16 KIDDO 8 • 2013

Vlaanderen heeft al enige tijd een nieuw decreet Kinderopvang. In een eerder interview (KIDDO 4

2012) schetste minister Vandeurzen reeds de bedoeling: stap voor stap voldoende, kwaliteitsvolle kinderopvang realiseren die voor iedereen toegankelijk is. Nu is er ook concrete regelgeving, de zogenaamde uitvoeringsbesluiten treden in werking op 1 april 2014. Wat precies verandert, lees je in de loop van 2014 een heel jaar lang op de Vlaamse middenpagina’s van KIDDO. Dan

gaan we dieper in op kwalificatie ver eisten, voorrangsregels, subsidietrappen, ver-gunningsvoorwaarden, het lokaal loket, enzovoort. Maar eerst schetsen we de grote lijnen die ook voor Nederlandse lezers interessant zijn.

AanloopHet opvanglandschap in Vlaanderen zit tot nu complex in elkaar. Er zijn zelfstandige onthaalouders en onthaalouders aangeslo-ten bij een dienst, er zijn gesubsidieerde

en zelfstandige kinderdagverblijven. Al die opvangvormen hebben een eigen statuut, een eigen financieringssysteem en eigen kwaliteitsvoorwaarden. Die verschillen zijn historisch gegroeid, maar ze zijn verwarrend en niet langer te verantwoorden. Tenslotte heeft ieder kind recht op dezelfde opvang-kwaliteit. Want kinderopvang is goed voor kinderen en hun ouders: in kinderopvang kunnen kinderen zich spelenderwijze ont-wikkelen (de pedagogische functie), het stelt ouders in staat om hun gezinsleven te com-

Vlaanderen heeft nieuwe regelgeving om kinderopvang makkelijker, professioneler en

duidelijker te maken. Goed nieuws, dus. Maar er komt wel heel wat bij kijken. Welke

veranderingen zijn er en waarom? Hoe gaat de sector dit aanpakken? En waar vind

je eventuele ondersteuning? Hoe we bouwen aan de toekomstige kinderopvang in

Vlaanderen, biedt ook inspiratie voor Nederland.

Een nieuw decreet KinderopvangWelke richting gaat de Vlaamse kinderopvang uit?

17KIDDO 8 • 2013

>

Tekst: Ellen Rutgeerts • Foto's: Kind&Gezin en Caroline Boudry

bineren met andere taken (werk, opleiding, enzovoort – de economische functie) en het helpt de maatschappelijke kloof dichten (de sociale functie van kinderopvang).

Om dit te realiseren heeft het nieuwe decreet Kinderopvang in Vlaanderen drie grote doelstellingen: kinderopvang wordt makkelijker, professioneler en duidelijker.

Makkelijker: voor ouders Met het nieuwe decreet wordt kinder-opvang in Vlaanderen makkelijker. In de eerste plaats voor de ouders. Er komt méér kinderopvang. Tegen 2016 is er plaats voor minstens de helft van de kinderen jonger dan drie jaar (in Vlaanderen loopt voor-schoolse kinderopvang van 0 tot 3 jaar, red.). Vanaf 2020 krijgt elk gezin met behoefte aan kinderopvang binnen een redelijke termijn en binnen een redelijke afstand een kwaliteitsvolle en betaalbare opvangplaats. Dat is belangrijk: wanneer ouders geen op-vang vinden, kunnen de gevolgen groot zijn. Sommigen moeten een baan weigeren, een opleiding opgeven of (tijdelijk) stoppen met werken. De meest kwetsbare gezinnen lopen hier het grootste risico. Omdat kinderopvang goed is voor kinderen en hun ouders, is het belangrijk dat er een plek is voor iedereen die opvang nodig heeft.

Kinderopvang wordt in de toekomst ook makkelijker te vinden. Op de website van Kind&Gezin komt een online kinderopvang-zoeker. Ouders hoeven slechts één keer hun vraag naar kinderopvang te registreren. Via de kinderopvangzoeker komt hun vraag terecht bij alle opvangvoorzieningen in de regio van hun keuze. Bovendien komt in elke

gemeente een Lokaal Loket Kinderopvang. Ouders beslissen steeds zelf welke opvang ze kiezen, maar het Loket kan hen onder-steunen om een opvangplaats te vinden. Momenteel loopt een pilootproject voor de online kinderopvangzoeker, de regelgeving voor het Lokaal Loket wordt nog verder uitgewerkt. Maar één ding staat vast: ouders hoeven zich niet meer in te schrijven op verschillende wachtlijsten. Omdat kinderop-vang zo belangrijk is, moet ze ook makkelijk te vinden zijn en duidelijker (zie verderop, zie ook www.kindengezin.be/nieuws-en-actualiteit/2013/20131003-goede-opvang-dat-merk-je-aan-de-glimlach-van-je-kind.jsp).

Kinderopvang wordt voor ouders ook finan-cieel makkelijker haalbaar: er komt meer op-vang op basis van inkomen. Ouders die meer verdienen, betalen een hogere prijs. Ouders die minder verdienen, betalen een veel lage-re prijs: de opvang krijgt de rest aangevuld met subsidies. Opvang met een vrije prijs – dus niet volgens het inkomen – zal blijven bestaan, maar er wordt in de toekomst wel meer geïnvesteerd in kinderopvang met een inkomenstarief. Ouders die minder verdie-nen, moeten opvang ook kunnen betalen. En ook kwetsbare gezinnen moeten beroep kunnen doen op kinderopvang.

Makkelijker: voor de sector Het kinderopvanglandschap zit tot nu toe complex in elkaar. Met het nieuwe decreet wordt het makkelijker: elke kinderopvang – of je nu subsidies ontvangt of niet – heeft een vergunning nodig. Je krijgt zo’n vergun-ning wanneer je voldoet aan de startvoor-waarden en de werkingsvoorwaarden. (Meer uitleg daarover lees je in het Vlaamse middenkatern in KIDDO 2014 of op www.kiddo.net.)

Hoe dan ook, met zo’n vergunning krijg je toegang tot subsidies. Voor subsidies maakt het niet uit vanuit welk statuut je werkt (bijvoorbeeld zelfstandige kinderopvang of kinderopvang van een openbaar bestuur). Wél belangrijk is welke opdrachten en voorwaarden je met je opvang realiseert. Werk je bijvoorbeeld in een kinderopvang waar gezinnen betalen volgens hun inkomen en waar kinderen van bepaalde gezin-nen voorrang krijgen, dan ontvang je de basissubsidie (trap 1) én de subsidie voor inkomenstarief (trap 2). Het zogenaamde trappensysteem voor subsidies in de kinder-opvang is als volgt opgebouwd:

Tenslotte heeft ieder kind recht op dezelfde opvangkwaliteit

Trap 4 = Subsidie inclusieve opvang

Trap 3 = Plussubsidie Trap 3 = Plussubsidie

Trap 2 = subsidie voor inkomenstarief

Trap 2 = subsidie voor inkomenstarief

Trap 2 = subsidie voor inkomenstarief

Trap 1 = basissubsidie

Trap 1 = basissubsidie

Trap 1 = basissubsidie

Trap 1 = basissubsidie

18 KIDDO 8 • 2013

KIDDO zal ook het thema subsidies uitge-breid behandelen op de Vlaamse midden-pagina’s in 2014. Belangrijk om te weten is alvast dat de huidige subsidies automatisch worden omgezet naar de nieuwe. Geen enkele sector gaat er in zijn geheel op ach-teruit. Zijn er toch aparte voorzieningen die met het nieuwe subsidiesysteem financieel achteruit gaan, dan kunnen deze instel-

lingen gedurende drie tot vijf jaar onder bepaalde voorwaarden een compensatie aanvragen. Bovendien is in het subsidiebe-sluit een verbintenis voor hogere subsidies opgenomen. De opvangsector vervult een belangrijke maatschappelijke opdracht, dus moet kinderopvang financieel leefbaar zijn. Dit geldt voor verschillende soorten organi-satoren: zelfstandigen, openbare besturen, vzw’s of andere rechtsvormen.

ProfessionelerKinderopvang zet in op kwaliteit. Om te be-ginnen heeft elke kinderopvang een vergun-ning nodig. Bestaande kinderopvang krijgt voldoende tijd om zich aan de vergunnings-voorwaarden aan te passen. Maar wie geen vergunning (meer) heeft, moet sluiten. De vergunningsvoorwaarden in een notendop:• infrastructuur, uitrusting en inrichting• veiligheid en gezondheid (ook brandvei-

ligheid)• de omgang met kinderen en gezinnen

(onder meer pedagogisch beleid en pedagogische ondersteuning, betrokken-heid en participatie van gezinnen, fysieke en psychische integriteit van kinderen, racisme noch discriminatie, enzovoort)

• mensen werkzaam in de kinderopvang• organisatorisch management

• de samenwerking met Kind&Gezin, het Lokaal Loket Kinderopvang en het lokaal bestuur

Timmeren aan meer kwaliteit betekent bovendien dat elke kinderbegeleider en elke verantwoordelijke in de kinderopvang kwalificaties moeten hebben. Je kunt dit aantonen via een diploma, een ervaringsbe-wijs of een attest van verworven competen-ties. En voor wie nu al kinderen opvangt, zijn er voldoende lange overgangsperioden. Begeleiders die de laatste vijf jaar drie jaar als begeleider werkten, krijgen automatisch een kwalificatie van kinderbegeleider. Voor verantwoordelijken idem dito. Daarnaast zet het decreet ook in op peda-gogische ondersteuning. Vanaf 2016 zal elke kinderbegeleider ondersteund worden, ook wanneer hij of zij alleen werkt (bijvoorbeeld in de gezinsopvang). Concreet wil dat zeg-gen dat elke organisator van kinderopvang een pedagogisch beleid uittekent waarin ook pedagogische ondersteuning is voorzien. Twee bijkomende instrumenten om de kwali-teit van kinderopvang te garanderen zijn het attest draagkracht en het kwaliteitsbeleid. Wie in de gezinsopvang werkt (maximum 8 kinderen) of in de opvang aan huis, heeft geen directe collega’s om op terug te vallen. Voor dit soort werk is voldoende draag-

VLAAMSE KINDEROPVANG NU VANAF 1 APRIL 2014

Organiserend bestuur Organisator

Onthaalouder Gezinsopvang

Onthaalouder, begeleider Kinderbegeleider

Samenwerkende onthaalouders Gezinsopvang

met 8 kinderen of minder

Samenwerkende onthaalouders Groepsopvang

met 8 kinderen of meer

Dienst voor onthaalouders Organisator gezinsopvang

Kinderdagverblijf Groepsopvang

Lokale dienst buurtgerichte kinderopvang Groepsopvang

Vestigingsplaats Opvanglocatie

Nieuwe termen Je merkt het al in dit artikel: het nieuwe decreet Kinderopvang bevat een aantal nieuwe termen.

Kinderopvang in Vlaanderen wordt makkelijker, professioneler

en duidelijker

19KIDDO 8 • 2013

Heel veel info en ondersteuning

Kind&Gezin werkt heel wat materialen uit. Er is een nieuwe ’Infomap Kinder-opvang’ met allerlei basismateriaal. Je vindt er snel een antwoord op je vragen en je kunt de map aanvullen met je eigen informatie. Deze map krijg je bij de omzetting van je attest, erkenning of toestemming naar een vergunning. Daarnaast heeft Kind&Gezin de brochure ‘Kind in Beeld’ vernieuwd: hiermee kun je ouders visueel laten kennismaken met kinderopvang. Vanaf 1 maart 2014 komt er op www.kindengezin.be ook een digitale startergids.

Kind&Gezin verzamelt ook online informatie over het nieuwe decreet. Surf naar www.kindengezin.be/kinderopvang/nieuw-decreet en klik in de linkerkolom naar de info die je nodig hebt. De rubriek ‘in het kort’ bevat een filmpje waar de kernideeën van het nieuwe decreet aan bod komen, namelijk kinderopvang wordt makkelijker, professioneler en dui-delijker. De rubriek ’mijn veranderingen’ is interessant omdat je als huidige ont-haalouder, zelfstandig kinderdagverblijf of andere opvangvorm kunt nagaan wat precies voor jou verandert. Ook KIDDO wil jou verder informeren. In 2014 wor-den artikelen opgenomen over specifieke onderdelen van het nieuwe decreet. Heb je specifieke vragen, bijvoorbeeld als organisator kinderopvang, dan kun je ook steeds terecht op de verschillende informatiesessies die de koepelorga-nisaties van de Vlaamse kinderopvang organiseren. Maar ook rechtstreeks bij Kind&Gezin zit je goed. Om te beginnen zijn er provinciale startersessies. Ouders en starters kunnen – zoals voorheen – ook steeds bellen naar de Kind&Gezin-lijn op 078 150 100. De sector zelf kan vanaf januari 2014 telefonisch terecht bij een eigen dossierbeheerder van Kind&Gezin. Vragen kun je ook mailen naar decreet-kinderopvang@kindengezin.be. Snelinfo over het decreet vind je via Kind&Gezin op Facebook (facebook.com/kindengezin) en Twitter (twitter.com/kindengezin of @kindengezin).

kracht (zie Vlaams middenkatern in KIDDO 7 2013). Vanaf 2016 heb je een attest nodig waarmee je je draagkracht kunt aantonen. Wie een grotere opvang organiseert moet vanaf 2016 een kwaliteitsbeleid volgen. Dat is nu nog niet voor alle groepsopvang verplicht. In de toekomst komt het er op neer dat je in team nadenkt wat jullie op vlak van pedagogiek en ouderbetrokken-heid willen bereiken en hoe jullie dat zullen aanpakken. Een kwaliteitsbeleid ondersteunt groepsopvang om systematisch de werking te evalueren en te verbeteren.

Kwaliteit is duidelijk een stokpaardje in het nieuwe decreet. Kinderopvang is goed voor kinderen en hun ouders. Op voorwaarde dat kinderbegeleiders goed zijn en de opvang goed georganiseerd is. In de kinderopvang willen we kunnen rekenen op mensen en organisaties die het vak kennen. Daarom hebben we kwalificaties nodig, draagkracht, ondersteuning en een kwaliteitsbeleid waar-mee de werking optimaal verloopt.

DuidelijkerJe las hierboven al woorden als groepsop-vang en gezinsopvang. En inderdaad, het complexe opvanglandschap in Vlaanderen wordt sterk vereenvoudigd. Volgens het

nieuwe decreet zijn er nog slechts drie soorten kinderopvang: de gezinsopvang (de huidige onthaalouders aangesloten bij een dienst en de zelfstandige onthaalouders), de groepsopvang en de opvang aan huis (bij het kind thuis). Voor elk van die drie soorten opvang zullen dezelfde normen en kwali-teitsvoorwaarden gelden. Het onderscheid tussen gezinsopvang en groepsopvang wordt gemaakt op basis van het aantal kin-deren dat tegelijk aanwezig kan zijn. In de gezinsopvang kunnen maximaal 8 kinderen tegelijk aanwezig zijn (dit zijn de huidige onthaalouders, zelfstandig of aangesloten bij een dienst). In de groepsopvang zijn minimaal 9 kinderen tegelijk aanwezig (dit zijn de huidige kinderdagverblijven). De bedoeling van een meer duidelijke struc-tuur in de kinderopvang is overal eenzelfde basiskwaliteit te garanderen. Elke groepsop-vang heeft dezelfde kwaliteitsvoorwaarden, net als elke gezinsopvang. Ook het nieuwe subsidiesysteem werkt op die manier. Per trap, met andere woorden per bijkomende subsidieschijf, zijn er duidelijke kwaliteits-voorwaarden waaraan de opvang moet vol-doen. Die voorwaarden gelden zowel voor de gezinsopvang als voor de groepsopvang: elk kind en elk gezin moet beroep kunnen doen op dezelfde kwaliteit. <