+

mw. dr. Willemijn Windt

Uroloog io24 september 2012

Farmacologischebeïnvloeding van mictie

Gewild of ongewild

+ Casus

82 jarige man COPD exacerbatie

Al langere tijd gaat plassen moeilijker

1e dag na start pulmonale medicatie onvermogen tot mictie

Probleemloos CAD geplaatst: 1,5 L urine.

4 weken na plaatsen CAD verwijderd, goede mictie na start tamsulosine

+ Casus

Hoe kan dit??

+ Doelen

Begrijpen neurologische en farmacologische beïnvloedingblaasfunctie.

Identificeren geneesmiddelen met gewild of ongewild effect op de blaas.

Begrijpen oorzaak erectiele dysfunctie als bewerking medicatie.

+ Functie van de blaas

1. Opslag orgaan

+ Functie van de blaas

1. Opslag orgaan

2. Evacuatie orgaan

+ Fysiologie van de blaas

Goede mictie door coördinatie contractie musculus detrusor, gladde spiercellen blaashals urethra sfincter

Campbell Walsh Urology 2012

+

opslagCampbell Walsh Urology 2012

+

opslag mictieCampbell Walsh Urology 2012

+ Neurologisch circuit van de blaas

Parasympaticus S2-S4 niveau, plexus pelvicus Contractie m detrusor Relaxatie outflow tract Via acetylcholine Nicotinerge, adrenerge en

muscarinerge receptoren

Campbell Walsh Urology 2012

+ Neurologische circuit van de blaas

Sympaticus T10-L2 n. splanchnicus n.

hypogastricus, n. pelvicus Contractie blaashals en

urethra Inhibitie parasympaticus Relaxatie m. detrusor in vitro Adrenerge receptoren

Campbell Walsh Urology 2012

+ Terug naar de casus…

parasympathicolyticum ipratropium inhalatie (atrovent) tiotropium inhalatie (spiriva) atropine, tropicamide oogdruppels

β2-sympathicomimeticum salbutamol (ventolin) neusspray xylometazoline anti glaucoom brimonidine

+ Bijwerking medicatie

Verminderde mictie drang

Acute urine retentie

Erectiele dysfunctie

+ Farmacologische targets

Centraal zenuw stelsel Opioiden Morfine: grotere blaascapaciteit, blokkeert blaas contractie Naloxon: stimulatie mictie Tramadol in proefdieren effectief bij BOA

Cave: urine retentie bij morfine gebruik

+ Farmacologische targets

Serotonine 5-HT reuptake inh verminderen blaascontractie en vergroten

blaas volume SSRI’s kunnen effectief zijn in OAB, echter kunnen ook tot

incontinentie leiden cave: residu na mictie en acute urine retentie

GABA Gabapentine effectief bij neurogene OAB

+ Farmacologische targets

Perifere targets Muscarine receptor parasympaticus Detrusor contractie M3-receptor Nifedipine gevoelige Ca-kanalen Anticholinergica (oxybutynine, solifenacine, fesoterodine) Verminderde respons op Ach, verminderde vullingsdruk

Alfa adrenerge receptoren α1D en α1A, contractie blaashals en urethra remming: tamsulosine

+ Farmacologische targets

Beta adrenerge receptoren β3 receptor agonist: relaxatie m detrusor, toename blaas

capaciteit

Calcium antagonisten Vermindering spikes contractie leidend tot OAB

Botuline toxine type a remming Ach afgifte Effectief bij overactieve blaas

+ Farmacologische targets

NSAID’s: Prostaglandinen verhogen gladde spiertonus en spontane

activiteit NSAID: relaxatie blaas tijdens vulling, vermindering spontane

contraties

Tricyclische antidepressiva Anticholinergisch en Noradrenaline re-uptake remmend effect Relaxatie m detrusor Amitriptyline

+ Farmacologische targets

Oestrogenen Toename dikte urotheel mucosa, betere sealing, minder

incontinentie

+ Lower urinary tract symptoms

LUTS obv blaasevacuatie α-blokkers 5α-reductase remmers Operatieve correctie: TURP

LUTS obv blaasvulling Anticholinergicum NSAID, tramadol, Ca-antagonist, amitriptyline Botuline toxine A Sacrale of perifere zenuwstimulatie operatieve correctie

+ Farmacologische problemen?

Bovenstaande aangrijpingspunten effectief bij LUTS obv blaasvulling

Bijwerkingen bij pre-existente obstructieve LUTS Mictie meer afhankelijk van detrusor contractie Verlaat blaas gevoel Residu na mictie Acute urine retentie

+ Erectiele dysfunctie

ED normaal?

+ Erectiele dysfunctie

Casus: Patient komt met mictieklachten. Bij rectaal toucher wordt een grote

prostaat gevoeld. Gestart wordt met finasteride en tamsulosine Patient komt terug met erectieklachten en libidostoornissen. Wat nu?

+ Rol medicatie impotentie

Campbell Walsh Urology 2012

+ Zenuwvoorziening penis

+ Fysiologie erectie

Werking zwellichamen

+ ED als bijwerking medicatie

Campbell Walsh Urology 2012

+ ED als bijwerking medicatie

Campbell Walsh Urology 2012

+ Terug naar de casus…

finasteride/dutasteride 1:10 erectie en libido klachten voor en nadelen afwegen bij onvoldoende effect monotherapie tamsulosine TURP overwegen.

+ Samenvatting

Bij pre-existente obstructieve mictie bij blaasdempendemedicatie kans op acute urine retentie.

Erectiele dysfunctie vaak multifactorieel, medicatie slechts eenonderdeel.

Bij antihypertensiva, psychogene medicatie, LUTS medicatiemogelijk alternatief.

+ Take home message

Besteed bij mictieklachten en erectieklachten aandacht aanvoorgeschreven medicatie.