HV als wederzijdse beïnvloeding Beïnvloeding is kenmerk van elke relatie, Beïnvloeding is kenmerk van elke relatie,

ook therapeutische:ook therapeutische: Interpersoonlijk (2 mensen)Interpersoonlijk (2 mensen) Wederkerig/Bi-directioneel (aantrekking, Wederkerig/Bi-directioneel (aantrekking,

…)…) Leidt tot een ingewikkelde dynamiek Leidt tot een ingewikkelde dynamiek

tijdens hulpverlening (ik, binnenkant, tijdens hulpverlening (ik, binnenkant, buitenkant, overkant)buitenkant, overkant)

HV als wederzijdse beïnvloeding Hypothese (Strong): HV wil cliënt Hypothese (Strong): HV wil cliënt

veranderen --> cognitieve dissonantie bij veranderen --> cognitieve dissonantie bij cliënt door verschil visie HV en visie cliëntcliënt door verschil visie HV en visie cliënt

--> ongemakkelijk voor cliënt --> --> ongemakkelijk voor cliënt --> dissonantie reduceren door dissonantie reduceren door HV te diskwalificeren, HV te diskwalificeren, rationaliseren, rationaliseren, informatie zoeken die tegenspreekt, informatie zoeken die tegenspreekt, HV proberen veranderen, HV proberen veranderen, aanvaarden idee HV aanvaarden idee HV

HV als wederzijdse beïnvloeding Aanvaarden idee HV meer waarschijnlijk:Aanvaarden idee HV meer waarschijnlijk:

Als HV als Als HV als expert/competentexpert/competent overkomt overkomt Als HV als Als HV als attractiefattractief overkomt overkomt Als HV als te Als HV als te vertrouwenvertrouwen overkomt overkomt

zijn variabelen die therapeutische relatie zijn variabelen die therapeutische relatie versterken (vooral eerste gesprekken)versterken (vooral eerste gesprekken) Ook afhankelijk van Ook afhankelijk van cliëntcliënt kenmerken kenmerken

zoals leeftijd, geslacht, ras, attractiviteit, zoals leeftijd, geslacht, ras, attractiviteit, cognitieve stijl, motivatie, cognitieve stijl, motivatie, betrokkenheid, ...betrokkenheid, ...

HV als wederzijdse beïnvloeding Expertise/competentie:Expertise/competentie:

Perceptie van cliënt dat HV zal helpen om Perceptie van cliënt dat HV zal helpen om problemen te verminderenproblemen te verminderen

Perceptie cliënt is gebaseerd op: Perceptie cliënt is gebaseerd op: Eerste gesprekken: opleidingsniveau, Eerste gesprekken: opleidingsniveau,

training, certificaten, anciënniteit, taal, training, certificaten, anciënniteit, taal, setting, boeken, sekse, oordeel anderen, setting, boeken, sekse, oordeel anderen, reputatie, stijl, rol! HVreputatie, stijl, rol! HV

Later: expertise niet meer zo belangrijk, Later: expertise niet meer zo belangrijk, wel geheel van non-verbale en verbale wel geheel van non-verbale en verbale gedragingen gedragingen

Expertise/competentie Non-verbaal gedrag:Non-verbaal gedrag:

Oogcontact, leunen, vloeiend pratenOogcontact, leunen, vloeiend praten verbaal gedrag:verbaal gedrag:

VragenVragen die gedachten uitdagen die gedachten uitdagen Aandachtig zijn door verbaal Aandachtig zijn door verbaal

ondersteunen, geen interrupties, luisteren, ondersteunen, geen interrupties, luisteren, goed goed tempotempo in de sessie in de sessie

Directheid en vertrouwen in presentatieDirectheid en vertrouwen in presentatie Interpretaties makenInterpretaties maken ConcretiserenConcretiseren

Expertise/competentie: vragen Vanaf eerste (telefonisch) contact tot laatste Vanaf eerste (telefonisch) contact tot laatste

sessie moet hulpverlener “intelligente” sessie moet hulpverlener “intelligente” vragen stellenvragen stellen

Indeling van Tomm (1988) in 4 Indeling van Tomm (1988) in 4 verschillende soorten vragen op 2 assen:verschillende soorten vragen op 2 assen: Variatie in vragen m.b.t. wie de Variatie in vragen m.b.t. wie de

informatie als antwoord op vraag zal informatie als antwoord op vraag zal gebruiken (continuüm)gebruiken (continuüm)

Variatie in vragen m.b.t. het om lineaire Variatie in vragen m.b.t. het om lineaire dan wel circulaire informatie gaatdan wel circulaire informatie gaat

Expertise/competentie: vragen Rechtstreekse vragenRechtstreekse vragen: :

oriënteren (voor hulpverlener) en lineairoriënteren (voor hulpverlener) en lineair Onderzoekend, deductief, rond inhoud en Onderzoekend, deductief, rond inhoud en

feiten, om probleem uit te leggenfeiten, om probleem uit te leggen Duiden vaak iemand of iets aan dat Duiden vaak iemand of iets aan dat

verkeerd is en moet veranderen (lineair)verkeerd is en moet veranderen (lineair) Waarom komt man laat thuis van werk Waarom komt man laat thuis van werk

(veel werk, pas gepromoveerd, komt niet (veel werk, pas gepromoveerd, komt niet graag thuis,…)graag thuis,…)

Expertise/competentie: vragen Circulaire vragenCirculaire vragen: :

Oriënteren (hulpverlener) en circulairOriënteren (hulpverlener) en circulair Circulair (alles is met alles verbonden) Circulair (alles is met alles verbonden)

--> systemisch denkkader--> systemisch denkkader Exploratief, nieuwsgierigheid therapeutExploratief, nieuwsgierigheid therapeut Informatie over patronen tussen mensenInformatie over patronen tussen mensen Vbn. Wat is er anders aan de dagen dat Vbn. Wat is er anders aan de dagen dat

uw man niet overwerkt, wie begint over uw man niet overwerkt, wie begint over het onderwerp overwerken, wat is het onderwerp overwerken, wat is verschil tussen vroeger en nu?verschil tussen vroeger en nu?

Expertise/competentie: vragen Strategische vragenStrategische vragen: :

Beïnvloeden (voor cliënt) en lineairBeïnvloeden (voor cliënt) en lineair Nieuwe mogelijkheden in een bepaalde Nieuwe mogelijkheden in een bepaalde

richting opperenrichting opperen Gaan uit van oorzaak-gevolg relatieGaan uit van oorzaak-gevolg relatie Vb. Wat zou er nodig zijn om u en uw Vb. Wat zou er nodig zijn om u en uw

man op gelijke lijn te krijgen ivm man op gelijke lijn te krijgen ivm opvoeding? Wat zou er gebeuren indien u opvoeding? Wat zou er gebeuren indien u het obstructief gedrag van uw zoon zou het obstructief gedrag van uw zoon zou negeren?negeren?

Expertise/competentie: vragen Reflexieve vragenReflexieve vragen: :

beïnvloeden en circulairbeïnvloeden en circulair Faciliteren ook verandering, maar zonder Faciliteren ook verandering, maar zonder

richting aan te geven, laten verschillende richting aan te geven, laten verschillende mogelijkheden openmogelijkheden open

Dmv vragen nieuwe reacties Dmv vragen nieuwe reacties bewerkstellingen (dus cliënt in staat)bewerkstellingen (dus cliënt in staat)

Hoe zou het leven veranderen als het Hoe zou het leven veranderen als het probleem er niet was? Als u niet zou probleem er niet was? Als u niet zou overwerken?overwerken?

Tempo in een sessie Hangt af van snelheid waarmee cliënt Hangt af van snelheid waarmee cliënt

informatie geeftinformatie geeft Hulpverlener kan tempo wijzigen door:Hulpverlener kan tempo wijzigen door:

Verdere exploratieVerdere exploratie Focus op ander onderwerpFocus op ander onderwerp Bijkomende vragenBijkomende vragen Emoties te explorerenEmoties te exploreren

Heeft belangrijke impact op verloop sessie: Heeft belangrijke impact op verloop sessie: te snel --> ontbreken belangrijke informatie, te snel --> ontbreken belangrijke informatie, te traag --> saai voor hulpverlener en cliëntte traag --> saai voor hulpverlener en cliënt

Tempo in sessie Temporiseren:Temporiseren:

Cliënt Cliënt volgenvolgen door te spiegelen, door te spiegelen, reflecteren en actief te luisterenreflecteren en actief te luisteren

VersnellenVersnellen door open vragen te stellen, door open vragen te stellen, peilen naar verandering, proces peilen naar verandering, proces bespreken eerder dan inhoud, focussen bespreken eerder dan inhoud, focussen op hier en nuop hier en nu

VertragenVertragen door te exploreren, emoties te door te exploreren, emoties te laten ventileren, door te vragenlaten ventileren, door te vragen

Tempo in sessie Ideaal tempo is afhankelijk van:Ideaal tempo is afhankelijk van:

Problematiek Problematiek Tempo cliëntTempo cliënt Motivatie cliënt (zeer gemotiveerd --> Motivatie cliënt (zeer gemotiveerd -->

hoger tempo)hoger tempo) Angst voor verandering cliënt (weinig Angst voor verandering cliënt (weinig

angst --> hoger tempo)angst --> hoger tempo) Negatieve consequenties veranderingNegatieve consequenties verandering Vooropgestelde lengte therapieVooropgestelde lengte therapie

Expertise/competentie: concreet Verhaal van cliënten is vaak warrig, Verhaal van cliënten is vaak warrig,

oppervlakkig, abstract, en vertoont hiaten: oppervlakkig, abstract, en vertoont hiaten: zowel (1) weglatingen, (2) vervormingen, als zowel (1) weglatingen, (2) vervormingen, als (3) generalisaties(3) generalisaties

HV kan taalkundige tools gebruiken om HV kan taalkundige tools gebruiken om betekenis woorden cliënt te achterhalen en betekenis woorden cliënt te achterhalen en hiaten op te vullenhiaten op te vullen

Belangrijke tool is vragen stellen om Belangrijke tool is vragen stellen om exactheid en concreetheid van cliënten te exactheid en concreetheid van cliënten te bekomen (ook ter controle interpretatie HV)bekomen (ook ter controle interpretatie HV)

Expertise/competentie: concreet Concretiseren is een manier om duidelijk te Concretiseren is een manier om duidelijk te

maken hoe algemeen gekende begrippen maken hoe algemeen gekende begrippen (depressie, angst, woede, …) begrepen (depressie, angst, woede, …) begrepen worden door cliëntworden door cliënt

HV moet deze begrippen niet zelf invullenHV moet deze begrippen niet zelf invullen Concretiseren als basis voor doelstellingen Concretiseren als basis voor doelstellingen

en evalutieen evalutie Geeft idee van beperkingen en sterke Geeft idee van beperkingen en sterke

punten van cliënt i.v.m. problemenpunten van cliënt i.v.m. problemen

Concretiseren: weglatingen EnkeleEnkele: ik ga, ik ben bang… : ik ga, ik ben bang… naar waarnaar waar, ,

waarvanwaarvan?? VergelijkingVergelijking: zij is de beste, mijn broer is : zij is de beste, mijn broer is

beter dan mij… beter dan mij… vergeleken met wie, vergeleken met wie, wanneer? In wat, wanneer, hoe?wanneer? In wat, wanneer, hoe?

ReferentieReferentie: zij staan mij altijd in de weg, ik : zij staan mij altijd in de weg, ik word er ziek van... word er ziek van... wie specifiek staat je in wie specifiek staat je in de weg, wat maakt je ziek?de weg, wat maakt je ziek?

WerkwoordWerkwoord: hij frustreert mij, ik ben : hij frustreert mij, ik ben boos… boos… hoe frustreert het hou, hoe boos?hoe frustreert het hou, hoe boos?

Concretiseren: weglatingen NoodzakelijkheidNoodzakelijkheid: ik geraak er niet aan uit, : ik geraak er niet aan uit,

het is onmogelijk om… het is onmogelijk om… Wat stopt je? Wat Wat stopt je? Wat verhindert je?verhindert je?

MogelijkheidMogelijkheid: ik moet het doen, ik mag niet : ik moet het doen, ik mag niet falen… falen… Wat zou er gebeuren als Wat zou er gebeuren als je…wel/niet deed?je…wel/niet deed?

BeoordelaarBeoordelaar: het is slecht om je studies te : het is slecht om je studies te verwaarlozen, mensen zouden beter moeten verwaarlozen, mensen zouden beter moeten doen… doen… voor wie is het slecht, wie moet voor wie is het slecht, wie moet beter doen, wiens opinie vertolk je nu?beter doen, wiens opinie vertolk je nu?

Concretiseren: vervormingen NominalisatieNominalisatie: ik heb geen vrijheid, ik wil : ik heb geen vrijheid, ik wil

veiligheid… veiligheid… hoe voel je je niet vrij? hoe voel je je niet vrij? Wanneer, waar en moet wie? Hoe wil je je Wanneer, waar en moet wie? Hoe wil je je veilig voelen?veilig voelen?

Oorzaak/gevolgOorzaak/gevolg: zo lang mijn leerkracht in : zo lang mijn leerkracht in de buurt is, voel ik me veilig; jouw gezaag de buurt is, voel ik me veilig; jouw gezaag maakt me gek… maakt me gek… hoe bepaalt de hoe bepaalt de aanwezigheid van de leerkracht geluk? Hoe aanwezigheid van de leerkracht geluk? Hoe maakt gezaag je gek?maakt gezaag je gek?

Concretiseren: vervormingen Gedachten lezenGedachten lezen: als je zo doet, weet ik dat : als je zo doet, weet ik dat

je me haat, ik weet dat hij me niet graag je me haat, ik weet dat hij me niet graag mag… mag… hoe weet je dat?hoe weet je dat?

Veronderstellingen:Veronderstellingen: je weet dat ik eronder je weet dat ik eronder lijd, mijn dochter is zo koppig als mijn lijd, mijn dochter is zo koppig als mijn man… man… hoe erg en wanneer lijd je eronder? hoe erg en wanneer lijd je eronder? Hoe zie je dat je man koppig is?Hoe zie je dat je man koppig is?

Concretiseren: generaliseren Universele opvattingenUniversele opvattingen: ik heb het altijd : ik heb het altijd

moeilijk met dergelijke dingen, ik verlies moeilijk met dergelijke dingen, ik verlies altijd… altijd… ben je er nooit in geslaagd iets van ben je er nooit in geslaagd iets van die aard te leren? Kan je je herinneren dat die aard te leren? Kan je je herinneren dat je ooit eens niet verloor?je ooit eens niet verloor? !!uitzonderingen !!uitzonderingen

Complexe equivalentieComplexe equivalentie: mijn vrouw wil : mijn vrouw wil werken, ze houdt niet van me… werken, ze houdt niet van me… hoe toont je hoe toont je vrouw dat ze niet van je houdt, hou jij van vrouw dat ze niet van je houdt, hou jij van haar, werk jij? Zijn er partners die werken haar, werk jij? Zijn er partners die werken en toch liefhebben?en toch liefhebben?

Expertise/competentie: concreet Concretiseren kan ook door:Concretiseren kan ook door:

Opdrachten mee te gevenOpdrachten mee te geven Gedrag, gedachten en gevoelensGedrag, gedachten en gevoelens Monitoren gedrag, gedachten, gevoelensMonitoren gedrag, gedachten, gevoelens Ratings (thermometer, punten geven,…)Ratings (thermometer, punten geven,…) ObserverenObserveren Filmisch verslag maken van een Filmisch verslag maken van een

gebeurtenisgebeurtenis !! Niet te onderschatten vaardigheid!! Niet te onderschatten vaardigheid

Expertise/competentie: concreet Ze maakt me van streek (weglating, werkwoord)Ze maakt me van streek (weglating, werkwoord)

Hoe, wanneer brengt ze jou precies van streek?Hoe, wanneer brengt ze jou precies van streek? Ik mag dit niet doen (weglating, noodzakelijkheid)Ik mag dit niet doen (weglating, noodzakelijkheid)

Wat verhindert je om het te doen?Wat verhindert je om het te doen? Ik weet dat hij me dom vindt (verstoring, gedachten lezen)Ik weet dat hij me dom vindt (verstoring, gedachten lezen)

Hoe weet je dit precies?Hoe weet je dit precies? Ik verlies altijd mijn zelfbeheersing als ik in de groep iets moet zeggen Ik verlies altijd mijn zelfbeheersing als ik in de groep iets moet zeggen

(generalisatie, universele uitspraak, altijd)(generalisatie, universele uitspraak, altijd) Heb je jezelf nooit in de hand gehad voor een groep?Heb je jezelf nooit in de hand gehad voor een groep?

De manier waarop hij me aankijkt, maakt me bang (verstoring, oorzaak-De manier waarop hij me aankijkt, maakt me bang (verstoring, oorzaak-gevolg)gevolg) Hoe maakt de manier waarop hij je aankijkt jij bang?Hoe maakt de manier waarop hij je aankijkt jij bang?

Ik ben ongelukkig (weglating, enkele)Ik ben ongelukkig (weglating, enkele) Over wat, wanneer?Over wat, wanneer?

Ik ben niet zelfstandig (nominalisatie)Ik ben niet zelfstandig (nominalisatie) Hoe specifiek gedraag je je niet (of voel je je niet) zelfstandig?Hoe specifiek gedraag je je niet (of voel je je niet) zelfstandig?

Expertise/competentie Competentie is niet dogmatisch, autoritair Competentie is niet dogmatisch, autoritair

of “one up” zijnof “one up” zijn Wel te vertrouwen, aandachtig en in staat Wel te vertrouwen, aandachtig en in staat

om te helpen (door (non)verbale cues) door om te helpen (door (non)verbale cues) door cliëntcliënt het probleem te laten exploreren en het probleem te laten exploreren en cliënt cliënt oplossingen te laten genererenoplossingen te laten genereren

Niet profileren als “de expert” --> Niet profileren als “de expert” --> intimideert cliënten, wel gelijkheid, intimideert cliënten, wel gelijkheid, vriendelijkheid tonenvriendelijkheid tonen