Economie van klauwgezondheidHenk HogeveenLeerstoelgroep Bedrijfseconomie, Wageningen UniversiteitDepartement Gezondheidszorg Landbouwhuisideren, Universiteit Utrecht

@henkhogeveen

animal-health-management.blogspot.com

www.slideshare.net/henkhogeveen

Wat kunt u verwachten?

• Economie van dierziektes

• Kosten klauwproblemen

• Een beetje praktijk

• Tool

• Kosten en baten maatregelen

Onderzoeksresultaten gebaseerd op:

Marielle Bruijnis (proefschrift)Gert Jan Verhoef (praktijk)

Economie van diergezondheid

Economie van diergezondheid

Waarde van dit soort berekeningen

• Het zijn gemiddeldes

• En uw bedrijf is ……..

• Vaak alleen faalkosten

• Aanleiding om na te denken

• Bedrijfsspecifieke maatregelen

IntroductionFaalkosten

Preventieve maatregelen

Faalkosten vs preventie

IntroductionFaal kosten

Preventieve maatregelen

Oude situatie

Nieuwe situatie

Baten

Kosten

Baten groter dan kosten

IntroductionFaal kosten

Preventieve maatregelen

Oude situatie

Nieuwe situatieBaten

Kosten

Kosten groter dan baten

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie Stap 1. Hoe groot is het probleem nu

• Incidentie/ernst• Economische

schade

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie

Stap 2. Vaststellen van de beschikbare maatregelen

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie Stap 3. Inschatten van verandering tgv maatregelen

• Effectiviteit (vermindering incidente)

• Vermindering schade (= baten)

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie

Stap 4. Kosten mogelijke maatregelen

• Kosten maatregelen

Plek economie in management

Doel

Uitvoering

Data verzameling

Evaluatieprobleem

Evaluatiegeen

probleem

Huidige situatie

Stap 5. Vergelijking kosten en baten

• Er is meer dan geld• Doelstellingen veehouder

• Economie is dus beslissings ondersteunend

• Uitvoering hangt af van doelstellingen

• Wat als baten gelijk zijn aan kosten?

Wat kunt u verwachten?

• Economie van dierziektes

• Kosten klauwproblemen

• Een beetje praktijk

• Tool

• Kosten en baten maatregelen

Wat kosten klauwproblemen nu?

Rekenen aan dierziektes

• In het echt– Boekhouddata + ziektedata– Verstrengeling

• Dus rekenmodellen (bio-economisch)

• Redelijk goedkoop

• Gelijke effecten

• Verschillende situaties

Modellen ……. zijn eenvoudiger dan de realiteit

Modellen……. zijn soms ook te mooi om waar te zijn

Het model

PCUL

PSC

PCHPHCPHSPSH

Gezond (H)

Klinisch probleem(C)

Subklinisch probleem (S)

Afgevoerd(Cul)

Best wel ingewikkeld

De nodige aannames• Nederlandse omstandigheden

– ligboxenstal– betonnen vloer– weidegang– twee maal bekappen per jaar

• 7 verschillende klauwaandoeningen

Gezonde klauw

Verschillende aandoeningen

Zoolbloeding

en

Witte lijn defect

Stinkpoot

Zoolzweer TyloomMortellaro

Tussenteenflegmoon

Voorkomen problemen

Plus economie

PCUL

PSC

PCHPHCPHSPSH

Gezond (H)

Klinisch probleem(C)

Subklinisch probleem (S)

Economische gevolgen:

- Melk productie lager- Langere tussenkalftijd- Arbeid veehouder- Kosten bekapper- Kosten dierenarts- Behandeling- Weggegooide melk

Economische gevolgen:

- Melk productie lager- Langere tussenkalftijd

Economisch gevolg:- RPO-waarden

Afvoer(Cul)

Aannames

• Melkproductieverliezen klinisch: 8 %

• Melkproductieverliezen subklinisch: 3 %

• Tussenkalftijd– 20 % of 60 % kans op extra cyclus

• Kosten– productieverliezen € 0,12 per kg melk (quotum)– langere tussenkalftijd € 0,99 per dag– afvoer, hangt ervan af € 338 - 1287

KostenPer bedrijf (65 koeien) : €3,474 per jaar (€2,282 tot €4,965)

Per koe : €53 per jaar

• Kosten van subklinische problemen: 32%• Gemiddeld klinisch probleem: €67/geval• Gemiddeld subklinisch probleem: €13/geval• Hoogste kosten voor Mortellaro (komt veel voor (klinesch

en subklinisch))

Verdeling kosten

Na 2014 worden melkproductieverliezen duurder (quotum)Nu: 0,12 per kg melk2015: 0,28 per kg melk (vgl melkprijs)

Effect • Klauwenproblemen:

– Nu: € 53 per koe per jaar– 2015: € 81 per koe per jaar

Wat kunt u verwachten?

• Economie van dierziektes

• Kosten klauwproblemen

• Een beetje praktijk

• Tool

• Kosten en baten maatregelen

Problemen verschillen

Aandoening Klinisch SubklinischZoolzweer 10.7 (4.6 – 15.4) 7.3 (3.1 – 10.3)

Mortellaro 19.7 (0.0 – 41.7) 19.7 (0.0 – 41.7)

Stinkpoot 5.8 (0.0 – 13.8) 24.4 (0.0 – 50.8)

Tyloom 2.8 (0.0 – 8.7) 7.4 (0.0 – 22.9)

Witte lijn aandoening 4.4 (0.0 – 11.4) 17.7 (0.0 – 45.7)

Zoolbloeding 3.6 (0.0 – 7.7) 19.7 (0.0 – 38.5)

Tussenteenflegmoon 7.3 (0.0 – 19.6) 0.0

Invoer verschilt

Input Value

Kosten dierenarts (€/bezoek) 90.00 (30 – 150)

Dierenartsbezoeken (#/koe/jaar) 0.029 (0.00 – 0.05)

Behandeltijd veehouder, min/geval 20.2 (10 – 30)

Waarde arbeid veehouder, € / uur 16.50 (0 – 30)

Kosten per geval, € / geval 4.78 (0 - 10)

Verliezen afvoer, € / koe 8.38 (0 – 27.83)

Kosten van verminderde melkproductie, € / kg 0.13 (0.12 – 0.22)

Kosten weggegooide melk, € / kg 0.18 (0.17 – 0.27)

Onze schatting (€/koe)

12 veehouders (€/koe)

Melkproductieverliezen 14.57 19.70 (10.25 – 24.26)

Klinisch 11.10 14.04 (7.94 – 19.05)

Subklinisch 3.47 5.66 (2.32 – 12.43)

Weggegooide melk 1.92 0.27 (0.00 – 1.69)

Langere tussenkalftijd 7.53 7.24 (3.71 – 9.57)

Klinisch 4.53 4.55 (2.73 – 6.34)

Subklinisch 3.00 2.68 (0.98 – 4.01)

Te vroeg afgevoerde koeien 12.47 8.38 (0.00 – 27.83)

Behandeling 7.56 9.21 (0.98 – 18.16)

Totaal 40.05 44.79 (23.09 – 60.43)

Wat kunt u verwachten?

• Economie van dierziektes

• Kosten klauwproblemen

• Een beetje praktijk

• Tool

• Kosten en baten maatregelen

Gegevens gastbedrijf• aantal koeien: 110• productie: 10.800 (305 dgn)• kreupelen per jaar: lastige definitie -> 50/jaar• kosten afgevoerde koe: ook lastig, goede vaars kost €1300, koe die weg gaat vanwege

benen brengt weinig op, want mager, zeg €300->verschil €1000

• kosten tkt/dag: boven de 305 dgn geven de koeien bij mij 10 kg/dag minder dan de rest, wel hogere gehalten en iets lagere voerkosten/kg. Toch al gauw €2/dag minder saldo. Onder de huidige quoteringsomstandigheden kan je dat niet direct doorvertalen naar bedrijfssaldo. Reken maar met €1 nu, na 2015 €2

• Incidentie:Zoolzweer: 20Mortelaro: 40Stinkpoot: 60Thyloom: 10Witte lijn defect: 20Zoolbloeding: 60 

Nog meer gegevens

• Afgevoerd door klauwen: 3 (13% van afvoer)• Dierenartsbezoeken voor klauwen: 0• Geneesmiddelen per kreupele koe:niet veel, mogelijk €5• Tijd: 45 minuten (2 maal in box behandelen)• Waarde tijd: €30/uur• Kosten produktiederving: €0,26 (melkprijs €36

voerkosten: €0,10/kg extra melk)

Wat kunt u verwachten?

• Economie van dierziektes

• Kosten klauwproblemen

• Een beetje praktijk

• Tool

• Kosten en baten maatregelen

Maatregelen– Additional foot trimming– Feeding management– Feed supplements– Floor hygiene (scraper, robot, manual)– Foot bath– Improved lying surface of cubicles (straw, mattrass)– Rubber flooring– Reduce overstocking

Hoe effecten schatten

• De “wetenschappelijke” kennis (artikelen)

• Onze eigen kennis

• Navragen bij experts

• Kosten, afschrijving, rente, arbeid, verbruik

Gebruik van eerder model

PCUL

PSC

PCHPHCPHSPSH

Gezond (H)

Klinisch probleem(C)

Subklinisch probleem (S)

Economische gevolgen:

- Melk productie lager- Langere tussenkalftijd- Arbeid veehouder- Kosten bekapper- Kosten dierenarts- Behandeling- Weggegooide melk

Economische gevolgen:

- Melk productie lager- Langere tussenkalftijd

Economisch gevolg:- RPO-waarden

Afvoer(Cul)

Kosten en batenKosten Baten Netto kosten

(€/koe/jr) (€/koe/jr) (€/koe/jr)

Extra bekappen 7 8 -1

Voer management 34 5 29

Voersupplementen 20 3 17

Schonere roosters (schuif) 25 12 14

Schonere roosters, mestrobot 39 12 27

Schonere roosters, handmatig 56 12 45

Voetbad 34 3 31

Ligbed, meer bedding 19 19 -1

Ligbed, koemattrassen 13 19 -7

Rubber op de vloer 28 11 17

Veedichtheid 16 17 0

Rubfl

Stdens

Lymat

Lybed

Hygscr

Hygrob

Hygman

Fbath

Ftrim

Feedman

Feedsup

0

1

2

3

4

5

6

-10 0 10 20 30 40 50

Net costs (€)

Wel

fare

ben

efit

Netto kosten vs welzijn

Tenslotte

• Klauwproblemen kosten geld

• Maatregelen ook

• Kosten verschillen tussen bedrijven

• Kijk eerlijk naar uw eigen bedrijf en neem beslissingen (onderbouwd)

Dank voor uw aandacht!

Huiswerk:1. Bereken de kosten van klauw aandoeningen op uw eigen bedrijf.Tool komt beschikbaar2. Bedenk een maatregel om het te verbeteren3. Bereken kosten van de maatregel

4. Stuur het naar mij op