Dossier Namaak: zoek de verschillen

8/6/2019 Dossier Namaak: zoek de verschillen

1/10

OPENER Namaak

28 MEI 2011


2/10

Half februari kreeg het bedrijf Cassina heel wat persaan-

dacht toen het een partij namaakmeubelen van ontwer-

per Le Corbusier liet vernietigen. De organisatie wou

een sterk signaal geven: het aantal nagemaakte producten in

de designerwereld neemt hand over hand toe en daar moet een

streng beleid tegen gevoerd worden.

Begin maart, dus kort na de media-actie van Cas-

sina, werden op bevel van het parket in Kortrijk nog

eens 20.000 namaakproducten vernietigd. De totale

waarde ervan wordt op 2 miljoen euro geschat. De

nepproducten werden bij vier verschillende controles

in beslag genomen en waren hoofdzakelijk afkomstig

van een bepaalde handelszaak uit Menen. Inspecteurs

van de overheid troffen er parfum aan, maar ook kle-

ding, schoenen, handtassen en uurwerken van be-

kende merken zoals Yves Saint Laurent, Nike, Lacoste,Louis Vuitton en Chanel.

Maar namaak is allang geen probleem meer dat be-

perkt blijft tot design- en dure merkproducten. Er

manifesteert zich immers een merkelijke evolutie in

de namaakactiviteiten: producenten van alle soorten

gebruiksproducten krijgen ermee te maken. Zo blijkt

er een bloeiende namaakmarkt voor auto-onderdelen

te bestaan. Er wordt zelfs neptandpasta op de markt

gebracht, met alle gevolgen vandien: Er is een geval

aan het licht gekomen waarbij nagemaakte tandpasta

een stof bevatte die het tandglazuur aantastte. Met

andere woorden, hoe meer men zijn tanden poetste,

hoe slechter voor de tanden. Dat zijn natuurlijk zeer

ernstige situaties, die een rechtstreeks gevaar beteke-

nen voor de volksgezondheid, schetst Luc Van De

Velde-Poelman, eerste attach bij Douane en Accijn-

zen, die verder in dit dossier een verhelderend beeld

schetst van de namaaknijverheid.

Dat gezondheids- en veligheidsaspect mag niet on-

derschat worden, vindt Luc Van De Velde-Poelman:

Het gaat soms echt over gevaarlijke toestanden. De

tandpasta is n voorbeeld, maar er zijn er voldoende

andere, zoals gsms waarvan de batterijen die goed-kope namaakproducten bleken te zijn explodeer-

den. Het betrof hier weliswaar enkele gesoleerde

gevallen, maar het leidde niettemin tot aanzienlijke

imagoschade bij Nokia.

Daarnaast worden voor namaakkleding veel goedkopere mate-

rialen gebruikt, waarbij het niet alleen over een lagere kwaliteit

gaat, maar bijvoorbeeld ook over een groter risico op ontvlam-

baarheid, of over kleurstoffen die giftig zijn.

Tevens zijn de arbeidsomstandigheden waarin dergelijke namaak-

producten worden vervaardigd, dikwijls schrijnend. Bovendien

blijken de namaakcircuits al eens gebruikt te worden als testcase

voor het zwaardere werk: drugs- en wapentrafiek en zelfs mensen-

handel. De namaakindustrie is dan ook geen zaak van een stelletje

amateurs. Niet zelden vormt de georganiseerde misdaad er de

basis van.

Het namaakcircuit wordt op zon 8% van de wereldhandel geschat.

Volgens de OESO, die de jongste twee decennia een substan-

tile toename van namaakgoederen vaststelt, bedroeg de totale

waarde daarvan in 2009 zon 250 miljard dollar. Dat is dus gigan-

tisch. Daar komt bovendien nog een onrechtstreekse negatieveimpact bovenop: bij problemen met producten die onterecht aan

hen worden toegeschreven, zullen de merkfabrikanten de eersten

zijn die klachten ontvangen, met imagoschade tot gevolg.

Die totale waarde houdt evenmin rekening met het illegaal down-

loaden en verspreiden van software, digitale informatie, muziek-,

film- en andere data via het internet. Als ook die in rekening zou-

den worden gebracht, moet de totale impact van de namaakin-

dustrie met enkele honderden miljarden dollars verhoogd worden.

Ook in dit dossier laten we dat internetaspect van namaak en pi-

raterij hoe interessant en belangrijk ook grotendeels buiten

beschouwing. Omdat het binnen het hier voorziene ruimtebestek

niet mogelijk is om ook dat aspect op een kwalitatieve manier uit

te diepen, hebben we ervoor gekozen om ons te beperken tot de

namaakproblematiek van tastbare producten. l

PBR

Namaak is geenbijzaak

IN DIT DOSSIER30 Een veilige keten opbouwenLuc Van De Velde-Poelman, eerste attach bij Douane & Accijnzen, geefteen verhelderende schets van de wereld van de namaak.

34 Honderden miljoenen euros gaan in rook opHoe kan de tabaksindustrie voorkomen dat sigaretten worden nage-

maakt? Japan Tobacco International getuigt.

36 Internet als dubieuze dokterDe farmaceutische sector zet zich schrap tegen de toenemende inter-nethandel van nepgeneesmiddelen.

OPENERNamaak

29MEI 2011


3/10

De toename van in beslag genomen goederen is het

gevolg van een scherper toezicht, maar evenzeer van

meer activiteiten in het namaakcircuit. Tot 1994 was

ik actief in de haven van Antwerpen. Toen waren we sterk ge-

concentreerd op smokkel van sigaretten en alcohol, die eindjaren 80 en begin jaren 90 de belangrijkste

namaakproducten waren. Uiteraard bestond

toen ook al voor andere producten, vooral

van luxemerken, een namaakcircuit, maar

daar werden we veel min-

der mee geconfronteerd.

Het was veeleer een randfenomeen, en ze-

ker geen prioriteit voor justitie, situeert Luc

Van De Velde-Poelman.

Geleidelijk is dat veranderd. Er ontstond

een golf van namaak vanuit Oost-Europa

en China. Verwonderlijk is dat niet: in Oost-

Europa trok de economie in het begin van

de jaren 90 sterk aan en China ontwikkelde

zich tot s werelds grootste producent van

de meest uiteenlopende zaken. Het is al-

lerminst vreemd dat de namaakeconomiedie evolutie volgt. Tevens is het feit dat de

handel mondialiseert, ontegensprekelijk een

stimulans voor het namaakcircuit.

Luc Van De Velde-Poelman (Douane & Accijnzen)

Namaak behoort voor de douane tot het segment van niet-fiscale douanewetgeving en past in die zin in hetrijtje van illegale wapenen drugshandel, diamant- en afvaltrafiek. In vergelijking met die materie is namaak

de jongste jaren exponentieel gestegen. De jarenlange brede sensibilisering door de overheid blijkt vruch-ten af te werpen: de hoeveelheden goederen die in beslag worden genomen, zijn gigantisch en nemen nog

steeds toe. Luc Van De Velde-Poelman, eerste attach bij de Algemene Administratie Douane & Accijnzen(een afdeling van de FOD Financin), geeft een verhelderende schets van de wereld van de namaak.

Daarnaast hoeft het geen betoog dat internet hier eveneens

een aanzienlijke rol in speelt. Internet maakt het voor de consu-

ment immers veel gemakkelijker om producten te kopen, waar

ook ter wereld. Parallel daarmee is de kans op misbruiken, waar-

onder namaak en piraterij, navenant gestegen. Een screeningvan de internetbusiness is dan ook noodzakelijk.

Duidelijk daarbij is dat het aanbod op

internet verbieden vrijwel onmogelijk

is. Men kan echter wel optreden op het

moment dat de via het web gekochte

goederen in Belgi arriveren. Als bij-

voorbeeld het Geneesmiddelenagent-

schap een internetscreening doet en

vaststelt dat er een postpakket met medicijnen zal geleverd

worden voor een bepaalde persoon of firma, dan kan die dat

30 MEI 2011

Overheid en privsector moeten samenwerkenom ver voor de consumptie in te kunnen grijpenLuc Van De Velde-Poelman (Douane & Accijnzen)

Een veilige ketenopbouwen

OPENER Namaak

Studio100, de organisatie achter het pretpark Plopsaland en

diverse kinderprogrammas als Samson & Gert, Kabouter Plop

en Bumba, krijgt af en toe te maken met namaakpraktijken, al

relativeert bedrijfsjuriste Katrien Van Eenoo dat ook meteen:

We worden daar zeker niet in grote mate mee geconfron-

teerd, maar af en toe steekt het probleem toch de kop op,

waardoor een permanente alertheid aangewezen is, zegt ze.

De namaak situeert zich in de merchandisingproducten, en

blijkt zich vooral toe te spitsen op het pluchen Bumbafiguur-

tje, dat bij heel jonge kinderen razend populair is.Tot nog toe zijn daarvan echter nog geen namaakversies

in winkels gevonden. De valse Bumbas circuleren vooral in

Valse Bumbas

Het Bumba-figuurtje is

zeer populair bij kinde-ren en daar probeert

de namaakmarkt muntuit te slaan.


4/10

doorgeven aan de douane om daar controle

op uit te voeren. Ook de bedrijven kunnen der-

gelijke leveringen signaleren.

BinnenwaterenDe Europese Unie wil inzake douaneactiviteiten

afstappen van louter controlerende taken en

werkt aan systemen die meer op preventie ge-

richt zijn. Zo worden handelsmechanismen op

punt gesteld waarbij bedrijven bepaalde procedures moeten vol-

gen die de logistieke keten transparanter maken. In ruil worden

die ondernemingen vrijgesteld van controles. Maar nu wordt on-

tdekt dat die green lanes ook zeer gretig gebruikt worden doormalafide bedrijven.

Tevens hebben andere Europese beleidskeuzes soms onbedoel-

de effecten op de bestrijding van de namaakindustrie. Zo inves-

teert Europa al enkele jaren in een betere bevaarbaarheid van

de Europese binnenwateren, onder meer als antwoord op het

mobiliteitsprobleem op de wegen en uit milieuoverwegingen.

Het gevolg is dat men nu langs de binnenwateren van de

Noordzee naar de Zwarte Zee kan varen en de namaaktrafiek

is daar eigenlijk bij gebaat, legt Luc Van De Velde-Poelman uit:

In internationale havens zoals die van Antwerpen, worden de

31MEI 2011

goederen overgeladen op binnenschepen tegenwoordig kun-

nen die een capaciteit tot 200 containers aan die tot zo dicht

mogelijk bij de eindbestemming varen. Het gevolg is dat er aan

de buitengrenzen van Europa wat de Antwerpse haven op han-delsniveau is wel intensieve controles gebeuren, maar dat die

binnen de Europese grenzen zeer summier blijven. Voor de geor-

ganiseerde illegale handel blijkt dat een zeer attractief systeem.

Wie zit erachter?Namaak laat zich in twee gedaanten onderscheiden: er is namaak

die via overproductie op de alternatieve markt komt, en daarnaast

de illegale productie.

Luc Van De Velde-Poelman illustreert: Stel: een bedrijf in Turkije

vervaardigt kleding voor een bepaald merk. Daarbij wordt soms

OPENERNamaak

Elementen die op namaak kunnen wijzen,zijn onder meer de manier van verpakken en

de kwaliteit van de randkenmerken.

lunaparken en op kermissen. Het gaat dan ook nooit over grote aantallen. Stu-

dio100 werkt voor het opsporen ervan nauw samen met de Algemene Directie

Controle & Bemiddeling van de FOD Economie, de zogenaamde Cel Namaak.

Een tweetal jaar geleden organiseerde Studio100 voor de vertegenwoordigers

van die dienst een opleiding die hen moest in staat stellen om de specifieke

kenmerken en de authenticiteit van de Studio100-producten te onderscheiden

van vervalsingen.

Kan een bedrijf preventief nog meer doen dan dat? Katrien Van Eenoo: Je kan

altijd minieme specifieke kenmerken aan je product toevoegen, die enerzijds

het exact kopiren bemoeilijken, en anderzijds de opspoorbaarheid van

namaak vergroten.

De oorsprong van de namaak is moeilijk traceerbaar, maar de productie blijktheel vaak in China te gebeuren. Wanneer namaak ontdekt wordt, treft Stu-

dio100 meestal een minnelijke schikking met diegene die de inbreuk pleegde.

In het geval van de Bumbas zijn dat dus meestal uitbaters van kermisattracties.

Een keer hebben we een juridische procedure opgestart, omdat we aan de

kermiswereld een signaal wilden geven dat ze beter niet te licht omspringen

met namaakproducten. Dikwijls zijn ze op de hoogte van het feit dat het om

namaakproducten gaat, maar dat is niet altijd hard te maken, aangezien de

namaak vaak vermengd is met authentieke producten en dus de leverancier

met de vinger wordt gewezen, legt bedrijfsjuriste Van Eenoo uit.

De nagemaakte pluchen Bumbas zijn bij inbeslagname onherroepelijk ver-

oordeeld tot vernietiging. Ze schenken aan een goed doel is volgens Katrien

Van Eenoo absoluut niet aan de orde: Vergeet immers niet dat die namaak-

producten dikwijls slecht gemaakt zijn en gevaarlijk kunnen zijn voor de kinde-

ren die ermee spelen. Zo zijn al Bumbas in beslag genomen waarvan de vullingbestond uit losse korrels, wat dus risicos inhoudt als die vulling vrij komt.

PBR


5/10

een (illegale) overproductie gedraaid, bestemd voor de lokale

markt en de toeristen, aan wie die kleding goedkoop verkocht

wordt. De ondernemingen hebben doorgaans weet van dergelijkepraktijken, maar zien dat door de vingers meestal tot blijkt dat

men de impact ervan onderschat heeft.

Die praktijk van overproductie is een bekend probleem bij de siga-

rettenproducenten. Een van de afspraken die naar aanleiding daar-

van met de sector gemaakt is, is dat ze hun productie- en logistieke

keten beter bewaken (zie elders in dit dossier).

Daarnaast is er de illegale produc-

tie. Wie daarachter zit, is vanzelf-

sprekend moeilijker in kaart te

brengen. In globo kan men stel-

len dat het namaakcircuit gedomineerd wordt door maffiabendes,

door georganiseerde misdaad. Geldgewin is uiteraard de grotedrijfveer. Daarnaast beschikken de internationale politiediensten

Europol en Interpol over sterke aanwijzingen dat sommige van die

namaakpraktijken worden uitgebouwd ter financiering van terroris-

tische groeperingen. De circuits blijken bovendien soms een test-

case voor drugs- of wapentrafiek.

Wat ook opvalt, is dat de protagonisten van de namaakhandel

niet zelden bekenden zijn voor de politie en het gerecht, merkt de

eerste attach van Douane & Accijnzen op: Zo hadden we ooit

een zeer actieve keten van hormonenhandelaars, die uit beeld ver-

dween toen in Belgi en Nederland de strijd tegen de hormonen-

maffia werd opgevoerd. Later doken diezelfde personen op in de

xtc-handel. Toen ook daar kordaat werd tegen opgetreden, hielden

ze zich weer gedeisd, maar nu blijken hun namen op te duiken in de

handel in namaakgeneesmiddelen. De namaakhandel heeft voorde georganiseerde misdaad het voordeel nog een vrij veilige ac-

tiviteit te zijn in vergelijking met bijvoorbeeld drugshandel, schetst

Van De Velde-Poelman: Inzake drugs is er een grote consensus

over de aanpak en de strafbaarheid. Er zijn bovendien maar twee

partijen: de drugsdealer en de overheid, de misdadiger en de be-

straffer. Bij namaak is dat complexer: naast die twee partijen, speelt

ook de producent een rol. De merkhouder moet betrokken worden

bij de zaak als er sprake is van namaakfraude. Dat veroorzaakt

onvermijdelijk een vertraagde reactie.

Wat te doen?Gesteld dat een onderneming wordt geconfronteerd met

namaak, wat kan men doen? Concreet kan men in Belgi

terecht bij de politie, de douane en de Cel Namaak van de

FOD Economie (die laatste is enkel bevoegd binnen de eigen

grenzen). Tussen die partijen bestaan overlegmechanismen.

Het is inherent aan de douane dat ze controles uitvoert, en

dus eigenlijk gedoemd is om achter de feiten aan te hollen.

Wel is er een tendens dat men die

controle zo vroeg mogelijk legt, zegt

Van De Velde-Poelman: Vroeger werd

die pre-arrival-aanpak niet aanvaard.

Het impliceert dat, op het moment

dat goederen ergens vertrekken, de gegevens al worden door-

gestuurd naar de plaats van aankomst. Dat laat al een eerstescreening toe voor de goederen geleverd worden.

Maar voorkomen is beter dan genezen. Ondernemingen die van

oordeel zijn dat een van hun producten een verhoogd risico loopt

op namaak, kunnen dat aan de douane melden, daarbij wijzen op

specifieke kenmerken van het product en eventueel vanuit welk

land men namaak vermoedt. Zo ontstaat een databank van mer-

ken en producten die extra opvolging vereisen. Het voordeel daar-

van is dat ook de minder bekende producten en merken gerichter

gecontroleerd worden. Elementen die op namaak kunnen wijzen,

zijn onder meer de manier van verpakken dat gebeurt bij namaak

dikwijls minder zorgvuldig en de kwaliteit van de randkenmer-

Een prominente vaststelling in de namaakproblema-

tiek is dat het zowel van overheidswege als vanuit de

privsector moeilijk is om efficint in te grijpen als

er niet wordt samengewerkt. De krachten bunde-

len is absoluut noodzakelijk, vinden de Algemene

Administratie Douane & Accijnzen en ICC (Inter-

national Chamber of Commerce) Belgium. Daarom

beslisten ze tot de oprichting van de vzw StichtingNeen aan namaak en piraterij. Voorzitter van de

Stichting is Tony Vandeputte, secretaris-generaal van

ICC Belgium.

De Stichting gaat binnenkort van start via een

seminar over de namaakproblematiek. Dat vindt

plaats op 1 juli (datum nog onder voorbehoud) en

verzamelt rond die thematiek enkele gerenommeer-

de internationale sprekers, alle betrokken partijen

en diverse praktijkgetuigenissen. Via dergelijke

evenementen, maar ook via informatie- en sensibi-

liseringscampagnes en andere activiteiten, wil deStichting bijdragen tot een bewustmaking bij het

brede publiek en het bedrijfsleven van de risicos en

nadelen van namaak.

De organisatie profileert zich voorts als intermediair

forum tussen de diverse overheidsinstanties en het

bedrijfsleven. De stichtende organisaties streven

ernaar om zoveel mogelijk alle overheidsinstanties

die op een of andere manier met namaak bezig

zijn, bij hun vereniging te kunnen betrekken. Naast

Douane & Accijnzen zijn dat de FOD Economie en

de FOD Justitie, en daarnaast ook het Federaal

Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheids-

producten (FAGG) en het Federaal Agentschap voor

de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). Dat dieinstanties nog geen deel uitmaken van de Stichting,

heeft onder meer met politieke keuzes te maken,

zegt voorzitter Tony Vandeputte: Ik moet toegeven

Stichting Neen aan namaak en piraterij

32 MEI 2011

OPENER Namaak

De namaakcircuits blijken soms eentestcase voor drugs- of wapentrafiek


6/10

datde aanloop naar de oprichting vrij moeizaam verliep. Dathadondere andere te maken methet feitdat de problema-tiek politiek nietals een prioriteit werd beschouwd. Daaromhebben we beslist om met ICC Belgium en de douane tochvan start te gaan in de hoop de andere organisaties alsnogaan boord te krijgen. Wanthetis natuurlijk de bedoeling omeen breeddraagvlak te creren.

Het secretariaat van de Stichting bevindt zich bij de Alge-mene Administratie Douane & Accijnzen, Luc Van De Velde-

Poelman, North Galaxy Toren, Koning Albert II-laan 33, 1030Brussel [email protected]. Voor meerinfo kan u ook terecht bij Katia Bodard, policy manager ICCBelgium, Stuiversstraat 8, 1000 Brussel [email protected].

OPENERNamaak

ken bv. luxehorloges waarbij de armband merkbaar

van mindere kwaliteit is, roepen argwaan op.

Enige alertheid vanuit het bedrijfsleven kan volgens

Luc Van De Velde-Poelman ook al veel helpen: Soms

gebeurt het dat bedrijven hun productiemachines na

verloop van tijd afschrijven en doorverkopen, zonder

zich af te vragen waar die machines naartoe gaan. Als

illegale sites worden ontmanteld, blijkt dat daar dik-

wijls professioneel materiaal aanwezig is dat uit de re-

guliere productie komt. Met een beetje meer kritische

zin kunnen dergelijke situaties vermeden worden.

Dat geldt ook voor het samenstellen van de hele lo-

gistieke keten. En ook hier hebben de economische

ontwikkelingen van de voorbije decennia het er niet

gemakkelijker op gemaakt: tot de jaren 60 lag het

hele proces, van het aankopen van de grondstoffen,

over de realisatie van de tussenproducten tot het sa-

menstellen van het eindproduct, zeer dikwijls binnen

eenzelfde productie-eenheid. Het was toen dus veel

eenvoudiger om een overzicht te bewaren over het

logistieke en productietraject. Nu zijn die ketens veel

complexer, met activiteiten die worden uitbesteed en/

of over verschillende locaties verspreid zijn.

Om binnen die realiteit het risico op namaak in te per-

ken, komt het er volgens Luc Van De Velde-Poelmanop aan een veilige keten op te bouwen, bijvoorbeeld

door steeds met dezelfde transporteurs te werken,

of het administratieve luik (facturatie, verzekeringen,

e.d.) te uniformiseren. Uiteraard biedt dat geen ga-

rantie op het vermijden van namaak, maar het geeft

wel de mogelijkheid om zowel het traject als de

echtheid van een product veel vlotter na te gaan ,

zegt de douane-topman. Hoe dan ook kunnen we

pas cht efficint optreden als de overheid en de pri-

vsector samenwerken om ver voor de consumptie in

te kunnen grijpen, besluit hij. l

PBR

B ij ruim 43.500 controles door de Europese douanediensten in 2009 (dat zijn opEuropees vlak de recentst beschikbare cijfers) werd namaak of een vermoedenvan namaak vastgesteld. In totaal betrof het ongeveer 118 miljoen producten die

in beslag werden genomen aan de buitengrenzen van de Europese Unie. Hierbij

moet worden opgemerkt dat een pakje van 20 sigaretten als een eenheid wordt

beschouwd, en niet elke sigaret apart. Sigaretten vertegenwoordigen overigens

de hoofdmoot. Voorts vormen kleding en merkproducten een aanzienlijk aandeel

van de in beslag genomen goederen, maar ook producten die dagelijks worden

gebruikt, zoals tandpasta, shampoo, speelgoed, huishoudelijk materiaal en ge-

neesmiddelen.

In 47,44% van de inbeslagnames werden de goederen vernietigd. Bij een klein

kwart (23,22%) werd een rechtszaak ingeleid. In 6,11% van de gevallen werd geen

actie ondernomen door de rechthouder en bij 4,34% moesten de goederen

opnieuw worden vrijgegeven omdat het niet over nepproducten bleek te gaan.Van de resterende 19% zijn dergelijke data niet bekend of is de zaak nog niet

afgehandeld.

Veruit de meeste nepgoederen liefst 64,4% worden aangevoerd vanuit China.

Dat betekent niet noodzakelijk dat de goederen er ook worden geproduceerd,

aangezien de organisaties die in het namaakcircuit actief zijn, de oorsprong van de

productie veelal trachten te verbergen.

Opmerkelijk is ook dat sommige landen de geprefereerde basis voor bepaalde

producten zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval voor Turkije als het over voedings-

producten gaat, vanuit Egypte wordt vooral speelgoed aangevoerd en vanuit de

Verenigde Arabische Emiraten vertrekken vaak geneesmiddelen en aanstekers.

Cel namaakBij de Algemene Directie Controle en Bemiddeling, de zogenaamde Cel Namaakvan de FOD Economie, werd het bilan van 2010 op het vlak van imitatieproducten

recent afgerond. De Cel Namaak is bevoegd voor controles op het grondgebied

Belgi (in handelszaken, op markten, kermissen, e.d.). Dat betekent dat de cijfer-

gegevens geen betrekking hebben op inbeslagnames van goederen bij grenscon-

troles door de douane.

Opvallende vaststelling is dat het aantal stuks namaakgoederen en de totale

waarde ervan zijn gedaald tegenover 2009, maar dat desondanks ongeveer alle

nepproducten in aantal zijn toegenomen, behalve cds en dvds, die in 2010 een

veel kleiner aandeel vormden dan het jaar voordien. Zo is de namaakkleding opval-

lend gestegen van ongeveer 2.700 exemplaren naar meer dan 19.000. Speelgoed

is zelfs verdrievoudigd. Ook Belgische bedrijven als Studio100 zijn daarvan het

slachtoffer (zie elders in dit dossier).

Dat hoeft echter niet te bete-

kenen dat er plots zoveel meer

namaakproducten in omloop

zijn. Veel hangt af van de

soorten controles die worden

uitgevoerd specifiek gericht

naar een bepaald product of

met een bredere focus en

bovendien wijst men er bij de

Cel Namaak op dat er naast

goed speurwerk soms ook een

factor geluk meespeelt.

Al heeft de opmerkelijke

daling van het aantal cds endvds deels te maken met

andere vormen van piraterij,

waar geen vaste drager meer

aan te pas komt, met name het

massale illegale downloaden

van films en muziek.

Namaak in enkele cijfers

De cijfers voor 2010 van deFOD Economie

Producten Aantal Waardestuks in euro

Handtassen 690 149.820

Accessoires 28.293 792.305

Kledij 19.592 1.296.452

Elektronische 4.402 108.295apparaten

Juwelen 3.533 871.694+ horloges

Speelgoed 33.476 74.919

Dvds/cds 48.598 367.061

Parfum 845 45.365

Andere 39.765 77.239

TOTAAL 179.194 3.783.150


7/1034 MEI 2011

OPENER Namaak

Namaak betekent verloren

inkomsten, zowel voor de

tabaksindustrie als voor de

overheid. Voor de overheid dalen

de belastinginkomsten (in 2009 met

meer dan 50 miljoen euro voor de

Belgische overheid), voor ons daalt

de kwaliteit en de winstmarge van

onze producten. We moeten dan

ook samenwerken, verklaart Jeroen

Dhanens, directeur Corporate Affairs

& Communications voor

Belgi en Luxemburg bij

Japan Tobacco Internatio-nal (JTI), de internationale

tak van Japan Tobacco Inc.

Het bedrijf is het derde

grootste in de sector, met

als belangrijkste merken

Camel, Winston en een

aantal Britse merken, zoals

Benson&Hedges, Amber

Leaf en Silk Cut.

In december 2007 teken-

de Japan Tobacco Interna-

tional (net als Philip Morris

in 2004) een akkoord met

de Europese Commissie

en de 27 lidstaten. Daar-

mee heeft JTI zich bereid verklaard

400 miljoen USD neer te tellen, gespreid over 15 jaar, om overhe-

den te helpen bij de bestrijding van de illegale tabakshandel.

Illegale handel omvat zowel het smokkelen als het namaken

van sigaretten en roltabak. Bij smokkelen worden echte JTI-

producten illegaal vervoerd. Het is dus van vitaal belang dat de

tabaksproducent maximale controle bewaart over de distributie

van zijn producten (de EU legt trouwens een boete op als er

smokkelwaar boven een bepaalde hoeveelheid wordt onder-schept). Namaak is een andere zaak. Namaakproducten wor-

den grotendeels in China geproduceerd door georganiseerde

misdaadbendes.

Japan Tobacco International getuigt

Hoe kan de tabaksindustrie voorkomen dat sigaretten worden nagemaakt? Een vraag die nog niet afdoendeis beantwoord, want vervalsers achterhalen snel genoeg hoe ze de beveiligingssystemen van tabaksfabrikan-ten kunnen omzeilen. En ding is zeker: zonder nauwe samenwerking met douane en politie lukt het niet.Tabaksfabrikanten hebben trouwens hun eigen speurdienst om informatie te vergaren.

Een pakje sigaretten de zwaksteschakelHoe wil het Europese akkoord illegale handel aan banden

leggen? Het belangrijkste initiatief dat werd genomen is

het track and trace-systeem om de producten te trace-

ren. Daarbij wordt op elk pallet, elke doos, elke slof en

elk pakje dat bij ons van de band rolt, een code aange-

bracht. Deze code bevat allerhande informatie waardoor

zowel wij als de douaniers en de politie de producten tot in

elke schakel van de distributieketen kunnen volgen. Op pa-

pier lijkt dit eenvoudig. Maar in werkelijkheid vergt het een

enorme logistieke organisatie om iedereen

in de operatie de juiste uitrusting en oplei-

ding te geven.

Jeroen Dhanens erkent dat dit systeem

overheden vooral helpt in de strijd tegen

smokkelarij. Maar het is duidelijk geen

wondermiddel tegen namaak. Wat dan

wel? Het is erg moeilijk om het probleem

op te lossen. Ondanks de inventiviteit van

de fabrikanten vinden de vervalsers altijd

een manier om de beveiligingssystemen te

omzeilen... Ze zijn net zo handig met de technologie als de

echte producenten.

De tabakssector richt zijn inspanningen vooral op indivi-

duele pakjes sigaretten. Die zijn het moeilijkst en het duurst

om na te maken. Vooral individuele pakjes kunnen door

douane en politie worden gedentificeerd als namaak. Daar-

om organiseren we hierover regelmatig rondleidingen en

opleidingen in onze fabriek in Trier in Duitsland. Deze ini-

tiatieven en de andere bepalingen uit het Europees akkoordleidden eind 2009 tot een akkoord tussen JTI en de Bel-

gische overheid. En op 12 mei zal een gelijkaardig akkoord

worden ondertekend met Luxemburg.

Honderden miljoenen euros gaan in rook op

Namaakproducten zijn het domein vancriminele bendes die voornamelijk in Chinaactief zijn Jeroen Dhanens (Japan Tobacco International)


8/1036 MEI 2011

OPENER Namaak

De 007s van de sigarettenMaar als heel wat namaaksigaretten hun oor-

sprong in China vinden, waarom dan niet samenmet de Chinese overheid aan de bron ingrij-

pen? Dit is een kwestie die wordt aangekaart

tijdens de diplomatieke uitwisselingen met

China, een land dat de strijd tegen illegale

fabrieken ernstig neemt. Maar volgens

Jeroen Dhanens is het bijna een mission

impossible. Naar schatting telt het land

meer dan 1.000 illegale fabrieken. Sluit er n,

en er gaan er twee nieuwe open...

Alleen stonden de tabaksproducenten machte-

loos. Daarom besloten de vier grootste spelers

ter wereld om samen te werken en zo nauwkeu-

rig mogelijke informatie te verkrijgen. We heb-

ben onze eigen speurdienst met professionals

die vaak gerekruteerd worden bij verschillende

overheidsorganisaties. Ze beheren een uitge-

breid netwerk contacten die hen informatie

doorgeven vanuit havens, industriezones en an-

dere transitlocaties over de hele wereld. Ze ana-

lyseren deze informatie en geven elk verdacht

verkeer aan bij de bevoegde instanties via een

internationaal systeem. Heel wat illegale goede-

ren kunnen door de overheid in beslag genomen

worden dankzij de informatie van de tabaks-sector. In meer dan n op twee gevallen is de

informatie over een container correct. Niet dat

er altijd tabak in zit; soms zijn het bijvoorbeeld

namaakgeneesmiddelen, maar verdacht is het

meestal wel.

En op vijf Britse sigaretten is onwettigNamaaksigaretten zijn vooral bestemd voor de Britse markt.

De belastingen liggen er een stuk hoger dan in continentaal

Europa. De prijsverschillen zijn gigantisch: een pakje roltabak

is in Groot-Brittanni meer dan 10 euro duurder dan hier. De

haven van Antwerpen is

een draaischijf voor na-

maaksigaretten. Als we

de inbeslagnemingen

bestuderen, stellen we

vast dat de meeste il-

legale sigaretten Britse

merken zijn. Toen we in 2007 Gallaher overnamen een

concurrent die erg actief was op de Britse markt , steeg ons

marktaandeel in Groot-Brittanni tot 40%. We worden dus

zwaar getroffen door illegale handel.

De cijfers over de Britse markt zijn veelzeggend: naar schat-

ting n sigaret op vijf en meer dan 60% van de pakjes rol-tabak werden niet in het Verenigd Koninkrijk gekocht. Het

gaat dan zowel om namaak als om smokkelwaar. Deze cijfers

omvatten wat we non-duty paid noemen. Alleen al in dit

land schat Japan Tobacco International zijn verliezen op hon-

derden miljoenen euros. Er worden bijna 12 miljard sigaret-

ten verhandeld op de Belgische markt. Wij bezitten 11% van

die markt. Ongeveer eens per maand wordt een container met

10 miljoen sigaretten van onze merken in beslag genomen,

preciseert Jeroen Dhanens ter indicatie.

Is namaak in opmars? We kunnen de evolutie van non-duty

paid opvolgen door onze verkoopcijfers te vergelijken met

onze schatting van de consumptie per land. Deze evolutie

hangt nauw samen met de verkoopprijs. Wanneer een land

de accijnzen bovenmaats verhoogt, zien we meteen dat het

aandeel gesmokkelde en namaakproducten de pan uit rijst.

Het is een sector die reageert op een rele vraag.

De preventie van namaak aankaarten is dan ook niet vanzelf-

sprekend, zoveel is duidelijk. In deze strijd zet JTI bewustma-

kingscampagnes op voor kleinhandelaars en consumenten,

beveiligt zijn interne organisatie, werkt samen met andere ta-

baksproducenten, en investeert vooral in de intense samenwer-

king met douane en politie. Zeker in Belgi is dit belangrijk.

Slechts 1% van de Belgische tabaksmarkt bestaat uit namaak.Hier gaat de aandacht dus vooral naar de transitpunten ha-

vens en luchthavens en de belangrijkste verkeerswegen. l

Bijna tweederde van de nepgoederen wordt aangevoerd vanuitChina (zie ook Namaak in cijfers, elders in dit dossier). Dat

gegeven lag in 2007, naast andere onderwerpen, op de

onderhandelingstafel tussen China en de Wereldhandel-

sorganisatie (WTO). De aanleiding van dat overleg was

dat China tot de WTO wou toetreden, maar dat vereiste

nogal wat aanpassingen aan de handelswetgeving van

het land. Bruno De Vuyst, associate hoogleraar aan het

Vesalius College (gelieerd met de Vrije Universiteit Brussel)

en advocaat bij Marx, Van Ranst, Vermeersch & Partners, was

namens ICC Belgium nauw betrokken bij die gesprekken. China

moest dringend zijn huishouding inzake handelswetgeving en -praktijk

in orde maken, wilde het lid van de WTO kunnen worden.

De gesprekken hebben er toen wel toe geleid dat de Chineseoverheid zich expliciet heeft gengageerd om inspanningen ter zake

te leveren. En dat was nodig, getuigt Bruno De Vuyst: China was zeer

laks, deels wegens een gebrek aan middelen, maar ook wegens een

zwakke administratie en weinig interesse voor de problematiek.

Of er intussen in de praktijk vooruitgang is geboekt, is volgens de

hoogleraar moeilijk uit te maken: China is een gigantisch land en

kampt ook intern met namaakproblematiek. Een dergelijk verande-

ringsproces vergt dan ook veel tijd. Voor een evaluatie is het nog wat

te vroeg.

Tegelijkertijd wijst De Vuyst erop dat het niet correct is om alleen

China met de vinger te wijzen: Er komt ook veel namaak uit andere

landen, bijvoorbeeld uit Thailand, om in dezelfde regio te blijven.

Maar ook veel dichter bij huis: zo heeft Itali de bedenkelijke reputatie

een belangrijke draaischijf van nepproducten te zijn.

De intenties van China

C

V

Eens per maand wordteen container met 10 miljoensigaretten van onze merkenin beslag genomen


9/10

Ter illustratie: een studie van de Wereldgezondheidsorga-

nisatie geeft aan dat bijna een derde van de namaakpro-

ducten geen actieve bestanddelen bevat, een vijfde slecht

gedoseerd is en nog eens een vijfde een ander product in zich

heeft, dat potentieel toxisch is.

De eerste resultaten van een onder-

zoek van het Wetenschappelijk Insti-

tuut Volksgezondheid (WIV) tonen aan

dat de stalen van erectiestimulerende

middelen de meest voorkomende

nepmedicatie andere, niet geregis-treerde, stoffen bevatten dan de originele geneesmiddelen. De

toxiciteit en de bijwerkingen zijn niet gekend en bijgevolg bestaat

er een ernstig risico voor de gezondheid van de gebruikers van na-

maakgeneesmiddelen, luidt het bij het WIV. Uit de analyses blijkt

daarnaast ook dat vooral hormonale geneesmiddelen, antibiotica

en vermageringsmiddelen in het namaakcircuit aanwezig zijn.

De Amerikaanse Food & Drugs Administration schat de omzet van

de handel in namaakgeneesmiddelen wereldwijd op 3,5 miljard

dollar. Niettemin blijft de impact ervan in onze contreien klein. In

de ontwikkelde landen blijft de verkoop van namaakgeneesmid-

delen immers beperkt tot 1%, schetst Magali Audiart, adviseur

Economische Studies bij Pharma.be. Maar daar staat tegenover

dat er op dat vlak in de ontwikkelingslanden wel een gigantisch

probleem is: daar wordt de verkoop van nepmedicijnen geschat

op liefst 25%. In Afrikaanse landen worden de

nepproducten vaak verkocht op openbare

markten.

Belgi is overigens een belang-

rijke transitlocatie van nepmedi-

catie naar ontwikkelingslanden. Zo tekende de Bel-

gische douane voor een van de grootste vangsten van

nepmedicatie. In de luchthaven van Zaventem

werden in 2008 2,2 miljoen illegale tablettenonderschept, waarvan 1,6 miljoen pijn-

stillers en 600.000 antimalariaproducten.

De meeste waren afkomstig uit India,

Hongkong, de Verenigde Staten,

China en Brazili. En, opmerkelijk:

het merendeel van de pillen werd

besteld via het internet.

OPENERNamaak

Nepgeneesmiddelen groeiend probleem

De farmaceutische sector wordt de jongste jaren in toenemende mate met namaak geconfronteerd. Volgensrecente rapporten is tot meer dan de helft van de medicatie die besteld wordt via een website, afkomstig uiteen illegaal circuit en dus onveilig. Maar de sector laat het daar niet bij.

Internet als dubieuze dokter

Het bestaande distributienetwerk inons land, dat via apotheken en ziekenhui-zen loopt, is veiligMagali Audiart (Pharma.be)


10/1020

OPENER Namaak

Op 16 februari liet het Italiaanse designmeubelbedrijf Cassina een 70-tal

meubelstukken van de befaamde ontwerper Le Corbusier vernietigen

door een recyclageonderneming in Vilvoorde. Met de actie wou Cassina

een scherp signaal geven dat men de imitatie-industrie niet mag mini-

maliseren.

Herman Croux, advocaat bij Marx, VanRanst, Vermeersch en Partners, is al

bijna 20 jaar raadsman van Cassina en

stelt in die periode een sterke evolutie

vast op het vlak van namaak: Zon 15jaar geleden stonden namaakproducten

nog openlijk in de showrooms van de

meubelzaken. Dat is nu zeer uitzonder-lijk geworden. Er is dus zeker wel een

bewustzijn gegroeid, zegt hij.

Maar dat betekent niet dat de na-

maakhandel onder controle is. Wel

integendeel: Negen op tien inbreukenzijn tegenwoordig internetgerelateerd,weet Herman Croux. Soms gaat het

daarbij om kleine garnalen die via een verkoopsite als e-Bay een graantje

proberen mee te pikken, maar niet zelden zitten schimmige, maar niet-

temin goed georganiseerde bedrijfjes achter het misbruik, heeft Herman

Croux al ervaren: Zo hebben we ooit een Italiaanse fabrikant van na-

maakmeubelen ontdekt die zijn producten verkocht via een Engelse web-

site en de leveringen vanuit Spanje organiseerde, terwijl moest betaaldworden via een Duitse bankrekening. Bij dergelijke constructies weet je

natuurlijk meteen dat het over activiteiten van criminele aard gaat.

De beste manier om zich tegen het namaakcircuit te wapenen, is nog

altijd via het dealernetwerk, zegt Herman Croux: Dat zijn de beste

antennes. Zij staan dicht bij de consumenten, die vaak alert zijn. Zondriekwart van de namaak komen we op het spoor door tips van klanten.

Voor opsporingen online kunnen bedrijven gebruik maken van al dan

niet interne gespecialiseerde diensten, die steekproeven uitvoeren op

het internet.

VernietigingDe beelden van de vernietiging van de nepmeubelen Cassina haalde

met de actie uitgebreid de media riepen gemengde gevoelens op.

Herman Croux zegt echter aangenaam verrast geweest te zijn doorde vele positieve reacties die volgden op de sensibiliseringsactie. De

advocaat ziet ook weinig alternatieven voor de vernietiging van de meu-

belen: Ik besef dat dit niet bij iedereen sympathiek overkomt en het is

allerminst zo dat we daar plezier aan beleefd hebben. Maar de meubelenschenken aan een goed doel, wat vaak als mogelijke uitweg wordt ge-

noemd, is minder evident dan het lijkt. Je kent immers de kwaliteit en de

samenstelling van de producten niet. Er gaat dus altijd een risicofactormee gepaard. Ik vraag me overigens af of bijvoorbeeld een jeugdbewe-

ging zeer happig is om splinternieuwe imitatiemeubelen aan te nemen.Bovendien blijven die meubelen dan wel in omloop.

De vraag rijst echter ook of een individueel bedrijf zomaar kan beslissen

om nepproducten te vernietigen. Herman Croux legt uit: Er zijn tweemanieren waarop je als onderneming in bezit kan komen van namaakpro-

ducten: eerst en vooral is er de douaneregeling. De douane speurt zelfnaar namaakproducten en neemt die in beslag. De rechthouders worden

daarvan op de hoogte gesteld. In dat geval is vernietiging de enige

optie. Men kan daarnaast ook zelf initiatief nemen om, met de toestem-ming van een beslagrechter, een controle te doen in een winkel. Over

de bestemming van de goederen die dan eventueel in beslag worden

genomen, wordt in dat geval onderhandeld.

Cassina vernietigde imitatiesvan designmeubelen

Op 16 februari wou het design-meubelbedrijf Cassina met de

vernietiging van een 70-tal meu-belstukken waarschuwen voor de

impact van de namaakindustrie.

Surf niet met gezondheidMaar, verzekert Magali Audiart, de sector heeft de zaken

onder controle: Het bestaande distributienetwerk in onsland, dat via apotheken en ziekenhuizen loopt, is veilig.

Haar overtuiging ter zake heeft te maken met het feit dat

alle verpakkingen van de geneesmiddelen die terugbe-

taald worden in Belgi over een unieke code beschikken.

Die barcode is verplicht voor alle terugbetaalbare ge-

neesmiddelen die bestemd zijn voor de Belgische

markt. De apotheker scant deze code. Daardoor

wordt elke afgeleverde geneesmiddelenverpakking

gedentificeerd en gecontroleerd, legt ze uit.

Op Europees niveau werkt de sector trouwens een

vergelijkbaar controlesysteem uit. De federatie van

Europese researchbedrijven (Efpia) lanceerde vorig

jaar in dat verband in Zweden een proefproject.

In Belgi zijn namaakgeneesmiddelen alleen

afkomstig van verdachte internetsites, zegt Magali

Audiart: Geneesmiddelen die via het internet worden

verkocht buiten het legale circuit of buiten de in Belgi

vergunde apotheken, zijn niet onderworpen aan controles

door de gezondheidsprofessionals en de bevoegde in-

stanties. Daardoor kunnen de kwaliteit, de veiligheid en

de doeltreffendheid niet worden gegarandeerd.

Daarom lanceerde het Federaal Agentschap voor Ge-

neesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) een

campagne om het publiek te informeren over de gevarenvan het aankopen van geneesmiddelen via het internet,

onder de slogan: Geneesmiddelen via het internet? Surf

niet met uw gezondheid!. Er werd tevens een speciale

website voor opgericht (www.geneesmiddelen-via-inter-

net.be) met informatie over risicos, regelgeving en aan-

bevelingen.

Het via internet aankopen van geneesmiddelen is in Bel-

gi bovendien streng gereglementeerd. Ook als men via

een buitenlandse site bestelt, blijft men aan die afspra-

ken gebonden. Als basisregels gelden dat elk genees-

middel in de apotheek persoonlijk aan de patint of aan

een gemachtigde moet worden afgeleverd en dat de

apotheker geen geneesmiddelen mag afleveren buiten

de apotheek.

De aankoop van geneesmiddelen die vrij zijn van me-

disch voorschrift is wel mogelijk, op voorwaarde dat die

via de website van een in Belgi vergunde apotheek ver-

loopt, en dat die site geregistreerd is bij het FAGG en deOrde der Apothekers. De internetsite van een apotheek

moet immers worden beschouwd als een virtuele verlen-

ging van de apotheek zelf. l

In ontwikkelingslanden wordtde verkoop van nepmedicijnengeschat op liefst 25%

Dossier Namaak: zoek de verschillen

Documents

Transcript of Dossier Namaak: zoek de verschillen