num

mer

02

€ 1

2,50

decree

t

�0;B��C�>D4@A27@893B�44=�6@4=A��#44��44=�?0A?>>@B�8A�=84B�=>386��34�6@4=A�

8A�=0<4;89:�5;8=B4@3C=��A;427BA�4=:4;4�<C�38:���89�74B�><A;00=�D0=�8434@41;03H89�600B�C�4@�>D4@744=�H>=34@�3>C0=4�4=�C�14?00;B�H4;5�7>4;0=6�C�1;895B

70=64=�>5�C�:44@B��8=�0;;4�D@897483��>?�CE�A27@434=�B4@C6�"8AA2784=�44@AB�44=�1;034@4=34�D4@:4==8=6

>5�<4B44=�027B4@8=�:89:4=�>5�D>>@H827B86�@4;0F43�74B�<4380A2789594�D0=?068=0� ��3>>@H0??4=��744=�4=�E44@��AB443A34�6@4=H4=�D0=�34�D4@E>=34@8=6�:>4AB4@4=3�

*44;�D4@64=>464=�

�

www.48073.com/dishblog

�

��%�%&�""%�

���&*%�&���#�&���

�����������

�

Chicago Tribune Tower Competition 1922

TO DOWNLOAD AND VIEW IN GOOGLE-EARTH, GO TO HTTP://SKETCHUP.GOOGLE.COM/3DWAREHOUSE AND SEARCH FOR: THE CHICAGO TRIBUNE TOWER * HIDE ORIGINAL BUILDING BY RIGHTCLICK / DELETE BUILDING

Adolf Loos (1870-1933)

One of the most signi�cant events in the history of modern architecture was the Tribune Tower international competition in 1922 when the Chicago Tribune, the city’s oldest and most important newspaper, offered a $50,000 prize for the winning design of “the most beautiful and distinctive of�ce building of the world”. More than 263 architects from three continents responded with a broad constellation of designs ranging from Byzantine to Bauhaus. The List of contemporary european architects contains Walter Gropius and Adolf Meyer, Ludwig Karl Hilbersheimer, Bruno Taut, Hans and Wassili Luckhardt and many more.

Adolf Loos’ entry arrived too late for the jury’s rewiev. But his iconic unbuilt design for the Chicago Tribune tower is still one of the most popular images in history of modern architecture.

The competition was won by Raymond Hood and John Mead Howells with their vertiginous take on the Gothic revival.

THE CHICAGO TRIBUNE COLUMN ADOLF LOOS (1922)

THE CHICAGO TRIBUNE COLUMN - BUILD IN 3D WITH GOOGLE SKETCHUP AND PLACED ON GOOGLE EARTH / HANS BOMMELJÉ © 2010

�

$=4� >5� B74� <>AB� A86=85820=B� 4D4=BA� 8=� B7478AB>@G� >5� <>34@=� 0@278B42BC@4� E0A� B74(@81C=4�(>E4@� 8=B4@=0B8>=0;�2><?4B8B8>=� 8=����E74=� B74� �78206>�(@81C=4�� B74� 28BGQA>;34AB� 0=3� <>AB� 8<?>@B0=B� =4EA?0?4@�>554@43� 0� ���� ?@8H4� 5>@� B74� E8==8=634A86=�>5�NB74�<>AB�140CB85C;�0=3�38AB8=2B8D4>55824�1C8;38=6�>5�B74�E>@;3O��">@4�B70=����0@278B42BA�5@><�B7@44�2>=B8=4=BA�@4A?>=343E8B7�0�1@>03�2>=AB4;;0B8>=�>5�34A86=A�@0=68=65@><� �GH0=B8=4� B>� �0C70CA�� (74� !8AB� >52>=B4<?>@0@G��C@>?40=�0@278B42BA�2>=B08=A+0;B4@� �@>?8CA� 0=3� �3>;5� "4G4@�� !C3E86 0@;� �8;14@A748<4@�� �@C=>�(0CB�� �0=A� 0=3+0AA8;8�!C2:70@3B�0=3�<0=G�<>@4�

�3>;5� !>>AQ� 4=B@G� 0@@8D43� B>>� ;0B4� 5>@� B749C@GQA� @4D84E�� �CB� 78A� 82>=82� C=1C8;B� 34A86=5>@� B74� �78206>�(@81C=4� B>E4@� 8A� AB8;;� >=4>5� B74� <>AB� ?>?C;0@� 8<064A� 8=� 78AB>@G� >5<>34@=�0@278B42BC@4�

�)�!(

LOOS

André van der Veeke

IDe schaduw van loosviel over het meisjeVoor de grap noemde ze me haar verkrachterEen kwestie van traditie, dacht ikZoiets als het begin der tijdendat zich roert in de duisternisvan brein en spierenGoed, ik was slaande bang en liet haar niet gaan

IIDe schaduw van loosviel over het meisjeHet was haar lieve lustdie me waarschuwdeOnwetend en gewetenloosbereidde ik mijn vlucht voor(Levenslang- hoe kon ik dat weten?)Het lege bed ’s morgens moest haar dit vertellen: het mooisteis een verdwijning uit liefde

�27��E84�7445B�74B�64H84=��34�144;34=�784@�64D0=64=����4B�E0A�4@�<00@�4D4=��H>?0A�E0A�74B�4@�=>6�4=�=C�=C�8A�74B�D4@3E4=4=��64E8AB��>=74@@>4?4;89:����27��E84�7445B�74B�64H84=�4=�74B�B>B�H827�64=><4=��E0=B�74B�E0A�4@�<00@�B8934;89:��B4@;>>?A�4864=;89:��4=�?0AA0=B���+0A�74B�4@�D>>@�384�1@C83�384�H827�4@D>>@�7445B�;0B4=�5>B>6@054@4=��D>>@�44=�584BA4@�=0�027B4=�384�4D4=�>?H89�:44:���

�27��E84�7445B�74B�64;4H4=�4=�H827�D4@100A3�>D4@�34�A27>>=7483�D0=�34�>C34�B4:AB��;00B�>?�34�0D>=3����27��4=�E84�7445B�H827�D4@E>=34@3�0564D@0063�E0B�74B�44=�<4B�74B�0=34@4�D0=�3>4=�7445B���+0A�74B�44=�14H>@634�:C=AB4=00@��B>27�E4;�E0B�64E4=3��384�4@�644=�?0?�D0=�:>=�1@>CE4=���

�=�027��E00@><�E0A�74B�4@�4864=;89:�4=�14AB>=3�74B�E4;�H>�BCAA4=�D0;0D>=3�4=�34�3064@003����27��E0A�4@�44=�7>=3�B4�14A?4C@4=�H>�QA�=027BA�@>=3�BE44�84<0=3�384�4D4=�44=�1;8:�=00@�18==4=�E84@?���+0A�74B�4@�D>>@�44=�44=H0<4�3@8=:4@��E84=A�E4@4;3�B>27�0;�=84B�74;34@�<44@�E0A�4=�84BA�D>4;34�30B�0=34@A�E0A���

"00@�027��E84�=0<�8=�384�:>@B4�B893�34�?>KH84�D0=�74B�144;3@89<�B>B�H827�4=�;84B�H827�<44D0;;4=�8=�34�B><4;>H4�D44;7483�D0=�34�=027B����27��3>4B�74B�4@�4864=;89:�E4;�B>4�30B�84<0=3�74B�H06�4=�H827�D4@E>=34@34�4=�64@>4@3�E4@3����A�74B�D>>@�34�4864=E89H4�=027BD>64;�30B�74B�A?4;�64A?44;3�E4@3��384�74B�A27>CEA?4;�14:44:�4=�:@0084=3�E46�5;0334@34�D0;�3>>3��D0;�3>>3��D0;�3>>3���

�27��>5�B>27�D>>@�30B�<48A94�>?�E84=A�>>6;83�34�6>3�H89=�D8=64@�;4634��H>30B�H4�E44@�8=�A;C8<4@�D84;��B4@E89;�789�D4@B4;34����27��E0A�74B�384�5;C8AB4@8=6�384�D4@E00834��H>30B�0;;4A�E44@�D4@64B4=�E0A����4=�3@>><�384�D4@1;44:B�8=�34�<>@64=�189�74B�>=BE0:4=��8=�74B�H027B4�>27B4=3;827B��34�D4@AB><34�5;C8AB4@8=6�8=�74B�44@AB4�<>@64=@C<>4@��E0==44@�34�306�00=D0=6B�4=�4@�644=�B893�<44@�8A�D>>@�D4@E>=34@8=6���

+0==44@�0;;4A�E44@�8A�E0B�74B�8A�4=�E4�>=A�;0=6H00<�AB>@B4=�8=�34�E4@4;3�D0=�34�HE00@B4:@027B��>=A�C8B@4::4=�4=�>=A�7>>53�C8BA27C334=��>=A�05D@064=�7>4�384?�E4�H89=64D0;;4=��384�=027B���

+4�@4::4=�>=A�C8B�4=�600=�00=�34�A;06���

"00@�027��E84�7445B�74B�64H84=��

74B�E0A�4@�<00@�4D4=���

����

In het archief van de familie Schorer bevindt zich, tussen de persoonlijke paperassen van Daniël Radermacher (1722-1803), een stukje zorgvuldig opgevouwen papier met het opschrift ‘2. Julij. 1786.’. Als je het openvouwt liggen daarin een stukje crème zijden lint en twee speelkaarten, beide Harten 2. Hm… stukje lint. Gerafeld aan beide zijden,beetje groezelig… Rijp voor de prullenbak, zou je zo op heteerste gezicht denken. Aan de achterkant van de twee speelkaarten heeft Daniël Radermacher iets opgeschreven:

speelkaart 1‘Den 2. Julij 1786. was Prins | Wilhem de V. de PrincesRoijal; Princes Louisse; | Prins Wilhem; Prins FrederikVan Orange en Nassau bij | Ons Buijten te PoppenroedenAmbagt op een Concert en | Collation met nog 70. Heeren’

speelkaart 2‘en Dames, en wel 1000. Wande | laars; wanneer Princes Louiseop mijn Orgel gespeeld heeft, | zijnde dit Lindje een stukjewaar mede Haar Musicq | te saamen was gebonden,om ter gedagtenis te bewaaren.’

Ineens is het smoezelige, rafelige stukje lint niet meer rijpvoor de prullenbak, maar is het een kostbaar kleinood geworden. Een gekoesterde herinnering aan de jonge, lieftallige prinses die zo mooi op het orgel had gespeeld.Eigenhandig schonk zij haar gastheer een stukje lint waarmee haar muziek was samengebonden om dat ter herinnering aan haar te bewaren.Daniël Radermacher was zo verguld met het optreden en het attente gebaar van de prinses dat hij haar op 19 juli van datzelfde jaar een ‘klein vierkant Clavecimbeltie zijndeeen Spinetje, lang Clawier, staande op een voetje met eenLessenaartie, en Zitbankje’ cadeau deed.

Prinses Frederica Louisa Wilhelmina (1770-1819) was met haar ouders, prins-stadhouder Willem Vvan Oranje Nassau en zijn echtgenoteWilhelmina van Pruisen, en haar tweebroertjes, Willem Frederik (de latere koning Willem I der Nederlanden) enWillem GeorgeFrederik in 1786 opstaatsiebezoek inZeeland. Zij deden diverseplaatsen aan en de meest vooraanstaande families kregende eer het stadhouderlijk gezinthuis te mogen ontvangen. Zo ook de familie Radermacher op hun buitenplaats Poppenroede Ambacht.

In een familiearchief, zoals dat van Schorer, kunnen de meest vreemde zaken voorkomen. Haarlokken, nagels,(melk)tanden, kunstig gevouwen papiertjes met geheimeboodschappen, onderdelen van voorwerpen, etc. De archief-vormer heeft ze met een bepaalde reden bewaard. Soms vinden we die reden terug in brieven, op enveloppen, opkaartjes of in dagboeken. De reden bepaalt vaak de waarde.Stel, ons prinsesje Amalia heeft de artistieke gaven van haargrootmoeder geërfd en maakt tijdens een ‘werkbezoek’ aaneen kinderdagverblijf een prachtig boompje van klei. Ze magdat mee naar huis nemen, maar geeft aan de leidster van hetkinderdagverblijf een blaadje van klei dat ze van het boompjeafbreekt ter herinnering aan haar en haar bezoek. De leidsterstopt dat zorgvuldig in een enveloppe en bewaart die in hetarchief van het kinderdagverblijf. Het archief wordt vele jaren later in bewaring gegeven aan een archiefbewaarplaats.De inventarisator treft een enveloppe aan met een stukje klei.Hm… stukje klei. Rijp voor de prullenbak? Maar onder deenveloppe ligt een briefje waarop staat dat het stukje klei eenblaadje voorstelt en afkomstig is van een boompje dat prinsesAmalia tijdens haar bezoek aan het kinderdagverblijf heeftgemaakt. Ineens is het stukje klei een kostbaar kleinoodgeworden.

Stukje van het zijden lint waarmee prinses Louise, dochter vanprins-stadhouder Willem V, haar muziekstukken bijeen had gebonden. Zij schonk het aan haar gastheer mr. Daniël Radermacher(1722-1803) nadat zij tijdens haar bezoek aan zijn buitenplaatsPoppenroede Ambacht in 1786 enkele muziekstukken ten gehore had

gebracht, 1786.

Zeeuws Archief, Archief Familie Schorer,toegangsnummer 157,

inventarisnummer 538.

Rijp voor de prullenbak of kostbaar kleinood? Het lintje van Louise

���

��

����

�

���

����

������

�

����

�

����

�

�

�

���

�

��

����

��

���

�

����

���

��

�

�

��

�

��

�

�

�

�

�

��

�$

��'�

'%�!�$

"%"���I�4864=;89:��6@0??4=<0:4@89�E00@189�74B�3@008B�><

�34�00@3867483�>5�34

14;0274;89:7483�D0=�<4=A4=�8=��>5�9C8AB�H>=34@��7C=�>=34@6>43�����I6@0??4=<0:4@89�>?�30B�=8D40C

4=����I�8=�QB�0;64<44=��DC;608@4��?;0BD;>4@A4�7C<>@�

�4AB4�@4302B84�

�@006�E4=3�8:�<89�8=�34H4�748:4;4�:E4AB84�B>B�C��E0=B�4@�<>4B�84BA�D0=�<89=�70@B���4B�8A�<89�=0<4;89:�>?64D0;;4=�30B�AB443A�<44@�<4=A4=14=0<8=64=�D0=�:;438=6ABC::4=�<8A1@C8:4=�0;A�A274;3E>>@3���;A�D4@B464=E>>@3864@�D0=�34�B4FB84;1@0=274�HC;B�C�146@89?4=�30B�8:�38B�=84B�:0=�E00@34@4=���4B�6414C@B�<00@�0;�B4�D00:�30B�<4=A4=�4;:00@�C8BA274;34=�D>>@�#*)(��"�()&�! >5�H4;5A����)�$,%""�$(%!���;7>4E4;�38B�;00BAB4�AB0<B�C8B�44=�B893�30B�H>64=00<34�78??84A�H827�<4B ��.*(("�&&�'( >?�AB@00B�D4@B>>=34=��0;�30=�=84B��0@0� @8A7=0�;8434@4=�H8=64=3��H89=�146@8??4=�0;A�.,�')�!%*(�$!�'! � 4=�,�))��%%'��$#����� =84B�D0=�34�;C27B���4B�64BC86B�D0=�44=�A>>@B�%$��'�'%�!�$"%" E00@�E89�>=A�0;A�1@0=274�<4B�05:44@�B464=�D4@H4BB4=��(4D4=A�<0:4=�E89�14HE00@�B464=�74B�>=B4@427B�<8A1@C8:4=�D0=�14=0<8=64=�D>>@�:;438=6ABC::4=��H>0;A�34�?;CA5>C@�4=�34�("%�!%*( M�3464;89:4�4=�A4@84CH4�:;438=6ABC::4=�M�384�0;A��'%""�$+�$��' >5�0;A�AG<1>>;�D>>@�A=>18A<4�3>>@�74B�;4D4=�<>4B4=�600=��$>:�34�#%� <>4B�784@�E>@34=�64=>4<3���8B�14B@45B�44=�027B4=E00@386�ABC:�B4FB84;�30B�<4=A4=�B464=�34�:>C�14A274@<B��<00@�E>@3B�<00@�0;�B4�D00:�8=�D4@10=3�641@027B�<4B�44=�0=34@4�14B4:4=8A�=0<4;89:�0;A�A274;3E>>@3�D>>@�44=��C8BA4@�B8934=A�34�;00BAB4�E4@4;3>>@;>6��

�:�60�4@�D0=C8B�30B�C�0;A�3@064@�D0=�34�'B827B8=6�$$��@4:4=8=6�7>C3B�<4B�34�64D>4;4=A�D0=�0;;4=�384�74B�B4FB84;�44=�E0@<�70@B�B>43@064=�*4@34@�E4=A�8:�C�D44;�AC224A�<4B�CE�B893A27@85B�4=�14=�>D4@864=A�D0=�<4=8=6�30B�34�'B827B8=6�$$��44=�D4@@89:4=34�3>4;AB4;;8=6�7445B��>>6027B4=3�

�8��#���6,2��9,*8,:(809�<(5�+,�%,8,50.05.�<(5��()802(5:,5�05�+,�#,>:0,3)8(5*/,�

�*

)(&<668�/,:�,,89:�.,56,4+�05������<(5�/,:��(:0159,�(34(:0(��4(5:,3�4,:�2(7�'� ��I��:;438=6���7>>5334:A4;�4=

���IAB><<4;8=6��<0;;>>B�

�,

�')�

!%*(�

$!�

'! �

�14=0<8=6�D>>@�44=�00=B0;�:4@:4=�D0=�44=�AB@4=64�?@>B4AB0=BA4�@827B8=6�

��

)�$

,%""�$

(%!

� E0B�E4@4;3D@44<34��=>=�2>=5>@<8AB8A274�A>280;4�74@D>@<4@�

�%�

�&�<668�/,:�,,89:�.,56,4+�05� ��'���I�:><B�

D0=�74B��>>63C8BA4�<C55��A274D4�<C8;��10@A�84<0=3��

D4@64;89:�"8334;=434@;0=3A�<>554;4=��44=�6@>B4�<>=3�

>?H4BB4=��4=�

���I&<668�/,:�,,89:�.,56,4+�05�� � ��'��44=�

D4@:>@B4�D>@<�D0=�<>554;��;>AA4��E>;;4=�<>CE�>5�1@434�:>:4@�

D0=�1>=BE4@:��384=4=34�><�34�70=34=�E0@<�B4�7>C34=��>>:��1@434�

@8=6�B>B�D4@18=38=6�D0=�BE44�?89?4=�>5�1C8H4=�4=�D4@E893�C8B48=34�

D0=�44=�?89?�>5�1C8A�E00@8=�44=�0=34@4�?0AB�

�"%�!%

*(&<668�/,:�,,89:�.,56,4+�05������<(5�936)�,5�26;9'

� ��I D>4B14:;443A4;�8=�34�D>@<�D0=�44=�A>:�H>=34@

H>>;��>=34@�34�D>4B�<4B�44=�@84<?94�14D4AB863�4=�00=�34�H89:0=B�B>464:=>>?B�>5�<4B�44=�@8BAA;C8B8=6�64A;>B4=��

<�=��643@064=�0;A�<4=�;0=6A�A;89:4@864�E464=�<>4B�600=��>5�QA�E8=B4@A�B464=�:>C34�D>4B4=�4=�

���IE8=3A4;�30B�>D4@�34�:>CA4=�><�74B�>=34@144=�E>@3B�64E8::4;3�

�'%

""�$+

�$��

'�14=0<8=6�D>>@�?;CA5>C@�4=�70@4<1@>4:�

��))

��%%'�

�$#

�����

� 14=0<8=6�D>>@�

�H>64=00<34�>5�D>>@>=34@AB4;34��2@8<8=4;4=

C8B�44=�7>64@4��3>>@600=A�6>43�14B00;34�

A>280;4�:;0AA4�>5�E4@::@8=6�

�(

)&�!

��%

%!

�"�(

)&%

()��84<0=3�384�<>48B4��;0AB��=0@867483�D4@>>@H00:B�

��.*

(("�&

&�'��A274@BA4=3��>?4=�A0=300;�

� � � � � � �

>=34@�0CA?828K=D0=�AB��>>6 2]

��

P�4�:4C:4=�8A�74B�:;>??4=3�70@B�D0=�74B�7C8A���4B�8A�189�C8BAB4:�34�?;4:�D>>@�:C=AB��>=B<>4B8=64=�4=�><�<89=�<0=�8=�B4�;0B4=�:>:4=���0B�3>4B�789�6@006�4=�789�E>@3B�4@�@CAB86�D0=�4=�8:�D8=3�74B�E4;�589=�44=�@CAB864�<0=�B4�74114=���0��8:�14=�744;�6@006�8=�34�:4C:4=Q���

Wilhelmina, Francina, Theodora [Willy] van Houtum

��

P�4�14;0=6@89:AB4�?;4:�D0=�74B�7C8A�><�B4�;4H4=�=00AB�<Q=�143��)8B4@00@3�<4B�:>5584��<4;::;>??4@��

A706�4=�=>B8B841>4:94�>?�B054;���=�34�:;>:���64:@464=�D>>@�<Q=�BE4434�<8A;C:B4�7CE4;89:���<>4B�B8::4=��

�0=�8A�74B�6>43Q�

Willemina, Jacoba [Wilma] van der Does

��

P�8B�8A�44=�744@;89:4�@C8<B4��94�:89:B�H>�=00@�1C8B4=�4=�3>>@�<Q=�:>4?4;�=00@�34�AB4@@4=�4=�34�<00=��4�:00@A4=�00=�4=�<Q=�:8=394A�4=�>D4@;434=�D@84=38==4=�><�<4�744=���;A�8:�QA�<>@64=A�B744�H4B�H46�8:�H4�0;B893�44@AB�64306���8B�8A�74B�24=B@C<�D0=�<Q=�7C8A�4=�H89=Q�

Wilhelmina, Marina [Wilma] Bielok

��

P�8B�8A�34�?;4:�D>>@�34�:4C:4=?@8=A4A��<4B�34�=03@C:�>?�?@8=A4A����4�?;4:�E00@�74B�4B4=�D>>@�700@�E>@3B�14@483��>>@�?0@B=4@�>5�3>27B4@�Q

Wilhelmina [Wilna] Meliefste

��

�� )�Jan van den Berg � �

Plafond 1948

21 graden is een heerlijke temperatuur

voor een vrije dag in mei

maar het is te min als het samengaat

met matige regen in augustus – dat is nergens goed voor

behalve dan om te liggen en zomaar te kijken

om de ingelijste strovezel platen, de latten

en alle wit gekalkte vierkanten, te tellen

of om er tijdens het knuffelen met jou

boter – kaas – eieren op te spelen

met het kleine klapraam open en het schuivende

geluid van duiven in de goot

duiven die hun veren vrijen, zoals onze kleren tegenelkaar

een uurtje, een uurtje maar met jou

het lijkt wel onder een laken….. vergeten te strijken

alsof het plafond naar ons kijkt en gapen zou.

En kasseien

het peloton is kort: man op kop, vader, moe en schoonmoe

de kasseistrook lang

‘als ik jou was dan fietste ik in één keer door

dan zijn we nog voor het donker thuis’

harige knieën buigen een paar slappe benen naar buiten

hij slingert zijn rit rakelings langs een vrouw

die net bukte voor de pomp

de weg trilt in de woorden die hij bijna uitspuugt:

‘wat maakt het uit of ik jou ben

of dat ik mij ben, dat ik altijd laat ben’

‘ik ben nergens anders dan bij jou

en elk jaar een keer in St. Anna ter Muiden geweest’

‘hodverdomme, ik ga helemaal stuk’,

hij klaagt steen

voor het moderne verkeer zijn ze enorm hinderlijk

‘die verrotte kasseien’

�� )�Sandra Burgers

����

��

�

Door: Sturm

& D

rang

‘Het gaat om de voorstelling, A.A.’ zei Romer Solowoyov bot.De voorstelling?Ze keken elkaar schattend aan.‘Verklaar je nader,’ zei Abraham Archibald toen met hogeborst. ‘Maak het inzichtelijk.’ Dergelijke terminologie washem bijgebleven van de schaarse dagen die hij als jongeling enaankomend klerk op de nabije kanselarij had doorgebracht,een hoge ruimte met lessenaars waaraan mannen met glim-mende kale hoofden regels overschreven van de ene dikke legger in de andere, opdat een gestage groei van het aantal leggers verzekerd was, welke progressie elk jaar kon wordengeregistreerd in weer andere leggers, zodat het een exponen-tiële groei betrof waar andere kanselarijen dodelijk jaloers opwaren. Maar Abraham Archibalds eigen kanselarij had hemreeds na enkele moeizame en van tegenspraak en kijf vervuldeweken buiten gezet wegens een vastgesteld fataal gebrek aanOrganisatiesensitiviteit, een Competentieprofiel dat van node wasom te functioneren in dat naar van rijkswege beschikbaargestelde boenwas en mannenokselzweet riekende paleis vandode zielen.

‘Je moet iets eerst kunnen zien voor je het mooi kunt vinden. Oflelijk,’ legde Romer Solowoyow geduldig uit, terwijl hij met depunt van zijn zakmes de zwarte randen vanonder de nagels vanzijn linkerhand begon te verwijderen.‘Anders bezit het werk geen aanzicht en derhalve geen meet-bare waarde,’ vervolgde hij, ‘zelfs al is het met de meest bewonderenswaardige driestheid of wanhopige flair van eenmuseummuur gerukt. Ging er geen alarm af, trouwens? Altijdnuttig om te weten.’Abraham Archibald keek gefascineerd toe hoe Romer de opzijn mespunt verzamelde bagger aan de mouw van zijn sleetsglimmende colbert afveegde, terwijl hij poogde zijn bewust-zijn zodanig te vernauwen dat hij de juiste woorden zou vinden om de proleet op zijn eigen gure niveau van repliek tedienen.Maar het lukte gewoon niet.‘Het schilderij is immers al van grote waarde,’ piepte hij tenslotte maar. ‘Anders had het daar niet gehangen, in hetmuseum.’‘Aha!’ riep Solowoyow triomfantelijk, terwijl hij zijn trouwemes inklapte en weer in zijn zak borg. ‘Het is evident dat dewaarde juist samenhing met - of zelfs afhing van - de musealecontext en dat het schilderij, nu het eenmaal door een socio-pathische ex-klerk als jij in mijn uitdragerij is gebracht, geenenkel gewicht meer in de schaal legt in het legitieme

economisch verkeer, het daaraan immers finaal onttrokken is,en daarom ook geen enkel artistiek belang meer vertegen-woordigt. Waarmee het waardeloos is geworden - dus.’‘Waarde is een waarde op zich,’ wierp A.A. tegen, zich eindelijk weer een beetje op vertrouwd want wijsgerig terreinwanend, ‘economisch, artistiek, epistemologisch of gewoon.’‘Gewoon?’‘Ja, gewoon, ja.’‘Een heikel standpunt,’ vond Romer. ‘De voorstelling is niet loste zien van het voorgestelde, en evenmin van degene of dat-gene aan wie zij zich voorstelt. Het alibi is de voorhof van de bekentenis, de daad een oorzaak van de onvermijdelijkegevolgen en die zullen niet mals zijn!’‘U bent van zins mij aan te geven?’ siste A.A. de Smetmaker inpaniek.Romer schudde zijn hoofd ontkennend. ‘Mij gaat alleen uwpsychische instorting ter harte,’ zei hij kalmerend, ‘het ver-doffen van uw valse zwijnenblik, de inzakking van uw schriele schouders, de vervaging van uw arrogante, min-achtende grijns die ik duizendmaal vervloekte als u langs mijnraam sloop op uw verachtelijke pantoffeltjes.’- Ze tutoyeerden niet meer!

Dit leidde nergens toe, besloot Abraham Archibald en hijbepaalde zijn aandacht weer tot het schilderij. Verrek, de vuigeSolowoyow had gelijk. Het canvas was leeg, op een enkel uiteen doodgedrukte mug gelekt bloedvlekje en andere mini-male, maar mogelijk met de grootste zorgvuldigheid aan-gebrachte smetjes na.Had Solowoyow hem weer eens een loer gedraaid, hem deafbeelding met groot vakmanschap ontstolen terwijl hij hemmet zijn drogredenen een rad voor ogen draaide?A.A.’s adamsappel ging woest op en neer, en ineens wist hijwat hij al die tijd had willen zeggen.‘Het gaat, buiten alle trends en esthetisch-financiële conjunc-turen om, wezenlijk om de intrinsieke waarde,’ zei hij metgrote beslistheid.‘Daar geef ik geen cent voor,’ repliceerde de heler zuur. ‘Eerstzien, dan geloven. En tenslotte wellicht betalen. Maar geencent te veel!’Dat liet A.A. niet op zich zitten. ‘Ik zal het inzichtelijk maken,’ kondigde hij aan (de woordenkwamen hem vaag bekend voor). Hij zette het gestolen schilderij voorzichtig tegen de muur, keek nog één keer tegenhet vale canvas aan en stapte toen voorzichtig het kunstwerkbinnen. [wordt vervolgd]

��""�(��*�""�(�����&��������%����(""$�"��(�!��������!&�!�%

����

kunnen doorstaan. Gespannen door de met zout bevlekte patrijspoorten starend en angstig de krukken omarmend, probeerde ik een glimp van die vage grens op te vangen tussen de muren van water die de boot omringden. Door de misselijkheid en de uitputting van het urenlange staan was ik in een hallucinerende toestand geraakt. Overal om me heen was water: hoog boven me oprijzend; diep dalend; massief tegen de scheepswand beukend, of zilverachtig tegen de stuurhut uit elkaar spattend. De hele wereld was vloeibaar en in beweging. Plotseling wees de stuurman naar een mistige, vingervormige vlek op het raam, en riep: St. Kilda! Ik fixeerde mijn blik op dit punt en even leken mijn gedachten tot rust te komen, omdat er een bestemming zichtbaar was geworden: een concreet punt om naartoe te reizen. Maar ineens drong er een besef tot me door waardoor ik volledig in paniek raakte. Het leek wel alsof ik door het water heen keek, alsof het onmogelijk was geworden om het in zijn constant wisselende gedaantes nog langer als materie te beschouwen, en een gruwelijk ogenblik lang zag ik het eiland zoals het werkelijk was: een honderden meters hoge naald, die ergens onder in de peilloze diepte waar we overheen zweefden, aan de planeet bevestigd was. Tijdens mijn verblijf op het eiland was het me niet gelukt om deze gedachte van me af te schudden, met als resultaat dat ik twee weken lang krampachtig geprobeerd had om mijn evenwicht te bewaren. Nu sta ik weer tussen de twee krukken voor de terugreis. Er waait een zacht briesje dat in mijn verbeelding al aangroeit tot een storm die het water, net als enkele weken geleden, in een kolkende massa zal veranderen. De stuurman koerst nog een keer rond het eiland alsof hij daarmee haar geringe omvang wil accentueren. We varen zo dicht langs de kliffen dat ik niets anders meer zie dan de gehavende huid van het eiland en mijn blik klampt zich vast aan het stenen oppervlak, probeert zich er in te vreten, om daar voor altijd te kunnen blijven.

*

Mijn voeten raken de grond niet. Ik zit voorin de auto; het dashboard komt tot aan mijn neus. Als ik omhoog kijk, kan ik net de onderste lamp van het stoplicht zien. Het is de lamp die straks ineens op groen zal springen. Dit stoplicht is de grens van de bekende wereld. Als mijn vader me er hier uit zou laten, dan zou ik de weg naar huis nog kunnen vinden. Achter me ligt onze buurt met zijn eenvormige straten en parkeerterreinen met auto’s op vaste plaatsen; daar is ons huis met mijn kamer en de zolder met mijn hutten; daar zijn de stoepen waar ik op speel, het veld met de uitkijktoren, de sloot en de bruggen, de struiken en de verstopplekken; daar zijn de smalle paden achter de huizen, de tuinpaden en de hekken, de huizen van mijn vriendjes met hun kamers en de zolders met hun hutten; daar is mijn school en het schoolplein, de andere school, de gymzaal, de wachtkamer en de stoel van de tandarts; daar zijn de bunkers, de gangen, de putten. Al deze plekken zijn in mijn hoofd met elkaar verbonden; zitten op ontelbare manieren aan elkaar vast. Blindelings vind ik mijn weg in dit doolhof van indrukken. Voorbij dit stoplicht bestaan andere plekken: het huis van de dokter, de kerk, het korfbalterrein, het kanaal en de polders; iets verder, de industrie met kronkelende buizen en fakkelende schoorstenen, de ontelbare lichtjes ‘s nachts; nog verder, het huis van mijn oma met het portiek en de schuifdeuren en het kleed op de tafel dat jeukt aan mijn onderarmen, en ergens is ook de bergpas, de waterval met de scheiding erin, de regen zo dun dat je er niet nat van wordt; maar al deze plekken zweven los door de ruimte. Ze worden omringd door leegte. Zonder mijn ouders zou ik ze nooit kunnen vinden. Mijn vader kijkt me aan en knikt, straks rijden we verder. Ik kijk naar het stoplicht. Zachtjes wiegt het in de wind. Mijn ogen rusten op de donkere lamp. Er lopen ribbels over. Ribbels van glas.

��

RUIMTEREIZEN

We naderen mijn eindbestemming. Het raam waarvoor ik sta te wachten is zo groot dat ik de omlijsting niet kan zien. Je zou bijna kunnen geloven dat er geen raam is; alleen de koude weerstand tegen mijn voorhoofd verraadt dat ik ergens tegenaan leun. Diagonaal zweef ik door de ruimte, gestut door de vloer die aan mijn voeten zuigt en het raam dat me belet te vallen. Voor mijn ogen langs schuift het gepleisterde oppervlak van Europa: de bevroren maan. Haar geschonden oppervlak doet me denken aan een gipsen beeld dat ik ooit in museum in Florence zag. Ik stond er zo dicht met mijn neus bovenop dat ik geheel opging in de huid ervan. Delen van de kop waren met rode verf beklad en daaroverheen waren met nerveuze halen krassen gezet, waardoor er een fascinerend landschap was ontstaan van kerven, ribbels en geulen, met hier en daar nog sporen van rood; een topografie die grote gelijkenis vertoont met de krater van Pwyll, waar ik op dit moment overheen zweef. Ingespannen tuur ik naar het ijzige oppervlak van deze maan, maar Europa houdt haar geheim goed verborgen. Onder haar korst zou zich een oceaan kunnen bevinden, waarvan het water verwarmd wordt door de getijdenkrachten van twee naburige manen: Io en Ganymedes. Onder dit pantser is leven mogelijk. Het zal nu niet lang meer duren voor we er zijn. Als ik naar boven kijk, kan ik de randen van Europa al zien, en sneller dan verwacht, verdwijnt de maan onder ons en dooft mijn blik in de duisternis. Een kort moment is er niets, maar dan vult het raam zich met een zacht, pastelkleurig schijnsel dat boven me steeds feller wordt, tot het de vorm aanneemt van een gigantische bol. Mijn handen piepen over het glas terwijl ik houvast zoek, want voor me opent zich een wereld zo diep en ongrijpbaar dat ik er onmiddellijk in dreig kopje onder te gaan. De gemarmerde bol lijkt uit losse delen te bestaan die onafhankelijk en op hoge snelheid langs elkaar heen bewegen. Melkwitte, hoge wolkenbanen wervelen van west naar oost langs oranjerode, dieper gelegen stroken die de andere richting op kolken; als een planetaire tol die twee kanten tegelijk op draait. Jupiter! Niets heeft me voor kunnen bereiden op mijn ontmoeting met de reuzenplaneet. Vele uren heb ik in het verleden doorgebracht starend door sterke lenzen, maar nu begrijp ik waarom me dat nooit een indruk heeft kunnen geven van zijn ware aard. Natuurlijk wist ik dat hij alleen uit waterstof en helium bestaat en dus geen oppervlakte heeft, maar nu ervaar ik wat dat betekent: je kijkt er niet tegenaan, maar erin. Op deze wereld bestaan geen plekken; er is slechts onpeilbare diepte. Achter me legt iemand een hand op mijn schouder. Het is tijd voor de afdaling. Ik moet me klaarmaken om van boord te gaan.

*

Ik bevind me op een boot die me van St. Kilda naar Schotland terug zal brengen. De afgelopen twee weken heb ik doorgebracht op dit kleine eiland, in de onmetelijke ruimte van de Atlantische Oceaan en me gedurende die tijd voornamelijk verbaasd over mijn onvermogen om me aan de omstandigheden aan te passen. Het loodgrijze water dat in alle windhoeken tot aan de horizon reikte en de verpletterende diepte onder me als ik op mijn buik liggend over de randen van de kliffen staarde, hadden een duizeligheid veroorzaakt, waardoor ik voortdurend de neiging had om me fysiek en mentaal aan dit kleine puntje aarde vast te klampen. Deze gemoedstoestand was mede veroorzaakt door een traumatisch verlopen heenreis. De wind die in Oban was opgestoken, was op het moment dat de oceaan zich voor ons opende aangezwollen tot een storm. Omdat iemand me had aangeraden om altijd de horizon in het oog te houden ter voorkoming van zeeziekte, had ik me achter de stuurman opgesteld, hangend tussen twee vastgenagelde krukken, om zo de zeven uur durende overtocht te

��

Voor mijn ogen langs schuift het gepleisterde oppervlak van Europa: de bevroren maan. Haar geschondenoppervlak doet me denken aan een gipsen beeld dat ik ooit in een museum in Florence zag. Ik stond er zo dichtmet mijn neus bovenop dat ik geheel opging in de huid ervan. Delen van de kop waren met rode verf beklad endaaroverheen waren met nerveuze halen krassen gezet, waardoor er een fascinerend landschap was ontstaan van kerven, ribbels en geulen, met hier en daar nog sporen van rood; een topografie die grote gelijkenis vertoont metde krater van Pwyll, waar ik op dit moment overheen zweef.

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � �� � � � � � � � � � � � �

� � � �� � � � � � � � � �

� ��

Ongevraagd adv es

Giel

�&��&�

Sinds twee maanden zit ik letterlijk in een zen-groep. Alleswat we doen is zitten en stil zijn. Je zit op een meditatie-kussentje op de vloer, zo onbeweeglijk mogelijk, en stopt metdenken. Nu zult u zeggen dat het onmogelijk is om te stoppenmet denken, en daarin heeft u min of meer gelijk. Toch is depoging van een heroïsche schoonheid. Heel je lichaam engeest verzetten zich tegen het niets doen en denken, maar erzijn glorieuze momenten dat het lukt. Eindelijk stilte.Als je met de stilte bezig bent, merk je pas hoe de stilte is verdwenen. Dit wordt pijnlijk duidelijk overal waar je komt, inde winkel, op straat en thuis. Er zijn niet veel plekken meer te vinden waar stilte heerst. En als je een plek vindt die stil is,begint het lawaai in je hoofd. Onze tijd brengt zoveel indruk-ken en haast met zich mee dat we niet meer kunnen stoppen.Ik maak me er zelf ook schuldig aan, als ik thuis ben staat of deradio, de computer of de televisie aan. Op het werk staat ookbijna altijd muziek op. De enige kleine overwinning die ikboekte is een minimaal gebruik van de mp 3 speler voor onder-weg. Waar ik me echter nooit schuldig aan maak is het pratenof herrie maken tijdens een concert of andere culturele uiting.Tegenwoordig kan men zelfs niet meer stil zijn tijdens een concert. Er moet nodig op een of andere manier gecom-municeerd worden, is het niet verbaal, dan toch wel met demobiele media. Op mij komt het altijd over als een totale respectloosheid tegenover de uitvoerend kunstenaar.

In de stilte is ruimte voor het wonder. Grote kunst of schoon-heid openbaart zich vaak in het kleine, en op een onverwachtmoment. Wat een zonde dat we veel van deze momenten missen omdat we het te druk hebben, en er aan voorbijgaan.We zitten te prutsen aan onze mobiel, te praten met die en die,of zijn aan het kletsen in ons eigen hoofd. Laat me in deze kwestie enige ongevraagde adviezen geven;

• Wees opmerkzaam, mis het mirakel niet, het schuilt in kleine hoekjes.

• Als het zich voordoet, wees stil.

• Zoek plekken op waar het wonder zich vaak voltrekt. Ik bedoel de concertzaal, het museum, het theater, de natuur, en het dagelijks leven.

• Wijs elkaar op dit moment.

Hoe het wonder er uit ziet ? Het zijn momenten van grotetroost, tijdloosheid, vreugde of verdriet. Het is een concert datde spot drijft met uw begripsvermogen. Het is de ongrijpbarebeleving bij een kunstwerk. Maar ook een reep chocolade,babyhandjes en een goed gesprek. Mis ze niet !

��

�4�E00@34�4=�14B4:4=8A�D0=� E>@3B�14?00;3�3>>@�34�:>@BA;C8B8=6�<4B����������������->�7445B�1>D4=AB00=3�144;3�N $��,�'(�#(��O�A;427BA�E00@34�8=�N�$��,�'(�#(��O�)�E>@3B�300@><�C8B64=>3863�34H4�1;03H89�B4�:>?8K@4=��B4�D4@D>;<0:4=�4=�B4�H4=34=�00=

$%���M ����M #!� �������4�E4@:4=�HC;;4=�B4=B>>=64AB4;3�E>@34=�8=�34�E�!!>5A<�!!0@B��44=�4F?>A8B84@C8<B4�8=

8?*8A��*;8AA8=64=�

�������

De Steppe‘Alsof Jonathan’s bede wordt verhoord passeert plotseling een koerier met een dun, roze rood gekleurd vaandel die hem op gepaste wijze doet vaart verminderen.’

De Ballonvaart‘Nochtans nopen de golven Jonathan tot een kloek besluit: hij

stond voor een alles beslissende keuze: Of de dezen, of de genen!En hij koos voor het laatste.’

De Deegen Springer‘Zelfs een aromatherapie van Edwina brengt Jonathan niet opandere gedachten en koelbloedig brengt hij de degens daar waar zij horen te zijn:

op de juiste plaats!’

De Kijkkast‘Groote bewondering wekten ook de kijkkasten waarin Jonathan

trachtte het nut van het algemeen en dat van hemzelf in het bijzonder uit te beelden.’

De Magie‘Nooit eerder was er zo’n tumult ontstaan als na het ultieme

moment dat de bloedhete wijn terugvloeide in de bokaal die Jonathan zo lief had.’

‘Fragmenten uit eene wonderbaarlijke reisch’<<Ene zoektocht naar de Beweegredenen der Organische Phantasie>>

Bloed zweet en tranen, voor, - na en overspel en kosten noch moeite werden door generaties Houtma gespaard om achter de toedracht te komen van het ware verhaalachter de zoektocht naar de oorsprong van onze fantasie.Hier een aantal fragmenten uit het reisjournaal van Jonathan Houtma (1620 – 1644)[doorkijkgravures van Jonathan Houtma]

De Aanmonstering‘Juni 1643, op de rede van Veerescheept Jonathan Houtma zich in voor de Reis der Reizen, niet vermoedend dat deze tocht wel

eens het begin zou kunnen wordenvan een groot avontuur!’

De tocht over de Pas van Kamperland‘En terwijl de wielen voor zich spraken deelde Jonathan zijn zorgenmet Serveas, die als gewenst vreemdeling daarna nooit meer over

het voorval sprak.’ (Let ook op het gewaagde handtasje links over derechterschouder van Willibrord.)

Een opvallend fenomeen van de Fam. Houtma was het feit dat zij zich vaak gemaskerd presenteerden en dit zelfs als hun handelsmerk naar

buiten brachten. Waren zij bang om bespot en beschimpt te worden door jaloerse wetenschappers en anders denkenden? Waren zij bang verantwoordelijk gesteld te worden voor alles wat zij opriepen?Niemand zal het ooit te weten komen, omdat zij hun geheim nooit hebben prijs gegeven.Wel wordt aangenomen dat de naam Houtma is afgeleid van het feit dat de maskers die ze droegen waren samengesteld uit minuscule reepjes uit de zogenaamde Wandaja boom.Een houtsoort waarvan inmiddels bekend is dat zij een stof afscheid die kan leiden tot:

‘hallucinerende doch noghtans verhelderende gedachten’.

Aanschouw de nalatenschap van de Fam. Houtma en verwonder u over hun denkbeelden, ideeën en fantasieën.

N.B. De samenstellers dezes nemen geen enkele verantwoording voor eventuele overeenkomsten met de werkelijkheid en de mogelijke twijfel die dit

zou kunnen zaaien.

Kertolt Houtma, vlak na de operatieaan zijn spilbeen.

Dwight Houtma (1934 -1954)na de opwaardering van zijn syncopese

in 1954 Ondergewaardeerd fotootje

uit de collectie ‘Houtma Vliegt’

� �

Ere bokaal gewonnen door Rector Houtma in 1813 op de nieuwjaarsreceptie van de 'Stichting Tot ReductieEnkelvoudige Seperatieve Spanningen' voor zijn baan-brekende onderzoek naar stress bij ongewild leedpotigen. -

�

Al sinds mensenheugenis is de homo sapiens op zoek naar de bron van alle leven: de bron van ons allerfantasie. Pioniers in deze zoektocht waren een aantal opeenvolgende generaties van de Fam. Houtma;een ietwat zonderlinge tak uit de gerespecteerde Houtman familie, die zich tussen 1542 en 1923 bezighield met de herleiding en reconstructie van de oorsprong van onze fantasie.Op deze pagina’s maken we niet alleen kennis met deze bijzondere familie maar ook met één van de onbekendste en uniekste collecties die op het gebied van de verbeelding is samengebracht.Een collectie die werd samengesteld uit de nalatenschap van de Fam. Houtma.Zij deed dit door onderzoek, proefnemingen en verkenning. Zowel achter de microscoop als middels jarenlange ontdekkingstochten door nooit eerder verkende delen van deze bijzondere wereld.

En dit alles met slechts één doel voor ogen:

‘Het herleiden en doorgronden van de mogelijke en onmogelijke beweegredenen der Organische Phantasie’.

Fragment uit de contabulatie van Heinrich Houtma 18-? – 18-?)

Jonathan Houtma, hier geportretteerdvlak voor zijn breuk met Nathalie, maar vlak na zijn onverwachte

escapade met Irene.

Eberhard en Antoinette Houtma (1843/1844 – 1890/1891)

Deelden lief en leed in gemeenschap van goederen.

( 1891 – 1991) Fanatiekbestrijder van de afkoeling

van de aarde

L’A

na

tom

e / H

et M

use

um

Va

n D

e V

erb

ee

ldin

g

���.�$�)��+%�)‘de meest actieve vorm van nietsdoen’

van Veere naarMiddelburg langs het Jaagpad

Aagje Feldbrugge

����'�&&-��%�(*'����$)���))�$���$-�-%*$��'�Erik Vandenberge | Nathanael Boelen .����/�

Mini accoustisch instore concert 12 december in de Spin,Damplein 48, 4331 GD Middelburg, www.spincd.nl

������$���.���/Robbert Jan Swiers - muziek | Ramon de Nennie - beeld,zie ook pag. 18

��"��+��| Swiers & De Nennie . ��/Robbert Jan Swiers - muziek [demo] | Ramon de Nennie - beeld Featuring Sam Berhitu | Henk van Boeijen | Machteld Ducrot Jan Engelvaart | Bert Hoogerheijde | Robbert Jan Swiers

���.�$�)��+%�)�.����/reisleider - Aagje Feldbruggebeelden - decreet team muziek - Robbert Jan Swiersmontage - Ramon de Nennie

'%,�$���%'#�. ���/Douwe Eisenga - componist | Ramon de Nennie - beeldMarcel Worms - piano solo

��%"�� %%(�.����/Hans Bommeljé - instructie film, zie pag. 6-7

�%$*(�)'��!(�| trailer het bedrijf vh. .���/H84�>>:�?06����������EEE�74B143@895�D7�2><

��

� �

� � � �

� � � � � � � �

� � � �

� � � � �

� � � �

� � �

� � � � � �

� � � � � �

� � �

� � �

� � � � � � �

/���'��)��644=�64E>>=�B893A27@85BQ�8A�44=�C8B60D4�D0=�342@44B

���� �������,�I�L�"8334;1C@6��90=C0@8��

�����&����!�("$ ��(�!���"027B4;3�D0=�34@�+89AB���0=A��><<4;9J�&0<>=�34�#4==84��&>114@B��0=�'E84@A

$'���3@C::4@89�*4@7064���-=���"8334;1C@6

�#�������

#84BA� C8B� 38B� B893A27@85B� <06� H><00@� E>@34=� >D4@64=><4=�� 8=E4;:4�D>@<�30=�>>:�H>=34@�34�=03@C::4;89:4�B>4AB4<<8=6�D0=34� C8B64D4@� >5� @427B74114=34�� 1470;D4� E0==44@� C� 300@� 8=� 74B�B893A27@85B�=03@C::4;89:�D>>@�E>@3B�C8B64=>3863��

*4@A274=4=� =C<<4@A� :C=B� C� 14AB4;;4=� D80� 8=5>�342@44B�=;�� ��1>==4<4=B4=�H89=�=84B�<>64;89:��C�384=B�H4;5�74B�D4@A2789=4=�D0=44=�D>;64=3�=C<<4@�8=�34�60B4=�B4�7>C34=�D80�00=:>=3868=64=�>53>>@�@464;<0B86�>?�34�E41A8B4�B4�:89:4=��

/���'��)� 644=�64E>>=�B893A27@85B��Q�D4@A2789=B�<438>�<48����

����������������� �������������������������������� ���������� ����������

78,9,5:(:0,8;04:,�������

�����������������

��

�����

�����������

�����������������������

��!���������!������������������������

�������"�����������

������������!�����������������

����������������������

"���������������

���������������������� ���������

���"���������������������������

����"�����"���

�����������������

���������������������"���� �������������������

�$�%*��#�)��'���)(����%)�$

| Beeld voorzijdeHans Bommeljé, beeld keerzijde Piet Meeuwse| Schutbladen - beeld zie aldaar

p3 | Beeld Ko de Jongep4 | Hein Verwer - �(+�"���;;�(74�+>>3�0@>C=3�"4���p5 | Thema : Loos - Ramon de Nennie, Hans Bommeljé,

RobbertJan Swiers, André van der Veeke p10 | De presentatieruimte 02 - ..nn..p12 | De Stichting tot Instandhouding en Verspreiding van Onterecht in

Onbruik Geraakte Woorden (OOG) 02 | Jan J.B. Kuipers en Robbert Jan SwiersDe st. OOG is opgericht vanuit de sterke drang om onterecht in onbruik geraakte woorden

terug te brengen in het levend taalgebruik. Wat onze stichting betreft, gaat het vooral om

woorden met een Nederlandse, dus Germaanse, achtergrond. Vroeger werd in de ‘betere’

kringen nog veel Frans gesproken of werden veel uit het Frans afkomstige woorden

gebruikt. Het was toen ‘usance’ om elkaar als ‘confrère’ of ‘amice’ aan te spreken en nog

kom je mensen tegen die Franse uitdrukkingen gebruiken als ‘noblesse oblige’ en ‘bon ton’,

zoals er ook nog mensen zijn die graag Latijnse uitdrukkingen bezigen en dan niet alleen

omdat ze die in Asterix en Obelix hebben gelezen, maar werkelijk Latijn hebben genoten

en die taal ook nog als statussymbool van hun opleiding blijven gebruiken.

Welnu, hoe brengt onze stichting de woorden in kaart? Wij luisteren naar wat om ons heen

wordt gezegd, wij lezen boeken uit vervlogen tijden en herinneren ons woorden uit onze

jeugd en die van onze ouders en díe schrijven wij op. Daarnaast geven wij een uitleg met

etymologie en een korte sfeerimpressie om het woord zijn plaats te geven in een context.

Vervolgens is een tekst opgenomen waarin tien woorden (het aantal per artikel) worden

gebruikt op een, naar ons inziens, aansprekende manier. Overigens staan alle door ons

gebruikte woorden nog steeds in het Van Dale Groot woordenboek der Nederlandse taal.

p13 | Tekst Anneke van Waardep14 | Wilma’s - Ramon de Nenniep18 | wALLofsmALLart (in KipVis), 20 jaar na de val - mail-art uitwisseling

van toen met kunstenaars uit de DDR - concept en beeld Ko de Jonge p20 | Jan van den Berg en Sandra Burgers werken samen aan één product:

elkaar versterkende beeld en tekst.www.vandenbergfoto.com & www.dedikkeophaal.nl

p22 | Giel Louws - vrijheid-vinden van rust-opgejaagd-angst-vlucht-doodp28 | Sturm & Drang - beeld Ramon de Nenniep30 | Marja de Lange - Mijn tekeningen zijn ontdaan van verlangens; er zit

niets tussen de emotie en de handeling. Tekenen is congruent aanademhalen, eten en drinken. Tekenen is een eenmalige onontkoombare handeling. Tekenen; het beeld dat zwijgen deelt en taal verliest. Als je tekent zieje meer om je heen en diep in jezelf: “ Teken | met het zachtste | zwartste krijt |de diepste diepte | van je nacht. || Teken | met het spitste | witste krijt | de hoog-ste hoogte | van je dag. || TEKEN ”.p32 | Mark van der Graaffp34 | Ko de Jongep35 | Zie aldaarp36 |Rob Maaskant / Het bedrijf v/h - fragmenten uit de reizende

voorstelling ‘L’ Anatome/ Het museum van de verbeelding’.p40 | Aagje Feldbrugge, zie ook de DVD, pag. 49p42 | Ben Vrankenp43 | Nieuwe initiatieven - zie aldaarp44 | Inhoud met credits & noten

| Gio van der Wijst, ‘Giovanni’s gedachten’, Middelburg 2008p45 | Colofonp46 | Verantwoordingp48 | Keerzijde - Piet Meeuwse - Werk van Piet Meeuwse is te zien in

‘Het Huis der tekeningen’ aan de Molstraat 1 te Middelburg elke eerste zondag van de maand en op afspraak [0118-601770 / www.pietmeeuwse.nl]

| Bijsluiter Linda van Zweden / student Grafisch Lyceum Rotterdam

��

�����������

�4B � :C=A BE4@: � 44 B34� :C=AB4=00@�>?��!���,8.,59�05�+,�=,,2�<(5���+,*,4),8�����

"CH84:�<>4B�H89=�4864=� ;4D4=:C==4=� ;4834=�� 4=� 34� <0:4@7>>@B� 300@027B4@� B4� D4@3E89�=4=�� �0B� 741� 8:� 64;44@3� D0=<89=� D034@�� �89� H48�� N+89� H89=74;4<00;� =84B� 14;0=6@89:�� 34<CH84:� 8A� D44;� 14;0=6@89:4@30=�E89�O��0B�D8=3�8:�44=�6>43AB0=3?C=B���6;09� �5+80,99,5�� 05� �;09:,8@64,8������7(.��� �

�0B� 8A� 74B� ?@>1;44<� D0=4F?>A4@4=�� �4� 05AB0=3� 8A� B4:;48=���;A� 8:� 64;3� 703�� H>C� 8:=84B� 4F?>A4@4=�4=� 0;;4A� ;0B4=AB00=���0=� :C=� 94� =0� D895� 900@=>6� 44=A� 34=:4=�� P74B� :;>?B=84B� 74;4<00;�� 0;� H84� 8:� =84BE00@00=� 74B� ;86BQ��*4@D>;64=A:44@�94�74B�E44@�3@84�900@�><4=�300@=0�E44B�94�=>6�AB443A=84B� E0B� 4@� 00=� 34� 70=3� 8A�"00@�>?44=A� :C=� 94� 74B� H84=4=�30=�34=:�8:�D00:��P+00@><7445B� 30B� H>� ;0=6� 643CC@3Q�+0B� 14=� 8:� B@006���4� >?;>A�A8=6�;86B�H>�D>>@�34�70=3�O�!,050,8� �;*(99,5�� 05� �;9,;4�:01+9*/80-:� 58� ��� +,*�� C��� �� 1(5�C���7(.������

��5�+,�4,59,5�<,8+805.,5�@0*/865+� +,� +0*/:,8� ,5� @,..,5� :6:/,4�� @05.� =,3+8(� =,,8�� +(:� =03@,..,5�� 46.,� 50,;=� 301+,5� ;=@0,3� -63:,8,5�� ,5� 46.,5� ;=�3077,5� @6� .,<684+� )301<,5� (39:,<68,5��=(5:�;=�94(8:,528,:,5@6;+,5� 659� (33,,5� 4((8� (5.9:((51(.,5��4((8�+0,�4;@0,2��+0,09�30,-3012����"A8,5��0,82,.((8+������ �

N�4� ;8B4@0BCC@� AB00B� >?� BE4414;0=6@89:4� ?>B4=�� 74@:4=100@�7483� 4=� >=74@:4=100@7483�� �:027B�74B�<89=�B00:�74B�>=74@:4=�10@4�74@:4=100@�B4�<0:4=���;:4

643@4D4=�A27@89D4@� 8A�44=�B4@@>�@8AB�4=�14D8=3B�H827�C8B�>D4@BC8�68=6�8=�34�<0@64��E00@�H827�=84BB>4D0;;86� >>:� 34� 1@>=� D0=� 34�2@40B8D8B48B�14D8=3BO���/(836::,� �;:9(,89�� 05� �!��(5+,39)3(+�� 4((5+(.� �+,*,4),8�������;59:���

N�4� E8AB� 30B� 34� ?>KH84� =>>8B0;;44=� D0=� 9>C� 8A�� =4B� 0;A� 34;84534��<00@�D0=� 8434@44=��=84B

34� 3827B4@� A274?B� 74B�E>>@3�H48� 94� 4=� D4@:>=38634� 94�� 74BE>>@3� D0;B� >?� 74<�4=�<00:B44=� 3827B4@� D0=� 74<�� 4=� H>B@>>ABB4� 94� 94H4;5� <8AA2784=>>:� 44=� 144B94�� 0@<� @84BE00@8=� H>=34@� H89=� D4@384=AB434�6>3�1;00AB�H>0;A�8=�0;;4�@84B�AB4=64;A��>>:�8=�384�E4;:4��=84B3>>@� 7C=� 4864=� D4@384=AB4�6@>>B� 4=� <4;>384CA� H89=��+0B3>4B�74B�4@B>4�D0=�E84�30B�;843

8A�0;A�74B�=0<4=A� 9>C�A?@44:B�=0<4=A� >=A�� E0B� 3>4B� 74B4@B>4�E00@�74B�E0B4@�D0=300=:><B� 30B� 94� 3>@AB� ;4AB� 4=� 8=9>CE� <>=3� D0=� 9>C� E>@3B�$>:� 744;� D44;� E>>@34=� D0=<89� H89=� 8=� 9>CE� 64H0=64=14;0=3�� 8=� 94� 3>>@� 8434@44=64?@4H4=� 4=� 14E>=34@34643827B4=�� 4=� 8:� 14=� 300@� 1;89><��E0=B� 989� A?@44:B� H4�C8B�4=H>�7>C3�94�=>6�<44@�D0=�<89���O��3(;+06��(8.809��B$�),.8017:�+;9C��49:,8+(4���,��,@0.,��01�����7��������

N"00@� 8A� 74B� E4@:� >>8B� >?H827H4;5� B>460=:4;89:�� �0B� H>C0;;44=�:C==4=�;C::4=�3>>@�74BE4@:� ;>A� B4� 70;4=� C8B� 0;;414B@4::8=64=� B>B� 84BA� 0=34@A30=� 74B� E4@:� H4;5�� ><� 74B0;;44=� D>>@� H827�� H>0;A� 74B� >?H827� 14AB00B�� B4� ;0B4=� @CAB4=�"00@� 30B� 8A� B>27� ?@4284A� 34143>4;8=6� D0=� 34� :C=AB4=00@��89� <>4B� 74B� E4@:� 8=� H89=�HC8D4@4 8=�H827H4;5�AB00=� C8B70=34=�64D4=���C8AB�8=�34�6@>B4:C=AB� M 4=� 0;;44=� 300@D0=� 8A784@� A?@0:4�M 1;895B�34�:C=AB4�=00@� >=34@64A278:B� 00=� 74BE4@:�� 700AB� 44=� <438C<� 30BH827H4;5� 8=� 74B� A274??4=�D4@=84B86B� B4=�147>4D4�D0=�34B>BAB0=3:><8=6�D0=�74B�E4@:���(8:05��,0+,..,8��B�,�66897865.<(5� /,:� 2;59:=,82C���49:,8+(4�$0:.,<,801� �664� ����� 7�� ���

�4B� 64D>4;� 4=� 74B� D4@AB0=3D4@4=864=�� 44=� 4D4=E827B�D8=34=�BCAA4=�6>43�4=�:E003�H89=� :C=ABABC::4=�� C=AB� 8A18944=1@4=64=� E0B� C8B� 4;:00@;86B�� �4B� 8A� E0B� 74B� 64;C:� D0=74B�A274??4=�1474;AB��3>>@�34>=B34:::8=6�D0=�44=�>@868=4;4A0<4=AB4;;8=6� 84BA� <0:4=� E0B300@D>>@�=84B�14AB>=3�8=�34H4D>@<���655?� (34,5��B�,:�.,3;2�<(5�+,,,5@((4/,0+C���49:,8+(4�� 63(2��%(5��,55,7������7�����

��

N�=6AB�8A�74B�3C8H4;4=�D0=�34�D@897483�D>>@�34�056@>=3�D0=700@�4864=�<>64;89:7434=O ����������������������!�����������������

(4=B>>=AB4;;8=6�8=�"8=A:�<4B��C==GQA�4=�74<394A�C8B�-44;0=3�5>B>�!C3<8;0��