meester wilden spreken . Ze over-bluften haar soms ; ze liepen haar voorbij, dekamer in en ze stond heel verlegen met hunvisite-kaartje. Dan grog ze wel eens schoor-voetend naar Pierre. Ze zag hoezeer hij bezig

r 9

was .- Och, zei hij eens een kunstenaar schrij ftzijn naam op zijn werk, niet op een blank pa-piertje. Zeg dat maar .

Moet ik - moet ik dat zeggen?Wat? - och nee, kind.

Zachtjes zei ze tegen den bezoeker : Het spijtmijnheer wel, maar hij heeft het to druk van-morgen.

Op welken anderen tijdO, U moet niet weer komen, het heipt u

toch niet.Bent u zoo onverbiddelijk, met dat zachte

snoetje?Ik?- U kwam om him. - En toen ze dat

gezegd had, bloosde ze, want het kon verkeerdworden verstaan.

De j onge man trad op haar toe, maar ze weekniet terug.

Nu moet u dadelijk weg gaan. Goeden-morgen. Ja, daar is de deur .

Later vertelde ze dit aan Pierre, in vagewoorden. Rustig zei hij : zooiets zal niet dikwijlsvoorkomen, wel ? -

Dikwijls? och nee, ik weet niet.Je moet het gold weten.O u bedoelt dat het van mij of hangt?

20

Ja ? Als het noodig is, zal ik je natuurlij khelpen, hoewel ik een slecht ridder ben . - Nukeek hij haar aan, en glimlachte . lk kan maarheel weinig, Renee .

Misschien wilt u graag en ding goedkennen.

Ja, dat heb ik wel vaak gewild .Gisteren nog ; -- u zoudt gaan wandelen,

maar u hebt het niet gedaan, u moest dat huisjeschilderen .

lk zou een koffiekan met een kraantje voorje koopen, ik heb er wel aan gedacht. Zie je, jekij kt bij mij n huisje door het raam naar binnen,en ik heb daar zoo'n groote, zwarte kan neer-gezet j e ziet hem duidelij k . De muur is grauw-wit, en er kleeft een donkere klimplant tegenaan .Naakte takken, ineengekronkeld tot een stain ;je zoudt ook kunnen denken dat het neersiepelendvocht was .

Geeft u me den sleutel van het huisje, danzal ik mij n koffiekan zelf halen .

Glimlachend reikte hij haar zijn beurs .Nee, nee, ik ben toch zoo hebberig niet .Je wilt het liever als geschenkje krij gen ;

heb dan nog een klein beet] e geduld. lk moetdat huisje schilderen

het is zoo teer en mooi,

2 1

en zoo erbarmelijk . Het leven knaagt eraan . Gamee kijken, even. -- Nu stonden ze voor hetkleine doek . - Het is een oud jagershuis, van-daar die poppetjes op de groote schoorsteen-platen : een springend hert, en een mannetje-met-een-boog, - fijne, zwarte dingetjes .

Waarom is de achtergrond zoo blauw?Dat is de verte. En de kleuren sterken en

verdiepen elkaar . - Je noemt het blauw- maarbet is ook groen en violet. En door die wittemuur is een klein beetje rood gestreken .- 3a - van dichtbij -- en toch verblindt het

wit je dan haast .Even drukte hij haar neus tegen het doek, nu

ze haar hoofd zoo zeer naar voren stak. Ze lachteen praatte heel snel, terwijl ze met een zakdoekjelangs haar neus wreef.

Hoe ben ik nu? - o, en een vlek op deschilderij - het is uw schuld, het is spotten . Enbet kleeft zoo akelig . - Maar het meest voeldeze nog zijn groote hand tegen haar achterhoofd .

Na dit kleine voorval kwam ze dikwijlsbij zijn werk kijken, even maar en zonder veelwoorden . Soms vroeg hij : zoo, en wat vind jeervan? - Haar lach werd onbevangen . -- Och,ik weet niet voor u is het mooi. -Ze zag de

22

liefde en hetbezielde geduldwaarmee hij werkteen ze leerde van hem, zonder het to weten. Zekon in aandacht bezig zijn, al die uren dat hijin zijn kamer was en ze voelde geen eenzaam-heid. Graag hoorde ze hem heen en weer loopen ;dan hief ze haar hoofd op, prevelend : wil hetniet vlotten? ---- Zijn stag was heel verschillend ;--- licht, nauw-hoorbaar als hij zich, al doende,nieuwe hulpmiddelen zocht, of achteruit tredend,zijn werk van een afstandbeschouwde . Maar on-gelijkmatig zwaar, wanneer zijn gedachten uit-een vielen, en hij streefde naar antler inzicht,hernieuwde gebondenheid . Dan deed hij soursplotseling de tusschendeur open en liep our deronde tafel waaraan zij zat . Ze luisterde naarhem. Zoo hij bleef zwijgen -- goed, zij sprakgeen woord -- maar ze was klaar voor een lack .- Hij kon haar ineens opmerken . --- Wat benjij toch ijverig. Moet je niet uit? --- boodschappendoen

een beet] e rondslenteren ?o nee .

--- Je kunt een heelen dag nemen, alsje wilt .

-- Met wien zou ik uitgaan?-- Nou, je bent hier toch obk alleen .

Niet als u thuis bent .

23

Zoo. 1k ben bang dat je to bleek wordsen to triest .

Nu kwam haar lack . -1k triest ?Neen, je bent van bet sterke snort

misschien .Ze wist niet recht was hij daarmee bedoelde

en lies bet langs zich been gaan . - Gisteren benik uit geweest, ik wilde stof koopen voor eenjapon, maar ik kon niet beslissen welke kleur .- Zwart moet j e nemen of van dat matte,

doode bruin .Ja? - ik heb zooiets in mijn handen gehad .Zou jevoormij eenseenlinnen kiel kunnen

naaien? -- blauw, en sterkGraag dat zal ik bet eerst doen .Maar je hoeft je niet to reppen, je mag

altijd eerst je boek uitlezen .-- Welk boek ?

Nou, in mijn kamer staan er zoo veel .Zijn bet boeken over- schilderkunst?

-- Neen, bet zijn romans, en verzen, enlevensbeschrijvingen van groote mannen ; -- jemoet maar eens zien .

Maar ze dacht aan de japon die ze naaien zou .'s Avonds wilde ze liefst thuis zijn, want bet

gebeurde dikwijls dat hij bij haar kwam zitten .

24

Dan keek hij zoo welgemoed our zich heen .Wat is een ronde tafel toch mooi, zei hij . Zoo-als het licht van de lage lamp erover valt . Enals je zijlings gaat zitten, komt toch die weekelijn weer naar je toe . Ik moet dit eens schilderen .Een man die zich over de tafel heen buigt, eneen vrouw die afgewend zit, maar binnen denlichtkring. De moeilijkheid is, hoe het rondeto verbreken, terwijl je er juist alle innigheidvan geeft .

Ze boog haar hoofd over haar werk, ze voeldewel wanneer ze zwijgen moest. Deze woordenwaren niet voor haar bedoeld, maar hij kon zeuiten waar zij bij was. En aan 't eind van denavond sprak hij sours in denzelfden toon voorttegen haar. -- Renee, ik heb wel ergen hongerin wat lekkers ; al die kof e verveelt me. --- Hijsloeg zijn boek dicht en sloot even zijn oogen .

Nu verlang ik naar morgen, our weer heelnuchter to kunnen zijn. En toch is de avondmooi, als je doezelig bent van woorden . 'sNachtszou ik bijna een dichter worden, als ik niet zoo'nslaap had . Hij lachte . -- Vroeger schreef ikwel eens critiek -- dat ging zoo. Als ik to moewas our to werken, Butte ik een beetje in eenstoel werd wakker, en begon to schrijven . Ik

2 5

naemde het : Ideeen van een slaapwandelaar .Het klonk haar alles wat droomerig en ze

glimlachte vaag . - Hun sobere dagleven haduit. Ze aten brood met vleesch en veel vruchten .Dikwijls streek ze met haar tong langs haarlippen en ademde door haar mond, als om goedto weten dat zij dit nog was . Hoe kon de dagzoozeer verschillen van den avond . Maar hoeduidelijker het verschil tot haar doordrong, hoemeer ze overdag ging leven in de sfeer van hetavondlijk sainenzijn .

Niet altijd praatte hij, dikwijls bleef hij ver-diept in zijn boek, en eindelijk zei ze schuchter :

- kom, ik moet naar bed gaan . Dan stond hijop, wenschte haar goedennacht . In 't donkerbleef ze nog naar hem luisteren . Ze hoorde nietsmeer, - hij kon ver weg zijn, heel ver . En zewist niet waaraan hij dacht .

Soms kwam Jules en gingen ze samen hethuffs uit . Pierre vroeg hem niet to blijven . -• Zewas alleen. Zachtjes liep ze zijn kamer in enkeek weer naar zijn onvoltooide werk . En zochteen boek, aarzelend, zonder begeerte . Nu dwongze zichzelf het eerste hoofdstuk to lezen . Zeluisterde naar de bekende klanken, het was alseen verre, heel moede muziek . Dan vouwde

26

ze haar handen in haar schoot en droomde . ---•Toen de mat-brume japon klaar was, wilde ze

erin wandelen. Ze had een kleine cape erbij ge-maakt van dezelfde stof. Die sloeg ze om meteen gebaar dat ze van zichzelf niet kende . Hetverwonderde haar niet dat Pierre zei : flu moetenwe bier ook eens een spiegel hebben .

Ja, dat moest eens. Hoe strikt u tochuw das ?

H ij glimlachte .

Ga jij nu maar .Het was een milde dag in Maart . Ze liep

door den tuin van bet Luxembourg, met kleinestapjes en zocht aldoor de zon . Het gras werdal groen en de jonge struiken droegen heel fij ne,vlinderige blaadjes . Ze keek bet meest naarhaareigen lichaam. Haar kleeren wogen nu plotselingniets, na die zware winterstoffen . Vogels kwet-terden boven haar hoofd en waren scherp toonderscheiden in de zwarte boomen. Ze voeldeeen eenzaamheid die haar deed huiveren . Dewind is nog schraal, dacht ze --- er zijn ook nogheel geen menschen in nieuwe kleeren, zooalsik . Ze spoedde zich terug naar de drukkestraten. Op een kruispunt zag ze Pie . Kij k, hijdroeg een licht-kleurigen hoed, een nieuwen .

--- Zoo, zoo -- hoe staat bet leven? Dit is

2 7

mijn vriend Dandy juifrouw Renee . Mag ikhet genoegen hebben? Hij bekeek haar vanonder tot boven, in een vluggen blik . Ze slenter-den voort .

Den volgenden dag wilde Pierre haar weeruit sturen. Ze bloosde even en zei : -- Gisterenheb ik gedanst, ik wist zelf niet dat ik het kon.

En vond je het prettig?Jawel ; ik ontmoette Pie met een vriend,

daarmee begon het. 1k wist niet dat Pie menog kende. Hij vroeg of ik altijd alleenuitging .

Heb je toen ook geantwoord : met wienzou i gaan?

1k heb gezegd : ik geloof dat ik flu metjou uit ben, en toen lachte hij .

-- En ga je vanavond weer dansen? KomtPie je halen ?

Zijn vriend wilde me afhalen. Pie zei tegenhem : je bent zeldzaam brutaal .

En wat zei jij ?gets .

Wil je vanavond met mij mee gaanwandelen ?Ze keek hem aan . 1k heb nog nooit met

u gewandeld .

2$

Zoo

zei hij

en liep plotseling weg,zijn atelier in .

Ze peinsde erover, wat dit alles beteekende .Dat ze gisteren gedanst had, vond ze niet heele-maal goed van zichzelf. Die vriend van Pie waseen rare snuiter ; - hij lachte telkens en danwilt ze niet waarom. Natuurlijk was het veelprettiger our met mij nheer to wandelen . Zoudenze dan ook ergens gaan zitten? Ze zag de men-schen graag van dichtbij - dan hoorde je hunstem, hun woorden sours . Maar als Dandy kwam

Pie noemde hem zoo - wat moest ze danzeggen? --

En Pierre, voor zijn schildersezel, vroeg zichook juist af, wat ze wel aan dien jongen manzeggen zou? -- Och, was hij zoo nalef geweestto denken dat ze onwetend zou blijven? Hijvreesde haar moeder en zuster op dat verre dorp,en waarom niet de haar omringende straten vande groote stall, de danshuizen, en de vriendenvan Pie? - Omdat hier niemand twijfeldeze woonde bij hem : ze was zijn maitresse . OokMarian zijn zuster, vroeg er hem immers nietnaar. Ze was gekomen en had gezien . Dezeverzekerdheid moest het kind beschermen . Tj a,een beetje precaire was het wel? En moest hij

29

altij d met haar langs de Seine gaan wandelen,als de danshuizen lokten ? - Een schij n op-houden ? -- het werd dan tij d dat ze hem Pierreging noemen . Hij lachte -- een tikje weemoedig

bekeek toen scherp het doek dat op denezel stond .

En toch kwam er voor hen nog een goede,rustige tijd. Ze gingen samen wandelen ; ze ge-noten van het mildere weer en het steeds langerdralende licht. Een, twee maal per week zei hijRenee, zullen we even uit ? -- Dan borg ze dade-lij k haar werk op en was bereid. Ze vroeg nietwaarheen ze gingen, en hij maakte geen plan ;

ze zwierven maar wat, als vreemden, of alskinderen . Wel kende hij Parijs door en door,maar hij wandelde niet uit verveling of ge-woonte. Hij keek en zag het oude opnieuw ;hij leefde voort en kende geen verdorring .

Een enkelen Zondag trokken ze naar buiten .De oude boomen botten weer uit, de vogelsvonden hun zang terug, de aarde lag open engeurde . Hij vroeg Renee wat haar het liefstwas van de lente . Ze peinsde erover en zei : dewind om mijn hoofd, --- en zooals ik me danvan binnen voel --- ik weet niet of het mijnbloed is? Ze sprak volkomen argeloos, en hij

30

antwoordde niet. Maar de lente gaf haar eenuitingsdrang als ze nooit gekend had . -- Loopenis heerlijk, zei ze, en zwaaide wat met haararmen. Loopen doe je alleen -- het is beter dandansen.

-- Zoo.-- Ja -- ik wil veel ruimte voor mezelf. En

ze lachte bij na uitdagend .--- Je maakt mij niet bang, ik laat je al je

vrij heid, kind.U wel, is maar die Dandy, dat is de

vriend van Pie- - Waarmee je gedanst hebt - maar j e moet

mij geen geheimen vertellen .Ze stampte met haar voet . Geheimen? dat

ik dien jongen niet aardig vind? En Pie is eenleeglooper, die voert nooit jets uit . -- U mochthem wel eens onder handen nemen.

Accoord -- den eersten keer dat hij zichbij mij waagt .

Och - u bent misschien dol op hem, hijis uw petekind .

Wie zijn kind lief heeft, kastijdt het . Ikmag Pie graag, en ik houd veel van mijn zuster .Wat er van den jongen terecht zal komen ? Hijheeft een goed verstand, hij studeert ook wel eens

3I

hard, Renee . Hoe dikwijls heb jij hem gezien?Nu liet ze haar hoofd een beetje hangen .

Laat je medemenschen niet al to gauw verlorengaan, kind. Zeif zal je eens noodig hebben hun

ont erming .Ze gingen zwijgend voort . Een haan kraaide,

en er was een hoogejubel van vogels in de lucht.De zon scheen stralend warm. Renee moest

haar hoofd wel weer opheffen en glimlachen .--- Dit is zoo heerlijk -- zei ze .

Op een zomeravond kwam Bibiche . Reneewilde juist de lamp opsteken - het was bijnatien uur - en ze verwachte Pierre aan de rondetafel voor een avondboterham. Hij had dien dagzoo veel gewerkt, en om de warmte niet gegeten .Nu zouden ze stil uitrusten, de zoele nacht naarbinnen laten komen, en heel niet denken aanden dag van morgen . - Maar toen stond datvreemde meisje tegenover haar.

Woont Pierre bier nog? ja? ik ben Bibiche .Even keken ze elkaar aan, maar het licht was

weg. Donkere oogen hadden ze beiden envreemd-blanke gezichten .

Wat wilt u?Natuurlijk hem zien .

3 2

-- Dat kan niet

hij werkt flog.Zoo - Ik ben zijn dochter .0 - maar dan moet u hier niet zijn .

Over wien praat u ? Mijnheer is ongetrouwd.Toen begon Bibiche to schaterlachen . 0,

ha-ha, u bent eenig, nee, was bent u kostelijk .En was doer u hier ? -- waar is Pierre?

Hij had haar stem gehoord en kwam binnen .-- Ik meende al dat u het was, mad'moiselle .

Ik ben het, lieve vader. -- Ze maakte eendiepe buiging en lachte weer .

Renee had de lamp ontstoken . Haar lippenbeefden, toen ze de Lucifer uitblies en haar ge-dachten ginger heel snel . - Had hij dan eendochter? -- een vrouw ook flog, misschien ?ergens, ver weg, in 't geheim? Dit was zoo'nwonderlij k artisten-meisj e ; - ze droeg eenkanten doekje over haar donkey hoofd

enze was mooi, -- en brutaal. Wat lachte ze

Het words plechtig tusschen ors; ga jeme uithuwelij ken? Hoeveel krij g ik mee ? Ochvadertje, ik ben zoo arm, ik kan geen hoedmeer koopen. En ik moet je spreken . Laat dievrouw even weggaan, een oogenblikj e .

Hij wendde zich tot Renee . - Ik wil graagdat je blijft. Ze komt wel eens meer, deze

33

Bibiche, het kan Been kwaad, hoor . Hij sprakheel kalm, hij was juist als altijd .- Kan het geen kwaad? - Nou, uit welke

deur ben je gekomen? - Daar - ga mee,misschien zal ik je doodschieten . Ze sprekenme wel vrij, want je was een slechte vader .

Ja - ja Bibiche, een heel slechte . Maarals ze je vrijspreken, dan heb je nog geen geld.Dus wat win je daarmee? - Alsjeblieft enflu zeg je maar goedenavond.- Mijn god, moet ik het loodje leggen

voor die? - Ze strekte haar arm uit naar Reneeen begon weer schel to lachen .

Maar Pierre stapte op haar toe, en zette haareenvoudig buiten de deur . Even kwam er noggroot spektakel - toen hoorden ze haar vluggevoetstappen, - en daarna werd het stil .

Dit kleine gebeuren had zich zbb snel afge-speeld, dat Renee het gevoel had als moest hetzich nog eens herhalen . Ze keek om zich heen

haar hart klopte zoo zwaar . Nu weer dielach, en die uitgezwaaide arm .

Zoo - zei Pierre - dit is voorbij .Moeizaam begon ze het brood to snijden .

Pierre, op zijn gewone plaats, raspte een kaas-korst. Waarom sprak hij niet? Zij dorst geen

3 4

enkele vraag to beginnen . Is ze uw dochter? -ja? - waarom hebt u haar dan verstooten?Ze hoorde bier haar huffs to hebben, in mijn bedmoest ze slapen. Of is ze slecht? Maar het konniet waar zijn . Het was een groote vergissing .Toch Pierre was niet verwonderd geweest- hij kende het meisje - 1k meende al dat uhet was - zei hij . Mad'moiselle, en u - geengemeenzaamheid .- Renee - vroeg hij plotseling, en keek haar

ernstig aan - wat denk je flu wel van me?- Ze is fliet uw dochter .- Nee maar ze heeft me tot vader ge-

kozen. Het is een zonderlinge eer, en ik bentoch ook stellig fliet haar beste keus --- Kent u haar al lang?

Sinds jaren. 1k denk : sinds de bioscoop vatop haar heeft gekregen . Ze praat in film-op-schriften . Weet je hoe ze het eerst bij me binnenkwam? Ze strekte haar beide armen naar meuit en zei : vader, flu is me alles geopenbaard .- Wat ik toen gelachen heb . En daarna kwamze weer. Een paar maal heb ik haar geld ge-geven, en dat had ik nooit moeten doen . Ofhaar dadelijk de deur wijzen, of haar helpenmet betere dingen dan geld . Maar hij haalde

3 5

zij n schouders op . Voor dat laatste ben ik tozelfzuchtig, Renee, to veel in eigen levenverzonken. Ik zou alles hebben moeten onder-zoeken van haar leven. Ze is misschien een goedschepseltj e -- ik weet her niet ; ik durf nietzeggen war ze met haar vaders voor heeft ; wantik ben niet de eenige, natuurlijk .

Kon u haar niet - laten werken voor uik bedoel : zooals ik het flu doe?Nee - ze was to jong en - to losbandig .

Bovendien heb ik toen nog nooit gedacht overeen huishoudster. Wel heb ik haar eens ge-schilderd. De vorm van haar gezichtje ontroerdeme - en iets in de oogen. Ik had mijn vriendenvan haar verteld, en her porter werd goed, eenmooi, gaaf ding. Ik stuurde her naar een tentoon-stelling en noemde her : portret van mijn dochter .

Uit overmoed - en dwaasheid. Ik werktetoch heel ernstig, toen, maar vond dat er nogwel war tirelantij ntj es bij konden . -- Nu zeggenmijn vrienden dat ik hard en droog word. Alleenpules praat van mijn„ verinniging", en Bibicheklaagt steep en been, natuurlijk .

Wat is her een wonderlij ke naam : Bibiche.Ja -- alle oorsprong ligt bij haar in 't

duister.

Hij steunde met zij n armen op de

36

tafel en keek Renee aan . Er was een heel mildetrek our zijn mond .

Weet je, kind, dat meisj e is niet mij ndochter -- maar ze had het desnoods kunnen zijn .

Wat bedoelt u?1k wil niet braver schij nen dan ik ben ;

ik heb wel eens een vrouw gehad, vroeger .De menschen praten sours over een onkreuk-baar karakter - ook van mij is dat gezegd.

Nu, ik weet niet goed wat ze ermee be-doelen -- evenmin als zij zelf, waarschij nlij k .Onaantastbaar is niemand, en dus ook niemandonaangetast door het leven . Maar, lieve God,we zullen niet heelemaal verknoeid worden .1k vind mezelf niet slecht, want ik tracht hetgoede to verwezenlijken dat in me is. Maarhet kwaad schiet mee omhoog . Kom, ik zalniet moraliseeren.1k geloof dat je geschrokkenbent. Meer dochters heb ik niet, en ook geenzonen . En waarschijnlijk was het haar laatstebezoek .

Maar hoe heeft ze dit ooit kunnen be-denken ? En ik wil weten of ze het zelf ge-looft? - Misschien toch wel.

Renee, zei hij, de gedachte dat Bibiche togoeder trouw zou zijn, is nog nooit bij me op-

3 7

gekomen. Vergeef me maar. -- H ij hiefaarzelendzij n handen op .

Dus dan is het haar eigen bedrog en leugen .Vindt u dat niet verschrikkelij k ?

Kind, ik heb er nooit zoo over nagedacht .Heeft u niet met haar gepraat, om ook

eens de waarheid to hooren? -- ik bedoeloch, ik kan me niet zoo uitdrukken .

4m haar de waarheid to laten zeggen .Ja -- dat

Hij stond op en kwam naast haar staan . Zijnhand wilde hij op haar schouder leggen, maarhij bedwong zich .

Ik heb alleen geprobeerd haar van me ofto houden, Renee . Maar toen ik haar schilderde,moest ze precies op tijd komen, en mocht geendag overslaan . Ze kreeg er geld voor, zie je . Jijneemt het voor haar op, dat is ook goed .

Ik zou niet willen dat ze terugkwam,maar ik ben nieuwsgierig .

Nu lachte hij . Je zoudt haar geschiedenis ineen boekje willen lezen . -- Ga naar bed, kind,en Broom niet van haar . - En hij liep de kameruit, mompelend : j ij bent to goedvoordroomen .

Ze dacht dikwijls aan Bibiche, maar dorst hetPierre niet zeggen . Ze hoopte haar op straat to

3 8

ontmoeten, ze wilde mevrouw Roches vragenhoeveel meisjes zouden er zulke wonderlijkedingen durven doen? Vader zeggen tegen eenvreemden man en dan maar zien water van komt .

Mevrouw Roches bezocht hen meer dan in't begin en vroeg niet juist altij d naar Pierre .Ze ging bij Renee zitten en praatte wat . En zekon nauwelij ks een lack bedwingen, de eerstemaal dat Bibiche tusschen hen genoemd werd .Kij k, dat schepseltj e was zelfs argeloos in haarjalouzie. Ze gaf een paar zachte tikj es op Renee'sschouder. -- Zeker ken ik Bibiche, ze is heteenige avontuur van mijn broer . 0, hij is er weleens trotsch op geweest, indertij d, toen haar portretzoo'n opgang maakte . Maar hij heeft nooiternstig over haar gedacht .

-- Nee, hij gelooft haar niet .Mevrouw Roches fronste haar wenkbrauwen .Lieve kind, er valt niets to gelooven . Maar

zoo'n jokkemondje kan bekoorlij k zij n .0 ja, ze is mooi ; maar wat kan dat Pierre

schelen ?De antler lachte . -- Nou, niet zoo uitdagend .

Hij heeft haar toch geschilderd, hero?Ja - ik heb ook een portret gezien van u .Je bedoelt? --- Je moet je humeur wat

39

bedwingen, Renee . lk denk dat mijn broer ge-lijkmatigheid wil in een vrouw .

Bibiche was to losbandig, heeft hij mijgezegd .

En jij bent komisch . Misschien is het jejeugd. Pie zei me laatst : ze is achttien ; maardaar heb ik om gelachen .

Pie weet wel hoe oud ik ben .Ze zuchtten beiden eens. Praten was nietaltijd

gemakkelijk . - lk ben toch van goeden wille,dacht Marianne -- maar die liefde bij jongevrouwen

mijn God, die liefde .

De zomer spande zijn strakken koepel overde stall. De sterke zon, omhoog steigerend inhet maatlooze gewelf, schoot stekend haar lichtuit naar alle kanten . Vroeg in den nacht, eniederen nacht vroeger, werd de dag geboren .Als Pierre binnenkwam voor het ontbijt, eenbeetje moe en loom, - ik kan niet slapen, zeihij, als de muggen zoo dansen - dan strekteRenee haar beenen voor zich uit, na haar eerstewerkuur, en zei : dat het nu al zoo heet is .

Ze besloten een optrekj e to huren buitenParijs - de dagen gingen to stroef en langzaam .En zie, den eersten dag op het land, daar begon

40

de regen to vallen, schaars eerst, in grootedruppels, maar allengs mild en overvloedig . - --Pierre zat bij het raam, luisterde en keek . Erstonden twee linden voor zij n huisj e . De groote,stoffige blaren deinden zacht door de vallendedroppels, en kregen weer glimvlekken van vochten groen. En de goot boven het raam, volge-loopen, begon to murmelen . Renee plensde metwater, achter hem. Ze zei dat de kamer zoo vuilwas en ze alles moest dweilen . En hij vond allesgoed. Straks ging hij zijn koffer uitpakken, endaarna drentelen door het dorp. Het begin vanzoo'n dorpsstraat --- dat boeide hem nu. Heteerste hard-steenen huffs, de aanval van het lichtop die open flank, fel en verbeten . Dan, aan deoverzij, nog wat groen, een glooiIng misschien,een laatste strookje bouwgrond . Een geitjeen bij het huffs een kind - of een regenton ?Hij zou wel zien --- jets in schaduw, en weekvan hjn .

Renee stond plotseling naast hem . - Nu zal ikinkoopen gaan doen . Waar kijkt u toch zoo naar?

Ik weet niet - alles is mooi door den regen .Koop wijn en brood we zullen hier gezondworden .

Was u ziek?

een beetje wel, geloof ik .

4I

Ja

ik kon niet meer aan mij n werkdenken .

o - Weet u wat Pie heeft gezegd? - Piekwam gisteravond, u was al naar bed, we hebbenzacht gesproken . Hij zei : je vermoordt den man .God -- ik kan het toch niet helpen, het isde warmte - en-ne --- Ik ben blij dat weweg zijn ; - in de stall lachen de menschen meuit. Hier ook, misschien . Heb ik zooiets geksaan me?

Kom, Renee Hij zag een paar tranenover haar wang glij den . --- Waarom heb je medit niet eerder verteld?

Wanneer dan? - vanmorgen, in de roe-zemoes van het weggaan?

Goed, kind. Maar flu lost ook alles zichop ; is 't niet?

Och - Waarom zegt Pie zulke dingen ?Ik zei hem : oom is moe, hij wilde vroeg

naar bed gaan. En toen hij : je vermoordt denman.

En verder niets over dat punt?Ja - dat een kunstenaar zijn eigen leven

moest hebben, en dat hij gerechtigd was eenvrouw to mishandelen . - Ik vroeg : denk jeaan Bibiche? en toen lachte hij zoo overdreven .

42

Bibiche, o la-la

jij bent slim .

lk zaldan wel dom zijn

maar ---Lang niet zoo dom als Pie .

Weet diesnuiter ons a res?

Ze schudde haar hoofd .Dan krijgt hij het ook niet en we zijn

zes weken van hem verlost . En in dien tijdleeren we weer gelukkig zijn .

-- Maar -Maar wat of hij bedoeld kan hebben? Dat

raakt ons niet . Als je bij iemand slechte be-doelingen vreest, negeer hem dan, - wil nietweten .

Ze had haar tranen gedroogd en draaide zichom. -- Het klinkt wel heel gemakkelijk .

En dat lokt je aan ? -- Dus wijn en brood .Och kind, het levee zou zoo eenvoudig kunnenzijn - en toch niet arm of leeg. - En wehoefden geen heiligen to worden - misschienalleen : bewuste menschen . Nou schiet op - ikga mij n verf kiss uitpakken .

Ze liep de kamer uit, glimlachend om zijngretige haast . -- Dat hij flu weer zoo vroolijkwas . - Zou hij ooit wel eens haar portretschilderen ? Haar gezicht had fletse kleurendie konden toch ook mooi zijn. Ze hief haar

4 3

hoofd op. Of misschien vond hij haar gestaltemooi. Dandy zei : je danst zoo goed doordat jelichaam soepel is. Toen had ze gebloosd. Pierrezou nooit zooiets zeggen -- maar hij kon ookalles uitdrukken in zijn werk . Pierre was eenkunstenaar. Ze liep door het dorpje en keek omzich been. Hier zou ieder kind hen gaan kennen,zooals vroeger iedereen wist dat zij bij den burge-meester woonde, als een dochter in huffs .Portret van zijn dochter - dacht ze - ja, datwas Bibiche - maar haar portret - Hij zounu geen grapjes meer maken met zijn vrienden .Trouwens, hij sprak alleen lules, een heel enkelemaal ; eigenlijk had hij zijn vrienden verloren .En zelfs Pie mocht nu bun adres niet weten .Ze woonden bier als in 't geheim . - Ze stieteen winkeldeur open en een jonge man achterde toonbank zei : dag mevrouw .

A1 in de eerste rijpheid van den zomer speurdePierre den herfst. De hemel was zoo hoog en strakniet meer en de kleur van het boomenloof ver-slapte in oververzadigdheid . Ze konden van hetdorp niet scheiden. Pierre werkte meest buiten,in sterke en ongestoorde blijheid ; Renee leerdeeen gezin kennen dat ze haar aandacht gaf : man,

44

vrouw en vier kinderen . H et jongste kind, eenmeisj e van acht jaar, was gebrekkig . Maar eenvroolijker schepseltje kon er niet wezen . Ze zatop de ruwgehouwen stoep van burs armelijk huffszoolang de zon scheen, ze bikkelde en zong, metwonderlijk diepe stem . Haar lack brak uit haarlos, donkey en klankrijk, als een galm uit eenrotswand. Maar ze sprak geen vroeg-rijpe woor-den die ouderen doers verontrusten ; ze had dejonge ziel van een gaaf kind. Renee ging vanhaar houden. Ze huurde een trekwagentj e entilde Annette daarin, om ver met haar to rijden.Het kind had zwakke, misvormde beentjes,waarop bet niet kon loopen . Dikwijls zei Renee :we gaan oom Pierre zoeken ; waar hij weerzitten zal? -- Ze beklommen den heuvel, waar-tegen het dorpj e was gebouwd en tuurden omzich been. Een enkele maal vonden ze hemvan hun hoogte af. Dan weer naar beneden,voorzichtig, het wagentj e kantelde zoo gauw -- .en naar hem toe . Ze mochten niet lang blij ven,maar dat wisten ze vooruit en er was immershet genot van gaan en komen. Hoe jong ensterk voelde Renee zich, als ze voor bet lichtewagentje liep . Dan trok ze met bei haar handers,om de vreugd van de krachtige houding alleen,

45

en ze zong, haar hoofd omhoog in de zomerlucht .Hun spreken bleef beperkt tot enkele woorden-- een vraag --- een roep. Maar dikwijls rusttenze uit. Annette mocht een mooi plekj e aanwij Zen .Hoog tilde Renee het kind in haar armen, voorze het neerzette in het gras . Eens - ze haddenover oom Pierre gepraat, hoe knap hij toch was,en hoe lief -- vroeg het meisj e : - Waaromhebben jullie geen kinderen ? Renee trok haarop schoot, legde haar handen spelend om hetkleine hoofdje.

Ik weet niet -- ze komen misschien nogwel. Eigenlijk moeten oom Pierre en ik eerstnog trouwen, in de kerk, zie je. Dan draag ikeen wit satij nen japon .

0, en witte bloemen in j e haar, en de paardenook witte bloemetj es op hun kop -- ik weet het,ik heb het gezien .

Ja -- en jij mag mee --je mag in de kerkzitten en dan moet je ook zingen .

- Wat voor jurk krijg ik aan ?--- Een goud-gele .

Ja -- dan ben jij de bruid, en dan komthet kindje, he?

-- Nog een beetje wachten, dan komt het .Het zal heerlijk zijn . --- Ze voelde de

46

zon plotseling zoo warm in haar gezicht enbong haar hoofd naar het donkere haar vanAnnette . --- Och, dacht ze, ik moet het kindtoch sprookjes vertellen . - Maar het sprookjeleefde in haar hart .

-- Ze verwaarloosde haar huishouding niet,hoewel ze nu ook Jeanne, de moeder van hetgezin, ging helpen. Of juist daardoor : ze wildeeen voorbeeld zijn . Ze voelde zich zoo sterk enzeker van haar kunnen . Jeanne was een altijdbezige, altijdbabbelende vrouw, die met zooveeltalent praatte, dat het haar zelf en anderen alseen noodzakelij k iets voorkwam . Praten waseigenlij k het eenige wat ze kon . En Renee hoordetoe, trachtte ook haar beurt to nemen . Het was alseen opwindend spel . - In die weken leefde zeverder van Pierre of dan gewoonlijk . Hij voeldehet en zei zichzelf glimlachend : goed, ze blijfthierdoor tevens nog behouden voor jou .

's Avonds, dan wilde ze wel het vertrouwe-lijk met-z'n-beiden-zijn oproepen, dat ze in destall had gekend. Maar ze kon niet meer wach-ten. De dagen kortten al ; Pierre maakte vroeglicht in het sombere atelier . Als hij daar danbleef zitten, een kwartier, een half uur - en zeniets van hem hoorde, dan kneep ze haar lippen

47

samen en in haar oogen kwam een uitdrukkingvan schuw verzet. Plotseling liep ze het huffs uitze dacht aan Jeanne, aan haar roezige bedrijvig-heid, ze hoorde haar stem. Maar Annette lagstil in haar ledikantje en sliep . Ze boog zich overhet kind, our het to kussen . Sours sloeg het degroote oogen op .

Ben jij daar? --- ik heb al gedroomd .Wat droomde je? ga weer slapen .Jk weet niet meer - . blijf heel even bij

me zitten .Ja - en morgen gaan we weer uit .Met een heftigheid die haar pij n deed, ver-

langde ze naar morgen. Het kind in haar armenhebben, en spelen, en blootshoofds buiten zijn .

Als de zon maar weer scheen - als de zomernog duren kon. Maar waarom? -- in de stallhad ze het beter ; - hier wandelde ze nooit metPierre. Sliep Annette? Nu wilde ze weer bijJeanne zijn, ze wilde lachen . Waarom ? - Allesging zoo snel in haar, zoo hevig . Maar ze wastoch gelukkig?

Eindelij k - het was midden October gewor-den - keerden ze naar de stall terug. En toen,de eerste dagen al, voelde Renee dat er iets inhaar leven was veranderd . Pierre ging veel uit

48

en werkte weinig . Hij zei haar niet dat er in eender kunstzalen een belangrijke tentoonstellingvan jongeren was, en hoe hij een open strij dvoerde met zichzelf. - Kon hij nog met ietsnieuws komen? - had hij recht van spreken?--- was hij niet sinds sang doende, zichzelf toherhalen en flood to schilderen? - Maar ass daarflu zijn laatstewerk hing, temidden van flit rauween machtelooze gepruts - Hij kon iets, hij konmeer flan al deze kerels samen . Maar ja - juistdie zoete gaafheid, flat voile -- Met wrok enweemoed dacht hij aan zijn „Dorpsbegin" . Eensterk stuk toch -. maar hij had niet boven zij nmacht gereikt . -- Of losten de problemen zichzoo ongemerkt op, terwijl hij overwoog entuurde? --- Mijn God, nee, ongemerkt werdgeen kunst geschapen. Maar hij was den strijdgewend - hij had een geestesroutine - Tja,moose woor en.Hij vroeg een van die jonge kunstenaars bij zich

to komen, hij toonde zijn werk van de laatstemaanden . En zie, terwijl hij zelf keek, kreeg hijhet weer lief. Nu behoefde hij de woorden vandien antler niet meer . Hij wist flat hij een eerlijkwerker was, die zijn krachten gebruikte, maartevens voelde hij, flat er nog nieuwe krachten

49

in hem scholen .

De jonge man begon topraten. Hij had grooten eerbied voor Pierre ; hijvond liens werk ontroerend en edel . -- Maarzei hij - u laat voor ons niets om op voort tobouwen ; zelf heeft u lit tot een hoogtepunt ge-bracht - of u zult dat nog doen, - maar wijmoeten elders zoeken .

Pierre luisterde maar half. Hij dacht aan hethuffs waar Annette woonde - de grove stoep,en daarop het teere kind in haar spel, als eenhurkend Boeddha-beeldje . Zoo lang er nog veelwas, dat hij schilderen wilde, zoolang hij dewereld met deze gretigheid liefhad -

Hij kreeg een uitnoodiging om de volgendemaand in Brussel to exposeeren . Hij zegde toe }hoewel hij opzag tegen het versturen van zijnwerk. Op een keer riep hij Renee in zijn kamer .

Kij k - zei hij, en wees om zich heen, - litalles moet verpakt worden ; -is het niet ontzet-tend? Ze knikte vaag - Als ik u helpen kan?

Natuurlijk. We moeten hour koopen entimmeren. En dan rijd jij in drie auto's naar hetstation, en in Brussel rijd je naar den kunsthandelen zegt : hier is het zoodj e .

lk? waarom ik?Omdat je mijn huip bent . En dan vertel

50

je me hoe het daar hangs, en was de Vlamingenzeggen .

praat onzin .Nee, zou j e het niet willen doen ? -- Ik zal

ook Annette schilderen, op de stoep met haarbikkels, en over haar beentjes leg ik den doekdien jij voor haar gehaakt hebt - en jij krijgthet cadeau .

Annette --- waarom hebt u haar dan nieteerder geschilderd?

Ik had immers geen tijd . Ik zal het doenterwij 1 jij in Brussel bent . Zou je durven ?

Och ja - durven wel -- als u me allesheel goed uitlegt . Maar wie zorgt zoo langvoor u ?

Jij zorgt voor me dat is het juist, ik reisonder jouw hoede .

En weer veranderde het leven voor Renee .Sinds ze Jeanne en bet kind niet meer had, bleefer haar zoo veel vrije tijd. Maar nu ging haar ge-dachte uit naar dat groote : de reis naar Brussel,al dat was ze doen zou voor Pierre .

Renee, zei hij, het is geen prettig werk . Jemoet een waakhond zijn, die aldoor blaft en zijntanden last zien .

En mag ik ook bijten?

5I

Als je het niet laten kunt ; maar bijt dangoed. - Kijk, kind, ik hoef daar geen succes tohebben ; - maar ik wil ook niet al to veel in demaling worden genomen ; - ik wil daar kalm enplezierig hangen .

Moet ik u ook erover schrijven?Och, zoo je wilt. Maar zoodra er iemand

gezegd heeft, dat hij de tentoonstelling voor ge-opend verklaart, kom je terug . Nee, eerst drinkje nog champagne .

Aarzelend zei ze : ik zal toch zeker een nieu-wen hoed moeten hebben .

Het is geen bruiloft - zelfs geen begrafenis .Ze wendde zich af. -- He, waarom doer

u zoo?Ik weet niet, kind, ik bedoel er niets

leelij ks mee .In 't begin heeft u me nooit geplaagd .

Hij glimlachte . - Er is een spreekwoord :laat vroeger geluk rusten . Oostersch, denk ik .Ze voelde zich even heel triest, ze wist nietwaarom. Maar mevrouw Roches kwam binnenen gooide haar handschoenen op tafel .

Zoo, Pierre-Juffrouw Renee wat bentu veranderd, ten goede-ja,ja, Pierre, ten goede.Het buitenverblijf, of?

5 2

Pierre begon bedaard het laatste nieuws tovertellen .

Prachtig, zei ze en keek Renee weer aan .Wat heb je voor een a een goede tailor-

made, misschien? Bij zoo'n of cieele opening,weet je -Ongemerkt liep Pierre zijn werkkamer

lnnen.

Den avond voor de groote refs ontving Reneeeen brief van haar zuster . - De moeder wasernstig ziek - mij nheer de pastoor kwam vaak,en bad met hen. Maar het moederhart vroegnaar het afwezige kind. Natuurlijk, als Reneeniet kon komen -als haar eigen omstandighedenzoo waren - Ze las Pierre den brief voor, enkeek naar hem op aan 't eind . - Zou ze sterven?Er was in haar gezicht een uitdrukking vanontzag voor den flood .

Jk weet niet, kind, je moest er maar heengaan, morgen .

Ze boog haar hoofd .

Ja

zei ze zachthet kan toch niet antlers . Als ze sterft

Ja -- Hij nam een spoorboekje . Danrefs ik wel naar Brussel. Misschien kan jevandaagnog weg

het is nu

drie uur ?

53

Tegen den nacht bereikte Renee haar dorpje .Drie dagen later, - Pierre was juist uit Brussel

terug - kwam haar eerste bericht. Het gingmet de moeder veel beter ; eigenlijk was hetgevaar flu wel voorbij . Maar och, ze bleef nogeen enkel dagje ; - zij en haar zuster haddenzooveel to praten. Wat was er niet gebeurd,sinds ze elkander het laatst hadden gezien! Elinehad ook wel lust om in Parijs to komen wonen .- Nu, maar zij kwam gauw terug ; misschienmiste hij haar een klein beetje?

Hij zat daar, met het briefje in zijn handen .Hij had dit wel zien komen, hun aardige levenwas uit. Nu - een glimlach erover - watanders? Ook zonder dit vermeende sterven vande moeder was ze verloren geweest. Eva proefdevan den boom der kennis . Het werd tijd dat zetrouwde, Renee . - Wat al invloeden werktener ; had hij ze kunnen weren ? En als hij gewildhad? - Hij haalde zijn schouders op ; hij wasschilder, niets anders . Daar buiten hadden zehet nog zoo goed gehad. Wel hoorde ze to veelnaar Jeanne, maar wat een liefde en warmtespreidde ze uit voor dat gebrekkige kind . - Zemoest eigen kinderen hebben, dat zou haar rijkmaken. Hij had haar al to Lang in zijn klooster

5 4

gehouden. Haar kaars brandde op ;

blaas devlam uit als zij gaat flikkeren .

Het zou hem niet hebben verwonderd als zehaar zuster en moeder had meegebracht -- maarze kwam alleen terug. Ze stapte anders over dendrempel dan voordien. En ze zette niet dadelijkhaar hoed af, maar bleef er mee rondloopen .Mevrouw Roches had gezegd dat die hoed haarflatteerde .

Vertel flu eens rustig --- zei hij, en wistwel hoe hij al haar onrust daarmee uitlokte .

Er was iets luids over haar gekomen . -- O,ze hadden in haar dorp wel heel verkeerde voor-stellingen van het leven in Parijs, en van haarleven in 't bij zonder .

-- Ja - ja - kwamen ze niet eens kijken?- Nou, moeder en Eline wilden wel komen,

misschien als zij -- e -- Eigenlijk hadden zehet beloofd, voor het geval dat Ze voltooidehaar zin niet, maar lachte .

Dien avond zei hij, dat ze flu maar een anderebetrekking moest zoeken. Ze huilde, en hij gafhaar niet den troost waarop ze - even nog -hoopte. Hij praatte verstandig en zacht, maarze luisterde niet. Graag wilde hij het haar zelfdoen begrijpen . Ze zei hem dat hij wreed en

5 5

grillig was -- en gevoelloos . Goed, ze wilde fluzelf ook weg -- hij hoefde niet zij n best to doenhaar nog tegen to houden. Toen lies hij haaralleen en dacht ; Ze zal het dan later misschienbegrij pen - veel later -- dat het als een sprookj ewas, en ze het zelf heeft uitgeblazen .

56