Gedragsverandering

Een oplossing ligt vaak op een hoger

niveau dan het niveau waar het

probleem wordt geconstateerd.

Het verschil van niveau

1

Hoe ontstaat gedrag?

ijn overtuiging is dat achter elk gedrag of

iedere houding een positieve intentie zit.

Ik weet dat er situaties zijn waarbij dit

nauwelijks voor te stellen is. Daarom daag ik

je uit om dit boek te lezen en te ervaren hoe ik daar

tegenaan kijk.

Het gedrag waar ik het over wil hebben is het gedrag dat

uiterlijk waarneembaar is.

Gedrag ontstaat doordat we in het verleden behoeften

hebben willen bevredigen. Welke behoeften er zijn is

goed te zien in de piramide van Maslow¹.

¹De piramide van Maslow is een aan Abraham Maslow toegeschreven

ordening van behoeftes, op basis van zijn in 1943 gepubliceerde motivatie-

theorie. Maslow rangschikte de volgens hem universele behoeften van de

mens in deze hiërarchie. Volgens zijn theorie zou de mens pas streven naar

bevrediging van de behoeften die hoger in de hiërarchie geplaatst werden

nadat de lager geplaatste behoeften bevredigd waren.

M

2

Bovenstaande piramidevorm laat zien welke behoeften

het belangrijkste zijn.

Hoe lager in de piramide hoe essentiëler.

Als baby huil je als je honger hebt, een schone luier

nodig hebt, je kramp hebt of gewoon een knuffel. Hoe

hierop gereageerd wordt, bepaald hoe je eerste

behoeftes vervuld worden.

Zolang onze fysiologische of terwijl basis behoeften niet

zijn vervuld, richten wij ons op overleven en dan hebben

we geen oog voor de bovenliggende niveaus.

Het belang van dit model is dat je daardoor inzicht krijgt,

dat achter elk gedrag een behoefte heeft gezeten. Zodat

je breder kunt kijken naar het gedrag van de persoon.

Buiten onze behoeften die we proberen te vervullen, zijn

er nog een aantal zaken die van invloed zijn op de

ontwikkeling van ons gedrag. Zoals de omgeving.

Welke behoeftes kunnen geleid hebben tot het gedrag

dat je nu waarneemt?

3

e omgeving. Je hebt een gezin van herkomst.

Misschien was dit een warm nest, maar het kan

ook zijn dat je een minder fijne tijd hebt gehad.

Je groeide op in een bepaalde buurt en ging naar

school. Hier werd je misschien gepest of werd je

geïnspireerd door een leuke leraar.

Maar ook je cultuur is van belang. Kom je uit een

christelijk gezin of ben je juist opgevoed met de islam elk

facet heeft zijn eigen invloed.

Je omgeving en gezin van herkomst bepalen welke

vaardigheden jij ontwikkelde of welke je juist niet hebt

kunnen ontwikkeld hebt. Iemand die opgroeit in een

omgeving met jeugdbendes zal zeker ander gedrag laten

zien, dan iemand die

is opgegroeid in een

villawijk.

Je hebt het juiste

gedrag geleerd om te

overleven in de

omgeving waar je

bent opgegroeid.

Dit verklaard dat er aan het ontstaan van gedrag een

behoefte ten grondslag ligt. Welke verschillend kunnen

zijn al naar gelang de omgeving waarin je opgroeit en de

vaardigheden die je daarbij ontwikkeld.

D

4

Vertuiging. Al vanaf onze vroege jeugd krijgen

wij bepaalde overtuigingen mee.

Bijvoorbeeld: ‘Als je voor een dubbeltje geboren

bent, zal je nooit een kwartje worden’ of ‘Je kan alles

worden, als je het maar echt wilt’. Dit soort levenslessen

hebben je gevormd.

Door onze overtuigingen hebben we bepaalde

verwachtingen. Als er aan onze verwachtingen niet

wordt voldaan, reageren we op de manier die wij eerder

ontwikkeld hebben of vanuit onze overtuiging.

Samenvattend

Gedrag wordt beïnvloed door:

- Omgeving waarin we opgroeien en leven;

- Vaardigheden (welke we wel of niet hebben);

- Overtuigingen die we hebben.

O

5

Het verschil van niveau

Als leidraad tot gedragsverandering gebruik ik graag het

model van de logische niveaus van Gregory Bateson².

Zowel de omgeving als de organisatie hebben invloed op

het totale middenstuk.

Door nieuwe capaciteiten aan te leren, zal er ook nieuw

gedrag ontstaan. Echter als je nieuw gedrag aanleert

leid dit niet per definitie tot nieuwe capaciteiten.

²Gregory Bateson was een Brits antropoloog, sociaal wetenschapper, linguïst,

visueel antropoloog, semioticus en cyberneticus, wiens werk vele

vakgebieden doorkruist. De theorie van de logische niveaus van leren (ook

wel de logische niveaus van verandering en de logische niveaus van denken)

gaat ervan uit dat er 6 logische overtuigingsniveaus zijn, waarin we leren

(veranderen) en functioneren. Veranderingen op een lager niveau kunnen

leiden tot een verandering op een hoger niveau. Veranderingen op een hoger

niveau zullen altijd leiden tot veranderingen op een lager niveau.

6

Omgeving en organisatie

De omstandigheden waarin mensen handelen met hun

mogelijkheden, beperkingen, regels en voorschriften.

Kernvragen zijn:

- Waar reageer ik op

- Wanneer en met wie?

Voorbeeld:

Iemand groeit op in een omgeving waar veel geweld is

en waar hij zich alleen maar staande kan houden door

een gewelddadige houding aan te nemen. Zou je zo

iemand verhuizen, wil dat niet zeggen dat zijn houding

veranderd. Als je zo iemand geweldloze communicatie

(zie literatuurlijst) leert, dan is de kans groot dat hij niet

langer in conflicterende situaties terecht komt.

Vaardigheid leidt tot nieuw gedrag en creëert een andere

perceptie van de omgeving.

7

Gedrag

De waarneembare acties en reacties die iemand in zijn

of haar omgeving vertoont.

Kernvragen zijn:

- Wat doe ik?

- Hoe handel ik? - Wat is mijn observeerbare gedrag?

Voorbeeld:

Je hebt een nieuwe verkoper aangenomen, maar hij

weet niet goed hoe hij kan ‘vragen om de handel’. Door

het niet binnenhalen van opdrachten wordt hij onzeker.

Door het op mijn manier aanleren van

verkooptechnieken, via onder andere NLP krijgt de

medewerker nieuwe vaardigheden. Dit leidt tot meer

zelfvertrouwen en dat is terug te zien in zijn gedrag.

8

Capaciteiten/vaardigheden

Dit niveau gaat over de inzichten, capaciteiten,

vaardigheden en denkstrategieën waarover iemand

beschikt.

Kernvragen zijn:

- Hoe pak ik het aan?

- Wat kan ik?

Voorbeeld:

Je wil graag een eigen bedrijf beginnen en blijft

studeren. Hierdoor wordt de theoretische kennis steeds

groter, maar waarschijnlijk ook het gat met de praktijk.

Wanneer is het goed genoeg.

Welke overtuiging staat je in de weg? Hebt je last van

faalangst? Door belemmerende overtuigingen in beeld te

brengen en te onderzoeken kan je je wensen vorm

geven.

9

Waarden en normen

Dit middelste niveau bestaat uit overtuigingen:

Iemands generalisaties, criteria, normen, waarden en

verwachtingen.

Kernvragen zijn:

- Waarom doe ik het?

- Wat vind ik belangrijk? - Waar gaat het mij om?

Welke hindernis heb je te nemen om de persoon te zijn,

die je altijd al hebt willen zijn. Door het stellen van

wondervragen, bijvoorbeeld: ‘Waar hoop je op?’, krijg je

zicht op je belemmerende overtuiging. Zo kan je een

stap zetten naar de door jouw gewenste toekomst.

10

Identiteit

De missie die je in het leven hebt, het zelfbeeld en de

bijbehorende gevoelens van uniciteit en eigenwaarde.

Kernvragen zijn:

- Wie ben ik?

- Wat voor iemand ben ik? - Wat is mijn levensdoel?

Voorbeeld:

Om een eigen bedrijf te starten is het belangrijk te weten

wat je zelfbeeld is. Hoe kijk je naar jezelf, maak een

SWOT³ analyse en wat ervaar je daarbij?

³ De sterkte-zwakteanalyse is een bedrijfskundig model dat intern de sterktes

en zwaktes en in de omgeving de kansen en bedreigingen analyseert; op

basis hiervan wordt vervolgens de strategie bepaald. De term SWOT-analyse

wordt ook vaak in het Nederlands gebruikt en bevat de vier elementen:

Strengths, Weaknesses, Opportunities & Threats.

11

Zingeving

Door je passie, roeping en bezieling geef je zin aan het

grotere geheel, waarvan jij deel uitmaakt.

Kernvragen zijn:

- Van waaruit handel ik?

- Waar ben ik een onderdeel van? - Wat is het grotere geheel dat mij leidt?

12

Literatuurlijst

o Andreas, C. - Kern-Transformatie (Servire), 1995

o d'Ansembourg, T. - STOP met aardig zijn

(TenHave), 2015

o Bateson, G. – Steps to an ecology of mind (the

university of Chicago press), 2000

o Boer. B de - Ik kan de wereld veranderen. En jij

weet wie ik is.. (Nti-Nlp)

o Derks, L. & Hollander, J. – Essenties van NLP

(Servire), 2010

o Dilts, R. - Verander je overtuigingen

(Andromeda), 2009

o Erickson, M. – Mijn stem gaat met jou mee

(Verduin), 2011

o Hoenderdos, H. – Toepassing van

veranderingstechnieken, 1995

o Lundberg, G.B. – Problemen laten bij wie ze

horen (Spectrum), 2010

o Maslow, A.H. – A theory of human Motivation

(Black curtain press), 2013

o Rosenberg, M. – Geweldloze communicatie

(Lemniscaat), 2011

o Satir, V. - Mensen maken mensen (Logham

Slaterus), 1975

13

Mijn motto: ‘Doen wat werkt’

Ik ben ervan overtuigd, dat achter elk

gedrag of iedere houding, hoe absurd

ook, een positieve intentie zit.

Vanuit praktische ervaringen via de theorie ga ik nu terug naar de praktijk. Als trainer, coach en adviseur ben ik hierdoor in staat om vanuit een brede visie te werken.

Ik maak onder andere gebruik van: Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP), dit is een praktische en oplossingsgerichte methode. Organisatie opstellingen, welke onderliggende

knelpunten, drijfveren en motivaties naar de oppervlakte

brengen en waardoor wat onbewust is, bewust wordt.

- Wil jij technieken aangereikt krijgen, waardoor je

leert uitzoomen en beter kunt kijken naar de

grotere context.

- Zou jij antwoord willen op de vraag: wat is hier

aan de hand?

- Wil je door middel van een interventie resultaat

krijgen voor je bedrijf?

Bel dan voor een afspraak 06 53643233 of mail naar info@ellenkruisinga.nl www.ellenkruisinga.nl