Eva-Lanxmeer Voorbeeld Van Duurzame Gebiedsontwikkeling

7/21/2019 Eva-Lanxmeer Voorbeeld Van Duurzame Gebiedsontwikkeling

1/78

EVA-Lanxmeer

Voorbeeld van duurzame gebiedsontwikkeling


2/78

Inhoud presentatie

Ontwikkelingfasen EVA-Lanxmeer

Initiatief en ontwikkeling EVA Concept: van 19931995

Co-productie Stg. E.V.A. - gemeente Culemborg: 1996 - 2003

Planvoorbereiding van 19961998: onderzoek locatie en

woonwensen, ontwikkeling Stedenbouwkundig Plan

Start bouw: 1999. Gemeente opdrachtgever 1e100 woningen;

30% sociale bouw; meerdere initiatieven in PO en CPO

Beheerfase: van 2000 tot heden: grote rol voor de BEL


3/78

Begin jaren 90

aanleiding initiatief

Nieuw milieubeleid:

Inspiratie Brundtlandrapport

voor nieuw beleid Ned. overheid

1e Nationaal Milieubeleid Plan:

Milieu kiezen of verliezen.

Conclusie in 2e NMP: MKB en

consumenten moeilijk bereikbaar

NB.1992 start plannen VINEX:

voorbeeld voor duurzaamheid.


4/78

Brug slaan tussen milieubeleid van de overheid

en mensen in de samenleving

Betrokkenheid bij (mondiale) milieu- en sociale

vraagstukken vergroten; zichtbaar maken van

innovaties in levende werkelijkheid

d.m.v. Realiseren van landelijk voorbeeldproject

Het Initiatief

1993


5/78

Uitgangspunten

EVA concept

Integratie van ecologisch bouwen,organische landschapontwikkeling en

permacultuur ontwerp principes

Open Bouwen Ontwikkeling Model - TU Delft 1988-1990

Herlaer School 1989: Ecologische architectuur & bouwen

Bestuur VIBA 1990 - 1993 organisatie VIBA prijsvraag

Organische landschapontwikkeling en architectuur: bestuur

Stichting Mens & Architectuur 1990 - 1996

Permaculture Design Course, 1992 (verg. Cradle 2 Cradle)


6/78

Toelichting Permacultuur principes:

Samenwerking tussen mens en natuur Autonomie, recycling materialen, ontwikkelen

van zelfvoorzienende systemen, sluiten vankringlopen - vergelijk Cradle to Cradle nu

Gebruikmaken van duurzame water- en energie-bronnen, bevorder locale voedselproductie

In de leefomgeving de diversiteit, stabiliteit en

veerkracht nabootsen van natuurlijkeecosystemen

Condities scheppen voor een sociale omgevingen bewuste manier van leven


7/78

Ecologisch Centrum

voor Educatie, Voorlichting en Advies

1994 Oprichting

Stichting E.V.A.

1994


8/78

Doelstelling

Stichting E.V. A.

Voorwaarden scheppen voor een leefomgeving

. Waar mensen bij hun omgeving betrokken zijn en meevorm kunnen geven aan hun eigen bestaan

Waar oplossingen voor milieuvraagstukken zichtbaar zijn en

gezonde ecosystemen kunnen ontstaan

Waar meer bewuste leefstijlen kunnen ontstaan


9/78

BeeldvormingprocesEVA concept

Uitwerken conceptvoorstel met experts uitverschillende disciplines

benoemen van kwalitatief programma van

eisen voor het ontwerpen van ecologische

woon-werkwijken op menselijke maat

EVA brochure gepubliceerd in mei 1995

1994


10/78

Kernkwaliteiten EVA concept voor integreren van

sociale, ecologische en economische aspecten

Ecologische architectuur in relatie met organische ontwikkelingvan landschap: uitgaan van de Genius Loci

Integratie van functies: wonen, werken en recreren

Duurzame waterhuishouding en energie voorziening

Verminderen autogebruik; parkeren aan randen van de wijk Gebruik ecologische bouwmaterialen

Betrokkenheid toekomstige bewoners

Educatie en advies

EVA concept


11/78Pijlers EVA concept

Drie pijlers ecologische woon-werkwijk

Minimaal 200-250 woningen, appartementen,kantoren en kleine bedrijven

Ecologische stadsboerderij

EVA Centrum voor integrale ecologie

1994


12/78

Concretiseren EVA concept:

hoe breng je het in praktijk

Hoe kunnen we voorwaarden scheppen voor een leefomgeving waar

mensen zich betrokken voelen en invloed hebben op hun eigen

levenskwaliteit?

Hoe kunnen we een woonwijk realiseren waar oplossingen voor

milieuvraagstukken zichtbaar zijn en gezonde ecosystemen kunnen

ontstaan?

Op welke schaalniveaus (wijk, bouwkavel, woning) en in welke

ontwikkelingsfasen kunnen we mensen betrekken en (toekomstige)

bewoners meer zeggenschap geven?


13/78

1eContact met gem.

Culemborg in 1995


14/78

Gemeente Culemborg

Bekend om groen beleid

Ervaring met duurzaam bouwen

Burgerparticipatieautovrije binnenstad Perfecte locatie voor EVA project


15/78

Locatie

waterproduction site near Railway Station


16/78

Start Co-productie

Gezamenlijk opdrachtgeverschap Projectgroep EVA-Lanxmeer & Werkgroep Cordinatie

Gemeente financiert proces, verwerft locatie Lanxmeer

Stichting E.V.A. levert en bewaakt concept, adviseert en

vormt unieke schakel tussen Top-Down en Bottom-Up

1996

Gemeente Culemborg

en Stichting E.V.A.


17/78

Partners

Samenwerkende partijen in ontwikkelingsproces

Provincie Gelderlandextra contingent van 200 woningen

BgelHajema: wijziging bestemmingsplan en Stedebouwk. PvE

Econnis (Joachim Eble in Tbingen, Duitsland)

Copijn tuinen landschapsarchitecten Utrecht, Arcadis

C.O.R.E International, Dijkoraad

NUON, Novem, Vitens, Waterschap Rivierenland, Polderdistrict,

Zuiveringsschap, AVRI


18/78

Stappen in deplanontwikkeling

Provincie geeft extra contingent van 200

woningen in april 1996

Start Plan van Aanpak mei 1996

Goedkeuring gemeenteraad nov. 1996

Interdisciplinaire planfase met ruimte voor

inbreng van toekomstige bewoners

Start stedenbouwkundige ateliers met allebetrokken partijen in maart 1997

Vanaf 1998 medewerking Joachim Eble

van Econnis (Dtsl), en Copijn Utrecht

Start bouw 1e

fase in februari 1999


19/78

Speerpunten Plan vanAanpak EVA Concept

1. Organische ontwikkeling Stedenbouw en landschap: genius loci

2. Integraal waterconceptlokale zuivering en infiltratie

3. Duurzaam energieconceptmax. 40 Gigajoule p.w.

4. Ecologische architectuur & duurzaam bouwen

5. Sluiten van stof- en energie kringlopen6. Participatie van toekomstige bewoners, ruimte voor PO en CPO

7. Educatie, kennisontwikkeling en -overdracht


20/78

Voorbereidingen

Betrekken van toekomstigebewoners (80 aanmeld.)

bij voorbereiding ontwerp

stedenbouwkundig plan

Informeren en inspireren

Excursie naar locatie

3 Workshops

Bewonersboek metwensen en ideen

1997


21/78

1e Stedenbouwkundig atelier1e Stedenbouwkundig atelier maart 1997

(met delegatie van 3 toekomstige bewoners)


22/78

Stedenbouw en Landschap

Onderzoek plangebied Lanxmeer: CHER Geomorfologie and Archeologie

Waardevolle flora en fauna

Karakteristieke groene elementen

Ecologische kwaliteiten


23/78

Stedenbouw en Landschap

Versterking van Ecologische Zones


24/78

Stedenbouwkundig plan EVA-Lanxmeer

1998


25/78

Uitgeefbaar gebied EVA-Lanxmeer

1998

Totaal gebied: ca. 30 ha Wonen: 6 ha

Werken: 4,5 ha

Combinatie Wonen/Werken: 1,5 ha

Scholen/Zwembad: 4 ha

Wegen en Groene zones: 10,1 ha

EVA Centrum & Hotel: 0,7 ha

Ecologische stadsboerderij: 4 ha


26/78


27/78


28/78


29/78


30/78

EVA Centrum


31/78

EVA Centrum

Een kennis- & ontmoetings-

centrum voor duurzame maat-

schappelijke ontwikkelingen

Een inspirerend gebouw waarmilieu-innovaties onderdeel

vormen van de architectuur

Ecologisch congrescentrum &

hotel, biologisch restaurant

Spa & Vitality Centrum

- complementaire geneeswijzen

- wellness centrum

- EVA Academie- EVA Laboratorium

- EVA Atelier & EVA Caf


32/78

Zwartwater boosters

Biogasinstalatie EVA-Centrum

Biogasinstallatie bij EVA Centrum

Hergebruik zwart water

en GFT afval


33/78

Stadsboerderij

Locale biologischevoedselproductie

Zelfstandige exploitatie

Permacultuur proeftuin,groot assortiment

Voorbeeldfunctie eneducatie

Verkoop producten -abonnementen

Koppeling met zorgfunctie


34/78

Mobiliteit

Alle woningen met de autobereikbaar.Parkeerterreinen aan randenvan de wijk.

1 parkeerplaats perhuishouden

Wheels for All: mogelijkheidvoor huren van deelautos

Weinig doorgaande wegen(naar station)

Wandel en fietspaden


35/78

Mobiliteit

Parkeren aan de randen van

de wijk

1 parkeerplaats perhuishouden

Geen doorgaande wegen

Wandel en voetgangers-

paden


36/78


37/78


38/78

Indeling groene zones

Zone 1: Priv tuinen met beschutte terrassen

Zone 2: geleidelijke overgang priv naar gemeenschappelijk

(mandelig) gebied, zitjes, speelplekkenZone 3: intensief gebruikte openbare ruimte, parkachtig,

eetbaar landschap

Zone 4: Stadsboerderij met educatieve en sociale functies

Zone 5: waterwingebied, natuurlijke oevers


39/78


40/78

Green zones

Zone 1: privat zones: sheltered terrass, private garden

Zone 2: gradual transition from private to commonly owned

gardens: playgrounds, meeting places

Zone 3: Public green zones, Edible landscape

Zone 4: City-farm: education and social function

Zone 5: Drinkingwaterproduction area, natural zones


41/78


42/78


43/78

Green zones


44/78

Stadsboerderij

Locale biologischevoedselproductie

Zelfstandige exploitatie

Permacultuur proeftuin,groot assortiment

Voorbeeldfunctie eneducatie

Verkoop producten -groenteabonnementen

Koppeling met zorgfunctie


45/78

WATERCONCEPT


46/78

Water concept

Locale opvang & gescheiden zuivering

Vergroten van retentiecapaciteit in gebied

Beperken van verharding, veel groene ruimte

Regenwater van daken opvangen in vijvers

Regenwater op straat leiden naar greppels

Gescheiden zuivering van (grijs) huishoudelijkafvalwater en (zwart) toiletwater:

Helofytenfilters voor grijs afvalwater

Zwart water (+ GFT) naar biogasinstallatie

Uiteindelijk: geen afvoer door gemeenteriool


47/78


48/78

Helofytenfilter


49/78


50/78


51/78

Integraal watersysteem

S


52/78

Samenwerking waterbeheer

Integraal waterbeheer

Vitens

Huishoudwater

Warmtelevering (en koeling kantoren)

Bouwen in beschermingszone

Ecologische ontwikkeling waterwingebied

Waterschap Rivierenland Retentiecapaciteit

Omleggen watergang en natuurlijke oevers

Ontwikkeling en beheer helofytenfilters


53/78

ENERGIE CONCEPT

E i t


54/78

Energieconcept: Trias Energetica

Beperk de vraag: ontwerpen op de zon,uitstekende isolatie, warmte terugwinning

Eerst gebruik van duurzame bronnen:zon en warmte uit drinkwater

Beperkt gebruik van eindige bronnen

Winst van interdisciplinaire samenwerking isinnovatie: warmtelevering door waterbedrijf

Energie concept

E i i / t l


55/78

Energiegebruik 40 GJ of minder (t.o.v. destijds 85 GJgem. voor normale woning)

EPC 0,6 (destijds gem. EPC 1,2 nu richtlijn EPC 0,8)

Gebruik passieve zonne-energie

Isolatie (min. 21 cm. R=5)

Lage temperatuur collectief warmtenet (vanaf 2defase)

Lage temperatuur wandverwarming (1stefase HR)

Warmteterugwinning uit ventilatie (balans of water)

Alle woningen voorzien van zonneboilers

PV-cellen (1e fase optioneel; 2e fase dakvullend)

Hotfill aansluitingen en gasaansluiting t.b.v.wasdroger

Energie eisen / maatregelen

C ll ti f t t


56/78

Collectief warmtenet

Enkele kenmerken:

Grote besparing op primaire energie

Hoge mate van zekerheid

Niet meer kosten voor gebruiker

C ll ti f t t


57/78

Collectief warmtenet

Betrokken partijen Raamovereenkomst:

C.O.R.E International/ Dijkoraad

Waterbedrijf Gelderland (nu Vitens)

Gemeente Culemborg Bewonersvereniging BEL

Aansluiting woningen en bedrijven

vanaf 2defase (2002)

2006 Vitens besluit tot afstoting

2009 Overname door Energiebedrijf

Thermo Bello

E i t


58/78

Energie systeem


59/78

BOUWMATERIALEN

M t l d b


60/78

Maatregelen duurzaam bouwen

duurzame materialen (integraalketenbeheer)

houtskeletbouw op schuimbeton fundering

FSC hout, lariks gevelbekleding, robiniakozijnen

houten verdiepingsvloeren (Brettstapel)

anhydriet dekvloeren lage temperatuur verwarming (wand en

vloer)

waterbesparende toiletten en douchekraan


61/78

ARCHITECTUUR &

DUURZAAM BOUWEN5 bouwfasen

Bouwfasen 1999 heden


62/78

Fase 1 en 2 Gemeente opdrachtgever van 100woningen tot D.O. (geen projectontwikkelaar)

Selectie aannemer: Consument gericht bouwenaanpassingplattegronden aan woonwensen mogelijk

Inrichting hoven door bewoners i.s.m. landschapsarchitect

Fase 3 en 4: Particulier (PO) en Collectief ParticulierOpdrachtgeverschap (CPO) diverse architecten en aannemers

30% woningen in sociale sector door KleurrijkWonen

Utiliteitsbouw: duurzame kantoren; 3 schoolgebouwen

Fase 5 woningen ontwikkeld door projectontwikkelaar

Bouwfasen 1999 - heden

Diversiteit aan ontwikkelingsvormen opschaalniveau van bouwkavels

Gemeente opdrachtgever architecten


63/78

Gemeente opdrachtgever architecten

Gemeente opdrachtgever architecten voor 100

woningen in 1e en 2e fase - vanaf Definitief Ontwerp

overdracht project aan duurzame aannemer

Extra budget beschikbaar voor:

Onderzoek

Realiseren hoge ambities

Participatie toekomstige bewoners

Communicatienieuwsbrieven EVA-Lanxmeer

1999 en 2000

Particulier (Collectief)Opdrachtgeverschap


64/78

Projectgroep nodigt mensen met eigenbouwplannen uit voor 3een 4efase

Veel animo: 8 kansrijke plannen

Randvoorwaarden vanuit stedenbouwkundig

plan en kwaliteitseisen EVA Concept

Ontwerpbegeleidingscommissie Projectgroepondersteunt mensen om ontwerp te verbeteren

Gemeente verkoopt grond en geeft

bouwvergunning Uitvoering bouw door aannemer zonder

toezicht door gemeente

Particulier (Collectief)Opdrachtgeverschap

Woningbouw Corporatie


65/78

In 1e en 2e fase: 14 huurappartementen en 8huurwoningen gebaseerd op uitgangspunten EVAConcept

In Pioniersveld: 21 woningen. Huurders vanafbegin van de bouw betrokken. Samenwerking

met VVE in CPO project met dezelfde aannemeren architect.

Betuwe Hoeve, 13 kamers voor verplegingouderen i.s.m. Stichting Zorgcentra de Betuwe;+ 8 appartementen voor begeleid wonen;+ 5 sociale huurwoningen en 2 koopwoningen

De Trein, appartmentencomplex met 17 huur- en10 koopappartementen en gezamenlijke tuinen

g p

Kleurrijk Wonen

Utiliteitsbouw


66/78

Landelijk hoofdkantoor Vakbond De Unie

Bedrijfsverzamelgebouw Panta Rhei met 2penthouses op dak

Drie schoolgebouwen van O.R.S. Lek en Linge:VMBO school, brugklaslocatie en HAVO school

Kantoor woningbouwcorporatie Kleurrijk Wonen

Bedrijfsverzamelgebouw van der Sman

EVA Centrum voor integrale ecologie enmaatschappelijke vernieuwing(niet gerealiseerd)

Utiliteitsbouw


67/78

BETROKKENHEID BEWONERS- een overzicht

Betrokkenheid van bewoners vanaf 1997


68/78

t/m oplevering 1een 2efase in 2002

Invloed op ontwerp stedenbouwkundig plan (in planfase)

Oprichting Bewonersvereniging (de BEL) in 1998

Delegatie BEL bestuur lid van Projectgroep EVA-Lanxmeer

Woonwensenonderzoek leidt tot grote variatie woningtypen en

flexibele plattegronden in 1e en 2e bouwfase

Huurwoningen: keuze uit meerdere plattegronden

Gezamenlijk ontwerp binnenhoven (mandelig gebied)

Indienen initiatieven bouwen in eigen beheer voor 3e en 4e fase

Bewonersverening EVA Lanxmeer (BEL)


69/78

Bewonersverening EVA-Lanxmeer (BEL)

Woningtoewijzing alleen aan BEL-leden

Bewoners sluiten contract met BEL

Eigen periodiek: BEL Nieuwsbrief Organisatie van bewonersavonden

Werkgroepen: groen & beheer

communicatie

werkgroep binnenhoven Stadsboerderij

energie

bouwgebreken

BEL bestuur lid van Projectgroep

Oprichting BEL in 1998

Gezamenlijk ontwerp en beheer


70/78

mandelige gebieden - binnenhoven

Gemeente stelt budget beschikbaar voor ontwerp eninfrastructuur binnenhoven

Onderhoud binnenhoven: verantwoordelijkheid van

bewoners

Budget onderhoud binnenhoven:

maandelijkse bijdrage bewoners/eigenaars

maandelijkse bijdrage huurdersgebruiksrecht binnenhoven

Samenwerking gemeente en BEL


71/78

g g

vanaf 2003 gentensiveerd

Deelname BEL in Projectgroep EVA-Lanxmeer

vanaf 1998 tot opheffing Projectgroep eind 2003

Bestuurlijk overleg (Wethouder en BEL-Bestuur)

Oprichting Stichting Terra Bella (2004) Verkeerscommissie Rijksstraatweg (2005)

Oprichting TOPLA (2006)

Oprichting Thermo Bello (2008) Evaluatie van spanningen (2009)

Bestemmingsplan Lanxmeer 2010

Kavelpaspoort en Leren van Lanxmeer (2011)

Initiatief bewoners voor beheer openbaar


72/78

groen: oprichting Terra Bella in 2004

Gemeente besteedt beheer uit aan Bewonersvereniging

Gemeente stelt budget beschikbaar

18 september 2004 officile oprichting Stichting Terra Bella

Gemeente blijft eindverantwoordelijk

2005 - gemeente ontvangt Gouden Milieukeur Terreinbeheervoor beheer door bewoners

2004

Overname warmtenet van Vitens:


73/78

oprichting Thermo Bello in 2008

2006 Vitens besluit warmtenet af te stoten

2007 Vitens overlegt met partners: Gemeente en BEL

Werkgroep Energie en Installaties van de BEL neemt initiatief tot oprichting

lokaal energiebedrijf (projectteam warmtenet)

2008 Oprichting van Vereniging Ontwikkeling Exploitatie Warmtenet (VOEW)

met 68 leden

November instemming ALV van BEL, oprichting Thermo Bello

2009 Beheer per januari, eigendom van bewoners per april

December 2009 Organisatiestructuur opgebouwd

Resultaten na 10 jaar wonen in Lanxmeer


74/78

Resultaten na 10 jaar wonen in Lanxmeer

Het EVA Concept is in de praktijk geslaagd. Hetdoel om bewoners te betrekken bij vormgeven van

een duurzame leefomgeving en meer zeggenschap

te geven is gehaald.

Leefstijl van volwassenen en kinderen isaantoonbaar duurzamer dan gemiddeld

Zeggenschap op schaalniveau van de wijk, kavels

en woning vergroot betrokkenheid en

levenskwaliteit

De wijk blijft in trek: Vastgoedwaarde stijgt

Weinig verhuizingen

Succesfactoren visievorming


75/78

Succesfactoren visievorming

Een gefundeerd verhaal met heldere ambities datde grondeigenaar enthousiast maakt, want

grondpositie is nodig om ambities te kunnen

realiseren

Selectie van goede professionals die kunnensamenwerken

Gezamenlijk doel als verbindende kracht om over

schotten heen te komen

Projectorganisatie: in acht nemen van eigenverantwoordelijkheden en toch ruimte laten voor

gelijkwaardigheid

Grote aandacht voor onderlinge communicatie

Succesfactoren spelregels


76/78

Succesfactoren spelregels

Beschouw bewoners en gebruikers als

(woon)professionals naast de betrokken experts

Schep vooraf duidelijkheid over het niveau van

participatie (StIR participatieladder)

Maak bewoners bekwaam als gesprekspartner Schep financile ruimte voor samenwerking

Maak bewoners pas verantwoordelijk als ze dat

kunnen dragen

Borg het concept niet alleen in de planfase maar

ook in de bouwfase en beheerfase

Geef de conceptbewaker een positie en mandaat

Vier de successen!!


77/78


78/78

Informatie & advies

de BELEv e-mail: [email protected]

Thermo Bello: Gerwin VerschuurM email: [email protected]

Ww www.evalanxmeer.nl

Marleen KapteinIntegrale EVA projecten

e-mail: [email protected]

tel: 0345-568506
mailto:[email protected]:[email protected]://www.evalanxmeer.nl/mailto:[email protected]:[email protected]://www.evalanxmeer.nl/mailto:[email protected]:[email protected]

Eva-Lanxmeer Voorbeeld Van Duurzame Gebiedsontwikkeling

Documents

Transcript of Eva-Lanxmeer Voorbeeld Van Duurzame Gebiedsontwikkeling