Persoonsgerichte zorg:Ideologie of haalbare kaart?

Henriëtte van der Horst

16 juni 2017

Wat is persoonsgerichte zorg?

‘Persoonsgerichte zorg is een manier om zorg op maatte bieden aan mensen met een chronische ziekte.Kern van persoonsgerichte zorg is dat je alszorgverlener iemand niet alleen als patiënt maar alsmens benadert. Bij de behandeling staat niet de ziektecentraal, maar de manier waarop de patiënt in hetleven staat en zelf met de aandoening omgaat.Anders gezegd: persoonsgerichte zorg is zorg op demaat van de patiënt.

Vilans, White paper 2013

Wat is persoonsgerichte zorg?

‘Zorg waarbij de persoon met zijn mogelijkhedencentraal staat en niet de ziekte. Een ideale aanpak ismedisch verantwoord én persoonsgericht.Kernelementen van persoonsgerichte zorg zijn:zelfmanagement en samen beslissen. Van de patiëntwordt een actieve rol verwacht, terwijl de zorgverlenersteeds meer als coach fungeert.’

bron: Kennisplein Chronische Zorg

Wat is persoonsgerichte zorg?

Huisartsgeneeskundige zorg ís persoonsgerichte zorg.Persoonsgerichtheid behoort, naast generalisme encontinuïteit, tot het DNA van de huisartsgeneeskunde.

Wat is persoonsgerichte zorg?Dit betekent dat de huisarts rekening houdt met deindividuele kenmerken van de patiënt en dienspersoonlijke levensloop, leef- en werkomgeving. Dehuisarts integreert contextkennis met lichamelijke,psychische en sociale aspecten die van invloed kunnenzijn op gezondheid en ziekte. De eigenverantwoordelijkheid van de patiënt en debetrokkenheid van de patiënt bij het behandelbeleid zijndaarbij belangrijke uitgangspunten.

Uit: Dossier Persoonsgerichte Zorg NHG (versie 22 maart 2017)

Persoonsgerichte zorg?

Wat/wie kan daar nu op tegen zijn?

Een paar haken en ogen

- Zelfmanagement

- Samen beslissen

- Actieve rol van de patiënt

- Zorgverlener als coach

- Eigen verantwoordelijkheid van de patiënt bijbehandelbeleid

Ideologie of haalbare kaart?

Ideologie als we ervan uit gaan dat

• Iedereen zelfredzaam kan zijn (met beperkingen)

• Iedereen eigen regie kan voeren

• Iedereen eigen keuzes en afwegingen kan maken

• Elke arts/hulpverlener is staat is …

Ideologie of haalbare kaart?Ideologie dreigt als we persoonsgerichte zorg koppelenaan

•Participatie

•De actieve, verantwoordelijke patiënt

•Maximale keuzevrijheid

•‘Weten is doen’

Een paar onthutsende gegevens

- 2,5 mio laaggeletterden 16 jr e.o. (Rekenkamer 2016)

- bijna 1 op 3 lage gezondheidsvaardigheden (HLS-EU,2015)

- 48% heeft problemen met eigen regie over ziekte engezondheid, heeft ondersteuning nodig (Nijman 2014)

Een paar onthutsende gegevens

- 1 op de 5 huishoudens heeft problematische schulden(MvSZ 2015)

- Forse verschillen in gezondheid en levensverwachtingtussen arm en rijk (RIVM,VTV 2014)

Weten is nog niet doen

Weten is nog niet doen

• Redzaamheid i.p.v. zelfredzaamheid

• Realistisch beleid versus rationalistisch beleid

• Focus op inschatten van ‘doenvermogen’

• ‘Doenvermogen’ is beperkt te trainen

TegenstrijdigheidIn beleid

•Richtlijnen, toetsing, accreditatie: protocollair handelenals basis van (inkoop)beleid

Maar ook

•Persoonsgerichte zorg, de patiënt centraal, eigen regie,samen beslissen

UitdagingenMC 4 mei 2017, Boers et al.

Familie erbij betrekken is lastiger dan het lijkt.

‘Dat ik in beslissingen word betrokken maakt mij ookonzeker. Jullie zijn de deskundigen. Bijvoorbeeld metophogen van de sondevoeding gaan ze aan mij vragen:ben je hier oké mee als we het in deze stappen doen?Aan de ene kant snap ik dat ze het vragen, het gaat ommijn kind, maar jullie moeten zeggen of het zo oké is alsje het zo doet. Ik krijg dan het gevoel, als ik nu ja zeg ener gaat iets mis, dan ben ik medeverantwoordelijk’.

UitdagingenIn de spreekkamer

• Eigen regie: ik bepaal zelf wat ik nodig heb

• Dokter Google weet het beter

versus

• Optimale, zinnige/zuinige zorg

UitdagingenIn de spreekkamer

•Inschatten/expliciteren van vermogen/wens van depatiënt om samen te beslissen

•Verantwoordelijkheid arts versus verantwoordelijkheidpatiënt/mantelzorger (professioneel, moreel, juridisch)

•Voldoende tijd vinden/nemen

Oplossingsrichtingen• Omgaan met/accepteren van onzekerheid (arts en

patiënt!)

• Gedeeld stoïcisme

• Meer n=1 toepassen

• Gezamenlijke goal setting

• In de opleiding meer aandacht voor beleid

àStruikelen en (voorzichtig) dansen

Persoonsgerichte zorg; haalbarekaart

• Realistisch en geen rationalistisch beleid

• Accepteren dat participatie, actieve keuzes, samenbeslissen niet altijd mogelijk is, en ook niet het ultiemegoed

• Bandbreedte in onze samenleving accepteren enrespecteren

• Tijd nemen om te exploreren, te leren en samenverder te komen.

We kunnen starten met

Drie goede vragen