Eerste Moeial 2004 (bis) · onderwijsbudget bevriezen tot en met 2012. Maar het plan gaat veel...
12
Studiekring Studiekring Studiekring Studiekring Studiekring Vrij Onderzoek Vrij Onderzoek Vrij Onderzoek Vrij Onderzoek Vrij Onderzoek Studententijdschrift van de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met BSG, Studiekring Vrij Onderzoek en Dienst Kultuur De Moeial Verschijnt maandelijks (niet in juni, juli, augustus, september en januari) Afgiftekantoor 1050 Brussel 5 V.U.: Bram Langmans Jaargang 25, n° 1 De vermarkting van het hoger onderwijs staat op het programma. p 9 december stelde Vlaams minister van onderwijs Frank Vandenbroucke zijn nieuw financieringsdecreet voor. Het plan heeft de ambitie om het hoger onderwijs drastisch te hervormen. De gevolgen van deze hervormingen zijn echter dramatisch: vele instellingen verliezen miljoenen euro’s, en voor de eerste maal worden er markt- mechanismen ingevoerd in het onderwijs die zwaar ten nadele komen van studenten en personeel. Het plan werd op zóveel protest onthaaldt meteen een jaar werd uitgesteld van 2007 naar 2008. Maar, als het van Vanden- broucke afhangt, betekent dit uitstel zeker geen afstel… Als we het plan bekijken, is het meteen duidelijk dat het hier gaat om een zoveelste besparingsplan in het hoger onderwijs. Het is de laatste schakel in een lange ketting van opeenvolgende besparingsmaatregelen die de overheid de voorbije decennia heeft door- gevoerd, zoals de enveloppefinanciering, de invoering van numerus clausa, het bevriezen van het onderwijsbudget,… Op die manier zijn de overheidsuitgaven voor onderwijs sinds 1980 fors gedaald van 7% van het BNP naar 4,9% vandaag. De gevolgen hiervan zijn bekend: een nijpende onderfinanciering die zorgt voor enorme personeelstekorten, een achteruitgang van de kwaliteit van het onderwijs, steeds groter wordende klassen, en zware besparingen in de sociale voorzieningen zoals studentenresto’s, koten, medische dienst,… Vandaag wil Vandenbroucke opnieuw het totale onderwijsbudget bevriezen tot en met 2012. Maar het plan gaat veel verder dan dat: het betreft een totaal nieuwe visie op het hoger onderwijs. Voortaan zullen de universiteiten en hogescholen met elkaar in concurrentie moeten gaan om nog langer overheidsmiddelen te krijgen. Hoe gaat dit in zijn werk? Het totale budget voor onderwijs (1,152 miljard euro) wordt in 3 potjes verdeeld. Een eerste potje van 5% zal aan de instellingen worden gegeven om de ‘vaste kosten’ te dekken. Een tweede potje van 5% wordt verdeeld op basis van een aantal ‘projecten’ die Vandenbroucke naar voren brengt. Instellingen die moeite doen om die projecten waar te maken, krijgen een deel van de koek. Het overgrote deel van het budget, 90%, zal echter verdeeld worden volgens een systeem van ‘outputfinanciering’, waarbij universiteiten en hogescholen ‘punten’ moeten scoren op basis van een aantal parameters. Bij die parameters wordt onder meer rekening gehouden met het aantal afgestudeerde studenten, doctoraten, onderzoeken en publicaties,… De manier waarop die parameters zijn gekozen zijn compleet arbitrair. Een voorbeeld: instellingen die grote ex-kathedra cursussen inrichten, zonder ruimte voor interactie met de studenten worden hiervoor beloond, kleine cursussen, met een directe benadering naar de individuele student, worden financieel afgestraft. Dit druist in tegen alle gangbare pedagogische theorieën, en betekent dat alle rapporten van de visitatiecommissies, die vandaag waken over de kwaliteit van het onderwijs, stomweg worden genegeerd. Bovendien zorgt de outputfinanciering ervoor dat universiteiten en hogescholen gestimuleerd worden zich vooral op topstudenten te gaan richten, waarvoor ze veel makkelijker punten zullen krijgen. Als een student zich inschrijft voor een opleiding van 4 jaar, zal de instelling ook maar voor 4 jaar geld krijgen. Als een student door omstandigheden zoals leermoeilijkheden, sociale achterstelling, verplichting om te gaan werken,…. langer doet over zijn/haar opleiding, wordt deze student niet meer gefinancierd. Ook voortgezette opleidingen, zoals de ManaMa’s, worden niet meer gefinancierd, de instellingen moeten die zelf bekostigen, en de prijs doorrekenen aan de student. Ze mogen hiervoor tot 25.000 ¤ per jaar vragen! De KULeuven anticipeerde al op die mogelijkheid, en heeft haar inschrijvingsgelden voor verschillende ManaMa’s intussen opgetrokken naar 5000 tot 9000 ¤! In heel veel richtingen zijn deze voortgezette opleidingen noodzakelijk om op de arbeidsmarkt terecht te kunnen. Een overgrote meerderheid van de studenten zal echter niet langer in staat zijn zo’n opleiding te volgen. Bovendien kunnen instellingen enkel aanspraak maken op hun subsidies door in concurrentie te treden met andere instellingen: alle financiële zekerheden vallen weg, en elke universiteit zal zich als een gehaaide marktkapitalist moeten gedragen om haar middelen veilig te stellen. Dat dit niet bevorderlijk is voor interuniversitaire samenwerking op het gebied van onderzoek, zal niemand betwijfelen… De concrete gevolgen van het plan worden duidelijk als we kijken naar de financiële implicaties voor de instellingen: in Antwerpen krijgt de universiteit 8 tot 10 miljoen per jaar minder, en de Karel de Grote Hogeschool zal jaarlijks 3 miljoen moeten inleveren. In Gent krijgt de Hogeschool Gent een besparing van 3 miljoen te slikken, en staan de 3 miljoen die de Universiteit Gent er bovenop krijgt niet in verhouding tot de sterke groei die deze universiteit de voorbije jaren heeft gekend. De UG blijft zwaar ondergefinancierd. Brussel wordt uitermate hard getroffen: zowat elke hogeschool en universiteit verliest hier: Erasmus hogeschool verliest 3 miljoen, de KUB ziet haar budget met 60% dalen van 5 naar 2 miljoen, en onze eigen VUB krijgt een besparing van 9 tot 13 miljoen te slikken! De enige echt grote winnaar is de KULeuven, die er jaarlijks tussen de 18 en 23 miljoen zal bij krijgen! De vraag die we ons kunnen stellen is waarom Vandenbroucke een dergelijk plan opstelt? Duidelijk is dat de belangen van studenten en personeelsleden niet zijn eerste bekommernis zijn. Ook de kwaliteit van het onderwijs speelt geen rol: er bestaan geen objectieve gegevens die overtuigend kunnen aantonen dat de KULeuven een betere universiteit is dan pakweg de VUB. De werkelijke reden voor dit plan moeten we vooral op internationaal vlak gaan zoeken. De bedoeling van Vandenbroucke is om in Vlaanderen een elite-universiteit te creëren die op termijn de concurrentie kan aangaan met internationale topuniversiteiten zoals Oxford en Harvard. De Vlaamse regering is echter niet bereid ook het nodige geld op tafel te gooien om dit te betalen, dus wordt er gesnoeid in het budget van de meeste instellingen, ten voordele van één bevoorrechte universiteit. Vandenbroucke wil op termijn nog één topuniversiteit in Vlaanderen behouden, met daarnaast een heel netwerk van minderwaardige hogescholen en universiteiten. Die instellingen zullen “het onderwijs voor de massa” verzorgen, maar zullen zwaar ondergefinancierd worden en zullen niet meer in staat zijn alle opleidingen in te richten die vandaag bestaan. In die visie is dit financieringsplan ook zeker en vast niet het laatste besparingsplan. Het volgend doelwit zijn de inschrijvingsgelden. Een eerste voorzet is reeds gegeven door de spectaculaire verhoging van de studiegelden voor de ManaMa’s, maar als we naar het buitenland kijken, zien we dat het daarbij niet zal blijven. In al onze buurlanden gingen de inschrijvingsgelden de voorbije 5 jaar spectaculair omhoog. Bovendien is het een illusie dat de KULeuven, zelfs met haar 20 miljoen extra, ooit in staat zal zijn te concurreren met mastodont-universiteiten in het buitenland. In België wordt vandaag 1,1% van het BNP aan hoger onderwijs besteed, in de VS is dit 2,8%. Het grote verschil hierbij is dat in België het overgrote deel van dit geld van de overheid komt, in de VS is de privé-sector de grootste financier. De prestigieuze Amerikaanse universiteiten krijgen per student tientallen keer meer geld binnen dan Vlaamse universiteiten. Een belangrijke reden hiervoor zijn de tienduizenden dollars inschrijvingsgeld die de Amerikaanse topinstellingen vragen. Als Leuven de confrontatie wil aangaan met deze universiteiten, zal ze verplicht zijn evenveel inschrijvingsgeld te vragen. Heel wat professoren aan de KULeuven, maar ook aan andere universiteiten in Vlaanderen, zijn dan ook fervente voorstanders van een fikse verhoging van onze studiegelden. De vraag is natuurlijk of we in deze evolutie moeten meestappen? Is het de bedoeling om niet langer kwaliteitsvol onderwijs te voorzien dat toegankelijk is voor iedereen, maar naar een gecommercialiseerd elite-onderwijs te gaan, onbetaalbaar voor de meerderheid van de bevolking? Willen we een onderwijs dat louter afgesteld is op de arbeidsmarkt en het bedrijfsleven, of willen we een onderwijs dat algemeen vormend is, en waarin studenten worden opgeleid tot unieke, kritische individuen? Als het plan van Vandenbroucke er door komt, zal dat desastreuze gevolgen hebben voor het hoger onderwijs in Vlaanderen, en voor de VUB. Bij het personeel zullen minstens 200 jobs moeten verdwijnen, hele studierichtingen zullen moeten worden afgebouwd, en op termijn zal de kwaliteit van de VUB wegsmelten ten gevolge van een onderfinanciering. Probeer dan maar eens een job te zoeken met een diploma van een instelling die bekend staat als een tweederangs- universiteit… Vandenbroucke durft een dergelijk gewaagd plan naar voor te schuiven omdat hij gelooft dat de studentenbeweging en de vakbonden niet in staat zullen zijn om een grote beweging op te starten. In zijn hoogmoed gaat hij echter voorbij aan het feit dat de strijd nog moet worden gestreden. De Studentenraad van de VUB heeft het initiatief genomen een comité op te richten dat de studenten zal informeren over dit plan en concrete protestacties zal voorbereiden. Twee grote acties zijn reeds gepland: een Algemene Vergadering voor alle studenten van de VUB op 14 maart, en een betoging in Halle (het kiesgebied van Vandenbroucke) op donderdag 16 maart. De bedoeling is via deze acties een maatschappelijk debat op te starten over de financiering van het hoger onderwijs, en druk te zetten op de politici, zodat zij het plan Vandenbroucke zouden verwerpen. Daarvoor zal echter een massaal engagement vanwege de studenten nodig zijn. We roepen dan ook alle studenten op om mee te doen en actief te worden binnen het comité! We vechten voor onze eigen toekomst, en de toekomst van alle toekomstige generaties studenten! Tim Joosen, vertegenwoordiger in de studentenraad, VUB FINANCIERINGSDECREET VANDENBROUCKE Zal de KUL het binnenkort met 9-11 miljoen minder moeten doen? O Wakkert de kritische geest aan sinds 1949 ! Het probleem van de vergrijzing: UW BOMMA De Moeial
Transcript of Eerste Moeial 2004 (bis) · onderwijsbudget bevriezen tot en met 2012. Maar het plan gaat veel...
StudiekringStudiekringStudiekringStudiekringStudiekringVrij OnderzoekVrij OnderzoekVrij OnderzoekVrij OnderzoekVrij Onderzoek
Studententijdschrift van de Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met BSG, Studiekring Vrij Onderzoek en Dienst Kultuur
De MoeialVerschijnt maandelijks (niet in juni, juli, augustus, september en januari) Afgiftekantoor 1050 Brussel 5V.U.: Bram Langmans Jaargang 25, n° 1
De vermarkting van het hoger onderwijsstaat op het programma.
p 9 december stelde Vlaams ministervan onderwijs Frank Vandenbrouckezijn nieuw financieringsdecreet voor.
Het plan heeft de ambitie om het hogeronderwijs drastisch te hervormen. De gevolgenvan deze hervormingen zijn echter dramatisch:vele instellingen verliezen miljoenen euro’s,en voor de eerste maal worden er markt-mechanismen ingevoerd in het onderwijs diezwaar ten nadele komen van studenten enpersoneel. Het plan werd op zóveel protestonthaaldt meteen een jaar werd uitgesteld van2007 naar 2008. Maar, als het van Vanden-broucke afhangt, betekent dit uitstel zeker geenafstel…Als we het plan bekijken, is het meteenduidelijk dat het hier gaat om een zoveelstebesparingsplan in het hoger onderwijs. Het isde laatste schakel in een lange ketting vanopeenvolgende besparingsmaatregelen die deoverheid de voorbije decennia heeft door-gevoerd, zoals de enveloppefinanciering, deinvoering van numerus clausa, het bevriezenvan het onderwijsbudget,… Op die manier zijnde overheidsuitgaven voor onderwijs sinds1980 fors gedaald van 7% van het BNP naar4,9% vandaag. De gevolgen hiervan zijnbekend: een nijpende onderfinanciering diezorgt voor enorme personeelstekorten, eenachteruitgang van de kwaliteit van hetonderwijs, steeds groter wordende klassen, enzware besparingen in de sociale voorzieningenzoals studentenresto’s, koten, medischedienst,…
Vandaag wil Vandenbroucke opnieuw het totaleonderwijsbudget bevriezen tot en met 2012. Maarhet plan gaat veel verder dan dat: het betreft eentotaal nieuwe visie op het hoger onderwijs. Voortaanzullen de universiteiten en hogescholen met elkaarin concurrentie moeten gaan om nog langeroverheidsmiddelen te krijgen.Hoe gaat dit in zijn werk? Het totale budget vooronderwijs (1,152 miljard euro) wordt in 3 potjesverdeeld. Een eerste potje van 5% zal aan deinstellingen worden gegeven om de ‘vaste kosten’te dekken. Een tweede potje van 5% wordt verdeeldop basis van een aantal ‘projecten’ dieVandenbroucke naar voren brengt. Instellingen diemoeite doen om die projecten waar te maken,krijgen een deel van de koek. Het overgrote deelvan het budget, 90%, zal echter verdeeld wordenvolgens een systeem van ‘outputfinanciering’,waarbij universiteiten en hogescholen ‘punten’moeten scoren op basis van een aantal parameters.Bij die parameters wordt onder meer rekeninggehouden met het aantal afgestudeerde studenten,doctoraten, onderzoeken en publicaties,… Demanier waarop die parameters zijn gekozen zijncompleet arbitrair. Een voorbeeld: instellingen diegrote ex-kathedra cursussen inrichten, zonderruimte voor interactie met de studenten wordenhiervoor beloond, kleine cursussen, met een directebenadering naar de individuele student, wordenfinancieel afgestraft. Dit druist in tegen allegangbare pedagogische theorieën, en betekent datalle rapporten van de visitatiecommissies, dievandaag waken over de kwaliteit van het onderwijs,stomweg worden genegeerd. Bovendien zorgt deoutputfinanciering ervoor dat universiteiten enhogescholen gestimuleerd worden zich vooral optopstudenten te gaan richten, waarvoor ze veelmakkelijker punten zullen krijgen. Als een studentzich inschrijft voor een opleiding van 4 jaar, zal deinstelling ook maar voor 4 jaar geld krijgen. Alseen student door omstandigheden zoalsleermoeilijkheden, sociale achterstelling,verplichting om te gaan werken,…. langer doet overzijn/haar opleiding, wordt deze student niet meergefinancierd. Ook voortgezette opleidingen, zoalsde ManaMa’s, worden niet meer gefinancierd, deinstellingen moeten die zelf bekostigen, en de prijsdoorrekenen aan de student. Ze mogen hiervoor tot25.000 ¤ per jaar vragen! De KULeuvenanticipeerde al op die mogelijkheid, en heeft haarinschrijvingsgelden voor verschillende ManaMa’sintussen opgetrokken naar 5000 tot 9000 ¤! In heelveel richtingen zijn deze voortgezette opleidingennoodzakelijk om op de arbeidsmarkt terecht tekunnen. Een overgrote meerderheid van de
studenten zal echter niet langer in staat zijn zo’nopleiding te volgen.Bovendien kunnen instellingen enkel aanspraakmaken op hun subsidies door in concurrentie tetreden met andere instellingen: alle financiëlezekerheden vallen weg, en elke universiteit zalzich als een gehaaide marktkapitalist moetengedragen om haar middelen veilig te stellen. Datdit niet bevorderlijk is voor interuniversitairesamenwerking op het gebied van onderzoek, zalniemand betwijfelen…De concrete gevolgen van het plan wordenduidelijk als we kijken naar de financiëleimplicaties voor de instellingen: in Antwerpenkrijgt de universiteit 8 tot 10 miljoen per jaarminder, en de Karel de Grote Hogeschool zaljaarlijks 3 miljoen moeten inleveren. In Gentkrijgt de Hogeschool Gent een besparing van 3miljoen te slikken, en staan de 3 miljoen die deUniversiteit Gent er bovenop krijgt niet inverhouding tot de sterke groei die dezeuniversiteit de voorbije jaren heeft gekend. DeUG blijft zwaar ondergefinancierd. Brussel wordtuitermate hard getroffen: zowat elke hogeschoolen universiteit verliest hier: Erasmus hogeschoolverliest 3 miljoen, de KUB ziet haar budget met60% dalen van 5 naar 2 miljoen, en onze eigenVUB krijgt een besparing van 9 tot 13 miljoen teslikken! De enige echt grote winnaar is deKULeuven, die er jaarlijks tussen de 18 en 23miljoen zal bij krijgen!De vraag die we ons kunnen stellen is waaromVandenbroucke een dergelijk plan opstelt?Duidelijk is dat de belangen van studenten enpersoneelsleden niet zijn eerste bekommerniszijn. Ook de kwaliteit van het onderwijs speeltgeen rol: er bestaan geen objectieve gegevens dieovertuigend kunnen aantonen dat de KULeuveneen betere universiteit is dan pakweg de VUB.De werkelijke reden voor dit plan moeten wevooral op internationaal vlak gaan zoeken. Debedoeling van Vandenbroucke is om inVlaanderen een elite-universiteit te creëren dieop termijn de concurrentie kan aangaan metinternationale topuniversiteiten zoals Oxford enHarvard. De Vlaamse regering is echter nietbereid ook het nodige geld op tafel te gooien omdit te betalen, dus wordt er gesnoeid in het budgetvan de meeste instellingen, ten voordele van éénbevoorrechte universiteit. Vandenbroucke wil optermijn nog één topuniversiteit in Vlaanderenbehouden, met daarnaast een heel netwerk vanminderwaardige hogescholen en universiteiten.Die instellingen zullen “het onderwijs voor demassa” verzorgen, maar zullen zwaar
ondergefinancierd worden en zullen niet meer instaat zijn alle opleidingen in te richten dievandaag bestaan.In die visie is dit financieringsplan ook zeker envast niet het laatste besparingsplan. Het volgenddoelwit zijn de inschrijvingsgelden. Een eerstevoorzet is reeds gegeven door de spectaculaireverhoging van de studiegelden voor deManaMa’s, maar als we naar het buitenlandkijken, zien we dat het daarbij niet zal blijven. Inal onze buurlanden gingen de inschrijvingsgeldende voorbije 5 jaar spectaculair omhoog.Bovendien is het een illusie dat de KULeuven,zelfs met haar 20 miljoen extra, ooit in staat zalzijn te concurreren met mastodont-universiteitenin het buitenland. In België wordt vandaag 1,1%van het BNP aan hoger onderwijs besteed, in deVS is dit 2,8%. Het grote verschil hierbij is datin België het overgrote deel van dit geld van deoverheid komt, in de VS is de privé-sector degrootste financier. De prestigieuze Amerikaanseuniversiteiten krijgen per student tientallen keermeer geld binnen dan Vlaamse universiteiten.Een belangrijke reden hiervoor zijn detienduizenden dollars inschrijvingsgeld die deAmerikaanse topinstellingen vragen. Als Leuvende confrontatie wil aangaan met dezeuniversiteiten, zal ze verplicht zijn evenveelinschrijvingsgeld te vragen. Heel wat professorenaan de KULeuven, maar ook aan andereuniversiteiten in Vlaanderen, zijn dan ookfervente voorstanders van een fikse verhogingvan onze studiegelden.De vraag is natuurlijk of we in deze evolutiemoeten meestappen? Is het de bedoeling om nietlanger kwaliteitsvol onderwijs te voorzien dattoegankelijk is voor iedereen, maar naar eengecommercialiseerd elite-onderwijs te gaan,onbetaalbaar voor de meerderheid van debevolking? Willen we een onderwijs dat louterafgesteld is op de arbeidsmarkt en hetbedrijfsleven, of willen we een onderwijs datalgemeen vormend is, en waarin studentenworden opgeleid tot unieke, kritische individuen?Als het plan van Vandenbroucke er door komt,zal dat desastreuze gevolgen hebben voor hethoger onderwijs in Vlaanderen, en voor de VUB.Bij het personeel zullen minstens 200 jobsmoeten verdwijnen, hele studierichtingen zullenmoeten worden afgebouwd, en op termijn zal dekwaliteit van de VUB wegsmelten ten gevolgevan een onderfinanciering. Probeer dan maar eenseen job te zoeken met een diploma van eeninstelling die bekend staat als een tweederangs-universiteit…Vandenbroucke durft een dergelijk gewaagd plannaar voor te schuiven omdat hij gelooft dat destudentenbeweging en de vakbonden niet in staatzullen zijn om een grote beweging op te starten.In zijn hoogmoed gaat hij echter voorbij aan hetfeit dat de strijd nog moet worden gestreden.De Studentenraad van de VUB heeft het initiatiefgenomen een comité op te richten dat destudenten zal informeren over dit plan en concreteprotestacties zal voorbereiden. Twee grote actieszijn reeds gepland: een Algemene Vergaderingvoor alle studenten van de VUB op 14 maart, eneen betoging in Halle (het kiesgebied vanVandenbroucke) op donderdag 16 maart. Debedoeling is via deze acties een maatschappelijkdebat op te starten over de financiering van hethoger onderwijs, en druk te zetten op de politici,zodat zij het plan Vandenbroucke zoudenverwerpen.Daarvoor zal echter een massaal engagementvanwege de studenten nodig zijn. We roepen danook alle studenten op om mee te doen en actiefte worden binnen het comité! We vechten vooronze eigen toekomst, en de toekomst van alletoekomstige generaties studenten!
Tim Joosen,vertegenwoordiger in de studentenraad, VUB
FINANCIERINGSDECREET VANDENBROUCKEZal de KUL het binnenkort met 9-11 miljoen minder moeten doen?
O
Wakkert de kritischegeest aan sinds 1949 !
Het probleem van de vergrijzing:
UW BOMMA
De Moeial
De Moeial2 Februari 2006
UCOS vzw: Noord-ZuidEdito!
COS vzw brengt jullieook dit voorjaar weer incontact met prangende
kwesties uit de Noord-Zuidproblematiek. Zie onze kalenderhier beneden voor een overzichtvan onze activiteiten. Voor meerinfo kan je altijd terecht op onzewebsite www.ucos.be. Neem zekerook eens een kijkje op onsdiscussieforum (te bereiken viaonze website), waar je terecht kanvoor puntige meningen en vinnigediscussies. Wil je consequent op dehoogte gehouden worden van delaatste nieuwtjes, dan kan je jeinschrijven voor onze maandelijksnieuwsbrief via de website of [email protected]. We willen graagvolgende activiteiten extra onderde aandacht brengen:
1) VREDESACTIESOp zondag 19 maart organiseerteen brede coalitie van o.a. Noord-Zuid- en Vredesorganisaties(verenigd in het anti-oorlogsplatform, zie ookwww.geenoorlog.be) eenmanifestatie n.a.v. de derde‘verjaardag’ van de illegale invalen bezetting van Irak door de VS.Als gevolg hiervan, heeft UCOS,samen met een aantal andereorganisaties (Studiekring VrijOnderzoek, De Moeial, Mixt, meervolgen nog) het vredesplatformVUB samen-geroepen. Vanuit ditvredesplatform willen we de hele VUB oproepenom deel te nemen aan de manifestatie en heteisenpakket (te vinden op de anti-oorlogswebsite) te ondertekenen.In aanloop naar de manifestatie organiseert hetvredesplatform VUB een aantal activiteiten:- op dinsdag 7 maart kan je tijdens demiddagpauze in de buurt van de Esplanadeterecht voor een Vredesworkshop.Nieuwsgierig? Kom dan zeker een kijkje nemen.- op woensdag 15 maart kan je vanaf 19u terechtin de STOA voor een informatie-avond over de
actuele situatie in Irak. Hiervoor hebben we alvasto.a. Ludo de Brabander van vzw Vrede en PatrickDeboosere van het Brussels Tribunal uitgenodigd.Meer sprekers volgen.- op 19 maart zelf spreken we om 12u30-12u45af op het terras van het KK om in groep naar hetNoordstation te trekken. Mensen die lieverrechtstreeks gaan, wachten best aan deRogierpiramide, onze tweede afspraakplaats.
2) THEMANAMIDDAG 22 MAART:VROUWEN EN MIGRATIE
(maar ook Oost en West!)
U
nkele weken geleden, beste lezer, werd ikaangenaam verrast toen ik vernam dat destudentenraad zich met politiek ging
bezigen. Dit nieuwe responsabiliseringsfenomeenwas broodnodig gezien het ridicule figuur die devertegenwoordigers in de SOR sloegen als het eropaankwam om de studentenrechten met hand en tandte verdedigen. Nochtans hadden onzeafgevaardigden in de SOR beleidsbevoegdheid,wat nu met de studentenraad zeker niet het gevalis. Chapeau voor hun manoevre? Misschien. Eerstzien dan geloven. Wel meen ik me te herinnerendat de studentenraad wekenlang heeft zittenvergaderen om op een leuke naam te komen. Ikweet niet of het meest ‘creatieve’ voorstel (destudentenraad omdopen tot ‘straad’) reeds hetlevenslicht gezien heeft...alsof er toen ook geenstudentenbelangen op het spel stonden... Denkenwe maar aan de renovatie van destudentenresidentie, de Nieuwelaan, waarvan dewerken een jaar zullen aanhouden en deze aanvangneemt in juni 2007. Deze studenten die hun heil inde privé zullen moeten zoeken, (aangezien onzerector blijkbaar geen zier geeft om zijn ‘klanten’)zullen het dubbele moeten afdokken als ze nog inde buurt van de campus willen wonen omdat detoenemende vraag naar koten hier de prijzenomhoog zal stuwen. En om tot dit besluit te komenhoef je geen laatstejaarsstudent economie te zijn.Dan vraag ik me af waar de studentenraad (toennog de SOR) zat toen beslist werd dat er geenalternatief (van betekenis) door de unief gezochtwerd voor de pechvogels??Maar goed, het lijkt erop dat het tot nog toepassieve lichaam het narcisme van haarconstituerende organen in de ijskast heeft gestoptwegens de dreiging van de radio-actievebesparingswolk die boven onze teergeliefdeuniversiteit hangt. U leest het goed, de VUB staat op het punt teimploderen. Tenminste als het van onze ministervan onderwijs Frank Vandenbroucke afhangt.Onze unief zal het met maar liefst met minstens 9miljoen euro (jawel, alsjeblief!) minder moetendoen. Een re-organisatie van de faculteiten envoorzieningen, met als gevolg meer dan honderdafdankingen (‘rationalisering’ zoals hij het zounoemen), is zeker geen worst-case scenario. Eengeheel nieuwe financieringsstructuur werd uit degrond gestampt en vormgegeven in enkeleconceptnota’s (de ene al straffer dan de andere).Gedaan met de inputfinanciering, vanaf nu krijgende universiteiten geld voor de studiepunten die eenstudent behaald heeft. Even het kopje pijnigen ende gedachte dat er met ‘punten gesmeten zalworden’ (want meer studenten erdoor laten is meerinkomsten voor de universiteiten, dit is diebefaamde outputfinanciering) borrelt op. Op zichwel plezant, ware het niet dat diploma’s aan inflatieonderhevig zullen zijn en kleine instellingen alsde VUB geen keus gelaten wordt dan studentenerdoor te laten om uit de kosten te komen. Met alsgevolg dat je op de arbeidsmarkt laatste keuswordt...Wat opvalt is dat enkel en alleen de KatholiekeUniversiteit Leuven munt zal slaan uit dezeherorganisatie van het Vlaamseonderwijslandschap. De kiemen worden dusgelegd voor een ‘centralisering’ van het hogeronderwijs ten voordele van één universiteit die alzo‘talent uit het buitenland’ zou kunnen aantrekkenom te concurreren met de Sorbonne of Cambridge.De natte droom van onze minister (ex-Oxford-remember-Agusta) wordt werkelijkheid. Deperversiteit zelve als je weet dat erinschrijvingsgelden van meer dan vijfduizend euromogen gevraagd worden. Vaarwel democratiseringvan het onderwijs en gelijkekansenbeleid! Langleve discriminatie!Shame on you mister VDB!! Zo’n walgelijke zet op het schaakbord dereducatie heeft de ganse onderwijsgemeenschap danmisschien wel schaak gezet maar de beurt is aanons. Daarom, Ooh studenten, komt op voor uwrechten! Verlaat uw koten en neemt de straten in!Samen lukt het om VDB’s administratie schaakmatte zetten. Onze toekomst en van velen die hunbrood verdienen op onze campus staat op het spel.Er komen sensibilisatie-avonden en betogingenmaar oh wee; een boom valt niet met de eersteslag. Generaties studenten hebben gevochten voorde verworvenheden die vandaag de dag op dehelling staan.Onzen Ben had de boel al om zeep geholpen doorde halve campus te privatiseren, laat jij toe datVandenbroucke ons de doodsteek geeft?Volg de activiteiten van de studentenraad op devoet..en neem een kijkje in de UCOS-agenda (!)to be continued..
De Redactie
_ DINSDAG 21/2: CINé GLOBALE (12-14u): Focus op Azië (i.s.m. IRMO en de Chinesestudenten). Schrijf je tijdig in (gratis) [email protected] en we voorzien een drankjeen een broodje. Locatie: STOA_ WOENSDAG 1/3: CINé GLOBALE (19u):Darwin’s Nightmare (Hubert Sauper, 2004).Een onthutsende documentaire over de waanzinvan een tijdperk geleid door winstbejag. Met eenverhaal over de unieke relatie tussen mensen envissen, geeft Sauper een gezicht aan een realiteitdie we liever niet onder ogen willen zien... (i.s.m.11.11.11-VUB). Locatie: STOA_ DONDERDAG 2/3: GLOBATELIER (18-21u): Verdraaide Wereld! Onder de deskundigebegeleiding van Globelink maken we in 3 sessies(2, 9 en 16/2) van telkens 3u een waanzinnige
kortfilm over Duurzame Ontwikkeling. Meer infoen inschrijvingen: zie http://www.ucos.be/globatelier._ DINSDAG 7/3 WORKSHOP: Peace! Inaanloop naar de anti-oorlogsbetoging van 19maart. I.s.m. Vrede vzw. Meer info: ziewww.ucos.be_ DONDERDAG 9/3 GLOBATELIER:Verdraaide Wereld! Tweede sessie. (zie 2/3)_ WOENSDAG 15/3 INFO-AVOND: Inaanloop naar de anti-oorlogsbetoging van 19maart: info-avond over de schendingen van hetinternationaal humanitair recht en de situatie vanhet verzet in Irak. Met oa. Ludo De Brabander,Patrick Deboosere en anderen (i.s.m. Vrede vzw).Locatie en meer info: zie www.ucos.be_ DONDERDAG 16/3 GLOBATELIER:
Verdraaide Wereld! Derde sessie. (zie 2/3)_ DINSDAG 21/3 INFO-AVOND (19-21u):Vrijwilligerswerk in het buitenland voorjongeren tussen 18 en 26 (i.s.m. Het Punt vzw).Verschillende organisaties komen zichvoorstellen. Ook financiële en andere aspectenkomen aan bod. Gratis inschrijven via email naar:[email protected]. Locatie: STOA_ WOENSDAG 22/3 THEMANAMIDDAG(vanaf 12u): Vrouwen en migratie. Met AmnestyInternational, YWCA-Antwerpen, getuigenissen,hennatattoo’s, marokkaanse theetent,standenmarkt, animatie ... Locatie: STOA_ DINSDAG 28/3 LET’S TALK: SustainableDevelopment and Gender: Nobelprijs- winnaresWangari Maathai’s Green Belt Movement.Locatie: M015. Meer info: zie www.ucos.be.
UCOS-kalender
Op 22 maart organiseert UCOSvzw een themadag over vrouwenen migratie. Migratie is van alletijden, maar het fenomeen neemtwereldwijd toe. Ook wij wordenhoe langer hoe meergeconfronteerd met mensen diehebben en houden achter-lieten inhun land van oorsprong en naarBelgië trokken. Migratie is eencomplex gegeven met diverseoorzaken. Tijdens deze namiddagwillen we migratie bekijken dooreen genderbril: we gaan we in ophoe migratie-processen anders zijnvoor vrouwen dan voor mannen.Op het programma staat onder-meer de Algerijnse film Rachida,lezingen van YWCA en AmnestyInternational en getuigenissen vanvrouwen uit het zuiden. Maar ookeen Marokkaanse theetent, henna-tattoo’s, Afrikaanse kortfilms,tentoonstelling, standenmarkt,...Meer info volgt in onze volgendenieuwsbrief.
3) GLOBATELIERSIn aanloop naar de DuurzameWereldmarkt van 04-05-2006organiseert UCOS ism Globelinkeen workshop kortfilm. Schuilt erdiep in jou een meesterlijkregisseur, scenarioschrijver en/ofacteur/actrice? Droom jetegelijkertijd van een ‘beterewereld’? Dan ben je met deGlobateliers aan het juiste adres.
Onder de professionele begeleiding van Globelinkmaken jullie zelf in slechts 3 sessies van 3 uur(woe 2, 9 en 16 maart, telkens van 18 tot 21u) eenwaanzinnige kortfilm over DuurzameOntwikkeling. Dit alles voor slechts 5 ¤!!!
Meer info en inschrijvingen (de plaatsen zijnbeperkt!): contacteer [email protected] of belUCOS op 02/649.69.63 of zie www.ucos.be/globatelier.html
UCOS VZW
E
De Moeial maakt u wakker !Heeft u ook het gevoel dat men de laatste tijd nogalmet uw kloten speelt, oh zeer geachte lezer? Bentu er net als wij van overtuigd dat bepaaldemachtige personen uw wereldbeeld zodanigmanipuleren dat u niet eens meer in staat bent eenonderscheid te maken tussen een gezondekritische geest en het hersenloos slikken vanrelativistische propaganda? Kan u zich ook zoergeren aan die mensen die blind blijven voor eenwerkelijkheid die niet strookt met wat hen opschool is aangeleerd? Wordt u overvallen doorduistere angstvisioenen wanneer u weer eensiemand hoort zeggen dat al die camera’s in hetstraatbeeld toch zo erg nog niet zijn?Kom en schrijf voor De Moeial!(Kom maandagavond naar de redactievergaderingte triomflaan 62. Iedereen welkom vanaf 20.00)
De Moeial 3Februari 2006
Verzet u tegen het financieringsdecreet !
ultuur met een grote ‘c’, de Westersecultuur, volkscultuur, de Arabischecultuur, de Vlaamse cultuur, de
multiculturele maatschappij, socio-cultureel, hogeversus lage cultuur, de jongerencultuur,subculturen,… Het woord ‘cultuur’ is vandaag dedag duidelijk hip. Het wordt ongeveer overal aantoegevoegd, tussen geplakt of vermeldt. Maar watbetekent het nu juist? Waar komt het vandaan?Wat is de toekomst van het begrip ‘cultuur’?
In het begin van de 20e eeuw is het begrip dooracademici (antropologen) ingevoerd omconcepten als ‘ras’ en ‘natuur’ te omzeilen. Hetwas anti-essentialistisch bedoeld. Men wou hetgebruiken om de waas aan te duiden waar eenmens in leeft. Maar wat is ‘cultuur’ nu? Slaat hetenkel op kunst of gaat het om iets meer? Hoe kanmen een cultuur, bijvoorbeeld ‘de Belgische’,definiëren? Staat de Belgische cultuur gelijk aanhet kunnen maken van bloemkool in witte saus?Zo te zien wel, daar sommigen het zagen als eengeschikte integratietest voor immigranten. Maarik kan geen bloemkool in witte saus klaarmaken,ben ik dan geen Belg? Of is er eerder iets mis metons concept van de Belgische cultuur of cultuurin het algemeen?
Het evolutionistisch standpunt stelt dat de menscultuur ontwikkelde als overlevingsmechanisme.Cultuur helpt de mens om gemakkelijker teoverleven in de wereld: door middel van cultuurontstond er een gemeenschappelijk geheugenwaardoor de mens dingen leerde die in voorbijegeneraties tot stand waren gekomen. Dankzijcultuur is de mens dus niet enkel afhankelijk vanzijn eigen (leer)ervaring. Cultuur is met anderewoorden cumulatief. Ook is het veel flexibelerdan ‘instinct’, wat een voordeel is als het omoverleven gaat. Cultuur is vanuit dit oogpunt duseen geheel van sociaal beschikbare kennis.Volgens de traditionele definitie van cultuur is hetook een geheel van gedragingen. Cultuur is dande ontwikkelde levensstijl van een groep diebestaat uit ‘typische’ geordende en patroonmatigemanieren van denken, voelen en handelen.Cultuur is naar aanleiding van deze visie eenhistorisch repertoire. Het is dus niet enkel kennis,maar ook een manier om te beslissen welke kennisuit het verleden bruikbaar kan zijn in het heden.Maar cultuur wordt niet enkel gezien als eengeheel aan gedragingen. Het wordt ookgedefinieerd als een verklaring voor variërendgedrag. Iemand gedraagt zich anders dan eenander persoon als gevolg van een verschillendecultuur. Eigenlijk zegt deze visie dat cultuurgedrag bepaalt/induceert. Cultuur wordt dangezien als onafhankelijk, als bestaande buitengedrag om. Dit is echter fout, daar cultuur enkeltot stand kan komen doorheen gedrag.Voorgaande veronderstellingen hebben als gevolgdat een cultuur geschiedloos is – het staat op zichen is onveranderlijk.
Als een gevolg van eerder genoemde definitiescollectiviseert cultuur, maar diversifieert het ook.Dé Belgische cultuur is anders dan dé Iersecultuur. Dit is diversifiërend, daar het op eenverschil wijst tussen de twee culturen. Binnen detwee culturen, de Belgische enerzijds en de Ierseanderzijds, zijn er geen verschillen. Wat dus
democratisch systeem zullen kunnen aanwenden‘omdat het niet in hun natuur ligt’. Het‘traditionele stammensysteem’ ligt dit zogezegdin de weg.Dit brengt ons tot een ander punt – wat istraditioneel? Vaak wordt er nog steeds overculturen/samenlevingen gesproken vanuit eenlineair evolutionistisch perspectief. De ene cultuurstaat achter op de andere en vise versa. Hoewelweinig mensen nog zo iets zouden durven zeggen
over Afrikaanse culturen, wordt het impliciet nogsteeds gebruikt ter verwijzing naar sommigeArabische culturen. Er wordt vaak gezegd datdeze laatste ‘vier eeuwen acter’ zijn op deWesterse, dat ze de Verlichting nog niet hebbenmeegemaakt en dat dit de huidige oproepen totJihad verklaart. Dat ze uiteindelijk zitten waar wijzaten, namelijk ten tijde van degodsdienstoorlogen. Ik weet niet wat u denkt,maar als ik zo iets hoor komt me steeds het woord‘zever’ voor de ogen. Maar ik weidt uit... Het puntis gewoon dat vele dingen die als traditioneelworden gezien, dat helemaal niet zijn. Neembijvoorbeeld de ‘traditionele’ Fransewijnbroederschappen die proefavonden inrichtenin volledig in ‘traditionele’ tooi. “Oud”, denkt u?Die van de streek uit Bordeaux, de Académie desvins de Bordeaux en de Commaderie duBontemps de Medoc et des Graves, zijn beide in1950 opgericht. De typisch Schotse kilt?Uitgevonden als fabrieksoutfit door eenEngelsman op het eind van de 19e eeuw. Vele‘tradities’ zijn een 120tal jaar gelden uitgevondenof terug in het leven geroepen omdat men toen’terug wou naar de basis’.Ook is het misschien interessant om aan te halendat vele ‘traditionele’ en ‘typische’ zaken eigenlijk‘gestolen’ zijn of tot stand kwamen door eeninteractie van elementen uit verschillendeculturen. De portugese ‘azulejo’ tegels wordenbijvoorbeeld gemaakt door middel van eenArabische techniek en de blauwe inkt komt uitChina, dewelke het weer geleend heeft uit Perzië.Tomaten en olijven staan symbool voor de
mediteraanse cultuur, maar zijn door deSpanjaarden uit Latijns-Amerika overgebracht.Muntthee, belangrijk in Marrokaanse socialerituelen, werd er dan weer in de 18e eeuwgeïntroduceerd door de Engelsen. Het werd eenvervangdrank gedurende de economische crisisvan 1874-1884 om dan uiteindelijk de nationaledrank te worden.
Het is duidelijk dat culturen tot stand komen doormiddel van interactie en niet gewoon op zichzelfbestaan of ‘uit het niets’ zijn ontsproten. Culturenzijn niet discreet, ze bestaan zelfs niet als ‘iets’materieels, wat geïmpliceert wordt door hetculturalisme. Culturen zijn continu veranderendemishmashen van kenmerken van een bepaaldegroep, die op zich weer niet homogeen is.De vraag is dan of we het begrip ‘cultuur’ metzijn actuele inhoud wel nog zouden gebruiken alshet zoveel foute connotaties inhoudt. Het begripbehoorde vroeger tot de academische cirkels enzij hadden er dan ook macht over. Meer bepaaldAmerikaanse antropologen zagen het als “hun”onderwerp en hadden dan ook het gevoel dat hethun werd ontnomen toen het tot het populairediscour ging behoren.Zoals altijd zijn er mensen voor en mensen tegenhet behoud van het cultuurbegrip. AntropoloogBrumann bijvoorbeeld is pro omdat het alternatiefinhoudt dat men (volgens hem) menselijk gedragals toevallig gaat beschouwen. Ook haalt hij depraxis naar voor: iedereen kent het woord, weetongeveer wat het inhoudt en de academischewereld (meer bepaald de antropologische) kanzichzelf profileren als expert om zo het misbruikvan de term door machthebbers tegen te gaan. Hijis wel voorstander voor het cultuurbegrip niet telimiteren tot etnie, maar ook rekening te houdenmet klasse, gender, seksuele voorkeur,geschiedenis,... Eigenlijk wil hij dat men hetbegrip herdenfinieert of alleszins brederdefinieert.Anderen zijn tegen door de eerder genoemdenegatieve gevolgen van het cultuurbegrip: deculturalistische definitie veronderstelthomogeniteit waar er geen is, vlakt (interne)verschillen weg. Het wordt geobjectiveerd tot ietsorganisch, terwijl het geen concrete realiteit is.‘Cultuur’ wordt ook vaak gereduceerd tot rituelenof tot vage metabegrippen als “de Belgische”,“Amerikaanse” of “Arabische” cultuur.Uiteindelijk wordt cultuur ook actief gebruikt omeen ‘wij tegen hen’ gevoel op te wekken – eenoverduidelijk voorbeeld hiervan zijnnationalistische bewegingen. In het kort stellenze dat het begrip gefaald heeft in zijn doel en dathet populaire gebruik van het begrip eerdernegatieve gevolgen heeft.
Indien men als individu of als groep beslist hetbegrip niet meer te gebruiken, is er natuurlijk devraag wat dan wél te gebruiken. Zal de introductievan een ander begrip uiteindelijk niet net hetzelfdelot beschoren zijn als ‘cultuur’? Zal het niet ookuiteindelijk aan etnie worden gelijkgesteld? Enis dit gelijkstellen niet eerder ingegeven doorgemakzucht van de mens en het gevolg van dienszoektocht naar zekerheid (endus duidelijkdefinieerbare dingen, concepten).
Laetitia Van der Vennet
collectioviseren is binnenin die ene cultuur. Hetstelt een geheel waar er in feite geen is, net alshet een tegenstelling voorstelt waar ernoodzakelijkerwijs geen te vinden valt. Het vlaktverschillen weg, het duidt op eengemeenschappelijk kenmerk van een volk – eenVolksgeist. Het belangrijkste gevolg is denkelijkdat het veronderstelt dat culturen discreet zijn, datze duidelijk van elkaar te onderscheiden zijn, datze niet in elkaar overlopen. En dit ‘duidelijk
definieerbare onderscheid’ tussen culturen wordtvaak gelijkgesteld aan geografie, etnie, afkomst,...Cultuur wordt uiteindelijk ‘een tweede natuur’ vande mens.
Als gevolg van deze veronderstellingen endefinities van cultuur heeft het begrip zijn doelgemist. Het heeft geen beter alternatief kunnenbieden voor ‘ras’ of ‘natuur’, het heeft hun plaatsingenomen. Cultuur wordt gebruikt om politieke,sociale,... beslissingen te gerechtigen. Cultuurwordt gebruikt om mensen de beschimpen.Culturen geven ook een excuus voor dit alles: “hijkan er niet aandoen, het is zijn cultuur.” ofomgekeerd “wij kunnen er niet aan doen, het isonze cultuur.” omdat de culutralistische definitiecultuur buiten ons stelt. Het is iets dat boven onszweeft en ons doen en laten bepaalt.
Het is niet bepaald een tour de force om zich terealiseren dat er wat scheelt met de huidigepopulaire definitie en het gebruik van het begrip‘cultuur’. Het culturalisme voldoet niet aan dehedendaagse eisen om de wereld te vatten en ditomdat ze drie methodologische fouten maakt: hetculturalisme stelt dat ‘cultuur ’ een setrepresentaties is die stabiel is doorheen de tijd endat deze ‘set’ afgesloten is ten opzichte van derest van de wereld. De derde fout is dat hetculturalisme ervan uit gaat dat een bepaaldecultuur automatisch met een specifieke politiekestrekking samengaat. Dit laatste is het best teduiden met de veronderstelling van vele Europesepolitici dat Afrikaanse landen nooit het
Bloemkool met witte sausCultuur als machtsargument
C
Slijt uwen ziel aan De Moeial !
“Kan ‘n mens ‘n taal liefhê? Dit wil sê: die taal assodanig, los van die dinge wat daarin vergestaltis — letterkunde, wetenskap, wysbegeerte,menslike node en vreugdes? Daar is taalkundiges,ook Afrikaanses, wat beweer dat ‘n mens jouskuldig maak aan ‘n illusie as jy sê dat jy jou taalliefhet. Jy gebruik beeldspraak. Dink maar vir ‘noomblik hieraan: Het jy die voerband lief wat joukosbare bagasie van punt A na punt B verplaas,of het jy die bagasie lief?Wie so praat, het van Uys Krige vergeet, of hetnog nooit van hom gehoor nie. Want hier was nouiemand wat die taal om homself — eintlik soos
‘n haarself! — liefgehad het, in al die betekenissewat ‘n mens met die begrip liefde assosieer. Indie eerste en definiërende plek: aangetrokkenheid,toegeneentheid; geleidelik-aan: bewondering entrots; toenemend: dankbaarheid oor waartoe hy/sy jou inspireer en in staat stel; en deurlopend:omgee, met die wil tot versorging wat op ‘nnatuurlike manier daaruit voortvloei. En nie blindliefgehad nie, maar helder-nugter, omdat hygeweet het presies wat dit is wat hy liefhet enwaarom.”1
Omdat er nog studenten zijn in deze wereld die
begaan zijn met de kwaliteit van en dedemocratische toegang tot ons eigen Vlaamsehoger onderwijs heeft de Studentenraad van deVUB het initiatief op zich genomen een soort vanactie-comité op te zetten rond het financierings-decreet Vandenbroucke. Andere studenten-organisatie’s als Studiekring Vrij Onderzoek,BSG, ALS en natuurlijk uw eigenste De Moeialgingen enthousiast op deze oproep in en hebbenalvast enkele activiteiten op touw gezet (zie p. 1en kijk ook uit naar informatie die u binnenkortlangs allerlei kanalen zou moeten bereiken) enroepen alle studenten op zich bij hen aan te sluiten.
Samen kunnen we hopelijk een maatschappelijkediscussie op gang brengen die het planVandenbroucke eens deftig onder de loupe neemt.Het gaat hier immers om hervormingen die zowelde kwaliteit van als de democratische toegang tothet Vlaamse Onderwijs ernstig onder druk zetten.Zoiets is niet alleen nú bijzonder relevant vooriedere student’s financiële situatie, maar is vooralook belangrijk voor toekomstige generatiesstudenten en de vorm van onze toekomstigemaatschappij. Verzet u dus tegen hetfinancieringsdecreet, en beslis zelf over je eigentoekomst!
De Moeial4 Februari 2006
n dit artikel zal eerst worden stilgestaan bijde tijdsgeest waarin de publicaties van de(inmiddels berucht geworden) Mohammed-
cartoons, en het wereldwijde islamitische verzethiertegen, ingang hebben kunnen vinden.Vervolgens zullen de spotprenten en hun gevolgenin hun nationale en internationale context wordengeanalyseerd.Tenslotte zal worden stilgestaan bij de botsingbinnen beschavingen. Een bij tijden gewelddadigfenomeen dat onder impuls van devoortschrijdende globalisering vooral demoslimwereld in een transitiecrisis lijkt te hebbengestort.
Het collectiefgeheugen, aangetastdoor Alzheimer
De verontwaardigingin de moslimwereld dievolgde op hetpubliceren vancartoons die de spotdrijven met de profeetMohammed, heeft vijfmaanden na publicatiein de conservatieveDeense krant Jyllands-Posten haar epicentrumgevonden in het NabijeOosten. Dit mag onsniet verwonderengezien de 20e en 21e
eeuwse onderwerpingvan de Arabischevolkeren aan vreemde,o v e r z e e s emogendheden en hunp l a a t s e l i j k emarionetten. Daar waarten tijde van de na-oorlogse bipolairewereld het verzet, tegenhet Anglo-A m e r i k a a n s eimperialisme in dePerzische golf en hetZionistische settlerregime in Palestina, seculierwas, schaart het georganiseerd ongenoegen zichsinds de jaren tachtig meer en meer onder een‘groene’1 paraplu. Getuige hiervan de recenteverpletterende verkiezingsoverwinningen vanislamistische partijen zoals deMoslimbroederschap in Egypte en Hamas in dePalestijnse gebieden. In de tachtiger jaren werdendeze partijen, die toen nog in een embryonalesektarische vorm verkeerden, door het Westengefinancierd en bewapend tegen de anti-imperialistische ‘goddeloze’ socialistischekrachten. Het moslimfundamentalisme dat zichvandaag de dag als een olievlek over de Arabischewereld verspreidt is dus een creatie van hetWesten. Maar ondanks de dominantie van demilitante islam in de Arabische straten en demoslimorthodoxie bij ons houdt de simplistischedichotomie van het vrijheidslievende endemocratische Westen (zogezegd geïncarneerddoor Israël in het Midden-Oosten, maar Israël isin de realiteit een op een racistisch axiomagebaseerd apartheidsregime) en de slechte,totalitaire en terroristische Arabieren geen steek.2
De gewelddadige en perverse evolutie van haaten geweld, die wordt aangewakkerd door hetmonopolie van de westerse media die ons elkedag opnieuw een reductionistisch mens-enwereldbeeld inlepelen, reikt veel verder dan het‘vadermoordscenario’.3 Vooroordelen allerhandevinden hun weg van de straat naar de Europeseen Amerikaanse parlementen en regeringen eneeuwenoude culturele stereotypen over de Oriëntlijken zich, door de infiltratie en de exponentieeltoenemende invloed van extreem-rechts(ultranationalistisch in de Europa en religieus-fundamentalistisch in de V.S.) in alle geledingenvan onze samenleving te verankeren. Deacademische wereld incluis.De dag van vandaag heeft de toenemendeindoctrinatie van de massa, met behulp van dezegestandaardiseerde negatieve stereotypen(Arabieren en moslims als bloeddorstigebarbaren), als doel de Amerikaanse-Europese‘preventieve’ interventies in het Midden-Oostente legitimeren als beschavingsmissies (vb.Irak)
waarbij men eigenlijk een onderliggendewerkelijkheid maskeert. Namelijk een realiteit vannietsontziende handelsoorlogen tussen degrootmachten (VS, EU, Japan, China) waarbij degreep op de Perzische Golf gelijkgesteld kanworden met de greep op de wereldeconomie.Het mag ons daarom niet verbazen dat demanicheïsche4 retoriek van George Bush ofayatollah Khamenei grote weerklank vindt bijvelen. De conclusie is bijgevolg dat SamuelHuntingtons ‘Botsing der Beschavingen’ en BinLadens ‘Kruistocht tegen de Ongelovigen’ tweezijden van dezelfde medaille zijn. Het ene is eenconceptuele omkering van het andere.
Van lokale naar globale rel
Het is niet de eerste keer dat de conservatieveDeense krant Jyllands-Posten de lokaleislamitische landgenoten en nieuwkomers viseerten schoffeert. Tijdens de jaren negentig stond dezegazet bol van de anti-migrantenretoriek. Het isook deze krant die enkele jaren geleden deverandering van de internationalevluchtelingenconventies bepleitte omdat ze het‘vrije debat en de vrijheid van meningsuiting’ inde weg zouden staan.5 Zulke uitspraken kunnenvanzelfsprekend alleen maar gedijen in eenxenofoob politiek klimaat, wat in Denemarken hetgeval is. Extreem-rechts is in Denemarken alenkele decennia een vast begrip, waarbij (net alsbij ons) haar anti-vreemdelingenretoriekovergenomen werd door de andere partijen (desociaal-democraten uitgezonderd). Gezien deScandinavische traditie vanminderheidsregeringen6 regeert de DanskFolkeparti (de derde grootste partij van het land)sinds 2001 ‘indirect’ mee. Vanuit de oppositiesteunen ze dus de conservatieve regering vanAnders Fogh Rasmussen in ruil voor de uitvoervan een deel van hun xenofoob programma. Hetis zo’n unieke situatie dat zelfs Hugo Coveliers(VLOTT) en Filip Dewinter (VB) vorig jaar opstudiereis gingen naar dit ‘gidsland’ met hetstrengst immigratiebeleid van Europa...
In september van het afgelopen jaar, toen decartoons voor het eerst gepubliceerd werden,reikten de spotprenten niet verder dan de Deenselandsgrenzen en waren ze bedoeld als uiting vande superioriteit van de ‘Deense cultuur’. EnkeleDeense moslimgeestelijken voelden zichgeminacht door hun landgenoten en eisten eenontmoeting met de beleidsverantwoordelijken, diehun verzoek afwezen en hen de rug toekeerden.De Palestijns-Deense imam Ahmed AbdelRahman Abu Laban richtte zich dan maar tot deMashreklanden7 voor morele, en later,diplomatieke steun. Wat ook lukte, vijf maandenna datum… Een lokele rel werd aldusuitgevochten op het globale slagveld.Begin februari gingen woedende menigten
massaal de straten op om deze beledigingen aanhet adres van de profeet Mohammed aan de kaakte stellen. Ook in ons land ontstond op zondag 5februari een spontane, geweldloze betoging die4000 mensen op de been bracht. Verschillendebetogingen van enkele honderden zouden deweken nadien volgen in de Europese metropolen.De cartoons beeldden de profeet Mohammed afals terrorist, wat in het verkeerde keelgat gevallenis bij de moslims. De religieuze reden hiervoor isdat zowel de koran maar vooral de hadith8 hetafbeelden van God en de profeten verbiedenomdat dit idolatrie in de hand zou kunnen werken.En hem afbeelden als terrorist heeft de zaak alleen
maar verergerd. Deense ambassades, in Beiroeten Damascus, gingen in rook op en tientallenmoslims vonden begin februari de dood tijdensgewelddadige manifestaties in Oost-Azië. Op 17februari werden 11 Libiërs door de ordedienstenafgeslacht toen ze het Italiaanse consulaat wildenaanvallen. De woede die zich over de Libiërsmeester maakte werd uitgelokt door de Italiaanseminister Roberto Calderoli van het extreem-rechtse Lega Nord. Gehuld in een T-shirt met deberuchte cartoons op afgebeeld maakte hij demoslims uit voor een bende achterlijke terroristen.Waanzinnig racistisch gedrag dat hem zijnopenbare functie kostte.
Als we naar goede gewoonte even de geschiedenisinduiken zullen we zien dat op het einde van dejaren ’80 er een gelijkaardige uitbarstingplaatsvond in de moslimwereld naar aanleidingvan de uitgave van ‘De Duivelsverzen’, hetmeesterwerk van de Indiaans-Britse moslimSalman Rushdie, dat door moslims gepercipieerdwerd als een aanval op God en zijn profeet. Ooktoen herhaalde hetzelfde scenario zich: 1)publicatie 2) maandenlange stilte 3) massaleprotestmanifestaties wereldwijd 4) radicaleelementen die geweld niet schuwen waardoor debetogingen van hun legitimiteit ontdaan worden4) er worden ettelijke Fatwa’s9 uitgevaardigd 5)de auteurs duiken onder 6) Er worden excusesaangeboden door de auteurs…En dan ishet..wachten op het volgende incident...Maar het zou een grote intellectuele blunder zijnom Rushdies godsdienstkritiek gelijk te stellenmet het vulgaire, beledigende karakter van decartoons die niet in de eerste plaats de bedoelinghadden om een dialoog binnen demoslimgemeenschap op gang te brengen.
Botsing binnen beschavingen
De affaire Rushdie luidde een nieuw tijdperk in,dat in tegenstelling tot het vulgaire enwetenschappelijk waardeloze discours van debotsing tussen beschavingen, de tot danonzichtbare werkelijkheid van de botsing binnenbeschavingen blootlegde. Rushdie werdbeschuldigd van blasfemie door ayatollah
Khomeini en uitgeroepen tot afvallige. Er werdenmiljoenen dollars op zijn hoofd gezet. Met dejacht op de ‘verbritste moslim’ wilde men eenvoorbeeld stellen opdat niemand het nog in zijnhoofd zou halen de legitimiteit van de regimes ende plaatselijke leiders, die steunt op de ‘natuurlijkeorde’ (‘zoals door God gewild’) onderuit te halen.Er kan een parallel getrokken worden met dehouding die de orthodoxe Oost-Europese joden,inde negentiende en de eerste helft van de twintigsteeeuw, hadden tegenover de ‘verduitste joden’ dieeen spirituele dimensie zouden ontberen. Zewerden aanzien als koude, arrogante,materialistische, mechanische mensen die
goddeloos warenen dus niet over eenziel beschikten.10
Maar vandaag dedag lijkt de opmarsvan de religieuzeidentiteit op heteerste gezicht tegende ‘wetten van degeschiedenis’ in tegaan. Tenminste alswe uitgaan van eennaïef vooruitgangs-optimisme. Denatie-staat erodeertonder de druk vand evoortschrijdendeg l o b a l i s e r i n gwaardoor nu netdeze ‘supra-identiteit’ een duwin de rug werdgegeven. Als menniet meer weet wiemen is en tot welkegroep men behoortis het makkelijkerom eens uit tezoeken wie menniet is en geloofcreeërt heelmakkelijk een
scheiding tussen mensen. Je ‘hoort erbij’ of niet;gelovige en niet-gelovige, in-group versus out-group. Bijgevolg geeft de religieuze identiteit degelovige een gevoel van uitverkorenheid, van‘uniek’ zijn (god zou je bewust gemaakt hebben)in tegenstelling tot de hedendaagse eis in onzeliberale democratie van ‘zichzelf zijn’ en strevennaar ‘anders zijn’, authentiek zijn.
Doch onder de postmoderne bricolage van deidentiteit ligt ook een existentiele tijdbom wegenshet artificiële, illusionaire karakter ervan. Vandaagde dag kan niemand meer echt als authentiekbestempeld worden en dit vooral omdat iedereen‘inwisselbaar’ of vervangbaar is. Het gevoel datde wereld best zonder je kan, dat je niet zal gemistworden bij afwezigheid en dat er altijd en overalwel iemand anders is die je plaats kan innemenkomt steeds meer op de voorgrond. Deze realiteitheeft zich vooral duidelijk gemanifesteerd in deeconomische sfeer waar als gevolg vanvoorschrijdende liberalisering11 en flexibiliseringiedereen vervangbaar is (of dat gevoel heeft), metals gevolg dat er een rauwe competitie heerst vaniedereen tegen iedereen. Daar waar dit vroegeralleen het geval was in de secundaire sector(industrie) en het wereldje van de interim-ofhamburgerjobs, waar grote werkonzekerheidheerst en dus bestaansonzekerheid, breidt ditfenomeen zich meer en meer uit naar de rest vande dienstensector. Net in deze ‘lagere’ sectorenzijn de ‘allochtonen’ (waarvan in ons land 80%moslim is) oververtegenwoordigd omdat ze overhet algemeen laag gekwalificeerd zijn als gevolgvan de culturele, educatieve en economischedrempels waarmee ze opgroeien. Dit weerspiegeltzich dan weer opnieuw in een relatief beperkteconomisch; cultureel, sociaal en politiek kapitaal,met als gevolg dat ze niet meekunnen in deeconomische ratrace. Dus deze groep dreigtvolledig uit de boot te vallen door het gebrek aansociale mobiliteit. Bovendien kan er door degeleidelijke privatisering van het socialezekerheidssysteem alleen nog meer onrustvoorspeld worden. De hedendaagse ‘liberale’ eisnaar authenticiteit schiet dus geen wortel in dezegemeenschap, waar de etnische breuklijn (diebegint over te gaan in een religieuze) samenvalt
De Islamitische overgangscrisis en Westers nihilismeOver Mohammed-Cartoons
I
De Moeial 5Februari 2006
met de economische, omdat er meer behoefte isaan zich enig of uniek voelen. Wanneer dereligieuze holistische verhalen verbonden wordenmet de eigen miserabele toestand dan krijgt depersoon in kwestie meer vat op zijn ‘wezen’ toutcourt. In dit vacuüm opereren dan charismatischereligieuze figuren, zoals de Egyptische ZwitserTariq Ramadan, die handig gebruik weten temaken van deze mentale desorïentatie met alsgevolg dat islamitische doctrines bevrorenworden, er geen vooruitgang in de leer meer komten deze populisten een steeds groter wordendemachtsbasis kunnen uitbouwen.
De reacties op een futiliteit als deMohammedcartoons illustreren dit als geen ander.De hele wereld stond in rep en roer. Natuurlijkzullen er agitatoren geweest zijn die de massahebben opgehitst waardoor ook geweld ingangvond als manier van protest, maar los daarvan valtniet te ontkennen dat het leeuwendeel van degematigde moslims zich toch op de één of anderemanier beledigd voelden vanuit de overheersendestatische interpretatie van de schrift. Wat dan weereen rechtstreeks gevolg is van het reactionaireWahabisme wat een extreem-conservatievestroming is, uit de grond gestampt in de jaren ’30door de Saoudische koninklijke familie (aldeccenialang traditionele bondgenoten van de VSin de ‘strijd tegen democratie’). Het is een verschil van dag en nacht vergelekenmet de opvattingen van de islamitische filosofenin het islamitische Andalusië (Zuid-Spanje), 1000jaar geleden, die een allegorische (metaforische)interpratie van de koran voorstonden. Dit valt teillustereren a.h.v de opvatting van de filosoof IbnSina (Avicenna: 980-1037) met betrekking tot deprofeten. Ibn Sina geloofde dat profetie nieteenvoudigweg een genade Gods was; het was eenuitingsvorm van menselijk intellect en wel van dehoogste soort. Een niveau dat iedere mens metgrote spirituele gaven kon bereiken door ascese.Een zeer controversiële opvatting (die verder reiktdan enkele kinderachtige tekeningen; gemaaktdoor een niet-moslim dan nog wel!) waarvooriemand nu de doodstraf zou kunnen krijgen inPakistan of Saoudi-Arabië. Een ander voorbeeldis Ibn Rushd (Averroës: 1126-1198) die ook eenallegorische interpretatie van de koran voorstonden de wereld op zijn kop zette met deze stellingdat de koran niet letterlijk genomen moest worden.Het werk van Ibn Rushd mag dan wel geenblijvende invloed gehad hebben op het latereislamitische denken maar de vertalingen van zijnwerk in het Latijn zou wel een diepgaande invloedop de westers-christelijke filosofie krijgen.12 Delezer weet nu waar Thomas van Aquino (1225-1274) de mosterd haalde.
Misschien moeten we ons ook wel eens beginnenafvragen of er ooit tijden zijn geweest waarinreligie geen middel tot sociale en politiekemobilisatie/manipulatie geweest is? Is dit eennieuw exclusief islamitisch fenomeen? Hetantwoord is overduidelijk; neen, het is geen nieuwfenomeen. Het disciplinerende, organiserendekarakter is inherent aan de monotheïstischegodsdiensten die in de eerst plaats als doel haddeneen bepaalde ‘moraal’ ingang te doen vinden terorganisatie van de staat, of het nu de organisatie
van de joodse staat van Mozes was of devereniging van de arabische stammensamenlevingvan Mohammed of de legitimatie enhomogenisering van het Romeinse imperium...En dat lijkt vandaag de dag in een moslimwereldverkracht door westerse petroleumoorlogen,bedreigd door toekomstige wateroorlogen engeteisterd door werkloosheid, technologischearmoede en wanhoop niet anders te zijn. Religieis terug van weggeweest.
Dat er misbruik wordt gemaakt van de goed-gelovigheid van de volksmassa’s door deradicaalste elementen in de moslimgemeenschapmag daarom niet verbazen. In het eerste deel van
deze tekst verwees ik reeds naar de Amerikaansesteun aan een minderheid van fundamentalistischemoslims tegen ‘het rode gevaar’ in de jaren ’70en ’80. Nadien toen Gorbatsjev het einde van debipolaire wereld inluidde en de VS tot de enigesupermacht op aarde verwerden, werden dezeislamrebellen in de steek gelaten door het Westenwaardoor hen zware straffen boven het hoofdhingen. Het gevolg hiervan is dat de radicaalstendie de vervolging overleefden in ballingschapgedreven werden en politiek asiel verkregen inEuropa (voornamelijk het Verenigd Koninkrijk).Hier aangekomen zetten ze hun ‘missie’ verderen vonden ze al snel gehoor bij de verpauperdeen grotendeels analfabeteeerstegeneratiemigranten (onze ouders) die ineenzaamheid en vervreemding wegkwijnden. Dusde invloed van deze demagogen nam zienderogentoe vanaf het midden van de jaren tachtig bij eendeel van de migranten, waarvan de kinderen hierschoolliepen, en die na arbeidscarrières van langerdan twintig jaar de deur werden gewezen alsgevolg van delocalisaties, faillisementen en detransformatie van de toenmalige industriële
De Islamitische overgangscrisis en Westers nihilismeOver Mohammed-Cartoons
Column De ionisatie der atmosferen
economie in een kenniseconomie waarin voor hengeen plaats meer was.. Ze gingen zich herbronnenin de islamitische (patriarchale) dogmatiek omhun tanende zelfrespect (de vernederendewerkloosheid) te compenseren in een samenlevingwaar respect voor de ouderen geenvanzelfsprekendheid meer was, de vrouw degelijke of meerdere werd van de man en tenslottewas de vervreemding van het thuisland (dat detradities ontgroeide als gevolg van deverstedelijking en nadien door het fenomeen vande globalisering) de druppel die de baard deedgroeien.
Het zijn deze evoluties die voor een groot deel
aan de basis liggen van de uit de hand gelopenreacties op de spotprenten. De irrationaliteit is deste groter bij ons wat duidelijk te merken is aanhet feit dat er, voor zover ik me kan herinneren,nog nooit echt en masse is gereageerd doormoslims op publicaties van het Vlaams Belangwaarbij de racistische spot wordt gedreven methen waarbij ze afgeschilderd worden alsinferieure, criminele parasieten en hunburgerrechten op het spel staan. De reacties vande moslims in het westen op tekeningen van degrondlegger van de islam en de arabischebeschaving (hoeveel respect ik ook voor deprofeet Mohammed als filosoof en historischleider heb) vind ik beschamend.Maar ook het ‘progressieve’ masker van deautochtone opiniemakers bladert elke dag eenbeetje meer af (enkelingen uitgezonderd).Wekenlang hebben ze niets anders gedaan dan desensatie opgezocht op de rug van eengemeenschap die reeds in een moeilijke positieverkeerde voor deze heisa. Alle programma’s endebatten waren, zonder de minste uitzondering,dovemansgesprekken.
De globalisering van de onredelijkheid enerzijdsen het zelfdestructief ‘westers’ nihilismeanderzijds leiden allebei tot de intolerantietegenover het hier, nu en morgen en dreigen onzeondergang te worden. Voor we het goed beseffenworden we wakker in de ergste nachtmerrie sinds1945…
Martin Van Ganshoren
1 Groen is de kleur van de Islam
2 Edward W. Saïd, Oriëntalism, London, PenquinGroup, 1991, p.26-27
3 Freudiaans ; het zich keren tegen de voormaligebeschermende vader. Met ‘beschermende vader’worden de VS bedoeld, die de islamisten (toennog een minderheid) de hand boven het hoofdhielden, toen deze in hulpeloosheid verkeerdenin een maatschappij die steeds seculierder enmoderner werd.
4 Manicheïsme is de wereld in zwart-wit zien
5 De Standaard-redactie. Nieuw radicaal rechtsin Europa. Antwerpen, uitgeverij Houtekiet, 2002,p.118
6 Er is sprake van minderheidsregeringenwanneer een partij of coalitie geen meerderheidheeft behaald bij de verkiezingen en aldus tengepasten tijde de parlementaire steun verkrijgt vaneen oppositiepartij om de kaap van 50% te behalen(gewone meerderheid) om een wet gestemd tekrijgen.
7 Mashrek betekent ‘Oosten’. Hiermee wordende Oostelijke landen van de Arabisch wereldbedoeld.
8 De overleveringen, verhalen over de profeetMohamed en zijn metgezellen
9 In deze context is het een doodsvonnis dat blijktte kunnen worden uitgesproken wordt door iedereclown die het in zijn hoofd haalt. Maar in feite ishet zoals Van Dale het vertaalt ; een door eenislamitisch rechtsgeleerde geformuleerd decreetof vonnis.
10 Ian Buruma en Avishai Margalit,Occidentalisme, uitgeverij Atlas,Amsterdam\Antwerpen, p.15
11de toename van concurrentie tussen individuen(economische agenten) in een samenleving,tussen individuen van verschillendesamenlevingen en tussen de samenlevingenonderling. Dit is een rechtsstreeks gevolg van deverkrachting van de nationale economiën door deongebreidelde ‘asymetrische’ vrijhandel opgelegddoor de World Trade Organisatie die niet opereertonder de paraplu van de VN (!) en in de realiteiteen verlengstuk is van het buitenlands beleid vande G8.
12 Albert Hourani, De geschiedenis van deArabische volkeren, Olympus, 1991, p. 190-193
De wind buiten droeg submicron partikels,aluminium en barium en ziektes. Ook het eten vande mensen zat vol vergif, maar toch stierven zeslechts langzaam. Niemand vermoedde dan ookde werkelijke omvang van het moorden enverbranden, van de subtiliteit en kracht vanfrequenties en geluid. De media, in handen vanslechts een handvol rijke stinkerds, verzonddistracties honderduit en hield mensen aan sofa’sgekluisterd met berichten over godsdienst,rampspoed en verwoesting en ook kleinecriminaliteit.
Het was tegen deze achtergrond dat ze ’s morgensover pleinen liep en zocht naar stukken scherven.De ionisatie van de atmosfeer brak het licht inviolette kleuren en zette de stad in vuur en vlam.Ze voelt zich plots omgeven door harde steen enbrandend zand. Haar wereldbeeld dat wankelt glipt
voor het eerst uit hogerhand en staart verschriktin het diepe duister tussen macht en onvermogen,tussen wereld en verstand. Hoe het geld ons heeftbedrogen, hoe gelijkheid werd verbrand.
In mei 2004 ging de vijftigste verjaardag van dederde wereldoorlog welhaast onopgemerktvoorbij. Niemand prees de moed en trots van deontelbare gesneuvelden. Nergens legde men eenbloem voor de voeten van een anonieme soldaat.Nergens brandden kaarsen. Geen troostendewoorden of helende gebaren, geen schouder omop te huilen.
Haar adem versmolt met de atmosfeer als kleinezachte wolkjes. Op straat vervielen purperengestalten tot radeloze wanhoop. Een vrouw gildeonverwachts en vele glazen braken. Een snijdendkoude oosterwind deed de waanzin echter eerst
nog iets of wat vervagen, maar toen dan later ookde nacht nog viel was de spanning niet meer tedragen.
Weer werd met geen woord gerept overtechnologische innovatie ter bevordering van hetmensendom of over liefdevolle waarden. Deenergiemarkt werd vrijgemaakt en het onderwijshervormd, de mensen werden weggemaakt maargeen hemel werd bestormd. Het hout waaruit menpijlen maakt was ziek en oud, vermolmd. Zelfsdie species waarvoor principes nog niet geheelwaren ontvormd was onderhevig aan de kwalenvan allopatrische speciatie en een moedwilligisolement. Zij ruilden de vleugels der vrijheidtegen MTV en crack en geld.
Hoewel het intrinsiek niemand kan verbazen werdde maan plotsklaps omgeven door een ring van
zilvergloed. De duisternis die nederdaalde overwei en stad en veld was als een wolk vanmededogen, doder van de overmoed. Demensheid die verwaaide, die eerst stierf voor zewerd geveld, kwam pijnlijk neer over de oudeaarde en verdronk opnieuw in oud geweld. Desoldaten die weer vielen werden zelfs niet meergeteld.
En zo kwam het dat op een morgen ookuiteindelijk nog de zon gestopt was met teschijnen. Niemand echter merkte dat, wantiedereen die zelfs ook maar heel af en toe nognaar de hemel kijkt is nu al spoorloos aan hetverdwijnen. Engelen, bastaards, zwijnen.
De Moeial6 Februari 2006
eligie, agnosticisme, atheïsme; het zijnweer brandend actuele thema’s. Niet voorniets worden zij zo heftig bediscussieerd.
Zij hebben een onmiddellijke impact op depolitiek, het sociale leven en niet in laatste instantieop de medische praktijk. Vol bezorgdheid wordter dan ook toegekeken hoe de religie in Amerikaopnieuw en in volle kracht uit de grond rijst. Maarniet alleen in Amerika, neen: overal in de wereld.Wat we vandaag meemaken is wereldwijdebeweging die het wetenschappelijke denkenverlaat om elders antwoorden te zoeken. Doorbeschaafde mensen wordt dit fenomeenbeschreven als een ‘achteruitgang,’ als eenterugval in de onwetendheid, als barbarij. Of mendit werkelijk als een probleem beschouwt hangtnatuurlijk af van zijn eigen positie. Ik, alleszins,maak me zorgen over hoe het met het atheïsme isgesteld. Vandaar deze tekst.
Zeggen dat deze hele beweging te wijten is aandwaasheid, lost niets op. Wat ons hier moetinteresseren, is juist een verklaring. Laat ons dusergens beginnen, en wel met de volgende stelling:het gaat slecht met het atheïsme... Niet alleen wilik daarmee zeggen dat er mondiaal gezien weinigmensen overtuigd atheïst zijn, maar ook –envooral- dat het atheïsme inhoudelijk een crisis aanhet beleven is. De reden daarvoor is dat atheïsmedoor zij die het aanhangen gemakkelijk met‘gezond verstand’ wordt gelijkgeschakeld.Hiermee ontslagen zij zich van elke inspanningom zich dieper met de zaak te gaan bezighouden.Er wordt gedaan alsof het allemaal maar eenkwestie is van in God te geloven of niet. Inwerkelijkheid zouden juist deze mensen volslagenweerloos staan wanneer –om maar iets te zeggen-Thomas Aquino uit zijn graf zou opstaan om hentot het christendom te bekeren. Wanneer wenamelijk naar diens godsbewijzen kijken, kunnenwe moeilijk volhouden dat wat daar geschrevenstaat gewoon bullshit is. Het gaat om verdomdscherpzinnige redeneringen. En dat is precies watde gemiddelde atheïst ontbreekt: redeneringen,motivaties. Hoeveel mensen kunnen de betekenisvan pioniers als Galileï en Newton nog inschattenvoor de westerse kosmologie? Heeft u ooitgehoord van een boek, getiteld ‘Système de laNature’? Dat is het belangrijkste en invloedrijksteatheïstische manifest dat ooit in Europa het lichtheeft gezien! (en is geschreven door de Fransefilosoof D’Holbach) Ik vind dat een atheïst heteen gelovige niet te gemakkelijk mag maken, netzoals een gelovige het een atheïst niet tegemakkelijk mag maken. Het moet plezantblijven!
Beschouw de volgende dialoog:A: Geloof jij in God?B: Neen.A: Waarom niet?B: Omdat die niet bestaat!A: Dus jij gelooft alleen maar in dingen die echtbestaan?B: …Euh.A: Want dat komt namelijk op hetzelfde neer alste zeggen dat je slechts in die dingen gelooftwaarin je echt gelooft.
Gesprekspartner B is een voorbeeld van eengeblaseerde niet-gelovige. Door zijn argumentatiete problematiseren, wil ik u duidelijk maken dathet discussiëren over het bestaan of niet- bestaanvan God totaal naast de kwestie is. Theoretischgezien is God slechts het topje van de ijsberg. Vooraleer ons te concentreren op de massa dieonder water gedijd, wil ik iets ter sprake brengendat aansluit op onze eerste stelling (=deinhoudelijke crisis van het atheïsme). Ergens inhaar boek ‘Een Geschiedenis Van God,’ doetKaren Armstrong de uitspraak dat de mens vanmeet af aan het gevoel heeft dat er iets mis is metzijn bestaan. Dit uitgangspunt laat ons toe religie,maar ook wetenschap, als existentiële fenomenente beschouwen. Het zijn reacties opbestaansproblemen en in die hoedanigheid zijnwetenschap en religie met elkaar vergelijkbaar.Het zijn cultuursystemen. Maar wat voor dereligieuze systemen geldt, geldt ook voor dewetenschappelijke: ze lijden aan inconsistenties,contradicties, anomalieën. In de wijsbegeerte vande twintigste eeuw vinden we dit inzicht terug inde stelling dat kennis intrinsiek onvolledig is. Dezeonvolledigheid zet de systemen in beweging,bewegingen op weg naar nieuwe configuraties vanonvolledigheid. Deze onvolledigheid kan ook
sociaal gedefinieerd worden en is evident in hetverschijnsel dat wetenschappers het altijd oneenszullen blijven over fundamentele uitgangspunten,net zoals de theologie nooit helemaal stilvalt inhaar interpretatieproblemen van heilige teksten. In de zeventiende en achttiende eeuw is dewetenschap een strijdwapen van het atheïsmegeworden. (niet alle, zelfs niet de meeste,wetenschappers waren daarentegen atheïsten) Ditwil zeggen dat vele theoretische problemen vanhet atheïsme, tot en met vandaag, verwijzen naar
theoretische problemen binnen de verhalen vande wetenschap. We zouden ons het volgendekunnen afvragen: hoe is het mogelijk dat mensendie hun diploma van het middelbaar onderwijshalen, wat meestal verondersteld dat zijwetenschappelijke vakken hebben gekregen –zijhebben dus ook over Darwin geleerd- datsommige van die mensen doorheen hun ganseschoolcarrière rotsvaste gelovigen blijven, of opzijn minst blijven dwepen met één of andere vormvan geloof. Het is niet mijn bedoeling mensen teshockeren: de vraag is opzettelijk karikaturaalgeformuleerd (ik speel het spelletje mee volgensde gangbare tegenstellingen). De volgende thesedie ik wens te verdedigen is dat de verhalen vande wetenschap al geruime tijd leiden onder hunanomalieën, maar dat zij nooit aan het lichtkwamen zolang het wetenschappelijkvooruitgangsdenken hoogtij vierde. Vooruitgangdient hier begrepen als een lineair proces dat vanbarbarij tot beschaving voert. Op zich is ditvooruitgangsdenken in de geïndustrialiseerdelanden nog levend en wel, alleen speelt dewetenschap daarin niet langer een ondubbelzinnigpositieve rol. Hiroshima, de koude oorlog, deecologische crisis en de onpopulariteit vangenetische manipulatie hebben een wending inhet denken teweeggebracht, zodanig datwetenschap voor het eerst sinds lang opnieuwgeassocieerd kon worden met onheil.
De context vraagt om een verduidelijking van watik bedoel met ‘de verhalen van de wetenschap’.We zeiden dat wetenschap met religievergelijkbaar is in zijn hoedanigheid vancultuursysteem dat in eerste instantie existentieelmoet worden opgevat. Met verhalen van dewetenschap bedoel ik dan die verhalen die erexistentieel toe doen: het ontstaan van de kosmos,van de wereld; het ontstaan van de mens en watwij met dieren al dan niet gemeenschappelijkhebben, etc… Kortom, die zaken waar de religiesook over spreken. In discussies tussen gelovigen en niet gelovigenis er de laatste jaren een argument dat weer enormpopulair is geworden: het argument van het‘ontwerp’ (argument of design). Mijn leraargodsdienst maakte er vroeger zelfs een keergebruik van (en onlangs een protestant die mij ophet perron spontaan daarover aansprak). Ditargument verloopt ongeveer als volgt: als je naarde natuur kijkt, dan is het toch duidelijk dat veledingen (vogels, mensen, bomen…) veel teingenieus in elkaar zitten om vanzelf te zijnontstaan. Het is duidelijk dat die zaken door ietsof iemand zijn ontworpen. Eerst en vooral: dit isgeen stomme redenering. Omdat een inhoudelijkeweerlegging van dit argument een grondige kennis
en uiteenzetting van de evolutionaire biologie(voor geïnteresseerden: raadplege de tekstcomplexiteit en evolutie van Francis Heyligen dieop het net te vinden is) veronderstelt, zullen weer niet verder op ingaan. Waar het om gaat is datde populariteit van dit argument moet wordenverklaard. Tegelijkertijd moeten we verklarenwaarom de tegenargumenten zo weinig effectschijnen te hebben. Nu zou het wel eens werkelijkinteressant kunnen worden… Wat ik verder aanhet licht hoop te brengen is een fatale anomalie
binnen het wetenschappelijke cultuursysteem.
De anomalie waarover ik spreek, betreft die vande taal. Vanuit wetenschappelijk standpunt wordter op de middelbare scholen, maar ook in depopulaire kenniscultuur, bitter weinig aandachtaan dit fenomeen besteed. Wanneer dat welgebeurt, wordt hierdoor de crisis slechtsbevestigd. Veelal wordt de taalgeïnstrumentaliseerd ten opzichte van het denken:dankzij de taal kunnen we onze gedachten aanelkaar overbrengen, gedachten die we zonder taalook wel zouden kunnen denken. In de psychologieis deze teneur nog zeer sterk aanwezig. Dat is allesbehalve toevallig: in het woord psychologievinden we het woord psychè terug, hetgeen zielbetekent. De psychologie (wetenschap van deziel) is inderdaad een christelijk product en isontstaan aan de theologisch georiënteerdeuniversiteiten van de late middeleeuwen. Omwillevan haar ontstaansgeschiedenis mogen we van depsychologie dan ook geen degelijkeconceptualisering van de taal verwachten. Dereden daarvoor is dat in het christendom –eigenlijkin de drie monotheïstische religies- de taal in hetgeheel onproblematisch is. Bij de scheppingbediend God zich immers van woorden. Dewoorden zijn ofwel onbelangrijk, ofwel moetenze in het geheel niet worden verklaard omdat zeniemand zijn opgevallen. (Deze blinde vlekbehoort tot de fundamenten van de psychologie.Denk maar aan populair boek als ‘HetTaalinstinct’ van de taalpsycholoog Steven Pinker.Lees de eerste hoofdstukken ervan en u zalbegrijpen wat ik bedoel. Zie ook zijn ‘Hoe DeMenselijke Geest Werkt.’) God bezit een taal enwij zijn de kinderen van God, dus is het nogalwiedes dat wij ook kunnen praten. Dat behoeftgeen verdere uitleg. Filosofisch gezien betekentdat het volgende: de taal gaat vooraf aan de mens,de wereld, de kosmos. De mogelijkheid van eenwereld waarin de woorden zowel in klank als indenken volledig afwezig zijn, komt bij de religienooit op. De taal gaat voor haar dus vooraf aanalles wat bestaat. Filosofen verstaan hieronder dathet denken voorafgaat aan alles wat bestaat. Datis precies hetgeen in de wetenschappen vandaagniet evident is: dat taal en denken zomaar metelkaar kunnen worden ingewisseld. Dezegelijkschakeling is niet louter terminologisch, zeberust niet louter op een sociale afspraak, ze komtdaarentegen voort uit het inzicht dat denkenzonder taal volstrekt onmogelijk is. De foutbestaat erin taal op te vatten als gesproken engeschreven taal, dus als woorden en zinnen. Zozou de taal geen kwalitatieve invloed hebben ophet denken, alleen een kwantitatieve: hoe meerwoorden ik ken, hoe meer ik kan denken.
Filosofen zien taal daarentegen symbolisch.Woorden zijn dan altijd symbolen, maar symbolenniet altijd woorden. De symbolen op hun beurtzijn geen omhulsels van het denken, de kleren,zo men wil. Integendeel, zij zijn het lichaam, hetvlees van het denken zelf. Denken is altijdsymbolisch denken en het denken gaat niet voorafaan het symbool. De aandachtige lezer zal merkendat ik nu in feite symbolen en taal aan elkaar hebgelijkgeschakeld. Ook hier bestaat een goeie redenvoor en is het geen louter terminologischekwestie. Door een kind woorden te leren, dus doorhet symbolen aan te reiken, wordt het kind eendenken aangeleerd. Dit wil zeggen dat een kindreeds over rudimentaire symbolen moetbeschikken, dit wil zeggen over een rudimentairdenken, dat niet vocaal kan worden weergegevenen dat dus onvertaalbaar is. Zonder dit aangeleerdkrijgen van symbolen zou het kind zelf ook weldoorheen zijn of haar ervaring tot meergedifferentieerde symbolen komen, dus tot meergedifferentieerd denken, maar dat zou er heelanders uitzien dan in het eerste geval en wezouden dat kind waarschijnlijk niet kunnenbegrijpen. Het is dus vanuit dit inzicht van degigantische invloed van de taal op het denken datfilosofen ervoor geopteerd hebben ze zonder meeraan elkaar gelijk te schakelen. Woorden zijn dannog slechts een marginaal geval van taal. Dankzijdeze uitweiding kunnen we een laatste, maar debelangrijkste, formulering geven aan onzevertrekzin: voor de religie gaat het symbool voorafaan alles wat bestaat. Nu, beste lezer, staan weergens. Want wat we nu bereikt hebben, is hetimpliciete uitgangspunt van elke religie. Het isbijvoorbeeld gemakkelijk om in te zien dat hetreeds genoemde argument van het ‘ontwerp’ (dathet bestaan van een goddelijke kracht wilaantonen) ook van deze stelling uitgaat. Iemanddie niet gelooft dat het symbool aan allesvoorafgaat, is bijna verplicht in een andererichting te zoeken voor een verklaring voor devernuftigheid van de natuur.
Het alternatief bestaat erin het symbool te zienals ontstaan uit een wereld die eraan voorafging.Voor de wetenschappen is dit een kanjer van eenprobleem. Want hoe moeten we ons dat -inhemelsnaam!- voorstellen? Wellicht moeten weop deze vraag ook geen antwoord verwachten.Tegelijkertijd mogen we dit probleem nietmarginaliseren, zoals dat in de wetenschappen weleens gedaan wordt, terwijl de psychologie zichdie vraag niet eens stelt (en als ze het al wel doet,dan op de compleet verkeerde manier die haar zoeigen is). Alleszins mogen we de houding nietopgeven om het symbool te zien als iets wat opeen gegeven moment moet zijn ontstaan. Vanuiteen materialistische (=materie ligt aan de basisvan de werkelijkheid) opvatting van de kosmos,zijn we daar zelfs toe gedwongen. Het is ons nu duidelijk geworden dat religie en(het filosofisch) atheïsme met elkaar kunnenworden vergeleken op basis van de causalevolgorde die ze elk geven aan de begrippensymbool en materie. Hoe deze begrippen samengedacht moeten worden, is een stokoud filosofischprobleem waarop we niet verder kunnen ingaan.Van belang is de weg die we hebben afgelegd omtot een kritiek van de religie te komen. In het beginzagen we dat het spreken over God slechts hettopje van de ijsberg voorstelt. Voorgaande uitlegover de taal geeft ons nu een aanwijzing over water zich onder water kan bevinden. Het zijn tweefactoren: enerzijds het mensbeeld, anderzijds eennatuurfilosofie, waarin de mens zijn plaats krijgt.In het mensbeeld staat de vraag centraal omtrentde voorrang van het lichaam (de materie) op degeest (het symbool) of omgekeerd. Deze vraagkan slechts worden behandeld aan de hand vaneen conceptualisering van het denken(bijvoorbeeld: wat is het aandeel van ons lichaamin het denken? En dat van woorden? Maar ook:waardoor denken wij?), iets wat vandaag de dagtaboe is. Het is allemaal veel te metafysisch enspeculatief!. Maar dat is nu precies mijn puntwanneer ik spreek over een fatale anomalie binnende verhalen van de wetenschap. Zij doen namelijkalsof zij het probleem van het denken afdoendehebben opgelost. “Denken isinformatieverwerking en intelligentie is hetkunnen maken van betrouwbare voorspellingen,”zo lezen we bij Steven Pinker. Het verstand wordtdus gezien als een organische computer. Lijnrechtdaartegenover kunnen we de volgende ideeplaatsen: het denken is iets wat met geen enkel
Over Wetenschap & Religie
R
Seks met Dieren: een Terreinverkenning
De Moeial 7Februari 2006
fenomeen in de werkelijkheid kan wordenvergeleken. Het denken is niet herleidbaar tot ietsanders. Omwille van deze onherleidbaarheid zijnwe aangewezen op metaforen. In de vroegstefilosofie werd het denken dan eens met vuur, danweer met lucht vergeleken. Men was toen nogop zoek naar een eerste vatten van het denken enhaalden zijn inspiratie voornamelijk uit de natuur.Later zou zich een verschuiving van deinspiratiebron voordoen naar de technologie, dietot vandaag de metaforen over het denken blijftbepalen. Uit het verhaal dat ik u voorleg mag duidelijkzijn dat mensen in het geheel niet over een voorafgegeven notie beschikken van wat denken is. Weonthouden het volgende: het heeft geen zin om,in geloofskwesties, over God te discussiëren. Hetgaat om het mensbeeld, over de verhoudingtussen lichaam en geest. Zo wordt het pasmogelijk over de ziel te denken als iets watonsterfelijk is, wanneer we als uitgangspuntnemen dat het symbool aan de materievoorafgaat, zodat de materie van het symboolafhankelijk kan zijn. (In zijn ‘Système de laNature’ heeft D’Holbach op zeer ingenieuzewijze deze afhankelijkheidsrelatie op zijn kopgezet. Hij doet dat aan de hand van wat de mensenzich voorstellen bij hun ziel, wanneer die, na hundood, onafhankelijk van het lichaam zal blijvenvoortbestaan. We stellen ons die ziel zo voor dathij nog zal kunnen zien en horen, dus dat die zielnog toeschouwer zal kunnen blijven van dewereld. Daarbij wordt iets belangrijks over hethoofd gezien. Wanneer je van een levende mensde ogen doorboort, dan wordt die namelijk blind.Wanneer je van een levende mens detrommelvliezen doorboort, dan wordt die doof.Op die manier wordt het duidelijk dat onsbewustzijn, ons vermogen om toeschouwer vaneen wereld te zijn, volledig afhankelijk is van dezintuigen, die materieel zijn. Materie gaat dusvooraf aan bewustzijn.)
De tweede weg die we moeten inslaan om onsbeeld te vervolledigen, is die van denatuurfilosofie. Een belangrijke reden waaromhet argument van het ontwerp opnieuw populairis geworden, heeft te maken met een misvattingomtrent wat nu eigenlijk cruciaal was aan deevolutietheorie van Darwin. Hij zou hebbenaangetoond dat mensen van de aap afstammenen dat zou de religieuze doctrines en demetafyische traditie hebben ondermijnd. Inwerkelijkheid bestond deze opvatting al langerbij sommige van Darwins tijdgenoten. Hetevolutiedenken bestond reeds, maar dan vanuiteen natuurtheologisch perspectief. Om tebegrijpen wat komen zal, moeten we de contextenigszins toelichten. De meeste wetenschappersin Engeland, zoniet alle, waren natuurtheologischgeoriënteerd. We spreken over biologen,
demografen, geologen, economen, enzovoort. Dewetmatigheden die zij in de natuur onderzochten,waren veelal attributen van de goddelijkevoorzienigheid. De leer van de voorzienigheid, dienog steeds deel uitmaakt van de christelijkedoctrine, betekent het volgende: de wereld en alleswat zich daarin bevindt is door God geschapenvoor de mens. De wereld is zo gemaakt dat demens daarin gelukkig zou kunnen worden. In hetEngeland van de negentiende eeuw hield quasielke wetenschapper er een Victoriaanse natuurvisieop na, een natuur die door een goddelijke Logos(=Woord) geordend is en waarvan de schoonheidtot doel heeft de mensen te behagen. Dezeschoonheid en intrinsieke goedaardigheid van denatuur moest dus weerspiegeld worden in elkewetenschappelijke theorie. Het is dan ook nietverwonderlijk dat er na de publicatie van On TheOrigin Of Species weinig weerstand bestond tegenhet evolutionisme en het algemene evolutionaireparcours van de soorten dat daarin werdbeschreven. Het voldeed aan de algemeneesthetische eisen. Het principe van natuurlijkeselectie daarentegen, datgene waar het Darwinfeitelijk om te doen was, werd algemeenverworpen. Want wat betekent natuurlijke selectie?Het betekent dat de natuur niet zo welwillend staatten opzichte van de menselijke soort, die uiteraardeen onderdeel van het evolutieproces uitmaakt.Doorheen de geschiedenis van de soorten is denatuur blind en moordend te werk gegaan, zo leertons Darwin. De natuur waarover hij spreekt, isniet langer die bevallige Moeder Aarde, maar juisteen kerkhof van het leven. De natuur is lelijk endebiel geworden, want zij is niet langer in onsgeluk geïnteresseerd.
Als we dit natuurbeeld in het achterhoofd houden,wordt het mogelijk te zien wat er in ons denkenover de natuur ontbreekt, zodanig dat demonotheïstische religies opnieuw opgang kunnenmaken. En dit onvolledige denken over de natuuris niet louter een zaak van de populairemediacultuur, maar ook van de exactewetenschappen zelf. In onze voorstelling bestaan vijf verschillendenatuurbeelden. Elk van deze beelden stemt overeenmet één van de vijf manieren waarop wij de natuurbenaderen. 1) We benaderen de natuureconomisch: dan is zij een voorraad. 2) Webenaderen de natuur wetenschappelijk: dan is zijons studieobject. 3) Soms ook als een arts: dan isde natuur onze patiënt. 4) We benaderen de natuurals een esthetisch object: dan is zij een kunstwerk.5) En ten slotte benaderen we de natuur met liefde:dan is de natuur onze vriend. Voor 1, 2 en 3 geldt dat wij de natuur technischbenaderen. Dat wil zeggen: beheerst, afstandelijken met een duidelijk doel voor ogen. We wordenniet door de natuur aangedaan dankzij dehiërarchische positie die we dan ten opzichte van
haar innemen. Voor 4 geldt evenwel niet detechnische benadering, maar wel deafstandelijkheid. Dat kan op het eerste zichtminder vanzelfsprekend lijken, dus zal ik ditverder toelichten. Wanneer we bewonderend naarde natuur toestappen, is deze bewonderingdoorgaans visueel. We spreken van‘landschappen’, van onze ‘omgeving’ en van‘mooie’ dingen. Het fenomeen waarbij de natuurlangs de televisie bij ons op bezoek komt, isdaarvoor een verdere aanwijzing. (Merk op datdeze beelden geselecteerde fragmenten zijn. Hetis een geconstrueerde natuur.) We zien de natuuralsmaar vaker door ‘vensters’ allerhande. Daarinligt de afstandelijkheid. Voor 5) schijnt op heteerste zicht geen van beiden op te gaan, noch detechnische, noch de afstandelijke houding. Maarwie een beetje nadenkt ziet onmiddellijk dat zijer wel aan voorafgaan en de liefde tot de natuurzelfs mogelijk maken. Immers, zijn de dierenwaarvan wij houden geen getemde dieren? Is denatuur waarin wij ons begeven niet voorafontruimd van alle mogelijke gevaren?Technologie maakt liefde tot de natuur mogelijk,maar ze vervreemd tegelijkertijd. Waarvanvervreemd zij ons dan wel? Dat zal ik u uitleggenaan de hand van een voorbeeld... Met kerstmiszijn we blij wanneer het sneeuwt. Wanneer hetveel gesneeuwd heeft, biedt de stad immers eenmooie aanblik. De natuur is dan een schouwspeldat wij ofwel met dikke kleren ingepakt, ofwelvanuit een verwarmde ruimte door het venster,gadeslaan. Het is voor ons heel nuttig om ons denatuur op die manier voor te stellen, want danhebben we er iets aan. Problemen stellen zichechter voor diegene die niet over een verwarmderuimte beschikt, noch over kennissen die daaroverbeschikken en die gedwongen is op straat te leven.Deze persoon zat niet bepaald zitten wachten opsneeuw, want zij zal sterven in de sneeuw. Het iseen andere natuur waar deze persoon mee temaken heeft: de vernielende natuur. Zij heeft meteen schouwspel niets meer te maken. Waarin ligt nu de vervreemding en wat moetenwe daaronder verstaan? Ten eerste houdtvervreemding in dat we iets vreemd zijn gaanvinden wat ons voordien eigen, bekend was. Ietswat ons in feite nog steeds toebehoort.Vervreemding betekent dan vergetelheid. Metbetrekking tot de natuur en ons voorbeeld van desneeuw, wil dit het volgende zeggen: we zijnvergeten waarom we een onderdeel van de natuurzijn. Zijn we onderdeel van de natuur omdat wemooi zijn zoals de natuur? Of omdat we materieelzijn zoals de natuur? Omdat we ons voortplantenzoals andere soorten van de natuur, of omdat weegoïstisch zijn? Maar misschien moeten we onser juist rekenschap van kunnen geven dat weonderdeel zijn van de natuur omdat we vroeg oflaat kapot gaan, zoals alles in de natuur… Hetgaat er natuurlijk niet om dat hiermee alles gezegd
is over wat we met de natuur gemeen hebben, ofbeter gezegd: hoe de natuur zich in onsmanifesteert; maar wel dat we dit aspect, namelijkdat de natuur ook vernieling is, volledig uit hetoog zijn verloren. Traditioneel ontleent de natuur haarwaardigheid aan haar gewelddadigheid enonbeheersbaarheid. Door aan de hand van detechnologie een enclave in de natuur uit te bouwenen door deze alsmaar uit te breiden, zijn we eenbepaalde ervaring van de natuur volledigkwijtgeraakt. En door de marginalisering van dezeervaring –die van het onverbiddelijkenatuurgeweld- , zijn we de natuur in haar geheelgaan vergeten. De natuur stemt ons niet langertot eerbied. Een belangrijk gevolg van dezearrogantie, is dat we de dood niet langer zinvolkunnen interpreteren. In plaats van de natuur inde cultuur te denken, wordt de dood ietsonnatuurlijks.
Hiermee zijn de thema’s aangehaald waaraan dewetenschap doorgaans voorbijgaat en waaruit dereligies vandaag hun kracht putten. De aard vanhet denken, de aard van de taal en de aard van denatuur. Zij blijven ook in het onderwijs volkomenonbesproken. Dat deze thema’s bij uitstekmetafysisch of ideologisch geladen zijn, maakthet voor de religies des te gemakkelijker. Dewetenschap wil immers waardevrij blijven!Wanneer al een wetenschapper zich in de discussiewaagt –zoals Daniel Dennet, die eerder eenfilosoof is, of Richard Dawkins- slaan zij de balvolledig mis. Meestal beginnen ze dan deevolutietheorie uit te leggen en misverstandendaarin op te helderen, alsof dat ook maar enigszinster zake doet. We zouden de wetenschappen in tweecategorieën kunnen onderbrengen: de platonischeof christelijke wetenschappen, zoals depsychologie, de fysica, de biologie, degeschiedenis, de economie en de kosmologie; enanderzijds de ketterse wetenschappen zoals desociologie, de antropologie en de taalwetenschap.De psychoanalyse tenslotte, bevindt zich ergenstussen beide. In eerste instantie berust hetonderscheid tussen de twee op wat zijn onder taalen symbolen verstaan. Verder, op wat zij onderde natuur verstaan en de plaats van de mensdaarin. Zo wordt het gemakkelijk om depopulariteit van de eerste groep te verklaren, integenstelling tot de tweede, in de brede cultuur.Het heeft niets met hun vermeende exactheid ofde superioriteit van hun methodes te maken, maarmet het stomme feit dat ze beter bij onzetraditionele denkwijzen aansluiten. Wat zijn onzetraditionele denkwijzen dan wel? Indien u hetantwoord zelf nog niet heeft geraden, lees dan debijbel, de Koran of Augustinus.
Gabriël Zamora Moreno
Het was vroeg in de ochtend en heel de straatwas versierd met slingers.
De Burgemeester van het dorp liep statig langsde lange, dode kanalen. Lijken drijven daar nogsteeds voorbij. Mensen die zich hebben kapotgefeest. Elke keer weer een duizendtal meer.
José hield hem staande. José was niet zijn echtenaam, maar wat deed dat er nu nog toe. Ze kendenmekaar immers al zo lang. Het gesprek, zoals dattussen de beide heren verliep, kon slechts gehoordworden door hen die reeds lang geluisterd hebbennaar gekkentaal. Mensen met gezond verstand(zoals dat nu heet, maar dan niet meer, of toennog niet) zouden er zoiets van kunnen maken:
José: “Vanwaar al die slingers, meneer dekruidenier, vanwaar al die drukte?”De Burgemeester: “Maar José toch, het is hiermuisstil op straat! Iedereen slaapt nog! Wij tweealleen dwalen hier rond in deze godvergetenstraten!”José: “Geen reden om u zo op te winden frater, algeef ik toe dat mijn opmerkzaamheid te wensennalaat.”
DB: “Ach het is niet erg, José, ik voel me watmelancholisch vandaag, of misschien bedoel ikpoëtisch? Wat doet het er toe, alles is kak!”José: “Maar bakker toch, wees niet zo bedroefdtijdens zulke mooie festiviteiten! U heeft trouwensnog steeds mijn vraag niet helemaal beantwoord!”DB: “Ach lazer toch op met jullie vragen! Alleenmaar omdat ik burgemeester ben zou ik altijd maarjullie vragen moeten beantwoorden! Wel ik heber schoon genoeg van! Trek allemaal jullie planmaar!”
De Burgemeester liep nu kwaad weg. José stondmoederziel alleen op het marktplein. Hij keek evenvertwijfeld om zich heen. Toen zag hij de Boma.Hij was niet zeker of de Boma zijn eigen omawas maar toch vroeg hij op goed geluk af: “ZegBoma, vanwaar al die slingers?”De Boma:”Maar manneke toch, weet ge dat danniet meer? Het was gisteren feest omdat de wereldgered is!”José: “Hoezo? Was de wereld dan niet al vorigeweek gered?”DB: “Nee manneke. Gisteren…, gisteren…!”José: “U moet mij mijn argwaan vergeven maarik zou gezworen hebben dat vorige week…”
DB: “Zeg José, ge moet nu niet lastig wordenhee…”José: “IK BEN JOSÈ HELEMAAL NIET!!!!”DB: “EN IK BEN UW BOMA HELEMAALNIET!!!!”
José liep nu kwaad weg. Ouwe trut! Wat dacht zewel!Toen hij bij de kaai kwam, was hij alweerhelemaal vergeten waarom hij kwaad was. Toenherinnerde hij het zich weer. Hij zich het weer.Zij hich wet heer. Weetikveel, hij zag ergens eenbaby staan. Hij liep naar de Baby toe en sprak:“Zeg Burgemeester, is het waar dat men gisterende wereld heeft gered?”De Baby: “Maar neen, beste man. Vandaag! Ja,vandaag wordt de wereld gered! Op dit momentis men hard aan het werk om de wereld te reddenen weldra zal een boodschapper ons komenmelden dat de wereld gered is!”José: “Maar, vanwaar dan al die slingers?”DB: “Dat spreekt toch voor zich, beste man, dieslingers hangen er omdat wij zo meteen zullengaan feesten want DAN IS DE WERELDGERED!”José: “Maar toch zou ik gezworen hebben dat
vorige week…of misschien was ’t vorigemaand…?”DB: “Vandaag, beste man, vandaag…”
Plotseling komt er iemand door de straten gerend.De weinige kleren die aan zijn lijf hangen, zijncompleet verscheurd. Hij houdt zijn armen hoogin de lucht en met een woeste uitdrukking op zijngezicht brult hij constant: “DE WERELD ISGERED! DE WERELD IS GERED! DEWERELD IS GERED! DE…”
De Baby: “Zie je wel, vandaag…”
En zo werd het een fantastisch feest dat door bleefgaan tot in de vroege uurtjes. Iedereen feestte opeen waanzinnige, desastreuze manier. Joséspeelde met de baby, kuste met de boma en danstemet de burgemeester. Iedereen viel in een harde,harde slaap.
Het was vroeg in de ochtend en heel de straat wasversierd met slingers.
Rob Werkers, donderdag 29 september 2005,21u52
Over Wetenschap & ReligieSeks met Dieren: een Terreinverkenning
Als de haan ‘s nachts lustig kraaitwordt zijn bekje toegenaaid
De Moeial8 Februari 2006
Ideologiekritiek: Monkie ReturnsDe dag dat het zonlicht niet meer scheen
De lucht hing bedompt in het duistere lokaal. Delange kaarsen die nu reeds maanden haddengebrand waren stompjes geworden die meer rookdan vuur, meer twijfel nog dan warmte doorheende kamer straalden. Sundri verhief eenhypnotiserende stem die sprak: “Oh, John, youlucky bastard. Gij beseft nog waarlijk niet dat dezedag de schoonste uit uw leven zal zijn. Maar hoekan het ook anders? Onwetend zijn zij die hetultieme geluk nog nooit hebben mogen proevenen verzegeld zijn hun ogen voor de wonderen dernatuur. Maar vandaag zal dit allemaal tot een ververleden verworden, John. Vandaag zal het tiendeinzicht, dat gij altijd al in uw gedragen hebt, zicheindelijk aan u ontluiken als een wondermooiebloem. Ja, openbloeien zult gij, en de wereld nogmet u. Vandaag immers zal De Karakol zich viamij in uwen mond verstrooien. Gij zocht zolangnaar de ultieme vrijheid, zij zal zich nu opnieuwnog meer aan uw openbaren. Kijk naar dezecactus-zaad, zij draagt in zich de wonderlijke stofdie reeds in vroeger, vroeger tijden de sjamaanen wonderman vol kracht en passie en verrukkingstopten, die reeds lang geleden werd geroemd omhaar bijdrage aan de wereld der wetenschappelijkeinzichten en de kunst te kunnen leven, waar zelfsde medicijnman al velen mee wist te genezen; ohJohn, open uw mond en slik de heilige mescaline.”Vervolgens bracht Sundri zijn linkerhand, die nogsteeds de zaden droeg, zonder omwegen in John’sbenedenmaag en loste daar zijn inhoud. Sundribegon oude mantra’s te zingen en sprak invreemde talen. Hij nam de vorm aan vanvierenzestig vrijzwevende vingerhoofddieren ende wanden werden manen. Toen dacht Sundrieraan dat hij zijn arm misschien wel eens uitJohn’s ingewanden zou kunnen verwijderen. Dezelaatste haalde opgelucht adem. Het volgendemoment echter voelde John hoe de wereld zichweer in kolken trok en hoe hij daar als zaad inwerd geworpen. De bedompte ruimte opende zichen desintegreerde in partikels kosmisch stofwaardoor het sterrendak opstraalde. John keek omzich heen en de wereld was als van zachtaardigeplastiek. De mensen die rondom hem schenen tedansen droegen maskers en afbeeldingen van huneigen en elkaars gezichten en wisselden vangelaat. De Karakol zwiepte medogenloos derealitiet tot splinters en vloeiende scherven. Demassa verdronk zich in elkaar en vergat heel evenom te sterven. Een glimlach vroor zich vast opJohn’s gelaat. Wat kon de wereld hem toch plotsals wonder nooit echt meer verrassen. Hij durfdezich nauwelijks de vraag nog maar te stellen.Sundri kwam toen weer voor hem opgerezen enstraalde warme kleuren. John baadde zich in hetlicht van deze wonderlijke gestalte als in eenwarm modderbad. Vol verwondering enontroering daalde hij op zijn knieën neder enmaakte aanstalten om Sundri met lof te overladen.
Met een oorverdovende klap werd op dat momentechter de deur geopend en de ruimte implodeerde.“Sundri, kom hier want ik ga uwe smoeltoemeppen! Al veel te lang voedt gij u op het bloedvan hersendode zombies die zich vastzuigen aanuw leren als een mossel aan een rotte plank. Ikword gezonden hier door hogerhand en ik kom ubuitensjotten!” Monkie haalde zijn speld vanachter zijn oorschelp te voorschijn, veranderdehem in een knots, en sloeg daarmee alvast eengat in de vloer dat gaapte als een kerker. Johnkeek stilletjes naar het spektakel. Monkie wierpde enorme knots naar het altaar waar Sundri opstond. Het altaar brak in miljoenen splinters uiteenen op dat teken schoten de beiden met zo’nenorme kracht door het luchtruim omhoog dat er
vier enorme knallen klonken en de aarde viertellen bleef daveren.Hoog boven de wolken keken de tegenstanderselkaar strak in de ogen. Alsof ze verwikkeld warenin een verontwikkeld staarspel lieten ze om hetmeeste vuur en furie uit hun ogen spreken. Ditduurde zeventigduizend kwartieren. Beidestrijders waren nu in trance en werden door dekleuren van hun energieveld langzamerhandwitheet. Monkie bracht voorzichtig, tergendlangzaam zijn hand naar zijn kop en krabde zichachter zijn oren. Sundri verloor hem geen momentuit het oog. Monkie trok één van zijn haren uit enbracht dit met zijn vinger naar zijn lippen. Toenhij tenslotte ook nog blies verdween het haartjeop een wervel van de wind. In vrije vluchtveranderde het echter plotseling van gestalte enwerd een jachtluipaard in het midden van haarsprong. Maar Sundri was snel en veranderde zichin een jager. Hij spande zijn boog maar voordatzijn pijl het roofdier kon raken had Monkie alweereen tweede haar in de wind geblazen. Deze vielnaar beneden in de gestalte van een slechtvalk enze onderschiep de pijl om hem pas weer te latenvallen in de handen van Monkie. “Is dit uw pijlSundri?”, vroeg hij, en liet een miniscuul lachjeweergrinniken. “Zijn het niet de dwazen die bijhet naken van de strijd reeds al hun pijlenverschieten of zijn het de lafaards die niet methet zwaard om durven gaan?” Sundri voelde zichgekwetst bij deze woorden en stormde nublindelings-woedend op Monkie toe. Onderwegveranderde hij in vierentwintig kamikazes enschoot op Monkie toe. Deze werd echter eenbomauto en een divisie van de veiligheidsdiensten schreeuwde: “Terroristen!”. Het volgendemoment verduisterden de hemelen als viel denacht vandaag zonder gradaties en nuances.Sundri, die zich ondertussen tot achtenveertig had
verdubbeld, zag nu zich omringd door duizendenkleine apen die, getooid met een cynischemonkie-kop, zwaar waren bewapend. Hettraangas en de pepperspray, de magneto-phosphene- en epilepsie-geweren waren nietgeheel afwezig. Dikke witte walmen rooksluierden de hemel.John wist ondertussen niet helemaal goed water nu precies gebeurde. Hij zag wel flitsenfluostift en sporen aan de hemel, maar hij wistnu dat de structuur van de gepercipieerdewerkelijkheid oorspronkelijk samenvalt met hetmeta-niveau van talige communicatie entwijfelde dan ook aan de eigen invloed op hetwonder der aanschouwing. Hij voelde wel dathet alles te maken moest hebben met zijn vroegelevensjaren en het premature drankmisbruik vanzijn alcohol-verslaafde moeder; maar telkens hijzijn gedachten weer wou centreren rond dezeinterstellaire constellatie van toevalligesamenloop, scheen het licht hem te ontglippen.De woorden vloeiden als vanzelf doorheen zijnkeelgat, maar stierven op zijn lippen. Hij voeldehoe de eigen gedachten door een slang werdengedragen en hoe deze aanwezigheid zichmanifesteerde in drieënveertig kleuren. Hij zaggensters en vonken dwarrelen uit de hogereatmosferen.Sundri was ondertussen bijna tot het besefgekomen dat zijn krachten het begaven. Monkiebleek onvermoeibaar en wreedaardig en genootduidelijk van het spel. Sundri dacht een laatstekans op redding te zien in het verschalken vanzijn vijand. Hij dacht aan vluchten en aanonderduiken en aan een nieuw leven alsmachinist. Monkie echter, die de wetenschap derfrequenties als geen ander wist te benutten,doorzag deze snode plannen en sprak toen Sundritoe: “Ach Sundri, gij weet nu al dat gij het
onderspit zult delven, maar gij zijt laf en wil hierweg. Maar vertel mij, hoe zult gij nu uw eigen inde ogen kunnen kijken wanneer gij weet dat gijwegliep zonder ook maar het minste greintjerespect voor jezelf te behouden. Dat is nu wat eraltijd al heeft gescheeld aan u zie: zelfrespect eneigenwaarde. Ge hoeft u echter nergens om teschamen. Sterk ben ik, geboren uit de rotsen en dewind. Wreedaardig ben ik, kind van sluwe listenen de gangsters welgezind. Moedig ben ik, en ookknap en mooi en slim. Hoe zout gij toch van mijde strijd nog kunnen winnen? Geef toch gewoontoe en slik u trots nu maar eens in. Ik was ooit zelfzoals u, pragmatisch, bedrieglijk, en dom; eenpreker voor de weinigen en de massa, een sprekervol wondermooie woorden: schoon langs buiten,vanbinnen hol. Maar ik werd gestraft en opgeslotenen gezuiverd werd mijn vel. Ik reisde door veleverre landen en deed veel schoons, ik deed veelwel. Wie mij gekend heeft in mijn eerste duizendjaren had het nooit van mij gedacht, maar ik werdgezuiverd en geprezen en kreeg van de Buddhazelf mijn vele macht. Ik werd benoemd tot ‘Buddhadie overwint in de strijd’ en ik heb sindsdien oh zoontelbaar vele eikels zoals u koud afgeslacht. Doedus gewoon maar geen moeite want zie eens hier:ge voelt mijn staf.” Op dat ogenblik werd Sundriuiteengeknald in duizend kleine stukjes, waarnahij zelve het nog begaf. Monkie sprak vervolgenstot John: “Hé, gij daar, geef mij water, want ik hebdorst en ben bekaf!”
Nadat Monkie zijn dorst uitvoerig had gelest, rektehij zich eens goed uit en ging toen voor John’sgezicht staan. Deze voelde zich duidelijk niethelemaal op zijn gemak. Sundri was natuurlijknergens meer te bespeuren. Monkie legde vooor-zichtig een hand op John’s schouder en sprak: “AchJohn, gij dacht dat gij de vrijheid nog kon krijgen!Ge wilt niet weten hoe veel ik er zoals u al hebgezien! Maar genoeg daarover. Grijp u goed vastaan deze wolk, want het zal hier nogal gaanwaaien.” Met deze woorden stegen beide creaturenplots op en verwijderden zich in sneltreinvaart naarongekende oorden. John, die nog steeds lichtjesonder de invloed was van de mescaline, wist nietwaar hij het had. Hij zag slechts felgekleurdestrepen.
Toen de wolk uiteindelijk weer de aarde raaktegebeurde dat niet bepaald onzacht. Toch duurdehet nog enige minuten vooraleer John weer bijbewustzijn kwam. Dat gebeurde toen Monkie hemeen klap gaf die John nog lang zou blijven heugen.“Sorry”, sprak Monkie, “ik vergeet soms wel eensm’n eigen kracht. Maar laat ik mij toch voorstellen,want u weet blijkbaar werkelijk niet wie ik ben. Ikben Monkie, geboren dus uit rotsen en uit wind. Ikben de buddha die overwint in de strijd, maar ikstrijd slechts voor goede zaken. Ooit is dat welanders geweest, maar dat is een ver verleden waarik het liever niet over heb. Gij als gevange begrijptdat wel. Doch wat wou ik nu weer zeggen? Ah ja!Ga weg! John Earl Gray, ga weg! Wat doet gij hierin mijn ogen. Gij droomt nog veel te veel vanmeesters en van idolen, John, maar er zijn geenmeesters en idolen in deze wereld, John, en ooknergens daarbuiten. Gij wordt pas wijs wanneergij vanzelf vergeet te leren en toch de wereld nogbegrijpt. Ooit zult gij er misschien nog komen,John, maar voorlopig zijt gij niet rijp. Gij waartnog te veel vergeten wie het is die tot u spreekt enwie het is die u langzaamaan doet sterven. Gijluistert veel te veel naar andere stemmen dan dioevan uw eigen. Trek uw plan, ik bol het af!”(Wordt vervolgd...)
Bram Langmans & Rob Werkers
Wat voorafging: Toen John Earl Gray op 13 april 2002 werd vrijgelaten uit de ‘Henry Young Penitentiary Institution’ scheen het leven hem toe te lachen. Hij zakte dan ook op zijn knieën en sprak vol goeiemoed tot de zon over zijn voornemens om vanaf nuhet extreme genot van de herwonnen vrijheid zo intens mogelijk te blijven smaken. De zon echter, zij lachte; en smalend liet ze zich uit over de menselijkegoedgelovigheid en hun hang naar meer produkten. Al snel kregen de twee dan ook ruzie, en zoals dat gaat in het leven scheidden ook hun wegen zich in conflicteerende directies. John ging vervolgens terugnaar zijn geboortestad, alwaar hij ontdekt dat ook de wereld niet heeft stilgestaan tijdens zijn vijfentwintigjarige verblijf in de gevangenis. Alles draait nu om vrijheid in zakformaat, te verkrijgen tegenstandardprijzen. John ontdekt echter al snel dat deze ICT-technologieën zijn drang naar absolute vrijheid niet kunnen bevredigen. Hij gaat dan maar op zoek naar de huiselijke warmte van zijn eigen nest.Daar aangekomen moet hij vaststellen dat zijn vrouw hem in de tussentijd heeft vervangen doorr één of ander derderangs-burgermannetje. John vermant zich en besluit zijn leven dan maar zelf in handen tenemen: hij slikt zijn criminele beroepstrots door en stapt het eerste beste interimkantoor binnen op zoek naar werk. Daar blijkt echter dat wie geen woonst heeft ook niet zomaar werk kan krijgen. Na eenafmattend gevecht tegen de administratieve bureaucratie slaagt John er in de nodige formulieren in de wacht te slepen. Daarmee vindt hij een voorlopig onderdak in het crisis-opvangcentrum. Doch daarbegint de ellende pas echt. Wanneer John begint aan zijn wanhopige zoektocht naar werk, ondervint hij namelijk reeds snel wat het is om gediscrimineerd te worden: zijn gevangenisverleden blijft hemachtervolgen als een schaduw die zich zelfs nog vertwijfeld aftekent tegen het duister van de diepe zwarte nacht. Maar John laat de moed niet zakken. Na veel gezwoeg en vernederingen vindt hij dan toch werkals metser-diender. Lang blijft hij aan de basis van het sociale werkverkeer; maar na lang volhouden en hard werken maakt John eindelijk carriëre: hij wordt een volwaardig meester-metser. John’s leventussen de ‘happy few’ bevalt hem goed: op persoonlijke aanvraag wordt John dé man voor het uitbouwen van een heel nieuw stadscomplex dat moet dienen om gigantische bedragen wit te wassen; en vanafdat moment is John’s leven gevuld met hallucinante hoeveelheden champagne, klassehoeren en het Colombiaanse witte goud. Met een nooit geziene ijver gaat John aan het werk. Er wordt een gigantischlabyrinth van funderingsgleuven gegraven en men begint met het gieten van de fundamenten. Door de enorme omvang van het complex breekt echter de grote cement-crisis uit! John zal zijn fundamenten nooitmeer afkrijgen! Hij wil dit natuurlijk niet aanvaarden en trekt dan ook de woestijn in om cement te gaan zoeken op de zwarte markt. Onderweg ontmoet hij daar plots Sundri, en deze neemt John in deee leer.Hij vertelt hem over de wereld van het gespuis, over de verderfelijke hang naar zekerheid die de middelmensen teistert en over de afkeer van het leven. Sundri spreekt ook over de menselijke hoogmoed en haarongegronde angssten, haar vergeten capaciteiten en haar hang naar nieuwigheid, naar bloot en naar sensatie. Vervolgens bekeert Sundri John tot De Karakol en stelt zich voor als diens vertegenwoordigerop aarde. Hij preekt daarbij de schoonheid van het slapen en het nietsdoen, het passieve pijnlijk leiden...
De Moeial 9Februari 2006
“There was nothing clear about the things he said,but what he meant to say was somehow made pureand clear” (Jack Kerouac, On the Road).
iterary criticism is not overtly popular. Itis often considered a parasite on literature,only relevant as an occupation to idle
academic “scholars” who have nothing better todo. I will demonstrate that such conceptions saymore of those who harbour them than constituteany truth. This will be done by looking at anumber of views on criticism, followed by ademonstration of some outlined principles.
Often the job is misinterpreted as “paraphrasingthe contents of a book”. Many literarytheoreticians have reacted against such a “heresy”(to use Cleanth Brooks’ term). This CleanthBrooks, one of the foremost members of the NewCriticism movement, a very influential school inAnglo-Saxon literary theory, claims that anyparaphrase reduces elements of the literary workto abstract “meaning”. Furthermore: “[A]nyproposition asserted in a poem is not to be takenin abstraction but is justified, in terms of the poem,if it is justified at all, not by virtue of its scientificor historical or philosophical truth, but is justifiedin terms of a principle analogous to that ofdramatic propriety”. This statement illustrates theNew Critical concept of the “autonomous artpiece” and it is proper to investigate this conceptbefore continuing our main research.
The “autonomous art piece” has a long criticalhistory, the main issue in the debate being whetheran art piece should be studied independent of itscontext or in relation to it. Is an author’s biographyrelevant to the interpretation of his books? Hasthe time in which the book was written made adefinite mark on it? Or should the literary criticonly occupy himself with his very own, reserveddomain: the text? From the beginning of the 20th
century until the 1960s, a great many people wereconvinced that the second stance (autonomy) wasthe only feasible one. According to these people,critics who had chosen the 1st option(contextualizing) had occupied themselves withother issues than textual ones. Issues which werehardly relevant to the text. Both the structuralistsin Europe and the New Critics in America andthe UK were determined to change this, wouldstudy the art piece by means of its structure. Bystudy of this structure (represented by the formalfeatures of the text, such as imagery, style,narrative techniques etc.) it was thought that theHoly Grail of literary science, namely a clear-cutdefinition of literaturnost or “literariness” (thatwhat gives the text its quality, that what allows
us to consider a text as literature; e.g. an article inthe paper is almost never thought of as literature,whether a novel by Dickens has a better chance ofbeing considered as such), could finally be found.The structuralists, who operated on an abstractlevel, soon found that the “minimal constituents”which allegedly contained the “literariness” andwould form the base of the literary work as atomsdo with matter, were nowhere to be found. Timeand time again the literary work was analysed,broken down and dissected, but never could thestructuralists find purely formal minimalconstituents.The New Critics operated on a more concrete level,and merely tried to find what makes a singleliterary text unique. By their method of “closereading”, they stuck to the text itself, and soughtits structure in a network of images or metaphors.Although they never managed to disconnect theimages from their contextual associations, they didnot make the structuralist mistake: to search forliterariness on an abstract (platonic) level.
Yet they too could not show an autonomictreatment of art in their studies. No wonder, sincesuch autonomy is made problematical by the textsthemselves (especially modern examples). Thework of Paul Auster is a good example: his workis full of characters that share features with his“real” person. A lot of them are writers, often livingin Auster’s own Brooklyn and sometimes evensharing his name, perhaps hidden in an anagram(for example, the “famous” writer John Trause inOracle Night). The first story of his early novelThe New York Trilogy (which is divided into threeconnected stories) begins with a confusion betweencharacter and author: “It was a wrong number thatstarted it, the telephone ringing three times in thedead of night, and the voice on the other end askingfor someone he was not”. The “someone he wasnot” proves to be Paul Auster, an unknownindividual to the main character of the story, whois called Quinn: “‘I’m listening,’ said Quinn. ‘Whois this?’ / ‘Is this Paul Auster?’ asked the voice. ‘Iwould like to speak to Mr Paul Auster.’ / ‘There’sno one here by that name.’” Auster’s seeminginclusion of himself in his novels forces critics ofhis work to consider non-textual material forinvestigation. After all, this information mightreveal more aspects of the literary work, and thusmerits investigation.
Thus the autonomy of the art piece proved to bean illusion. Yet it remains to be a useful hypothesis,for obvious reasons: when reading a book review,one rather likes the reviewer to discuss the work,and not his opinions on the author’s dress style.But back to what we set out to do: discuss what
literary criticism is all about. Let’s reconsider towhat Cleanth Brooks wrote: “any propositionasserted in a poem is not to be taken in abstractionbut is justified, in terms of the poem, if it isjustified at all, not by virtue of its scientific orhistorical or philosophical truth, but is justifiedin terms of a principle analogous to that ofdramatic propriety”. If one (with a critical mind)accepts the asserted autonomy of the art piece,the elements that form the art piece should alwaysbe considered in the context of each other (andnot any other context). Brooks pleads against anisolation of individual features in favour of anapproach that respects the integrity andambiguity of the work. In typical New Criticaltradition, he thinks this can only be accomplishedby a study of metaphors and metonymies (thetwo kinds of imagery), a study that shouldillustrate the elusiveness of the text. For inBrooks’ opinion, a great work is always double-sided, and must be. This is the weapon of all artagainst a reduction to mere meaning andsubsequent recuperation by ideology. Because adouble-sided work cannot be reduced to a singlemeaning without allowing for a contrary, equallyvalid explanation, showing the ideologicalpresuppositions of the critics (for the Dutch-speaking readers: this is why the work of LouisPaul Boon hasn’t been easily recuperated by theFlemish Socialist Movement, despite attempts inthat direction and Boon’s own early communistsympathies), and excluding propagandistic worksfrom the domain of art because they aredetermined by their meaning (the ideologicalcause) and are thus unable to achieve or evenmimic doubleness.
However doubtful an analysis of pure imagerymay seem, Brooks’ point on ambiguity stillstands. Despite the, often justified, attacks onNew Criticism, this argument has withstood thetest of time pretty well. One might argue thatthis is because of its vagueness, yet there issomething very attractive in a conception of artthat allows for its essential incomprehensibility.Just because art escapes definitive interpretationtime and time again, it keeps its appeal tochanging readerships. Or maybe art escapescomprehension because the elusive elementsraise our mortal souls to gaze upon a fraction ofsublime beauty. It very much depends on one’sromantic inclinations.
Herein lies the task of the literary critics: tohumbly point out the ambiguities that pervadethe literary work, to explore these dark areas withtheir small torches, knowing that the cave maynot harbour any pirate’s chests full of gold for
them, but settling for that, taking the experienceitself as sufficient treasure. The continuingdiscussion of texts enriches them as nothing elsecan, determined as every interpretation is bydominant thought and practice. A current NewHistoricist reading of Shakespeare has little tonothing in common with Goethe’s view on theBard, written as they are from completelydivergent viewpoints. Yet, and this is very mucha contrast between literary science and forexample the exact sciences, both viewpoint canbe equally valid, illumining the darkness of thetext with different light sources and thusdisplaying different parts of the endlessly largecave that is the literary work.
It must also be noted that every reader of a bookis automatically a critic of that same book,although often the criticism formulated may notbe put down into writing. Books evoke images,ideas, feelings and even provoke us into action,but only because we interpret what John HillisMiller calls “the unreadable text”. One only needsto think of multitudinous interpretations of theBible to consider every reader of that book a criticwithin a critical tradition (Calvinism,Protestantism, Catholicism etc.), although theextent to which these specific critics are preparedto probe their texts is probably very slim.
In conclusion I will shortly review criticism on aplay that is notorious for its overall heterogeneityand ambiguity: Doctor Faustus by ChristopherMarlowe (a contemporary colleague toShakespeare). It is a play about a man who makesa pact with the devil, selling his soul forknowledge (Goethe would later use this materialin his own version of the story, which is morefamous). Three articles on this play each considerthe main character differently. In turn, he isconsidered a legalist (a New Criticalinterpretation), an authorless self searching foraffirmation (a postmodern interpretation) and anambiguous character of whom it is not clearwhether he has a say in his own destiny (the mostrecent interpretation, yet pretty conventional).This destiny is has its own history ofinterpretation: Calvinist, Catholic and neutralviews all have their supporters and are supportedby material in the text. But none is conclusive.Just as no single theory can explain ourwonderfully complex world, the literary textremains obscure. For us to explore.
Ben
L
Onbegrip of … provocatie?Beste lezers,
Veel is ondertussen al gezegd, veel is algeschreven. Wekenlang siert de “cartooncrisis”het nieuws, debatten over al het al dan niet instrijd met de pers- en meningsvrijheid worden metargusogen gevolgd, redacteurs worden ontslagen,Deense producten worden in de moslimlandengeboycot, meer nog, vooraanstaande leiders vande Statengemeenschap houden geheimeberaadslagingen, de Europese Unie staat in repen roer, spirituele leiders doen oproepen totkalmte, duizenden mensen komen op straat,vlaggen worden verbrand, ambassades bestormd,mensen bedreigd, mensenlevens opgeofferd …waarom?De modale Westerling volgt al dit gebeuren metonbegrip en afkeer en komt tot het besluit dat eenaanzienlijk deel van de moslims en hun geloofeen bedreiging zijn voor de open, westersemaatschappij.Tot zulk een besluit komen vergt echter niet al teveel moeite, maar waar het merendeel van deWesterse wereld echter niet bij stilstaat is devraag: Waarom? Waarom juist nu al die heisa?Deze vraag wordt dan ook terecht gesteld indiener van uitgegaan wordt dat de spotprenten reedsin september 2005 in de Deense krant Jyllands
Posten werden uitgegeven en daarbij ook nog datdezelfde spotprenten al in oktober 2005 in eenEgyptische krant werden gepubliceerd en ditzonder dat er een haan naar kraaide.Hoe kan het dan zijn dat pas 4 maanden na depublicatie een golf van protest is ontstaan? Hoekan het zijn dat juist op een moment waarinternationale samenwerking tussen de Westerseen de Oosterse wereld de hoogste nood is, zulkeconflicten uitbreken? Hoe kan het zijn dat,wanneer de vraag naar dialoog tussen deverschillende godsdiensten zo groot is, conflictenoptreden?Onmiskenbaar is er sprake van provocatie!Bepaalde machten die belang hebben bij een breuktussen de Westerse wereld en de Islamitischelanden hebben de spotprenten dan ook alsprovocatiemiddel gebruikt om aan te tonen dat ereen fundamentele, ideologische kloof bestaattussen de twee kampen. Deze machten beogen aante tonen dat de moslims het functioneren vanliberale democratieën niet begrijpen of nietwensen te aanvaarden. Zo creëren ze eenvoedingsbodem die ze naderhand kunnen zaaienen oogsten zoals ze wensen. Noem het maar eenverdeel en heers strategie.Ongetwijfeld zijn de vrije meningsuiting en depersvrijheid de hoekstenen van een democratischesamenleving. Wat is echter het nut van een vrijheiddie tot doel heeft anderen hun religieuze,ideologische en culturele overtuigingen aan te
vallen, zwart te maken en aanleiding te geven totprovocaties. Zeker is het niet de bedoeling omzich monddood te houden tegen een aantalwaarden die in strijd zijn met de heersendeopvatting. Veel zal er echter niet bereikt wordendoor deze waarden in een slecht daglicht te stellen,integendeel, het enige dat bereikt zal worden ismeer verwarring en onbegrip. Respect vooreenieders overtuiging en dialoog is de enigeefficiënte manier om in harmonie met elkaarsamen te leven.Overigens gieten andere Westerse kranten, al danniet rechtse politieke partijen en organisaties olieop het vuur, door zogezegd onder de mom vansolidariteit dezelfde of nieuwe spotprenten tepubliceren, waardoor ze enkel en alleen demoslimmassa’s ophitsen. Een efficiënte oplossingwordt hierdoor enkel meer en meer verhindert.Verwarring en onbegrip zal er zeker zijn bij hetzien van brandende vlaggen, betogingen en iederander vorm van protest. Geweld kan zeker nietgoedgepraat worden en is tevens, in tegenstellingtot wat het merendeel van de mensen denken, instrijd met het vreedzaam karakter van de Islam.Het mooiste bewijs van deze contradictie is destandaardbegroeting van de moslims, “SalaamoenAleykoem … Vrede zij met U”.Hierbij aansluitend moet benadrukt worden datéén van de vijf hoofdpeilers van de Islam hetgeloven in de profeten is. Hiermee wordt nietenkel de profeet Mohammed geviseerd, maar alle
profeten, dus ook o.a. de profeten Jezus, Mozes,Dawoed, één voor één profeten die de spilfigurenvormen van verschillende huidige, grotegodsdiensten, en daarbij ook alle andere profetendie het woord des Gods hebben verkondigd. Alleprofeten hebben dan ook, zonder onderscheid, hetrespect en eerbied van de moslims. Welke dewaarde van de profeet Mohammed is voor demoslims, is deze hetzelfde voor de alle profeten.Geen enkele spotprent over de profeten Jezus ofMozes is dan ook verschenen als reactie op dievan de profeet Mohammed.Nochtans moet er enig begrip getoond wordenvoor de reacties van de moslims. De spotprentenzijn niet gericht tegen de eerste en de beste, maartegen een profeet wiens godsdienst wereldwijdongeveer één miljard gelovigen telt. Voor hen isde profeet een vaderfiguur, een geliefde, eenpersoon om naar op te kijken en om er voorbeeldvan te nemen. Voor deze mensen is ieder verwijt,spot en agressie aan het adres van de profeet eenaanval op al hetgeen waarin ze geloven enwaarvoor ze hun harten en hun levens hebbengeschonken. Reactie is dan ook meer dan normaal,doch in de mate dat er geen geweld wordtgebruikt. Het gebruikte geweld is dan weerduidelijk het bewijs van provocatie waardoordiegenen die heel dit complot hebben opgezet,hun uiteindelijke doel zullen bereiken.
Mohamed Ozdemir
De Lezersbrievenrubriek
Literary Criticism & the Art of AppropriationContextualising Autonomy & Structure
De Moeial10 Februari 2006
Colofon
De MoeialMaandelijks studententijdschrift van de VUB in samenwerking met het BrusselsStudentengenootschap, Studiekring Vrij
Onderzoek en Dienst Kultuur.
Ons redactielokaal is gelegen teTriomflaan 62. Elke maandag om
20 u is er redactievergadering.Iedereen is welkom!
Alle opmerking, vragen of reacties zijn welkom. Stuur een mailtje naar:
Verantwoordelijke UitgeverBram Langmans
CoördinatorBilal Benyaich
Vice-coördinatorGabriël Zamora Moreno
SecretarisBram Langmans
PenningmeesterRuben Brabers
Lay-outGabriël, Bram
IllustratiesMichaël, Bram
AchterflapMichaël Pleumeekers
RedactieledenRuben Brabers, Ben Van
Overmeire, Thomas Martin,Bram Langmans, Rob Werkers,
Bilal Benyaich, Michaël Pleumeekers,Laetitia Van Der Vennet, Gabriël Zamora
Moreno, Frank Vanaerschot, MatthiasVanheerentals, Michael Van De Velde
RedactiemedewerkersJelle Desmet, Maarten Dierckx,Vera Ter Beest, Peter Bill Kisitu,Pieter Vissers, Deniz, Maarten B.,
Joris D., Pieter D. ,Martin Van Ganshoren
oplage: 1500 ex.
AbonnementenStorten op rek.nr.001-1386975-48
met melding abo
Gewoon abo: 8,25 euroSteunabo: 24,79 euro
De redactie is niet verantwoordlijkvoor publicaties van het BSG, V.O.,
Dienst Kultuur, lezersbrieven,opiniebijdragen en standpunten.
iet alleen Freya Van den Bossche komtop het lumineuze idee om een korting tegeven op de stookolie factuur. Terwijl de
grote oliemaatschappijen noeste arbeid verrichtenom hun astronomische winsten geteld te krijgen,nu nog omvangrijker omwille van de gestegenolieprijzen, engageert de Venezolaanse overheidzich om de minder gegoede bevolkingslagenstookolie te geven aan een voor hun leefbare prijs.Maar wat dit project net zo bijzonder maakt, isde internationale schaal ervan.
Hugo, Katrina en de Bronx
Een aantal senatoren van het AmerikaanseCongress hebben namelijk de oliemaatschappijengevraagd een deel van deze recordwinstenaan te wenden om de arme lagen van debevolking in de winter bij te staan, rekeninghoudend met de hoge olieprijzen. De enigedie bereid was de handen uit de mouwen testeken, was Citgo. Venezuela is via Petroleosde Venezuela (PDVSA), de nationaleoliemaatschappij, eigenaar van Citgo.Dinsdag 14 februari werd het meest recentesamenwerkingsproject gestart in Delaware.Er is 3,8 miljoen liter ter beschikking gesteldom 20.000 mensen met een laag inkomenvan betaalbare stookolie te voorzien.Organisaties die onderdak geven aandaklozen worden ook betrokken bij hetprogramma en krijgen meer dan 500.000liter gratis stookolie. Dit is geen alleenstaandproject: Men is ermee begonnen in Boston en ismomenteel in zeven staten operationeel, maar hetproject is origineel op poten gezet voor de Bronx.Toen de Venezolaanse president Hugo Chavez inseptember New York bezocht, was de orkaanKatrina net over New Orleans en omstrekengeraasd. Daarna werd op pijnlijke manierduidelijk dat de Amerikaanse hulpverlening tewensen overliet. In zijn gebruikelijke in-your-facestijl merkte hij op dat terwijl de Cubanen hunkippen voor de orkaan wisten te behoeden, defederale en lokale autoriteiten van de VerenigdeStaten er niet in slaagden de arme, voornamelijkzwarte bevolking van New Orleans te redden.Maar, de orkaan had indirect ook een nieuwestijging van de olieprijzen tot gevolg. Zo kwamhij dan ook op het idee om, in de stijl van debestaande projecten in Venezuela en een aantalandere landen in Midden- en Zuid-Amerika, maardaarover later meer, de achtergesteldebevolkingslagen in de V.S. goedkopere olie aante bieden. Op 6 December, twee dagen na deparlementsverkiezingen in Venezuela, werd hetproject in de Bronx gelanceerd. Non-profitorganisaties participeren in het project om de
uiteindelijke kost van de olie voor deconsumenten te drukken. De stookolie wordt aan60 % van de marktprijs aan de non-profitorganisaties verkocht tot 1 april 2006. Hetuitgespaarde geld gaat gedeeltelijk naar degemeenschap via sociale programma’s van dehuisvestingsmaatschappijen. De rest gaat naar dehuurders van deze huisvestingsmaatschappijen inde vorm van een korting op de huurprijs of anderevoordelen.
Venezolaanse formule
Deze formule, oliewinsten gebruiken om socialeprogramma’s te steunen, wordt vaak gebruiktdoor Venezuela. Ten eerste was er de
samenwerking met Cuba. Hier bestond desamenwerking er in dat Cuba aan een goedkopertarief olie kon kopen van Venezuela. In ruilgingen 10.000 dokters en 20.000 leerkrachten uitCuba naar Venezuela om er de gezondheidszorgen het onderwijs te verbeteren voor de mensendie er in de Barrio’s (sloppenwijken) wonen. Hetzou om 80 % van de bevolking gaan. Hetalfabetiseringsproject heeft in de voorbije jaar 1,4miljoen mensen gealfabetiseerd, waardoor nu 99% van de bevolking boven de 15 jaar alfabeet is.Door dit project zou een tiental procent extragealfabetiseerd zijn. Buiten de samenwerking metCuba is er ook nog Petrocaribe. Dit is een projectdat nog niet echt operationeel is. (behalve inCuba) Het doel is de economie van landen uit deCaraïben te beschermen tegen de hogeolieprijzen. Ten laatste is er dan nog Petrosur: ditis een gemeenschappelijke Zuid-Amerikaanseoliemaatschappij. Ze moet bijdragen tot de Zuid-Amerikaanse ontwikkeling en de politieke eneconomische integratie van het subcontinentbevorderen. Er worden bijvoorbeeldbodemexploraties in Argentinië meegefinancierd. Ook hier is Venezuela de drijvendekracht.
Oil ‘z in the Hood
soevereiniteit over de natuurlijke rijkdommen
Om deze projecten te kunnen verwezenlijken zijner zekerheden omtrent de olie-inkomsten nodig.Daarom is de aard van de buitenlandseolieconcessies en de belastingsvoet op hun winstengewijzigd. De PDVSA is voortaan minstens 51 %aandeelhouder in elke buitenlandse olieconcessie,wat inhoudt dat zij de controle behouden. Debelasting op oliewinsten is opgevoerd van 34 %naar 50 %. Het gevolg hiervan is dat de olie-inkomsten, die vroeger via buitenlandseoliemaatschappijen richting V.S. doorgesluisdwerden, nu in Venezuela blijven. Het is dan ookniet verwonderlijk dat de Bush administratie nietbepaald tevreden is met deze ontwikkelingen. Dit
bleek reeds in 2002 toen er een misluktestaatsgreep gepleegd werd in Venezuela.Die bleek achteraf gesteund door de V.S.,zoals onder andere blijkt uit dedocumentaire “The revolution will not betelevised”. Daarna probeerde men metChavez komaf te maken door hetreferendum dat op zijn initiatief in degrondwet is opgenomen, tegen hem in teroepen. Ook dit mislukte. Hij won hetreferendum in augustus 2004 met 60 %.Sindsdien heeft men het geweer vanschouder veranderd en probeert men hemop andere manieren in diskrediet te brengen.Zo heeft Condoleeza Rice, na een positieveontmoeting tussen de Assistent Secretary of
State van de V.S. en de Venezolaanse ambassadeur,het regime scherp veroordeeld en zei ze dat deregering werkt aan een coalitie van landen tegenVenezuela. Maar er zijn ook andere stemmen tehoren vanuit de Westerse landen. Zo heeft Spanje,sinds Zapatero er Aznar vervangen heeft een goederelatie met Venezuela en is er ook in Groot-Brittannië onenigheid over het V.S. standpunt.Daar tekende een 60tal parlementsleden een motiewaarin ze respect vroegen voor Venezuela’ssoevereiniteit en Blair aanspoorden nietklakkeloos de V.S. lijn te volgen. Ook deburgemeester van Londen, Ken Livingston, weesop de democratische legitimiteit van Chavez. Enals we het dan toch over democratische legitimiteithebben, rest mij een vraag: Welke leider van eenvan de “oude” democratieën, die vanuit deWesterse wereld zo vaak als voorbeeld gebruiktworden, zou het in zijn hoofd halen om eenreferendum in de grondwet op te nemen, dat hetmogelijk maakt dat het volk hem dwingt af tetreden nog voor er nieuwe verkiezingenplaatsvinden?
Frank Vanaerschot
Plaats Hier Cartoon Naar Keuze...
Venezuela levert humanitaire hulp in de V.S.
N
De Moeial 11Februari 2006
hen Anthropologist Jared Diamondwas on one of his fieldwork trips toNew Guinea in the 1970s, a peasant
named Yali asked him why “white people had somuch capital” and “the blacks had nothing?”Yali’s question bothered Jared for over twodecades and it consequently led him to write oneof the best books on the fates of human societies.When in London last summer, Ouma, an Africanfriend told me that he had seen many tabloids withwomen’s breasts on the front page and he askedme why British men were so obsessed withwomen’s breasts, I was baffled anddiscombobulated, I had no ready answer but likeJared Diamond, I do not like simple answers so Istarted to investigate and below is what I found.According to figures released for December 2005by the British Audit Bureau of Circulations, TheSun is the leading daily newspaper selling3,119,757 copies. Nearly all the readers of TheSun will begin their reading on page 3 whichcarries a pair of exposed breasts. Headlines like“Britains best boobs, and Britains biggest boobs”are not uncommon on The Sun. The daily Starrecently had a headline story of how Jordan, aBritish model, is going to auction her breasts one-bay. Coincedentally, The daily Star also runs apage3 girl with an exposed pair of nipples, this isread by respectable men in blue suits who throwthe newspaper away before they get home to theirwives. (I observed this first at City Thames linkstation and later at Waterloo international station)Research in the United states has shown that afemale hitchhiker is more likely to get a lift thana male one. Furthermore, a female hitchhiker candouble the number of lifts she is offered if sheadds two inches of padding. However Alan andBarbara Pease argue that the size of a womansbreasts does not matter that much, they could be
small like lemons or large like water melons, menlove them all and what really matters is thecleavage. Tests conducted with pictures of bumcracks and breast cleavages convincingly show thatmost men cannot distinguish one crack from theother.In all animals, buttocks are used to signal readinessfor mating. When a primate is ready to mate, thebuttocks become big and round but in humans, thebuttocks are always big and round for constantattraction to ensure continued love making whichin turn leads to pair bonding and the succesfulrearing of children by a male and a female. Whenwe began to walk on two, one could not easily tellwhether an oncoming person was a male or afemale, so women developed breasts as a way tomimic the buttocks, and here the the importanceof the cleavage cannot be overemphasized. Butwhy did humans all over a sudden begin walkingon two?Anthropologists believe that bipedalism (Walkingon two) may have developed because it makespenile display more effective, and they alsoobserved that today, bipedal walking and standingare mostly done by males displaying their penisesto potential mates and to intimidate potential rivals.Although bipedal genital display is now bothimmoral and criminal among humans, the openlegged sitting still common among men in manycultures resembles open-legged penile displays bychimpanzes.Against this visual display idea, human penisesare not that pleasant to see compared to male vervetmonkeys that have got a blue scrotum and red penisset up against white hair which the female monkeysseem to find attractive. The human penis does notappear to be adapted for producing auditory,olfactory or gustotary stimulation, this left thesense of touch as the medium of female choice.
Therefore the human penis, its shape and sizedeveloped through female choice as a tactilestimulator.Therefore the primary function of breasts is sexualattraction but not breastfeeding. According toDarwins theory of sexual selection editted byGeoffrey Miller, most of the adult female breastis made up of fat, which does not play a role inmilk production. It is the mammary glands thatare responsible for milk production. Accordingto Geoffrey Miller, all female mammals have gotmammary glands that produce milk for feedingoffspring and any discussion about the evolutionof breasts needs to take this mammalian heritageinto account. One therefore needs to distinguishbetween mammary glands which developed formilk production and enlarged human breasts thatmust have developed for something else. He goeson to say that milk-substitute manufacturers haveworked for over a century persuading women thatthey are not mammals and have got no businessbreastfeeding. Researchers seem to support thisview when they say that breastfeeding increasesIQ by 5 points, rather, they do not say that bottlefeeding reduces IQ by 5 points.Breasts could have evolved as signs of sexualmaturity. Human breasts enlarge at puberty longbefore they are required for breastfeeding the firstbaby. Male choice shaped breasts to distinguishyoung from older women and males prefered theyounger fertile females with larger breasts.Breasts could have developed as a storage for fatreserves during pleistocene when starving wascommon. It would be possible to spread ones fatevenly over the whole body surface but that wouldmake it hard for males to compare females.Secondly, by not deposting too much fat on thestomach, females would avoid looking alreadypregnant and hence inhibitting male sexual
attention.To answer my friend’s question I would say thatall men seem to love women’s breasts, the Britishare just more liberal than the rest of the world.Penile display seemed to have given us lots ofadvantages and chief among them are;(a) It led humans to walking on two legs(b) Walking on two legs reduced the weight bornby our chest cavities. This enabled humans tomake intelligible sounds called words, to the effectthat we are the only primates that can speak. Ifyou do not believe this, try speaking while lyingon your stomach, and then try again whilestanding up. Even on a phone one is more audiblewhile sitting upright, rather than when one iscollapsed in a chair.(c) Bipedalism enabled humans to be the onlyanimals that can mate face to face.Just as penile display brought several advantagesto humans, showing off the breasts may benefitus in several ways;(a) As seen in the statistics above, it will helpsavvy newspapers boost their sales and createjobs.(b) In an era of HIV-aids, openly talking aboutsex and sexual organs has so far been the mosteffective weapon in fighting the pandemic.Exposing breasts will increase sexual awarenessespecially among youngsters.(c) Page 3 makes men mesmerized and titillatedand may hence improve their health.
Peter Bill Kisitu
Some of the ideas are based on Geoffrey Millersbook, The Mating Mind and on the Definitivebook of Body Language by Allan and BarbaraPease.
Britain’s Best Boobs and the love of Page 3W
idsland Nederland is verdwaald. Deultieme paradox, maar vooral een mooieaanleiding tot zelfreflectie en
relativering voor de noorderburen. Ooit hetbraafste jongetje uit de klas, nu al enkele malenblijven zitten. Verdwaald. Hoe heeft het zoverkunnen komen? Waren het de leiders metoogkleppen op? Of was het volk te koppig zichte laten leiden? Had iemand de bewegwijzeringomgedraaid? Of wees het kompas domweg deverkeerde kant op?In december werd in de Bozar een poging gedaaneen antwoord te vinden op de bovengesteldevragen. Een groep van zeven was vanuitAmsterdam en omstreken naar Brussel afgereisdom de verbaasde Brusselaar tekst en uitleg tegeven over de recente ontwikkelingen teNederland. Om beurten werd het woord gegevenaan de columnisten Ilja Leonard Pfeiffer, AfshinEllian, Herman Pleij en Sylvain Ephimenco, decabaretiers Andre Manuel en Theo Maassen, enten slotte, als wegjager voor de stropdassen enmaatpakken in de zaal, rapper Raymzter, bekendvan de single Kutmarokkanen.Verdraagzaam Nederland is intolerant geworden.Tekenend was de houding van wijlen Theo vanGogh, die het beledigen van anderen tot zijnlevensdoel had verheven. Nog veelzeggender isdat Mohammed B. het nodig achtte dekettingroker vroegtijdig monddood te maken.Sindsdien is ‘het recht op vrijheid vanmeningstuiting’ geëvolueerd in ‘het recht, of ikzou bijna zeggen de plicht, te zeggen wat jedenkt’. Bij een groot deel der Nederlanders komthet niet eens meer in ze op dat het vaak beter iste zwijgen. Het spreekwoord, bij dezegeïntroduceerd, ‘Spreken is zilver, kwetsen isgoud’, zal in de volgende editie van hetWoordenboek der Nederlandse Taal opgenomenmoeten worden. Politica Ayaan Hirsi Aliverdedigt het ´recht op beledigen´ als basis vanonze cultuur, en draagt deze mening met verveuit, tot in Berlijn en New York aan toe.Terug naar de Bozar. De discussieavond had alstitel Tolerant Nederland, het vrije woord aan hetwoord en elke gast sprak zijn (inderdaad, nurMänner) zorg uit over de groeiende verhardingten opzichte van andersdenkenden, en dan metname de moslims. Ilja Leonard Pfeiffer verklaart
dat als volgt: “Wat er mis is met Nederland, isprecies dit: saamhorigheid wordt afgedwongenmet oranje opblaashamers. Hos met ons mee of jebent niet geïntegreerd. Het is de reactie van eenland dat zijn ware identiteit heeft verloren.Tolerantie is niet hossend met een warm gevoelen een oranje opblaashamer integratie afdwingen,m a a raccepteren datde ander niethost.”HoogleraarLetterkundeHerman Pleijhad nog hetvolgende toete voegen:“De Neder-lander wil dater niemandaan zijn privé-geluk komt.In dat lichtmoet ook het‘nee’ tegen deE u r o p e s eG r o n d w e tgezien wor-den; menheeft bij-zonder weinigvertrouwen inde politiek enieder wil zijneigen belangv e r d e d i g dzien worden.Na pedofilieis achterka-mertjespolitiektegenwoordig het ernstigste delict dat je kanplegen.”De bijeenkomst in de Bozar gaf de burger moed.Geen kwetsende scheldkanonnades, geenapocalyptische uitspraken en geen oranjeopblaashamers. Dat er geen politici aanwezigwaren, moet hierbij een belangrijke rol hebbengespeeld. De ongekende mediageilheid waarmeede rechtse populisten van Nederland de bevolking
bang maken, is namelijk schrijnend. Geert (“Wemoeten laten zien wie hier de baas is”) Wildersen co zaaien angst, leggen de nadruk op deverschillen tussen mensen en doen niet eens eenpoging tot een oplossing te komen. Bij devolgende verkiezing hopen de rechtse rakkersimmers de vruchten te plukken van de kiemen
die nuw o r d e ngelegd.De nieuwsteontwikkeling,ontsprotenuit detoenemendexenofobie, ishet voorstelvan ministerV e r d o n k(Vreemdelingen-zaken enIntegratie).Het betrefteen zoge-h e t e n‘burgerschaps-code’ diestelt dat menop straatgeen anderetaal magspreken danhet Neder-lands. Datdeze coden a t u u r l i j kniet slaat opde Belgischetoerist ofe e n z a m e
esperantist, maar op de ‘Kutmarokkanen’, wilVerdonk niet toegeven, maar is onmiskenbaar hetdoel van de opzet. De liberale minister wilbovendien niet-naleving van de code niet eensstrafbaar stellen; iets wat de onzinnigheid van haarvoorstel nogmaals benadrukt. Nee, louterstemmingmakerij, en de daarmee gepaard gaandewaan van de dag, regeert.Het verharde klimaat heeft ertoe geleid dat
G
Waar spreken we af als we elkaar kwijt zijn?
radeloze inwoners gidsland Nederland achter zichlaten en een nieuw leven beginnen in pak-em-beetNieuw-Zeeland. Niet de angst voor aanslagen,maar vooral de schaamte voor zich-misdragendelandgenoten geeft hierbij de doorslag. Een anderegewaarwording is de, weliswaar bescheiden,uittocht van allochtonen, die, teleurgesteld in deverbitterde Nederlander, hun heil elders zoeken.In België wel te verstaan. Alles beter dan Holland,zullen we maar zeggen.De status van Nederland als gidsland is blijvendbeschadigd; niet langer wordt het land vanmolens, tulpen en klompen als een idyllische,perfecte laagvlakte gezien. Het multicultureeldrama lijkt zich voorlopig te hebben voltrokken,en achter een verloren gids moet je niet aanlopen.Dat dienen de Europese buurlanden te beseffen.Wat dat betreft krijgt de betekenis van het woord‘gidsland’ hier een nieuwe betekenis, waarin devoorbeeldfunctie van Nederland er een is van hoehet niet moet. Haat achter een façade vantolerantie komt uiteindelijk tweemaal zo hardtevoorschijn.Intolerant Nederland is verdwaald. VerdwaaldNederland is intolerant. Dolend tussen boerenkoolen couscous zoekt men de juiste weg. Eeniedermoet echter beseffen dat die weg nooit metuitsluitend hossende mensen gevonden zalworden. Zonder oranje opblaashamers, zondermallotige burgerschapscodes en zonderMohammed Bouyeriaanse slachtingen. Daarvoordienen de Nederlandse politici allereerst tot hetbesef te komen dat hun taak niet inhoudt zo veelmogelijk stemmen te krijgen bij de volgendeverkiezing, maar dat het hun plicht is zich in tespannen voor het algemeen belang waarmee hetland gediend is.Tot slot, terug in de Bozar, Theo Maassen: “Alsik vroeger met mijn moeder naar een grootpretpark ging, was het eerste dat ze me zei ‘Waarspreken we af als we elkaar kwijt zijn?’. Dat isprecies waar Nederland behoefte aan had gehad,maar mijn moeder is dood. Nederlanders zijnelkaar kwijt en we moeten elkaar weer weten tevinden.Ik ben hier.”
Daniël van der Meer
Holland in brand
De Moeial12 Februari 2006
