ECT 2011

elektroconvulsietherapieECT

dr. koen titecadienst psychiatrie, psychosomatiek en psychotherapie

az Groeninge [email protected]

@koenti2

vrijdag 30 september 2011

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

bronnen


ISBN 978 90 382 1027 8


ISBN 978 90 5898 170 7


definitie


ECTElectroconvulsietherapie (ECT) of

elektroschocktherapie (EST) is een behandeling waarbij een epileptisch insult (convulsie) wordt opgewekt


indicaties


indicaties (1)

• depressie - psychotische kenmerken

• depressie - medicatieresistentie

• depressie - suïcidaliteit

• depressie - ouderen

• depressie - adolescenten


depressie• somberheid

• anhedonie

• verandering van eetlust

• verandering slaap

• schuldgevoelens

• cognitieve stoornissen

• verandering psychomotoriek

• suïcidaliteit


depressie


prevalentie depressie

• life-time prevalentie 14,1%

• 12 maand prevalentie 5%

• 1 op 17 Belgen doet depressie

BMC Medicine, 2011


In 2009 stierven 1102 Vlamingen door zelfdoding. Het ging om 792 mannen tegenover 310 vrouwen, respectievelijk 8 en 4 procent meer dan het jaar voordien.

Vlaanderen blijft het met die cijfers slechter doen dan het Europese gemiddelde. Volgens Vlaams minister van Volksgezondheid Jo Vandeurzen (CD&V) moeten

psychische problemen meer bespreekbaar worden gemaakt.

De Standaard 09 september 2011


suïcidepoging Vlaanderen 2009

• 10.300 geregistreerde via spoedopname

• 165 per 100.000 inwoners

• 28 per dag

• 53,5% poging in voorgeschiedenis

• 45,8% poging minder dan 1 jaar geleden

• 9,8% 4 pogingen of meer

IPEO, 2009vrijdag 30 september 2011

Life-timeprevalenties van suïcidaliteit van de volwassen Nederlandse en Vlaamse bevolking

(Van Heeringen, 2006)





Nederland (%) Vlaanderen (%)

Doodsgedachten 35 -

Suïcidegedachten 11 8

Suïcideplan - 3

Suïcidepoging 3 3


Suïcidaal proces

SuïcidaleTendens

Tijd

Signaal

PogingSuïcide

Niet observeerbaar

Observeerbaar


suïcideniveauSNIV


risiconiveau suïcidaliteit

SNIV 0 geen risico geen suïcidegedachten

SNIV 1 licht risico af en toe vluchtige suïcidegedachtengeen suïcideplannen

SNIV 2 matig risicopermanent duidelijk aanwezige

suïcidegedachten geen suïcideplannen

SNIV 3 ernstig risico suïcideplannen

SNIV 4 zeer ernstig risico suïcideplannen en voorbereidingof suïcidepoging


basisvragen suïcidaliteit

Voorgeschiedenis 1) Heeft u in het verleden een zelfmoordpoging ondernomen?

Hopeloosheid2) Had u ooit het idee dat uw leven niet de moeite waard meer was?3) Voelt u zich hopeloos?

Suïcidegedachten4) Denkt u er soms aan dat u beter dood zou zijn?5) Heeft u de laatste tijd gedachten gehad een einde aan uw leven te maken?

Suïcideplannen 6) Heeft u er over nagedacht hoe u uzelf wilt verwonden of beschadigen? Welke methode zou u dan gebruiken?

Voorbereiding 7) Heeft u al voorbereidingen getroffen?

Controleerbaarheid 8) Voelt u zich op dit moment veilig?


indicaties (2)

• manie, rapid cycling, bipolaire depressie en cyclothymie

• schizofrenie, schizoaffectieve stoornis

• katatonie, neuroleptisch maligne syndroom en delier

• ziekte van Parkinson


manie• abnormaal verhoogde stemming

• grootheidsidee, overdreven eigenwaarde

• afgenomen slaapbehoefte

• toegenomen spraak

• gedachtevlucht

• verhoogde afleidbaarheid

• toename doelgerichte activiteit

• bezig met aangename activiteiten


schizofrenie

• positieve symptomen

• wanen

• hallucinaties

• incoherentie

• sterk afwijkend gedrag

• negatieve symptomen


contra-indicaties


absolute contra-indicaties

• feochromocytoom

• recent myocardinfarct (4 tot 6 weken)

• instabiele angina pectoris

• recent CVA en intracraniële chirurgie (3 maanden)


relatieve contra-indicaties

• cerebraal aneurysma, arterioveneuze malformatie en ruimte innemend proces

• instabiele cervicale wervelkolom

• aorta aneurysma


geen indicatie


geen indicatie (1)

• dementie en amnestische stoornissen

• aan middel gebonden stoornissen

• angststoornissen

• somatoforme stoornissen

• seksuele en genderidentiteitsstoornissen

• eetstoornissen


geen indicatie (2)

• slaapstoornissen

• stoornissen in de impulsbeheersing

• aanpassingsstoornissen

• persoonlijkheidsstoornissen


praktisch


elektrodeplaatsing


bifrontotemporaal (BT)

drie centimeter boven het midden van de lijn tussen ooghoek en meatus

aucousticus externus


rechts unilateraal (d’Elia 1970) (RUL)

1 elektrode 3 cm boven midden lijn (BT) 1 elektrode 3 cm van middellijn op lijn tussen beide buitenste gehoorgangen


bifrontaal

beide elektroden vijf centimeter boven de buitenste ooghoeken op voorhoofd


conclusies

• verschillende elektrodeplaatsingen effectief

• aangetoond

• BT effectiever dan RUL

• BT meer kans op geheugenproblemen dan RUL

• mogelijks

• BF effectief antidepressief

• minder cognitieve bijwerkingen dan BT


insultduur


insultduurmotorisch 20 sec

EEG 25 sec


frequentie ECT


gewenste frequentie?

• twee maal per week

• levensbedreigende situaties (katatonie, MNS en/of ernstige suïcidaliteit) kan hogere frequentie worden overwogen

• drie maal per week sneller effect maar meer bijwerkingen


aantal behandelingen


hoeveel behandelingen • behandelen tot volledige remissie of tot

plateau in herstel (geen zichtbare verbetering gedurende de laatste vier bilaterale behandelingen)

• geen maximum aantal behandelingen bekend

• minstens tien bilaterale adequate behandelingen voordat gebrek aan effect wordt geconcludeerd


informed consent


voorlichting patiënt

• informeren van patiënt en/of familie

• voortdurend proces

• inhoud: objectieve info aangepast aan patiënt

• doel: angstreductie en stigma wegnemen


patiëntenperspectiefwat is de effectiviteit van ECT?


patiëntenperspectiefinformatiebehoefte is verschillend van

patiënt tot patiënt


patiëntenperspectiefonbekend of desinformatie


onderwerpen (1)

• effectiviteit en duur van ECT

• mogelijke alternatieve behandelingen

• risico bij afwezigheid ECT

• verwachte risico’s en bijwerkingen van ECT

• behandeling na beëindigen ECT


onderwerpen (2)

• risico’s bij autorijden, gebruik van gevaarlijke machines, het gebruik van alcohol en signeren van documenten na een ECT onder narcose

• informed consent is vrijwillig en kan steeds worden ingetrokken

• aanbod om vragen te beantwoorden (evt. later)


praktisch• arts en verpleegkundige

• voorlichtingsmateriaal (folder, foto’s, film,...)

• herhalen van info en nagaan op verschillende momenten of patiënt nog op de hoogte is van de info

• nagaan of er info/kennis is via internet, media en derden

• info op maat


bijwerkingen


acute bijwerkingen

algemenebijwerkingen

neurologischebijwerkingen

psychiatrischebijwerkingen

hoofdpijn (10-45%)nausea (25%)

gebitsbeschadiging (3%)spierpijn (2%)

mortaliteit (1/80000-100000)

passagère symptomen(afasie, apraxie, agnosie,

dyskinesie)

non-convulsief status epilepticus

(casuïstiek)

postictale confusie (10%)

ontremmingpostictaal delier

postictalte psychose


post-ECT-hoofdpijn (1)

• informeren van behandelaar

• pijnstilling geven via infuus

• infuus laten uitlopen

• plaatsing elektroden

• type van de stimulus


post-ECT-hoofdpijn (2)

• pijnstilling: paracetamol of NSAID (ibuprofen)

• koud gelgezichtsmasker


nausea

• informeren van behandelaar (vocht/anti-emeticum)

• voeding en vocht na ECT

• anti-emeticum


postictale confusie• informeren van behandelaar (elektrodenplaatsing)

• algemene maatregelen ter bescherming van patiënt

• intra-veneus benzodiazepine

• midazolam 1-3 mg (dormicum®)

• lorazepam 0,5 - 2mg (temesta®)

• diazepam 5 - 10 mg (valium®)

• bij herhaald optreden evt. post-ECT profylactisch benzodiazepine toedienen


spierpijn

• behandelaar informeren (toedienen van meer spierverslapper)

• pijnstilling (paracetamol , NSAID)


gebitsbeschadiging

• preventief dient elkeen bij de tandarts te passeren en bij elke patiënt wordt er gebitsbescherming geplaatst


passagère neurologische symptomen

• treden direct post-ictaal op en verdwijnen binnen het half-uur

• bij fatische stoornissen: UL ECT rechts


cognitieve bijwerkingen


cognitieve bijwerkingen

• 1 op 3 patiënten

• meer bij

• BT

• frequentie toename

• aantal behandelingen

• dosis


cognitieve bijwerkingentijd klacht herstel

voor aandacht en concentratie

ziektebeeld

tijdens

aandacht en concentratieanterograde

amnesie

voorbijgaand(8 weken na)

naverwardheidretrograde amnesie

voorbijgaandblijvend


pre-operatief


ASA-classificatieAmerican Society of Anesthesiology

preoperatieve lichamelijke toestand van de patiënt

ASA I normaal gezonde patiënt

ASA II patiënt met lichte systemische aandoening

ASA IIIpatiënt met invaliderende systemische aandoening die

normale activiteit beperkt

ASA IVpatiënt met invaliderende systemische aandoening,

constante bedreiging voor leven

ASA V patiënt is moribund


verpleegkundig (1)

• patiënt geürineerd

• patiënt nuchter

• medicatie

• makkelijke loszittende kledij

• make-up/nagellak verwijderd

• haar gewassen (geen lak of gel)


verpleegkundig (2)• juwelen/haarspelden verwijderd

• contactlenzen verwijderd

• bloeddruk

• hartritme

• temperatuur

• verwittigen anesthesist/behandelend psychiater van elke abnormaliteit


post-operatief


verpleegkundig

• bloeddruk

• hartritme

• oriëntatie

• bijwerkingen (hoofdpijn, nausea, spierpijn)

• opmerkingen


ontslag tegen adviesrisico op ontvluchting


wegloopgevaarrisiconiveau

cijferrisiconiveau omschrijving interventies

WG 0 geen geen voorgeschiedenisgeen subj/obj aanwijzingen

geen

WG 1 laag voorgeschiedenisgeen subj/obj aanwijzingen

info team

WG 2 matigsubj aanwijzingen

aanwijzingen verwardheid/realiteitsdaling

toezichtsafspraken

WG 3 hoog objectieve aanwijzingensterk verward

sterk verhoogde controle


kleurcode


kleurcodeskleurcode verlaten afdeling verlaten ziekenhuis

ROOD onder begeleiding professionele hulpverlener

onder begeleiding professionele hulpverlener

GROEN* onder begeleiding betrouwbare derde

onder begeleiding professionele hulpverlener

GROEN alleenonder begeleiding professionele

hulpverlener

BLAUW* alleenonder begeleiding betrouwbare

derde

BLAUW alleen alleen


Vragen ?


ECT 2011

Health & Medicine

Transcript of ECT 2011