Elektrische Veiligheidop de operatiekamer

Han van Reekum

Zo niet dus…

Wat is nog veilig?

De maximale stroom door het hart mag niet groter zijn dan 10mABij een stroom door het hart van 10mA ontstaat hartstilstand door het faradisch effect (spiercontractie)enhet verstoort de normale geleiding in het hart.

Hoe voorkom je dat dan?

Gebruik geen stroom maar persluchtWerken met een lage netspanning <60VGebruik een isolerende behuizingGebruik een zwevend net

(scheidingstransformator)Bij metalen behuizingen; aardingGebruik een gestelsluiting schakelaar

(aardlek schakelaar)

Perslucht in plaats van stroom

Tot ca 1990 erg populairLastige slangenVeel turbulenties bij uitstroom van luchtOnderhoudsgevoeligSlecht te steriliseren (holtes)

De komst van de nikkel-metaal hydride accu maakt perslucht instrumenten ouderwets.

Lage spanning…

Alle moderne accu boormachines en andere aandrijvingen, zijn hiervan een voorbeeld.

Isolerende behuizing

Mag wel buiten de operatiekamer zogenaamde dubbel geïsoleerde apparaten, symbool op typeplaatje:

Metalen boren, zagen en schroefbits zijn geleidend en kunnen alsnog stroom naar het hart van de patiënt laten lopen

Zwevend net

Bij het elektriciteitsnet is de nulleider verbonden met ‘aarde’, de ‘fase’ voert de spanning. Vanuit ‘fase’ loopt de stroom naar de ‘nul’, maar ook naar ‘aarde’

Na een scheidingstransformator is er geen verbinding meer tussen ‘nul’ en ‘aarde’ en kan de stroom alleen maar naar de ‘nul’ lopen en niet naar ‘aarde’

Aarding

Alle metalen delen op een operatiekamer met een oppervlakte van meer dan 100cm2 moeten worden geaard en de aardweerstand mag niet hoger zijn dan 0,1 Ohm.

Dan kan er op die metalen delen geen spanning ten opzichte van de vloer staan en kan er geen stroom lopen

Is dat in alle gevallen waar?

Veiligheidsaarding

Alle wandcontactdozen op een operatiekamer hebben randaarde

Belangrijke voorwaarde:Als eerste wordt het aardcontact gemaakt Als laatste wordt het aardcontact verbroken

Bij een stroom >16A naar aarde ‘slaat de stop door’

Equipotentiaal aarding (schone aarde)

Dat is die dikke geel/groene draadDoorsnede 6mm2

Aardweerstand < 0,1 OhmHeeft (officieel) geen veiligheidsfunctie

want… (dit moet je weten en kunnen verklaren!)

Zorgt voor minder storing bij gevoelige meetapparatuur (ECG, EEG, EMG)

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Schakelt af bij een apparaatstroom van >16A.(zoals in de meeste huisinstallaties)

Schakelt af bij een lekstroom naar aarde >30mA.(dat is veel minder dan 16A! En dus veiliger)

Dat is meer dan 10mA!(en biedt nog niet genoeg veiligheid)

Gestelsluitingsschakelaar (aardlek schakelaar)

Hoe werkt dat?Goed!

Waar gaat de stroom heen?

Van ‘fase’ naar ‘nul’ enals de ‘nul’ aan ‘aarde’ ligt, naar ‘aarde’

Een stenen of betonnen constructie ligt altijd aan ‘aarde’

Een granieten vloer (oude operatiekamer) is geleidend voor elektriciteit en ligt aan ‘aarde’

Bouwkundige oplossingen voor dit probleem…

Vormen van veiligheidsaarde

Halfgeleidende vloer‘Kamer-aarde’ via een

weerstand aangesloten aande ‘gebouw-aarde’

Metalen gas en vacuüm leidingen moeten zijn geïsoleerd met speciale ‘scheiders’

Alle te gebruiken apparatuur moet voldoen aan de CE normering(zij hebben dan inwendig nog een scheidingstransformator met een doorslagspanning van tenminste 1000V)

Dat was toen, nu is het…

Volgens NEN1010 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen K0 t/m K3

K0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren)

K1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren)

K2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus)

K3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn)

tot 2012!

Veiligheidklassen

Volgens NEN3134 is het gebruik van de ruimte ingedeeld in de klassen S0 t/m S3

S0: Geen galvanisch contact met de patiënt (niet defibrilleren)

S1: Alleen galvanisch contact met de huid van patiënt (wel ECG en defibrilleren)

S2: Galvanisch contact met de ‘binnenkant’ van patiënt (elektrochirurgie, infuus)

S3: Galvanisch contact tot in of bij het hart van de patiënt (Pacemaker, CVD lijn)

Op een operatiekamer…

De operatiekamer moet minimaal aan K2 voldoen!

scheidingstransformator,half geleidende vloer,aardlek schakelaars <30mA

verschilstroomMoet K3 zijn beveiligd bij:katheters in het hart (CVD lijn,

pacemaker elektroden)Dit moet regelmatig worden gecontroleerd!

Voor de K3 klasse…

Is de equipotentiaal aarde toegevoegd(dat is raar, want die aardingsvorm mist een heel belangrijk kenmerk van veiligheidsaarding!)

Anesthesieassistenten…Hoe zit dat met het anesthesietoestel, de monitor en de perfusorpomp…

Operatieassistenten…Hoe zit dat eigenlijk met inductie van hoog frequent stroom van het elektrochirurgietoestel…

Elektrische veiligheid…Bestaat alleen als je er verstand van hebt!

Het systeem is niet ‘fool proof’ endus ook niet ‘nurse proof’ enal helemaal niet ‘doctor proof’

Bronnen:

www.okcompleet.infoModule Bouw en InrichtingHoofdstuk 4 Paragraaf1