De Gouden EeuwDe Republiek als economische supermacht

Hoofdvraag en deelvragen

Waarom was de periode 1590-1672 economisch gezien een Gouden Eeuw voor de Republiek?

Landbouw: leg uit hoe een moeras de basis kon vormen voor een economische wereldmacht?

Handel: verklaar waarom en wanneer Amsterdam een belangrijk handelscentrum werd?

Industrie: verklaar waarom de werkeloosheid zo laag was in Nederland in de 17de eeuw? Geldwezen: leg uit hoe de Hollanders al die bedrijvigheid financierden?

Landbouw en veeteeltEen natuurlijk nadeel werd tot een technisch voordeel:

Door de lage opbrengst van het land waren de Hollanders al vroeg afhankelijk en snel bedreven in de internationale graanhandel

Intensieve landbouw: land werd gebruikt voor verhandelbare producten. Technische innovaties zoals specialisatie en differentatie werden beloont met winst

Sociaal-politiek en technische innovaties waren noodzakelijk voor het verbeteren en onderhouden van het land

Verklaar waarom en wanneer Amsterdam een belangrijk handelscentrum werd?

Moedernegotie: meeste geld werd verdient met handel binnen Europa

Amsterdam werd een zogenaamde stapelmarkt omdat:

• Geografie: Centrale ligging tussen Noord-Europa en Zuid-Europa en toegang rivierendelta

• Politiek:Middeleeuwse stapelmarkt van Antwerpen werd in 1585 gesloten waardoor de belangrijkste concurrent van Amsterdam was uitgeschakeld

• Economisch Veel Joodse en Protestanse vluchtelingen uit Antwerpen brachten Kennis, Kapitaal en Kontacten naar Amsterdam

• Technisch Republiek had ca. 20.000 handelschepen waarmee zijn 60 a 70% van het vrachtvervoer in Europa verzorgden

Handel in de Oost: de VOC (1602-1799) • Opgericht in 1602 om de handel in specerijen te

beschermen d.m.v. een monopolie• VOC was de eerste Naamloos Vennootschap,

bestuurd door een directie genaamd de Heren Zeventien

• Oprichting VOC gefinancierd door de uitgave van aandelen

• Op haar hoogtepunt had de VOC bijna 50.000 man in dienst

• VOC was een Staat binnen een Staat:• VOC bouwde factorijen en fortificaties• Onderhield haar eigen marine en leger• Bedreef diplomatie en voerde oorlogen

• Doelstelling:• Controleren en overheersen Specerijen eilanden• Vanuit Batavia de Handel op de Indische Oceaan

beheersen

West Indische Compagnie

• Opgericht in 1621:• Vraag: waarom precies in 1621?

• Kaapvaart was een belangrijke inkomsten bron• Vraag: ken je een piraat van de WIC?

• WIC berucht om de slavenhandel• Handelsstrategie: Atlantische driehoekshandel

Afrika: verkochten wapens en linnen, kochten slavenZuid-Amerika: verkochten slaven, kochten tabak en suikerEuropa: verkochten suiker en tabak, kochten wapens en linnen

Middle passage

Industrie

De werkloosheid in Nederland was laag omdat er veel werk was in de industriële productie rondom de handel en scheepvaart:

• Koloniale producten warden verwerkt in Amsterdam: koffie, thee, tabac.• Luxe industrie zoals porcelein (Delfsblauw) en

diamanten• De laken industrie beleef belangrijk• Scheepsbouw: op haar hoogte punt produceerde de

Republiek meer dan 400 schepen per jaar

Production chainRaw materialWhole sale: collectionProcessing: added valueWhole sale: distributionRetailConsumer

Amsterdam: bakermat van het kapitalisme?

• De VOC ga het eerste aandeel uit (1602)• In Amsterdam kende de eerste aandelenbeurs (1606)• De Amsterdamse Wisselbank (1609)

Gevolgen:

1. Amsterdamse beurs trok veel speculanten en bankiers aan

2. Informatie monopolie: nieuws kwam uit Amsterdam

3. Omvang handel en vertrouwen in beurs en wisselbank maakte geld goedkoop: lage rente

4. Handelskapitalisme: winsten konden eenvoudiger worden geïnvesteerd

5. Risico’s konden worden gespreid

Hoofdvraag en deelvragen

Waarom was de periode 1590-1672 economisch gezien een Gouden Eeuw voor de Republiek?

Landbouw: leg uit hoe een moeras de basis kon vormen voor een economische wereldmacht?

Handel: verklaar waarom en wanneer Amsterdam een belangrijk handelscentrum werd?

Industrie: verklaar waarom de werkeloosheid zo laag was in Nederland in de 17de eeuw? Geldwezen: leg uit hoe de Hollanders al die bedrijvigheid financierden?

NPO de Gouden Eeuw ‘Een wereld-onderneming’Beantwoord de volgende vragen bij het kijken van video:

1. Wat vind jij, moet het standbeeld van J.P. Coen blijven staan? Beargumenteer je antwoord met twee meningen over Coen gegeven door mensen in de video.

2. Welk voordeel genoot de VOC door het uitgeven van aandelen?3. Waarom werd Batavia opgericht?4. Hoe, waar en wanneer verkregen de Hollanders het monopolie op de

specerijenhandel?5. Zou jij aandelen VOC hebben gekocht in 1602? Leg uit waarom wel/niet.6. Wat is de belangrijkste bijdrage geweest van de VOC in de ontwikkeling van het

moderne kapitalisme?

http://goudeneeuw.ntr.nl/krant/afleveringen/#/overzicht/5/

Aan de slag

• Huiswerk hfst 1, 2 en 3 afmaken

• We gaan bespreken:• Hfst 1 CE vraag 8• Hfst 2 vraag 1 t/m 4

8a

Willem van Oranje probeerde duidelijk te maken dat het hier om een volkopstand ging die bestond uit een kleine minderheid van de bevolking. De adel speelde geen rol in het aanvoeren van de beeldenstorm, het vandalisme was niet politiek gemotiveerd

8b

Bron 11 en bron 13 verschillen van mening in de omvang en spontaniteit van de beeldenstorm. Bron 12 noemt daarnaast religieuze motieven, terwijl bron 11 de beeldenstorm afschildert als een vandalisme door een stel losgeslagen hooligans.

8c

Bron 12 betreurt de Beeldenstorm omdat het de doelstellingen van het verbond der edelen (smeekschrift) juist ondermijnden. Overmoed en onverstand deed de resultaten van het smeekschrift te niet. (Calvinistisch perspectief)

Bron 13 betreurt de Beeldenstorm als een moedwillige aanval door calvinistische menner en hun bondgenoten, op alles wat katholieken heilig vonden. (Katholiek perspectief)

Verklaring: standpuntgebondenheid, emancipatie van katholieken in de 19de eeuw

Vraag 1

Naast religie was de belangrijkste oorzaak van de Opstand het verzet tegen de centralisatie politiek van Filips II: het beschermen van lokale privileges en macht

Vraag 2

a) 15. Het begin van staatsvorming en centralisatieb) Traditie getrouw moesten vorsten de Staten-Generaal om

toestemming vragen voor het invoeren van een nieuwe, vaak tijdelijke belasting (bede). Dit gaf de stedelijke afgevaardigden van de verschillende Staten macht over het beleid van de vorst.

Vraag 3: B

De Osmanen waren een grootmacht die de Oostelijke Middellandse Zee domineerden. De strijd tegen de Islamitische Osmanen kostte Spanje, die de Westelijke Middellandse zee beheersten, veel geld. Nu er vrede was gesloten met de Osmanen, kon de zeer vrome Filips II de troepen en schepen die hij eerst nodig had voor het beschermen van zijn bezittingen in de Middellandse zee en de strijd tegen de Islam, inzetten tegen die duivelse Hollanders.

Vraag 3: C

Nervos belli, pecuniam.

Geld is de motor van de oorlog.Cicero

Oorlogen in de 16de eeuw werden uitgevochten met huurlegers. Filips II kon daarnaast niet rekenen op lokale milities (stedelijke schutterij) of bandieten (geuzen). De dienstplicht was daarnaast ondenkbaar.

Vraag 4

a) Revolutionair omdat: er tot 1776 maar weinig landen waren zonder vorst. Soevereiniteit lag nooit bij een parlement zoals de Hollandse Statenvergaderingen.

b) Niet-revolutionair: de republiek als staatsvorm bestond al in de antieke oudheid. Plato en Aristoteles hadden de staatsvorm al beschreven. Rome was tot 27 voor C. een Republiek. Italiaanse stadstaten als Venetië en Florence hadden in de Renaissance al een gekozen leider doge/gonfaloniere.