INHOUDP. 2 Het (De)Generatiepact

P. 3 Poëzie & Ideologie

P. 4 Kinderen & Beschaving

P. 5 Download gratis MP3’s!

P. 6 Ideologiekritiek

P. 7 Observaties uit Palestina

P. 10 Copright & Methode

P. 11 Laugh now...

P. 12 UCOS-conferentie

P. 13 The Seventh Cross

P. 13 Strip!

P. 14 Sociale Afbraak

P. 15 Eigen kot is goud waard

DRAAI’S OM? P. 16

Studententijdschrift van de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met BSG, Studiekring Vrij Onderzoek en Dienst Kultuur

De MoeialVerschijnt maandelijks (niet in juni, juli, augustus, september en januari) Afgiftekantoor 1050 Brussel 5V.U.: Bram Langmans Jaargang 24 n° 5

Het zal niemand ontgaan zijn dat de voorstedenvan de Franse metropolen wekenlang inlichterlaaie stonden. Het begon allemaal mettwee pubers die onterecht werden opgejaagddoor de politie, waarbij de klopjacht eindigdein de tragische dood van de twee jongeren. Depolitie werd onmiddelijk door het parket enminister van binnenlandse zaken NicolasSarkozy in bescherming genomen in de vormvan de ontkenning van de achtervolging. Eenfoute kramp van overheidswege -bleekachteraf na onderzoek- want Zyad (17) enBounna (15) werden wel degelijk onterechtopgejaagd. De gebeurtenissen veroorzaakteneen opstand tegen de politie in Clinchy-sous-Bois en des te groter bleek de vastberadenheidtot blind geweld toen Sarkozy degeweldplegers publiekelijk voor uitschotuitmaakte, dat met de knoet diende te wordengedisciplineerd of desnoods met eenchirugische, juridische ingreep uit desamenleving verwijderd. Om het te zeggen inde woorden van Sarkozy: “Ik zal met eenKärcher (hogedrukreiniger) de stratenuitzuiveren”.

De reactie van de overheid op de geweldgolfliet dus niet lang op zich wachten en Sarkozyvan het rechtse UMP, die ambitie heeft om in2007 gekroond te worden als president van derepubliek, gaf dan ook reeds de eerste dagen,toen de schermutselingen zich beperkten totClinchy-sous-Bois, een voorstad van Parijs,duidelijk te verstaan dat hij geen duimbreedzou toegeven. Sarkozy, die zich profileert alseen voorstander van de harde lijn (law andorder), lijkt door zijn ontoegeeflijkheid de ernstvan de onderliggende oorzaken van ditcontraproductief geweld te hebben onderschat:werkloosheid, isolatie, het gebrek aan

perspectieven en discriminatie. Het repressievebeleid en het stoere taalgebruik van de Franseoverheid zijn overgenomen van extreem-rechts omLe Pen (FN) het gras voor de voeten te maaien enhebben de situatie in de zielig ogende buitenwijkendoen escaleren. Ondertussen mocht de premier (enpartijgenoot) Dominique de Villepin, de brandjesdie door de media tussen regeringsledenaangewakkerd werden, proberen te blussen. Ookkondigde hij nieuwe anti-discriminatoire

initiatieven aan, die door een groot deel van hetsociaal middenveld gepercipieerd werden alsdruppels op een hete plaat. En president JacquesChirac (UMP) hoor ik u vragen? Die richtte zichpas op 7 november (dag 10 van de onlusten) tot deFranse natie om de woede en verwoesting openlijkeen halt toe te roepen. Hij liet zich enkele dagenlater opnieuw opmerken om de noodtoestand af tekondigen waarbij de prefecten de mogelijkheidkregen om de avondklok (een oorlogsmaatregel)in te voeren. Wie de Franse binnenlandse politiek volgt zal hetniet ontgaan zijn dat de ongeregeldheden uitgebuitwerden door de hoofdrolspelers, Sarkozy en DeVillepin, die bij deze de strijd om het presidentschappas écht hebben ingezet. Ze proberen zich zondersch=room op de kap van de banlieue te profilerenen elkaar een hak te zetten. Maar zoals de KoudeOorlog niet heeft geleid tot een rechtstreekseconfrontatie tussen de protagonisten (VS/USSR)maar eerder in de de periferie (Derde Wereld), dooranderen ‘voor hen’ werd uitgevochten, zo ook wordtde koude oorlog tussen De Villepin en Sarkozyuitgevochten in de periferie van de regering. Eengoed voorbeeld is de rol die de staatssecretaris vangelijke kansen, Azouz Begag, hierin heeft gespeeld.Sarkozy werd door Begag in het parlementaangespoord om zijn woorden in het vervolg beteruit te kiezen als hij zich tot de Franse voorstedenrichtte. (De uitspraken van Sarkozy die het vuuraan de lont waren geweest zijn: ‘racaille’,‘voyous’en ‘ik zal de wijken schurkvrij spuiten met eenKärcher’) Begag, door De Villepin in de regeringgebracht, werd onmiddellijk door het gevolg vanSarkozy met een smerige campagne aangevallenin de pers en gedegradeerd tot Alibi-Ali. De strijdom het presidentschap kent geen medelijden. Detoon was gezet.

Laten we nu het electorale opbod laten voor wathet is en terug naar het autokerkhof in de voorsteden

Franse rellen en Belgische hypocrisiegaan. Herinnert de lezer zich de rellen inBorgerhout -die meer van de Witte Marsweghadden vergeleken met de gebeurtenissen inFrankrijk- die volgden na de koelbloedige,racistische moord op de Antwerpenaar MohamedAchrak eind november 2002? Toen het nieuwsvan de moord bekend raakte, kwamen jongerenspontaan de straat op om deze laffe, racistischedaad te veroordelen en hun ongenoegenpubliekelijk te uiten. Dyab Abou Jahjah haastte

zich bij het horen van het tragische nieuwsonmiddellijk naar de plaats van de moord (hijwas voetbalcoach van de broer van hetslachtoffer). Meteen werd de toenmaligekorpschef Luc Lamine (de zelfverklaardeaartsvijand van Abou Jahjah) op hem afgevuurdmet de opdracht Abou Jahjah een toontje lagerte leren zingen. Wat begon als een collectiefgebed ter nagedachtenis van de vermoorde M.Achrak op de Turnhoutsebaan, ontaardde -natwee bussen pepperspray leeg te hebben gespotenin Abou Jahjahs’ gezicht en het chargeren tegende aanwezige jongeren- in rellen. Wat is derelevantie van deze draai in het artikel hoor ik udenken? Wel, de woorden van Sarkozy hebben zeker eentrigger-effect gehad op het geweld, maar daarommoeten Belgische regeringsleden nog niet luidopin de media de woorden en aanpak van Sarkozybekritiseren omdat ze, verbaal en juridisch,minstens even hard op de rellen in Borgerhoutvan begin november 2002 hebben gefulmineerd.Ik meen te geloven dat dit optreden van onzeregering kan bestempeld worden als huichelarijof hypocrisie. Want drie jaar geleden, toen ergedurende enkele dagen rellen uitbraken inBorgerhout, was de reactie van overheidswegeidentiek aan de Franse reactie en eigenlijk zelfsstraffer! Om te beginnen werd de racistischemoord onmiddelijk afgedaan als een moordbegaan door een ‘geestesgestoorde’. Vervolgenswerden de rellen toegeschreven aan een‘rellenmanager’ (DAJJ) die van sommige wijkeneen no-go zone wilde creëren waar geen politiemeer zou durven komen met als doel erdrugshandel en georganiseerde misdaad deoverhand te laten nemen... De Villepin enSarkozy hebben zich van hetzelfde jargonbediend toen ze zich naar de parlementsledenrichtten, de eerste dagen van de rellen. Bovendienverzekerde de toenmalige minister van

binnenlandse zaken Duquesne het parlementDyab Abou Jahjah aan te pakken en werdhiervoor niet tegengesproken door de premier.Meer nog, Verhofstadt beloofde de AEL met allemogelijke middelen aan te pakken. Ditgeschiedde de dag na de moord op MohamedAchrak. Geen krant die het had over de racistichedaad, neen, Abou Jahjah werd uitgeroepen totrellenmanager door de media en staatsvijandnummer één door de politiek. Hij werd op vraag

van de minister van justitie uit zijnbed gelicht en mocht kennismakenmet de gevangenis. Een unicum inde Belgische geschiedenis, eenverkrachting van de trias politicavan Montesqieu waar onzehypocriete premier zo graag meeuitpakt. Hugo Coveliers en FilipDewinter konden op beide orenslapen.

Terwijl in Frankrijk Sarkozy deouders van de vermoorde jongenswilde ontmoeten, had de toenmaligeburgemeester van Antwerpen LéonaDetiège geen kik gegeven bij hethoren van het nieuws. Niemand diezich richtte tot de familie van devermoorde jongeman. Integendeel,Detiège werd door journalistenopgezocht in een restaurant waar zenagloeiend van de wijn enkeleridicule en beschamende woordende buis opgooide, waarna ze rustigverder haar copieuze maaltijdverorberde.

De grootste hypocriet van allemaalis professor (UG) Brice de Ruyver,de veiligheidsadviseur van premierVerhofstadt, die in De Morgen van7 november Sarkozy afschilderdeals een negentiende-eeuwsearistocraat die een wij-tegen-zij-gevoel zou crëeren. Los van het

waarheidsgehalte in deze uitspraken vraag ik mevooral af waar Brice De Ruyver de arrogantesmoel vandaan haalt om de Fransen teveroordelen. Dezelfde beleidsverantwoordelijkendie Sarkozy bekritiseren zagen er drie jaargeleden geen graten in om het principe vanscheiding der machten met de voeten te tredenen een hele gemeenschap, geconfronteerd meteen racistische moord, aan de schandpaal tenagelen. De politieke kaste had in paniek heelde juridische machinerie aan zich onderworpenom 1 man te pakken. 1 man. En van wie kwamenal de ideeën die door de regering ten uitvoerwerden gebracht? Ja dat klopt, van 1 man: BriceDe Ruyver. Uitgerekend deze man komt in deBelgische kranten Sarkozy de les spellen. MaarFrankrijk heeft geen lessen te krijgen van Belgiëwant de toestand van de Belgische burgers vanallochtone origine ziet er niet rooskleuriger uitdan in Frankrijk. In sommige Brusselse enAntwerpse wijken bedraagt hetwerkloosheidspercentage (ook) 70% en het lijkter niet op te gaan beteren. Dit is deels te wijtenaan het feit dat de stuwende krachten in onzemaatschappij (vakbonden, academische wereldenz.) niet ‘ondubbelzinnig’ achter de legitiemeeisen van sociaal-economische integratie van denieuwe Belgen staan. Drie keer al werd deBelgische overheid uit een benarde situatie gereddoor de koelbloedigheid van de allochtonegemeenschap. Een eerste keer na de moord opLoubna Benaïssa, een tweede keer nadat eendolgedraaide Schaarbekenaar een Marokkaansouderpaar vermoordde en laatst na het drama inBorgerhout (Knack, 4 december 2002) Devolgende keer zou het eens anders kunnenuitdraaien. Benieuwd of De Ruyver ook met eenKärcher komt aanzetten om de brand te blussen.

Martin Van Ganshoren

De Moeial2 December 2005

Wat goed is voor de mensen....Edito!

Het eindeloopbaandebat bereikte met hetafsluiten van het generatiepact zijn voorlopighoogtepunt. Of het echt een pact wordt staat nogniet vast aangezien de vakbonden zich na tweenationale 24-uren stakingen nog steeds kantentegen het generatiepact. De nationale mediavertolkte reeds uitvoerig het standpunt van deregering. Door middel van een grootschaligemediacampagne wil de regering het ons nog eens“uitleggen”. Snapt u er nog iets van? Wijalleszins niet!

Eerst het goede nieuws: we leven met zijn allenlanger. Dan nu het slechte nieuws: de vergrijzingdreigt onze sociale zekerheid onbetaalbaar temaken. Een steeds kleinere groep van ‘actieven’zal moeten instaan voor een groeiende groep‘niet-actieven’, wat ofwel zal leiden totbijkomende lasten voor de werkende bevolkingof een drastische verlaging van de socialeuitkeringen. De studiecommissie voor devergrijzing raamt de meerkosten (jaarlijks) vooronze SZ op zo’n 9 miljard tegen 2030. Dat deboot van koers moet wijzigen, staat buiten kijf.De vraag is natuurlijk welke richting we uitgaan.En vooral wie er bij wint en wie er bij verliest.

Arbeid adelt?

De hoofdinzet van het pact is het verhogen vande werkzaamheidsgraad in België om ‘meerbakkers het brood te laten bakken’ en zo definanciering van de sociale zekerheid veilig testellen. Dit kan alleen maar toegejuicht wordenin het licht van de 600.000 werklozen in België.Werk voor iedereen! De feestvreugde wordtalgauw getemperd wanneer we de‘activeringsmaatregelen’ onder de loep nemen.Eerst en vooral het symbooldossier van hetbrugpensioen dat op felle tegenkanting van devakbonden stuitte en reeds tot twee nationalestakingen geleid heeft. De kogel is door de kerk:de leeftijd voor het brugpensioen wordt‘geleidelijk’ opgetrokken van 58 naar 60 jaar.Als je in het achterhoofd houdt dat België aande staart van het Europese peloton bengelt inzakede tewerkstellingsgraad van 50-plussers, lijkt ditop het eerste zicht zeer aannemelijk. Het totaleprentje is echter genuanceerder dan dit. Zobehoort België inzake arbeidsproductiviteit totde beste van de wereld. Dat dit zijn tol eist bij de50-plussers, die het vaak helse werkritme nietmeer aankunnen, is evident. Belangrijker isevenwel dat oudere werknemers niet in trekblijken te zijn bij de werkgevers: te duur, nietproductief genoeg, niet flexibel genoeg, niet‘innoverend genoeg’, wat zich vertaalt in desystematische lozing van 50-plussers bijherstructureringen. Het is dan ook eigenaardigdat de discussie wordt verengd tot langer werkenterwijl het meer een kwestie is van langer mogenen langer kunnen werken. Zo heeft de vorigeverhoging van de brugpensioenleeftijd van 56naar 58 niet enkel geleid tot nieuweuittredingsmechanismen (zoals Canada dry)maar evenzeer tot een verhoging van de‘ouderenwerkloosheid’. De verhoging van debrugpensioenleeftijd alleen is dus geen garantievoor een hogere werkzaamheidsgraad (indienbijvoorbeeld brugpensioen vervangen wordtdoor naakte ontslagen).

In het generatiepact wordt het brugpensioenafgebouwd en worden er maatregelen genomenom de jongerenwerkloosheid aan te pakken. Deonderliggende redenering is dat het brugpensioenzijn effect heeft gemist en niet meer van ‘dezetijd’ is. Levert het brugpensioen dan geen jobsmeer op voor jongeren? In een ver verleden werd,in een klimaat van grootschaligeherstructureringen, het brugpensioen in het levengeroepen. Werkgevers konden op een goedkopemanier oudere werknemers laten afvloeien. Devakbonden zagen op hun beurt hierin eeninstrument om een dam op te werpen tegen dejongerenwerkloosheid. En de sociale vrede waseen feit. Met de jongerenwerkloosheid ging heter echter niet spectaculair op vooruit omdat erbijvoorbeeld zelden aanwerving van jongerentegenover de afvloeiing van ouderen stond.Hierdoor besluiten dat het brugpensioen an sichgeen jobs voor jongeren kan opleveren, isletterlijk en figuurlijk een brug te ver.Argumenteren dat het brugpensioen in eenandere context het leven zag, is moeilijk te rijmen

met het feit dat er op dit moment aan de lopendeband geherstructureerd wordt, zelfs inwinstgevende bedrijven. Als er nu al ietsveranderd is, is het de gewijzigdekrachtsverhouding tussen arbeid en kapitaal ende verminderde prijs waarmee men de socialevrede hoopt af te kopen.

Jong en oud: allebei out

De problematiek van jongeren- enouderenwerkloosheid kan niet losgekoppeldworden van het personeelsbeleid van de bedrijven.Dit personeelsbeleid gaat uit van de eenvoudigedoelstelling dat arbeid, net als alle andereelementen van het productieproces, zo goedkoopmogelijk en zo efficiënt mogelijk moet zijn.Daarom heeft men een voorkeur voor werknemersmet een welbepaald profiel: ze moeten flexibel,mobiel en breed inzetbaar zijn. Dit zijn dekenmerken van de goedopgeleide werknemer van25-45 jaar die echter van elke werknemer,ongeacht de leeftijd, verwacht wordt. Jongerenhebben nog niet genoeg ervaring om productiefgenoeg te werken. Ouderen beschikken niet meerover het gigantische human capital reservoir omaan al deze verzuchtingen te voldoen. De schuldvoor de non-participatie van ouderen wordt, meteen nakende vergrijzing in het achterhoofd, al tevaak op de leeftijd afgeschoven, terwijl ze vooraleen product is van de arbeidsorganisatie van delaatste dertig jaar. Werk begint meer en meer optopsport te lijken. Dit is nog niet eens zo’n gekidee als je kijkt naar de berg antidepressiva enandere oppepmiddelen die in ditproductiviteitsmekka geslikt worden.

Het pact blinkt eveneens uit in eenzijdigheidwanneer we de aandacht die uitgaat naar dejongerenwerkloosheid, evalueren. In het licht vande 125.000 werkloze jongeren is de belofte van380 bijkomende jobs voor laaggeschooldejongeren op zijn minst ontoereikend.

Lissabon: zon, zee en ....

Het generatiepact kadert in de uitvoering van dedoelstelling van de Lissabon-strategie. In deVerklaring van Lissabon (2000) stelden deverzamelde Europese leiders de ambitie vooropom van de EU tegen 2010 ‘de meest competitievekenniseconomie ter wereld’ te maken entegelijkertijd de sociale cohesie veilig te stellen.Hoewel er veel gesproken wordt over eenkenniseconomie, gaat de aandacht hoofdzakelijkuit naar arbeid. Het verhogen van dewerkzaamheidsgraad ( tot 70%) staat centraal inde strategie om de Europese economie nieuwleven in te blazen en de sociale cohesie tevrijwaren. Als Europa zich ontpopt tot debehoeder van sociale vooruitgang is enigekritische reflex aangewezen. Ten eerste, eenverhoging van de werkzaamheidsgraad betekentgeen verlaging van de werkloosheid. In de matedat een verhoging van de werkzaamheidsgraadzich vertaalt in bijkomende, precaire enlaagbetaalde interim-jobs zonder werkzekerheid,is het twijfelachtig of dit de sociale cohesie tengoede zal komen.

De vrees voor een krappe arbeidsmarkt (weinigwerkloosheid ten gevolge van vergrijzing) is eenbelangrijk argument in economische kringen voorde verhoging van de werkzaamheidsgraad.Waarom dit voor sommigen een probleem vormt,kunnen we simpel uitleggen. Zoals iedere boerweet: indien er veel patatten zijn (goede oogst)dan zal de prijs van de patatten lager liggen danbij een slechte oogst. Anders gezegd een vraaggroter dan het aanbod doet de prijs stijgen. Op dearbeidsmarkt zal een daling van het aanbod aanarbeidskrachten dus ook loonstijgingen in de handwerken, iets wat ondernemers onder het mom vande concurrentiepositie en wellicht ook de eigenportemonnee (meer loon betekent minder winst)niet op prijs stellen. De voorgestelde oplossingvan een verhoging van de werkzaamheidsgraadimpliceert dat er meer mensen moetenconcurreren voor een job, wat resulteert in eenneerwaartse druk op de lonen enarbeidsvoorwaarden. Een instandhouding van eenvoldoende hoge arbeidsreserve (oftewelwerkloosheid) vormt dus paradoxaal genoeg eenbelangrijk, maar minder gekend leidmotief vanhet werkzaamheidsdiscours. Bovenstaande logica

wordt vaak verdoezeld met het argument van deknelpuntberoepen, je weet wel vacatures die maarniet ingevuld geraken. De oplossing voor ditprobleem ligt volgens ons voor de hand. Indienhet aanbod niet kan tippen aan de vraag moetende ‘incentives’ om deze vacatures in te vullenverhoogd worden, ondermeer aan de hand vanloonsverhogingen en stimulering van herscholing.Zo werkt dat toch, vraag en aanbod?

De onzichtbare hand van de lastenverlagingen

Kersvers SP.a-voorzitter Vande Lanotte gaf aandat het pact zonder bijhorende werkgelegenheideen lege doos is. Hier knelt nu net het schoentje.De beproefde methode waarmee de regeringbanen wil scheppen, zijn bijkomendelastenverlagingen, voor een stuk geconcentreerdop ouderen en jongeren. Door arbeid goedkoperte maken voor werkgevers hoopt de regering optewerkstellingscreatie. Het terugverdieneffect vande voorgaande loonlastenverlagingen (reedsoplopend tot zo’n 5 miljard euro) onder de vormvan bijkomende jobs is een mager beestjegebleken. De weinige jobs die voortvloeiden uitlastenverlagingen waren bijzonder duur. De factobetekenden de onvoorwaardelijkelastenverlagingen een blanco cheque voor dewerkgevers waarmee hun winsten aangediktwerden. Werkgevers werven immers slechts extrapersoneel aan in functie van de bestellingen, vande vraag. Bijkomende lastenverlagingen zoudendus gekoppeld moeten worden aantewerkstellingsgaranties. In dit verband is hetinteressant om het veel grotere terugverdieneffectvan lastenverlagingen in de non-profit op het vlakvan tewerkstellingscreatie (3x hoger) tevermelden

De mythe van het concurrentieverhaal

De voortdurende reeks lastenverlagingen vormende ware achillespees van de financiering van onzesociale zekerheid. Lastenverlagingen betekenenminder sociale bijdragen en dus minder inkomstenvoor de SZ. Diegenen die zich opwerpen als debehoeders van onze sociale zekerheid, ontnemendeze tegelijkertijd van een belangrijkeinkomstenbron. Jaarlijks lopen we 6 miljard euromis door de lastenverlagingen, terwijl diedesastreuze meerkost van de vergrijzing in 2030jaarlijks 9 miljard euro zal bedragen. Hetargument van ‘de competitiviteit’ houdt geensteek. Indien België beslist om zijn loonkostenverder te verlagen om een concurrentievoordeelte behalen dan zal een gelijkaardige reactie inpakweg Duitsland (één van onze grootsteconcurrenten, nota bene) ontstaan waarbij zij ophun beurt hun loonkosten zullen terugschroeven(vermindering inkomsten SZ en besparinguitgaven) door middel van lastenverlagingen omop het einde van het verhaal opnieuw evenconcurrentieel te zijn als België. Resultaat: beidelanden zijn even competitief maar hebbenondertussen wel hun sociale zekerheidafgebouwd.

Van de OESO tot onze eigenste VUB-socioloogElchardus klinkt het eensgezind: er is geenandere keuze! Ze hebben gelijk en ongelijk.Binnen het huidige neoliberale keurslijf is erinderdaad weinig ruimte voor alternatieven.Indien we de dominante, fundamentalistischemarktlogica doorbreken, blijken er wel tal vanoplossingen mogelijk. Een belasting op inkomstenuit kapitaal, een vermogensbelasting van 1 %,het stopzetten van de lastenverlagingen,sanctioneren van winstgevende bedrijven dieherstructureren (slecht voor dewerkzaamheidsgraad), een belasting op speculatie(cfr. Tobin-tax) … De rode draad doorheen dittegenverhaal is een herverdeling van demaatschappelijke rijkdom van rijk naar arm.

J.S. & Frank Vanaerschot

Het (De)GeneratiepactAnders Bekeken

moeial@vub.ac.be

De Moeial 3December 2005

“Break in the sun till the sun goes down” (D. Thomas)

Poëzie en Ideologie

Een oude Chinese wijze vertelde ooit aan zijnstudenten dat ze niet zouden kunnen converseren,tenzij ze de studie van poëzie aanvatten. Dit lijkteen vreemde uitspraak: miljoenen mensenconverseren vandaag met elkaar, zonder in jarenpoëzie onder ogen gehad te hebben. Toch had diewijze gelijk: zonder poëzie zouden taal en wereldverkommeren, vergrijzen en slinken tot een niet.

Waarom geloof ik dit? Omdat poëzie volgens mijeen fundamentele rol vervult in het menselijkbestaan, een rol die er in de eerste plaats uit bestaatrelaties tussen verschillende dingen in kaart tebrengen. Een voorbeeld uit het werkmeesterdichter Dylan Thomas: “The force thatthrough the green fuse drives the flower / Drivesmy green age; that blasts the roots of trees / Is mydestroyer. / And I am dumb to tell the crookedrose / My youth is bent by the same wintry fever”.Hier wordt het kloppend hart van de manverbonden met het groene sap van de bloem. Die

kracht is onstuitbaar, getuige de frasering van deeerste regel: een stortvloed van woorden die hetleven verbeelden. Nu kan je beweren: “jamaar,dat wist ik al, een bloem is een levend wezen ende mens ook en de mens is geëvolueerd maarbestaat nog steeds uit bloemcellen allez ik hebgeen dichter nodig om mij dat te zeggen”. Maarwas het ooit zo goed gezegd? Had je ooit zo’nduidelijk beeld van de gelijkenis? Hiervoor warende twee dingen abstracte concepten, verbondenin je geest door een kennisbegrip: A heeft wateigenschappen van B. Na dit gedicht ben jevoorbij die koude kennis, je hebt nu een beeldvan de gelijkenis, je voelt ze. Je voelt een eenheidin verscheidenheid.

Dit is de taak van de dichter: die relatiesblootleggen zodat we ze meer ervaren danbegrijpen. Die ervaring gooit ons een wereldbinnen die anders is door de verbanden die weplots zien. Om het voorgaande gedicht tegebruiken: mens en plant zijn veranderd.Misschien denkt de lezer er zelfs aan als hij uitwoede een bloem vertrapt. Terwijl hij daarvoorde mens was, top van evolutie en erfgenaam vande wereld. Met enig geluk is zijn denken zelfsfundamenteel aangetast: de dingen zijn uit hunkadertjes gehaald, zijn nieuw voor hem. Hetalledaagse, zelfs het uitvallen van een kies, krijgtbelang: “Je [de kies in kwestie] hebt mevijfendertig jaren trouw gediend: / Had ik hethoogste woord, dan was dat door jouw hulp! / Jedankbaar voor de boodschap van vergankelijkheid/ Begraaf ik je onder de bloesemende bomen”(Gong Zizhen).

Dit hoeft natuurlijk niet “waar” of zelfs maar“echt” te zijn. Een andere dichter kan hetomgekeerde met een weergaloze stijl gaanbeweren. Daar gaat het niet om, het gaat niet omwiskundige equivalenties en wie er nu gelijk heeft.Het gaat niet om de inhoud, alles draait immersom het hoe. De stijl, dus. De dichter fluistert zulkezoete muzikale woorden tot ons, dat ze onze geestbinnensijpelen, dat we bereid zijn hem te geloven.En daar ligt natuurlijk het gevaar. Want zonder

dat je het vermoedt, zetten die woordsijpelingenje aan tot het neerkogelen van anderen en het inbrand steken van hun kerken/huizen/auto’s.Gelukkig verdedigt poëzie zich tegen zulkmisbruik. Door poëzie te zijn. Wie veel gedichtenleest, raakt gewend aan zoetgevooisde woordendie aanspraak maken op zijn hele wezen. Als hijmeerdere dichters doorgenomen heeft, heeft hijook meerdere standpunten gezien die allemaaleven waar leken. Aangezien hij op verschillendegelegenheden van tegengestelde standpuntenovertuigd is, zal hij nooit geneigd zijn aan eenvan deze standpunten de voorkeur te gevenomwille van de frasering. Hij kiest zijn eigenwaarheid. Maar dankzij zijn lezingen is er eenveel grotere kans dat hij die als relatief gaatbeschouwen. Niet als een dogmatische waarheid.Geen overbodige luxe in een wereld volschreeuwerige ideologieën.

En daarmee zijn we op het niveau van de taal

beland. Voornoemde dogma’s staan namelijk innauw verband met taal en hoe die aangewendwordt om de wereld te creëren en te veranderen.Paul de Man, een Belgisch-Amerikaans criticus,omschrijft ideologie als volgt: “What we callideology is precisely the confusion of linguisticwith natural reality, or reference withphenomenalism” (uit het essay ‘The Resistanceto Theory’). Toegegeven, nogal eenoverdonderende definitie. Maar de Mansboodschap is in feite vrij simpel, tenminste alswe een paar basiskenmerken van taal herbekijken.Als we het simpel houden bestaat een woord uittwee basiselementen: een signifiant en eensignifié. Het eerste begrip valt vrij te vertalen als“de betekenaar” en is de an sich onbetekenendeklankvorm van het woord (of zin, of alinea, ofuitroep etc.). Als ik op straat “hoeloagemes”probeert uit te spuwen, zal niemand begrijpen watik wil zeggen. Die klankvorm is in onze taalimmers niet verbonden aan een signifié of“betekenis”. Het woord “appel” wél: in deNieuwstraat uitgeroepen, gooit iemand memisschien een klokhuis toe. Want de conventie,ons aangeleerd sinds de vroegste kindertijd,bepaalt dat de klanken “a”, “p”, “p”, “e”, en “l”verwijzen naar een rond stuk fruit met eenveelkleurige schil en een klokhuis. Voor “hoeloagemes” is er geen conventie, en bijgevolgook geen betekenis.

Taal is dus een vat van conventies, die op zichgeen enkele realiteitswaarde bezitten (denk terugaan appel: in het Frans heet dit object “pomme”,een totaal andere klankvorm. De conventie is metandere woorden niet gebaseerd op dewerkelijkheid, maar op toeval enwillekeurigheid). Die conventies zijn dan ookverre van absoluut: een Fransman zonder kennisvan het Nederlands zal mij geen stuk fruittoesmijten als ik “appel” schreeuw. Bovendien zaliemand die de Bijbel gelezen heeft andereassociaties maken als hij het woord “appel” hoort(erfzonde, Adam, Eva, etc.) dan iemand die datniet gedaan heeft. Dat is een van de mooiereaspecten van taal en, als ik even mag, poëzie: voor

iedereen weerklinkt een woord anders, werken dezinnen op een andere manier.

Maar wat als iemand nu die veelzijdigheid zougaan ontkennen en zou zeggen: [appel = rond stukfruit, afkomstig van de appelboom], en verderniets. Die iemand zou de klankvorm eenwerkelijkheidswaarde toekennen: alsof diecombinatie van klanken voor iedereen naar exacthetzelfde ding zou verwijzen in eender welke tijd,voor eender wie. Alsof het woord “bezield” is vanhaar betekenis op dezelfde manier dat 1+1 steedstwee is. Maar laten we de redenering voortzetten:wat als die iemand datgene dat hij met “appel”gedaan heeft, met alle woorden doet? Dan krijgenwe een soort (gepretendeerde) “absolute” taal, diezogezegd exact overeenkomt met de realiteit. Detaal van de ideologie. Een taal, die als zij “Oogom oog, tand om tand” leest, dat niet kaninterpreteren als een symbool of een valsheid. Eentaal waarvan de slachtoffers geloven dat ze geen

taal meer is: ze is realiteit. Zodoende zijnkrantenartikels, reclame en propaganda allemaalequivalent aan de waarheid. Manipulatie isimmers onmogelijk: [taal = realiteit].Wat dan met fictie? Dat is toch taal die claimt eenverhaal te zijn, geen werkelijkheid? Ja, maar datonderscheid is net uitgevonden door ideologen:door loutere verhalen te scheiden van taal die derealiteit zogezegd wél probeert uit te drukken, stelje dat laatste veilig. Zo’n onderscheid ontkent hetfeit dat pakweg journalistieke enwetenschappelijke taal gemanipuleerd kunnenworden, zoiets gebeurt immers alleen bij die rareromanschrijvers, die voor de rest weinig meteender wat te maken hebben.

En daarmee belanden we terug bij de Mansuitspraak: iemand onder de invloed van ideologie,gelooft Hitler als hij zegt dat de joden slecht zijn.Hij gelooft dit nog meer als het in de dagbladenstaat, de encyclopedieën en op de posters. Taalbevat de Waarheid.Hetzelfde geldt overigens voor de wetenschap:ook daar zien we een pretentie tot absolutewaarheidszegging. “Objectiviteit” , heet dat dan,zonder de bedenking dat die indruk vanonpartijdigheid het resultaat is van eenmanipulatie van taal. Objectiviteit blijkt eenretorisch mechanisme, dat net zoveel met derealiteit te maken heeft als het woord“hoeloagemes”. Want het is een conventie (als ikiets lees in een krant, is het zogezegd waar. Als ikiets lees in een roman, is het zogezegd niet waar).Het is een vorm van taal.

U kan zich terecht afvragen waar de poëzienaartoe is. Nog even terug naar de Man: hijvervolgt de reeds geciteerde definitie met “Itfollows that, more than any other mode of inquiry,including economics, the linguistics of literarinessis a powerful and indispensible tool in theunmasking of ideological aberrations, as well asa determining factor in accounting for theiroccurrence”. Literatuurwetenschap alsideologiekritiek, studie van poëzie als studie vanretoriek.

Ik had het eerder over hoe poëzie schijnbaaronverbonden dingen met elkaar in verband brengt.Dat “schijnbaar” is wat de ideologie daarover zegt(want geloof het of niet, niemand ontkomt aanideologie). In een huidige, westers wereldbeeldzijn mens en bloem niet verbonden: het zijn tweeempirisch kenbare objecten. Met zijn poëziedoorbreekt Dylan Thomas die opvattingen, endoet ons onze vanzelfsprekendheden herdenken.Andere strofe uit het eerder geciteerde gedicht:“The hand that whirls the water in the pool / Stirsthe quicksand; that ropes the blowing wind / Haulsmy shroud sail. / And I am dumb to tell thehanging man / How of my clay is made thehangman’s lime”. De vergelijking wordtdoorgetrokken: niet alleen word ik (want daar gaathet tenslotte om) vergeleken met een bloem, maarook nog eens met een beul. Een van het actievesoort. Het gedicht gaat door met dezevergelijkingen, om te eindigen met “And I amdumb to tell the lover’s tomb / How at my sheet

goes the same crooked worm”. Onze geest magdan alles verdelen in aparte dingen, bij DylanThomas lezen we dat alles een is. En dat allesdood gaat, wordt vaak vergeten in onzemaatschappij waar de dood meestal ongelegenkomt en behoorlijk ongezellig blijkt (cfr. hetartikel van Laetitia uit de vorige Moeial).

Poëzie is uiteraard veel meer dan ideologiekritiekdie net besproken is. De relaties die in gedichtenverschijnen, trillen ook op andere niveaus. Overde aard van die relaties dient nog wat gezegd: dieis niet louter van toepassing op objecten, maargeldt natuurlijk ook voor de paren innerlijk,uiterlijk, natuur – cultuur etc. en zelfs voorwoorden onderling. Om dit laatste aan te tonen,citeer ik de slotregels uit het briljante gedicht‘Ulysses’ van Tennyson. Eerst een situering: demythische reus Ulysses (bij ons beter bekend alsOdysseus) is oud geworden, en heeft nu eenhuishouden. Deze held kan het gewone,alledaagse leven echter op zijn oude dag niet meeraan en wil, zoals weleer, varen tot voorbij dehorizon, doen wat nooit eerder gedaan is: “Thoughmuch is taken, much abides; and though / We arenot now that strength which in old days / Movedearth and heaven; that which we are, we are; /One equal temper of heroic hearts, / Made weakby time and fate, but strong in will / To strive, toseek, to find, and not to yield”. De opsommingvan woorden in de laatste regel is bijnaonovertroffen: ze zijn als de slag van een drumdie steeds sterker wordt. Merk ook op hoemuzikaal woorden kunnen zijn: hier zìngt de taal.De combinatie van de verschillende woorden methun formele (klank, aantal lettergrepen,...) eninhoudelijke eigenschappen (nooit dezelfde) zorgtvoor een surplus dat elk goed stuk poëzie bezit.Iets dat boven de regels uitstijgt, boven de taaluitstijgt. In de psychologie zou men het Gestaltnoemen, ik verkies de term “subliem”. Het is eenervaring die je niet kan navertellen. Maar ze is er,laat dat volstaan. Ze is eigen aan alle goede,bezielde kunst en verrijkt het leven als ervaring.Maar dat hoef ik niemand te vertellen.

Ben

De Moeial4 December 2005

De wereld van morgen wordt bepaald door demanier waarop een huidige generatie haarkinderen zal opvoeden. Dit besef zou tot eenverhoogde verantwoordelijkheid kunnen leiden,want het lijkt alsof er een midden moet wordengevonden tussen twee doelen: de kinderenenerzijds en de toekomst anderzijds. Iemand kannu denken dat, in de praktijk, de kinderen tochsowieso het doel van opvoeding vormen en datmijn idee alleen al ruikt naar een instrumenteleopvatting over kinderen. Maar als we kijken naareen instelling als het lager onderwijs, biedt depraktijk aldaar weinig steun aan ditopvoedingsideaal. De weegschaal lijkt juistvolledig te zijn doorgeslagen in het nadeel vande kinderen …en in het voordeel van de toekomst.Zoals het er nu uitziet is de toekomst inderdaadverzekerd. De kinderen zullen de postenbemannen die we voor hen hebben aangeduid. Weleven naar het schijnt in een machine, een machinedie –en daar wordt tegenwoordig vanuit depolitiek toch zoveel nadruk op gelegd– zeerkwetsbaar is. Dus bereidt jullie maar voorkindertjes! Bereidt jullie voor op een ticket in dekoude machine! De mate waarin men zich verantwoordelijkvoelt voor wat men een kind bijbrengt, hangt afvan de mate waarin men zijn eigen opvattingenals absoluut beschouwd. Als ik ervan uitga dat ikde waarheid in pacht heb, dan is mijn enigeverantwoordelijkheid dat zoveel mogelijk mensenvan die waarheid op de hoogte worden gesteld.Ik moet mij dan in het geheel niet verantwoordenvoor de machtspositie die ik mezelf aanmeet. Ikben dan slechts een boodschapper. Ga ik erdaarentegen vanuit dat het merendeel van wat ikweet mij door anderen verteld is en dat dit vooriedereen geldt, dan zou ik mij wel eens kunnenafvragen waarom het noodzakelijk is dat een kindal die praat overgedragen krijgt. Het onderscheidtussen een kind en de beschaafde volwassenewaarvan het afhankelijk is, zal dan niet langervanzelfsprekend zijn. De legitimiteit van deopvoeding wordt zo ter discussie gesteld. Het gaater daarbij om, niet de opvoeding in zijn geheel teverwerpen, maar juist de twijfel als voorwaardete erkennen voor een meer bewuste opvoeding.We moeten dus nederig (kunnen) zijn ten opzichtevan de kinderen. Alvorens over te gaan tot hetcentrale thema van deze tekst, het lager onderwijs,wil ik hier toch al wijzen op wat misschien alseen fundamentele beperking kan gelden. Het zounamelijk kunnen dat opvoeding en nederigheidvan de opvoeder elkaar uitsluiten. Ik denk danaan het verlangen naar het krijgen van kinderendat veel volwassenen in zijn greep houdt. Wat isdit verlangen eigenlijk? …Is het veelal niet eenverlangen om God te worden? Hetgeen ik hierzeg is niet zo abstract als op het eerste zicht maglijken. Indien ik ervan overtuigd was dat hetegoïsme de voornaamste motor was van onshandelen, dan had ik het volgende kunnen zeggen:het verlangen naar het krijgen van kinderen iseigenlijk het verlangen naar gratis prestige. Wevertrouwen erop dat een kind veel belang zalhechten aan alles wat we hem/haar vertellen endat het ons onvoorwaardelijk zal bewonderen alsdiegene die hem/haar waarheid en beschermingbrengt. Op die manier, dus door de volwassenente bewonderen, stimuleert het kind ons in onsverlangen om God te zijn. Geheel onzinnig is dezeredenering niet, maar tegelijkertijd doen kinderenook nog iets anders. Kinderen zijn die leden vande (biologische) gemeenschap bij uitstek die onzebeschaving in zijn geheel ter discussie kunnenstellen, gewoon door kind te zijn. De mate waarinwij hun gedrag onschadelijk kunnen maken voorde cultuur, hangt dan samen met de mate waarinwe een strikt onderscheid kunnen handhaventussen ‘barbarij’ en ‘beschaving,’ of tussen baby(lees: aap) en mens. Het feit dat we hetcultuurprovocerende gedrag van kinderenüberhaupt moeten neutraliseren, wijst al op dekritiek die van kinderen uitgaat. Vanuit de cultuurzien we dan ook een duizelingwekkend arsenaalaan middelen en (virtuele) instellingen in werkingtreden om het kind zo vlug mogelijk in te lijvenen zijn rol te bepalen. Tegelijk mogen we onscultuur (de sociale omgeving) niet voorstellen alsiets dat vijandig staat ten opzichten van kinderen,als iets dat hun ‘vrijheid’ wil vernietigen. Inopvoedingsprocessen zijn kinderen geen passieveobjecten waarop de omgeving eenzijdig inwerkt.Evengoed kopiëren kinderen actief hunomgeving, wat betekent dat zij niet alleen krijgen,maar ook nemen. Juist deze gedachte, dat kinderen

over de algehele structuur van het lager onderwijs(die wordt belichaamd in de architectuur van deschoolgebouwen). Wat ik, ten slotte, met het ‘dat’vooral bedoel, is dat we ons moeten afvragen ofwe de kinderen al die dingen wel moeten leren.Zowel de seculiere gemeenschap als de religieuzefixeren zich in eerste instantie op hoe het denkenvan de kinderen moet worden geleid. Ik zeg dater naast wiskunde en taalvakken geen enkel vak,of het nu wetenschappelijk (natuurkunde,geschiedenis, wereldoriëntatie) of religieus vankarakter is, mag worden verplicht. Men mag diezaken een kind niet opdringen zonder dat daarvan hem of haar een vraag aan is voorafgegaandie deze leerstof legitimeert. Kinderen worden metkennis overdonderd zonder ook maar een vraagte hebben gesteld waarop zij een antwoord vormt.Een (neven)effect daarvan is dat ze slechts nogin staat zullen zijn die vragen te stellen waaropde leerkracht kan antwoorden. Bovendien moetenkinderen opletten in de klas, ze moeten en zullenluisteren naar wat de leerkracht hen te vertellenheeft! Dat is toch vreselijk! Stel u eens voor, lievekijkers, dat ik nu plotseling naast u zou staan endat ik u hardhandig zou aanpakken indien ik zoumerken dat mijn artikel u niet interesseert! Maar men zal mij verwijten dat ikwereldvreemd ben, dat ik geen oog heb voor hetgewelddadige karakter van opvoeding en deonvermijdelijkheid daarvan. Hoewel ik denk datwe ons opvoeding inderdaad niet als eenharmonieus proces moeten voorstellen, zie ik nietin hoe dit argument ons enige richtlijnen aanreiktmet betrekking tot onderwijs. Het is volslagenarbitrair. Hetzelfde geldt voor het argument datwe kinderen toch kennis van hun eigen cultuurmoeten bijbrengen. Over welke cultuur gaat hetdan eigenlijk? Over die van de meerderheid? Menmoet het meerderheidsprincipe niet hanteren daarwaar het totaal niet van toepassing is. Een schoolis toch geen politieke partij? Ik blijf bij mijnstelling en ik ben niet van plan daarvan af tewijken: indien een kind werkelijk met vragen zit,dan zal het die vragen wel stellen. Maar hoe zieik dat dan concreet? Wat moeten ze daar dangodganse dagen doen als er zo weinig les gegevenwordt? Hier toont zich de druk van demaatschappij die haar ritme heeft afgesteld op datvan de school, zowel structureel als inhoudelijk.Met inhoudelijk bedoel ik dat de leerstof van demiddelbare school moet kunnen aansluiten op dievan de lagere. Mijn antwoord op dit bijzondereen zeer pertinente probleem, is dat het mij in hetgeheel niet interesseert. Op de vraag hoe kinderenhun dagen dan op school moeten doorbrengen,antwoordt ik dat het niet aan de volwassenen isom daarover te beslissen. Opnieuw bedoel ik daarvoornamelijk mee dat er geen formele reguleringnodig is. Er is geen op voorhand vastgelegd PLANnodig dat vervolgens kan worden toegepast.

Een belangrijke redenen waarom het lageronderwijs is vastgeroest, heeft te maken met deoververtegenwoordiging van leerkrachten uit eenbepaalde sociale klasse: ze zijn meestal afkomstiguit arbeidersgezinnen. Dit gegeven weerspiegeltverschillende tendensen van onze maatschappij.Op het eerste zicht lijkt het alsof zij het vuile werk–want opvoeding blijft een vermoeiende engewelddadige aangelegenheid– aan deze mensenwil overlaten, maar als we er lager bij stilstaan,zien we dat andere factoren hiervoorverantwoordelijk zijn. In feite bepaalt de opleidingvan de leerkrachten uit welke sociale klassen zijzullen worden aangetrokken. Deze opleidinghangt weerom samen met de rigiditeit van deleerprogramma’s van de lagere scholen, zodatmensen die zin hebben om wel eens iets uit teproberen makkelijk ontmoedigd zullen gerakendoor de stompzinnigheid van de opleiding.Overigens bestaat er wel degelijk een zekere matevan misprijzen voor dit beroep. De mechanismendie dit misprijzen in stand houden terenuiteindelijk weer op het uitzicht van deleerprogramma’s. Volgend praktisch probleem mag verder nietonvermeld blijven: de klassen in de lagere scholenworden alsmaar groter en bovendien heerst er eentekort aan leerkrachten. Deze combinatie versterktnatuurlijk het probleem. Een afbraak van deleerprogramma’s, zoals ik die bepleit, zou juisteen ontlasting kunnen betekenen voor hetleerkrachten. Als dan tegelijk meer verschillendemensen zich aangetrokken voelen tot de job, zijnwe al een stap verder in de goede richting, dat wilzeggen: in een richting met meer mogelijkhedenen minder uniformiteit. Gabriël Zamora Moreno

vreselijks slecht gaat: die heeft het aan niemandminder dan aan zichzelf te danken.) In samenhangdaarmee leren kinderen competitief denken. Deeconomische betekenis daarvan hoeft geenbetoog. We zijn nog maar amper aan een schets vanhet lager onderwijs begonnen, of we worden reedsgeconfronteerd met een fundamentelekaraktertrek van onze samenleving. Ik bedoeldaarmee de interdependentie van afzonderlijkeinstellingen. Op minutieuze wijze is het ritme vanelke instelling op alle ander afgesteld. Hierdoorkrijgt de maatschappij een schijnbaar massieveaanblik. Schijnbaar, want evengoed zou menkunnen zeggen dat het de kwetsbaarheid ervanblootlegt. Men mag de zaken veranderen en

hervormen, maar ook weer niet te veel. Wanneeriemand spreekt over institutionele hervormingen,stelt dit dan doorgaans ook weinig voor. Dezebeperking zal verder nog vaak aan het lichtkomen.

Naast de structurele socialisatie, speelt het lageronderwijs een beslissende rol in het reproducerenvan zingevingkaders. Vermits het tot dieinstellingen behoort die een grote culturele machthebben, bestaat er een strijd omtrent inhoud envorm van de leerprogramma’s. Naast deziekenhuizen is het lager onderwijs de tweedemachtspool van de katholieke kerk. Deprogramma’s zijn doorheen de jaren veranderd,maar uiteindelijk wordt de opvoeding er nogsteeds door een katholieke moraal beheerst. Veelaandacht wordt eveneens besteed aan hetoverdragen van het christelijk erfgoed. Hier wordthet socialiserende gewicht van het gezintegenover dat van de school wél relevant,aangezien sommige gezinnen veel ernstiger metgeloofskwesties omspringen en hun kinderen daarmeer in betrekken. Om die reden denk ik dat webeter af zouden zijn met een lager onderwijszonder catechese, met zijn bijbellectuur en zijnchristelijke liedjes. Die gezinnen die werkelijkverlangen dat hun kinderen zich op een door henvastgelegde manier gedragen en denken, moetendaar zelf maar voor zorgen. Dat heet namelijkopvoeding! We moeten goed inzien dat het lageronderwijs een collectieve instelling is, waariedereen terecht moet kunnen. In ons land geldimmers leerplicht, wat erop neerkomt dat bijnaalle ouders hun kinderen naar een school moetensturen. Tegelijkertijd denk ik dat de discussies omtrentonderwijs en leerprogramma’s volledig op hetverkeerde spoor zitten. Er wordt veel nagedachtover het wat, maar zelden over het dat. Daarmeewil ik zeggen dat we opnieuw moeten lerennadenken over de rol en de bedoeling van het lageronderwijs in zijn gehele omvang. We moetenopnieuw voor onszelf uitmaken wat het lageronderwijs is, maar misschien vooral wat het nietis. Is het lager onderwijs een drilkamp, een babysitof een sekte? Ook moeten we durven nadenken

in hun vroege jaren slechts ontvangende objectenzijn, legitimeert in hoge mate de werkwijzen vanhet lager onderwijs. Het is duidelijk dat wij nauwelijks in staat zijnkinderen als personen te zien die weverantwoording verschuldigd kunnen zijn. Watmij daar vooral aan stoort is de gemakzucht enhet totale gebrek aan bereidheid om te zakenanders te zien. Het probleem omtrent hetsamengaan van opvoeding en de nederigheiddaarin, kunnen we dan herformuleren als eenprobleem van het sociale beeld van kinderen. Datverandering daarin principieel mogelijk is, wordtdoor studies van niet-westerse samenlevingenafdoende bewezen.

Waarom zei ik hierboven dat in het lageronderwijs kinderen overwegend instrumenteelworden behandeld? Ik zal deze vraagbeantwoorden door mijn kijk op het lageronderwijs in het algemeen te geven. Dat nietiedereen het met mij eens hoeft te zijn, spreektvoor zich. Het lager onderwijs is een instelling die eenvan de zwaarste maatschappelijke taken op zichneemt. Het moet de kinderen socialiseren zodatzij zich in alle instellingen waarin zij zich in hunverdere leven zouden kunnen begeven, ‘normaal’zouden kunnen gedragen. Individualisering ishiervoor een belangrijke voorwaarde. In ditverband is het meteen noodzakelijk het idee aante halen dat de socialiserende invloed van scholeneigenlijk te relativeren zou zijn als men dievergelijkt met die van het gezin. Deze opvattingis manifest verkeerd. Waar leren kinderen zichimmers te schikken naar een dagritme, zelfs eenlevensritme, dat hen moet voorbereiden op hunlatere school- en werkcarrière? Zij leren vroegop te staan, dat ze ’s morgens weinig tijd hebbenom werkelijk iets te doen en dat zij de hele dag ineen instelling zullen moeten doorbrengen volgenseen in vaste uren verdeeld schema. Zij leren televen volgens het onderscheid van werk en vrijetijd. Zij leren ook nog dat daarmee de kous nietaf is, maar dat zij na de school-uren huiswerkkunnen krijgen, iets wat hen later nog vaak zaloverkomen. Men moet goed inzien dat zonderzo’n socialisatie, die eerder structureel is daninhoudelijk, de ganse maatschappij op losseschroeven komt te staan. We kunnen nu meteenvoortgaan op de individualisering. Hoe wordenkinderen in klasverband beoordeeld? Inderdaad,volgens hun individuele prestaties. Zelfs wanneerzij iets in groep doen, worden ze op hunindividuele bijdragen beoordeeld. De punten dieze dan krijgen, zouden hen iets moeten leren overhun kwaliteiten en hun zwakheden. De school lijfthaar leerlingen dus in in het denken van demeritocratie (Meritocratie: wanneer iemand hetongelooflijk goed heeft, zal men geneigd zijn tewijzen op diens persoonlijke verdiensten enkwaliteiten. Hetzelfde geldt voor iemand die het

Bedenkingen Over Lager OnderwijsKinderen & Beschaving

De Moeial 5December 2005

ColumnTot voor kort besloten in de kilte van haarloneliness - de autarkie als bloem, als levensles -verhief zich haar gestalte nu tot beeld vanwanhoop en van levensstress: ze zocht voorzichtignaar een teken. Steeds opnieuw een nieuwe redenom het hoofd weer op te breken. Dedroomtoestand van wakker-zijn waar zij mee werdvergeleken…

Ze sprak langzaam, aarzelend; alsof ze elk woordzorgvuldig met de tong betastte alvorens het aande harde buitenwereld prijs te durven geven. Zoproefde ze dan de nasmaak der woorden; en deafkeer trok haar gezicht van tijd tot tijd in bitter-zure spasmen. Ze wankelde, al stommelend; ende waarheid deed haar pijn. Het was nu alweerde tweede dag van deze derde cyclus van vergeten

en het licht sloeg striemen op haar vel. Het vergeweld om wazige oorden, de ogen die de blikdoorboorden, de hersenspin als hel…

Toen de nieuwjaarsnacht gekomen was en wij deweed en drank weer vrijelijk lieten vloeien,ontsloot zich plots de dood in de vorm van eenpharma-pil. De nachtmerrie van het waken, deanti-depressiva als de spil; het lichaam dat tekeergaat terwijl het hoofd dat toch niet wil; heteindeloze wachten op de toekomst als een gril…

Terwijl de massa - feestend en versierend - haarlege glazen vult, gijzelt mij de onmacht tebewegen. De beelden van mijn ondergang en hoeik wens dat zij toch zwegen; de waanzin als eenfel wit licht en ook nog als de regen; hels en

brandend, uitzinnig, dol; maar ook toch welverlegen…

Ze zat daar. In het duister. Het vocht sijpelde bijmondjesmaat, onafgebroken, als kevers van dewand. Het hart alweer gebroken en het leven zelfverlamd. De maan, door rook gesluierd, kijkt naarstraten van asfalt. Zij alleen kan horen hoe deschreeuw weer wordt verbogen tot perceptie enverband; hoe de stilte weer als werkelijkheidwordt bemeesterd en bemand. Enkel zij wil leven:ze wijst het overige van de hand…

En als dan strikt genomen weer de werkelijkheidverbrand draait zij zich om en sluit de ogen. Degeestdrift die niet zwichten kan tart steeds weerhet vermogen. De wereld als een schaduwspel

waarin elkeen wordt bedrogen: Steeds opnieuwde peilloosheid van het steeds opnieuw voor-ogen…

De blauwe rimpels werkelijkheid beuktenonophoudelijk haar hoofd tot moes in diepe, zwarekringen. Ze was - gebroken en verstard - tot aande kreek gewankeld en gleed toen langzaambergaf. Het harde koude water - zoals een golf -omspoelde haar en werd haar graf…

In dit kleine artikel zou ik even willen ingaan ophet bestaan van ‘netlabels’. Zoals de naam al doetvermoeden, gaat het hierbij om labels op hetinternet, die degelijke, kwaliteitsvolle muziekaanbieden in het inmiddels alomtegenwoordige enimmens populaire mp3-formaat.

Het interessante aan deze labels is, dat zij dezemp3-bestanden gratis ter beschikking stellen. Demeeste muziek verschijnt namelijk onder decommon creatives licence (zie: http://commoncreatives.org), waardoor de muziek onderenkele rechten, maar vrij van vergoeding, kanworden gekopieerd en verspreid. Sterker nog: ditwordt meestal zelfs aangemoedigd. Zo steltbijvoorbeeld juno6 op zijn website dat hij zijnsongs ‘expliciet ter beschikking stelt voor dj-optredens’ (vgl. www.juno6.de; geen echt netlabel,maar wel uitstekende releases). Het spreekt voorzich dat zijn muziek op die manier vrij goedverspreid geraakt, binnen een bepaalde kring.

Om zeker te zijn of de muziek daadwerkelijk gratismag worden gedownload, check je het best eerstof het icoontje van de creative commons inderdaadaanwezig is op de site. Een (cc) met ‘some rightsreserved’ wijst hierop. Om helemaal zeker te zijn,lees je voor het downloaden ook misschien besteerst de voorwaarden van de licentie, aangeziener verschillende licentiemodellen bestaan.

Tot zover the legal stuff. Wat valt er te graaien?Er is voor elk wat wils. Bijna elk label publiceertop zijn minst maandelijks een zogenaamde EP.Vaak met zo’n 3 à 4 songs per EP, soms ook metwat meer songs (dit geldt bijvoorbeeld vaak voorcompilaties van een bepaald netlabel). Tot nu toeheb ik enkel elektronische muziek gevonden. Maarnaar het schijnt, bestaan er ook rock-labels. (Ikneem aan dat je ze alleen maar moet weten tevinden...)

De kwaliteit van de muziek varieert van ok tot (inenkele uitzonderingen) uitstekend. Om maar eenbeeld te geven: ik heb tot nu toe al zo’n slordige500 à 600 MB gedownload. En tot nu toe heb iknog maar twee of drie nummers gewist wegens teslecht, of liever: wegens niet echt mijn smaak.

Wie niet wil geloven dat er inderdaad uitstekendegratis downloads te vinden zijn, checke zelf maareens enkele sites van de labels (zie infra). Ik raadaan om telkens 1 nummer te downloaden,bijvoorbeeld het eerste of het minst omvangrijke,en daarna pas te beslissen of de EP/artist inderdaadde moeite is.

Zorg er wel voor dat je een duidelijke mapstructuurin gedachten hebt, vóór je met de downloadsbegint. In de mp3-jungle van het internet valt erveel moois te rapen, maar zorg ervoor dat je hardeschijf niet op een mp3-stort begint te lijken. Doorwillekeurig nummers te downloaden, weet je laterniet meer van welk label, welke artist, welk albumdat supercoole nummer nu weer afkomstig was.Vooral voor de mensen, die graag eerstdownloaden en dan pas beluisteren, raad ik eengoede mapstructuur aan. Zorg bijvoorbeeld opvoorhand voor een uniforme schrijfwijze van demappen. Bovendien is het steeds handig om ook

meteen de indeling te maken in de soorten muziek(elektronica, noise, techno, d’n’b, etc.) Gelukkighouden de meeste netlabels er strikte regels opna en zijn de meeste mp3’s getagd (met ID3v1-en/of ID3v2-tags). Hierdoor kan je de meeste

informatie, inclusief de site van het label, snelterugvinden (in WinAmp klik je met rechts op defile in de playlist en selecteer je ‘View file info’;of selecteer de file en druk ALT+3). Het zouuiteraard ongelooflijk stom zijn, als je als netlabelniet zou verwijzen naar je site. Beschouw het maarals een soort van ‘klantenbinding’.

Over het algemeen hebben de labels namelijk éénwelbepaalde stijl voor ogen. Dit maakt het voorde gebruiker gemakkelijk om op zoek te gaan naareen bepaalde stijl. En er is inderdaad voor elk watwils: van de meest minimale dub-noise over meestde krasse, distorted, weirdeklankvervormingsexperimenten tot de coolsteloungy house/dance-muziek.

Ik stel voor dat de lezer zelf op ontdekkingstocht

gaat. Als startsite kan bijvoorbeeld de recensie-site van het (Duitstalige) e-zine de-bug goed vanpas komen. Surf naar www.de-bug.de en klik op‘pod’ en er verschijnen massa’s recensies vanzopas gereleasde EP’tjes (of ga meteen naar http:/

/www.de-bug.de/pod/). De recensies zijn in hetDuits, maar meestal staan de ‘liner notes’ van deEP vlak onder de beknopte recensietekst. Dezeliner notes zijn in het Engels en beschrijven demuziek vanuit het standpunt van het netlabel zelf.

Neem de tijd om de informatie eerst te lezen, voorje aan het downloaden slaat. Op die manier benje geïnformeerd over de muziek. Het downloadenkan, afhankelijk van de server en de snelheid vande internetverbinding, een tijdje duren. Maar:aangezien het volledig gratis is, loont het echt demoeite. (Ook al stellen sommigen de kwaliteit vanmp3’tjes in vraag, omdat er tijdens de encodering‘van geluid naar mp3’ informatie verloren gaat.De mp3-encodering is, technisch uitgedrukt, niet‘lossless’; zie bijvoorbeeld de discussie op http:// p h l o w . n e t / w e b t e c h n i k /

Netlabels, Common Creatives en Mp3’sDownload Gratis en legaal Kick-ass Funky Music!

flac_generation_verlustfreie_musik_kompression.php;jammer genoeg eveneens in het Duits). Tijdenshet downloaden kan je misschien eens een kijkjegaan nemen op de site van het label zelf (voorzover je dat nog niet zou hebben gedaan). Vaakwordt de EP namelijk (ook) ter beschikkinggesteld door een andere server (bijvoorbeeldwww.archive.org). Het is dus mogelijk dat de sitevan het label helemaal niet op je scherm isverschenen en je toch een volledig EP’tje hebtkunnen downloaden.

Een ander leuk gimmick is het feit dat je ook voorde meeste EP’s ook een cover kan downloaden.De covers zijn soms schitterend en geven op zijnminst een beeld van de muziek van het EP’tje.Het is soms verleidelijk om de muziek tedownloaden, gewoon op basis van de cover. Dezeextra gratis service is in elk geval handig voor aldegenen die hun lievelings-EP’s zouden willenverzilveren op CD-R. Zo heb je meteen een super-layout voor enkele luttele eurootjes.

Je bent wel enkele uurtjes zoet met het checkenvan de de-bug-site, om het in een krasunderstatement uit te drukken. Je kan namelijk erlinks vinden naar de sites van verschillendenetlabels, die op hun beurt dan weer talrijkereleases bevatten, die dan vaak weer uit minstensdrie nummers bestaan. En voor wie maar nietgenoeg kan krijgen, staan er in de de-bug pod-sectie daarnaast ook links naar (‘vrije’)internetradio’s, die eveneens de moeite zijn omeens te checken. Let the party begin, zou ik zozeggen en relax op de flowing stream of internetaudio signal broadcasting.

Ik wens iedereen alvast vele uren surf- ensnuisterplezier en hoop dat we met zijn allenmassaal aan het downloaden slagen, de komendepaar maanden. cu in cyberspace!

Wishing warmth,

Nils.

[startsites / e-zines]www.de-bug.de ; www.de-bug.de/pod/www.phlow.net (allebei in het Duits)

[server]www.archive.org

[enkele labels / releases, om de verscheidenheidvan de beschikbare muziek aan te geven]http://www.laridae.at - uit Oostenrijk; releases:XboT7 [laridae018] en welk [laridae009]http://www.juno6.de - geen echt label, maar coolemuziek; EP’s: fireflight en welcome 1999http://minusn.com - Japans label, release: shalma[mn007]http://www.laidbackelectronica.com - release:Mercurial [le005]http://www.stadtgruenlabel.net - opgesplitst instadt [voor techno] en gruen [ambient], coolconcept; release: Christian Quast [stadt012 |stadtgruen024]http://www.x-dump.com - release: Dorothy’sMagic Bag [XD-NETS-003]

I just write to feel something as real as my imagination.Ophelia & Xeroxat

De Moeial6 December 2005

John Earl Gray zat in kleermakerszittezaamgevouwen op de rots, de ogen diep naarbinnen. Het zand, in waaiers, stoof als stuifmeeldoor de brandende woestijn. De lucht gingongesluierd weer het heden ver voorbij. Plots wasdaar aan de horizon een vogel en die kwam sneldichterbij. Toen hij vlak voor John’s gezicht vankleur veranderde en openbloeide als een bloem,en toen weer wegdreef op de wind; voelde Johnzich plots verloren. De vogel steeg de ruimte inals een tornado en tekende zich majestueus aftegen de helderblauwe hemellucht. Toen zat hijweer op John’s gezicht en lachte als drie vissen.Het volgende moment nam Sundri echter weer zijnware gedaante aan en stond met de ogen strak opJohn gericht. Hij sprak: “Ach John, hoe zit gij daarweer te zitten? Sta op en kniel weer neder wantuw hart is laag als grond. Luistert toch naar mijnewoorden! Ik heb u laten zien hoe gij in uwmaatschappij de fundamenten nog moest missen,want gij leefde van de grond en de cement onderuw voeten. Ik leerde u hoe gij niet kont vertrouwenop de zekerheid. Ik leerde u vechten opdat gijnederig zou zijn. Maar luistert nu naar mij, wantgij hebt hard gezweet en veel geleden, en ik weet:gij bent nu klaar. Ik zal u vandaag iets schoonsvertellen, dus vlei u neer en hoort mij aan. Dit ishet verhaal van het geheim der zeven bloemen ende wonderen der moraal:Toen in het rijk van de grote Ch’ang-dynastie dederde keizer heerste, leefde het hof in pracht enpraal. Zij omringden zich met weelde en ook hetrijk was mooi en vruchtbaar, de mensen kalm enonder elkaar. Op een dag kwam toen eencircuskaravaan vanuit Mongolië die zichaandiende aan de oost-poort van het hof. Dedienaar kwam snel aangelopen en riep: ‘Hé, watdoen jullie aan de oostelijke kant? Jullie zijn tenhoogste nog bedienden en die komen hier langsde westelijke kant! Wat moeten jullie hier!?’Beledigd sprong toen een verteller van nieuws envan verhalen van zijn paard en liep woest naar dedienaar. ‘Scheer je weg man! Wie denk je hierwel voor je te hebben?’ brulde hij, ‘Ga liever naarje meester en kondig ons aan! Wij zijn deverstrooiers en verrijkers van het brein, wij zijnde groep ‘het brandend groen paard’ en wij zullenuw meester amuseren. Vooruit en loop nu maar!’Zo kwam het dat tenslotte ’s avonds, wanneer dekeizer en zijn genodigden bijeen waren rond hetmaal en zich zoals gewoonlijk weer bezopen, deartiesten van het brandend groen paard hunkunsten mochten vertonen. De verteller die aande poort reeds van zich had laten spreken, had nuzijn rietfluit in de hand gegrepen en vertelde dekeizer een verhaal: ‘Ach beste keizer, uw roem isgroot en welvermaard. Gij bent zoals een ster enals de regen, gij bent de zon jawel, voorwaar. Maargij bent u toch van ’t één en ’t ander in uw rijknog niet gewaar. Ik reis veel en ik bedel, dus ikzie en hoor veel meer dan gij hier in uw uiterstverfijnd welriekende kamers met uw gordijnenvan lichte zijden en uw muren van wellustigheid.Ik heb gehoord van velen over de geheimen enerbloem, en hoe zij alleen de wijsheid en het inzicht,de wereldse macht en het goddelijk licht, en ooknog de remedie tegen vervelen aan de mens kantoebedelen. Zij vermag zelfs uw macht te tartenals gij niet oppast en u vermant. Ik heb gehoorddat zij bloeit in een getal van zeven, verspreid overhet ganse land, en hoe zij bewaakt wordt doorgekken, die geleid zijn door gods hand.’ De keizersprong op, razend en bedaard: “Raadsheren mijnerorde, volg mij, wij trekken ons terug in hoogberaad!” Zij dwaalden door smalle papierengangen en daalden af naar de dieptes van decatacomben, zij betraden een kamer en vormdeneen cirkel met elkaar. De keizer sprak toen ernstig:“Kameraden, gij hebt gehoord hoe het er voor onsvoor staat. Wij zullen de zeven bloemen moetenzien te bemachtigen en voor altijd doen alsof zijniet bestaat. Roep meteen het leger samen en stuurhen snel naar alle windstreken, en dat ze nietterugkomen zonder zo’n bloem veilig onder hungewaad! Laat mij nu, het wordt al laat!”, en dekeizer stond weer op en ging naar bed. Zo gingenzeven moedige samurai-crews op speurtocht doorhet land, en de tijden werden ouder en de aardedraaide vele malen om haar baan. De keizer leefdein deze tijden in angst en kwam zelden nog uitbed, overmand door de donkere paranoia van zijnlangverwachte val. Slechts duisternis vulde zijnverwachtingen en het naderde zijn hart. Maar opeen mooie lentemorgen toen de zon rijkelijk

scheen, ontwaakte de keizer met een licht envrolijk gevoel in zijn lijf. Met een gelukzaligeglimlach op zijn gezicht verscheen hij aan derijkelijk gevulde en gevarieerde ontbijttafel. Nogvoor hij een luide “goeden ochtend” kon latenklinken door de grote, stenen eethal; werd deserene ochtendstilte doorkliefd door scheltrompetgeschal. De keizer sprong van vreugde eengat in het kasteelplafond. De samurai-crews zijneindelijk teruggekeerd! De keizer waande zich

vertoevende in zijn geluksdag. Hij rende als eenhaas wiens aars werd volgepropt met Italiaansekruiden. Doch zijn geluk was van zeer korte duur.Voor zijn ogen verschenen de zeven samurai, allenhadden slechts één krijger van hun crew, dekrijgers hadden slechts zeven ledematen in totaal.Met ijle hoop in het hart vroeg hij – haaststammelend – “de bloemen?” Maar de samuraibogen langzaam en eerloos het hoofd. De keizeronstak in woede. Hij greep de dolk die onder zijngewaad aan zijn middel bevestigd was endoorkliefde de harten van de teruggekeerdesamurai met zeven drieste stoten. De hofnar, dieondertussen de hele tijd op zijn hoofd naast dekeizer had gestaan, sprong nu recht en feemeldegeniepig: ‘Ach hoogheid, gij grootste dezer aarde,wiens ogen licht uitstrooien en wiens oordeel iszoals de zon, luister toch naar mijne woorden,want gij dwaalt en kwijnt nog weg! Waarom waartgij op zoek naar zeven bloemen, bevreesd vooruw macht en voor uw geld? Maar beziet dan tochhoe een bloem zichzelf als een gebeurtenis is, enhoe zij zich alleen maar zelve kan ontvouwen.Zoiets begrijpt men niet - men kan het enkel maaraanschouwen.’ De keizer echter, was nog in toorn,en de hofnar viel niet in genade. De dienaarsvonden hun keizer terwijl hij nog steeds zijn mesliet nederdalen op de vormeloze brij die eens eenhofnar was.Ziet ge John, de mensen willen soms niet luisterenwanneer iemand hen iets vertelt, en luisteren maaral te gretig wanneer iemand hen niets vertelt. Gijook hebt lange tijd geleefd in de bekoring van hetniets, maar wees gerust, ik zal u binnenkort vaneen geheim ingewijde maken, en gij zult het lichtdan zien, en geloof mij, gij zult het u nietberouwen. Maar ga nu verder met je oefening, enbereid je voor op schone dingen.” Met diewoorden stond Sundri weer op, en het volgendemoment verdween hij als een regenboog op devleugels van de wind.

Op een dag was John drie bergen en een meer.Sundri daarentegen, was de hemel en de aarde,het water en de zon. Vanuit alle windstreken

tegelijk sprak hij John toe: “John gij klungelaar,gij zijt het nog niet waardig om een tweederangs,nee zelfs geen derderangs goochelaartje op tevolgen die het volk bezigt op een boerenkermisin het dorp alwaar de waardeloze mug Fang-Pizijn woning heeft. Gij beheerst nu reedszevenduizenddr iehonderdvierentwint iggedaanteverwisselingen maar nog dwaalt de geestuwer gedachten rond als een korrel zout dietevergeefs tracht om niet op te lossen in het water

dat nog geen druppel groot is. Nog geen druppelJohn, nog geen druppel. Gij voelt u gezegend enverheven door de wijsheden die gij door mijnwijsheid hebt geleerd, maar nog zijt gij een cirkeltussen de draaienden, wandelaar op het pad derdwaalenden. Neem uw ware gedaante aan John,ik moet u iets vertellen. Dit is het verhaal van deoorsprong der wereld, de aard van het goede enhet mystieke genot en hoe deze elementen in eentransitieve betrekking staan tot elkaar. Nu luister:Ooit schreef een wijze over het leven als de weg,en hij zei veel wijze dingen. Maar hij was verblinden zag niet dat aan alles De Karakol ten grondslaglag. Toen het heelal nog mistig was manifesteerdezich daarin reeds de gedaante van haar schepper:de elementaire brij trok zich in kolken enkristalliseerde zich tot materie, en het licht werdkoude massa. Toen vervolgens De Karakol haarbeweging weer hernam ontstonden sterrenstelsels,nebula’s en planeten, en de aarde nam voor heteerst haar elliptische baan. Het leven is eendraaikolk, John, en het zuigt. De Karakol is onzeschepper en heerser, John, en zij vernietigt onsallemaal. In het leven gaat alles verloren, John,bekijk toch het nutteloze van ons bestaan. Hetabsolute geluk en ook de zaligheid ligt in het zich-laten-meezuigen door De Karakol, zonder zelf ietste doen, zoveel is duidelijk John. Ik weet wel datik zo iets niet kan bewijzen, maar ik heb je geleerdom verder te gaan dan het conventionele beeldvan zekerheid, John, stort je nu als een blinde inde aanbidding van je oorsprong, want enkeldaardoor zal je tenslotte voor eeuwig vergaan!John Gij moet meewaaien in de tocht. Een tochtwaarvan gij niet weet of zij blaast of zuigt maarzij zuigt je naar wat je altijd zocht John. John gijmoet meedrijven met de stroom. Een stroom dielangs vele avonturen stroomt, en die u tegen menigscherpe rots doet slaan. Gij vraagt u af naar welkezee deze stroom u zal voeren. Doch gij hoeft uniet te laten drijven naar een zee John. De windzal u niet tegen een muur slingeren John. Wantdoordat gij onder mijn hoede de stroom bent aan’t vinden waarlangs gij u goed voelt om drijven,waarlangs gij gelukzalig wilt blijven en

vertwijfelen, zult gij De Karakol worden John.Gij zult blijven waaien, blijven stromen, blijvenvliegen. Want de spiraal kent geen monding.Voordat gij bij mij kwam John, vertoefde gijtussen de behoeftigen. Nee gij waart niet met debehoeftigen, gij waart met de onwetenden. Neegij waart niet met de onwetenden, gij waart vande eisers. Gij waart van de willenden. Gij waartvan de zoekenden. Lang had gij gezocht naarvrijheid, ook voor ze jouw hadden opgesloten ineen donkere cel die de wereld was vergeten. Vaakmoest gij u verzoenen met de richtlijnen enmeningen van menigeen die zich opdrong of werdopgedrongen als de waarheid. Zij spreken vanonsterfelijkheid en sterfelijkheid, van macht envan verzoening, van verlossing en van kwade. Zijzijn John, diegenen die spreken van een anders-zijn dan de stroom, zij spreken van een niet-doenals de stroom. Zij wensen dat wij de stroomverlaten om als hen te doen. Daarom waart gijvaak zo alleen John, daarom voelde gij u zo vaakverlaten. Gij wist niet meer waar gij uw troostmoest halen John, gij had geen grond meer onderuw voeten. Van zodra gij waart geboren John, hadmen u de wereld leren kennen. Gij waart jong enhad vele vragen, gij kreeg antwoorden van demensen waarvan gij hield. Maar ook zij dwaaldenJohn, en met de antwoorden die zij u verschaftenhebt gij jarenlang in uw hoofd gespookt. Gijmeende uw leven te hebben gevonden, doch datleven bedroog u. En gij zocht naar nieuweantwoorden. Vaak hebt gij moeten meemakenJohn, dat het leven u beloog. En vaak hebt gijdan ook dit leven de rug toegekeerd. En gij deedmeer dan zomaar dit leven de rug toekeren, gijnam al uw wapens op tegen het leven, want gijwaart kwaad op het leven. Zo komt het John, datgij u zo dikwijls voelde duizelen en voeldedraaien. Gij vond dat ge alles moest verloochenen,want op niets kon gij vertrouwen. Zoverloochende gij het leven, en dus keerde gij uwzelf de rug toe John. Gij nam de wapens op omtegen uw zelf te vechten John. Daarom voeldegij u zo vaak angstig en verlaten John. Gij waartwaarlijk verlaten John, want gij had uw zelfverlaten. Uw angst was doodangst John, en zijwas waarachtig. Gij waart angstig omdat gij uvoelde verdwijnen. Nadat gij vele jaren waartgedwongen om binnen een paar muren uw dagente slijten, bent gij op zoek gegaan naar vrijheid.Gij keerde u met veel energie terug naar het leven.Maar nog bleef het u duizelen. Gij zocht steedsopnieuw naar vaste grond onder uw voeten, engij viel; want ge waart vergeten dat ge die grondzelf hebt weggeslagen. Gij voelde u naakt enalleen want ge zocht naar die verwarmende enverkwikkende zekerheid die ieder mens zobegeert, maar vond slechts leegte en twijfel. Maargij wist niet dat ge maar moest meedraaien metDe Karakol. Daarom voelde gij u draaien John,daarom bleef gij maar vallen en werd gij naar allekant geslingerd. Gij waart vergeten om mee tedraaien met De Karakol. Want aan alles kunt getwijfelen John, aan alles. Maar als ge aan DeKarakol en haar spiraalbeweging gaat twijfelen,dan twijfelt gij aan het leven dat u rechthoudt endraaiende houdt zélf! Dan voelt ge u verdwijnen.Als gij aan uw eigen twijfelt John, als gij onzekerbent over het meest essentiële als uw leven, danontkent ge De Karakol, John. Zij is de cement diede fundamenten onder uw voeten vult en ook diefundamenten zelf. Gij kunt haar bestaan nietbewijzen, gij kunt haar niet-bestaan niet bewijzen.Maar om goed te leven moet ge geloven John.Alleen zo kunt gij harmonie hebben John. Leef,word De Karakol!Gij moet niet denken John, want De Karakol trektuw gedachten wel in kolken. Gij moet niettwijfelen John, want De Karakol geeft u baan enbeweging. Gij moet niet plannen John, want detoekomst, die zal De Karakol u wel geven. Gijmoet geen ambities hebben John, want DeKarakol zal u ooit wel ergens naar toe zuigen.Gij moet niet zelfstandig en vrij willen zijn John,want De Karakol bepaalt en schenkt uw leven.Gij moet niet uit eigen wil handelen John, DeKarakol zal u wel leiden. Gij weet wel dat ik dewoordvoerder ben van De Karakol op aarde John,en ik zal u zeggen wat gij moet doen. Gij moetgewoon doen wat ik u zeg John, laat u maar leiden.Hier bij mij zijt ge OK.” (Wordt vervolgd....)

Bram Langmans & Rob Werkers

Ideologiekritiek: Sundri Spreekt III

Proloog: Onze held beleefde reeds vele avonturen, maar spijtig genoeg is hier geen plaats meer om die nog eens te recapituleren. Een andere keer dan maar...

De Karakol als Levenskracht

De Moeial 7December 2005

Kunnen jullie je eerst en vooral evenvoorstellen?Anthony: Mijn naam is Anthony vanOverschelde. Ik ben een ex-student van de VUBen werk sinds een aantal jaren op het universitaircentrum voor ontwikkelingssamenwerking(UCOS), waar ik deel uitmaak van de staff dieaan de hand van activiteiten voor een breedpubliek de thematiek van onderontwikkeling,ongelijkheid en discriminatie toegankelijkerprobeert te maken.Ali: Ik ben Ali Almouakram en ben ook studentaan de VUBBilal: Mijn naam is Bilal Benyaich en studeerpolitieke wetenschappen hier aan de VUB. Deandere delegatieleden (Luc, Kim, Badr en Andy)konden jammer genoeg niet aanwezig zijn voorhet interview.Hoe zijn jullie op het idee gekomen om naareen conflictgebied te trekken en hoe hebbenjullie die onderneming gefinancierd?Anthony: Wat ons naar daar gedreven heeft is eensoort nieuwsgierigheid om met eigen ogen, dietoch nog altijd de meest betrouwbare zijn, vastte stellen hoe de bezetting daar vandaag plaatsgrijpt, hoe dat vorm krijgt, en wat daar eigenlijkvoor de gewone man en vrouw op de straat degevolgen van zijn. Omdat we dienieuwsgierigheid eigenlijk niet voldoendekonden bevredigen met de massamedia, hebbenwe de koppen bij elkaar gestoken om een aantalactiviteiten te organiseren op de universiteit. Metdat geld hebben we dan eigenlijk geen studenten-activiteit hier gedaan, maar we zijn naar hetbuitenland getrokken.Bilal: Inderdaad, we hebben vorig jaar in maarteen reggae-fuifje georganiseerd hier aan de VUB:Palestine Vibrations. De opbrengst daarvanhebben we verdeeld onder alle deelnemers, endat heeft ons enorm geholpen om onzevliegtuigtickets naar ginder te kunnen betalen.En de rest van de reis hebben we bekostigd metons eigen geld. Maar wat betreft dienieuwsgierigheid: voor mij was dat ook echt eenpolitiek statement om naar Palestina te gaan. Voormij was het boven alles een politiek statement.Ali: Voor mij was nieuwsgierigheid ook de redenom de koffers te pakken. Ook de drang dewaarheid te weten en te zien omdat ik geengoesting heb om beïnvloed te worden door eenderwie. Maar ik zie het niet alsof ik een politiekstatement heb gedaan nu.Hebben jullie in Palestina contact gehad metde verschillende politieke partijen en verzets-bewegingen?Anthony: Nee, niet echt. We hebben daarnatuurlijk wel heel wat gezien, maar we zijnbijvoorbeeld niet de Gazastrook ingetrokken,waar het waarschijnlijk iets evidenter zou zijnom met leden van bv. Hamas te spreken. Nietdat die niet vertegenwoordigd zijn op deWestbank, dat zijn ze zeker wel, maar eigenlijkhebben we daar nooit echt euh… Het was al eenerg druk programma: van ’s morgens tot ’s avondshadden we allerlei bezoeken aan initiatieven vanlokale NGO’s, van mensenrechtenorganisaties,vluchtelingenorganisaties, landbouwprojecten,medische ‘health commitees’, etc. Op eengegeven moment heeft Bilal dan nog wel eeninterview afgenomen van lokale politici waarinhij zijdelings eigenlijk ook wel gepeild heeft naarhoe zij aankeken tegenover de bezetting en hoezij daar vanuit een lokale politiek (want zoals jeweet staat Hamas in veel van die meer afgelegengebieden nogal sterk omdat ze daar eigenlijk deenige actor zijn die echt sociale voorzieningenaanbieden) tegen willen ageren. Op die manierkonden we er dus wel iets over weten, maar wehebben nooit rechtstreeks, en zeker niet metleiders van Hamas, contact gehad. Ik denk ookdat we dat niet zomaar zouden gekregen hebbenals we dat wel hadden gewild.Bilal: Natuurlijk hebben we wel de mensen dievoor die NGO’s werken enzo ontmoet. DePalestijnen die zulke organisaties bemannen zijnmeestal ook mensen die in het ‘apparaat’ zitten.De civil society is dan ook overal ter wereld eenverlengstuk van de overheid die bepaalde takenuitbesteed. Je krijgt daar pas geld van dePalestijnse Autoriteit als je je naar hun lijn schikt,en het zijn zij eigenlijk die alle gelden verdelen,of die nu van de VS (USAID) of van de Europese

Commissie: dat geld gaat naar de PalestijnseAutoriteit die alles doorsluist. die mensen moetenzich sowieso naar die lijn schikken. Om teantwoorden op je vraag of we verzetsbewegingenontmoet hebben: natuurlijk. Iedereen verzet zichdaar tegen de bezetting op zijn eigen manier.Ali: Je voelt op sommige plaatsen wel deaanwezigheid van de islamitischebevrijdingstheologie, maar je kan niet zomaarzeggen ‘die en die is een kopstuk of een activistvan Hamas’Bilal: We zijn bijvoorbeeld ook op de Najah-University, bij Nabloes, geweest. Een meisje datik daar leerde kennen, Jasmien, vertelde me dater op de universiteit veel Hamas-militanten zitten.Maar ja, ze maakte me wel duidelijk dat datgewoon studenten zijn die zich bezig houden metde vertegenwoordiging op hun universiteit,verdeling van beurzen en studentikozeactiviteiten… Het draait daar op de unief rondpolitiek, opkomen voor studentenrechten, en nietbepaald rond cultuur.Anthony: Er is waarschijnlijk ook een zekeregereserveerdheid van Hamasactivisten omopenlijk veel interviews te doen en informatie tegeven aan buitenlanders omdat er, bijvoorbeeldook op de universiteiten waar we geweest zijn,veelvuldig arrestaties zijn gebeurd van mensendie zich precies als student voor Hamas hebbeningezet en politieke activiteiten hebbengeorganiseerd. Dat volstaat voor de Israëli’s omu te komen oppakken en administratief op tesluiten. En dan heb je natuurlijk een probleem,want ‘administrative detention’ is iets waardoorje zes maanden achter de tralies kan verdwijnenzonder enige aanklacht, zonder bezoekrecht vaakook, en waar het eigenlijk volstaat om die persoonéén dag terug in vrijheid te stellen om hem ofhaar dan terug op te pakken voor zes maanden.En je begrijpt natuurlijk wel dat die ene dag ‘invrijheid’ relatief is qua vrijheid: ze weten perfectwaar je zit en waar ze je terug zullen komenoppakken. Er is een soort totale controle van deinlichtingendiensten en het leger van Israël overzowat alles wat er in de bezette gebieden gebeurt,en dat draagt er natuurlijk wel toe bij dat het

minder evident is openlijk te zeggen van ‘kijkeens, ik ben sympathisant van Hamas, laten weeens een gesprek voeren’.Bilal: Ja, maar dat geldt niet alleen voor Hamaseh! Dat geld voor alle politieke organisaties. Eenvriend van Allaa, een Palestijn die ik in Jeruzalemheb leren kennen, zat bij de studentenafdeling vande Communistische partij (PFLP) op zijnuniversiteit (Bir-Zeit-university) en zit nu almaanden in een Israëlische gevangenis. De Bir-Zeit universiteit voert nu al maanden tevergeefsactie om die jongens (want het zijn er meerderen),gewoon studenten van onze leeftijd, vrij te krijgen.Nu moet je weten dat de tijd dat het PFLP eenmassapartij was al lang voorbij is, ze halen bij deverkiezingen amper enkele procenten meer. Hetgaat dus niet om politieke kleur: er mag gewoongeen enkele politieke activiteit zijn bij dePalestijnen.Ali: Ja, om verder te gaan op wat Anthony zei: ikheb zelf bijvoorbeeld een les gevolgd waarbij ikde jongen moest vervangen die de vorige avondwas opgepakt: ik moest zijn labo-partner helpen.Anthony: Ze zijn trouwens ook niet erg lief voordie gevangenen. We hebben van een aantalmensen vernomen dat ze echt… Ze wilden daarniet graag over praten, maar wat ze wel wildenzeggen was: ‘You can imagine how it’s like to beshut up and at the will of their hands.’ Ze wordenzeker slecht behandeld.Bilal: Ja, martelen is een standaard-procedure inIsraël, dat wordt zelfs erkend door de autoriteiten.Anthony: Niemand geraakt ook in diegevangenissen in. We zijn een paar keer langs zoeen gevangenis gereden: dat is eigenlijk gewoonde Muur die dan plots een kring maakt, en dandaarbinnen nog een aantal hekken en dan heel veelwachttorens enzo, en dan tentjes waar degevangenen hun straf in uitzitten. De gevangenenworden daar dus ook in de winter in koude envochtige en zeer slechte omstandighedenopgesloten. Maar het zou te ver gaan om een goedbeeld over de gevangenissen te kunnen schetsen,laten we gewoon zeggen dat de indrukken die wedaarover hebben opgedaan en de getuigenissendie we hebben gehoord weinig goeds voorspellen.

Maar echt objectief kunnen we daar dus niet overpraten, en ik denk dat niemand dat echt kan omdater nu eenmaal, net als in Guantanamo trouwens,geen journalisten worden toegelaten.Bilal: De cijfers spreken ook wel voor zich: erzijn daar tienduizend politieke gevangenen, erwaren meer dan honderd politieke moorden opeen paar jaar tijd, waaronder de crème de la crèmevan Hamas, Fatah en de andere kleinere partijen.Op dit moment zit één van de grootste en meestcharismatische Palestijnse politici, MarwanBarghouti (Fatah), vast. Hij is de man die degrootste kans maakte om depresidentsverkiezingen te winnen. Maar ja, zo zietge maar... Je kan ook een kleine vergelijkingmaken met België. In België zijn er in totaal zo’ntienduizend gevangenen: in Israël staat dat getalalleen maar voor de politieke gevangenen.Anthony: Dat hoor je ook wel vaker op het nieuws:eliminaties. Het systeem is: in de Gaza-strook iser sprake van een feitelijke terugtrekking vansoldatentroepen, maar de terugtrekking betekentniet dat de controle van de Israëli’s over deGazastrook is afgenomen, integendeel. VolgensIllian Papé, een Israëlische professor op de Haifa-universiteit, is het goedkoper om de volledige stripaf te sluiten, wat dus nu voltooid is met de muur;en er voor te zorgen dat je de volledige controlehebt over luchtruim, de watertoevoer,… Enfin,alles van buiten controleren en dan heb je mindergeld nodig om je troepen in de Gazastrook testuren: je kan vanuit de lucht alles doen wat jewil. Dat hoorden we wel vaak: eliminaties vanhamas- of vermoedelijke hamas-leden gewoonvanuit de lucht en vaak niet met ‘smart bombs’.Bilal: Ja, je hebt ook constant vliegtuigen die doorde geluidsmuur vliegen, en dat schrikt natuurlijkmensen op. Je hebt daar kinderen die effectiefdenken dat er constant geschoten wordt enzo ener trauma’s van oplopen. Je kan je inbeelden watvoor een geschifte techniek dat is. Vroeger washet gewoon zo dat het leger in de straten ging,maar nu zijn het echt bommen of door degeluidsmuur vliegenAli: Vroeger had je tenminste nog kolonisten diedaar ook woonden en dus was het minder evidentom eigenlijk met bommen te smijten, met F-16’sdoor de straten te scheuren,…Bilal: Voor de Westbank hetzelfde: daar ishetzelfde plannetje bezig: Sluit heel dat gebiedin, verdeel het in heel veel kleine stukjes die dangeen contact meer hebben met elkaar…Anthony: Ja, maak het leven zodanig moeilijk, laateen veiligheidsmuur door een dorp lopen, laat dewatertoevoer heel onregelmatig gebeuren,…Bilal: Er mag gewoon geen economischeintegratie zijn, want economische eenheid zou defundamenten van het sociale weefsel versterkenen dus de basis vormen van politieke mobilisatie,van politiek bewustzijn.Anthony: Het is trouwens ook een kritiek vanWolfowitz - de huidige voorzitter van deWereldbank die toch zelf ook niet echt de grootstemensenrechtenvriend ter wereld mag genoemdworden - dat het puur vanuit economischstandpunt totaal fout is hoe Israël Palestinaeconomisch op de knieën duwt, omdat Palestinaop die manier niet de kans heeft zich alssamenleving te organiseren en duszelfvoorzienend te worden.Bilal: De fragmentatie is ook bewust. DePalestijnen moeten bijvoorbeeld water kopen -hun eigen grondwater! - van Israël tegen een prijsdie drie of vier keer zo hoog is dan wat de Israëli’ser voor betalen. Zo kunnen de boeren daar ookniet meer, euh, boeren (lacht) omdat het watergewoon zo duur is. En als je je land braak laatliggen voor een aantal jaar (drie of vijf, dat weetik niet precies meer), dan kunnen ze dat gewoonin beslag nemen! En dat gebeurt constant: boerendie hun land kwijt zijn omdat dat braak lag omdathet gewoon veel te duur is nu om dat land teverbouwen.Ali: Ja, het ergste is nog dat ze dat echt doen omte pesten: ze laten je bijvoorbeeld gewoon je landverbouwen, en dan, als je bijna gaat oogsten, latenze gewoon je oogst mislukken door dewatertoevoer af te snijden of zo.Bilal: De Palestijnen hebben daar ook geen rechtom te verbouwen, om hun eigen huis aan teraken,… Alles moet gebeuren met Israëlischetoestemming. En dat in de gebieden die als A-

Observaties uit Palestina: een gesprekMenselijkheid Boven Alles!

Palestina. Iedereen in België kent wel die naam en associeert die ongetwijfeld met de begrippen ‘Israël’, ‘bom-aanslag’, ‘onderdrukking’ en ‘retaliatie’. Maar hoeveel weten wij nu eigenlijk werkelijk overPalestina? Enkele VUB-studenten vonden alleszins dat ze maar niet genoeg te weten konden komen over deze omstreden conflict-regio, en ze besloten dan ook zelf ter plaatse een kijkje te gaan nemen. Watvolgt is een verslag van hun ervaringen daar ter plaatse en een gesprek over hun visie op het conflict. Enjoy...

De Moeial8 December 2005

gebieden bestempeld waren in de akkoorden vanOslo, autonome Palestijnse gebieden zoals hetcentrum van Hebron.Ali: Ja, de voorwaarden zijn niet te doen, er zijnheel strenge bureaucratische regels,… Dat deedme soms erg denken aan Ghandi: De dadels diezij moeten eten moeten van Israël komen, terwijlhet de dadels zijn die op hun land groeien.Bilal: En dat doet me dan weer denken aan dewoorden van Mao van ‘Macht komt door de loopvan een geweer’: je ziet dat het echt puur het rechtvan de sterkste is. Het is echt niet zo strategischof zo: de kolonisten krijgen gewoon vrij spel inalles, Het is gewoon één grote chaos en de sterkstewint. Heel de wereld kijkt toe terwijl er nog altijdmensen worden weggejaagd - sinds’48 al, dat is nooit echt kunnenstoppen: van ’48 naar ’67 naar naarde eerste intifada (’87), nu de tweedeintifada,… Dat is nooit gestopt, dat isgewoon één lange geschiedenis vanmensen wegjagen, etnischezuiveringen,… Wij hebben het metonze eigen ogen gezien. Ook de muur,allé mannen, hoe geschift. Dat looptdaar gewoon door Jeruzalem! Laatstaan Qalqiliya of Bethlehem, diesteden zijn helemaal omsingeld! Demuur loopt gewoon dwars door stratensoms! De muur is acht meter hoog, ishonderden kilometers lang… Allé ja,ik heb daar geen woorden voorgewoon.Kan je nog iets meer vertellen overdie befaamde muur?Ali: Er staat echt een muur: een hogemuur, een dikke muur. Het maakt ookniet uit of het nu een hek of een muur is, maar jesluit gewoon mensen op, je ontneemt hun huneconomische en sociale mogelijkheden, je zet henonder onaanvaardbare en ondraaglijke druk. Jevoelt meteen… Wij konden met ons Belgischpaspoort nog met redelijk gemak in en uit gaan,dus wij voelden ons misschien nog mindergevangen, maar je voelt toch echt: nu ga je binnen,nu ga je de grens over en nu zit je in een plaatsbinnen de muur. En je voelt daar constant binnende muur: hier ga je niet buiten. In het beste gevalheb je er boeren die hun land nog wel kunnengebruiken, maar niet constant; maar zelfs dieverliezen al een belangrijk deel van hun inkomengewoon.Anthony: Het is vooral ook een tool om land toete eigenen. De buitenwereld, en wij voor een stukook denk ik voor we vertrokken, geloofden vooreen stuk de argumentatie van de Israëlischeoverheid dat die muur tot doel had de veiligheidvan de Israëlische burgers binnen Israël tevergroten. Als je weet dat er inderdaad veelbomaanslagen zijn geweest in Israël zelf, dan lijktdat een logisch argument te zijn. En dat is hetgenie van de Israëlische politici geweest: om datals voorwendsel te hebben gebruikt om die muurte zetten. De facto blijkt die muur vooral eenmiddel te zijn om de gebieden van de palestijnenaf te snoepen. Het systeem is heel eenvoudig enminstens even efficiënt: je zet de muur ten eersteop Palestijns gebied, je gaat bepaalde Joodsekolonies inplanten in dat Palestijns gebied, en diega je verbinden met by-pass-roads, dus wegen dieenkel voor mensen met een Israëlisch paspoorttoegankelijk zijn en die tussen de muren heenlopen - ze worden terecht ook apartheidswegengenoemd. Als je dat dan op een kaart bekijkt danzie je de vorm van een spinnenweb dat zichuittekent: bepaalde ankerpunten, de kolonies,worden verbonden met draden, de by-pass-roads.Maar om dan de veiligheid op die by-pass-roadsen in de kolonies te kunnen waarborgen wordendaar nog zones rond gecreëerd waar bijvoorbeeldlandbouwgrond was of zo, die dan plots niet meermag gebruikt worden omdat de veiligheid moetworden gegarandeerd tegen mogelijke indringers.Uiteindelijk heb je dan met die muur een toolwaarmee je heel makkelijk onder het voorwendselvan veiligheid een heleboel grond kan gaanafpakken. Op dit ogenblik rest er de palestijnenslechts negen procent van historisch Palestina.Bilal: Ja, die spinnenweb-strategie, dat is detheorie van Theodor Herzl, de vader van hetzionisme. Je moet zo vijf of acht punten nemenen dan alles verbinden gewoon. Dat is puurMachiavelli.Ali: Die muur wordt ook niet rond die

nederzettingen gebouwd om die te beschermenof zo. Integendeel, je moet dat juist omgekeerdzien: jij hebt de vrijheid en de ander wordtomsingeld.Bilal: Dat is ook naar Zuid-Afrikaans model, metde bantoestans. Ze creëerden daar één gebied voorde zwarten en ommuurden dat, en de rest was voorde blanken. Hier zie je hetzelfde. Het is eigenlijkte zot voor woorden dat zoiets als dit nog kan inde éénentwintigste eeuw.Anthony: In de praktijk zie je dan ook datbijvoorbeeld scholieren niet meer makkelijk naarde school kunnen: ze zijn afhankelijk van al danniet curfews, of de soldaten al dan niet de poortzullen willen openen; dochters kunnen niet meernaar hun zieke moeder omdat die plots aan de

andere kant van de muur zit; vrouwen bevallenaan de checkpoints omdat zij, nochtans onderbegeleiding van een dokter en een ziekenwagen,niet door mogen omdat de soldaat zegt: ‘sorry,dat is hier not urgent’,… Je ziet dus ook eenenorme stijging van de kindersterfte. Afgelopenjaar zijn er zo een negenentachtig bevallingengeweest aan checkpoints, waarvan eenendertigmet fatale afloop. In de praktijk zie je dus dat diemuur het sociale leven - namelijk u vrij kunnenbewegen, u familiebanden belijden, uw vriendengaan bezoeken enzovoorts -, dat wordt allemaalonmogelijk gemaakt. En wat creëer je dan? Datis moedeloosheid. Moeheid van de strijd. Ofwelveroorzaak je een ver-extremisering van de strijd,vanuit het idee van ‘ja, als we dan toch echt nietsmeer kunnen, dan moeten we naar de meestextreme middelen grijpen’, en die extremen zijnbomaanslagen; en dat is volgens mij dan ook vooreen stuk een verklaring waarom die toch blijvenduren, alhoewel ze weten dat dat strategisch nietde beste oplossing is omdat je daarmee geengoodwill creëert, en zeker niet in de bredereEuropese publieke opinie bijvoorbeeld, of bijAmerika. Maar anderzijds creëert die muur ookeen soort moedeloosheid, en dat is wat zeuiteindelijk wel willen. Het is een situatie waarinje alles zou aanvaarden als die verschrikkelijkeonmogelijkheid om te leven toch maar ophoudt.Zo zie je dat veel Palestijnen, en dat is tochverwonderlijk als je ziet hoeveel ze al verlorenhebben, dat die Palestijnen toch zeggen van ‘kijk,all we want is to live side by side with Israel. Justlet there be peace en stop al die waanzin, want ditis geen leven, de dagelijkse stress is gewoon tegroot.’Bilal: Wat ik nog graag zou willen zeggen is datwat we nu witnessen, los van Israël dan, is dathet Palestijnse volk de tol betaalt van de Oslo-akkoorden, want de Oslo-akkoorden op zichwaren structureel verkeerd. Arafat heeft zich daargewoonweg verkocht. Arafat dacht erkenning tekrijgen toen. Ik ga de gehele geschiedenis er nuniet bij vertellen, maar de Palestijnen betalen deprijs van tweeëntwintig procent land toen, nu ishet in realiteit reeds negen, en het zijn eigenlijkjuist de structuren van de PA die die gebieden heelzwak houden. Israël speelt daar eigenlijk eenprachtig tactisch spel.Anthony: Het zijn ongelooflijk goeie lange-termijn-planners. Eigenlijk is wat vandaag gebeurtal minstens twintig jaar geleden in kaart gebracht,en dat is denk ik de reden waarom ze vaak depublieke opinie kunnen voor zijn of deinternationale gemeenschap kunnen counteren.Vandaag zijn ze dus bezig met het uitvoeren vande plannen van zo lang geleden en met hetuitdenken van de plannen voor binnen zo veel jaar.

Dat is eigenlijk de mogelijkheid die zij hebbenals bezetter en als feitelijke machthebber daarter plaatse. De Palestijnen zijn geen mindergoede planners, ze hebben alleen geen middelenom hun plannen ten uitvoer te brengen. Maarhet is dus wel waar dat Israël, als je de helegeschiedenis van ’48 tot nu bekijkt, eigenlijk eenkoud voorbeeld is van master-planning.Bilal: En in het allerhoogste politieke orgaan,de VN-Veiligheidsraad, hebben ze natuurlijk ookconstant steun van de V.S. die alle resoluties meteen veto blokkeert, zodat Israël gewoon alles kandoen wat ze willen. Maar in ’79 was er eenresolutie waarin stond ‘stop met de settlements.ontmantel nu.’ En vandaag (9-11-2005, nvdr)lezen we in De Morgen dat Sharon, om zijn eigen

achterban te pleasen, gezegd heeft dat hij nogsettlements gaat bijbouwen. Dissidenteelementen binnen de Likud-partij stemden tegenSharon, en toen die aankondigde meer joodsenederzettingen op Palestijns grondgebied tezullen bouwen stemden ze plots ja. En daar gaathet om. En het gaat ook om de vluchtelingenvan ’48 en het vluchtelingenprobleem in zijntotaliteit. Waar zijn ze toch mee bezig? Dit issuicidair. Als ik dit lees, dat is gewoon fascisme!(Voor alle duidelijkheid: na het afnemen van ditinterview, maar voor de publicatie ervan, heeftSharon zich van de Likud-partij afgescheurd enis hij een nieuwe partij begonnen die een pakmilder zou zijn, nvdr)Ali: Daarom zijn we ook naar Palestina gegaan.Niet om na te gaan hoeveel vrouwen er nu echtbevallen aan de checkpoints en hoeveel ersterven enzo, het gaat niet om getallen, maar echtom de ruggengraat van het probleem te begrijpen,te voelen.Zijn er nog andere belangrijke zaken die julliehebben waargenomen?Anthony: Er is een gebrek aan communicatienatuurlijk tussen beide bevolkingsgroepen, en debasis waarvan wij duidelijke tekenen gezienhebben is een fundamenteel racisme, eenfundamenteel superioriteitsgevoel van Israëli’s,van joden ten aanzien van Palestijnen. En opallerlei manieren krijgt dat vorm. Bijvoorbeeld:de middelen die Palestijnse bewoners vanJeruzalem gegeven worden om hun stad properte houden zijn zo minimaal dat je, wanneer jevan een joods naar een Arabisch gedeelte van destad overstapt, dat je dan letterlijk van witte naarzwarte straten gaat: van gele stenen naar zwartestenen in Oost-Jeruzalem. Ik zelf heb voor heteerst in mijn leven als jonge blanke man gevoeldhoe het is om eigenlijk, ja, genegeerd te worden.Het is een aantal keer gebeurd dat ik aan eenIsraëli de weg ging vragen of informatie of zoiets,en dat ik eigenlijk gewoon met een handgebaarverzocht werd om door te wandelen, en duseigenlijk niet echt met open armen ontvangenwerd. Ik denk dat dat komt omdat dat een soortsysteem geworden is. Je kan duidelijk een joodherkennen aan uiterlijke tekenen, de orthodoxedat spreekt voor zich, maar andere joden, ja, jemerkt gewoon: ‘wie is hier joods en wie is hierniet joods.’ En zij hebben zichzelf eigenlijkgeleerd alleen elkaar nog te vertrouwen. En datheeft uiteindelijk tot een situatie geleid waarinje iedereen die geen jood is niet mag vertrouwen;en als je iemand niet mag vertrouwen dan kijkje er beter op neer; en als je er op neerkijkt wordtdat een systeem, want iedereen doet het; en dankrijg je een situatie waarin dat racisme prachtigkan gedijen.

Bilal: Ja, het racisme dat wij, de Belgen metArabische roots die in de delegatie zaten, voeldengrensde aan het ongelooflijke. We zaten dus elkedag in de Westbank zelf, maar ’s avonds zaten wedan in Oost-jeruzalem, en laat ons zeggen dat wedaar altijd tussen een uur of zeven en elf de oudestad introkken. Nu, op negen avonden zijn we welveertig à vijftig keer gecheckt geweest oppaspoorts, als het niet verder ging. Vaak was hetgewoon van: ‘Paspoort!’ en dan kijken ze eenbeetje en lachen en wisselen ze wat woorden inhet Hebreeuws met elkaar. Ze werpen je je paspoorttoe en dan kunnen we doorgaan. Maar soms is hetook van en wat doet gij hier? en weet gij wel datgij hier in Israël bent? (Oost-Jeruzalem isPalestijns) Gij bent nen arabier en die kunnen wij

niet hebben! Gij vuile stinker!Trouwens, bent gij moslim? Zeg eenseen versje op!’ Zo ver ging het echt.Elke dag opnieuw, met eengemiddelde van vijf keer per avond!Ik bedoel, voor mij was dat iets totaalnieuw. Allé, ik heb het hier soms almoeilijk met mensen, maar hier blijfthet bij blikken en ideeën, maar daar…Dat is waanzin gewoon.Anthony: Het maakt ook wel duidelijkdat als je meer zuurstof geeft aanextreem-rechts bij ons, dat dit is waarje naar toe gaat. En dat is voorniemand aangenaam, zo leven, wantde paranoia die dan begint te heersen,de vooroordelen die beginnen tedomineren op het gezonde verstandmaken een samenleving ziek endrijven ons verder af van een ideaalvan wederzijdse integratie.

Bilal: Dat is ook mijn boodschap voor alromantische, naïve profs en studenten die gelovendat het Europese democratische en federale modelbinnen afzienbare tijd zal gekopieerd worden doorde andere continenten en er aldus vrede zal heersen:open your eyes goddamned! In de 21e eeuw kanhet Israëlische model wel eens het model wordenvoor andere landen in de wereld. Het kan hierevengoed zo worden. Het Vlaams Belang, dat zijnde beste maatjes geweest van de apartheidsstaatvroeger in Zuid-Afrika, en nu is Israël hun grotevoorbeeld. Zij identificeren zich met Israël en heeldie politiek. Dat systeem kan dus echt wel eensonze toekomst worden als we nu niet op tijdingrijpen en heel dat romantisch gedachtegoed aande kant schuiven. Want ik voel dat we hier preciesop de campus op zo een eilandje leven en nietbeseffen waar de wereld in sneltreinvaart naartoescheurt. In Israël zelf is het racisme tegen Israëli’sdie van Arabische of zwarte origine zijn of tegenPalestijnen - want er zijn bijna anderhalf miljoenPalestijnen die zelf in Israël wonen - niet andersdan het racisme van de blanke Amerikanentegenover de zwarte of de Spaanstalige Amerikaan,of dan het racisme van de blanke Belg tegenoverde donkere Belg hier. Het racisme in Israël(kastensysteem) is gewoon een schoolvoorbeeld,en vandaar dat het Vlaams Belang daar ook zo opkickt natuurlijk. In Israël heb je verschillendegradaties. Je hebt de Ashkenazi, de blanke joden,dan de Sefardem, dat zijn de Zuid-Europese joden,en dan de Mizrahi, dat zijn de Marokkaanse enIraakse joden, en dan heb je de Falasha’s, de zwartejoden. Van hoog naar laag in deze volgordeontlenen ze hun status. Trouwens de Falasha’s datzijn eigenlijk helemaal geen joden, maar goed, zenoemen ze joden om dat demografisch overwichtte behouden, opdat Israël een zuiver joodse staatzou kunnen blijven. Daar draait het om: het conceptIsraël. Maar je hebt vijfhonderdduizend joden inde westbank, anderhalf miljoen palestijnen inIsraël: de enige logische oplossing is eenstaatsstructuur zoals wij die hier hebben. Dat gaatnatuurlijk heel veel tijd en verzoeningscommissieskosten enzo, maar anders gaat het niet. Die etnischezuiveringen moeten gewoon gestopt worden. Ende obsessie van de zuivere joodse staat is waanzin.Ali: Om verder te gaan op die discriminatie: inOost-Jeruzalem hebben de Palestijnen het invergelijking met hun medeburgers nog goed enzelfs daar voelde ik ook daar al vermoeidheid. Zelaten horen dat ze echt niets anders willen dan datze kunnen werken en kunnen leven, en dat ze echteen leven kunnen opbouwen. Ik heb nog eenonderwijscentrum voor weeskinderen bezocht inOost-Jeruzalem dat zich ook bezig houdt mettewerkstelling en al meer dan tien jaar bestaat, endaar vertelde de operator me over de vermoeidheid:

Menselijkheid Boven Alles! (vervolg)Observaties uit Palestina: een gesprek

De Moeial 9December 2005

ze kunnen niet meer serieus produceren, zehebben geen markt meer, ze kunnen nietsexporteren. En wat moet je dan doen? Ze leidendie weeskinderen nu op met drukmachines vanvijftig jaar oud… Als die dan vragen van: ‘watkan ik later gaan doen?’, ja, wat moet je danantwoorden?Anthony: Om terug te keren op de stichting vande staat Israël: je hebt de opkomst van het nazismein Duitsland, je hebt dan de oorlog en deholocaust, en het gigantische schuldgevoel datEuropa daar aan overgehouden heeft. Toen deoorlog voorbij was en de gruweldaden van denazi’s in hun ware grootte duidelijk werden, danheeft eigenlijk Europa - althans dat is de stellingvan Illian Papé - gezegd: ‘OK, wat is jullie vraag?Jullie willen een eigen land? (want ‘wij zijn eenvolk zonder land’, zeiden ze) Wel, wij stellen eenoplossing voor jullie voor: er is een land zondervolk en dat zou wel eens voor jullie volk geschiktkunnen zijn.’ Nu, de britten, die daar eenmandaatgebied hadden voor de oprichting van destaat Israël, die zijn daar dan weggetrokken, ener is wel gezegd van ‘ah ja, eigenlijk, by the way,er zijn daar nog wel wat Palestijnen natuurlijk,en dat is een beetje een probleem’; maar het lotvan de Palestijnse bevolking hebben ze zich opdat ogenblik, vanuit een schuldgevoel dat zehadden overgehouden aan de holocaust, niet echtaangetrokken eigenlijk. En dat is een historischeschuld, denk ik, waarmee wij als Europa dePalestijnen hebben bezwaard, en waar ik vind datwe toch een zekere historischeverantwoordelijkheid dragen en dat we moeten,meer nog dan we vandaag doen, tegengewichtbieden aan die eenheid tussen Israël en deVerenigde Staten. Amerika heeft als permanentlid van de Veiligheidsraad inderdaad een veto-recht, want elk permanent lid heeft dat; en datwordt natuurlijk voortdurend gebruikt om alleresoluties tegen Israël systematisch te boycotteneigenlijk.Bilal: Zeventachtig resoluties al! Anthony heeftgelijk, het is tragisch dat de Palestijnen de prijsmoeten betalen voor wat het Europeseantisemitisme de joden heeft aangedaan En danis het ook pervers gewoon dat onlangs eenhooggeplaatste Russische politieker naar Israël isafgezakt om ‘het project’(de muur) te gaanbezichtigen vanuit de vraag: ‘kijk, kunnen wij ditook met de Tsjetsjenen doen?’. Ook het Israëlischehooggerechtshof heeft de muur illegaal verklaard,omdat hij op Palestijns gebied staat. Waarombouwt Israël de muur niet op haar eigen grond?Of op de wapenstilstandslijn?Anthony: Nu, het drama is dat die techniek vanhet bouwen van een muur, die dus internationaalonwettelijk en moreel onaanvaardbaar is, dat datnu toch ook blijkbaar een export-product vanIsraël wordt zoals Bilal net liet vallen; aangezienRusland zich heeft laten informeren om preciesdezelfde tactiek toe te passen om hun probleemmet de Tsjetsjenen aan te pakken. Rusland, vanwie we eigenlijk toch meer steun zouden mogenverwachten om precies haar gewicht in de schaalte leggen aangezien er anderhalf miljoen Russenin Israël zitten. Dat is wel spijtig: dat je eigenlijkje hoop ziet vervagen in de concrete plannen omook aan een veiligheidsmuur in Rusland tebeginnen. Dat vind ik wel een heel dramatischeevolutie van de zaken. En de Israëli hebben meerervaring dan wie ook om een concrete wall nietalleen als bescherming, maar ook als middel totpolitieke doeleinden te gebruiken.Bilal: Deze apartheidsmuur is nu een massa-project, maar in Amerika heb je ook heel veelmuren rond de rijke wijken, in Brasschaat komter wie weet ook ooit een muur, maar dan rondBrasschaat rond de rijken (lacht); maar dit is zogeschift dat je niet langer een muur rond u eigenbouwt om u eigen af te schermen zogezegd vande andere, maar dit is echt een muur rond dieandere. (zucht)Bestaat er dan geen verzet tegen deze gang vanzaken binnen Israël zelf?Anthony: Er zijn zeker ook activisten in hetvredeskamp binnen Israël. Zoiets is dus absoluutniet makkelijk: er heerst een druk in Israël diezeker voor ons als buitenlanders moeilijk is omte ervaren. Je bezoekt namelijk de bezettegebieden, wat al niet evident is: je verklaart jedan bereid om door die checkpoints te gaan envernederd te worden, maar goed, dat is nog nieterg; maar je gaat dus die gebieden binnen en jeziet dan wat het onrecht is dat daar plaatsgrijpt.Je keert uit die bezette gebieden naar Israël terug,

en dan moet je vaststellen dat je daar niet gewoonkan praten over je ongenoegens. Als je er over praatmoet je voortdurend kijken van ‘zit er hier niemanddie zou kunnen meeluisteren?’, en dat creëertnatuurlijk een soort paranoia die een angstig gevoelteweegbrengt. Waarom zeg ik dat nu? Om aan tegeven dat vredesactivisten binnen Israël,Israëlische vredesactivisten dus, eigenlijk ook heelveel credits moeten krijgen omdat zij een positieinnemen die extreem moeilijk is. Zij wordenbeschouwd als landverraders die geen rekeninghouden met wat hun voorouders is aangedaan inde holocaust en die eigenlijk ‘met de Palestijnsehonden willen gaan meehuilen’. Daarom moetenwe denk ik veel oog hebben voor alle initiatievendie vanuit Israël gebeuren. Er zijn bijvoorbeeldvrouwen die checkpoints gaan observeren en desoldaten tot kalmte trachten aan te manen, er zijnpiloten die weigeren bombardementen uit tevoeren, er zijn dienstweigeraars,… En je betaaltdaar een zware tol voor, want als Israëli ben jeverplicht om legerdienst te doen: als vrouw tweejaar en als man drie jaar, en daarna wordt jereservist. Dat wil zeggen: elk jaar moet je éénmaand in het leger.Bilal: Alle Israëli’s nemen dus actief deel aan debezetting.Anthony: Het leger is ook een brainwashing-tooltot en met. Dat zie je van hier: als je daar een maanduit je gezins- en jobsituatie wordt gehaald enterechtkomt tussen allemaal mensen die getraindworden om de staat te verdedigen, en de retoriekdie daar heerst is zeer negatief ten aanzien van dePalestijnen omdat dat juist de motivatie is om aldie moeite te doen en eigenlijk de bezetting in standte houden… Kortom: de vredesactivisten zijn metweinig, maar het is zeer moedig wat ze doen, enze zouden eigenlijk ook meer erkenning nogkunnen krijgen vanuit het westen voor wat ze daardoen. Omdat ze die erkenning niet krijgen zal hunmoed opgebrand zijn binnen een bepaalde tijd,zullen zij misschien niet meer kunnen weerstaanaan die druk om dat werk toch verder te zetten. Endat vind ik ook wel een heel drama: als je danIsraëli’s hebt die vinden dat de bezetting nietcorrect is en dat ze daarmee geen oplossing zullenbereiken op termijn, die mensen mogen hunmening niet zo maar luid van de daken schreeuwenen zullen heel veel moeite hebben om ook nogmaar een gesprek daarover te kunnen aanknopenmet veel Israëli’s, die eigenlijk - vooral kolonistendan - zo sterkmeewerken aanhet zionistischproject dat zelfsmaar praten overde wettelijkheidof morelejuistheid of des t r a t e g i s c h ejuistheid (in dezin van ooit toteen oplossingkomen), daarwenst men nietover ted i s c u s s i ë r e n .Alleen al eroverpraten is eenteken van

Menselijkheid Boven Alles! (vervolg)Observaties uit Palestina: een gesprek

landverraad. En dat vind ik echt een drama: datdie vredeskrachten eigenlijk intern voortdurendin de kiem gesmoord worden.Bilal: Ik zou willen aanvullen met te zeggen datde vredesbeweging ook heel gefragmenteerd is.Er is bijvoorbeeld het alombekende ‘Peace Now’, maar dat zijn mensen die bereid zijn om dekolonies op te geven om de joodse meerderheid,wat de hoeksteen is van het zionisme, tebehouden. Dit zijn de vredesactivisten die ik nietkan steunen omdat ze vanuit hetzelfde racistischeaxioma vertrekken in tegenstelling totbewegingen als Zochrot in Haïfa, de refuseniksof de New Historians. Deze groep mensen wordtsteeds groter, dwingt respect af ook bij dePalestijnen zelf; maar binnen Israël zijn datinderdaad verraders, ratten die zoals de Arabierenverdelgd moeten worden zeggen ze daar.Anthony: Wat bijvoorbeeld ook Illian Papé, éénvan de boegbeelden van de ‘New Historians’,ons vertelde - hij is iemand die les geeft aan deHaifa-universiteit - is dat de jongere studenten,van laat ons zeggen het eerste en tweede jaar,open staan voor die geschiedenis vanaf ’48 zoalshij die brengt met de erkenning van de etnischezuiveringen die toen plaatsvonden- en voor alleduidelijkheid: de geschiedenis is uitvoerig inkaart gebracht en gedocumenteerd en alle feitenzijn daar, maar de manier waarop die feiten inde geschiedenisboeken terechtkomen, deideologische saus die er over gegoten wordt; dieis natuurlijk helemaal niet objectief - maar diejongere studenten staan dus open voor dewaarheid achter de joodse geschiedenis, maarwanneer zij dan eigenlijk in een doctrinaireinvloedssfeer terechtkomen in de latere jaren,moeten ze wel het zioistische projectondersteunen om carriere te kunnen maken. Wantzoals Bilal reeds zei, zijn er inderdaad welactivisten die vrede willen, maar daarom nog nietmeteen een Palestijnse staat, die vooral voorvrede zijn omdat hun leven zich dan normaliseert,maar zoiets doet natuurlijk nog geen recht aande Palestijnen. De ‘echte’ vredesactivisten leveninderdaad in erg moeilijke omstandigheden. Hetwordt ‘New Historians’ bijvoorbeeld ookonmogelijk gemaakt in de hogere jaren tedoceren, zodat die doctrinaire invloedssfeer inde hogere jaren gegarandeerd blijft. Zulkemensen verdienen dus zeker onze steun.Willen jullie ten slotte nog een laatste

boodschap meegeven aan onze lezers?Ali: De boodschap die ik aan al mijnmedestudenten wil meegeven is dat ze echt geenschrik moeten hebben om eens eventjesnieuwsgierig te zijn en achter informatie tezoeken. En met informatie bedoel ik niet gewoonhet nieuws volgen en het aantal doden tellen ofzo, maar echt logisch te werk gaan: achter alleseen oorzaak zoeken om onze complexe realiteitte ontrafelen.Anthony: Ik zou graag willen dat de lezersbegrijpen dat de Palestijnse samenleving echtvergelijkbaar is met de onze: de jongeren daarhebben dezelfde voorliefdes en ambities, dezelfdedromen en verlangens. Ze zijn ook goed opgeleiden helemaal niet bekrompen of zo. De meisjeszijn daar bijvoorbeeld ook westers gekleed enzo.Het beeld dat wij hier hebben van de Palestijnenals extremistische bommenleggers is fout. Demeeste Palestijnen begrijpen ook dat zoiets geengeschikt antwoord is op wat daar gebeurd. Hetzijn juist meestal heel hoog of juist heel laagopgeleide mensen die die bommen leggen. Dehoog opgeleiden uit moedeloosheid, omdat zijzien wat er gebeurd en geen andere oplossingmeer zien dan de bom; en de laagopgeleidenomdat zij nu eenmaal makkelijk te beïnvloedenzijn.Bilal: Dat is ook geografisch bepaald: wanneerje in een omsingelde stad zoals Qalqiliya of eenbelegerde stad zoals Nablous dan bevindt je je ineen pathologische ‘blokkage’ die tot eenpathologische toestand leidt... Ge moet daar zelfmaar is komen gewoon.Anthony: Dat merkten we ook heel duidelijktijdens de rondleiding op de universiteit: als je dedagelijkse frustraties daar ziet, dan wordt het bijnalogisch om agressief verzet te gaan plegen. Zezeggen ook van: ‘We’re not from the moon, we’rehuman beings’, omdat ze gewoon weg-genegeerdworden eigenlijk. Ofschoon aanslagen natuurlijkaf te keuren zijn, zijn ze toch erg har te situerenin de context.Bilal: Allaa vertelde mij bijvoorbeeld over zijnbeste vriend: zij waren oorspronkelijk met achtkameraden. Nu waren er daar nog drie van over,al de anderen waren dood of zaten in degevangenis. Toen Luc vroeg hoe hij zich daar bijvoelde vertelde hij over de pijn en hopeloosheiddie hij voelde. Een half uur later was die jongenook gewoon terug aan ’t praten over uitgaan enmeisjes enzo.Ali: Je kan niemand aanduiden van: ‘jij bent voorde aanslagen’…Anthony: De spanning is ook gewoon langs beidekanten ondraaglijk. Er zijn dus ook ontsporingenlangs beide kanten. Dat is volgens mij het bewijsdat die ontsporingen dus op een manier tebegrijpen zijn vanuit die ondraaglijke spanning.Bilal: Het gaat hier duidelijk niet om islam-suicide-bombers, maar om de Palestijnse realiteit.Dit is iets heel aparts en compleet verschillendvan Al-Qaeda wat eerder een ideologie is.Palestina is trouwens ook helemaal geenislamenclave, maar een land met een heelheterogene cultuur, met heel veel verschillendeovertuigingen. Maar wat ik nog als boodschap aande studenten wil meegeven is dat wij als mensenonze menselijkheid boven andere identiteitenmoeten plaatsen, want identiteit is echt wel ietsmeervoudigs. Pas als we die stap kunnen nemenzal de mist kunnen optrekken die tegenwoordigrond heel het debat rond de multi-culturelesamenleving hangt.Ali: Ja, het gaat niet om religie. Het gaat om depersoon die daar achter zit.

Bram Langmans

De Moeial10 December 2005

Welkom beste lezer(es), vlij u neder en weestgezeten! Ik wil u alweer een verhaal vertellen; enwel over het referentie-denken en de methode,het copyright en het geweld…

Eerst en vooral zal ik u echter één en andervertellen dat op het eerste zicht misschien nietmeteen met ons onderwerp te maken heeft (dochwie scherp weet te kijken, enzovoorts…). Ik hebhet dan over de grondvoorwaarde voor hetbenoemen der dingen en dus voor de mogelijkheidom tot kennis te komen. Wat hiervoor namelijknoodzakelijkerwijs vooronderstelt wordt is hetbestaan van identieke gevallen. Anders gezegd:enkel de herhaling - het opnieuw in de ervaringvoorkomen van een specifiek ‘object’ - maakt hetmogelijk ‘dingen’ of ‘feiten’ te (her)kennen endus te benoemen. Niet alleen het woord, maar ookhet ‘object’ zelf moet immers kunnen wordenervaren als teken en dus als type. (Om nog maarte zwijgen van de onmogelijkheid een materiëelsubstantie-begrip te hanteren zonder deopsplitsing van ‘subject’ en ‘object’.)Nu kan men de wereld op twee fundamenteelverschillende manieren zien. Al naargelang hetperspectief van observatie bevinden we ons in eenwereld van het worden of een wereld van het zijn.Deze werelden zijn in principe wederzijdsonverenigbaar: in een wereld van het worden iser niets, aangezien elk ‘object’ of ‘feit’ slechts eenwillekeurige momentopname is van een procesin wording, een fictie dus - en net zoals eenvideostill het beweeglijke karakter van hetmedium film uit het oog doet verdwijnen, zo lijkter ook niets meer te worden in de wereld van hetzijn. (Denk bijvoorbeeld aan de paradoxen vanZeno en de filosofie van Parmenides - deveronderstelling van de noodzakelijkheid derabsolute leegte om het worden te kunnenverklaren in de Eleatische traditie (het Niet-Zijndus, dat volgens deze denkers niet kan bestaan)en de verdere evolutie bij Plato: de wereld vanhet zijn verheven tot de onveranderlijke, echtewereld van de ideeën, buiten de menselijkebeleefwereld gelegen: de wereld waar de menszelf in leeft gedegradeerd tot de valse wereld vanhet worden - de gepercipiëerde wereld wordt dewereld van de schijn - een slechte, mislukteimitatie van ‘de werkelijkheid’.)Het is natuurlijk duidelijk dat er slechts in dewereld van het zijn sprake kan zijn van hetbenoemen der dingen - en dus van kennis. Ietsmoet namelijk iets zijn om als identiek gevalgeclassificeerd te kunnen worden. We zullenstraks nog zien wat de gevolgen hiervan moestenzijn…

Maar ter zake nu. Laten wij dan van start gaan ophet moment dat het concept van ‘individueeleigendom’ wordt geconstrueerd als een juridischeconsequentie van de nieuwe visie op menselijksamenzijn en politiek leiderschap. Er compleetaan voorbijgaand dat er in de mens zoiets leeftals een instinct dat bijvoorbeeld verantwoordelijkis voor ‘de spontane liefde tussen moeder en kind’,gaat men er in deze visie op de mensheid namelijkvan uit dat de mens ‘van nature’ een bruut is dieniets liever wil dan alle anderen te verscheuren.Om aan deze verschrikkelijke oertoestand teontkomen was er de noodzaak voor eenovereenkomst tussen burgers en leider. Iedereenmoest vast komen te zitten in een juridischedwangbuis zodat hij de ander niet langer konschaden. (Merk terloops op dat hier eenbelangrijke gebeurtenis van zich doet spreken:zonder wegvallen van vanzelfsprekendehiërarchische stratificatie-kaders kan er immersgeen sprake zijn van een gevaar voor wederzijdsverscheuren: de mens moet worden vastgesnoerdomdat hij juist eerst vrij was komen te liggen. -Het rechtssysteem als bescherming tegen de vrijemens.)Deze idee nu van het contract tussen heerser envolk kon enkel opgang maken in een wereld waarde marktkramers en handelaars een nietonaanzienlijke functie vervullen in hetmaatschappelijke leven. Dat deze wereld eerst envooral nog vrij gesloten was - een minderheidonder de bevolking dus - blijkt uit het aangereiktekader ter legitimatie van de idee in kwestie: in deeerste plaats is het contract een rechtstreekseovereenkomst met god (Mozes en de Joodsetraditie), vervolgens wordt het een gevolg van hetnatuurrecht of de universele redelijkheid (Hobbes,Kant, ook nog Rousseau in een afgezwakte vorm),

om vervolgens een vrij algemeen aanvaardevanzelfsprekendheid te worden (bv. the invisiblehand van Adam Smith, de moderne democratie)die op zich niet eens meer gelegitimeerd hoeft teworden. Het is interessant om hierbij in hetachterhoofd te houden dat de klasse vanhandelaars en priesters in vroegeresamenlevingsvormen (de eerste patronen vanarbeidsdeling, het ontstaan van de menselijke‘beschaving’) meestal samenviel, en dat er toeneigenlijk slechts twee klassen bestonden: zij die

voor het eten moesten zorgen en zij die iets andersmochten doen - de heersers. Verder werd ook hetschrift ontwikkeld voor handelszaken: in de eersteplaats diende het ertoe te kunnen kijken wie reedsbetaald had en wie nog wat moest betalen: eeneerste vorm van contract dus (al was er toennatuurlijk nog geen strikte behoefte aan eenwederzijdse overeenkomst). Een andere, zeerinteressante observatie in dit kader is de volgende:hoe de teloorgang van de christelijke kerk alsinstituut in de Europese maatschappij geensymptoom is van haar verval, maar van haaroverwinning: zij is er in geslaagd haar leer (endat betekent haar moraal) zo vanzelfsprekend temaken dat zij zelfs geen nood meer heeft aanritueel en show-element om de mensen van haargelijk te overtuigen. De nood aan zulk eeninstitutionalisering is immers juist een symptoomvan de sociale druk op de gelovigen: zij moetenzich in mystieke rituelen verenigen om tot eengevoel van eigenwaarde te komen juist omdat zijniet algemeen aanvaard worden. - Depraktiserende godsdienst als bescherming tegenhet geconfronteerd worden met iemands anders-zijn.)

Doch volgen wij weer eens een ander spoor.Iedereen die dit leest kent ongetwijfeld dehedendaagse kwaal van het referentie-denken: hetidee-fixe van de wetenschappelijke methode heeft

er toe geleid alle creativiteit en persoonlijkheiduit de academische wereld te verjagen. De nadrukin het denken is immers verschoven van hetdenken zelf als middel naar het denken als doelop zich; en daarmee dus naar de conservatie enreproductie van wat andere mensen gezegd hebbenals doel op zich. Academia werd zo een stoffig,van slechte smaak getuigend antiquariaat. ( - endan zijn er zelfs vandaag de dag nog mensen diezich verwonderen over de hedendaagse obsessiemet historiciteit in de wetenschappen!) Ik wil

proberen in wat volgt enkele elementen aan teduiden die in dit proces mee werkzaam zijngeweest.Eerst en vooral is het belangrijk te beseffen dat ingeen enkele cultuur de wereld van het zijn zo eenprimaat heeft kunnen verwerven als in de westerse(en ooit, tijdelijk, in de Arabische). Dit is denoodzakelijke voorwaarde geweest voor eenongekende bloei der wetenschappen: deverandering en inprecisie (twijfel) werdenuitgebannen ten voordele van de starre zekerheid.(Of waarom de christelijke leer pas werkelijk konbloeien onder de erfgenamen van de oude grieks-wetenschappelijke cultuur. - Ook Aristoteles was(misschien wel meer dan wie ook) duidelijk eenplatonist.) Deze kijk op de wereld drukte natuurlijkeen zware stempel op ‘de wetenschappelijkemethode’: de nadruk lag op het herhaalbare, deidentieke gevallen. Nu weet iedereen wel dat dezewetenschappelijke visie op de wereldstormenderhand de westerse wereld wist teveroveren in de laatste honderden jaren, enondertussen zowat elk gebied van het menselijke(samen)leven en haar omgeving heeft ingepalmd.Het idee van de herhaalbaarheid, dewetenschappelijke methode, groeide evenredig.Concreet betekende dit dat de definitie van‘waarheid’ zoals die gehanteerd werd binnen éénwelomlijnde filosofische stroming (het rationelepositivisme) tot enige geldige maatstaf werd

verheven om over kennis te spreken. Het gevolgdaarvan was dat ook de filosofie in haar totaliteitzich nog moest assimileren met deze leuze van:‘enkel het herhaalbare is kenbaar’. Het denkenverwerd van doel tot wijsheid, levenskunst, toteen louter spel van verwijzing. Ze vond haarparadigma zo niet toevallig in ‘het grote gesprekvan de filosofie’: de socratische dialoog dieuitsluitend wordt gevoerd tussen filosofen zelf -het denken om het denken zelf, belangeloos enals doel op zich. (En is het een toeval dat juistSocrates en Plato (deze fanatici van het zijn) vandeze vorm gebruik maakten?) (Vergelijk met defilosofie niet als gesprek maar juist als levensweg.- de indirecte communicatie / het negatievespreken)Zo kunnen wij zien hoe dit denken der referentiehet antwoord vormde op de nieuwekentheoretische vereisten van de nieuwe‘moderne’ wereld: het denken als een calculus metde begrippen als identieke gevallen. Hetreferentie-denken steunt zo oorspronkelijk op eendubbele verwijzing: de referentie van taal naarwereld enerzijds en van idee naar taal anderzijds.Laat ik dit verklaren. De referentie van taal naarwereld houdt in dat men een object voorondersteltdat voorkomt in ‘identieke gevallen’ (en dus zelfeen teken is) en dus door de mens herkend kanworden en uitgedrukt in taal: wij zien de werelden kunnen die (perfect) benoemen (althans vooronszelf). (Wij bevinden ons in de wereld van hetzijn.) Anderzijds is het natuurlijk steeds zo datals ik iets denk, ik het ben die denkt. Dat betekentdat er een referentie moet bestaan van idee naartaal als wij willen kunnen begrijpen wat anderemensen zeggen. Wil ik dus beweren dat ik de ideedie ik nu momenteel denk eigenlijk haal van …(vul auteur in), dan veronderstelt dat een perfectemogelijkheid om een idee in taal om te zetten,zodanig dat ik die taal weer in het zelfde idee omkan zetten. Gaat men er van uit dat zo een perfecte‘vertaling’ van idee naar taal (en weer terug)onmogelijk is, dan kan men nooit weten of menwel degelijk denkt wat … (vul weer auteur in)dacht. Men kan alleen weten dat men zelf … (vulverhaaltje over het ontstaan van de wereld in ;-)denkt. Op die manier wordt het echter onmogelijk(want onzinnig) te verwijzen naar de ideeën vaniemand anders. Het was met andere woorden pasmogelijk het denken zelf binnen het domein vanhet herhaalbare te brengen door een stelselmatigeverwijzing naar andere auteurs alswetenschappelijke methode te hanteren. Hierdoorleek het namelijk alsof iedereen altijd al overdezelfde begrippen en ideeën heeft gesproken -alsof er dingen zijn die met de begrippencorresponderen. Deze vorm van referentie wasdus een middel om te ontkomen aan deindividualiteit en unieke eigenheid van elkpersoonlijk denken; een mogelijkheid totherhaling. Al snel was er natuurlijk weer sprakevan verwarring van middel en doel en dereferentie werd een doel op zich: de wereld -alweer - versteende.

Maar laat ik het nu maar eens hebben over hetcopyright en het intellectuele eigendomsrecht. Hetis ondertussen wel duidelijk geworden hoe hetintellectuele eigendomsrecht slechts de juridischeuitdrukking is van bovengenoemd referentie-denken. Het lijkt mij echter erg interessant nu eenswat dieper in te gaan op het copyright, en hoedaar een soort analoge problemen moestenworden ‘overwonnen’ om het kapitalistische‘vrije-markt’-systeem mogelijk te maken. Het lijktmij echter aangewezen eerst nog ietsfundamenteler stil te staan bij de relatie tussen dewereld van het zijn en het economischekapitalisme. Het is duidelijk hoe de wereld dercommoditeiten een extreem doorgedreven vormis van de wereld der herhaalbaarheid: door degehele wereld (tijd, lucht, water, arbeidskracht,ja zelfs gedachten) te commodificeren(uitdrukbaar te maken in algemene standaardendus, en wel specifiek in overdraagbare financiële,liquide middelen) werd de leer der identiekegevallen algemeen toepasbaar gemaakt, zelfs opniet-bestaande abstracte begrippen; en bovendienherleidbaar (uitwisselbaar, herhaalbaar) tot éénuniverseel ‘ding’: geld. (En blijkt niet juist in onzetijd meer en meer hoe abstract, virtueel,betekenisloos dit begrip eigenlijk is?)Hier blijkt dan ook de onlosmakelijkeverwevenheid van de traditionele wetenschap enhet kapitalisme. Zij legitimeren elkaar wederzijds

Het Copyright & De Methode

De Zeven Gezichten Van Het Zwijgen

De Moeial 11December 2005

Mira liep naar de muur, leundeer eerst met haar hand, dan methaar schouder en tenslotte methaar volle gewicht tegenaan. Zedraaide zich een kwartslagwaardoor ook haar hoofd tegende muur aandrukte. De vuilestenen koelden haar kaken.Mira genoot even van de rust.Ze ademde nog steeds diep inom de net gedanekrachtinspanning te boven tekomen. In de verte loeide eensirene en hoorde zestadsgeluiden, maar om Miraheen was het doodstil. Haarogen nog steeds dichthoudendprobeerde ze te slikken, maarhaar keel was kurkdroog. Hetmeisje probeerde haar gedachten bijeen tesprokkelen, wat uiterst traag vorderde. Wat waser die avond gebeurd? Ze wist het niet meer.Hersenslierten dreven door haar gedachten, maarlieten geen volgbaar spoor achter. Iets beklemdehaar geest. Het voelde alsof een ijzeren baksteenop haar hersenpan lag en er niet wilde weggaan,hoeveel ze ook haar gedachten schudde. Nogsteeds stond ze daar, hijgend tegen de muurgesteund, haar hele gezicht in het vuile stofdrukkend. Er moest iets gebeuren, maar wat?Waar moest ze naartoe? Waar kwam ze eigenlijkvandaan? vroeg ze zich plots af. Mira duwde zichabrupt van de muur weg en staarde geschrokkennaar het metselwerk. Wààr kom ik vandaan?? Devraag leek tussen haar en de muur te zweven. Zevermenigvuldigde zichzelf totdat de hele steeg ervol van was en Mira in een bed van vraagtekensstond. Ze leunde tegen enkele letters aan terwijlze peinzend op haar lip beet. Dit is waar ik naartoeging. Ze keek om zich heen. Haar blik gleed overde stinkende vuilnisbakken, de roestende balkonsboven haar hoofd, de versleten kinderkopjes onderhaar voeten. Niet zo vet als bestemming... dachtze in zichzelf. Ze lachte een beetje. Plotselingschalde door de hele ruimte een hels geschater.Het meisje draaide zich snel om, maar zag niets.Het geluid leek van boven haar te komen, maarook daar was niets opmerkelijks te zien. Hetgelach was echter even snel verdwenen als hetgekomen was. Maar wantrouw botvierde en Mirableef nog even stokstijf staan. Haar oren gespitstom eender welk geluid op te vangen. Alles in desteeg leek gespannen mee te luisteren, maar hetbleef er doodstil. Na een tiental minuten

oorgespits besloot ze dat het genoeg geweest wasen ontspande haar lichaam. Ze ging hier nietvinden wat ze zocht, concludeerde ze. TerwijlMira aan haar knie krabde bedacht ze dat ze nietwist welk moment van de dag het was. De steegen de daarboven liggende hemel waren donker,maar toch bleek er genoeg licht om alles teontwaren. Mira zag echter niet waar dat lichtvandaan kwam. Plots kreeg ze een roze klok inde gaten, die hoog aan de muur tegenover haarhing. De wijzers duidden tien uur ‘s avonds. Nadeze informatie te hebben overwogen, klopte hetmeisje haar broek af en stapte ze in de richtingvan wat het einde van de steeg leek te zijn. Dateinde leek echter veraf te liggen, want de lichtvlekkwam maar moeizaam dichterbij. “Wandel je naarde lichtvlek? ... Je zal er nooit geraken.” melddeeen stem plots. Mira draaide zich half verbaasdom en zag de bron van het geluid. Een met krantenbedekte oude man lag tussen enkele vuilnisbakkenwaar ze net voorbij gewandeld was. Hij toverdeeen in lompen gehulde arm vanonder de krantenvandaan en wees naar het licht op het einde vande gang. “Dat is je doel, hé?” Hij wachtte evenalvorens te vervolgen: “Net als dat van iedereenhier. Maar je zal er niet geraken.” Het verbaasdeMira een beetje dat er zich nog een levend wezenin de gang bevond, ze had namelijk nog geenteken van leven gezien. Zelfs geen kakkerlak. Hetmeisje hurkte neer naast de man. Aandachtig keekze naar zijn gezicht. Hij was misschien niet zooud als ze gedacht had. Het grijze haar datvanonder een vaalgroene muts stak, was duidelijkblond geweest; z’n borstelige wenkbrauwenhadden iets geciviliseerd; z’n mond kon vroeger

Laugh now, but one day she’ll be in charge

door de wereld te beperken tot de wereld deridentieke gevallen. Zij hanteren beiden eenabsoluut primaat van de wereld van het zijn tenkoste van de wereld van het worden en werkenzo de verstening en de kloof tussen degepercipieerde wereld en de ‘werkelijkheid’ in dehand. Met dit alles werden ook de mensen zelfnatuurlijk nog identieke gevallen. (Zie daar: degelijkheidsgedachte.) Ik zal nu laten zien hoe juistdit aspect van de leer der herhaalbaarheid de linkis die ook de parlementaire democratieonlosmakelijk verbind met bovengenoemdverbond van kapitalisme en wetenschap. Juistdoordat de mensen zelf nummers werden,inwisselbare elementen, was een strikt autoritairhiërarchisch model van heerschappij niet langerte verantwoorden (om over autoriteit tout courtnog maar te zwijgen). Om toch nog enige vormvan heerschappij te kunnen handhaven was mendus genoodzaakt een parlementaire democratie opte zetten. Deze kon echter enkel wordengelegitimeerd door het concept vanmaatschappelijke mobiliteit: enkel demogelijkheid zelf op te klimmen kon nog hetonderscheid tussen de mensen legitimeren, wantzij waren in de grond immers allen identiekegevallen. (Een ander belangrijk punt terlegitimatie was natuurlijk ook de idee van deinherente slechtheid van de mens (zie §3hierboven)). Dit idee van sociale mobiliteit isnatuurlijk een legitimatie die zich richt op detoekomst. Er vond dus een belangrijkeverschuiving plaats: de legitimatie die voorheenop het verleden was gericht (typisch natuurlijk inde wereld van het zijn, waar niets gebeurt) kwam

nu in de toekomst te liggen, met als gevolg dat ereen noodzaak was aan de mogelijkheid totmobiliteit, verandering. Het extreme primaat vanhet zijn kon zich zo alleen legitimeren door eenberoep te doen op het worden. Het is net ditelement dat het hele heilige triumviraat van dewetenschappelijke kapitalistische democratieinherent paradoxaal maakt. Om deze paradoxleefbaar te maken konden de fanatici van het zijnechter juist de kloof tussen de gepercipieerde

Laugh Now But One Day She’ll Be In Charge

nog een mooie glimlach geherbergd hebben.Enkel zijn ogen leken écht stokoud. Ze warenleeg, koud. Leken te bestaan uit donkergroen,bodemloos water. Wat doe je hier? vroeg ze deman, een sliert nat haar uit haar gezicht wrijvend.Hij glimlachte, een paar rottende tandenopenbarend. “Liggen.” zei hij simpelweg. “Enademen, hoewel ik dat niet zo zeker ben.”Wat zei je daarnet?“Wat?”Je zei dat ik nooit aan het eind van de steeg zalgeraken. Hij glimlachte weer, alleen maakte hijnu ook geluid. Een soort rochelende lach. Om éénof andere reden glimlachte Mira ook. De man enhet meisje keken elkaar doorheen hun wimpersaan. Lachrimpels kropen over hun buiken heennaar hun kelen. Even later rolden zeschaterlachend over de grond van de steeg. Doorhun gelach leek de steeg gevuld met duizendgelukkige mensen. Hijgend en napuffend van despasmen hees Mira zich op haar ellebogen. Vertelnu eens eerlijk, waar kom je vandaan? vroeg ze.“Dat weet ik niet meer.”Ik ook niet. Ze keek een beetje beduusd.“Dat weet ik.”Hoe weet je dat?“Niemand hier weet waar ze vandaan komen.”Hoe komt dat?“Dat... dat weet niemand.” Hij staarde evenpeinzend naar een kartonnen doos aan hetvoeteneind van z’n matras. “Iemand moet het welweten. Maar ik niet.” zei hij uiteindelijk en keekhaar weer aan. Het jonge meisje leek daargenoegen mee te nemen. Ze zakte weer door haarellebogen, waardoor ze plat op haar rug kwam te

liggen. Ze keek naar de hemel.Er hingen vannacht geensterren aan de hemel, merkteze in zichzelf op. Vertel eenseen verhaal. zei ze.“Neen.”Waarom niet? vroeg ze. Maarde man leek er niet verder opte willen ingaan. In een poginghet gesprek te doen loslopen,stelde Mira een andere vraag.Waarom zal ik het einde vande steeg nooit bereiken? Deoude man en het meisje kekensamen naar de vaagvierkantige lichtvlek in deverte.“Omdat niemand ze bereikt.”onderbrak hij eindelijk de

stilte. “Omdat niemand ze hoort te bereiken.”Hier dacht Mira even over na. Ze legde haar hoofdweer neer, zodat ze zich verder kon concentrerenop de donkere hemel boven haar. Ik wou dat ervannacht sterren te zien waren... zuchtte ze - meertegen zichzelf dan tegen de in lompen gekledeman. Hij glimlachte en wees naar boven, “Daaris er één. En daar nog één.” Nu zag Mira ze ook.Waar er even daarvoor enkel duisternis wasgeweest, flikkerden nu enkele zwakkelichtpuntjes. Het meisje fronste haarwenkbrauwen lichtjes. Ik ben zeker dat er daarnetgeen sterren waren.“Dat komt omdat ze er daarnet niet waren.”Haar frons werd dieper; de duisternis in de steegnam toe. Waar komen ze dan vandaan? Ik benzeker dat er geen wolk opzijgeschoven is.“Er is ook geen wolk opzijgeschoven. Die sterrenzijn net ontstaan. Omdat jij wou dat ze er waren.”Om één of andere reden leek die gedachte absurd.Op dat moment nam Mira zich dan ook voor deoude man niet meer serieus te nemen. Zekrabbelde rechtop, sloeg het stof van haar rok,plukte een stuk plastic uit haar haar en nam afscheid: Sorry, ik geloof u niet.“Dat is niet erg, dat doet niemand.”Ik geef ze geen ongelijk.“Ik ook niet.”De man glimlachte een edele lach met zijn rottetanden.Het meisje stapte doelbewust verder naar delichtvlek die ze nooit bereiken zou.

Van der Vennet Laetitia

Het Copyright & De Methode (vervolg)

wereld en de werkelijkheid, die ze zelf haddengeschapen, uitermate goed gebruiken: de idee vansociale mobiliteit liet zich legitimeren door degepercipieerde, valse wereld, maar inwerkelijkheid gebeurt er niets; waardoor ook dewereld der herhaalbaarheid haar legitimatie vond.(Houd hier in het achterhoofd hoe de wereld vanhet zijn ook haar stempel drukt op de perceptie,en dus ook nog in de gepercipieerde wereld haarlegitimering vindt. - het goochelen met ‘objecten’)

(Deze (sub)paragraaf is een antwoord op de vraagom verduidelijking die ik kreeg naar aanleidingvan mijn artikel ‘In werkelijkheid gebeurt er niets’in de Trashgazet, 28-9-2005)Met de opkomst van de gelijkheidsgedachte (endus de massa-democratie) is de nadruk binnen detraditionele wetenschappen dan ook niet toevallignog meer komen te liggen op de mogelijkheid vande uitdrukbaarheid van de wereld van het wordenin de termen van de wereld van het zijn. (Ik denkspecifiek aan Planck, Bohr, Einstein, Darwin,maar ook de hele logisch- of empirisch-positivistische bewegingen, en zelfs reeds Kant,Schopenhauer, Hegel, Marx (reeds als kritiek),…)Op die manier kon namelijk het primaat van hetzijn worden gelegitimeerd ondanks de (nu zelfexpliciet gepercipieerde) kloof tussen de ideologievan sociale mobiliteit met haar verwijzing naarhet worden en de kentheoretische overtuigingenvan de wereld van het zijn. De orde was weerhersteld en het heilige triumviraat leefde nog langen gelukkig…

En daarmee loopt mijn verhaal - dat, ik moet hettoegeven, nogal abstract is; excuseer - alweer teneinde, beste lezer(es). In werkelijkheid ging hetleven natuurlijk lustig door en omstreeks midden2007 stortte de gehele wereld zich in een laatste,allesvernietigende grooten oorlog, maar daar kanik u hier spijtig genoeg verder niets over vertellen,want mijn blad is alweer vol. Misschien eenvolgende keer dan maar. Geniet nog van het levenverder. En blijf daar niet zo staan.

Bram Langmans

De Zeven Gezichten Van Het Zwijgen

De Moeial12 December 2005

UCOS-Conferentie over armoedebestrijdingVerhofstadts Liberalisme

Met een veelbelovende conferentie werd op 17oktober het vijfentwintigjarig bestaan van hetuniversitair centrum voorontwikkelingssamenwerking (UCOS) gevierd. Deconferentie bestreek de hele dag en werdbeëindigd met een feestelijke receptie diesommigen onder ons tot diep in de nacht en hetglas heeft vervoerd. De genodigden waren WendyHarcourt (WIDE), Francine Mestrum (ATTAC),Ernst Weizäcker (Club van Rome) en DirkVerhofstadt (Liberales). Onderzoeker van devakgroep filosofie Pieter Dehon en econoom vanVesalius Robert Scott Gassler zaten ook in hetpanel. Dirk Barrez (Global Society) mocht deverhitte debatten in goede banen leiden. Dit allesvond plaats in de Nelson Mandelazaal die bijmomenten de aanwezigen niet leek te kunnenabsorberen waardoor je her en der studentenuitgestrooid over de vloer aantrof.De Moeial is pas om halfdrie neergestreken opde conferentie waardoor het betoog van WendyHarcourt werd gemist maar gelukkiglijk kondenwe wel getuige zijn van het verbaal getouwtrekonder de hoofdrolspelers Verhofstadt enWeizäcker, ware het niet dat Dehon zijnunderdogrol met glans heeft uitgespeeld. Jammergenoeg beschikte ik niet over volledigeconcentratie om de sporadische interventies vanMestrum (die dan ook nog eens vroeger vertrok)te kunnen decoderen. Achtereenvolgens zullenenkele belangrijke elementen van de vertogen vande deelnemers onder de loep worden genomenen gekruid met de nodige commentaar.

De liberale hersenspinsels van Dirk Verhofstadt

Verhofstadt had de eer om de spits af te bijtenen lanceerde een redevoering die sommigenverleidde, anderen in slaap doofde en nog anderenin hun expectaties bevestigde. Zijn text goedomklemd zong hij de lof van het liberalisme enprobeerde met behulp van historisch revisionisme,liberalisme en armoede oorzakelijk met elkaar teverbinden. “Hoe meer liberalisme, hoe meervooruitgang in de wereld en hoe minderarmoede”, luidde het. Voor de mensen onder ons,die dachten dat ze in een wereld van immervoortschrijdende liberalisering leven, ontsluierdende woorden van Dirk Verhofstadt toch enigeverbazing: “Today there is no free trade and thiscauses problems for the poor”. Verhofstadthamerde als een gek op het paradigma dat hetliberalisme de onvermijdelijke horizon van onzetijd zijn. Hij deed me denken aan een bekendexistentialist die een halve eeuw geledenverklaarde dat ‘het marxisme de onvermijdelijkehorizon van onze tijd zou zijn’. Nu, het marxismemag dan niet meer ‘in de mode’ zijn maar dit isniet omdat het theoretisch ontkracht zou zijn, maareerder omdat de hervormingen die het inspireerdein de realiteit uitdraaiden op een fiasco. Het washet economisch kerkhof en de demografischeterugval die de dynamiek tot implosie van eenpolitiek systeem accelereerden, uit lang vervlogentijden, dat zich inspireerde op ‘het marxisme’. Om deze onvermijdelijke overwinning van hetliberalisme kracht bij te zetten chargeerde hij meteen oneindige waslijst van filosofen en anderen,ongeacht de tijdsgeest, dwalingen en zin voorrelativitering van de citaten. Maar goed, het wasvoor iedereen leuk om de naam van zijn favorietefilosoof, rechtsdeskundige of econoom te horenvallen. Het individu werd ‘terug’ op een verhoogjegezet en als het ware gesacraliseerd. Het subjectzou één en ondeelbaar zijn en mag zich, in deredenering van Verhofstadt, bij voorkeur niet teveel herkennen in de Ander. Want wanneeriemand zich in een ander zou herkennen kunnenze zich wel eens gaan organiseren omgemeenschappelijke belangen na te streven. Dezegeorganiseerde individuen kunnen dus eencollectief vormen en voor de dag komen met eenagenda die opkomt voor de rechten hunminderheid, terwijl het individu de kleinste enenige minderheid zou zijn volgens Verhofstadt. Naeen korte blik in de zaal geworpen te hebbenvervloekte hij alles wat naar traditionalisme,nationalisme en socialisme rook want niet goedvoor de vrijheid en de ontplooing van het individu.Zijn het dan niet de arbeidersbewegingen, devrouwenbewegingen en de zwartenbewegingengeweest die hun recht op individuele ontplooiingen emancipatie op straat hebben moetenafdwingen via collectieve actie?Zal Verhofstadt binnen onafzienbare tijd nogsteeds hetzelfde deuntje zingen als het individu

zelf compleet vermarkt of gecommodificeerd zalzijn. Nu al beschikken enkele groteondernemingen over een grote voorsprong op deoverheidsprogramma’s betreffende geneticengineering en germline engineering. Deze zullener ongetwijfeld niet voor terugdeinzen om aan debehoeften van een marktsegment te voldoen, datde middelen zal hebben om zich van haar mens-zijn te verlossen. Het tijdperk van de nieuwsteongelijkheidsstrijd loert om de hoek. Een strijdwaaraan ‘permanente, overgeërfde, genetischekenmerken’ (superklasse) aan de grondslagliggen. Maar goed, we laten futurologie voor wathet is en gaan terug naar de conferentie. Een scheldtirade aan het adres van oudecommunistische iconen en de veroordeling van‘dé islam’ ontbraken naar oude respectievelijknieuwe gewoonte niet.Sociale interdependentie werd virtueel onbestaanden het sociale weefsel overbodig geacht doorVerhofstadt. Met enkele zinnen ontmantelde hijde sociale zekerheid en versierde dit spookbeeldmet een uitspraak van Kant :’Every human beinghas the duty to care about his fellow humanbeings’. Een verwijzing naar menselijkheid enempathie werd terstond omgevormd tot hetfundament van een liberale sociale verzekering.Sommigen fronsten de wenkbrouwen, wat desluwe vos opviel, en hij riep de hulp in van RobertNozick : ‘Redistribution is a form of theft’... Tegenover de verabsolutering van het individuplaatste hij de onvermijdelijkheid van de staat,maar dan wel in een uitgedunde vorm, alsstaketsel, in een vorm die het toelaat om de wettenvan de markt te laten primeren. De functie van deoverheid zou er één zijn van bescherming van deburger tegen onrecht. Maar hij zou toch moetenweten dat in een ongereguleerde globale markthet steeds moeilijker wordt om de eis naar socialeverantwoordelijkheid en juridischerechtvaardigheid te verzoenen met die totwinstmaximalisatie door de echte bazen van dezewereld? Nu we volgens Verhofstadt het einde vande geschiedenis beleven, een eindpunt van demensheid waar zowel markteconomie als deliberale democratie gezegevierd hebben, kunnenlanden die een protectionistische economischepolitiek volgen geen vooruitgang kennen en alleenmeer in de armoede verzanden. Maar hoe zit hetdan met de Chinese markt, één van de meestprotectionistische markten, die al jarenlang eeneconomische groeit kent van om en bij de 10%?Dogma’s en illusies werden aangevoerd alsargumenten om te pleiten voor deregulariseringenen privatiseringen. Het armoedeprobleem werdkortom gereduceerd tot een gebrek aanliberalisme. Er werd met scherp geschoten opvakbonden en andere organisaties doorverhofstadt. Waarom? Omdat ze voor de rechtenvan een collectief van individuen opkomen? Ja.En omdat ze –nog zo een dogma- marktverstorendzouden werken. Verhofstadt veroordeelde de landbouw- enstaalsubsidies van de EU en de VS wel met klem.Deze subsidies geven de boeren uit het Zuidende kans niet geven om te concurreren op dewereldmarkt en dus volledig ‘mondiaal weg teconcurreren Amerikaanse en Europese sectoren’kunstmatig in leven houden. De subsidiesbedragen maar liefst de helft (!) van het jaarlijksbudget van de EU. Deze subsidies hebben eenverwoestend effect op de economiën in het Zuidendie zich niet alleen zien geconfronteerd met télage marktprijzen maar wiens markten ook nogeens kapot worden be-dumpt met duizendentonnen aan landbouwproducten. Het is het topicwaarover vele multilateraleonderhandelingsrondes zijn gestruikeld. Hetprotectionisme van de westerse economiëngecombineerd met een verplichting voor delanden in het Zuiden om hun markten (doorinstituten als de WTO) open te stellen werkt opwereldschaal rampen van grote omvang in dehand. Daarom twijfel ik aan de juiste intentiesvan Verhofstadt omdat hij argumenteert datsubsidies marktverstorend werken en daarom eengroot probleem zijn waardoor hij gewoon depleitbezorger is van de Wereldhandelsorganisatie

die dit duidelijk in haar verdrag stelt. Maar is deWTO niet een verlengstuk van de binnenlandsepolitiek van enkele wereldmachten? De WTOheeft onder het mom van vrijhandel demonopoliepositie van Amerikaanse transnationalecorporties bestendigd. Iedereen kent Microsoftwel..? Na de conferentie vroeg ik hem of in hetgeval de subsidies substantieel worden afgebouwdhet Front Nationale van Le Pen hierbij geenfameuze beleidsgaren bij zou kunnen spinnen...?Want het is vooral Frankrijk dat zich tegen deafschaffing van de subsidies keert omdat zij meteen grote verlieslatende landbouwsector zit diezwaar wordt gesponsord door de overheid om inleven te blijven. Zijn antwoord was dat we maar“door de zure appel moeten bijten” en eeneventueel decisief electoraal succes van eenextreem-rechts bewind er maar bij moeten nemen.It’s worth the price dixit Verhofstadt. We moeten“de fascisten wel blijven bestrijden” klonk het.Waarom bestrijden we dan niet gewoon hetfascistisch virus dat neoliberalisme heet in plaatsvan ons 100% te focaliseren op extreem-rechtsegroeperingen die zich met simplistischeapartheidsslogansvoeden met de desastreuze maatschappelijkegevolgen dat dit beleid met zich meebrengt? Detoenemende armoede en sociale ongelijkheid zijnhet resultaat van een de ongebreideldeprivatiseringsdrift en winstaccumulatiedrang. Demarkt kan werken, maar alleen als middel om eendoor een gemeenschap vooropgesteld doel tebereiken.Er is niet ‘één soort’marktmodel, dus waarom hetinstitutioneel framework gewoonweg niet aanregionale realiteiten aanpassen vraag ik me danaf? Waarom laat hij zich zo gewillig voor de karvan het bedrijfsleven spannen? Joost (of broerGuy) mag het weten. Antonio Gramsci zag alsgeen ander de legitimeringsfunctie vanintelligentsia. Zij voederen de mensen met ideeëndie aaneen worden geklopt in een kader van eenideologie maar zonder de mensen daadwerkelijkte mobiliseren of hen ertoe aan te zetten. DirkVerhofstadt blijft de expert in het legitimeren vande bestaande orde via de slogan : “there is noalternative”

De wanhoopskreten van een sociaal-democraat

Weiszäcker begon zijn redevoering met een paarschouderklopjes in de richting van D.V. maar hadvoor de rest wel enige kritiek op diens absolutemarktdenken. Aan de hand van enkele grafiekentoonde hij de desastreuze gevolgen aan die de‘niet-gereguleerde markt’ kan veroorzaken. Deconventionele groeistrategiën zouden volgensverhofstadt een mistgordijn optrekken en aldusduurzame resultaten in de weg staan. Ook maaktehij brandhout van de bewering dat geliberaliseerdelanden economische groei vertonen. Hij haaldemet harde cijfers het voorbeeld van China en Indiaaan. Dit zijn twee landen die niet (volledig)geliberaliseerd zijn en al langer dan eendecennium een fenomenale economische groeivertonen. Terwijl de rest van de landen in dewestelijke hemisfeer sinds de eerste oliecrisisheeft kennis kunnen maken met het fenomeenstagflatie. Een panache van stagnatie en inflatie,dodelijk voor de middenklassen. Als geen anderwist Weiszäcker, met de vinger op de pols van detijd, aan te tonen hoe de markten sinds 1990 dedemocratiën domineren. Dit is een politieke keuzegeweest en geen theoretische zoals de meesteblinde liberalen zouden menen te geloven. AdamSmith, de vader van de moderne economie, blijktsoms toch nog wel foutief begrepen te wordendoor zijn volgelingen of maar gedeeltelijk gelezenwant Weiszäckers parafrasering van Smith sloegduidelijk in als een bom en verbaasde velen in dezaal. Smith zei:”de markt kan alleen maar goedfunctioneren als de geografische reikwijdte vande wet even groot is als die van de markt..” Erwerd opgemerkt dat vroeger deze samenvielen,maar nu met de geglobaliseerde economie is ditniet meer het geval en dit verklaart de roofbouwop mens en natuur die het bedrijfsleven aan dedag kan leggen.

In onze laatkapitalistische fase heeft de marktzich dus totaal losgevochten van de nationalestaat. Het financieel kapitalisme overschaduwt hetcommercieel kapitalisme en samen mettransnationale corporaties zitten financiëlemastodonten aan het roer van deze wereld.Gigantische geldstromen zwerven op elk momentvan de dag aardbol rond via de financiële marktenen de onderliggende economische enmaatschappelijke ontwikkelingen kunnen nietanders beschreven worden dan als een stillegenocide. In plaats van aan de structuren tesleutelen en zich te verzetten tegen demachthebbers en de jurisdictie van de WTO, gaanonze leiders vage teksten aannemen met enkelemilleniumdoelstellingen.. Minimaledoelstellingen, die vijf jaar na formulering, eenhopeloze onderneming blijken te worden..ondanks het optimisme van Weiszäcker. Globalisering blijkt dus de vroegere harmonietussen democratie en markt te vernietigen,waardoor ondernemingen vandaag de dag destaten botweg gijzelen en chanteren metdelocalisaties. Dit is de reden waarom zoveellastenverlagingen worden toegekend aanbedrijven, tot in het extreme... De enige remedietegen deze moordende kwaal is taxharmonisatiezei Weiszäcker. “Het kan toch niet dat in Estlander 0% lasten zijn voor de bedrijven”, zei hijverontwaardigd. De democratie wordt vandaagin onze geglobaliseerde wereld verkracht door demarkt, zo simpel is het. Over lastenverlagingengesproken, zou Dirk, die adviseur is van zijn broerGuy Verhofstadt, achter de notoriële intrestaftrekzitten die Guy en Vincent vorige week gingenpromoten in Azië?Weiszäcker verwees naar studies die uitwezen datprivatiseringen alleen de rijken ten goede komenen de prijzen uit de pan doen swingen. Hij pleittevoor een sterke staat en tegen privatiseringen vanpublieke goederen die in een vrije marktmisschien niet aangeboden zullen worden omdatze dure investeringen vereisen. Bovendien is naprivatisatie geen democratische verantwoordingvereist aan de burger of zullen we klant zeggen?Hij repte wel met geen woord over de concurrentiein de wereldeconomie die zorgt voor een mondialearbeidsmarkt waar geen baan meer zeker is. Hoelang gaan we in deze ‘wereld van Hobbes’ zitten,waar er een meedogenloze strijd van allen tegenallen heerst?

De alternatieven van Pieter Dehon

Pieter Dehon wou zich voor geen geld latendwingen in het keurslijf van statelijke noch niet-statelijke interventie en bepleitte alternatievemethodes en analyses. Hij doorbrak dezedichotomie door te verwijzen naar verschillendeinitiatieven van en in de derde wereld. Hijillustreerde dit met een treffend voorbeeld; deaardbeving die Mexico-City trof in 1985. Toende ravage die de aardbeving veroorzaakte dewereld bereikte was overheidsinterventie nogsteeds niet ingezet. Wijkcomité’s zetten terstondinitiatieven op voor de heropbouw en met grootsucces. Spontaan groeiden er nieuwe sociaal-politieke structuren, los van de overheid. Met ditvoorbeeld trachtte hij duidelijk te maken dat marktnoch staat de mensen voor erger hebben kunnenbehoeden maar het het voluntarisme van demensen zelf was dat nieuwe structuren werdengeboren.“We zullen onze huidige en toekomstigeproblemen niet kunnen oplossen door meer marktof meer staat want deze keuze”, zei Dehon, “iseen valse keuze, er zijn wel degelijk anderealternatieven.” “Want net die dichotomie wordtgebruikt om de liberale democratie, desnoods metwapens (Irak), te exporteren.” De groeiendeillegitimiteit van de vrijhandel en de ongelijkheidwerkt een stijging van militaire (ofhumanitaire...)interventies in de hand om de boelbeheersbaar te houden onder het mom van destrijd tegen terreur en het planten van democratie.Maar als er ergens democratiën ontstaan zal hetniet dankzij maar ondanks het Westen zijn. Vervolgens maakte hij duidelijk dat devoorwaarden voor ontwikkeling te afhankelijkzijn van hun context en lachte hij het voorstel vanVerhofstadt en Weiszächer weg dat inhield dat het‘bureaucratische-en marktraamwerk’ van deEuropese Unie het grootste exportproduct zoumoeten worden. Dehon besefte als geen ander datde legitimiteit van een opgedrongen engeïnstitutionaliseerd politiek-economischraamwerk niet uit het systeem zelf komt maar doorde historische ontwikkelingen. “Europa begint

(Wordt vervolgd P. 14)

De Moeial 13December 2005

The Seventh CrossAn Exilroman by Anna Seghers

“Wir fühlten alle, wie tief und furchtbar dieÄußeren Mächte in den Menschen hineingreifenkönnen, bis in sein Innerstes, aber wir fühltenauch, dass es im Innersten etwas gab, wasunangreifbar war und unverletzbar“

We find ourselves in Germany shortly before thebeginning of the Second World War. Hell breaksloose in the villages around Mainz. The newsabout the escape of seven men from the heavilyguarded concentration camp for political prisonersof Westhofen is rapidly spreading. Every availableSA -and SS member in the area is immediatelydeployed in the search, even the boys of theHitlerjugend are summoned. The net closesaround the refugees. Bounties are being put ontheir heads, photos are being distributed andKontrollposten are doubled. To set an example,Fahrenberg, the Lagerkommandant of Westhofen,orders the construction of seven crosses to whichthe captured prisoners are to be nailed. And, withinseven days, one by one, the prisoners are beingbrought in. One cross however, the seventh,remains empty. While the Gestapo and the Polizeispread their spies among the people, Franz Marnetand others start organizing their own antifascistnetwork. Georg Heisler, the only survivingrefugee, plunges in the city of Mainz, careless ofthe danger lurking around every corner, to seekhelp. After a few close shaves, he manages to getin touch with the right people. Finally, all forcesare combined; Georg receives forged papers andescapes on a boat to Holland.Over the years, this book has been mostlyreviewed in the traditional western-modernist

way. The mere fact that the hero breaks away fromcertain death at the end is not the essence. Georgis not even a hero; he is a human being like weare. Georg is actually as valuable as all the othercharacters (some 30 round –and over a hundredflat characters). What matters is that the escape isaccomplished thanks to so many different people.These average people are suddenly, after so manyyears of silently suffering the proliferation of adangerous and seemingly invincible system,fulfilled with hope. Widerstand, resistance, is stillpossible! A very interesting element is the groupof people that sacrifice their relatively stableposition in Nazi society in favour of humanity.We are shown, that every citizen in a system isassociated with it: take Liesel & Paul Röder forinstance: Paul works in a factory and greets hisfriends with a convinced “Heil Hitler” (like wewould be saying “joe, ça va, alles bon?”) whileLiesel stays home, kooks and looks after their fourkids (because “jeder Deutscher soll sichvervierfachen”). Still those two people doeverything in their power to save Georg, and bythat, to save hope.On the other side of the iron curtain, the story wasanalyzed quite differently. Because Georg isassociated with the communist party, he is turnedinto an all-enduring, tenacious hero in the plainsense of the word, helped by other oppressed leftistcivilians (not only factory workers and farmersthough) to escape.None of these two explanations, however, will doin our (Post?)postmodern Era. The world in whichthe actors find themselves trapped is one of totalambiguity. Every little detail in people, places or

buildings is described, which makes the wholefairly realistic, but many of these objects are atthe same time invented. KZ Westhofen forexample, a very important scenery in this storywhich pretends authenticity, has never existed.Seghers has also interwoven innumeral symbolsand references to historical facts, myths, sagasand religious (Christian) subjects. This makes thepossibility of finding out clearly what one of thesesymbols really means and what its relation is tothe actual plot, very small. Complication onlyrises through the constant clash between realityand fiction, time and place, focalization andnarration, and the sunny, bucolical hillsides andthe hellish, foggy valleys filled with industrialmisery and dust. The consequence of thesestrategies is a fantastic, almost mythical world,in which the reader can never move confidently.Chaos finds its paramount in the city of Mainz,where the greatest danger lurks, but where at thesame time the only way to salvation leads. Ideliberately use the word ‘narration’, because weare actually dealing with a frame story here. The‘tale’ of Georg is introduced, evaluated andconcluded by a voice in first person plural, infact the remaining prisoners of Westhofen. Theway the narrative is ‘told’ also reminds us of therécit direct, through which the writer leansforward and addresses the reader, and even triesto include him in the action.

“Es gab einmal einen Mann, der Ernst Wallauhieß. Dieser Mann ist tot. Sie waren ja eben Zeugeseiner letzten Worte. Er hatte Eltern, die so hießen(…) Wenn es wahr ist, dass die aus Leichen

Aussagen erpressen können, ich bin toter als alleIhre Toten“

Because of the multitude of interruptions in thescenes and the ever changing perspective and/orvoice, the reader is also summoned to reconstructthe story himself. The story, as it were, builds itselfin the process of reading.It is obvious that this book has reassured many ofits readers, by showing them that even in thedarkest of times, not all hope is lost (cf. 1st quote).More important than this however, is the proofwe get, that a system (dynamic or ‘static’,‘democratic’ or dictatorial) will always create andeven nurse its own opponents in the womb of itssociety. What must go up must come down. Or tospeak with Goethes Mephisto: “Denn alles, wasbesteht / ist wert, dass es zu Grunde geht”.

Anna Seghers (Born Netty Reiling, Mainz, 1900)wrote The Seventh Cross during her stay in Parisin the years 1938 and ’39, after fleeing NaziGermany out of fear for her life and/or freedom.Not alone was she child of Jewish parents, shealso was a convinced socialist. ‘The SeventhCross’ was first published in English in 1942, theyear that mother Reiling died in a concentrationcamp. In Mexico she firstly succeeded inpublishing the book in German (El Libro Libre,1943). Since then it has been translated andpublished very frequently up till now. The bookwas turned into a major movie in 1944 by FredZinneman for MGM-studios. Anna Seghers livedunto her death in 1983 in East-Berlin. [Metoikos]

Prager Sommer

Hinterhof zwischenHochhäuser: alt, gelb und weißDas Grün der Bäume

Auf dem FensterbrettDie Blumen amalgam rotIm Gras die Katze

UndefinierbarDer Kaffee, Rauch überm TischLicht durch das Fenster

Die Straße entlangJetzt. Ich barfuß, und neben mirDas rosa Mädchen

[Metoikos]

De Moeial14 December 2005

Colofon

De MoeialMaandelijks studententijdschrift van de VUB in samenwerking met het BrusselsStudentengenootschap, Studiekring Vrij

Onderzoek en Dienst Kultuur.

Ons redactielokaal is gelegen teTriomflaan 62. Elke Woensdag om

20 u is er redactievergadering.Iedereen is welkom!

Alle opmerking, vragen of reacties zijn welkom. Stuur een mailtje naar:

moeial@vub.ac.be

Verantwoordelijke UitgeverBram Langmans

CoördinatorBilal Benyaich

Vice-coördinatorGabriël Zamora Moreno

SecretarisBram Langmans

PenningmeesterRuben Brabers

Lay-outGabriël, Bram, Ruben

IllustratiesMichaël, Ruben, Bram

Foto’sJelle, Bilal

AchterflapMichaël Pleumeekers

RedactieledenRuben Brabers, Ben Van

Overmeire, Thomas Martin,Bram Langmans, Rob Werkers,

Michaël Pleumeekers, Laetitia VanDer Vennet, Gabriël Zamora Moreno,

Frank Vanaerschot, MathiasVanheerentals ,Michael Van De Velde

RedactiemedewerkersJelle Desmet, Maarten Dierckx,Vera Ter Beest, Peter Bill Kisitu,Pieter Vissers, Deniz, Maarten B.,

Joris D., Pieter D. Martin Van Ganshoren

oplage: 1500 ex.

AbonnementenStorten op rek.nr.001-1386975-48

met melding abo

Gewoon abo: 8,25 euroSteunabo: 24,79 euro

De redactie is niet verantwoordlijkvoor publicaties van het BSG, V.O.,

Dienst Kultuur, lezersbrieven,opiniebijdragen en standpunten.

De Moeial heeft een exclusief interview op dekop kunnen tikken met een Franse zakenman uitParijs. Dr. Ali El Bakkali is Fransman, geborenin Marokko. Hij is zelfstandige, werkzaam alsdirecteur project management applicatie-consultancy van informatiesystemen. Na enigaandringen wou hij ons graag te woord staan.

Heb je met je eigen ogen de schermutselingenkunnen aanschouwen in Parijs? Om eerlijk te zijn niet nee, want ik heb de kansom in een welvarender gedeelte van Parijs tewonen, waar er geen concentratie is vanongekwalificeerde Fransen met zogenaamdevreemde roots. Dus ik heb niets met mijn eigenogen gezien maar ben alleen via verschillendemediakanalen op de hoogte gebleven van deontwikkelingen; en natuurlijk vinden er ookdiscussies plaats met de collega’s op het werk.Zijn de rellen een nieuw fenomeen dat opduiktin de Franse steden?Pas du tout! Je moet weten dat in 1983 inVénissieux (région Lyonaise) de eerstegewelddadige uitbarstingen zich voordeden waarook al auto’s in brand vlogen. Eigenlijk moet jehet in een historisch perspectief plaatsen. In dejaren vijftig en zestig werden veel migranten uitNoord-Afrika aangetrokken omdat er massaalgebouwd moest worden. Er dienden inrecordtempo honderdduizenden wooneenheden teworden gebouwd waaronder de beruchte hogetorens, die de met de grond gelijkgemaaktekrottenwijken moesten replaceren. Hun kinderen,geboren en getogen in de republiek, haddentwintig jaar later bijna geen toegang tot dearbeidsmarkt. Toen is het reeds begonneneigenlijk.Welke gevoelens en meningen zweven er op dewerkvloer onder de ‘hogere kaders’?Wel natuurlijkerwijs wordt het geweld dooriedereen veroordeeld, onafhankelijk van de vormdie het aanneemt en de mensen die het begaan.Vervolgens verschillen de interpretaties van degebeurtenissen ook grondig. Sommigen trachtende situatie in een breder kader te zien en haddenzulke uitbarstingen verwacht. Het breder kaderis er dan één waar armoede een rol in speelt,alsook de verschillende vormen en niveau’s vanfrustratie waar de mensen van de banlieues onderte lijden hebben. De media, vooral buitenFrankrijk, hebben de mond vol van allochtonenmaar in Frankrijk bestaat er zoiets niet! We zijnallemaal Fransen en dus wordt dit probleem, integenstelling tot Duitsland of België, nietgereduceerd tot een probleem van ‘allochtonen’,wat dat woord ook moge betekenen, maar tot eenprobleem van een Vierde wereld 1die in omvangtoeneemt en de afbrokkeling van de relatievewelvaart van de stedelijke middenklassen.Wat je bedoel je eigenlijk met armoede, kan jedaar een definitie of situering van geven?Wel, in Europa zijn we al lang voorbij de klassiekedefinitie of norm die stelt dat armoede deafwezigheid van de primaire goederen, dus deonderste trede van de behoefteschaal van Maslow,omsluit. Neen. Armoede in Frankrijk is nietminder dan 2 dollar per dag verdienen zoals wehet hanteren voor de Derde wereld bijvoorbeeld.Armoede in Frankrijk slaat op de jongeren vande banlieues die zich door zintuiglijke prikkelsen aanvaringen steeds armer voelen. Ik bedoelhiermee dat ze de infrastructuur zien waar deanderen, beter gegoeden het mee doen en derijkdom waarmee ze hun persoon materialiseren.Dus het is armoede die definieerbaar is wanneermen ze vergelijkt met de rijkdom van anderen.De wijken waar de jongeren in de banlieues levenzijn er elk jaar op achteruitgegaan. De

ontspanningsmogelijkheden zijn er onbestaand.Zelfs als de financiële middelen het toelatenmoeten deze jongeren naar Parijs zelf trekken;wat tien tot vijftien kilometer van hun eigenwijken ligt; om aan onstpanning te doen. Ik denkhierbij aan op café gaan, dansen, naar de filmgaan, enzo.. dingen die jongeren doen en waarmeeze zich identificeren tout court. Nu, zelfs wanneerdeze jongeren de middelen hebben en naar Parijstrekken, worden ze daar geconfronteerd met debevolking van Parijs-Stad die rijk is en er eenandere levensstijl en consumptiepatronen opnahoudt. Deze jongeren voelen zichgemarginaliseerd, scheef bekeken en andersbehandeld dan de witteboordersgroep. Om terug te komen op die relatieve armoede;het is wel een vaststaand feit dat Frankrijk delaatste jaren meer en meer de kant uitgaat naareen land of deelstaat van de EU zo je wil, waararmoede steeds groeit. Niet alleen de vierdewereld breidt tegen een ongekend tempo uit maarook de middenklassen voelen het in deportefeuille. Ik ken veel tweeverdienersgezinnendie gewoonweg niet meer aan alle behoeften vanhun kinderen kunnen voldoen. Niet alleen is dekost van het hoger onderwijs bijna ondraaglijkgeworden, ook het gewone leven is immens duurgeworden bij ons en de invoering van de euroheeft hier zeker zijn effect gehad. Je ziet echt een tweedeling naar Amerikaansmodel in de samenleving opgang maken. Je hebtde rijken en een steeds groter wordende groep vanarmer wordende middenklassers. Niet alleen isde koopkracht gedaald, ook de werkloosheidonder de universitair geschoolden neemtafschrikwekkende proporties aan. Je moet wetendat werkloosheid een structureel gegeven isgeworden sinds begin jaren ’70 en meer bepaaldna de oliecrisis van ’73. Dus je hebt een helegeneratie die haar ganse leven in de werkloosheidheeft doorgebracht en hoger opgeleiden die steedsmoeilijker aan de bak geraken.Zou de sociaal-economische achteruitgang vande middenklassen dan misschien ook hetelectoraal succes van rechts verklaren inFrankrijk?Absoluut! Daar is geen twijfel aan. En niet alleenvan rechts, als je hiermee de UMP van Sarko enChirac bedoelt. Ook het extreem-rechtse FrontNationale van Le Pen is hierdoor een massapartijgeworden. Eén van de redenen hiervoor is dat hetFN met de simplistische en anachronistischeoplossing komt die alle migranten wilt repatriëren.Dit is een achterlijke redenering gezien het feitdat net deze inwoners van de banlieues één vooréén Fransen zijn.Ja, maar is uw bewering geen theoretischeanalyse die uitgaat van het Franse‘assimilationisme’ dat in het ‘republicanisme’besloten ligt?(doet een verwerpend gebaar met de hand) Laattheorie voor wat het is, dat assimilationisme iseen liedje dat al decennialang wordt afgespeeld.Laten we de theorie verlaten en naar dewerkelijkheid gaan. Deze mensen ZIJN Fransen,ze spreken Frans, ze zijn er geboren, ze hebbengeen ander thuisland dan Frankrijk. Dus degratuite oplossing die extreem-rechts propageertis gewoonweg onzin. We zitten met eenonomkeerbare realiteit waar de nakomelingen vanvroegere migranten nergens anders aarden dat inFrankrijk. Frankrijk moet voor haar kinderenzorgen.Zou de demografische evolutie in Europa, duseen steeds ouder wordende bevolking en hetsteeds groter wordende aandeel van deze groepin de totale bevolking, er niet voor zorgen datde jongeren ‘democratisch’ gegijzeld zullen

worden door het meerderheidsprincipe?Als ik je vraag goed begrijp bedoel je dat deomgekeerde bevolkingspiramide net een gevaarvormt voor de integratie van grote groepenongeschoolde jongeren in het economisch levenomdat ze een minderheid vormen van de totalebevolking?Ja. Zou het kunnen dat, met de waarschuwingvan de Amerikaan Callahan2 indachtig, hetverhoudingsgewijs toenemend aantalstemgerechtigde ouderen zijn politieke machtzal gebruiken om budgetten voor scholen,infrastructuur van de zielig ogende voorstedenenz..in hun eigen voordeel zullen kortwiekenin een machtsspel tussen generaties?Dat is een heel interessante stelling, maar derealiteit van vandaag gebiedt ons om nu eenoplossing te zoeken. Er zijn vandaag de dag ookterug veel initiatieven van het middenveld die dekop opsteken en het feit dat vele jongeren geendiploma hebben is niet altijd een zwak punt. Laatme het vergelijken met het lerarenprobleem inBelgië. In de jaren negentig was er een acuutlerarentekort, nu heerst er werkloosheid ofjobonzekerheid onder de afgestudeerden. Dussoms heb je gewoonweg vandaag de dag meerkans op een job als je ‘ongeschoold’ bent, wantin Frankrijk is er een grandioos tekort aan mensendie manueel werk kunnen doen, zoals loodgietersen dakwerkers.Kunnen we zeggen dat zowel links als rechtsgefaald hebben wat betreft grootstedelijkbeleid?Tuurlijk, maar het is hoe je het beziet. Toen rechtsin 2002 aan de macht kwam hebben ze het budgetvoor sociaal beleid met de helft teruggeschroefden geïnvesteerd in meer blauw op straat..Welzijnswerkers stonden plots zelf in dewerkloosheidsstatistieken en de situatieverslechterde nog meer. Trouwens, het heeft pasgeduurd tot de betogingen en onlusten van 1983vooraleer er onder Mitterand een minister voorde Steden werd aangeduid.Denk je dat de overheid nog bij machte is omde massale werkloosheid terug te schroeven diein de voorsteden heerst?(denkt lang na) Het probleem wordt structurelermet de dag en lijkt hopeloos want je moet wetendat in de periferie van Parijs 70% zonder werkzit! Het wordt stilaan een natuurlijk gegeven enhet frappanste is dan nog dat in die periferie demeeste bedrijven liggen. En net in dieondernemingen is er bijna niemand uit de buurttewerkgesteld! Het is een schandaal want deondernemingen komen altijd af met het excuusdat mensen zonder diploma gewoon hun plaatsniet bij hen hebben terwijl we evengoed wetendat er geen specifieke kwalificaties nodig zijnvoor bandwerk... De overheid kan bijgevolg echtwel een stok achter de deur zetten, desnoods metquota’s.Trouwens wist je dat Guillaume Sarkozy vice-president is van de werkgeversbond? Je kan geenpotentieel succesrijkere tandem hebben als die vanGuillaume Sarko, hoofd van de werkgeversbonden de positie van zijn jongere broer NicolasSarkozy als minister van Binnenlandse zaken omFrankrijk eens flink terug op weg te zetten naarstabiliteit en vooruitgang op het vlak vantewerkstelling. Die twee hebben een zwareverantwoordelijkheid te dragen.

Martin Van Ganshoren

1 Armoede in de geïndustrialiseerde landen2 Pifer and Bronte, in our aging society. Paradoxand promise, 1986

Interview met Dr. El Bakkali uit Parijs

Sociale Afbraak

UCOS-conferentie (Vervolg)zelf meer en meer op een ontwikkelingsland telijken en is dringend aan refreshing toe” zeiDehon. Hij pleitte voor minder structuren en meerruimte voor pluralistische dynamiek. Tijd om onzeeeuwenoude eurocentrische visie op de wereld opte bergen en te luisteren naar de rest van de wereldwant echte dialoog heeft altijd tot gevolg dat beidepartijen veranderen. Onze westersezelfgenoegzaamheid zou wel eens totzelfvernietiging kunnen leiden. Hoeveelcatastrophes zijn niet begaan in naam van devooruitgang. Het wordt hoog tijd voor een

deconstructie van het westers paradigma dat onzewaarden en normen (lees opleggen vanvrijhandelsakkoorden) aan de rest van de wereldwil opleggen.“Bepaalde objectief gezien regressieve elementenmoeten in de huidige situatie onverbiddelijkworden beschreven. Naast de treffende beeldenop de televisie kunnen we ook de daling van degroei in de wereld, de toename van ongelijkheden,zowel in de arme samenlevingen als in de rijke,fenomenen die samenhangen met economischeen financiële globalisering, op hun waardeschatten. Ze vloeien logischerwijs en

doodeenvoudig voort uit de vrijhandel, die,doordat hij de actieve bevolking van alle landenvan de wereld in een onderlinge concurrentiestrijdbrengt, een verlaging van de lonen en de stagnatievan de mondiale vraag met zich meebrengt; hijneigt in elke samenleving steeds meer tot eenniveau van ongelijkheid dat overeenkomt met hetverschil in inkomsten tussen de rijken in de rijkelanden en de armen in de arme landen.”1

1 Emmanuel Todd, Wereldmacht Amerika, essayover het verval van het Amerikaanse systeem,2003, p.39

De Moeial 15December 2005

Het beestje was overleden. Alleen zijn karkasjelag nog in zijn kotje. “Dat is het leven”, zuchttede kotmadam en daar de een zijn dood de anderzijn brood is, werd het krot al snel verhuurd aaneen ander beest. Aan zo eentje die dagdroomt overeen kot met dakraam, om zo Orion met zijnnachtmerrie over de melkweg te zien galopperen. Om een kot te krijgen, moet je eerst weten wathet is. De Vrije Universiteit Brussel kan je helpen.Op een dag valt een rijk geïllustreerde brochureop je deurmat. De universiteit nodigt je uit naarde informatiedag te komen. Je accepteert deuitnodiging, want het gras lijkt groener bij deburen. Bij aankomst op campus Etterbeek is hetgroene gras niet het eerste wat opvalt. Wat opvalt,zijn de ietwat groot uitgevallen legostenen. Vooraldoor de vele leergierige blikken die je passerenin de wandelgangen, lijken deze stenen enormveel op universiteitsgebouwen. Overspoeld doornieuwe indrukken, drijf je de Esplanade op. Daar,in de schaduw van de reusachtige legostenen,presenteren zich als grote verrassing kleinereblokken. Er gaat een vreemde aantrekkingskrachtvan uit, het is als het zien van eenreclameboodschap. De studenten in de blokkenlachen en spelen met hun blokkendozen. Zevoelen zich thuis. Hoe langer je naar binnen kijkt,hoe meer je het gevoel krijgt een voyeur te zijn,een buitenstaander. Eigenlijk zou je graag deeluit maken van dit gelukkige tafereel, maar hoe?Door een wonder - of puur toeval - stuit je op hetbordje ‘huisvesting’.Voorzichtig informeer je naarde mogelijkheden. Voor de koten van deuniversiteit had je je als aankomende student albegin september moeten hebben ingeschreven.Daarvoor was je nu dus te laat, de tweede helftvan september was net begonnen. Je kon je richtentot de particuliere sector, die had nog wel koten.De helft van de informatie ontgaat je volkomen.Jij blijft steken bij het woord ‘kot’. Je herhaalthet woord een paar keer voor jezelf en dan beginthet te dagen: kot is blijkbaar datgene wat ze hiereen studentenkamer noemen. Deze typischVlaamse uitdrukking moet, ten teken vanassimilatie, onthouden worden. Kot is kamer, kotis kamer, dreun je op in de hoop dat je hersenenin volgende situaties het woord zullen herkennen.

De particuliere sector heeft zo haar eigenmanier om kamers te verhuren. Iedere dinsdagen donderdag om 9 uur ’s morgens en om 14 uur

Eigen kot is goud waard

’s middags wordt er een rondleidinggeorganiseerd. Maar dat kon de kotloze op deinformatiedag, een zaterdag, onmogelijk weten.Gelukkig is er altijd een uitkomst voor zwerversmet geld, beter bekend als backpacker. Ookzonder backpack, is er plek voor hen in hetbackpackerstehuis, beter bekend alsjeugdherberg. Een jeugdherberg wordt door

sommigen vergeleken met een kot. Je kunt je erthuis gaan voelen, er zijn vrienden, eten en dranken met wat geluk ook blokkendozen. Toch is ereen groot verschil tussen de herberg en het kot:het uitstallen van je spullen blijft moeilijk,waardoor het nooit een ideale studieplek kanworden. Gelukkig is de studie nog niet begonnenen voldoet de herberg tot dinsdag nog goed alskot.

Op dinsdagochtend word je te vroegwakker. Je pakt wat morrend je spullen en gaatop het Barricadenplein op een bankje zitten, eenkop koffie in de hand. De statige woningen metFranse balkonnen omringen het plein. Enkelebewoners steken hun slaperige hoofden uit hetvenster. Dromend begeef je je naar hetverzamelpunt. Morgen word jij misschien wel opdezelfde manier wakker in je eigen kot.De rondleiding begint exact om 9 uur. Vijfvreemdelingen in de hoofdstad van Europa latenzich gidsen door het centrum van Brussel. De gidsheeft een geweldige strategie om zijn koten aan

Oud zijnOpgestaan als 21-jarige meid. Kreeg dadelijk de geur van stoffige kamer in mijn neus. Mijn helekamer rook naar oud. Toch nog even uitstellen dat kamertje afstoffen. Kan gerust nog een dagwachten hoor. Zoëven de badkamer ingedoken. Ook handdoek van badkamer rook niet meer echtfris. Nou wat wil je als je zesde in rij bent die gezicht wast en handdoek er al 3 dagen ofzo hangt.Ook handdoek rook dus naar oud. Dan maar naar onder even eten .Was wel lekker hoor broodje metwitte kaas en tomaat en niet te vergeten een gesuikerd glas thee. Dit is dan ook hoogtepunt van mijndag denk ik dat lekker glaasje thee. Hmm, zou het zo ook zijn over 50 jaar ofzo? Als ik oud ben?Vraag me eigenlijk al af hoe het gaat zijn voor mijn ouders om oud te zijn. Hoe gaat het voor hunzijn? En hoe gaat het voor ons zijn het feit dat ze oud zijn. Zullen we dan ook denken aan onze“waarden” en aan onze “cultuur” die we zo promoten? Of is oudengedachten goed eruit, namelijkhet feit dat kids op hun ouders letten? De ouders bij ons in huis nemen?pff “I really dunno” Of eerlijk gezegd ,eigenlijk weet ik het wel. Ik denk net als die stoffige handdoekin de badkamer “weg ermee”. Tijd voor verandering.1 van mijn grote levensdoelen is altijd geweest verlost te geraken van mijn ouders. Heb er nu al zoweinig geduld mee,laat staan als ik ouder ben en zelf kinderen heb. Dan heb ik niet geduld metouders en ook nog eens niet geduld met kids. Is nogal gevaarlijk om langs 2 fronten aangevallen teworden. Ik moet me eigen positie veilig stellen. Het is dus ofwel kids uit huis ofwel ouders. Eersteoptie is niet mogelijk dus wordt het de tweede maar. Wordt dus teruggrijpen naar mijn ingenieusplan. Je ontdoen van je ouders maar toch niet helemaal onderdoen voor je “gemeenschap” zeg maar.Je vat gewoon koe bij de horens en handelt het probleem zo af.Ik denk dat ik mijn ouders drop in het bejaardentehuis voor ouderen uit het Midden-Oosten. Ishelemaal aangepast aan hun “cultuur” en “gewoontes”. Plus dan zijn ze niet alleen,want ze levensamen met andere oude Koerden. Kunnen ze samen keuvelen over het “goede” en “betere” verleden.Dat bejaardentehuis bestaat nog niet,maar ga ik zelf oprichten met hoop dat er meer denkenden zijnzoals mij. Geef nu toe, wie is er tegenwoordig nog bereid om de zorg van beide ouders op zich tenemen?Kunnen wij dat nog aan in deze tijd van snelheid en carrièrelust? Zijn we zo meegesleurd inhet Westers leven en denken dat de regel van “kids zorgen later voor hun ouders” niet meer bij onsbestaat? Of durft onze generatie gewoon nog geen nee te zeggen tegen de oudere? Willen we meemet de verandering naar bejaardentehuizen of geven we zelf niet toe zodat we later zelf ook profijtervan gaan kunnen maken?Voor mij is antwoord in ieder geval al duidelijk. Ik ga dus nog eens grijpen naar een tweede glaasjethee,want hier breek ik mijn hoofdje niet meer over. Hehe

Deniz

HERA VOOR STUDENTEN

In het kader van het jeugdprogramma beslissing nº 1031/200/EC van het Europees Parlement en vande Europese Raad op 13 april 2000, ondersteunt Hera, een ngo die in Portugal door een Italiaan inhet jaar 2004 werd gesticht en daar zijn zetel heeft, projecten van jonge mensen tussen 15 en 25 jaar.Hera wil de ondernemingsgeest van jonge mensen stimuleren en verwelkomt de indiening van hunprojecten. De bedoeling is dat jonge mensen uit verschillende Europese landen zich ontmoeten ende cultuur van elkaar leren kennen. Bovendien richt dit programma zich aan alle studenten diegeinteresserd zijn in de eigen cultuur in een ander land in Europa te presenteren en de cultuur van deandere landen te leren kennen. Veel aandacht is er aan uitwisselingen die het bevorderen van dehistorisch, cultureel en archeologisch patrimonium en ook van het milieu gegeven. Ontmoetingen,forums, conferenties en seminaries kunnen georganiseerd worden.Uiteraard ook dynamische groepen die zich bezig houden met studieactiviteiten en vorsing op ditvlak en de europese erfgoed willen helpen te verdedigen zijn welkom.In een tijd dat het beschermen van de erfgoed van het verleden een belagrijke rol speelt, ligt het inons handen een bijdrag tot te brengen. En idereen kan aan de slag gaan!Hera geeft ons deze mogelijkheid. Voor degene, die zijn ideën in praktijk willen brengen, staat devoorzitter van de organisatie Fabio Carbone te beschikking. Hij is bereikbaar door de e-mailhera.avpp@katamail.com of door de tel. +351 96 9145152

De LezersbrievenrubriekDe Jacht Op De Karakol

te prijzen. Hij wijst niet op de geheel verpauperdestaat waarin enkele koten verkeren, maar op de cafésin de buurt en op de afstand vanaf kot naar GroteMarkt. De strategie werkt, alle kotlozen in de groepzijn binnen een mum van tijd de trotse eigenaars vaneen kot. Oost west, kot best, zullen we maar zeggen.Dat kan alleen oost en west, want in het hoge noordenwordt het woord ‘kot’niet begrepen. Als de

Nederlandse student een keuze kon maken tussenverschillende kots en slechts 1 kleine, gore kamer,zou deze toch de voorkeur geven aan de laatste. Hetwoord kot is dan ook niet een ware verwelkoming,eerder een afwijzing. Tegen je Nederlandse vriendente zeggen dat je in Brussel op kot zit, geeft niet hetgewenste resultaat. Ze minachten je eerder, dan datze naar je opkijken. Wat is er dan ook mis met hetwoord ‘kamer’, wat in Nederland wordt gebruikt?Menig Belg denkt dat er verwarring ontstaat bij hetgebruik van dit woord. Het woord ‘kot’ zou in verbandstaan met de student, terwijl kamer in verschillendesituaties gebruikt wordt. Zo bestaat er in Nederlandde Eerste en de Tweede Kamer, de Kamer vanKoophandel en worden er in de krant kamers te huuraangeboden. Toch is het onderscheid tussen de TweedeKamer en een studentenkamer voor iedereen duidelijk.Dat komt niet alleen doordat de ene kamer methoofdletters wordt geschreven en de andere met kleineletters. Er is een simpele, onzichtbare overeenkomstgemaakt. Uitdrukkingen als ‘op kamers’ gaan en‘kamer gezocht’ refereren in de studentenwereld naar

kamers voor studenten. Daarbij wordt er,vooral in advertenties, duidelijk vermeldof het om studentenkamers gaat of niet.Daardoor is er geen verwarring, endaardoor is ook een woord als kot nietnodig.In België worden opmerkingen als: “ikheb een kamer” wel eens verkeerdgeïnterpreteerd. “Wat had je hiervoor dan?Een kast?”, wordt er gegrapt. De grapjaszit er niet ver naast. Frans Debrabandereschrijft in een alleraardigst boekje getiteldWat woorden weten, over woorden en hungeschiedenis (Uitgeverij L.J. Veen,Amsterdam/ Antwerpen: 2000, p. 68.) datde studenten in Nederland hun kamer voorlange tijd hebben aangeduid met de term‘kast’, terwijl hun Vlaamse wederpartij devoorkeur gaf aan ‘kot’. Door deze uitlegkan noch de Nederlandse student op dekast, noch de Belgische student in zijn kotworden gejaagd. Het blijkt zelfs dat degrapjas nogal aardig uit zijn kot komt.Debrabandere doet er nog een schepjebovenop door ook het Vlaamse‘hoerenkot’ met zijn Nederlandseequivalent van ‘hoerenkast’ te noemen. Inhet woordenboek worden daarnaast voor‘kot’ synoniemen als gevangenis, kooi,stal, schuurtje, krot gegeven. Na hetraadplegen van enkele etymologischewoordenboeken blijkt dat men inScandinavië in bepaalde dialecten ofoervormen aan het woord ‘kota of‘køyta’de betekenis van hok, uit twijgengevlochten hut in het bos toekent. In hetRussisch is ‘kotych’een varkenskot, waarook weer het woord keuterboer van schijntte komen. Uiteindelijk komt het erop neerdat het woord ‘kot’staat voor eenprimitieve, wat armzalige woning, wateigenlijk bedoeld is voor beesten alsvarkens, honden of duiven. Of natuurlijkvoor het beest dat zich student noemt endagdroomt over een kamer met dakraam.

Vera ter Beest

Ondertitel

moeial@vub.ac.be

De Moeial16 December 2005