Ethiek

Welkom!

Waarden & normen kritisch bekeken

Huishoudelijke mededelingen

• Wc- briefjes

• Pauze (koffie en thee blijft beneden)

• Sheets: www.studiosocrates.nl

http://studiosocrates.nl/

• Volgende week Macintyre

• 19 en 26 feb vakantie!!

Terugblik

• Wat weten jullie nog van vorige keer?

• Vragen???

‘Een antwoord is altijd een stukje van de weg die achter je ligt. Alleen een vraag kan je verder brengen.’Jostein Gaarder

Inhoud:

- De basis voor de ethiek van Wolf: er bestaat GOED

- Een morele heilige is vrij!

- Morele motivatie en zinvol leven.

Normatieve ethiek: Susan Wolf (1952)

1990 2010

“Iemand die een verkeerd beeld van de wereld heeft, iemand die geen onderscheid kan maken tussen goed en kwaad, vinden wij niet normaal. Hij is niet goed bij zijn hoofd, gestoord, gek, niet dan? Dat vinden wij van een seriemoordenaar die er niets verkeerds in ziet om mensen te vermoorden. Als we het daar over eens zijn, moet je wel toegeven dat er zoiets is als goed en zoiets als kwaad; dat sommige dingen waar zijn en andere dingen onwaar.”

Goed en kwaad bestaan!

Sofisten of relativisten

Soms mag je liegen.

Normen zijn relatief en subjectief

De dood van Socrates (1787), Jacques-Louis David

Het ontstaan van de ethiek

Socratisch intellectualisme: juiste kennis is juist handelen.Socrates  (469 v.Chr. – 399 v.Chr.) 

Plato & Het poëtisch argumentWoorden als werktuig om Waarheid te vinden.

Woorden

Als pijlen

Plato & Het poëtisch argumentWoorden als werktuig om Waarheid te vinden.

Woorden

Als pijlen

Dus poëzie alleen voor de waarheid!

Het goede bestaat!

De ideale vorm:

-Het object moet een onveranderlijk object zijn.

-Het moet direct kunnen worden begrepen door de ratio.

Het goede bestaat!

De praktijk is slechts een matige afgeleide van de ideale vorm.

Slecht handelen?

Plato: gebrek aan kennis en begrip van het goede.

Slecht handelen?

Plato: gebrek aan kennis en begrip van het goede.

Wolf: Waarom zou iemand met de juiste kennis ook juist handelen?!

Waarom zou iemand die het goede kent,

ook het goede willen doen?

Plato: de motivatie om juist te handelen zit in het goede zelf en is extern aan persoonlijke omstandigheden.

Wolf: er is een interne persoonlijke motivatie nodig om het juiste te doen.

Goed doen om de goede redenen. “Als je als een goed geprogrammeerde machine moreel juist handelt, bijvoorbeeld omdat de samenleving of je moeder je vertellen dat het zo hoort, doe je het niet om de juiste reden. Dan vind ik ook niet dat je daarmee lof verdient. Dan ben je ook niet vrij of verantwoordelijk, maar net zo gedetermineerd als de massamoordenaar.”

Een morele heilige is vrij!

Wolf:

“Ik ben altijd gefascineerd geweest door de omvang en intensiteit van dit vraagstuk. Dat begon met het besef dat wie je bent en wat je doet misschien wel volledig is bepaald door dingen die je zelf niet in de hand hebt.”

Hebben wij een vrije wil?

Ik wil vrij zijn!

Ik wil vrij zijn!

Waarom?!

Vrije wil: het vermogen van rationeel handelende personen om controle uit te oefenen over hun daden en beslissingen

‘IK’

ben niet mijn brein

‘IK’

ben een machine

Als ik een machine ben dan…

is er geen werkelijk ‘IK’

Totale vrijheid

Totale vrijheid• Radicaal ‘IK’

• Eenzaam

• Radicale verantwoordelijkheid

Geen vrije wil Vrije wil

Geen ik

Geen verantwoordelijkheid

Alleen ik

Totale

verantwoordelijkheid

Frankfurt en Wolf:

Keuzevrijheid is geen noodzakelijke voorwaarde voor morele verantwoordelijkheid.

-Wij hebben verantwoordelijkheid, maar geen radicale.

-Wij hebben een eigen bestaan tussen en met anderen.

Determinisme

Input:

Wortel is gezondOutput:

Ik neem een wortel

Input = output

Elke gebeurtenis of stand van zaken is veroorzaakt door eerdere gebeurtenissen volgens de causale wetten die de wereld regelen en beheersen.

Compatibilisme

Input:

Wortel is gezondOutput:

Ik neem een wortel

Instemming = verantwoordelijkheid

Verantwoordelijkheid en determinisme gaan samen.

Instemming met het handelen is een uitdrukking van het zelf.

Gezond is belangrijk

Morele verantwoordelijkheidHet vermogen en de bereidheid om (daadwerkelijk) antwoord te geven, c.q.: rekenschap af te leggen ten aanzien van het eigen doen en laten. 

Morele verantwoordelijkheidHet vermogen en de bereidheid om (daadwerkelijk) antwoord te geven, c.q.: rekenschap af te leggen ten aanzien van het eigen doen en laten. 

Instemming met het handelen als uitdrukking van jezelf.

“Je zit pas op het spoor van de vrijheid wanneer je zelf het inzicht verwerft of iets goed is of niet en daar ook naar handelt. Dan verdien je waardering. Over het algemeen hebben we ook meer respect voor mensen die bepaalde obstakels moeten overwinnen om goed te doen dan voor geboren heiligen.”

Morele motivatie & zinvol leven

Waarom heb je die wortel gegeten?

Ik wil graag gezond leven.

Het is goed om gezond te eten.

Morele verantwoordelijkheid:

Wolf: “handelen op grond van de juiste reden.”

The Reason View:

Doing the right thing for the right reasons.

Slecht handelen?

Plato: gebrek aan kennis en begrip van het goede.

Wolf:

-Handelen zonder ratio

OF

- Rationeel handelen op grond van een slechte reden. Kennis en begrip van het goede zijn nodig.

Asymetrische thesis

-Goed handelen is altijd lovenswaardig

- Slecht handelen is alleen verwijtbaar als je daar niet psychologisch toe bepaald bent.

Moreel slechtHandelen op grond van een slechte reden.

“Dat iets niet alleen goed voelt, maar in zekere zin ook goed is. Zoals Anna Karenina haar gezin in de steek liet omdat de liefde iets is dat goed is.”

Moreel juist handelenHandelen op grond van de juiste reden.

Objectieve en subjectieve waarden vallen samen

Morele heiligen zijn geen leuke mensen!

In de moraal moet het ook om andere waarden gaan…

“Natuurlijk kun je een passie hebben voor het morele goede en op die manier zin aan je leven verlenen. Maar het kan op zoveel andere manieren. Waar het mij om gaat is dat er iets in je leven is wat de moeite waard is, wat je leven zinvol maakt.”

Meer waarden dan morele waarden

Morele motivatie en zinvol leven

Voor zinbeleving hebben wij een verbinding met het overstijgende nodig: het goede.

“ Het punt dat ik wil maken is dat er waarden zijn die de moraal ontstijgen, waarvan je niet eens kunt zeggen of ze moreel juist zijn of niet. Want zo simpel ligt het meestal niet.”

“De vrouw die haar zoon niet aan wil geven bij de politie, terwijl ze weet dat er in zijn plaats een onschuldige veroordeeld zal worden als ze dat niet doet, is zij egoïstisch? Kun je haar dat verwijten? Ik denk van niet. Als zij haar zoon zou aangeven zou alles waar ze tot nu toe voor geleefd heeft alle zin verliezen.”

Michael Ross??

College 3: Alasdair MacIntyre

Maar het idee van deugdzaamheid is in elke cultuur anders.

Wat betekent dat voor de moderne deugdenleer?

Ethiek

Waarden & normen kritisch bekeken

Tot ziens!