DORPEN IN VERANDERINGNaar nieuwe onderzoeksvragen en

beleidsperspectieven

WorkshopHefbomen voor dorpenbeleid,

Mensen of stenen?

Bern Paret – Provincie West-Vlaanderen

SITUERINGWEST-VLAANDEREN

WESTHOEK

VERLOOP WORKSHOP

1. Vraag: Hoe kan een overheid sturen/ingrijpen op leefbaarheid/sociale vitaliteit van dorpen?

2. Ons Verhaal:Dorpenaanpak in West-Vlaanderen 1997-nu

• Leefbaarheidsstrategie Westhoek 1997-2005• Aanpak West-Vlaanderen• Integrale dorpenstrategie Westhoek 2009-nu

3. DEBAT

LEEFBAARHEIDSAANPAK WESTHOEK 1997 - NU

ONDERZOEK UNIVERSITEIT AMSTERDAM (1997)

59 kleinste kernen

- Bewoners

- Voorzieningen

- Dorpen

Leefbaarheidsonderzoek5

BEOORDELING BEWONERS: SCHAAL!

Schaalvergroting: de regio als referentie- Werk en voorzieningen:Voldoende, kwalitatief aanbod op regioniveau, <-> Vervoersafhankelijken!

Schaalverkleining: het eigen dorp- Woonomgeving: woondorp <-> autonoom dorpStijgend belang omgevingskwaliteit (rust, groen, authenticiteit…) <-> kwaliteiten onder druk

- Samenleven (het sociaal klimaat):‘Nieuwe dorpsbinding <-> afwezigheid voorzieningen

- Politiek (greep op de eigen omgeving):Belang van bewonersbetrokkenheid!

Leefbaarheidsonderzoek6

STRATEGIE 1997 – 2006

Opportuniteiten tijdens onderzoek Europese middelen! Hefbomen:

a. Dorpsversterking; investeren in publieke ruimteb. Acties rond voorzieningen en doelgroepen c. Wonen in de Westhoekd. Imago: ‘Op weg naar nieuwe tijden’

Vanaf 2001: - nadruk op ruimtelijke kwaliteit: kwaliteitskamer- nadruk op betrokkenheid bewoners!

7

1. Dorpsversterking

Leefbaarheidsprojecten8

Leefbaarheidsprojecten9

10

Leefbaarheidsprojecten11

12

13

b) Voorzieningen en Doelgroepenbeleid

Zorgnetwerken/dorpsdiensten 3 Regionale sociale verhuurkantoren Ankerpunt Mobiliteit Dorpswinkels

14

Evaluatie15

2005

AANPAK PROVINCIE WEST-VLAANDEREN

AANPAK WEST-VLAANDEREN

• Onderzoek 2001: Leefbaarheid dorpen tussen Leie en Schelde

• Ervaring Westhoek wordt gedeeld • Dorpenaanpak strategisch project in

eerste Plattelandsbeleidsplan• Investeringen publieke ruimte in

Europese programma’s• Kwaliteitskamer provinciaal

• Opzet Provinciaal dorpenteam

AANPAK WEST-VLAANDEREN

• Structureel sinds 2006• Gebaseerd op aanpak Westhoek

• Steun voor een kwalitatief voortraject:• Opmaak van een projectdefinitie: Ambitie• Selectie goede ontwerper/architect• Kwaliteitskamer• Betrokkenheid inwoners/gebruikers!

• 20 dorpen betrokken, met 140.000 €• Financiële ondersteuning uitvoering via

PDPO (POP) - LEADER

INTEGRALE DORPENSTRATEGIE WESTHOEK 2009 -

WESTHOEK: INTEGRALE DORPENSTRATEGIE

• Naast kwetsbare dorpen opnieuw ook aandacht voor mooiere dorpen ifv versterking streekidentiteit

• Meer nadruk op ruimtelijke uitdagingen, naast leefbaarheid• Dorpsin- en uitbreidingen – duurzaam wonen• dorpspatrimonium

• Focus op grensgebied met Noord-Frankrijk• Ook doelgroepenbeleid (jeugdinfrastructuur,

kinderopvang, zorgnetwerken)• Responsabiliseren inwoners: bewonersplatforms –

dorpsbudgetten• Responsabiliseren besturen: light formule

Balans: 16 Dorpskernvernieuwingen, 13 dorpszalen

ONDERZOEKSVRAGEN

ONDERZOEKSVRAGEN Dorpen in Verandering?

Demografische veranderingen; zorg, braindrain, jobs…

(Toegenomen) mobiliteit was hefboom, maar wordt achillespees? Gevolgen naar Ruimtelijke Planning!

Stimuleren zelfvoorzienigheid – coöperatieve gedachte?

Toekomst Parochiekerken?

DEBAT

DEBAT

Mensen of stenen?Investeren in stenen is grote hefboom, maar makkelijk voor overheid. Hoe investeren in mensen als hefboom?

DEBAT

Mensen of stenen?Mensen (politici EN inwoners) blijven denken in termen van autonoom dorp ipv woondorpen die functioneren in een regionale schaal. Hoe kunnen we dit wijzigen?

Dus, jonge gezinnen aantrekken in de dorpen is een grote noodzaak. Het aanmoedigen om bestaande huizen in de dorpskommen te renoveren of het creëren van nieuwe betaalbare bouwgronden vindt … belangrijk. Alle slapende bouwgronden moeten in kaart worden gebracht en correct belast worden. Het sociale leven in de dorpen zal er wel bij varen en de kinderen kunnen schoollopen in hun eigen dorp. 

DEBAT

Steden of dorpen?De toekomst is aan de stad! Welke toekomst voor dorpen gezien de vele uitdagingen: demografische veranderingen, energie, mobiliteit… ‘De Vlaamse bouwmeester Bob Van Reeth

vindt het onderhand welletjes. De stad is er voor de mensen, het platteland is er voor de koeien.’